NI DUNG GIO TRNH

CHNG I: C TNH NNG LNG CA CC THIT B CHNH.

1 c tnh nng lng ca t tuabin hi - my pht nhit in. 1.1. i vi t tuabin ngng hi - my pht in v cc my pht in ng c nhit thng thng. 1.2. c tnh nng lng ca t tuabin i p - my pht in. 1.3. c tnh nng lng ca t tuabin trch hi - my pht in. 2 c tnh nng lng ca t tuabin Thy lc - my pht nhit in. 2.1. ng c tnh tiu hao nc. 2.2. ng c tnh sut tng tiu hao nc.
CHNG II: PHN PHI KINH T PH TI V LA CHN CH LM VIC CA NG C.

1 Phn phi cng sut in cho cc t my thuc loi khng cung cp nhit. 1.1. Trng hp ph ti nh ch cn mt my lm vic. 1.2. Ph ti ln cn nhiu t my lm vc song song. 2 Phn phi kinh t ph ti in cho cc nh my trong h thng. 2.1. Sut tng chi ph v sut chi ph. 2.2. Trng hp 1: Xt h thng ch c cc nh my nhit in vi DP = const v SP = const. 2.3. Trng hp 2: DP thay i nhng SP = const. 2.4. Trng hp 3: Phn phi cng sut in trong trng hp h thng c c nh my thy in v nhit in. 2.5. S dng ng cong tch phn sn lng nng lng ngy phn phi ph ti gia cc nh my trong h thng. 2.6. Phn phi CS da trn c tnh nng lng ca h thng. 3. Phn phi cng sut phn khng trong h thng. 4. La chn ph ti v hiu sut cho ng c.
CHNG III: VN S DNG V CUNG CP NNG LNG.

1 S dng hp l cc dng nng lng. 1.1. Qu trnh lc c kh. 1.2. Qu trnh nhit cao. 1.3. Qu trnh nhit va v thp. 1.4. Qu trnh thp sng. 2 Cung cp nng lng trong cng nghip. 2.1. H s in kh ha. 2.2. Sut tiu hao nng lng,... 3 Tnh ton cung cp nng lng cho khu vc. 3.1. Tnh cung cp in cho sn xut cng nghip. 3.2. Tnh nng lng cung cp cho thp sng trong sn xut. 4 Vn d tr cng sut trong h thng. CHNG IV: DOANH NGHIP V CC LOI HNH VN CA DOANH NGHIP.

1. Doanh nghip: 1.1. Khi nim v doanh nghip:

1.2. Cc loi hnh doanh nghip: 1.3. Nhim v v quyn hn ca doanh nghip: 1.4. Cc ngun vn: 2. Vn sn xut ca doanh nghip. 2.1.Vn c nh. 2.1.1. nh ngha 2.1.2. Kt cu vn c nh 2.1.3. Hao mn ti sn c nh 2.1.4. Khu hao ti sn c nh 2.1.5. nh gi ti sn c nh 2.1.6. Cc ch tiu nh gi mc s dng cng sut thit b trong ngnh in 2.2. Vn lu ng ca doanh nghip. 2.2.1. Khi nim 2.2.2. Phn loi 2.2.3. Cc ch tiu c trng cho hiu qu s dng VL
CHNG V: U T V TNH TON KINH T - K THUT CC D N U T.

1. Cng tc xy dng c bn trong ngnh nng lng. 1.1. Trnh t u t v xy dng 1.2. Cc hnh thc t chc qun l thc hin d n u t. 2. Mc tiu ca u t v nhim v tnh ton la chn phng n . 2.1. Mt s mc tiu thng thng: 2.2. Mt s nhim v cn gii quyt: 3. Cc i lng ch yu s dng trong tnh ton: 3.1. Vn u t xy dng c bn (K). 3.1.1. Tnh ton chi ph u t xy dng c bn trong ngnh in v nng lng ni chung. a. Vn u t xy dng v lp t nh my nhit in. b. Tnh ton vn u t xy dng cc cng trnh thy in. c. Tnh ton u t xy dng ng dy ti in. 3.1.2. Tnh ton vn u t cho mt doanh nghip bt k. 3.2. Chi ph sn xut (C). 4.Gi tr theo thi gian ca tin t. 4.1. Li tc v li sut: 4.1.1. Li tc (Interest) 4.1.2. Li sut (Interest Rates): 4.1.3. Li tc n (Simple Interest): 4.1.4. Li tc ghp (Compound Interest 4.2. Biu dng tin t 4.3. Cc cng thc qui i tng ng: 5. Phng php phn tch, nh gi d n u t v mt ti chnh. 5.1. Mt s qui nh chung khi nh gi d n u t. 5.1.1. Cc bc tnh ton - so snh phng n. 5.1.2. Xc nh thi k tnh ton so snh phng n.
5.2. nh gi d n theo nhm ch tiu tnh. 5.2.1. Ch tiu chi ph ca 1 n v sn phm:

5.2.2. Ch tiu li nhun tnh cho 1 n v sn phm. 5.2.3. Ch tiu mc doanh li ca ng vn u t. 5.2.4. Thi hn thu hi vn.

5.2.5. Ch tiu thi gian thu hi vn chnh lch: Tcl 5.2.6. Ch tiu cc tiu chi ph tnh ton: 5.3. nh gi d n theo nhm ch tiu ng. 5.3.1. Ch tiu gi tr hin ti rng NPV: 5.3.2. Ch tiu sut thu li ni ti. 5.3.3. Ch tiu t s li ch - chi ph (B/C). Chng VI: HOCH NH LCH TRNH SN XUT 1. Sp xp th t trong sn xut, dch v 1.1. Cc nguyn tc u tin i vi cng vic cn lm trc. 1.2. nh gi mc hp l ca vic b tr cc cng vic 1.3. Nguyn tc JOHNSON 2. Phng php phn cng cng vic. 2.1. Bi ton cc tiu. 2.2. Bi ton cc i. 2.3. Bi ton khng ch thi gian. 3. Cc phng php qun l cng vic. 3.1. Phng php s GANTT. 3.2. Phng php s PERT

CHNG I: C TNH NNG LNG CA CC THIT B CHNH. I. c tnh nng lng ca t tuabin - my pht in. 1. i vi t Tuabin ngng hi - my pht nhit in. 1.1. Phng trnh c tnh. a. Tn tht di dng nhit (Qnh): do nhit ta ra cho nc lm mt, nhit ta ra mi trng, nhit tn tht do xoy, va p. Qnh >50% nhit lng a vo. b. Tn tht di dng c (Qc): do ma st vi trc, vi khng kh, tn tht trong c cu truyn ng. c. Tn tht di dng in (Q): tn tht trong cun dy my pht, tn tht trong mch t lm nng cc li thp do dng phuc. Nh vy ta c phng trnh cn bng nhit: Q Q = Qo + Qnh + Qc + Q . Q = f(N) l hm bc n. D N = N2 - N1 ; D Q = Q 2 - Q1 . Q =f(N)
DQ lng nhit trung bnh tng thm cho t DN DQ

my khi cn pht thm 1 n v cng sut in trong khong t N1 n N2 .

lim DN = dN = r
DN 0

dQ

Q Q2 Q1 Q =f(N)

r: sut tng tiu hao nhit sn xut in nng.

ng cong li th r gim khi N tng. ng cong lm th r tng khi N gim . Phng trnh: Q = Qo + r1.N + (r2 - r1)(N-Nkt) . (Gcal/h) N1 N2 Qo : nhit lng tiu hao khng ti tiu chun ca t my trong 1 gi. Nkt: cng sut kinh t ca nh my n gin.
Q Q =f(N)
a2 a1 a2 a1

Q =f(N)

a3

Qo Nkt N N

Qo Nkt1 N kt2 N m

Q = Qo + r1.N + (r2 - r1)(N- Nkt1) + (r3 - r2)(N- Nkt2). r1, r2: sut tng tiu hao nhit sn xut in nng phm vi cng sut di kinh t v trn kinh t. Khi khng c cng sut kinh t: Q = Qo + r1.N (Gcal/h) i vi my pht in iezen v tuabin kh Q tng ng vi B. 1.2. Tnh sut tiu hao nhit q:
Trang 1

q=

N Q Qo = + r1 + (r2 - r1 )(1 - kt )[Gcal / MWh] ). N N N Q Qo = + r1 N N

Khng c N kt:
q=

(Gcal/Mwh).

1.3. Tnh hiu sut ca t my: h = nng lng u ra / nng lng u vo

h=
0,86 0,86.N = q Q

0,86 [Gcal/MWh]: ng lng nhit in. * Cc trng hp: a. Khi N < Nkt th ta c: b. Khi N >Nkt th ta c:
h= h=
0,86. Qo + r1 N 0,86. Qo N + r1 + (r2 - r1 )(1 - kt ) N N

Q,r,q h ,

Q=f(N) q=f(N) h=f(N) r2 N

Qo

r1 Nkt

1.4. Tnh nhit lng tiu hao cho t my trong n gi vn hnh theo c tnh nng lng.
N N kt Wn n N=f(t)

- Nhit lng tiu hao trong 1h Q = Qo + r1.N +(r2 - r1)(N-Nkt) - Nhit lng tiu hao trong n gi.
n n t i +1 0 0 ti

(Gcal/h).

Q (n) = Qdt = (Qo + r1 .N )dt + (r2 - r1 )( N - N kt )dt

Trang 2

Q (n) = Qo dt + r1 . N dt + (r2 - r1 ). ( N - N kt ).dt

0 0 ti

ti +1

Q(n) = Qo.n + r1.W + (r2 - r1)(W-Wkt). [Gcal] Vi [ti, ti+1] l cc khong thi gian m N > Nkt. V d: T tuabin ngng hi - my pht in c c tnh nng lng nh sau: K-20-35 c: Q = 11,7 +2,56N +0,33(N-15) [Gcal/h]. T my lm vic theo th ph ti: N(MW) 18 15 12 8 0 4 8 10 t(h) W-W kt

Yu cu: - Tnh hiu sut trung bnh ca t my trong 10 h lm vic. - Tnh iu sut lc 6 h. Bi gii: Nhit lng tiu hao trong 10 h lm vic: Q(trong 10 h) = 11,7. 10 + 2,56. W + 0,33.(W-W kt) W = 12 x 4 + 18 x 4 + 8 x 2 = 136 [MWh] W-Wkt = (18-15) x 4 = 12 [MWh] suy ra: Q(trong 10 h) = 117 +2,56 x 136 + 0,33 x 12 = 469,12 Hiu sut trung bnh trong 10 h lm vic:
h tb =
0,86 W 0,86.136 = = 0,25 = 25% . Qtrong10 h 469,12

[Gcal] [Gcal]

Hiu sut lc 6h:

h 6h =
0,86.N 6 h 0,86.18 = = 0,26 = 26% Q6 h 11,7 + 2,56.18 + 0,33.(18 - 15)

2. c tnh nng lng ca t tua bin i p - my pht in. ( p sut hi thot > 1 atm) Q = Q0 + rcn .N + Qcn . [Gcal/h] cn cn N cn = w cn (Qcn - Qo ) = w cn .Qcn - w cn .Qo N cn = w cn .Qcn - DN o Ncn : cng sut in sn xut ra theo phng thc cung cp nhit. w cn :sut tng cng sut in cung nhit. Qcn : nhit lng cung cp cho h tiu th bn ngoi. rcn: sut tng tiu hao nhit sn xut in theo phng thc cung cp nhit. Hiu sut cao, c th > 90%. 3. c tnh nng lng ca t tua bin trch hi - my pht in: L s phi hp gia tua bin i p v ngng hi. 3.1. Tua bin c 1 ca trch hi: - Dng 1: Q = Qo + rng.Nng + rcn.Ncn +Qcn [Gcal/h]
Trang 3

[Mw]. Ncn = w cn (Qcn - Qocn) rng: sut tng tiu hao nhit sn sn xut in theo phng thc ngng hi. Nng: Cng sut in sn xut ra theo phng thc ngng hi (rng >> rcn ; rng = 1,9 3 ; rcn = 0,87 0,89 ). - Dng 2: % thay Nng=N-Ncn vo Pt trn, tip tc thay Ncn = w cn (Qcn - Qocn) % Gi tng cng sut in ca t my sn xut ra l N. N = Nng+ Ncn Q = Q0 + rng .N + (1 - b ).Qcn b : h s tit kim nhit. 3.2. Tua bin c 2 ca trch hi. - Dng 1: Q = Qo + rng.Nng + rcn.Ncn + Qcn . Qcn = QIcn + QIIcn . Ncn = NIcn + NIIcn = w I QIcn + w II QIIcn - DN o . - Dng 2: Q = Qo + rng .N + (1 - b I )Q I + (1 - b II ).QII b : h s tit kim nhit ca tua bin. II. c tnh nng lng ca cc t tua bin thy lc - my pht in. 1. ng dc tnh tiu hao nc
Q = f (N )
3 Q : lu lng (m /s)

V vi H = const.

Q(m3/s)

H 1 = const H 2 = const H 3 = const

Q* Q* Q* Q*

H 4 = const

N*

2. ng c tnh sut tng tiu hao nc:

e=
dQ dN

[m3/Mws]
e = f (N ) : c tnh sut tng tiu hao nc.

Trang 4

e (m3/MwS)

N
Hnh: c tnh sut tng tiu hao nc

Khi e tnh ton k hoch lng nc tiu hao th ta dng c tnh Q = f (N ) Khi phn phi kinh t ph ti gia cc t my ngi ta dng ng c tnh e = f (N ) . V l cn c quan trng nht phn phi ph ti v v ng c tnh ca nh my thy in.

