Chuyn B t ng th c

1
B T NG TH C C SI
V CC B T NG TH C SUY R NG
L i m u
B t ng th c l m t lnh v c kh trong ch ng trnh ton h c ph thng,
song n l i lun c s c h p d n, thu ht s tm ti, c sng t o c a nh ng ng i
yu ton. D ng ton v b t ng th c th ng c m t trong cc k thi tuy n sinh,
thi h c sinh gi i hay cc k thi Olympic.
C r t nhi u ph ng php ch ng minh b t ng th c ,m i ph ng php
l i c nh ng v p v s c o ring .Ngay c khi p d ng cng m t ph ng
php th ci hay c a bi ton l i ph thu c vo k thu t linh hoat c a t ng ng i
s d ng. Do v y , kh c th ni r ng m t ph ng php ch ng minh b t ng
th c no chi m v tr c tn trong ton h c .
Nh ng khi ni v nh ng b t ng th c c b n ,chng ta ph i nh c t i b t
ng th c C si . y l b t ng th c v cng quan tr ng v r t thi t th c
trong ch ng trnh Ton h c ph thng.
B t ng th c C si c p d ng ch ng minh nhi u bi ton ,t n gi n
n ph c t p . Cc em h c sinh Trung h c c s c ng c th hi u v
v n d ng vo cc bi ton hai bi n .Nh ng , c ng c nh ng bi ton tr thnh
nh ng thch th c l n trong gi i chuyn mn.
Trong khun kh c a bi t p ny,em khng c tham v ng trnh by t t c
nh ng v n lin quan t i b t ng th c C si, ch xin a ra m t s cch
ch ng minh v nh ng b t ng th c suy r ng c a n .
Hi v ng v n ki n th c nh b ny s em l i cht ki n th c b ch cho cc b n
trong l p ,nh t l trong th i i m chng ta s p xu ng tr ng ph thng th c
t p.
Em xin chn thnh c m n Ph gio s ,Ti n s Nguy n Minh Tu n
gi ng d y nhi t tnh cho chng em v chuyn B t ng th c ,gip em
h c h i thm nhi u ki n th c v t tin hon thnh bi t p ny .
Chuyn B t ng th c
2
PH N N I DUNG
1. B t ng th c Csi.
Trong m c ny chng ta gi i thi u b t ng th c Csi v m t s v d
minh h a.
Tr c h t chng ta xt tr ng h p n gi n 2 = n
1. V i R b a e , : ab
b a
>
+
2
2 2
.
Gi i.
ab
b a
>
+
2
2 2
0 ) ( 0 2 2
2 2 2 2 2
> > + > + b a ab b a ab b a .(ng).
D u ng th c x y ra khi v ch khi b a =
2. V i ab
b a
b a >
+
>
2
: 0 , .
Gi i
. 0 ) ( 2 ) ( ) (
2
2 2 2
> > + >
+
b a ab b a ab
b a
(ng).
D u ng th c x y ra khi v ch khi = b a b a = .
V d 1. V i 0 , , > c b a , ch ng minh r ng
3
3
abc
c b a
>
+ +
(I.1.1)
Gi i
(I.1.1)
3 3 3
4 3 abc abc c b a abc c b a > + + + > + +
Ta c
3 3
2 2 abc c ab abc c b a + > + + +
3
2 2 2 bac ab >
3
4 abc = .
D u ng th c x y ra khi v ch khi
Chuyn B t ng th c
3

3
3
2 2 abc c ab
abc c
b a
=
=
=
c b a = = .
T b t ng th c (I.1.1) ta thu c cc b t ng th c sau :
V i 0 , , > c b a , ta c:
a) abc
c b a
>
+ +
3
)
3
( .
b) abc
c b a
>
+ +
3
3 3 3
.
V d 2.V i
n
a a a ,..., ,
2 1
l cc s th c khng m, ch ng minh r ng
n
n
i
i
n
i
i
a a
n
1
1 1
) (
1
[
= =
> (I.1.2)
Trong

=
+ + + =
n
i
n i
a a a a
1
2 1
...
n
n
i
i
a a a a ..... .
2 1
1
=
[
=
Gi i
Cch 1. (Dng ph ng php quy n p)
2 , 1 = n . (I.1.2) hi n nhin ng.
Gi s (I.1.2) ng v i ) 2 ( > = k k n . Ta ch ng minh b t ng th c ng v i
1 + = k n .
Ta c
1
)
1
(
1
1
1
1
1
1
1
+
+
=
+
=
+
=
+
=
+

k
a a
k
k
a
k
S
k
k
i
i
k
i
i k
Theo gi thi t quy n p thu c
1
) (
1
1
1
1
+
+
>
+
=
+
[
k
a a k
S
k
k
k
i
i
k
Chuyn B t ng th c
4
ch ng minh b t ng th c ng v i 1 + = k n ta c n ch ng minh
1
1
1
1
1
1
1
) (
1
) (
+
+
=
+
=
[
[
>
+
+
k
k
i
i
k
k
k
i
i
a
k
a a k
K hi u
1
1
1
1
1
, ) (
+
+
=
+
= =
[ k
k
k
k
i
i
k
a a
Ta thu c
. ). 1 ( .
1 1 k k k
k k + > +
+ +
0 ) ( ) ( . > +
k k k
k
| | 0 ) ... ( ) (
1 2 1
> + + +
k k k k
k
| | 0 ) ( ... ) ( ) ( ) (
1 1
> + + +
k k k k k k

| | 0 ... ) ... . ( ) ( ) (
1 2 3 2 1 2 1 2
> + + + + + + + +
k k k k k k k

B t ng th c ng v 0 , > .
V y (I.1.2) c ch ng minh.
Cch 2. (Dng quy n p ki u Csi).
2 , 1 = n . (I.1.2) hi n nhin ng.
Gi s (I.1.2) ng v i n s khng m ta ch ng minh (I.1.2) ng v i 2n s
khng m.
(

