Tin v c im trit hc c in c

2010

LI M U
Trit hc l mn khoa hc ra i sm nht trong lch s, khi x hi phn chia thnh giai cp, ch chim hu n l ra i v pht trin c trit hc. S pht trin ca trit hc l c mt qu trnh k tha v chn lc cc quan im t tng ca nhn loi. H thng sau pht trin v k tha da trn thnh tu ca h thng trc . Tuy nhin, s pht trin ca trit hc trc thng t c xem xt mt cch c h thng m ch yu ch l s tng kt ch quan, c tnh ph phn ca trng phi trit hc ny i vi trng phi trit hc khc. Ti khi ch ngha Mc ra i, trit hc mi thc s tr thnh mt khoa hc. Trit hc Macxit l h thng trit hc cch mng v khoa hc, l th gii quan v phng php lun khoa hc nhm nh gi, xem xt cc h thng, tro lu trit hc song chnh n li c pht trin trn c s k tha nhng tinh hoa trit hc, vn ha ca nhn loi. Do , nm bt c v hiu bit su sc trit hc Macxit th chng ta khng th b qua giai on trit hc trc - trit hc thi k trc Mc. Nhng chuyn bin mnh m ca i sng kinh t- x hi i hi cc mn khoa hc x hi v nhn vn ni chung, trit hc ni ring phi t nhn thc li mnh tip tc pht trin. S nhn thc bt u t vic nghin cu khng ch nhng tc phm ca cc nh sng lp ra trit hc Macxit m c nhng tc phm trit hc ca nhn loi c trit hc Mac k tha, trong c trit hc c in c. Tm hiu khi qut c im ca trit hc c in c l nn mng cho s tm hiu trit hc Mac sau ny. Bi vit gm hai chng: 1. Chng I. Khi qut tin v c im ca trit hc c in c 2. Chng II. Cc nh trit hc c in c tiu biu. Do iu kin v thi gian, cc kin thc trong bi vit mi ch da trn c s thu thp ti liu phn tch v lm r ch . V vy, ti mong mun nhn c nhng kin ng gp ca cc thy c hng dn v bn b bi vit tr nn hon thin hn. Ti xin chn thnh cm n!
HVTH: Mai c Th 1 Lp 10BTVT- KH

Tin v c im trit hc c in c

2010

MC LC
CHNG I....................................................................................................... 3 KHI QUT TIN V C IM TRIT HC C IN C ... 3 1.1. Tin xut hin trit hc c in c.................................................. 3 1.2. c im ca trit hc c in c ....................................................... 6 1.2.1. Thnh tu v cng hin ................................................................... 6 1.2.2. Mt hn ch ..................................................................................... 8 CHNG II. .................................................................................................... 9 CC NH TRIT HC C IN C TIU BIU................................ 9 2.1. Cant (1724-1804) .................................................................................. 9 2.1.1. Thi k trc ph phn (trc 1770) ............................................ 10 2.1.2. Thi k sau ph phn (sau 1770) ................................................... 10 2.2. Hghen (1770- 1831) ............................................................................ 10 2.2.1. Trit hc duy tm khch quan ....................................................... 10 2.2.2 Php bin chng duy tm ca Hghen ........................................... 12 2.2.3.Kt lun ........................................................................................... 13 2.3. Ltvch Phoibc (1804- 1872) ............................................................ 14 2.3.1. Th gii quan ................................................................................. 14 2.3.2.Nhn thc lun ............................................................................... 14 2.3.3.V con ngi ................................................................................... 15 2.3.4 V tn gio v nhn thc ................................................................ 15 KT LUN ..................................................................................................... 16 TI LIU THAM KHO ............................................................................. 16