Trang 5

CHNG II: PHN PHI KINH T PH TI V LA CHN CH LM VIC CA THIT B. I. Phn phi cng sut in cho cc t my thuc loi khng cung cp nhit ( Tua bin hi, iezen, tua bin thy lc,.....) 1. Trng hp ph ti nh, ch cn 1 t my lm vic C 2 t my, c tnh nhin liu nh sau: B1 = BoI + r1.N [Ttiu chun/h] B2 = BoII + r2.N [Ttiu chun/h] Gi s: *
BoI > BoII r1 > r2 B (T/h) B1 = f 1(N)

B2 = f 2(N) Bo1 Bo2 N (MW) Cho t my 2 lm vic kinh t hn B > BoII * oI r1 < r2
a2

B (T/h)

B2 = f2(N) B1 = f1(N)

Ti Ngh th B1 = B2. BoI + r1.Ngh = BoII + r2.Ngh

N gh = BoI - BoII r2 - r1

a1

- Khi cng sut in yu cu Bo2 N < Ngh th cho t my 2 lm vic. Ngh N (MW) - Khi cng sut in yu cu N = Ngh th 2 t my kinh t nh nhau. - Khi cng sut in yu cu N > Ngh th cho t my 1 lm vic. 2. Ph ti ln, cn nhiu t my lm vic song song. 2.1. Trng hp tng qut: B = f (N ) hm bc n c 2 t my c c tnh nh sau: B1 = f1(N) B2 = f2(N) Cho trc th ph ti N, hai t my lm vic song song pht ra cng sut mi t my l N1, N2. V : N1 +N2 =N Lc ny tiu hao nng lng tng ng l: B = B1 +B2 . iu chnh cng sut ca mi t sao cho B min. B min th :
dB =0 dN 1

Bo1

a2

dB =0 dN 2 Trang 6

dB =0 dN 1

dB dB dB = 1 + 2 =0 dN 1 dN 1 dN 1 dB2 dB2 dB Ta c: = =- 2 dN 1 d ( N - N 2 ) dN 2 dB1 dB2 suy ra: = hay r1 = r2 dN 1 dN 2 dB1 dB2 dB * Tng t vi = 0 ta cng c = hay r1 = r2 . dN 2 dN 1 dN 2

Vy 2 my vn hnh song song t tiu hao nhin liu nh nht th r1 = r2 (sut tng tiu hao nhin liu ca 2 my bng nhau). M rng cho nhiu t my lm vic song song th ta cng c iu kin tng t l: r1 = r2 =..............= rn . 2.2. Trng hp cc t my c c tnh l nhng on thng. B1 = BoI + r1.N1 [Ttiu chun/h] B2 = BoII + r2.N2 Tng nhin liu tiu hao B = B1 + B2 = (BoI + BoII ) + r1.N1 + r2.N2 [Ttiu chun/h] Trong khi cc my lm vic song song, d c kinh t hay khng trc ht phi cho cc t my nhn phn cng sut ti thiu l bng cng sut cc tiu ca n. Mc ch l m bo tnh an ton v mt k thut vn hnh ca my. Do : Bmin = B01 + B02 + r1 .N 1min + r2 .N 2min [Ttiu chun/h] Khi cn pht thm 1 lng cng sut DN : - Nu t my 1 nhn th lng nhin liu tiu hao tng thm DB1 = DN .r1 - Nu t my 2 nhn th lng nhin liu tiu hao tng thm DB2 = DN .r2 Ta thy nu r1 > r2 th DB1 > DB2 . Nh vy khi 2 t my lm vic song song th cn phi u tin cho t my c sut tng tiu hao r nh hn mang ph ti vi kh nng ln nht v sau mi cho t my c r ln hn mang phn ph ti cn li. 3. V d: Mt nh my c t 3 t my c c tnh nng lng nh sau: - T my 1: K-4-35 Q = 1,3 +2,65N [Gcal/h] Nmin = 1 MW - T my 2: K-12-35 Q = 3 +2,6N [Gcal/h] Nmin = 2,1 [MW] - T my 3: K-25-35 Q = 6,8 +2,57N + 0,4.(N-21) [Gcal/h] Nmin = 10 [MW] %% K: tuabin ngng hi, cng sut nh mc, cp in p %%. Yu cu: lp biu , v c tnh. Gii:
Trang 7

MW. %% T 3: r2 = r + r1 = 0,4 +2,57 = 2,97 %%

min

= 13,1

r Tn t my Tt c 2,57 K-25-35 2,6 K-12-35 2,65 K-4-35 2,97 k-25-35 Biu phn phi ph ti: N (MW) r
2,57

Phm vi ph ti CS min 10 21 2,1 12 14 21 25

2,97

DN [MW]

11 9,9 3 4 r

Tng cng sut 13,1 24,1 34 37 41

2,6

2,65

25
K-25-35

10 1

K-12-35 K-6-35

13,1

24,1

34 37 41

N (MW)

II. Phn phi kinh t ph ti in cho cc nh my trong h thng. 1. Sut tng chi ph v sut chi ph: Ti = f(Ni) : hm chi ph ca nh my. To: Chi ph khng ti. Gi e i =
dTi = tga dN i

l sut tng chi ph.

T Ti = f(N i )

T Gi g i = i = tgb Ni

l sut chi ph ca nh my.

a

Ti B:

a = b e =g

To

e
T Ti = f(Ni) B
a

Trang 8

ei = f(Ni)

NB: l im cng sut kinh t.

dT ei = i dN i Ti = Tio + e i dN i .
0 Ni

2. Trng hp 1: Xt h thng ch c cc nh my nhit in (dng nhin liu). Gi thit : DP = const v Ppt = const
Ti = f i (N ) T = Ti = f ( N 1 , N 2 ,....., N n )

Phng trnh cn bng:

W = N 1 + N 2 + .... + N n - P pt - D P = 0

Lp hm Lagrange: S = T + l.W l : tha s bt nh Lagrange iu kin cc tr:

S =0 N i

vi

S = T + l .( N 1 + N 2 + .... + N n - Ppt - DP) T1 = -l N 1

Ta c:

S T = +l =0 N 1 N 1

e 1 = -l

Tng t ta c:
T T T1 = 2 = ....... = n = -l N n N 1 N 2

Nh vy ta c iu kin phn b ti u l: e 1 = e 2 = .... = e n = -l W = N 1 + N 2 + .... + N n - P pt - D P = 0 v e i : sut tng chi ph ca h thng khi nh my th i thay i cng sut ca n. 3. Trng hp 2: Gi thit tn tht cng sut DP thay i nhng Ppt = const Dng phng php Lagrange ta c iu kin phn b cng sut ti u:
S T DP = + l (1 )=0 N1 N1 N1

m = -l =
1-

e1

DP N 1

= 1-

e2

DP N 2

= .... =

en
1-

DP N n

W = N 1 + N 2 + .... + N n - P pt - D P = 0
Trang 9

m : Sut tng chi ph ca h thng nng lng khi c tnh n s thay i cng sut tn tht khi c s thay i cng sut nh my.
DP N i

: sut tng tn tht cng sut trong h thng khi nh my in th i thay i cng

sut. 4. Trng hp 3: Phn phi cng sut in trong trng hp h thng c c nh my thy in v nhit in. Yu cu : S dng ti a d tr P nng lng c th ca nh my Tnh chn Tn dng ti a cng sut t (Ntb) Gi Qia l tiu hao nc trong gi th i ca thy in a N=f(t) Gi Qib l tiu hao nc trong gi th TTN v NMNH Kt i ca thy in b Phn nn (T) QaS , QbS : l tng lng nc d tr n t trong sut 1 ngy m ca thy in a v b . iu kin rng buc:
Wa = Qia - QaS = 0 ( Tn dng ti a) Wb = Qib - QbS = 0
i =1 i =1 24 24

c tnh tiu hao nc:

Qa = f ( N a ) Qb = f ( N b )

Sut tng tiu hao nc:

ea =
dQa dN a

eb =

dQb dN b

Hm Lagrange: S = T1 + T2 + ... + T24 + l1 .W1 + l2 .W2 + .... + l24 .W24 + la .Wa + l b .Wb Ti (i=124) chi ph ca h thng gi th i. ( Ti = Tij ) Wi =0 (i=124) l phng trnh cn bng cng sut tc dng gi th i . Wa = 0, Wb = 0 : l cc phng trnh cn bng nc bit. i vi nh my Nhit in a (t 1 n 24h):
DP1 S N = e 1a + l1 .(1 - N ) = 0 1a 1a S DP2 = e 2 a + l 2 .(1 )=0 N 2 a N 2 a ........................................ DP24 S = e 24 a + l 24 .(1 )=0 N N 24 a 24 a Trang 10

i vi nh my Thy in :
DP S 1 N = la e1a + l1.(1 - N ) = 0 1a 1a S DP2 N = la e 2a + l2 .(1 - N ) = 0 2a 2a ........................................ S = l .e + l .(1 - DP24 ) = 0 a 24 a 24 N 24a N 24a DP S 1 = lb e1b + l1.(1 )=0 N1b N1b S DP2 = lb e 2 b + l2 .(1 )=0 N 2 b N 2 b ............................................... S DP24 = lb .e 24 b + l24 .(1 )=0 N 24 b N 24 b ...............................................................

iu kin phn b cng sut ti u: - Gi th 1: e 1a e 1b m1 = = ........... = la . =

1DP1 N 1a 1DP1 N 1b

e 1a
1-

DP1 N 1a

= lb .

e 1b
1DP1 N 1b

- Gi th 2: e 2a m2 = =
1DP2 N 2 a

e 2b
1-

DP2 N 2 b

= ........... = la .

e 2a
1-

DP2 N 2a

= lb .

e 2b
1DP2 N 2 b

....................................................................... Khi DP = cos nt th iu kin phn b cng sut ti u trong h thng l: e a1 = e a 2 = ......... = e an = la .e a = l b .e b = ..... C ngha l: sut tng tiu hao nhin liu ca nh my nhit in bng sut tng tiu hao nc qui i ca thy in. l : h s tnh i v tiu hao nc c tr vi tiu hao nhin liu.

Trang 11

5. S dng ng cong tch phn sn lng nng lng ngy phn phi ph ti gia cc nh my trong h thng. 5.1. Phng php xy dng ng cong tch phn: Ta c cng thc: W = T ( P)dP
0 P

Da vo cng thc ny ta thnh lp ng cong nh hnh v sau:

P DW4 DW3 DW2 DR1D 1 W Wo n P t 0 P A Ntr.bi t 0 B W Wo 1 DW4 DW1 DW2 DW3 W 2 3 P 5

5.2. S dng ng cong ny phn phi ph ti

A Ntr.bi B

Wsx

AC: song song vi trc honh, c ln bng sn lng in pht ra trong ngy pht ra theo kh nng ca nh my. AB: C ln bng cng sut dt ca nh my.

6. Phn phi CS da trn c tnh nng lng ca h thng.

d1 d2 d3 dH

N min

N max

N min

N max N

N min

N max

N min

N1

N2

N max N

Trang 12

III. Phn phi cng sut phn khng trong h thng. Phn phi P t Tmin Phn phi Q t DP min
DP = f (Q1 , Q2 ,..., Qn ) DP DP DP Qn Q2 Q1 = .... = = DQ DQ DQ 111Qn Q2 Q1

V: W = Q1 + Q2 + ... + Qn - Qht - DQ = 0 . IV. La chn ch lm vic ca thit b tiu th nng lng. Tng sn phm tiu th nng lng Min c tnh tiu hao nng lngca thit b: P = f(A) A: nng sut ca thit b. P: Cng sut u vo. Po 1.Thit b c c tnh l thng: P = Po + e.A e = tga sut tng tiu hao nng lng ca thit b. Ti : Thi gian ng vi nng sut Ai Pi = Po + e.Ai Tng nng lng: Vi: T = Ti Cng sut trung bnh:
Ptb = Ai .Ti W = Po + e. = Po + e. Atb T T

P,d P = f(A)

d = f(A)

W = Pi .Ti = ( Po + e. Ai ).Ti = Po . Ti + e. Ai .Ti = Po .T + e. Ai .Ti

Atb: nng sut trung bnh ca thit b trong khong thi gian T. Sut tiu hao nng lng trung bnh (dtb)
d tb = Ptb P = o +e Atb Atb

T ta thy c: i vi cc thit b tiu hao khi ng nh nu s lng sn phm sn xut ra khng hn ch bi 1 l do nghin cu vt t, thiu ng b trong t chc, sn xut th cho php chng ta c la chn my lm vic ph ti cc i ca n trong khong thi gian T. Nu b hn ch bi iu kin cung cp vt t hoc do s sn xut khng ng b trong XN th nn cho my lm vic gin on ph ti ca my khi lm vic t gi tr cc i. 2. Thit b c c tnh l ng cong: PC P = f(A)
e= dP : sut tng tiu hao cng sut. dA Trang 13
P = f(A) B
a

P : sut tiu hao. A d d min khi d = e (im kinh t). d=

Nh vy trong trng hp ny nn cho lm vic ti im B t hiu qu cao nht. Tng qut hn th ta cn tm im c dmin

Trang 14

CHNG III: VN CUNG CP V S DNG NNG LNG I. S dng hp l cc dng nng lng. c im qu trnh cng ngh 1. Lc c kh 2. Nhit + Cao >500oC + Nhit va 150 500oC + Nhit thp 30 150oC 3. Thp sng Hi nc + ++ ++ Dng nng lng Nhin liu Nc nng Kh Lng Rn + + +++ ++ +++++ ++++ ++-

in ++ + ++++

Ch thch: ++: s dng c v kinh t. + : S dng c nhng phi tnh ton. +-: s dng c nhng khng kinh t. - : khng s dng c. 1. Qu trnh lc c kh: C th thc hin c nh in nng hoc cc my pht lc ( tua bin hi, tua bin kh,.) Hiu sut s dng nhin liu: knl - Pht lc dng hi nc. k nl = h l .h co .h trong - Dng in: k nl = h NM .h tt .h c h NM = h l .h co .h trongtb .h MF Cng sut in cung cp cho cc ng c:
P= Pc . h tt .h c

h tt : hiu sut truyn ti. 2. Qu trnh nhit cao: Nu nhit l >1800 2000oC : Dng h quang in. Nu nhit l <1800 2000oC : Dng l in hoc t trc tip nhin liu. + Dng l nhin liu: k nl = h l + Dng l chy in: (Chn knl ln) k nl = h nm .h tt .h l 3. Qu trnh nhit va v thp: thng s dng rng ri trong cng nghip dt, ha cht, giy, thc phm. Thng dng hi nc th s r hn dng in. - Phng n dng hi: k nl = h l .h tb = (0,6 0,8).(0,8 0,9) = 0,48 0,72 - Phng n dng in: k nl = h nm .h tt .h tb = (0,25 0,3).(0,9 0,95).(0,85 0,95) = 0,19 0,27 . 4. Qu trnh thp sng: Qui nh trong cng nghip:
Trang 15

- Cc phn xng chnh: 10 20 W/m2 - Kho vt liu: 4 10 W/m2 - Kho nhin liu: 10 W/m2. - ng i li trong x nghip: 0,15 0,20 W/m2 - Ni iu khin my: 20 30 W/m2. II. nh gi mc cung cp nng lng. 1. H s in kh ha: biu th theo 2 cch: + Theo cng sut:
P k kh =

N . N + N co

Trong : N + N co l tng cng sut in v c thc hin cc qu trnh lc c gii. + Theo nng lng:
W k kh =