+ =

=
+
= =
n
i
i n
n
i
i
n
i
i
a
n
a
n
a
n
1 1
2
1
1 1
2
1
2
1

=
n
i
i
a
n
2
1
2
1
(

+ >
[ [
=
+
=
) ( ) (
2
1
1 1
n
i
i n
n
i
i
a a

=
n
i
i
a
n
2
1
2
1
n
n
i
i
a
2
1
2
1
) (
[
=
> .
T suy ra b t ng th c ng v i
k
n 2 = .
Ta ch ng minh (I.1.2) ng v i k n = th ng v i 1 = k n .Th t v y:
1
1
1
1
1
1
) (
1
1

=
[
>

k
k
i
i
k
i
i
a a
k
Chuyn B t ng th c
5
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
) ( ) (

=
[ [
> +
k
k
i
i
k
k
i
i
k
i
i
a k a a
Theo gi thi t quy n p
> +

=
[
1
1
1
1
1
1
) (
k
k
i
i
k
i
i
a a
k k
k
i
i
k
i
i
a a k
1
1
1
1
1
1
1
) ) ( (

=
[ [
> +

=
[
1
1
1
1
1
1
) (
k
k
i
i
k
i
i
a a
1
1
1
1
) (

=
[
k
k
i
i
a k . (pcm).
Cch 3: ( Phng php hm li )
Xt hm s f(x) = lnx; vi x > 0
Ta c f(x) =1/x; f(x) = -
2
1
x
< 0. Vy f(x) l hm li khi x > 0
Theo bt ng thc Jenxen, ta c
f |
.
|

\
| + +
n
x x x
n
...
2 1
>
n
1
(f(x
1
) + f(x
2
) + . . . + f(x
n
);
ln
n
x x
n
+ +...
1
>
n
x x
n
ln ... ln
1
+ +
Do y = lnx ng bin, suy ra
n
x x x
n
+ + + ...
2 1
>
n
n
x x x .... .
2 1
, x
i
> 0, i = 1, n
Du = xy ra khi v ch khi x
1
= x
2
= . . . = x
n
Xt n s a
1
, a
2
, ... , a
n
> 0 ch c 2 kh nng
i > nu a
i
> 0 i = 1, n theo (5)
Ta c
n
a a a
n
+ + + ...
2 1
>
n
n
a a a ... .
2 1
(6)
ii) Nu tn ti a
k
= 0, th hin nhin (5) ng v (6) ng.
Vy bt ng thc c chng minh.
Chuyn B t ng th c
6
V d 3. Cho ) , 1 ( ); , 1 ( 0 n i n i a
i i
= = > l cc s h u t d ng; 1
1
=

=
n
i
i
; ch ng
minh r ng
n
n n n
a a a a a a

... ...
2 1
2 1 2 2 1 1
> + + + . (I.1.3)
Gi i
V ) , 1 ( n i
i
= l cc s h u t d ng v 1
1
=

=
n
i
i
nn ta c th vi t
) , 1 ( n i
N
P
i
i
= =
Suy ra

=
= >

=
N P
n i P
n
i
i
i
1
) , 1 ( , 0
p d ng b t ng th c Csi ta c
n n
n
P P P P
n
P P
n
P
n n n
P P
a a a
P P P
a a a a a a a a a
...
2 1
2 1
2 2 2 1 1 1
2 1 2 1
2 1
...
...
... ... ... ...
+ +
>
+ + +
+ + + + + + + + + + + +

N
P
n
N
P
N
P
n
n
n
a a a a
N
P
a
N
P
a
N
P
... ...
2 1
2 1 2
2
1
1
> + + +

n
n n n
a a a a a a

... ...
2 1
2 1 2 2 1 1
> + + + .(pcm).
V d 4. V i ) , 1 ( ); , 1 ( 0 n i m n i a
i i
= = > l cc s h u t d ng; ch ng minh r ng
n n
m m m m
n
m m
n
n n
a a a
m m m
a m a m a m
+ + +
>
+ + +
+ + +
...
2 1
2 1
2 2 1 1
2 1 2 1
...
..
...
(I.1.4)
Gi i
t
i
n
i
m m m
m
=
+ + + ...
2 2
; t gi thi t c a bi ton ta suy ra ) , 1 ( n i
i
= l cc s
h u t d ng v 1
1
=

=
n
i
i
. Khi
(I.1.4)
n
n n n
a a a a a a

... ...
2 1
2 1 2 2 1 1
> + + + . (ng).
( theo b t ng th c (I.1.3).
Chuyn B t ng th c
7
> +

=
[
1
1
1
1
1
1
) (
k
k
i
i
k
i
i
a a
1
1
1
1
) (

=
[
k
k
i
i
a k . (pcm).
2.Cc d ng trung bnh v cc b t ng th c lin quan .
Ta g i


1
)
2
(
b a +
l trung bnh b c . M t s tr ng h p c bi t
2
: 1
b a +
= g i l trung bnh c ng.
ab g i l trung bnh nhn.
b a
ab
+
=
2
: 1 g i l trung bnh i u ha.
Trong m c ny chng ta quan tm t i cc b t ng th c c ch ng minh nh
cc tnh ch t c a cc d ng trung bnh nh ;
1. Trung bnh nhn.
2. Trung bnh cn.
3. Trung bnh i u ha.
4. M i lin h gi a cc d ng trung bnh.
I. Trung bnh nhn.
Chng ta c cc k t qu c b n sau:
V d 1. V i ) , 1 ( , n i b a
i i
= l nh ng s th c d ng. Ch ng minh r ng
n
n
i
i i
n
n
i
i
n
n
i
i
b a b a
1
1
1
1
1
1
) ( ) ( ) (
(

+ s +
[ [ [
= = =
(I.2.1)
Gi i
B t ng th c cho t ng ng v i
+
+
=
[
=
n
n
i i i
i
b a
a
P
1
1
) ( 1 ) (
1
1
s
+
[
=
n
n
i i i
i
b a
b
.
p d ng b t ng th c Csi ta thu c