HVTH: Mai c Th

Lp 10BTVT- KH

Tin v c im trit hc c in c

2010

CHNG I. KHI QUT TIN V C IM TRIT HC C IN C

1.1. Tin xut hin trit hc c in c.
Vo cui th k XVIII, Ty u t c nhng thnh tu kinh t- x hi mi, khng nh phng thc sn xut TBCN( t bn ch ngha), a giai cp t sn ln a v thng tr. Cc cuc cch mng x hi th k XVII- XVIII m ng cho s pht trin cc t tng x hi tin b, tiu biu l cuc cch mng t sn Php (1789- 1794). Cch mng cng nghip Anh khng nh sc mnh ca con ngi trong nhn thc th gii, cng vi cch mng t sn Php th hin kh nng ci to th gii, lm rung chuyn c chu u, nh du s m u ca cch mng cng nghip. Hai cuc cch mng tiu biu nh hng rng ln n phong tro gii phng cc nc chu u chng li ch ngha phong kin, pht trin h t tng t sn- h t tng mi v tin b trong lch s. Cc nh t tng t sn i hi phi tr li cho con ngi nhng quyn m h t tng phong kin ang ph nhn: cc quyn t do, bnh ng, quyn s hu ring ca mi c nhn v quyn mu cu hnh phc. H t tng t sn tuyn b: con ngi l thc th ti cao, con ngi phi vn ti tr tu v t do, phi thc hin tin b x hi v hnh phc cho con ngi. V mt chnh tr, ch ngha phong kin cha b tiu vong hon ton. nhng nc m kinh t TBCN cha th thc hin vic ci to cch mng t sn, lc lng phong kin vn nm quyn v khng chu phn quyn cho giai cp non yu. S phc hi ca ch qun ch na phong kin Buocbong Php, Hi ngh vin o thng nht cc lc lng qun ch- phong kin ton chu u. iu ny chng t lc lng phong kin ang cn mnh v chun b phn cng li giai cp t sn. Giai cp t sn cm nhn c kh nng tht bi ca mnh khng ch t s phn cng ca th lc phong kin m c t pha qun chng b p bc,
HVTH: Mai c Th 3 Lp 10BTVT- KH

Tin v c im trit hc c in c

2010

nhng ngi m s khng nh ca CNTB cng lm cho i sng ca h ti t hn. Ngay t nhng cuc cch mng t sn trc trong ng cp th ba ny xut hin nhng mu thun v gi y chng tr thnh mu thun i khng. Tnh hnh dn n trong h t tng t sn khuynh hng tha hip vi cc lc lng phong kin li tng ln, cc th ch phong kin cng thch nghi li vi trt t t sn v trong phm vi ng k c t sn ha. Nhng mu thun v tha hip c biu hin r nht nc c, ni c s pht trin ca CNTB b cn tr bi iu kin kinh t v chnh tr. Trong thi k , nu nc Anh nh cch mng t sn v bc ngot cng nghip m tr thnh quc gia t bn ln mnh nht, v Php nh kt qu ca cuc cch mng t sn Php 1789, giai cp t sn tiu dit ch ngha phong kin, tin nhanh trn con ng t bn ch ngha th c cn l mt nc na phong kin b phn ha ca v kinh t ln chnh tr. Nhng tn tch ca ch nng n, ch phng hi, cha t, s tn ti ca nhiu quc gia nh b ph thuc ln nhau vi cc th ch chnh tr phn ng khng ch lm km hm s pht trin m cn lm tng thm mc lc hu ca nc c so vi cc nc pht trin quan h sn xut TBCN. F. Enghen nhn xt rng: l thi k nhc nh v mt chnh tr v x hi mi th u nt bt, lung lay, xem chng sp sp , thm ch chng cn ti mt tia hy vng chuyn bin tt ln v dn tc, thm ch khng cn sc vt b ci thy ma ra nt ca ch cht ri. ng thi F. Enghen cng nhn xt rng thi k nhc nh li mang mt nt c bit rt ng t ho: l thi k v i trong lch s vn ha, ngh thut v trit hc c, mi tc phm xut chng ca thi i u thm m tinh thn ph phn, phn khng, chng li ch x hi ng thi. Tinh thn trn y trong cc tc phm ngh thut, trit hc ca G.G.Heede (1744- 1803), G.V.F. Heghen, Ltvch Phoibc cc i biu li lc ca trit hc c in c. c cng nh Php, cch mng chun b t tng cho cch mng t sn. Nhng khc vi cc nh t tng Php, cc nh trit hc c khng ng thi l nh hot ng cch mng. Khng nh P.H Hnbach(1723-1789),
HVTH: Mai c Th 4 Lp 10BTVT- KH