W W + Wco

Trong : W +Wc l tng nng lng di dng in v c thc hin cc qu trnh lc c gii. 2. Sut tiu hao nng lng: a. i vi cng nghip: Sut tiu hao nng lng l lng nng lng cn thit sn xut 1 n v sn phm. b. Trong giao thng vn ti: Tiu hao nhin liu vn chuyn 1 T/1Km. Tiu hao nhin liu cho 1 n v th tch. c. Trong nng nghip: l tiu hao nhin liu cho mt nng trng c th, cho mt h nng nghip, cho ti tiu 1 ha t trng trt, cho mt con tru, b,..... III. Tnh ton cung cp nng lng cho khu vc. - in thp sng cho cc h trong khu cng nghip. - Cho sn xut. 1. Tnh cung cp nng lng cho sn xut cng nghip: - Lng in nng cn cho 1 loi sn phm:
Wi = Si .d i

Si: sn lng sn phm cng nghip sn xut ra trong 1 thi gian k hoch no
d i : Sut tiu hao in nng ca sn phm

- Lng nhit nng:

Qi = qi .S i

qi : sut tiu hao nhit. - Lng nhin liu:

Bi = bi .S i

bi : sut tiu hao nhin liu Phi tnh c Pmax,......... nh ngha Tmax: Tmax l s gi m nu trong 1 nm x nghip dng in lm vic vi Pmax th ch trong thi gian Tmax s tiu th mt lng in nng bng lng in nng thc t tiu th trong nm . Tmax < Tlch = 8760 h
Tmax = Tmax Wn W Pmax = n Pmax Tmax = b n .Tl = 8760.b n

b n : h s in kn ph ti nm.
Trang 16

Tmax : ph thuc vo cc yu t: + c tnh ca qu trnh cng ngh. + Ch lm vic ca ph ti trong 1 ngy m, tun l. + S tng ln theo qui lut ca ph ti trong nm (cui nm thng sn xut nhiu hn u nm). b n = b ng .b t .b m (h s in kn ngy, tun, ma) *. H s in kn ph ti ngy: P
b ng =
Wng P
I max

.Tng

Ptb I Pmax

(T ng=24
I

Hoc: b ng = b 1 .b 2 .b 3 b1 : h s in kn tnh n s khng ng u ca ph ti ph thuc vo cng ngh sn xut, s lng v cng sut thit b dng in. ( b1 =0,85 0,95) b 2 : h s in kn tnh n s thay i ph ti trong cc ca lm vic.
b2 =

h).

Pmax Pmax 0 8
II

Pmax 16 24 t

III

I II III Pmax + Pmax + Pmax = 0,3 1 I 3Pmax

b 3 : h s in kn ph ti tnh n s gim ph ti khi ngh gia ca. b 3 = 0,9 0,95 *. H s in kn tun l: b t

I I 6 Pmax + (0,1 0,3) Pmax bt = = 0.87 0,97 I 7 Pmax
I (0,1 0,3) Pmax : tnh cho ngy ngh trong tun.

*. H s in kn ph ti ma. b m
bm =

P
1

52

I max

I (*) 52 Pmax

= 0,85 0,95 .

I (*) Pmax : ph ti cc i ca tun l c cng sut ln nht.

b n = b1 .b 2 .b 3 .b t .b m
Tmax = 8760.b n Wn = si .d i .
1 1 m n sx Pmax =

Wn Tmax

m: s nh my n: s sn phm ca nh my. - H s nhu cu:

k nc =
sx Pmax sx Pmax = k nc . N N

N : tng cng sut ca cc thit b dng in

(dng cho cc nh my hot ng sn xut ri) 2. Tnh nng lng cung cp cho thp sng trong sn xut.
Trang 17

Ph thuc vo cc yu t sau: - a th ca XN (nh hng nh sng t nhin,........) - Vo tnh cht ca nn sn xut. - Vo cch t chc ca, kp. * Theo cng sut: 0,01 0,15% = C%cs * Theo nng lng: 0,01 0,12% = C%cs V d: T l chiu sng (C%cs) Ngnh cng nghip Theo nng lng Theo cng sut Luyn kim 8 14 45 Ch to my 8 10 10 12 Ha cht 35 46 CN nh 10 12 12 15 Dt 10 15 12 15
cs Tmax(1ca ) = 200 500 h/nm cs Tmax( 2ca ) = 2000 2200 h/nm cs Tmax(3ca ) = 4000 4200 h/nm.
cs sx Pmax = C %.Pmax .

Tng cng sut cc i ca h tiu th:

cn sx cs sx Pmax = Pmax + Pmax = Pmax (1 +

C %cs ) 100

Ch : Khi tnh ton th phi tnh ton tn tht nng lng trong MBA v trong mng in ca XN, thng khong (2 4)%. - H s khng ng thi (kkt).
k k = 0,85 1
n i =1 cn PSmax = k k. Pmax i

n: s nh my. cn Pmax i : cng sut cng nghip nh my i. IV. Vn d tr cng sut trong h thng. Thc t khi vn hnh: - S c t my - S tng ph ti ngoi k hoch - C kh a my vo sa cha, bo qun. 1. Cc loi d tr: a. D tr sa cha: P
' Wsc = N isc .Ti sc i =1 n

Pmax

N : Cng sut ca t my i

sc i

D tr s cha c

Wsc

a vo sa cha. ' Nu WSC > WSC khng cn t cng sut d tr sa cha. Theo kinh nghim t 5% cng sut c. b. D tr s c: b cho t my b s c.
Trang 18

ht h thng ln: N dt = 6 10% Pmax ht h thng nh: N dt = 10 15% Pmax

N Ntr.b Ndtr

N dt N m ca t my ln nht. Pmax

c. D tr pht trin kinh t quc dn: ly khong 5% cng sut c. 2. H s d tr cng sut: biu th d tr, ngi ta dng h s d tr tnh theo nhiu cp:
N tr .b >1 Pmax N - Pmax N R2 = tr .b = dt < 1 Pmax Pmax N - Pmax N dt R3 = tr .b = <1 Ptr .b Ptr .b R1 =

(P: cng sut ph ti; N: cng sut pht). R ln hay nh l ty thuc: - Kt cu h thng ( HT c nhiu nh my T th ......) - Ph thuc vo dung lng ca thit b ( cng sut n v) - Thi gian ngng my sa cha. - Ph thuc vo hnh dng ca th ph ti (san bng tt th c th gim t 10 15% cng sut d tr) V d: Mt h thng c: - 10 t my, mi t 25MW - 5 t my, mi t 50MW - 1 t 100 MW Th N dt=100MW (Ndt>=Nm) R3 = 100/600=16,6% Nu khng c t 100 MW th N tr.b = 500MW v N dt = 50MW Do , ta c: R3 = 50/500=10%.

Trang 19

CHNG IV:

DOANH NGHIP V CC LOI HNH VN CA DOANH NGHIP.

I. Doanh nghip: 1. Khi nim v doanh nghip: Doanh nghip l mt n v sn xut kinh doanh, c t chc nhm to ra sn phm v dch v p ng nhu cu tiu dng trn th trng, thng qua ti a ha li nhun trn c s tn trong php lut ca Nh nc v quyn li chnh ng ca ngi tiu dng. 2. Cc loi hnh doanh nghip: C nhiu cch phn loi khc nhau, mi cch phn loi c tc dng khc nhau nhm phc v cng tc qun l, cng tc thng k. Nhng cch phn loi ph bin nht v quan trng nht l phn theo tnh cht s hu v ti sn ca doanh nghip. Nu phn theo tnh cht s hu v ti sn ca doanh nghip th bao gm cc loi doanh nghip sau: 2.1. Doanh nghip Nh nc: Doanh nghip Nh nc l t chc kinh t do Nh Nc u t vn, thnh lp v t chc qun l hot ng sn xut - kinh doanh hoc hot ng cng ch nhm thc hin mc tiu kinh t x hi do Nh Nc t ra. Doanh nghip Nh nc c t cch php nhn, c quyn li v ngha v dn s, t chu trch nhim v ton b hot ng kinh doanh trong phm vi s vn do doanh nghip qun l. Loi hnh doanh nghip Nh nc tn ti bt k quc gia no v n hin din ch yu cc ngnh trng yu ca nn kinh t nh: nhin liu, nng lng, thng tin lin lc, cc ngnh phc v phc li cng cng l nhng ngnh tc ng n cn i chung ca quc gia, i hi vn u t ln. 2.2. Doanh nghip t nhn: Ti sn ca doanh nghip t nhn thuc s hu ca mt c nhn duy nht. Vic qun l iu hnh doanh nghip s do ngi ch s hu ti sn cng ty thc hin, hoc h c thu ngi iu hnh doanh nghip. iu nay c Nh nc quy nh trong lut doanh nghip t nhn, lut cng ty iu 2: Doanh nghip t nhn l n v kinh doanh c mc vn khng thp hn mc vn php nh, do mt c nhn lm ch v t chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh v mi hot ng ca doanh nghip 2.3. Doanh nghip chung vn - cng ty: y l loi hnh doanh nghip m cc thnh vin s cng gp vn, cng chia li nhun, cng chu l tng ng vi phn vn gp v ch chu trch nhim v cc khon n ca cng ty trong phm vi phn vn gp ca mnh vo cng ty, nh vy trch nhim php l ca cc thnh vin trong cng ty l trch nhim php l hu hn trong phn vn gp ca mnh. Mi cng ty mun c y t cch php nhn phi tha mn cc iu kin ti thiu nh: - Phi c ti sn ring v phi chu trch nhim v ti sn ca mnh. - Phi c tr s v tn gi ring ( c ng k ti c quan c thm quyn). - Phi c y t cch php l tham gia cc hot ng dn s. - Phi c c quan c thm quyn cp giy php hot ng theo lut cng ty. Hin nay c hai loi hnh cng ty l: Cng ty trch nhim hu hn v cng ty chung vn. a) Cng ty trch nhim hu hn: l loi cng ty m vn gp ca cc thnh vin phi ng ngay khi thnh lp cng ty. Cng ty khng c php pht hnh bt k mt loi chng khon no. Vic chuyn nhng vn gp gia cc thnh vin c t do, nhng nu chuyn nhng cho ngi ngoi th phi c nhm thnh vin i din cho t nht 3/4 vn iu l ca cng ty nht tr.
Trang 20

b) Cng ty c phn: l loi cng ty c s c ng ti thiu l 7. C phiu ca cng ty ny c th ghi tn hoc khng ghi tn v mi c ng c th mua mt hoc nhiu c phiu. Loi c phiu khng ghi tn c t do chuyn nhng. Trong qu trnh hot ng nu cn thit m rng quy m hot ng th cng ty c phn c quyn pht hnh thm c phiu, tri phiu. Trong cc loi hnh doanh nghip th loi hnh cng ty c phn t ra c nhiu u im hn c. Do loi hnh cng ty ny pht trin mnh nhiu nc. Cc u im l: - Trch nhim php l hu hn. - C hnh thc huy ng vn v tp trung vn hu hiu. - Cng ty cng pht trin vi quy m ln th s c ng cng nhiu, s a dng ha c ng cng cao, v vic chia s ri ro cng tt. c) Mt s loi hnh doanh nghip chung vn khc: + Cng ty hp doanh: Theo hnh thc ny th phi c t nht t 2 c nhn hoc 2 n v tr ln cng chung vn vi nhau hnh thnh nn mt cng ty. Vic qun l iu hnh cng ty s do s tha thun gia cc bn chung vn. Hnh thc ny c thun li c bn l gp phn tng quy m ca n v sn xut kinh doanh, to li th cnh tranh hoc tranh th c b quyt k thut, cng ngh ca cc bn chung vn. Hn ch: l trch nhim php l v hn ca cc bn chung vn, kh khn khi huy ng thm ngun vn cng nh khi c mt thnh vin mun rt vn ra khi cng ty. + Cng ty lin doanh: Mt s doanh nghip c thnh lp di dng lin doanh, trong trch nhim ca cc bn tham gia gp vn l hu hn theo phn vn gp vo lin doanh ca mnh. Loi hnh doanh nghip ny thch hp nhiu ni, nhiu quc gia c cc iu kin thun li v nguyn vt liu, nhng hn ch v vn v k thut sn xut, do cn phi chung vn vi cc n v khc (trong v ngoi nc) khai thc tim lc ny. + Cng ty d phn: l hnh thc lin kt gia cc n v kinh doanh thc hin tng hot ng kinh doanh c th, thanh ton v quyt ton ring tng hot ng kinh doanh. Cng ty d phn khng c ti sn v tr s ring, thng thng hot ng ca n da vo t cch php nhn ca mt trong cc thnh vin. Khng c bng tng kt ti sn ca cng ty d phn, nhng phi lp bng tng kt ti sn ca tng hot ng lin kt kinh t v hch ton chia li-l. u im ca loi hnh cng ty ny l pht trin m rng sn xut kinh doanh nhng khng qu ti trong qun l v tranh th vn u t t bn ngoi. C th p dng hnh thc cng ty d phn vi cc i tc l mt t chc hay c nhn c vn u t v bit qun l kinh doanh trn quy m ln - nh khc nhau pht trin sn xut. + Hp tc x: l mt t chc kinh t t ch do ngi lao ng c nhu cu, c li ch chung t nguyn cng gp vn u t, gp sc lp ra theo quy nh ca php lut pht huy sc mnh tp th v ca tng x vin nhm gip nhau thc hin c hiu qa hn cc hot ng sn xut kinh doanh, dch v, ci thin i sng, gp phn pht trin kinh t x hi ca t nc. 3. Nhim v v quyn hn ca doanh nghip: 3.1. Nhim v: - Np thu cho nh nc. - m bo hng ha theo ng tiu chun cht lng ng k vi c quan c thm quyn. - m bo vic thc hin qu trnh sn sut kinh doanh cng nh qu trnh pht trin sn xut khng gy tn ph mi trng x hi.
Trang 21