=
+
+
s
n
i i i
i
b a
a
n
P
1
1

=
+
n
i i i
i
b a
a
n
1
1
Chuyn B t ng th c
8
1 s P . (pcm)
V d 2.V i ) , 1 , , 1 ( m j n i a
ij
= = l cc s th c d ng, ch ng minh r ng
n n
i
m
j
ij
n
m
j
n
i
ij
a a
1
1 1
1
1 1
) ( ) (
(

s
[ [
= = = =
(I.2.2)
Gi i
B t ng th c cho t ng ng v i
1 ) (
1
1
1
s =
[

=
=
n
m
j
m
j
ij
ij
a
a
P
p d ng b t ng th c Csi ta thu c
n
a
a
n
P
m
j
n
i
m
j
ij
ij
1 1
1 1
1
= s

= =
=
1 1
1
1 1
1
1
= =

= =
=
=
n
i
n
i
m
j
ij
ij
m
j
n
a
a
.(pcm).
V d 3.(B t ng th c Csi d ng tch).
V i ) , 1 ( n i a
i
= l cc s th c d ng, ch ng minh r ng
n
n
n
i
i
n
i
i
a a
(

+ > +
[ [
= =
1
1 1
) ( 1 ) 1 ( (I.2.3)
Gi i
B t ng th c cho t ng ng v i
n
n
i
i
n
n
i
i
a a
1
1
1
1
) ( 1 ) 1 (
[ [
= =
+ >
(

+
1 )
1
( )
1
1
(
1
1
1
s
+
+
+
=
[ [
=
n
n
i i
i
n
i
a
a
a
P
p d ng b t ng th c Csi ta thu c

= =
+
+
+
s
n
i i
i
n
i i
a
a
n a n
P
1 1
1
1
1
1 1
. 1 1
1
1
= s

=
n
i
n
P (pcm).
Chuyn B t ng th c
9
V d 4.V i ) , 1 ( , n i b a
i i
= l nh ng s th c d ng,ch ng minh r ng
n
n
n
i
i
n
n
i
i
n
i
i i
b a b a
(
(

+ + > + +
[ [ [
= = =
1
1
1
1 1
) ( ) ( 1 ) 1 ( (I.2.4)
Gi i
B t ng th c cho t ng ng v i
n
n
i
i
n
n
i
i i
a b a
1
1
1
1
) ( 1 ) 1 (
[ [
= =
+ >
(

+ +
n
n
i
i
b
1
1
) (
[
=
+
1 )
1
( )
1
( )
1
1
(
1 1
1
1
s
+ +
+
+ +
+
+ +
=
[ [ [
=
n
i i
i
n
n
i i i
i
n
i i
b a
b
b a
a
b a
P
p d ng b t ng th c Csi ta thu c

= =
+ +
+
+ +
s
n
i i i
i
n
i i i
b a
a
n b a n
P
1 1
1
1
1
1 1

=
+ +
+
n
i i i
i
b a
b
n
1
1
1
. 1 1
1
1
= s

=
n
i
n
P (pcm).
V d 5.(M r ng b t ng th c Bunhiacopski)
V i ) , 1 ( , , m i c b a
i i i
= l nh ng s th c d ng, ch ng minh r ng
[ [ [
= = =
+ s +
m
i
m
i
m
i
m
m
i
i
m
i
i
b a b a
1 1 1
) ( ) .( 1 (I.2.5.1)
[ [ [ [
= = = =
+ + s + +
m
i
m
i
m
i
m
i
m
m
i
i
m
i
i
m
i
i
c b a c b a
1 1 1 1
) ( ) .( 2 (I.2.5.2)
Gi i
Ta ch ng minh b t ng th c (2.5.2)
t
m
i i
m
i i
m
i i
c C b B a A = = = , ,
Suy ra
i
m
i i
m
i i
m
i
c C b B a A = = =
1 1 1
, , ta thu c
(2.5.2) +
[
=
m
m
i
i
A
1
1
) ( +
[
=
m
m
i
i
B
1
1
) (
m
m
i
i i i
m
m
i
i
C B A C
1
1
1
1
) ( ) (
[ [
= =
+ + s
+
+ +
=
[
=
) (
1
m
i i i i
i
C B A
A
P +
+ +
[
=
) (
1
m
i i i i
i
C B A
B
1 ) (
1
s
+ +
[
=
m
i i i i
i
C B A
C
Chuyn B t ng th c
10
p d ng b t ng th c Csi ta thu c
+
+ +
s

=
m
i i i i
i
C B A
A
m
P
1
1
+
+ +

=
m
i i i i
i
C B A
B
m
1
1

=
+ +
m
i i i i
i
C B A
C
m
1
1
s P 1
1
1
=
+ +
+ +

=
m
i i i i
i i i
C B A
C B A
m
.(pcm).
B t ng th c (I.2.5.1) l tr ng h p ring c a b t ng th c (I.2.5.2)
II. Trung bnh cn.
Ta c tnh ch t: t ng trung bnh cn l n h n ho c b ng trung bnh cn c a t ng .
V d 6. V i ) , 1 ( , n i b a
i i
= l cc s th c d ng b t k , ch ng minh r ng
2
1
2
1 1
2 2
) ( ) (

= = =
+ > +
n
i
i
n
i
i
n
i
i i
b a b a (I.2.6)
Gi i
Ta ch ng minh b t ng th c ng v i 2 = n
+ +
2
1
2
1
b a
2
2 1
2
2 1
2
2
2
2
) ( ) ( b b a a b a + + + > +
Bnh ph ng hai v ta nh n c
2
2 1
2
2 1
2
2
2
2
2
1
2
1
2
2
2
2
2
1
2
1
) ( ) ( ) )( ( 2 b b a a b a b a b a b a + + + > + + + + + +
) )( (
2
2
2
2
2
1
2
1
b a b a + +
2 1 2 1
b b a a + >
2
2 1 2 1
2
2
2
2
2
1
2
1
) ( ) )( ( b b a a b a b a + > + +
. 0 ) (
2
1 2 2 1
> b a b a ng.
Gi s b t ng th c ng v i k n =
2
1
2
1 1
2 2
) ( ) (