Tin v c im trit hc c in c

2010

R.Didiro v cc nh hot ng khc thi k khai sng, cc nh trit hc c l nhng nh duy tm. iu c phn nh trong s bt lc tin hnh thnh mt cuc cch mng chng li trt t phong kin, v cui cng th hin s tha hip ca h. Cc hc thuyt trit hc duy tm ca cc nh trit hc c in c khng th lm tin cho s ci to t sn nc c, theo mong mun m tuyn ngn ca h nu: t do, tr tru, hnh phc v quyn con ngi. Mc gi trit hc Cant l hc thuyt c ca cch mng t sn Php. nh ngha cng hon ton ng vi trit hc Phcht, Sling, Hghen. Hc thuyt ca cc nh trit hc c v s pht trin gin tip hoc trc tip chng li cc lc lng phong kin phn ng. V.I.Lnin vit: lng tin ca Hghen vo l tnh ca con ngi v vo quyn li ca con ngi v nguyn l c bn ca trit hc. Hghen cho rng trong th gii lun din ra trong mt qu trnh lin tip bin ha v pht trin, ngay c cuc u tranh chng hin trng, cuc u tranh chng bt cng ang tn ti v chng iu c tung honh cng bt r t quy lut ph bin l s pht trin khng ngng. Song cc hc thuyt khng tin hnh cch mng c, n duy tm v yu hn. Tnh cht duy tm v tinh thn yu hn dn ti nhng hn ch trong trit hc c in c. Hn ch ca n nm ch cc nh trit hc c hiu s pht trin nh mt qu trnh tinh thn, mt qu trnh t thc tnh v s pht trin ca l tnh. Cch hiu xa nha bn cht vt cht ca s ci to x hi hin thc v v l thuyt n bin h cho s tha hip chnh tr vi cc th lc phong kin ca giai cp t sn. Vn t ra l ti sao cc nh duy tm t sn yu hn trong iu kin kinh t x hi thp km ca nc c li lm nn nhng thnh tu v i trong trit hc. Lch s t tng chng minh rng, cc hc thuyt t tng tin b c th ny sinh trong lng mt nc c trnh kinh t lc hu hn nu bit tip thu thnh tu mi mt ca cc nc tin b khc. Php th k XVIII nn kinh t km pht trin hn Anh, song li hnh thnh ch ngha duy vt m i din l: Hnbch, R.ir chnh v ch ngha duy vt Php da trn nhng thnh tu ca ch ngha duy vt Anh th
HVTH: Mai c Th 5 Lp 10BTVT- KH