- Tn trng cc ch bo co thng k, ti chnh, k ton thng nht theo cc bo biu v nh k quy nh ca nh nc. - Tn trng v thc hin nghim chnh cc hp ng kinh t k kt vi cc n v khc. - m bo cc iu kin lm vic, quyn li ca ngi lao ng. 3.2. Quyn hn ca doanh nghip: - Ch ng trong mi hot ng sn xut kinh doanh. - T ch trong lnh vc ti chnh. - T ch trong lnh vc s dng lao ng. - T ch trong lnh vc qun l. 4. Cc ngun vn: 4.1. i vi doanh nghip quc doanh: - Vn cp pht - Vn vay (ngn hng, nc ngoi, ton dn,..) 4.2. i vi doanh nghip t nhn: - Vn t c. - Vn vay - Li nhun gi li. II. Vn sn xut ca doanh nghip. Vn sn xut doanh nghip l hnh thi gi tr ca t liu sn xut m doanh nghip s dng n sn xut v kinh doanh. Bao gm vn c nh (VC) v vn lu ng (VL). 1.Vn c nh. 1.1. nh ngha:Vn c nh ca doanh nghip l gi tr ti sn c nh ca doanh nghip Ti sn c nh phi tho mn iu kin nht nh v thi gian v gi tr . Ti sn c nh ca DN gi chc nng TLL , n tham gia vo qu trnh sn xut kinh doanh lm nhiu chu k , sau mi chu k hu nh vn gi nguyn hnh thi vt cht ban u ca n . V mt gi tr , th TSC chuyn dn gi tr ca n vo sn phm , dch v di hnh thc khu hao . * TSC dng vo sn xut ca ngnh in v nhit: - Nh xng sn xut. - Vt kin trc dng vo sn xut (ng khi, h thng cp thot nc, thng tin lin lc, cc cng trnh thy nng ca trm th in,...). - Thit b ng lc nh: l hi, tuabin, my bin p, my pht, ng c diezen, ng c in, my nn,...). - Thit b sn xut khc nh cc my cng c, my sn xut. - Thit b truyn dn nng lng: dy in, h thng cp, h thng ng hi,... - Thit b v dng c o lng: cc thit b o. - Thit b thu pht: cc ngten mt t. - Ct ngten. - Dng c qun l: bn gh, my tnh, my photocopy... - ng dy ti in, ng dy thng tin. - Thit b vn ti. - Cc ti sn c nh khc. (thang my, iu ha,v.v..). 1.2. Kt cu vn c nh: l t l gi tr thnh phn cu thnh TSC so vi ton b TSC ca doanh nghip. Thnh phn TSC Nh xng sn xut (%) Vt kin trc (%) NNH 2025 1015 TTN 1320 1015 T 310 6065 Mng in Mng nhit 1015 25 8085 9095

Trang 22

Thit b Tng

(%) (%)

6070 100

6575 100

2030 100

35 100

35 100

1.3. Hao mn ti sn c nh : a. Hao mn hu hnh ti sn c nh xt theo gc k thut (gi tt l hao mn hu hnh k thut ) : l s thay i hnh dng bn ngoi v cu to vt cht bn trong ca TSC do tc ng ca qu trnh s dng v ca mi trng t nhin . Do gi tr s dng ca TSC nh cng sut , bn gim i . b. Hao mn hu hnh ti sn c nh xt theo gc kinh t (gi tt l hao mn kinh t) : l qu trnh chuyn dn gi tr ca TSC vo gi tr sn phm do chnh n lm ra tu theo mc gim gi tr s dng ban ca TSC do hao mn k thut gy nn . c. Hao mn v hnh ti sn c nh l mt phm tr kinh t (gi tt l hao mn v hnh kinh t) : Biu hin ch cc TSC khng p ng c yu cu sn xut - kinh doanh do b lac hu v mt cng ngh . 1.4. Khu hao ti sn c nh : 1.4.1. Khi nim : Khu hao ti sn c nh l s chuyn dn gi tr ca n vo ga thnh sn phm do chnh n lm ra vi mc ch tch lu c phng tin v mt tin bc c th khi phc hon ton gi tr s dng ban u ca n (mua sm li) khi thi hn khu hao ht . Bao gm : Khu hao c bn v khu hao sa cha ln . Tin trch khu hao: l tng s tin khu hao ca mt TSC ang xt no phi tch lu trong thi hn khu hao quy nh : Tk = Gb + C s + C h - Gc Gb : Gi mua ban u ca TSC gm : gi mua theo ho n , chi ph vn chuyn , bc d v lp t . Nu l cng trnh xy dng th l gi tr ng k ti sn ca cng trnh . C s : Chi ph cho cc ln sa cha ln trong sut thi gian khu hao quy nh ca TSC . C h : Chi ph lin quan n vic hu b TSC khi thi hn phc v ca n theo d kin ht. Gc : Gi tr cn li (thu hi) khi thanh l TSC theo d kin . Nu qu trnh s dng TSC c tin hnh hin i ho , th phi cng thm vo tr s Tk mt nhm chi ph tng ng. Mc khu hao : - Mc khu hao tuyt i hng nm: l s tin khu hao phi thc hin trong mt nm no . - Mc khu hao tng i : l t l (%) gia mc khu hao tuyt i hng nm vi gi tr ban u ca TSC . 1.4.2. Cc phng php tnh mc khu hao ( Hn) : a. Khu hao theo thi gian theo kiu tuyn tnh : - Mc khu hao tuyt i hng nm ( Kn) : H n = N: Nin hn s dng ca TSC. - Mc khu hao tng i : a n =
Hn % Gb Tk N

b. Khu hao theo thi gian theo kiu phi tuyn vi phn trm c nh so vi gi tr cn li ca TSC sau mi nm :
R P% = 1001 - n n Tk Trang 23

n : s nm khu hao .

Rn : Gi tr cn li ca TSC mi nm .

c. Khu hao theo thi gian theo kiu phi tuyn vi s tin khu hao hng nm gim i u n :
D= Tk N ( N + 1) 2

d. Khu hao theo thi gian theo kiu phi tuyn vi mc khu hao hng nm tng dn . e. Khu hao theo thi gian theo kiu kt hp gia phi tuyn v tuyn tnh. f. Khu hao theo sn lng sn phm t c ca TSC : . : S sn phm lm ra trong mt nm . 1.5. nh gi ti sn c nh : 1.5.1. nh gi TSC v mt gi tr: c ngha rt quan trng v n gp phn vo vic bo tn vn , p ng s pht trin ca k thut v gip cho vic tnh gi thnh sn phm hp l hn , gm : nh gi TSC theo gi ban u thi im mua sm . nh gi TSC theo hin gi thi im nh gi . nh gi TSC theo gi tr ban u c tr phn khu hao thc hin . nh gi TSC theo gi hin ti c tr phn khu hao thc hin . 1.5.2. nh gi tnh trng hao mn v mt k thut : Vic nh gi ny c th tin hnh bng nhiu cch : th nghim , quan st cc hin tng bn ngoi ca kt cu TSC , hoc qua kinh nghim tch lu nhiu nm , c cc trng hp cn xem xt . nh gi tnh trng hao mn v mt k thut ca tng chi tit ca TSC . nh gi tng th tnh trng hao mn v mt k thut ca mt TSC . 1.5.3. nh gi mc hao mn v hnh v trnh k thut v tin nghi s dng ca TSC: cc TSC hin c lun b lc hu v trnh k thut v tin nghi s dng so vi cc loi TSC cng loi mi xut hin . Mc hao mn v hnh v mt k thut ca TSC c nh gi bng cch so snh cc ch tiu c trng cho trnh k thut TSC hin c vi cc ch tiu tng ng ca cc TSC mi xut hin c trnh k thut hin i nht . Mc hao mn v hnh v mt tin nghi trong s dng ca TSC c xc nh bng cch so snh cc ch tiu c trng cho mc tin nghi ca TSC ang xt vi cc ch tiu tng ng ca cc TSC cng loi mi xut hin c mc tin nghi cao nht .
Sn H = Tk Sn St

S t : Tng sn phm do TSC lm ra trong sut thi gian s dng quy nh ca n

1.6. Cc ch tiu nh gi mc s dng cng sut thit b trong ngnh in. i vi NM thng quan tm: - Cng sut nh mc (Nm): l cng sut h ln nht m t my c th pht ra lin tc v lu di trong iu kin v ch lm vic tiu chun. {Mc nc, du m,...). - Cng sut cc i (Nmax): L cng sut c h=f(N) th bng hoc cao hn cng sut nh mc m my c th pht ra trong thi gian ngn cho php. - Cng sut kinh t (Nkt): l cng sut t my pht ra ng vi hiu sut ca my cao nht.

N kt
Trang 24

- Cng sut cc tiu (Nmin): l cng sut thp nht m my c th vn hnh an ton, lu di. * nh gi mc s dng cng sut thit b dng cc ch tiu: a. H s s dng theo thi gian ca thit b. kt =
Ttt Tl

Trong : Ttt: Thi gian lm vic thc t ca thit b trong 1 nm Tl : Thi gian lch (365x24=8760 h). Nu kt cng nh chng t thi gian ngng vic ca my cng nhiu.{cc trng hp ngng my nh: ngng sa cha, ngng d phng, ngng do s c, ngng bo tr ). b. H s s dng nng lc ca thit b: kn =
w tt N tb .Ttt

Trong : Wtt: lng in nng thc t sn xut ra trong nm. Ntb: Cng sut trang b ca t my hoc ca nh my ty theo i tng nghin cu. kn cng nh chng t s dng cng t nng lc ca thit b. c. S gi s dng cng sut N trang b (trong 1 nm). Wtt Ntr.bi h tb = (h). N tb Nmax Wn i vi nh my lm vic tt th htb=60007000 (h). Khi thit k s b thng chon htb = 7000 h i vi ngnh in htbi T Ttt nng cao htbcn: - Chun b tt Hnh: th cng sut ca thit b thit b sn sng p ng c yu cu ph ti. - iu chnh th ph ti, sang bng th ph ti nhm lm gim khong cch gia ph ti cc i v cc tiu. {khi Nmax nh th Ndt,Ntb cng nh). II. Vn lu ng ca doanh nghip. 1. Khi nim : Vn lu ng l biu hin ca ti sn lu ng v v?n lu thng . Ti sn lu ng gi chc nng TL , n tham gia vo qu trnh sn xut - kinh doanh ch c 1 ln. V mt gi tr : sau 1 chu k tham gia vo qu trnh sn xut - kinh doanh th n chuyn ton b gi tr ca n vo gi tr sn phm hng ho , dch v do chnh n to ra ( thu c tin v ) . 2. Phn loi :Vn lu ng ca mt doanh nghip thng bao gm : - VL nm trong lnh vc d tr : nguyn vt liu , nhin liu , bn thnh phm , dng c , ph tng . . . - VL nm trong lnh vc sn xut : sn phm d dang . - VL nm trong lnh vc lu thng : thnh phm , tin gi ngn hng , tin mt ti qu, cc khon phi thu , tm ng . . .
Trang 25

Vn lu ng lun vn ng t lnh vc ny sang lnh vc khc mt cch lin tc , c chu k, theo trnh t nh sau : Tin(1) d tr cho sn xut, kinh doanh sn xut, kinh doanh sn phm , dch v tin(2) Vn lu ng nm trong lnh vc d tr Vn lu ng nm trong lnh vc sn xut VL nm trong lnh vc lu thng Tng thi gian vn lu ng nm trong lnh vc sn xut v lu thng hp thnh mt vng chu chuyn ca vn lu ng . Nu thi gian thanh ton di mt thng th chu k trn l mt thng . C cu vn ca doanh nghip thay i theo loi hnh, tnh cht v quy m ca DN, nh : Cc doanh nghip sn xut c t l VC cao hn VL trong tng s vn ca DN . Mt s doanh nghip c th nh : du lch , khai thc , vn ti. . . hu nh 100% Cc doanh nghip kinh doanh vn tn ti ch yu di hnh thc VL .
M1 = V1 G

l VC . 3. Cc ch tiu c trng cho hiu qu s dng VL 3.1. Mc nhu cu v VL tnh cho 1 ng gi tr sn lng:

V1 : Nhu cu trung bnh v vn lu ng ca k tnh ton (nm) , c tnh nh sau :

V 1 V V1 = d + Vt + c 2 12 2 Vd : s d VL u nm . Vt : Tng d VL t u thng 2 n thng 12 ( tc ca thng 11 ) . Vc : s d VL cui nm .

G : Gi tr sn lng t c k ang xt . 3.2. S vng quay VL thi k ang xt : 3.3. Thi gian ca mt vng quay VL :
n= t= G V1 365 n

3.4. Hiu qu kinh t ca vic tng nhanh vng quay VL : Tc chu chuyn ca VL tng ln s lm cho cc ch tiu : khi lng sn phm hon thnh , nng sut lao ng , li nhun v mc doanh li ca DN tng ln .

Trang 26

S VL tit kim c khi tng nhanh vng quay VL c th tnh theo cng thc :
q= G (t1 - t 2 ) Tn

Tn = 365 ngy : s ngy trong nm .

t1 ,t 2 :thi gian ca 1 vng quay VL k 1 v k 2 .

Trang 27

U T V TNH TON KINH T K THUT CC D N U T. I. Cng tc xy dng c bn trong ngnh nng lng. Xy dng c bn l qu trnh i mi v ti sn xut ti sn c nh (TSC) hay c th ti sn xut m rng TSC nhm mc ch: - m bo cho TSC khng b mt i v tng thm nng lc sn xut ca ngnh. - nng cao trnh k thut ca ngnh. - to ra 1 c cu hp l mi v TSC, ph hp vi qu trnh pht trin ca nn kinh t quc dn. 1. Trnh t u t v xy dng: l qu trnh t khi t chc b vn chun b u t cho n khi nghim thu bn giao quyt ton ton b VT. Gm 3 giai on: + Chun b u t v quyt nh u t. + Thc hin u t. + Kt thc xy dng, a d n vo khai thc s dng. a. Ni dung chun b u t v quyt nh u t (lp lun chng kinh t). % Hnh thnh DA, nghin cu tin kh thi, nghin cu kh thi v thit k chi tit% - Nghin cu s cn thit phi u t v qui m u t. - Tin hnh tip xc thm d th trng trong nc hoc nc ngoi xc nh nhu cu tiu th, kh nng cnh tranh ca sn phm, tm ngun cung ng thit b, vt t cho sn xut. Xem xt kh nng v ngun vn u t v la chn hnh thc u t. - Tin hnh iu tra, kho st v chn a im xy dng. - Lp d n u t. - Gi h s d n v vn bn trnh ln cp c thm quyn quyt nh u t, t chc cho vay vn v c quan thm nh d n u t. b. Ni dung giai on thc hin u t. - Xin giao t hoc thu t. ( i vi d n c s dng t) - Xin giy php xy dng (nu c yu cu) v giy php khai thc ti nguyn (nu c khai thc ti nguyn). - Thc hin vic n b, gii phng mt bng, thc hin k hoch ti nh c v phc hi (i vi cc d n c yu cu ti nh c v phc hi), chun b mt bng xy dng (nu c). - Mua sm my mc, thit b cng ngh. - Thc hin kho st, thit k xy dng. - Thm nh, ph duyt thit k, d ton v tng d ton cng trnh. - Tin hnh thi cng xy lp. - Kim tra vic thc hin cc hp ng. - Qun l k thut, cht lng thit b v cht lng xy dng. - Vn hnh th, nghim thu, quyt ton VT, bn giao v thc hin bo hnh sn phm. c. Ni dung giai on kt thc xy dng, da d n vo khai thc s dng. - Nghim thu, bn giao cng trnh. - Thc hin vic kt thc xy dng cng trnh. - Vn hnh cng trnh v hng dn s dng cng trnh. - Bo hnh cng trnh. - Quyt ton VT. - Ph duyt quyt ton.
Trang 28