= = =
+ > +
k
i
i
k
i
i
k
i
i i
b a b a
Ta ch ng minh b t ng th c ng v i 1 + = k n . Ta c
= +

+
=
1
1
2 2
k
i
i i
b a

=
+
k
i
i i
b a
1
2 2 2
1
2
1 + +
+ +
k k
b a

+
=
+
1
1
2 2
k
i
i i
b a >
2
1
2
1
) ( ) (

= =
+
k
i
i
k
i
i
b a
2
1
2
1 + +
+ +
k k
b a
Chuyn B t ng th c
11
>
2
1
1
2
1
1
) ( ) (

+
=
+
=
+
k
i
i
k
i
i
b a .(pcm).
V d 7. V i ) , 1 ( , n i b a
i i
= l cc s th c d ng b t k , ch ng minh r ng
3
3
1
1
3
1 1
3
3 3
) ( ) (

= = =
+ > +
n
i
n
i
i
n
i
i i
b a b a (I.2.7)
Gi i
Ta ch ng minh b t ng th c ng v i 2 = n
3
3
2 1
3
2 1
3
3
2
3
2
3
3
1
3
1
) ( ) ( b b a a b a b a + + + > + + +
L p ph ng hai v b t ng th c ta thu c
2
2 1 2
2
1
2
2 1 2
2
1
3
2 3
2
3
2
3
1
3
1
3
3
2
3
2
2 3
1
3
1
) )( ( ) ( ) ( b b b b a a a a b a b a b a b a + + + > + + + + +
p d ng b t ng th c Bunhiacopski m r ng (tnh ch t trung bnh nhn) ta thu
c
3
3
2
3
2
2 3
1
3
1
) ( ) ( b a b a + + = + >
2 1 1 2 1 1
b b b a a a
2
2
1
a a
2
2
1
b b +
3
2 3
2
3
2
3
1
3
1
) )( ( b a b a + + = + >
2 2 1 2 2 1
b b b a a a
2
2 1
a a
2
2 1
b b +
C ng t ng v c a hai b t ng th c trn ta thu c i u ph i ch ng minh.
Gi s b t ng th c ng v i k n = ta ch ng minh b t ng th c ng v i
1 + = k n

+
=
+
1
1
3
3 3
k
i
i i
b a
3
3
1
3
1
1
3
3 3
+ +
=
+ + + =
k k
k
i
i i
b a b a

+
=
+
1
1
3
3 3
k
i
i i
b a > + +

= =
3
3
1
1
3
1
) ( ) (
k
i
k
i
i
b a
3
3
1
3
1 + +
+
k k
b a
>
3
3
1
1
1
3
1
1
) ( ) (

+
=
+
=
+
k
i
k
i
i
b a
V y b t ng th c c ch ng minh.
III. Trung bnh i u ha
Ta xt cc b t ng th c c b n sau
V d 8. Cho ) , 1 ( 0 , n i b a
i i
= > ,ch ng minh r ng
Chuyn B t ng th c
12

= =
= =
=
+
s
+
n
i
i
n
i
i
n
i
i
n
i
i
n
i i i
i i
b a
b a
b a
b a
1 1
1 1
1
) )( (
(I.2.8)
Gi i
B t ng th c cho t ng ng v i
s
(

=
n
i
i
i i
i i
b
b a
b a
1


= =
= =
+
n
i
i
n
i
i
n
i
i
n
i
i
b a
b a
1 1
1 1
) )( (

n
i
i
b
1

=
+

n
i i i
i
b a
b
1
2
>

= =
=
+
n
i
i
n
i
i
n
i
i
b a
b
1 1
2
1
) (
Ta c
2
1
2
1
) ( ) (
i i
n
i
i i
i
n
i
i
b a
b a
b
b +
+
=

= =
s

=
+
n
i i i
i
b a
b
1
2
) (
1 1

= =
+
n
i
i
n
i
i
b a . (pcm).
V d 9.V i 0 , , > c b a , ch ng minh r ng
c b a
c b a
c
c
b
b
a
a
P
+ + +
+ +
s
+
+
+
+
+
=
6
) ( 6
3
3
2
2
1
(I.2.9)
Gi i
Ta c b t ng th c c n ch ng minh t ng v i
6
6
) ( 6
3
3
3
2
2
2
1
1

+ + +
+ +
s
+
+
+
+
+ c b a
c b a
c
c
b
b
a
a
c b a c b a
N
+ + +
>
+
+
+
+
+
=
6
36
3
9
2
4
1
1
Ta c
2 2
) 3
3
3
2
2
2
1
1
1
( 6 36 c
c
b
b
a
a
+
+
+ +
+
+ +
+
= =
Suy ra
Chuyn B t ng th c
13
) 6 ( 36 c b a N + + + s
c b a
N
+ + +
>
6
36
.(pcm).
IV. Cc b t ng th c lin h gi a cc d ng trung bnh
V d 10.V i b a, l cc s th c d ng, ch ng minh r ng
2 2
2
2 2
b a b a
ab
b a
ab +
s
+
s s
+
(I.2.10)
Gi i
Ta c
ab
b a
ab
s
+
2
0 ) (
2
2
> >
+
b a ab
b a
.ng.
. 0 ) (
2 4
) (
2 2
2
2 2 2 2 2
>
+
s
+