Tin v c im trit hc c in c

2010

k XVII. c tnh hnh cng tng t, trit hc c in c da trn nhng thnh t ca trit hc cc nc pht trin chu u, n tip thu c t tng gii phng, t tng cch mng ca cc nh duy vt cch mng Php. Nhng tin cho s pht trin th gii quan bin chng i vi lch s nhn loi v s khi qut l thuyt php bin chng ca cc nh duy tm c l bc ngot kinh t- x hi c tnh cht thi i ca Anh, bc ngot t tng x hi c tnh lch s th gii ca cch mng t sn Php, s k tha truyn thng trit hc bin chng c v c bit l nhng thnh tu ca khoa hc t nhin.Nhng bc tin bi ca trit hc c in c l nh trit hc- nh ton hc R.iro, nh vt l hc Anh I.Newton, C.Vonpho Cc hc thuyt ca hc cha ng nhng t tng bin chng su sc.Khoa hc t nhin lc ny vi nhng pht minh xut sc vch r tnh bin chng ca qu trnh t nhin, thc y vic xy dng php bin chng. Nhng thnh tu phn nh vo trong t tng, trong nhng hc thuyt ca cc nh trit hc c in c v l tin cho nhng t tng bin chng thin ti ca h. iu ny chng t khoa hc t nhin chn mui cho s tng kt bin chng, cn xy dng mt phng php t duy v kho st mi phng php bin chng phn nh y nhng quy lut t nhin khch quan. Th k XVII nhng nh khoa hc bt u t Bcn, Galileo xy dng mt cch t pht phng php siu hnh cho nhn thc khoa hc th cui th k XVIII u th k XIX, cc nh trit hc c bt u xy dng phng php bin chng cho khoa hc. S thc hin nhin trong trit hc c in c cha tin hnh trit , n l trit hc y mu thun trn c s ch ngha duy tm xa l vi tinh thn duy vt, cng xa l vi bin chng duy vt khoa hc.

1.2. c im ca trit hc c in c
1.2.1. Thnh tu v cng hin Tuy c nhng hn ch trong lnh vc chnh tr- x hi nhng nhng thnh tu ca trit hc c in c c mt vai tr quan trng ng gp cho trit hc th gii

HVTH: Mai c Th

Lp 10BTVT- KH

Tin v c im trit hc c in c

2010

Trit hc c in c mang li cch nhn mi v thc tin x hi v tin trnh lch s nhn loi, cao vai tr hot ng tch cc ca con ngi, khc phc trit hc truyn thng phng Ty. N coi con ngi l ch th hot ng nh l vn nn tng, xut pht im ca mt vn trit hc. K tc t tng trit hc c i v phc hng, Cant ln u tin hiu con ngi l ch th ng thi l kt qu ca qu trnh hot ng ca mnh, khng nh hot ng thc tin cao hn l lun. Hghen pht trin thm t tng ny v coi bn thn lch s l phng thc tn ti ca con ngi, mi c nhn hon ton lm ch vn mnh ca mnh. ng khng nh: con ngi l sn phm ca mt thi i lch s nht nh v vy n mang bn cht x hi. Trc nhng thnh tu khng l ca kinh t- x hi, khoa hc- vn ha, cc nh trit hc c in c t Cant ti Hghen u cao sc mnh tr tu v kh nng hot ng ca con ngi. Tuy nhin, khi nhn mnh sc mnh ca con ngi h ri vo cc oan, thn thnh ha con ngi, coi con ngi l cha t t nhin, bn thn gii t nhin nhiu khi cng c h lun gii nh kt qu hot ng ca con ngi. Mt trong nhng thnh t to ln ca trit hc c in c khng nh rng t duy v thc ch c th pht trin trong nhng chng mc con ngi nhn thc v ci to th gii. Con ngi l ch th, ng thi l kt qu ca ton b nn vn minh do chnh mnh to ra, nghin cu tin trnh lch s nhn loi cng nh ton b mi quan h con ngi- t nhin nh mt qu trnh pht trin bin chng. T lp trng duy tm, cc nh trit hc c in c xy dng nn cc h thng trit hc c o, xut c nhng t duy bin chng, logic bin chng, hc thuyt v cc qu trnh pht trin m ci ln nht t c l php bin chng. Vi cch nhn tng qut v phng php bin chng, cc nh trit hc c in c c h thng ha ton b tri thc v thnh tu m nhn loi t c. Tip thu tinh hoa ca siu hnh hc th k XVIII trong vic pht trin t duy l lun v h thng ha ton b tri thc loi ngi, Cant v Hghen c xy dng mt h thng trit hc vn nng lm nn tng cho th gii quan ca con ngi, khi phc li cc quan nim coi trit hc l khoa hc ca cc khoa hc.
HVTH: Mai c Th 7 Lp 10BTVT- KH