CHNG V :

2. Cc hnh thc t chc qun l thc hin d n u t. Ty theo tnh cht, qui m ca d n v nng lc ca mnh m ch u t la chn 1 trong cc hnh thc qun l thc hin d n sau: - Hnh thc CT trc tip qun l thc hin d n T xy dng. - Hnh thc Ch nhim iu hnh d n. - Hnh thc cha kha trao tay. - Hnh thc t lm. i vi cc d n thc hin vn ngn sch Nh nc, vn tn dng u t ca Nh nc, vn tn dng do Nh nc bo lnh th CT phi trnh ngi c thm quyn quyt nh hnh thc thc hin d n. a. Hnh thc CT trc tip qun l thc hin DATXD. Hnh thc ny c p dng vi cc d n m CT c nng lc chuyn mn ph hp vi DAT v c cn b chuyn mn t chc qun l thc hin d n theo qui nh ca b xy dng. C th xy ra 2 trng hp: - CT khng thnh lp Ban qun l d n m s dng b my hin c ca mnh kim nhim v c ngi ph trch qun l thc hin d n nhm B, C. - CT thnh lp BQLDA trc thuc qun l vic thc hin cc d n nhm A, hoc B, C c yu cu k thut cao. Hoc CT ng thi qun l nhiu d n. Theo hnh thc ny, CT t t chc chn thu v k hp ng trc tip vi 1 hoc 1 s t chc t vn thc hin cc cng tc kho st, thit k cng trnh, lp h s mi thu v t chc u thu. K hp oongf vi t chc trng thu tin hnh xy dng cng trnh. Cn nhim v gim st, qun l qu trnh thi cng do t chc t vn c chn m nhim.. n v trng thu c th k hp ng vi t chc thu ph tin hnh xy dng cng trnh. b. Hnh thc Ch nhim iu hnh d n. - Hnh thc ny p dng cho cc d n ln v phc tp, v khi CT khng iu kin trc tip qun l thc hin d n th phi thu t chc chuyn mn hoc giao cho ban qun l chuyn ngnh lm Ch nhim iu hnh d n. CT phi trnh ln cp c thm quyn quyt nh ph duyt t chc iu hnh d n. - Ch nhim iu hnh d n l 1 php nhn c nng lc v c ng k v t vn u t v xy dng. - Ch nhim iu hnh d n c trch nhim: + Trc tip k hp ng v thanh ton hp ng (trng hp CT giao) hc giao dch CT k hp ng v thanh ton hp ng vi cc n v kho st, thit k, cung ng vt t thit b, xy lp v thanh ton hp ng vi cc nh thu trn c s xc nhn ca Ch nhim iu hnh d n. + Chu trch nhim thay mt CT gim st, qun l ton b qu trnh thc hin d n. + Chu trch nhim trc CT v trc php lut trong vic qun l d n t qu trnh thc hin u t n khi khi kt thc xy dng, da d n vo khai thc s dng v cc vn c lin quan khc c ghi trong hp ng. c. Hnh thc cha kha trao tay. - Trn c s bo co nghin cu kh thi c cp c thm quyn ph duyt, CT la chn nh thu v giao cho nh thu thc hin tng thu t kho st thit k, mua sm vt t, thit b, xy lp cho n khi hon thnh bn giao cng trnh cho CT

Trang 29

- i vi cc d n s dng ngun vn ngn sch Nh nc, vn tn dng do Nh nc bo lnh, vn tn dng u t pht trin ca Nh nc th hnh thc ny ch p dng vi d n nhm C, cc trng hp khc phi c Th tng Chnh ph cho php. - Trch nhim qun l thc hin d n: * CT c trch nhim: + Lm th tc trnh duyt d n. + T chc u thu la chn tng thu. + K kt v thc hin hp ng k kt vi nh thu. + T chc thc hin gii phng mt bng bn giao mt bng xy dng cho nh thu tho tin trong hp ng v cc qui nh ca php lut. + m bo vn thanh ton theo k hoch v hp ng kinh t. + Gii quyt kp thi cc vng mc pht sinh trong qu trnh thc hin d n. + Thc hin cc nhim v khc ca CT. * Trch nhim ca Nh thu: + Thc hin ngha v theo hp ng k kt vi CT. + Chu trch nhim trc CT v php lut v tin , cht lng, gi c v cc yu cu khc ca d n theo ng hp ng k kt. + Trng hp c giao thu li cho cc thu ph th phi thc hin ng cam kt trong h s d thu v hp ng do tng thu k vi CT. + Chu hon ton trch nhim v qu trnh thc hin d n cho n khi bn giao cho CT khai thc, vn hnh d n. + Thc hin bo hnh cng trnh v cc ch bo him theo qui nh ca php lut. d. Hnh thc t thc hin d n. - Hnh thc ny ch c p dng trong cc trng hp sau: + CT l doanh nghip c ng k hot ng sn xut, xy dng ph hp vi yu cu ca d n, khng phn bit ngun vn u t. + CT nng lc hot ng sn xut, xy dng ph hp vi yu cu ca d n trng rng, trng cy lu nm; d n nui, trng thy sn; d n ging cy trng vt nui; khai hoang xy dng ng rung; d n u t hm m, khai thc than, qung, duy tu, bo dng, sa cha thng xuyn cc cng trnh xy dng, thit b sn xut, cc cng trnh xy dng tri giam. - Khi thc hin hnh thc t thc hin d n, CT phi t chc gim st cht ch vic sn xut, xy dng v chu trch nhim trc php lut v cht lng cng trnh xy dng. II. Mc tiu ca u t v nhim v tnh ton la chn phng n . 1. Mt s mc tiu thng thng: - Cc i li nhun. - Cc tiu chi ph. - Cc i lng sn phm hng ha bn ra hoc chim lnh c mt phn th trng. - Duy tr c s tn ti ca doanh nghip. - m bo cng n vic lm. 2. Mt s nhim v cn gii quyt: - Chn phng n cung cp nng lng (in v nhit) cho 1 khu vc.
Trang 30

- La chn phng n xy dng cc cng trnh nng lng (nh: nh my in, trm bin p, ng dy ti in). - La chn cc thng s kinh t k thut trong ngnh nng lng (nh: thng s hi, cp in p, tit din dy, cng sut t my, l hi,...). III. Cc i lng ch yu s dng trong tnh ton: - Vn u t xy dng c bn (K). - Chi ph sn xut hng nm (C). 1. Vn u t xy dng c bn (K): Bao gm mi chi ph trong qu trnh xy dng cng trnh, chnh n l gi thnh xy dng cng trnh, ta gi l tng s vn u t xy dng cng trnh. * Tnh ton chi ph u t XDCB trong ngnh in. 1.1. Vn u t xy dng v lp t nh my nhit in: a. Phng php 1: Tnh theo thit b lp t.
K = ( K L .n L + K t .n t + K k ).(1 + h n + h xd + h b + hp ) + K c

Trong : KL : Gi tr ca 1 l hi cng cc thit b ph ca n Kt : Gi tr ca 1 Tuabin cng cc thit b ph ca n Kk : u t cho cc phn xng in ca cc b phn khc. Kc : u t cho cc cng trnh nh , cng cng, cc cng trnh phc lI chung (sn bi, nc sinh hot, nt : S Tuabin t trong nh my. nL : S l hi t trong nh my. h n : H s hiu chnh theo iu kin cung cp nc {nc k thut, lm mt,..}. h xd : H s hiu chnh theo iu kin xy dng cng trnh. h b : H s hiu chnh theo iu kin ban u. h p : H s hiu chnh theo iu kin a phng. b. Phng php 2: Tnh theo tng hng mc cng trnh. K= (Kch+Knl+Kvc+ Kn+ Kbt+Kk). h Trong : Kch: Chi ph u t vo cc gian nh chnh (bao gm ton b thit b trong gian {Gian tuabin, gian my pht, l hi, phng trung tm,...}). Knl : u t cho cc thit b cung cp nhin liu (nh: my qut, nghin than,...). Kvc: Vn u t vn chuyn nhin liu. Kn: u t vo vn cung cp nc,... Kbt: Vn u t vo cc K,k tr.bi trm bin th. K=f(Ntr.bi) Kk: u t vo cc cng trnh khc. h : H s hiu chnh (h >1). c. Phng php 3: Phng php tnh theo ch tiu tng hp. k tr.bi =f(N) K= ktb.Ntb.
Trang 31

Ntbi

ktb: Sut vn u t cho 1KW cng sut trang b ca nh my. Ntb: Cng sut trang b ca nh my. 1.2. Tnh ton vn u t xy dng cc cng trnh Thy in. ( c thm z ti in do nh my thng t xa h thng) KT=KA+Kz -Kth. Trong : KA: Gi tin xy dng trm thy in theo hiu ton. Tr s KA bao gm: gi thnh xy dng cc loi cng trnh v tin mua sm, lp rp, cc thit b my mc cho nh my thy in cng nh cng trnh iu khin. KA = Kthb+ Knhx+Kktruc. Kz: Vn u t xy dng ng dy ti in n ni qui nh theo nhim v thit k a vo vo s dng. Kth: Tin thu hi c do chuyn giao cc c quan, x nghip hoc cng trng khc sau khi vic xy dng cng trnh hon thnh. 1.3. Tnh ton xy dng ng dy ti in: Kz =kz.L L : chiu di ng dy. kz: sut vn u t ng dy. 2. Chi ph sn xut:(C) C = Co + C1 Trong : Co: Chi ph c nh (FC). C1: Chi ph bin i (). Khi thit k s b: CT= p.KT {p=3 5% i vi trm ln v va} . CN=B.Snl+ [ w .KN.( a + r )+ n.Lo]. b . B: Tng lng nhin liu dng trong mt nm sn xut ra mt sn lng in theo k hoch. Snl: Gi 1 tn nhin liu khi vn chuyn n nh my. KN: Vn u t xy dng nh my nhit in. a : t l khu hao tnh theo % gi thnh xy dng nh my. r : Chi ph i tu tnh theo % gi thnh xy dng nh my. (thng a + r 6,5%). n: S cn b cng nhn thuc bin ch nh my. Lo: nh mc mc lng bnh qun theo qu lng. w : H s chi ph sa cha thng xuyn (= 1,2). b : H s xt n chi ph s nghip v bo v c s (=1,3). Ngoi ra c cc i lng n v: - Sut vn u t cho 1Kw cng sut trang b: ktb= K/Ntb (/KWh). - Sut vn u t cho 1Kw in nng: kE= K/E (/KWh). - Sut chi ph sn xut i vi mi KW cng sut trang b: CN= C/Ntb (/KW). - Sut chi ph sn xut i vi mi KWh: CE=C/E (/KWh). {gi thnh in nng}.
Trang 32

- Sut vn u t cho 1 Km ng dy: kL= KL / L (/Km). IV. Gi tr theo thi gian ca tin t. 1. Li tc v li sut:
Po Dt P1

Khi xt vn u t phi xt c 2 kha cnh: s lng v thi gian. Gi tr theo thi gian ca tin t biu th qua li tc. 1.1. Li tc (Interest): chnh l tin ca ngi i vay (Borrower) tr cho ngi cho vay (Lender) c c quyn s dng vn (hay gi tr ca quyn s dng tin trong 1 khong thi gian no c qui nh bng 1 lng tin). Gi: Po l vn ban u (vn gc). P1 l vn tch ly c sau 1 thi gian u t (hoc cho vay). S l li tc. Th : S = P1 - Po . 1.2. Li sut (Interest Rates):chnh l li tc tng i trong mt thi on. K hiu i%.
i% = S .100% P

Trong : P l s vn u thi on S l li tc trong thi on 1.3. Li tc n (Simple Interest): L li tc ch tnh theo s vn gc (khng tnh thm li tc, vn tch ly, pht sinh t tin li cc thi on trc). Sn = P.i.n Trong : P: s vn gc. i: li sut n. n: s thi on t khi b vn n khi thanh ton. Theo cch ny, sau mi k thanh ton ngi cho vay nhn ngay 1 khong tin l P.i t ngi vay. Cn ngi vay tnh n cui k tr c gc ln li l: P(1+i.n) 1.4. Li tc ghp (Compound Interest): L li tc m mi thi on c tnh theo s vn gc v c tng s tin li tch ly c trong cc thi on trc . Nu li sut l i% trong 1 thi on, vn cho vay ban u l P th: - Tng c vn v li cui thi on 1 l: F1 = P + P.i = P(1+i). - Tng c vn v li cui thi on 2 l: F2 = P(1+i) + P(1+i).i = P(1+i)2; ........... - Tng c vn v li cui thi on n l: Fn=P(1+i)n .
Fn = (1 + i) n : H s li tng lai. P

2. Biu dng tin t: th hin cc khon thu, chi theo thi gian (u thi on) ca d n trong vng i hot ng ca n hoc trong khung thi gian tnh ton no . Cc khon chi c th hin bng mi tn i xung. Cc khon thu c th hin bng mi tn i ln. Lng tin trong mi thi on c tnh vo cui thi on .

Trang 33

A 0 1 P 2 3

i% n

P: Gi tr hin ti (Present). F: Gi tr tng lai (Future). A: Gi tr u hng nm (Annual). i%: li sut . n: s thi on. 3. Cc cng thc qui i tng ng: 3.1. Qui v hin ti: a. Cho F tm P:
1 = F .( P / F , i %, n) (1 + i ) n 1 k1 = = ( P / F , i %, n) : l h s gi tr hin ti n. (1 + i ) n P = F. (1 + i ) n - 1 = A.( P / A, i %, n) P = A. i.(1 + i ) n

b. Cho A tm P:

k2 =

(1 + i ) n - 1 = ( P / A, i %, n) i.(1 + i ) n

l h s gi tr hin ti chui phn b u.

3.2. Qui v tng lai: a. Cho P tm F:

F = P.(1 + i ) n = P.( F / P, i %, n) t k 3 = (1 + i ) n = ( F / P, i%, n) l h s gi tr tch ly n.

b. Cho A tm F:
F = A.[(1 + i ) n -1 + (1 + i ) n - 2 + ... + (1 + i ) + 1]

. (1 + i ) n - 1 = A. = A.( F / A, i %, n) i (1 + i ) n - 1 k4 = = ( F / A, i %, n) : l h s gi tr tch ly phn b u. i

i = F ( A / F , i %, n). (1 + i ) n - 1 i k5 = = ( A / F , i %, n). l h s vn chm (1 + i ) n - 1 A = F.