+
s
+
b a
b a b a b a b a
ng.
Suy ra
2 2
2
2 2
b a b a
ab
b a
ab +
s
+
s s
+
.(pcm) .
Cc b t ng th c m r ng:
Bi 1.
V i 0 , > b a , ch ng minh r ng
4
4 4
3
3 3
2 2
b a b a +
s
+
(I.2.11)
Gi i :
L y th a 12 c hai v b t ng th c trn ta nh n c
3 4 4 4 3 3
) ( 2 ) ( b a b a + s +
p d ng k t qu c a b t ng th c (I.2.5.1)
3 4 4 4 4 4 4 4 3 3
) ( 2 ) )( 1 1 ( ) . . . 1 . . . 1 ( ) ( b a b a b b b a a a b a + = + + s + = + .(pcm).
Bi 2. V i 0 , , > c b a , ch ng minh r ng
Chuyn B t ng th c
14
6
6 6 6
5
5 5 5
3 3
c b a c b a + +
s
+ +
(I.2.12)
Gi i
L y th a 30 c hai v ta thu c
5 6 6 6 6 5 5 5
) ( 3 ) ( c b a c b a + + s + +
p d ng k t qu c a b t ng th c (I.2.5.2) ta c
6 6 5 5 5
) . . . . . 1 . . . . . 1 . . . . . 1 ( ) ( c c c c c b b b b b a a a a a c b a + + = + +
) )( 1 1 1 (
6 6 6 6 6 6
c b a + + + + s . (pcm).
Bi 3. V i 0 , , > c b a , ch ng minh r ng
) 1 (
3
a + ) 1 (
3
b + > + ) 1 (
3
c ) 1 (
2
ab + ) 1 (
2
bc + ) 1 (
2
ca +
) 1 (
3
a +
H ng d n
Ta c
) 1 (
3
a + ) 1 (
3
b + > + ) 1 (
3
c
3 2
) 1 ( ab +
) 1 (
3
a + ) 1 (
3
b + > + ) 1 (
3
c
3 2
) 1 ( bc +
) 1 (
3
a + ) 1 (
3
b + > + ) 1 (
3
c
3 2
) 1 ( ca +
Nhn cc v c a 3 b t ng th ctrn ta thu c pcm.
Bi 4. V i 0 , , > c b a , ch ng minh r ng
) 1 (
3 3
b a + + ) 1 (
3 3
c b + +
3 3 3
) 2 1 ( ) 1 ( abc a c + > + +
H ng d n
S d ng
) 1 (
1 1
b a + + ) 1 (
1 1
c b + +
3
3
3 2 1
3
3 2 1 1 1
) 1 ( ) 1 ( b b b a a a a c + + > + +
Bi 5.
V i 0 , , > c b a , ch ng minh r ng
2
1 a +
2
1 b + +
2 2
) ( 9 1 c b a c + + + > + +
H ng d n
S d ng
Chuyn B t ng th c
15
+ +
2
1
2
1
b a + +
2
1
2
1
c b
2
3 2 1
2
3 2 1
2
1
2
1
) ( ) ( b b b a a a a c + + + + + > +
Ch n c b b b a b a a a = = = = = =
3 2 1 3 2 1
, , ; 1 ta thu pcm.
M T S B T NG TH C SUY RA T
B T NG TH C CSI
1.Cc b t ng th c suy ra t cc d ng trung bnh
I. Ta c cc k t qu sau
V d 1.V i 0 > > B A ,ch ng minh r ng :
A
B A
AB
B A
AB
B s
+
s s
+
s
2
2
(II.1.1)
Gi i
p d ng k t qu c a b t ng th c (I.2.10) ta c
2
2 B A
AB
B A
AB +
s s
+
Ta ch ng minh
B A
AB
B
+
s
2
AB B A B 2 ) ( s +
AB B BA 2
2
s +
AB B s
2
0 ) ( > B A B .ng.( 0 > B , B A > )
Ta ch ng minh
A
B A
s
+
2
2A B A s +
A B s .ng.
V y b t ng th c c ch ng minh.
Chuyn B t ng th c
16
V d 2. V i 0 > > B A ,ch ng minh r ng
A
B A B A
B s
+
s
+
s