3.3. Qui v hng nm: a. Cho F tm A:

b. Cho P tm A:
A = P. i (i + 1) n = P ( A / P, i %, n) (1 + i ) n - 1 Trang 34

k6 =

i (i + 1) n = ( A / P, i %, n) (1 + i ) n - 1

l h s tr vn.

V. Phng php phn tch, nh gi d n u t v mt ti chnh. phn tch hiu qu ti chnh thng dng nhm ch tiu ng v nhm ch tiu tnh. 1. Mt s qui nh chung khi nh gi d n u t. 1.1. Cc bc tnh ton - so snh phng n. Trnh t tnh ton so snh phng n nh sau: - Xc nh cc phng n c th a vo so snh. - Xc nh thi k tnh ton so snh phng n (thi k phn tch). - D kin dng tin t cho cc phng n. - Xc nh gi tr tin t theo thi gian (li sut i%).( C th tham kho sch Kinh t qun tr kinh doanh xy dng ca GS. Nguyn Thng Bng, trang 47) - La chn ch tiu lm tiu chun cho hiu qu . - Xc nh s ng gi ca mi phng n. Nu phng n no khng ng gi th b loi. - So snh cc phng n theo tiu chun la chn. - Phn tch an ton v nhy ca phng n. - La chn phng n tt nht. 1.2. Xc nh thi k tnh ton so snh phng n. - Khi thi k tn ti ca d n c xc nh r do lng ti nguyn, do lut u t, do nhim v k hoch th thi k tnh ton c ly bng thi k tn ti ca d n. Phng n k thut dng cho d n nu c: Tui th nh hn thi k tn ti ca d n, th phi mua sm thm Tui th ln hn thi k tn ti ca d n, th phi xc nh li gi tr thu hi ca n khi chm dt thi k tn ti ca d n. - Khi thi k tn ti ca d n cha xc nh r, th thi k tnh ton c ly bng bi s chung nh nht ca cc phng n c a vo so snh. 2. nh gi d n theo nhm ch tiu tnh. 2.1. Ch tiu chi ph ca 1 n v sn phm:
C = 1 K .i ( + Cn ) N 2

Trong : N nng sut hng nm ca d n. K Vn u t mua sm ti sn c nh. i li sut ( gi nh phi vay vn u t). Cn chi ph sn sut hng nm. Tr s V/2 biu th mc ng vn trung bnh phi tr li trong 1 n v thi gian khi p dng khu hao tuyn tnh. Trong trng hp khu hao phi tuyn, gin on v c gi tr thu hi khi thanh l ti sn th gi tr ny phc tp hn. Phng n no c C min l phng n tt nht. 2.2. Ch tiu li nhun tnh cho 1 n v sn phm.
L = G - C

Trong : G Gi bn 1 n v sn phm (gi d ton v gi hp ng). C Chi ph sn xut tnh cho 1 n v sn phm. Ch tiu ny phn nh quan h cung cu.
Trang 35

Phng n no c L max l tt nht. 2.3. Ch tiu mc doanh li ca ng vn u t.

D= L Ko + Km / 2

Trong : L li nhun nm. Ko vn u t cho ti sn c nh loi t hao mn (nh xng). Km - vn u t cho ti sn c nh loi hao mn nhanh (my mc). Phng n no c D max l tt nht. 2.4. Thi hn thu hi vn. - Do li nhun mang li:
Tl = K L K L + Hn

Do li nhun v khu hao c bn hng nm:

Tk =

L li nhun nm ca d n Hn khu hao c bn hng nm. Thi gian thu hi vn min l tt nht. 2.5. Ch tiu thi gian thu hi vn chnh lch: Tcl Gi s ang xt 2 phng n u t sn xut c cng s lng v cht lng sn phm (cc nh my T, N cng cng sut; 2 TBA cng cp in p;....). Phng n A c vn u t l KA , chi ph vn hnh CA (/nm). Phng n B c vn u t l KB , chi ph vn hnh CB (/nm). * Trng hp n gin nht: KA = KB : chn phng n c chi ph nh hn l kinh t nht. KA < KB , CA < CB : Chn phng n A kinh t hn. * Trng hp tng qut: KA > KB , CA < CB ( thng gp N v T). Ta thy, phng n A c vn u t ln hn phng n B mt lng D K = KA - KB Nhng trong vn hnh hng nm phng n A tit kim c so vi phng n B mt khong D C = CB - CA . S tin tit kim c ny s dn dn b p c cho lng vn u t ban u ln hn ca phng n A. Thi gian b p vn chnh lch l:
Tcl = DK K A - K B = DC C B - C A

Nu s thi gian cn thit b li s tin chnh lch nh hn Tom Tcl Tom th phng n c vn u t ln (phng n c chi ph hng nm thp) l c li. Tom : thi gian thu hi VT chnh lch nh mc. i vi ngnh in VN Tom = 8 nm. Nu Tcl < Tom: th phng n c K ln kinh t hn. Nu Tcl = Tom: th 2 phng n kinh t nh nhau .
Trang 36

Nu Tcl > Tom: th phng n c K nh kinh t hn. * Phng php h s hiu qu E. t Eo = 1/Tom h s hiu qu nh mc ca vn u t. E=
C - CA DC = B . DK K A - KB Nu E Eo th phng n c vn u t ln kinh t hn.

2.6. Ch tiu cc tiu chi ph tnh ton: Xt 2 phng n A v B nh trn. Ta c h s hiu qu: C - CA E= B KA - KB Phng n A kinh t hn phng n B khi: C - CA E= B E0 KA - KB
C B - C A K A .E0 - K B .E0

C B + K B .E 0 C A + K A .E 0 t Z = C + Eo.K l hm chi ph tnh ton ZB ZA . Ta nhn thy phng n A kinh t hn phng n B khi c hm Z nh hn Cc gi tr K,C u a v cng mt mc thi gian. Vy nu c n phng n th ta tnh Z ca tt c cc phng n, phng n no c Z nh nht l hiu qu nht. 3. nh gi d n theo nhm ch tiu ng. 3.1. Ch tiu gi tr hin ti rng NPV: a. nh ngha: Gi tr hin ti rng hay gi tr hin ti thun l hiu s gia thu nhp v chi ph ca d n trong vng i kinh t ca n c qui v hin ti. K hiu NPV hay NPW. Vi nh ngha trn ta c: n B - Ct NPV = t t t =0 (1 + i ) Hay
NPV =
n Bt Ct - = PV ( B) - PV (C ) t t t = 0 (1 + i ) t = 0 (1 + i ) n

Trong : Bt : Doanh thu thi on t hoc gi tr thu hi khi thanh l ti sn ht tui th hay ht thi k tn ti ca d n, vn lu ng thu hi cui i d n. Ct : Chi ph b ra thi on t. thi im t = 0 l vn u t cho ti sn c nh v ti sn lu ng. n : S thi on trong thi k phn tch d n. i : Sut thu li. Tr s NPV cn c vit di dng sau:
NPV = - P +
t =1 n n Bt Ct , Vi P l vn u t ban u - t (1 + i ) t =1 (1 + i ) t

b. S dng NPV trong nh gi hiu qu u t.

Trang 37

Mi chi ph v thu nhp ca d n thuc dng tin t u c tnh trong NPV. Nh vy, mi d n khi phn tch hiu qu ti chnh nu: NPV > 0 th d n c hiu qu. NPV = 0 th d n ho vn. NPV < 0 th d n khng hiu qu v khng nn u t. D n c NPV ln nht l d n hiu qu nht. Trong thc t, khi phn tch hiu qu ti chnh 1 d n u t, thng xy ra 1 s trng hp tiu biu sau: - Cc d n c lp, nu vn u t khng hn ch th tt c cc d n c NPV > 0 u c xem l nn u t. - Cc d n c lp, nu vn u t hn ch th cn chn cc d n vi tng s vn nm trong gii hn ngun vn ng thi NPV phi ln nht. - Cc d n loi tr nhau th d n no c NPV ln nht l d n c hiu qu nht. V d: Xt 2 phng n u t mua sm khai thc my tin A v B theo s liu ban u. Chi ph v thu nhp (106 ) u t ban u Chi ph hng nm Thu nhp hng nm Gi tr cn li Tui th MARR (sut thu li ti thiu) My A 90 20 50 10 5 10% My B 150 43 70 0 10

Bi gii: TKPT=10 nm, sau 5 nm my A phi thay mi. - Tnh NPV ca phng n my tin A: Tng li nhun qui v hin ti:
PV ( B) = 10 (1 + i )10 - 1 + 50. (1 + i )10 i.(1 + i )10

10 (1 + 0,1)10 - 1 PV ( B) = + 50. = 311,08(tr ) (1 + 0,1)10 0,1.(1 + 0,1)10

Tng chi ph qui v hin ti:

80 (1 + 0,1)10 - 1 + 20. = 262,56(tr ) (1 + 0,1) 5 0,1.(1 + 0,1)10 NPV ( A) = PV ( B) - PV (C ) = 311,08 - 262,56 = 48,52(tr ) PV (C ) = 90 +

- Tnh NPV ca phng n my tin B: Tng li nhun qui v hin ti:

PV ( B) = 70. (1 + i )10 - 1 (1 + 0,1)10 - 1 = 70. = 430,12(tr ) i.(1 + i )10 0,1.(1 + 0,1)10

Tng chi ph qui v hin ti:

(1 + 0,1)10 - 1 = 414,22(tr ) 0,1.(1 + 0,1)10 NPV ( B) = PV ( B) - PV (C ) = 430,12 - 414,22 = 15,9(tr ) PV (C ) = 150 + 43. Trang 38

Ta thy NPV(A) v NPV(B) > 0 nn c 2 phng n u hiu qu. Nhng NPV(A) > NPV(B) ngha l phng n A hiu qu hn phng n B, nn chn phng n A l kinh t nht. Nhn xt: Gi tr hin ti rng NPV l mt ch tiu c nhng u im c bit. Vic s dng ch tiu ny rt n gin. N phn nh mt cch y cc kha cnh ca chi ph v kt qu. Hiu qu ca d n c biu hin bng mt i lng tuyt i cho ta hnh dung r nt v c th v li ch m d n mang li. Tuy nhin, tin cy ca ch tiu ny ph thuc rt nhiu vo vic la chn t l chit khu. 3.2. Ch tiu sut thu li ni ti. a. Khi nim: Sut thu li ni ti (IRR) l 1 loi sut thu li c bit m khi dng n lm h s chit tnh qui i dng tin t ca phng n th gi tr hin ti ca thu nhp s cn bng vi gi tr hin ti ca chi ph. Ni mt cch khc IRR l t l chit khu m ti NPV = 0. Ngha l: n B - Ct =0 NPV = t t t = 0 (1 + IRR ) b. Xt s ng gi ca phng n: Ch tiu IRR phn nh li sut ti a m d n c th chp nhn tr cho vn vay, bi v nu vay vi li sut bng IRR th d n s va ho vn. Khi: IRR > MARR th d n c coi l hiu qu. IRR = MARR th d n s va ho vn. IRR < MARR th d n khng hiu qu v mt kinh t. Trong MARR l sut thu li ti thiu chp nhn c. Hin nay IRR l ch tiu c s dng rng ri. V vic tnh ton ch cn da vo mt t l chit khu tnh sn (sut thu li ti thiu chp nhn c)... V d: Xt tnh hiu qu ca d n sau bng phng php IRR D n mua my tin vi dng tin t nh sau: Chi ph v thu nhp (106 ) u t ban u (P) Chi ph hng nm (A) Thu nhp hng nm (A) Gi tr cn li (F) Tui th (N) Vi MARR = 10% Gii: Biu dng tin t:
T(nm) P,F,A(Tr ng)

My A 10 2,2 5 2 5

Trang 39

Ta c:
(1 + i ) 5 - 1 2 (1 + i ) 5 - 1 + - 2,2. - 10].10 6 5 5 5 i.(1 + i) (1 + i ) i.(1 + i)

NPV = PV ( B) - PV (C) = [5.

NPV = 0 (1 + i ) 5 - 1 2 (1 + i) 5 - 1 5. + - 2,2. - 10 = 0 (*) i.(1 + i) 5 (1 + i ) 5 i.(1 + i ) 5 Tnh th dn: Gi thit i% = 15%, ta c v tri ca phng trnh (*) bng 0,38. iu ny cho thy i% va gi thit l nh. Gi thit i% = 20%, ta c v tri ca phng trnh (*) bng 0,822. iu ny cho thy i% va gi thit l ln. Dng phng php ni suy tuyn tnh ta c:
i % = IRR( A) = 15% + 0,38 (20 - 15)% = 16,58% . 0,38 + 0,822

Ta thy IRR =16,58% > MARR = 10%. Nn d n c hiu qu (ng gi v mt kinh t). c. So snh cc phng n: Nguyn tc khi so snh cc phng n: + So snh phng n c u t ban u ln hn vi phng n c u t ban u nh hn, ch khi phng n c vn u t nh l ng gi v mt kinh t ( ngha l c sut thu li ln hn sut thu li chp nhn c _ MARR). + Tiu chun la chn phng n l: Chn phng n c u t ln hn nu giao s vn u t l ng gi (ngha l RR( D ) MARR ). * Trng hp so snh 2 phng n: Nu vn u ti ban u ca 2 phng n nh nhau th phng n no c ch tiu IRR ln nht l tt nht. Nu 2 phng n c VT khc nhau th phi theo nguyn tc trn Gi s c 2 phng n A v B, phng n B c qui m u t ln hn. so snh ta chn phng n A lm phng n gc, tnh s gia dng tin t. Nu ch tiu IRR s gia ln hn MARR th phng n c qui m u t ln (phng n B) s c xp hng trn. Ngha l phng n c qui m u t ln hiu qu hn. Nu IRR nh hn MARR loi phng n c qui m u t ln. V d: C 2 phng n u t nh sau: Chi ph v thu nhp (106 ) My A My B u t ban u (P) 10 15 Chi ph hng nm (A) 2,2 4,3 Thu nhp hng nm (A) 5 7 Gi tr cn li (F) 2 0 Tui th (N) 5 10 MARR (sut thu li ti thiu) 10% Dng ch tiu IRR chn phng n hiu qu nht. Gii: Chn TKPT = 10 nm
Trang 40

- Xt phng n A (VT nh hn) (1 + i ) 5 - 1 2 (1 + i ) 5 - 1 NPV = PV ( B) - PV (C) = [5. + - 2,2. - 10].10 6 5 5 5 i.(1 + i) (1 + i ) i.(1 + i) IRR =16,58% > MARR = 8%. Nn d n c hiu qu (ng gi v mt kinh t). - So snh 2 phng n vi nhau: Gi tr hin ti rng ca gia s: NPV(B - A) = NPV(A) - NPV(B) (1 + i)10 - 1 (1 + i)10 - 1 2 (1 + i)10 - 1 NPV (B - A ) = 7. - 15 - 4,3. -[ + 5. i.(1 + i)10 i.(1 + i)10 (1 + i)10 i.(1 + i)10 - 10 8 (1 + i)10 - 1 - 2,2. ] (1 + i) 5 i.(1 + i)10

(1 + i)10 - 1 2 8 = -0,1. -5+ 10 10 i.(1 + i) (1 + i) (1 + i) 5 NPV(B - A) = 0 Lp bng dng tin t rng: CFrng = thu nhp chi ph. CF(B) (103) CF(B-A) (103) Nm CF(A) (103) u nm 1 -10.000 -15.000 -5000 Cui nm1 + 2.800 + 2.700 - 100 2 + 2.800 + 2.700 - 100 3 + 2.800 + 2.700 - 100 4 + 2.800 + 2.700 - 100 5 + 2.800 -8000 + 2.700 0 - 100 +8000 6 + 2.800 + 2.700 - 100 7 + 2.800 + 2.700 - 100 8 + 2.800 + 2.700 - 100 9 + 2.800 + 2.700 - 100 10 + 2.800 +2000 + 2.700 0 - 100 -200 Tnh NPV cho (B-A): NPV(B-A) = 8000.103(P/F,i%,5) -5000.103-100.103(P/A,i%,10)- 2000.103(P/F,i%,10) Tnh IRR( D ) NPV(B-A) = 0 8000.103(P/F,i%,5) -5000.103-100.103(P/A,i%,10) 2000.103(P/F,i%,10) = 0 (*) Gi thit i% = 5%, ta tnh c VT(*) = -0,732 tr, i% va gi thit l ln. Gi thit i% = 1%, ta tnh c VT(*) = 0,3301 tr Ni suy ta c:
0,3301 (5% - 1%) 2% 0,3301 + 0,732 Ta thy IRR( D ) 2% < MARR = 10% nn gia s khng ng gi, vy loi phng n B, i % = 1% +

chn phng n A. * So snh nhiu phng n: Cc bc tin hnh:

Trang 41

1. Xp cc phng n theo th t vi qui m ln dn. Chn phng n gc l 0 (khng u t) so snh vi phng n u tin. 2. Tnh sut thu li ni ti ca gia s u t ca phng n 1 so vi phng n 0. Nu phng n hiu qu th chn lm phng n gc v tip tc so snh vi phng n tip theo. Ngc li nu phng n khng hiu qu th vn chn phong n 0 lm phng n gc so snh vi phng n tip theo. Lm nh vy cho n phng n cui cng ta s chn c phng n hiu qu nht. V d: So snh cc phng n loi tr nhau sau y. Cho MARR = 18% (cng ty sn sng u t vi MARR). Tm phng n c li nht theo phng php IRR. Chi ph v thu nhp Cc lai phng n (106) A B C D E F u t ban u 1000 1500 2500 4000 5000 7000 Thu nhp nm rng 150 375 500 925 1125 1425 Gi tr cn li 1000 15000 2500 4000 5000 7000 Gii: Sp xp VT t nh n ln. Tnh IRR( D ) Gia s 0 B B C B D D E E F 0 A Gia s u t 1000 1500 1000 2500 1000 2000 Li ch nm rng 150 375 125 550 200 300 IRR( D ) (%) 15 25 12,5 22 20 15 Gia s l ng gi Khng C Kng C C Khng Kt lun: chn phng n E l kinh t nht. 3.3. Ch tiu t s li ch - chi ph (B/C). T s li ch chi ph (Benefit-costs Ratio) k hiu B/C (hoc BCR) l t l gia tng gi tr qui v hin ti cu dng thu vi tng gi tr qui v hin ti ca dng chi ph (gm c chi ph v vn u t v chi ph vn hnh). Ta c cng thc tnh B/C nh sau: n B (1 + ti) t t =0 B/C = n C (1 + ti) t t =0 Trong : B/C: T s li ch chi ph. t : Thi im tnh ton. t = 0: thi im bt u b vn u t. Bt : Tng thu nhp ca d n trong nm t. Ct : Tng chi ph ca d n trong nm t. Mt d n c coi l c hiu qu, th t s B/C phi ln hn 1. iu ny cng c ngha l tng gi tr qui v hin ti ca thu nhp ln hn tng gi tr qui v hin ti ca chi ph. Nh vy iu kin ny cng m bo NPV > 0.

Trang 42

Chng 6:

hoch nh lch trnh sn xut

I . Sp xp th t trong sn xut , dch v :

Trong qu trnh sn xut , dch v , doanh nghip phi thc hin nhiu cng vic khc nhau . Nhng cng vic ny cn c sp xp theo mt trnh t cht ch v khoa hc . Nht l lc c nhiu cng vic trong nhng thi k cng vic , doanh nghip c th vn dng cc nguyn tc sau : 1. cc nguyn tc u tin i vi cc cng vic cn lm trc : Nhng nguyn tc ny c s dng khi doanh nghip ch c mt dy chuyn , ngha l khi thc hin , doanh nghip ch thc hin mt cng vic , khi xong cng vic ny th mi thc hin cng vic tip theo , c 4 nguyn tc ph bin sau : 1. Cng vic t hng trc th lm trc . 2. Cng vic c thi gian thc hin ngn lm trc . 3. Cng vic c thi gian hon thnh sm lm trc . 4. Cng vic c thi gian thc hin di nht lm trc . so snh cc nguyn tc ny vi nhau , thng da vo 3 ch tiu : Thi gian hon thnh trung bnh 1 cng vic = Tng thi gian / Tng s cng vic = Ttb S cng vic thc hin trung bnh = Tng dng thi gian / Tng thi gian sn xut = Ntb Thi gian tr hn trung bnh = Tng dng thi gian / Tng s cng vic = Tth

V d : C 5 cng vic A B C D E , thi gian sn xut v thi gian hon thnh ca tng cng vic cho bn sau : ( Gi s th t t hng l A B C BD E ). Cng vic A B C D E Thi gian sn xut ( ngy ) 6 2 8 5 9 Thi im hon thnh ( ngy th . . . ) 8 6 18 16 28

Th 3 ch tiu trn c tnh cho tng nguyn tc u tin nh sau : Theo nguyn tc 1: Cng vic t hng trc th lm trc . Cng vic Thi gian sn Thi im hon Thi gian tr xut ( ngy ) thnh k c ch hn ( ngy) i ( ngy) 6 2 8 5 9 30
43

A B C D E Tng

6 8 16 21 30 81

0 2 0 5 2 9

Ttb = 81/ 5 =16,2 ngy Ntb = 81/ 30 = 2,7 Tth = 9 / 5 = 1,8 ngy

Theo nguyn tc 2 : Cng vic c thi gian thc hin ngn lm trc . Cng vic Thi gian sn Thi im hon Thi gian tr xut ( ngy ) thnh k c ch hn ( ngy) i ( ngy) 2 5 6 8 9 30 2 7 13 21 30 73 0 0 5 3 2 10

B D A C E Tng

Ttb = 73 / 5 =14,6 ngy Ntb = 73/ 30 = 2,43 Tth = 10 / 5 = 2 ngy

Theo nguyn tc 3 : Cng vic c thi gian hon thnh sm lm trc . Cng vic Thi gian sn Thi im hon Thi gian tr xut ( ngy ) thnh k c ch hn ( ngy) i ( ngy) 2 6 5 8 9 30 2 8 13 21 30 74 0 0 0 3 2 5

B A D C E Tng

Ttb = 74 / 5 =14,8 ngy Ntb = 74/ 30 = 2,47 Tth = 5 / 5 = 1 ngy

Theo nguyn tc 4 : Cng vic c thi gian thc hin di nht lm trc . Cng vic Thi gian sn Thi im hon Thi gian tr xut ( ngy ) thnh k c ch hn ( ngy) i ( ngy) 9 8 6 5 2 30 9 17 23 28 30 107 0 0 15 12 24 51

E C A D B Tng

Ttb = 107 / 5 =21,4 ngy Ntb = 107/ 30 = 3,57 Tth = 51 / 5 = 10,2 ngy

Qua v d trn ta thy tr nguyn tc 4 c cc ch tiu u ln , cc ch tiu khc c ch tiu ny th mt ch tiu khc , do vic s dng nguyn tc no l do mc tiu v ngh thut ca cc nh qun tr ti cc doanh nghip quyt nh .
44

2. nh gi mc hp l ca vic b tr cc cng vic : kim tra vic b tr cc cng vic c hp l khng , dng ch tiu mc hp l sau: Mc hp l = Thi gian cn li S cng vic cn li tnh theo thi gian

V d : Ti mt cng ty c 3 cng vic c t hng nh bng sau : Cng vic A B C Thi im giao hng 30/12 28/12 27/12 Cng vic cn li tnh theo ngy 4 5 2

Nu thi im ang xt l ngy 25/12 th mc hp l ca cc cng vic c tnh nh sau: Cng vic A B C Nhn xt : Cng vic A c mc hp l >1 chng t cng vic ny s hon thnh sm hn k hn , do khng cn u tin . Cng vic B c mc hp l <1 chng t cng vic ny s hon thnh chm so vi k hn , do cn xp u tin 1 tp trungch o . Cng vic C c mc hp l =1 chng t cng vic ny s hon thnh ng hn , nn xp u tin 2. Cng dng ca ch tiu mc hp l khi lp lch trnh : + Quyt nh v tr ca cc cng vic . + Lp quan h u tin gia cc cng vic . + Lp quan h gia cc cng vic c lu li v cc cng vic c thc hin . + iu chnh th t u tin trn c s tin trin ca cc cng vic . + Theo di cht ch s tin trin v v tr ca cc cng vic . 3. Nguyn tc johnson : a) Lp lch trnh cho n cng vic trn 2 my : Mc tiu ca vic lp lch trnh l tng thi gian thc hin cc cng vic l nh nht; nhng v thi gian thc hin cc cng vic trn mi my khng i , do cn c tng thi gian ngng vintn cc my l nh nht .
45

Mc hp l
30 - 25 = 1 , 25 4

Th t u tin 3 1 2

28 - 25 = 0 ,6 5
27 - 25 2 = 1

Nguyn tc johnson gm cc bc sau : Bc 1: Lit k tt c cc cng vic v thi gian thc hin chng trn my . Bc 2: Chn thi gian thc hin nh nht : Nu thi gian nh nht ny nm trn my I th cng vic tng ng vi thi gian nh nht c b tr u tin . Nu thi gian nh nht ny nm trn my II th cng vic tng ng vi thi gian nh nht c b tr sau cng . Bc 3: loi b cng vic b tr xong v tip tc bc 2 cho nhng cng vic cn li .

V d : C 5 cng vic c sn xut trn 2 my : my khoan v my tin . Thi gian thc hin cc cng vic trn mi my cho trong bng sau : Cng vic A B C D E Thi gian thc hin ( gi ) My khoan 5 3 8 10 7 My tin 2 6 4 7 12

Nu sn xut theo trnh t B E D C A th s c tng thi gian hon thnh cc cng vic ny nh nht , tng thi gian ny s c xc nh bng cch v dng thi gian : 0 MK MT B=3 3 E=7 B=6 9 b) Lp trnh cho n cng vic trn 3 my : c th lp trnh cho n cng vic trn 3 my m bo tng thi gian hon thnh cc cng vic l nh nht th phi c 2 iu kin : iu kin 1: Thi gian ngn nht trn my I phi ln hn hoc bng thi gian di nht trn my II . iu kin 2: Thi gian ngn nht trn my III phi ln hn hoc bng thi gian di nht trn my II . 10 D=10 E=12 22 20 C=8 D=7 29 28 A=5 C=4 33 A=2 35 33

Vy tng thi gian hon thnh cng vic ny l 35 gi , v l tng thi gian nh nht .

Khi c 2 iu kin ny , ta thc hin tip vic sau : i vi mi cng vic , ly thi gian ca my I cng vi thi gian ca my II cng vi thi gian ca my III a v trng hp lp trnh cho n cng vic trn 2 my xc nh tng thi gian nh nht , ta dng lch trnh lp v bng thi gian gc ( gm 3 my) v dng thi gian .

46

4. Tng qut : Lp trnh cho n cng vic trn m my y l trng hp phc tp , phi p dng mt thut ton khc , tuy hi rm r nhng s cho kt qu chnh xc . C s ca thut ton my ny l m bo tt c cc my u lm vic lin tc vi cc cng vic khc nhau . V d xt trng hp n = 3 , m = 4 ; 3 cng vic l A, B, C ; 4 my l my I, my II, my III, my IV . Khi thay i m , n th thut ton vn khng thay i . Gi : a1 , a 2 , a3 , a 4 l thi gian thc hin cng vic A trn my I, my II, my III, my IV b1 , b2 , b3 , b4 l thi gian thc hin cng vic B trn my I, my II, my III, v my IV c1 , c 2 , c3 , c 4 l thi gian thc hin cng vic C trn my I, my II, my III, v my IV
" x1 , x1' , x1 l thi gian ch i khi chuyn cng vic A t my I sang my II, t my II sang my III v , t my III sang my IV . ' " x 2 , x 2 , x 2 l thi gian ch i khi chuyn cng vic B t my I sang my II, t my II sang my III v , t my III sang my IV . ' " x3 , x3 , x3 l thi gian ch i khi chuyn cng vic C t my I sang my II, t my II sang my III v , t my III sang my IV .