1
1
)
2
( )
2
( ) 1 ( s s (II.1.2)
Gi i
D th y

1
)
2
(
B A
B
+
s
A
B A
s
+


1
)
2
(
Ta ch c n ch ng minh

1
1
)
2
( )
2
(
B A B A +
s
+
t b B a A = =

,

1 1
, b B a A = =

b B a A = = ,
Khi

1
1
)
2
( )
2
(
B A B A +
s
+

1
1
)
2
( )
2
(
b a b a +
s
+

2
)
2
(

b a b a +
s
+

= . Do 1 > > 1 >

)
2
(
2
b a b a +
>
+

+
+

) (
b a
a

) (
b a
b
+

)
2
1
.( 2 >
t
b a
a
t
+
= t
b a
b
=
+
1 ) 1 0 ( s s t

)
2
1
.( 2 ) 1 ( > + t t
Chuyn B t ng th c
17
Xt = ) (t f

) 1 ( t t + , ) 1 0 ( s s t
1 1 '
) 1 )( 1 ( ) (

+ =

t t t f
1 1
) 1 (

=

t t
2
1
0 ) (
'
= = t t f
B ng bi n thin
t
0
2
1
1
) ( ' t f
- 0 +
) (t f

)
2
1
( 2
Suy ra

)
2
1
( 2 )
2
1
( ) ( = > f t f .(pcm).
Cc b t ng th c m r ng:
Bi 1.
V i 0 , , > c b a , ch ng minh r ng
) ( 2 ) ( 2 ) ( 3 ) ( 2
2 2 2 2 2 2 2 2 2 4 4 4
c b a c b a abc a c c b b a c b a ca bc ab + + s + + + + + + + + s + +
Gi i
Ta c
ab b a 2
2 2
> +
bc c b 2
2 2
> +
ca a c 2
2 2
> +
C ng v v i v c a cc b t ng th c trn ta thu c
ca bc ab c b a + + > + +
2 2 2
Suy ra
Chuyn B t ng th c
18
s
+ + + + +
s + +
2
) ( ) (
2 2 2 2 2
ca bc ab c b a
ca bc ab
2 2 2
c b a + +
) ( 2 ) ( 2 ) ( 3 ) ( 2
2 2 2 2 2 2 2 2 2 4 4 4
c b a c b a abc a c c b b a c b a ca bc ab + + s + + + + + + + + s + +
Bi 2. V i 0 , , > c b a , ch ng minh r ng
c b a ca bc ab c b a + + > + + + + + ) ( 2
Gi i
Ta ch ng minh b sau
c b a + + c b a + + s 3
Ta c
2
) ( c b a + + ) ( 3 ) )( 1 1 1 ( c b a c b a + + = + + + + s
V y c b a + + c b a + + s 3
Suy ra
c b a + +
2
) 3 ( ) (
2 2
c b a c b a + + + + +
s
c b a + +
2
) ( 2 ) ( 4 ca bc ab c b a + + + + +
s
c b a ca bc ab c b a + + > + + + + + ) ( 2
2. Cc b t ng th c suy ra t b t ng th c C si nh h ng
ng th c
Xu t pht t t ng n gi n : N u c B A > th b t ng th c
0 ) )( 1 ( > B A ) 1 0 ( s s m nh h n ty thu c vo g n 1 c a . Chng ta
xy d ng m t s BT nh vi c a tham s vo b t ng th c v cc tr ng
h p c bi t c a n.
V d 1. V i 1 , , 0 s s , ch ng minh r ng
a)
2 2 2
) ( 2 b a ab b a + > + (II.2.1.1)
b)
2 2 2 2 2 2
) (
2
) (
2
) (
2
a c c b b a ca bc ab c b a + + + + + > + +

(II.2.1.2)
Gi i
Chuyn B t ng th c
19
a)
2 2 2
) ( 2 b a ab b a + > +
0 ) 1 ( ) (
0 ) ( ) 2 (
2
2 2 2
>
> +

b a
b a ab b a
b) p d ng k t qu c a cu a ta c :
2 2 2
) ( 2 b a ab b a + > +
2 2 2
) ( 2 c b bc c b + > +
2 2 2
) ( 2 a c ca a c + > +
Cng v v i v c a cc b t ng th c trn ta thu c
2 2 2 2 2 2
) (
2
) (
2
) (
2
a c c b b a ca bc ab c b a + + + + + > + +

V d 2. V i 1 , , 0 ; 0 , , s s > c b a , ch ng minh r ng
+
b
a
2
+
c
b
2
a
c
2
2
) ( ) ( b a
b
c b a + + + >

2
) ( c b
c
+

2
) ( a c
a
+

(II.2.2)
Gi i
Ta ch ng minh
+
b
a
2
+ > a b 2
2
) ( b a
b

2 2 2
) ( 2 b a ab b a + > + .ng.( theo II.2.1.1).
C ng t ng v c a cc b t ng th c
+
b
a
2
+ > a b 2
2
) ( b a
b

+
c
b
2
+ > b c 2
2
) ( c b
c

+
a
c
2
+ > c a 2
2
) ( a c
a

Ta thu c
+
b
a
2
+
c
b
2
) (
2
c b a
a
c
+ + +
2
) ( ) ( 2 b a
b
c b a + + + >

2
) ( c b
c
+

2
) ( a c
a
+

+
b
a
2
+
c
b
2
a
c
2
2
) ( ) ( b a
b
c b a + + + >

2
) ( c b
c
+

2
) ( a c
a
+

.(pcm).
Chuyn B t ng th c
20
V d 3. V i n m, l cc s t nhin; 0 , , > c b a , ch ng minh r ng
n m
a
+
) )( (
2
1
n n m m n m
b a b a b + + > +
+
) )( (
2
n n m m
b a b a +

(II.2.3)
trong 1 0 s s
Gi i
Ta ch ng minh b sau : V i n m, l cc s t nhin ; 0 , > b a th
) )( (
n n m m
b a b a 0 >
Th t v y:
N u b a > th 0 ) )( ( >
)
`

>
>
n n m m
n n
m m
b a b a
b a
b a
. ng.
N u b a s th 0 ) )( ( >
)
`

s
s
n n m m
n n
m m
b a b a
b a
b a
. ng.
p d ng k t qu c a b ,ta c
(II.2.3) 0 ) )( )( 1 ( >
n n m m
b a b a .ng.
V d 4. V i n m b a , ; 0 , > l cc s t nhin, ch ng minh r ng
) )( (
4
)
2
(
2
n n m m n m
n m n m
b a b a
b a b a
+
+
>
+
+
+ +

(II.2.4)
Gi i
p d ng b t ng th c (II.2.3) ta c
n m
a
+
) )( (
2
1
n n m m n m
b a b a b + + > +
+
) )( (
2
n n m m
b a b a +

Suy ra
) )( (
4
)
2
(
2
n n m m n m
n m n m
b a b a
b a b a
+
+
>
+
+
+ +

.(pcm).
(Do
n m n n m m
b a
b a b a
+
+
> + + )
2
( ) )( (
4
1
).
V d 5. V i 1 0 ; 0 , < < > b a , ch ng minh r ng
Chuyn B t ng th c
21
) )( (
3
2
) (
2 2 3 3
b a b a b a ab b a + + > +

(II.2.5)
Gi i
p d ng b t ng th c (II.2.4) v i 1 , 2 = = n m ta c
) )( (
4
)
2
(
2
2 2 3
3 3
b a b a
b a b a
+
+
>
+
) )( ( 2 ) ( 3 ) ( 4
2 2 3 3 3 3
b a b a b a ab b a b a + + + + > +
) )( (
3
2
) (
2 2 3 3
b a b a b a ab b a + + > +

.(pcm).
V d 6. V i 1 , , 0 ; 0 , , < < > c b a , ch ng minh r ng
+
b
a
3
+
c
b
3
>
a
c
3
+ + + + ) )( (
3
2
2 2
b a b a
b
ca bc ab

+ ) )( (
3
2
2 2
c b c b
c

) )( (
3
2
2 2
a c a c
a
+

. (II.2.6)
Gi i
p d ng b t ng th c (II.2.5) ta c
) )( (
3
2
) (
2 2 3 3
b a b a b a ab b a + + > +