Ta v c s vi trnh t sn xut l A , B , C . x1 a1 a2 x2 b1 b2 x3 c1 c2 x1' a3

' x2

x1 " a4
" x2

b3
' x3

b4
' x3'

c3

c4

T s trn ta lp c cc phong trnh sau : x1 + a 2 = b1 + x 2

' x1' + a3 = b2 + x 2 " x1 " + a 4 = b3 + x 2

x 2 + b2 = c1 + x3
' ' x 2 + b3 = c 2 + x3 ' " x 2 + b4 = c3 + x3'

Ta c 3 h phng trnh bc I cha 3 n s , nhng ch c 2 phng trnh . gii cc h phng trnh ny , ta lu trng hp b tr tt nht ( c tng thi gian hon thnh nh nht )
' ' th gia x1 , x 2 , x3 t nht phi c mt gi tr bng 0; Tng t gia cc x1' , x 2 , x3 cng phi c t ' " nht phi c mt gi tr bng 0 v gia x1 " , x 2 , x3' cng phi c t nht phi c mt gi tr bng 0, Do ta s gii h phng trnh ny bng cch cho mt x no bng 0, cn lu rng tt c cc x u phi x 0 , do trong qu trnh gii nu xut hin x<0 th tt c cc x u phi cng thm mt i s ca s m . Nh vy ta s tnh c tt c cc gi tr x 0 v xc nh c tng thi gian nh nht hon thnh cng vic theo th t A B C l :

47

T = a1 + x1 + a 2 + x1' + a3 + x1 " + a 4 + b4 + c 4 Thay i trnh t sn xut , ta s tnh c mt T khc . C bao nhiu trnh t sn xut , s tnh c by nhiu T , T s xc nh c Tmin ng vi trnh t sn xut ti u . S lng trnh t sn xut l n! do nu n ln th khi lng tnh ton s nhiu . Trnh t sn xut ti u c th c nhiu , nhng gi tr Tmin th ch c mt , tc l T ca cc trnh t ti u u phi bng nhau v bng Tmin .

II . phng php phn cng cng vic:

1. BI ton cc tiu: a) iu kin: C n cng nhn th c n cng vic . Mi cng nhn c th lm bt k mt cng vic no trong n cng vic . Thi gian ( hoc chi ph ) cc cng nhn thc hin cc cng vic l khc nhau . Mi cng nhn ch lm mt cng vic v mi cng vic cng ch giao cho 1 cng nhn.

b) Mc ch: Phn cng c tng thi gian hon thnh ( hoc chi ph ) cc cng vic l nh nht . Thut ton nh sau : *) Bc 1 : Vit ma trn thi gian ( hoc chi ph ). *) Bc 2 : Chn s nh nht trn mi hng, ly tt c cc s trn hng tr cho s nh nht *) Bc 3 : Chn s nh nht trn mi ct , ly tt c cc s trn ct tr cho s nh nht . Ba bc trn gi l bc chun b , cn ch rng khi thc hin bc sau chng ta ly ma trn ca bc trc thc hin . *) Bc 4 : Chn li gii ca bi ton , ta thc hin cc bc sau : 1. Xt trn hng , c 2 trng hp : Hng no khc 1 s 0 : yn . Hng no c 1 s 0 : Ta khoanh trn s 0 v gch b c ct cha s 0 . Lu rng ta xt t hng th 1 n hng th n , sau quay li hng th 1 xt li n khi no trn hng khng c na th ngng (v nhng s b gch b th coi nh khng c ).

2. Xt trn ct ( ch thc hin sau khi thc hin xong vic xt trn hng m cha c li gii ca bi ton ), c 2 trng hp : Ct no khc 1 s 0 : yn . Ct no c 1 s 0 : Ta khoanh trn s 0 v gch b nguyn c hng cha s 0 .

Cng xt t ct th 1 n ct th n x xong quay li ct th 1 xt tip . Khi thc hin xong bc chn li gii , th c 2 trng hp c th xy ra : Trng hp 1: S s 0 b khoanh trn ng bng n th bi ton gii xong v kt qu phn cng tng ng vi cc v tr s 0 b khoanh trn . Trng hp 1: S s 0 b khoanh trn < n th cha c li gii cho bi ton , s phi chuyn bi ton sang bc 5 .
48

*) Bc 5 : iu chnh , ta thc hin cc vic sau : Chn s nh nht trong cc s cha b gch b . Vit li ma trn mi bc 4 theo cc nguyn tc sau : + Nhng s no b 1 gch ct qua s vit li nh c . + Nhng s no b 2 gch ct qua s cng thm s nh nht vo . + Nhng s no khng b gch s tr i s nh nht . Sau khi thc hin vic iu chnh s quay v bc 4 v nu cha c li gii li thc hin bc 5 ; C nh th bi ton s quay vng 2 bc : bc 4 v bc 5 cho n khi c li gii . 2. BI ton cc I : Cc iu kin tng t bi ton cc tiu , nhng khc d kin . i vi bi ton cc tiu th mc ch phn cng l cc tiu ho chi ph ( hoc thi gian ) cn i vi bi ton cc i th mc ch phn cng l ti a ho nng sut ( hoc li nhun ) ; do bi ton cc tiu v bi ton cc i c th c cng cu hi l tm cch phn cngsao cho c hiu qu nht . gii bi ton cc i , ta cng s dng thut ton ging ht bi ton cc tiu ch c 1 im khc duy nht l bc 1 khi vit ma trn nng sut ( hoc li nhun ) s phi thm vo trc tt c cc s hng 1 du - ; lu rng tt c cc bi ton cc tiu v bi ton cc i u c li gii. 3. BI ton khng ch thi gian : iu kin cng ging bi ton cc tiu , nhng mc ch phn cng th c khc . Vi bi ton cc tiu th mc ch phn cng l cc tiu ho chi ph ( hoc thi gian ) , cn i vi bi ton khng ch thi gian th mc ch phn cng l cc tiu ho thi gian v tt c cng vic u phi c hon thnh trc vi thi gian nh hn mt s c nh trc ( gi l thi gian khng ch ). gii vi bi ton khng ch thi gian , ta cng s dng phng php ging nh bi ton cc tiu tiu ch c 1 im khc duy nht l bc 1, khi vit ma trn thi gian th nhng v tr no c thi gian khng ch ta s b i v thay vo l nhng u (x) chng t rng y l cc v tr khng c phn cng . Bi ton khng ch thi gian th c trng hp c li gii nhng cng c trng hp khng c li gii .

Iii . cc phng php qun l cng vic :

1. Phng php s gantt : i vi cc chng trnh sn xut , dch v n gin , gm t cng vic nh i vi cc chng trnh ngn hn , c th dng phng php s Gantt qun l cng vic . Mc tiu cn t dc l a cc ngun ti nguyn , ngun lc vo s dng ph hp vi cc qu trnh sn xut v t c thi gian yu cu . Phng php s Gantt biu din cc cng vic v thi gian thc hin chng theo phng nm ngang vi 1 t l nh trc . Lch trnh c th lp theo theo kiu tin ti , t tri sang phi , cng vic no cn lm trc xp trc , cng vic no cn lm sau xp sau , theo ng quy trnh cng ngh . Lch trnh cng c th lp theo theo kiu git li t phi sang tri , cng vic cui cng xp trc , li dn v cng vic u tin . V d : Mt cng trnh gm 4 cng vic : A1 , A2 , A3 , A4 ; Thi im bt u v thc hin cng vic nh sau :
49

Cng vic A1 A2 A3 A4

Thi im bt u Bt u ngay Bt u ngay Trc khi A1 kt thc 1 thng Trc khi A3 kt thc 2 thng

Thi gian thc hin (thng) 3 6 6 6

S Gantt biu din nh sau : Thi gian Cng vic A1 A2 A3 A4 u im : n gin , d v . Nhn thy r cc cng vic v thi gian thc hin chng . Thy r tng thi gian hon thnh cng trnh . Khng thy c mi quan h ph thuc gia cc cng vic . Khng thy r cng vic no l trng tm cn tp trung ch o . Khi c nhiu phng n lp s th kh nh gi c s no tt hn . Khng c iu kin gii quyt bng s cc yu cu ti u ho v tin bc , thi gian cng nh cc ngun lc khc . 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Nhc im :

2. phng php s pert : qun l nhng cng trnh phc tp v khi cn gii quyt cc vn ti u ho trn lch trnh th dng s Pert . *) Quy tc lp s Pert : S lp t tri sang phi , khng theo t l. Mi tn biu din cc cng vic khng c ct nhau . S hiu ca cc s kin khng c trng nhau . Cc cng vic khng c trng tn . Nu 2 cng vic c cng s kin u v s kin cui , th phi dng cng vic gi tch chng ra . Lit k cc cng vic , khng c b st cng vic no . Xc inh trnh t thc hin cc cng vic theo ng quy trnh cng ngh .
50

*) Trnh t lp s : -

Tnh thi gian thc hin cc cng vic bng cng thc : T A = t ij = a + 4m + b 6

Trong : A : tn cng vic A . i : S kin u ca cng vic A. j : S kin cui ca cng vic A. a : Thi gian lc quan (thi gian thc hin cng vic trong iu kin thun li ) b : Thi gian bi quan (thi gian thc hin cng vic trong iu kin kh khn ) m : Thi gian thc hin (thi gian thc hin cng vic trong iu kin bnh thng ) V s Pert .

V d : Cnh trnh xy dng cng bin gm 7 cng vic , cc s liu tnh ton nhau sau :

Cng vic A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7

Ni dung Lm cng Lm ng t Ch thit b cng t ng st Lm cng chnh Lm nh , xng , kho Lp t thit b cng

a 1 0,5 4 1 5 2 3

m 2 1 5 2 6 3 4

b 3 1,5 6 3 7 4 5

t 2 1 5 2 6 3 4

Trnh t Bt u ngay Bt u ngay Bt u ngay Sau A1 , A2 Sau A1 Sau A1 Sau A3 , A5

Ta c th v s Pert nh sau :

2 A2(1) A1(2) 0 A3(5) 1 A5(6) 3 A7(4) A6(3) A4(2) 4

51

Vi s ny , ta thy c tt c 5 tin trnh (tin trnh l 1 ng i bt u t s kin bt u ca cng trnh v kt thc s kin kt thc ca cng trnh . Tin trnh 1 : A2 A4 c tng thi gian 3 thng . Tin trnh 2 : A1 A5 c tng thi gian 5 thng. Tin trnh 3 : A1 A5 A7 c tng thi gian 12 thng. Tin trnh 4 : A1 A4 c tng thi gian 4 thng . Tin trnh 5 : A3 A7 c tng thi gian 9 thng .

Trong tin trnh c tng thi gian di nht c gi l ng gng . Cc cng vic thuc ng gng gi l cng vic gng , v tng thi gian trn ng gng gi l thi gian gng . ngha c bn ca dng gng : Cho ta bit cc cng vic gng tc l cc cng vic trong tm cn tp trung ch o v nu cc cng vic b chm tr th ton b cng trnh s b chm tr . Cho ta bit tng thi gian ngn nht cn thit hon thnh cng trnh , t ch ng trong bin php sn xut . Cho ta thy rng rt ngn thi gian hon thnh cng trnh th phi rt ngn thi gian thc hin cc cng vic gng . Tg

*) Phng php rt ngn thi gian thc hin: Thng thng Tct Vi Tct : Thi gian cho trc , Tg : Thi gian gng . -

Nu Tct Tg th khng c vn g , ta c th gi nguyn s a ra thc hin . Nu Tct < Tg th phi rt ngn thi gian gng cho Tct = Tg .

Vic rt ngn thi gian gng c th tin hnh theo cc phng php khc nhau. Nhng phng php ny u nhm gii quyt 1 bi ton ti u ho vi ni dung sau : rt ngn thi gian thc hin mt cng vic ta cn tp trung thm ngun lc cho cng vic , c ngha l ta phi chi thm mt s tin , vy vn y l phi tm phng n rt ngn thi gian thc hin cng trnh sao cho tng chi ph tng thm l nh nht . Sau y ta nghin cu phng php rt ngn thi gian thc hin cc cng vic gng . Trc ht trn c s my mc thit b , nhn lc , cc iu kin k thut khc , ta nh gi kh nng c th rt ngn thi gian thc hin cc cng vic ( t bit l cc cng vic gng ) . Sau tnh chi ph tng thm ca cc cng vic khi b rt ngn v chi ph trung bnh khi rt bt mt n v thi gian (1 thng ) . . . Gi s vi cng trnh cng bin , cc s liu tnh ton c nh sau :

52

Cng vic

Thi gian thc hin Bnh thng Rt cn 1 1 3 2 4,5 2 3 Kh nng rt dc 1 0 2 0 1,5 1 1

Chi ph thc hin( 10 6 ) Bnh thng 100 80 30 100 500 180 80 560 220 100 70 Khi rt 130

C thuc ng gng khng C Khng

A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7

2 1 5 2 6 3 4

30

Khng Khng

40 40 20

C Khng C

Tng Qua bng trn ta nhn thy : -

1100

Nu gi nguyn tin thc hin bnh thng th phi mt 12 thng cng trnh mi hon thnh vi tng chi pha thc hin l 1100 . 10 6 ng . Gi s , hp ng quy nh thi gian thc hin cng trnh nay l 10 thng , Tc l phi rt Tg t 12 thng xung cn 10 thng nh hp ng . Vy phi rt nh th no v chi ph tng ln bao nhiu ? rt thi gian gng , ta xt cng vic gng ( A1 , A5 , A7 ) , ta thy :

a A1 = 30 kh nng rt A1 c 1 thng . a A5 = 40 kh nng rt A5 c 1 thng . a A7 = 20 kh nng rt A5 c 1 thng .

- cho tng chi ph tng thm nh nht , th nhng cng vic no c . . . nh nhtsex c s c rt trc v c nh th cho cc cng vic cn li . Trong v d ny ta rt A7 xung 1 thng v rt A1 xung 1 thng th va ng thi gian theo hp ng v tng chi ph tng thm khi rt ngn c 2 thng ny l : ( 30 + 20 ). 10 6 = 50 . 10 6 ng Vy tng chi ph ca cng trnh ny vi thi gian thc hin 10 thng l 1150. 10 6 ng .

53

*) S Pert ci tin : d nhn , d theo di , kim tra vic thc hin qua tng thi gian ta dng s Pert c t l v v theo phng ngang , gi l s Pert ci tin . Trong s Pert ci tin , cc cng vic c v theo phng nm ngang, thi gian thc hin cng vic c v theo ng t l , ngoi ra cc cng vic gng c v lin nhau , thi gian d tr cc cng vic c v bng nt t . V d vi cng trnh cng bin trn , ta c s Pert ci tin nh sau : Thi gian thc hin ( thng ) 0 1 A2 (1) 1 2 3 4 A4 (2) A6 (3) 0 A1 (2) 1 A5 (6) 3 A5 (6) 4 5 6 7 8 9 10 11 12 4

A3 (5)

Khi dng s pert ci tin , ta c th ta c th pht hin ngay thi gian d tr ca tng cng vic . Li dng c im ny ta c th x dch hoc ko di thi gian ca cc cng vic khng gng gim cng thng mt s thi im nht nh , cng nh phn b ngun lc mt cch hp l t c hiu qu kinh t cao nht m khng nh hng n thi gian hon thnh cng trnh . ( Ht)

54