Suy ra
+ + > + ab a b
b
a
2 2
3
) )( (
3
2
2 2
b a b a
b

+ + > + bc b c
c
b
2 2
3
) )( (
3
2
2 2
c b c b
c

+ + > + ca c a
a
c
2 2
3
) )( (
3
2
2 2
a c a c
a

C ng t ng v c a cc b t ng th c trn ta thu c
+
b
a
3
+
c
b
3
>
a
c
3
+ + + + ) )( (
3
2
2 2
b a b a
b
ca bc ab

+ ) )( (
3
2
2 2
c b c b
c

) )( (
3
2
2 2
a c a c
a
+

.(pcm).
Chuyn B t ng th c
22
V d 7. V i 1 , , 0 ; 0 , , < < > c b a ; n m, l cc s t nhin , ch ng minh r ng
n m
a
+
) )( (
3
1
n n n m m m n m n m
c b a c b a c b + + + + > + +
+ +
+ + ) )( (
3
n n m m
b a b a

+ + ) )( (
3
n n m m
c a c a

) )( (
3
n n m m
c b c b +

. (II.2.7)
Gi i
B t ng th c cho t ng ng v i
) )( )( 1 (
n n m m
b a b a + + ) )( )( 1 (
n n m m
c a c a 0 ) )( )( 1 ( >
n n m m
c b c b .
(ng).
V d 8. V i 1 , , 0 ; 0 , , < < > c b a ; n m, l cc s t nhin , ch ng minh r ng
+
+ +
>
+ +
+
+ + +
n m
n m n m n m
c b a c b a
)
3
(
3
+ ) )( (
9
n n m m
b a b a

+ ) )( (
9
n n m m
c a c a

) )( (
9
n n m m
c b c b +

. (II.2.8)
Gi i
V
m
m m m
c b a c b a
)
3
(
3
+ +
>
+ +
n
n n n
c b a c b a
)
3
(
3
+ +
>
+ +
Nn b t ng th c (II.2.8) c suy tr c ti p t b t ng th c (II.2.7).
V d 9. V i 1 , , 0 ; 0 , , < < > c b a ; ch ng minh r ng
+
2
2
b
a
+
2
2
c
b
>
2
2
a
c
+
b
a
+
c
b
+
a
c
2
2
) ( b a
b

2
2
) ( c b
c
+

2
2
) ( a c
a
+

(II.2.9)
Gi i
p dung k t qu c a b t ng th c (II.2.2.1)
2 2 2
) ( 2 b a ab b a + > +
Ta suy ra
Chuyn B t ng th c
23
2
2 2
2
) ( 2 1 b a
b b
a
b
a
+ > +

2
2 2
2
) ( 2 1 c b
c c
b
c
b
+ > +

2
2 2
2
) ( 2 1 a c
b a
c
a
c
+ > +

Ta c ng c
3 > + +
a
c
c
b
b
a
C ng v v i v c a 4 b t ng th c trn ta thu c
+
2
2
b
a
+
2
2
c
b
>
2
2
a
c
+
b
a
+
c
b
+
a
c
2
2
) ( b a
b

2
2
) ( c b
c
+

2
2
) ( a c
a
+

(pcm).
V d 10. V i 1 , , 0 ; 0 , , < < > c b a ; ch ng minh r ng
+
2
3
b
a
+
2
3
c
b
>
2
3
a
c
+
b
a
2
+
c
b
2
a
c
3
+ + ) )( (
3
2
2 2
2
b a b a
b

+ ) )( (
3
2
2 2
2
c b c b
c

) )( (
3
2
2 2
2
a c a c
a
+

. (II.2.10)
Gi i
p d ng b t ng th c (II.2.5) ta c
) )( (
3
2
) (
2 2 3 3
b a b a b a ab b a + + > +

Suy ra
> + b
b
a
2
3
+
b
a
2
+ a ) )( (
3
2
2 2
2
b a b a
b

> + c
c
b
2
3
+
c
b
2
+ c ) )( (
3
2
2 2
2
c b c b
c

> + a
a
c
2
3
+
a
c
2
+ c ) )( (
3
2
2 2
2
c c a c
a

C ng v v i v c a cc b t ng th c trn ta thu c
Chuyn B t ng th c
24
+
2
3
b
a
+
2
3
c
b
>
2
3
a
c
+
b
a
2
+
c
b
2
a
c
3
+ + ) )( (
3
2
2 2
2
b a b a
b

+ ) )( (
3
2
2 2
2
c b c b
c

) )( (
3
2
2 2
2
a c a c
a
+

.(pcm).
V d 11. V i 1 0 s s , 0 , > b a ; ch ng minh r ng
ab
b a b a
4 8 4 1 1
+
+

> + (II.2.11)
Gi i
p d ng b t ng th c (II.2.1.1) ta c
> +
b a
1 1
2
)
1 1
(
2
b a ab
+
2
) ( b a ab b a + > +
Nhn v v i v c a hai b t ng th c trn ta thu c
2 2 2 2 2
) ( )
1 1
( )
1 1
( 2 ) (
2
4 ) )(
1 1
( b a
b a b a
ab b a
ab
b a
b a
+ + + > + +

Suy ra
2
) (
4
4 ) )(
1 1
( b a
ab
b a
b a
+ > + +

) 2 (
4
4 ) )(
1 1
( ab b a
ab
b a
b a
+ + > + +

) (
4
8 4 ) )(
1 1
( b a
ab
b a
b a
+ + > + +

Thu c
ab
b a b a
4 8 4 1 1
+
+

> + .(pcm).
3. Cc b t ng th c suy ra t b t ng th c Csi nh thay th
cc bi u th c i x ng.
V d 1. V i c b a , , l cc s th c, ch ng minh r ng
+ +
2 2
b a + +
2 2
c b ) ( 2
2 2
c b a a c + + > + ) ( 2 ca bc ab + + >
Gi i
Chuyn B t ng th c
25
Ta ch ng minh
) (
2
2
2 2
b a b a + > +
N u 0 ) ( < + b a b t ng th c ng.
N u 0 ) ( > + b a b t ng th c
2 2 2
) (
2
1
) ( b a b a + > +
ab b a b a 2 ) ( 2
2 2 2 2
+ + > +
ab b a 2
2 2
> +
0 2
2 2
> + ab b a
0 ) (
2
> b a . (ng).
V y
) (
2
2
2 2
b a b a + > +
) (
2
2
2 2
c b c b + > +
) (
2
2
2 2
a c a c + > +
C ng v v i v c a 3 b t ng th c trn ta thu c
+ +
2 2
b a + +
2 2
c b ) ( 2
2 2
c b a a c + + > + .(pcm).
Hi n nhin
) ( 2 c b a + + ) ( 2 ca bc ab + + >
V d 2. V i c b a , , l cc s th c, ch ng minh r ng
+ + + ab b a
2 2
+ + + bc c b
2 2
) ( 3
2 2
c b a ca a c + + > + +
Gi i
Ta ch ng minh
Chuyn B t ng th c
26
) (
2
3
2 2
b a ab b a + > + +
N u 0 ) ( < + b a b t ng th c ng.
N u 0 ) ( > + b a b t ng th c
2 2 2
) (
4
3
) ( b a ab b a + > + +
) 2 ( 3 ) ( 4
2 2 2 2
ab b a ab b a + + > + +
ab b a 2
2 2
> +
0 2
2 2
> + ab b a
0 ) (
2
> b a . (ng).
V y
) (
2
3
2 2
b a ab b a + > + +
) (
2
3
2 2
c b bc c b + > + +
) (
2
3
2 2
a c ca a c + > + +
C ng v v i v c a 3 b t ng th c trn ta thu c
+ + + ab b a
2 2
+ + + bc c b
2 2
) ( 3
2 2
c b a ca a c + + > + + .(pcm).
V d 3. V i c b a , , l cc s th c d ng, ch ng minh r ng
+ + + ab b a 3
2 2
+ + + bc c b 3
2 2
) ( 5 3
2 2
c b a ca a c + + s + +
Gi i
Ta ch ng minh
) (
2
5
3
2 2
b a ab b a + s + +
2 2 2
) (
4
5
) 3 ( b a ab b a + s + +
) 2 ( 5 ) 3 ( 4
2 2 2 2
ab b a ab b a + + > + +
ab b a 2
2 2
> +
Chuyn B t ng th c
27
0 2
2 2
> + ab b a
0 ) (
2
> b a . (ng).
V y
) (
2
5
3
2 2
b a ab b a + s + +
) (
2
5
3
2 2
c b bc c b + s + +
) (
2
5
3
2 2
a c ca a c + s + +
C ng v v i v c a 3 b t ng th c trn ta thu c
+ + + ab b a 3
2 2
+ + + bc c b 3
2 2
) ( 5 3
2 2
c b a ca a c + + s + + .(pcm).
V d 4. V i c b a , , l cc s th c, 2 2 s s , ch ng minh r ng
+ + + ab b a
2 2
+ + + bc c b
2 2
) ( 2
2 2
c b a ca a c + + + > + +
Gi i
Ta ch ng minh
) (
2
2
2 2
b a ab b a +
+
> + +

N u 0 ) ( < + b a b t ng th c ng.
N u 0 ) ( > + b a b t ng th c
2 2 2
) (
4
2
) ( b a ab b a +
+
> + +

) 2 )( 2 ( ) ( 4
2 2 2 2
ab b a ab b a + + + > + +
ab b a 2 ) 2 ( ) )( 2 (
2 2
> +
0 ) 2 )( 2 (
2 2
> + ab b a
0 ) )( 2 (
2
> b a . (ng).
V y
) (
2
2
2 2
b a ab b a +
+
> + +

Chuyn B t ng th c
28
) (
2
2
2 2
c b bc c b +
+
> + +

) (
2
2
2 2
a c ca a c +
+
> + +

C ng v v i v c a 3 b t ng th c trn ta thu c
+ + + ab b a
2 2
+ + + bc c b
2 2
) ( 2
2 2
c b a ca a c + + + > + + . (pcm).
V d 5. V i c b a , , l cc s th c, ch ng minh r ng
+ + + ab b a
2 2
2 + + + bc c b
2 2
2 ) ( 4 2
2 2
c b a ca a c + + > + +
Gi i
Ta c
2 2 2 2 2
) ( 2 a ab b a ab b a + + + = + +
ab b a + +
2 2
2
2 2 2
) (
4
1
) (
4
3
a b a b a + + + =
Suy ra
ab b a + +
2 2
2
2 2
) (
4
3
a b a + + >
ab b a + +
2 2
2
2
2
) (
2
3
a b a +
(

+ >
ab b a + +
2 2
2 | |
2 2 2
2
1 ) 3 ( ) (
4
3
4
1
+

+
(

+ > a b a
ab b a + +
2 2
2
2
) (
2
3
4
1
(

+ + > a b a
ab b a + +
2 2
2
2
2
3
2
5
4
1
(

+ > b a
ab b a + +
2 2
2 b a
2
3
2
5
2
1
+ >
ab b a + +
2 2
2 )
2
3
2
5
(
2
1
b a + >
V y
Chuyn B t ng th c
29
ab b a + +
2 2
2 )
2
3
2
5
(
2
1
b a + >
bc c b + +
2 2
2 )
2
3
2
5
(
2
1
c b + >
ca a c + +
2 2
2 )
2
3
2
5
(
2
1
a c + >
C ng v v i v c a 3 b t ng th c trn ta thu c
+ + + ab b a
2 2
2 + + + bc c b
2 2
2 ) ( 4 2
2 2
c b a ca a c + + > + + . (pcm).
L i k t
M c d c nhi u c g ng song ch c h n bi lm khng trnh kh i nh ng
thi u st. Em r t mong nh n c nh ng l i gp ,nh n xt qu bu c a th y
gio v cc b n .
Em xin chn thnh c m n .
Chuyn B t ng th c
30