Tin v c im trit hc c in c

2010

Trit hc c in c l giai on pht trin mi v cht trong lch s t tng Ty u vo th gii cui th k XVIII u th k XIX, l nh cao ca thi k trit hc c in phng Ty, ng thi nh hng to ln n trit hc hin i. 1.2.2. Mt hn ch Hn ch chung nht trong th gii quan ca cc nh trit hc c in c th hin r mu thun gia tnh cch mng- khoa hc v t tng vi tnh bo th v lp trng chnh tr- x hi. Hu ht cc nh trit hc thi k ny u xy dng c h thng trit hc cha ng nhng t tng khoa hc ln mang tnh thi i, c bit l trit hc Cant v Hghen. Tuy nhin h li khng dm tin hnh, thc hin nhng cuc ci cch, bo v chnh th nh nc Ph phong kin. Ch ngha duy tm thn b, pha trc v bn cnh cc nh trit hc c in c l mt dng trit hc duy vt, c bit l t tng duy vt ca cc nh trit hc khai sng. Song cc nh trit hc c in c thy rng: t quan im duy vt ngi ta khng gii thch c th gii. Bn cht ca th gii theo h l tinh thn, iu ch c th gii quyt c nhng vn ca th gii bng tinh thn. H t th gii tinh thn xy dng nn nhng h thng trit hc duy tm, thn b. Trit hc tru tng tch ri hin thc, trit hc c in c a ra c nhng t tng tin b, chng li x hi c nhng ch l nhng t tng, n khng i vo chnh tr- x hi v hot ng cch mng m ch l nhng h thng trit l tru tng bn trn. Nu cc nh t tng Php tin hnh cch mng trong thc tin, cng khai chng li nh nc v Gio hi th cc nh trit hc c in c ch suy ngh n trong t tng, khng dm cng khai chng li thc ti . H l cc gio s trong cc trng i hc ca Vng quc Ph, do s hi hin thc cch mng, tha hip vi giai cp t sn, t tng cch mng ca h b ph ngoi trit hc mt lp v thn b duy tm t bin nng n v xa ri hin thc.

HVTH: Mai c Th

Lp 10BTVT- KH

Tin v c im trit hc c in c

2010

CHNG II. CC NH TRIT HC C IN C TIU BIU

Trit hc c in c bt u Cant v kt thc l ch ngha duy vt ca Phoibc. Trong chng ny ch gii thiu mt cch tng qut v cuc i v s nghip ca cc nh trit hc c in c tiu biu bt u t Cant, tip theo l Hghen v cui cng l Phoibc.

2.1. Cant (1724-1804)

I. Cant l ngi sng lp ra trit hc c in c. ng sinh ngy 22-4 1724 v ln ln trong mt gia nh trung lu gc Scotland ti Kenitbec- mt thnh ph c vng ng bc nc Ph trc y. Ma thu nm 1740, ng vo hc khoa trit ti trng i hc Kenitbec. ng c trang b khng ch trit hc m c khoa hc t nhin. Ngay t khi hc trn gh nh trng ng quan tm v c nng khiu v cc mn ton hc, vt l, c hc Nm 1770, ng tr thnh gio s v l gim c trng i hc Kenitbec. Nm 1775, ng nhn hc hm tin s trit hc vi lun vn: Lch s t nhin v l thuyt v thin h. Cant khng h ra khi thnh ph qu hng qu su mi dm v sut i c thn. ng mt ngy 12- 04- 1804. trng i hc Kenitbc, Cant ging mt lot cc mn hc: Siu hnh hc (Trit hc) v logic hc, ton hc v c hc, vt l hc v a cht hc, nhn loi hc v lch s t nhin i cng. ng cn ging c v tr hc, a l, nhn chng hc. Thi gian ny, Cant tp trung ton b sc lc v thi gian thc hin nhim v m c cuc i ng t ra cho mnh l xy dng mt h thng trit hc mi. Nhng cng trnh khoa hc t nhin v trit hc ca ng ra i, nng ng ln mt v tr l mt trong nhng hc gi uyn bc nht thi . Nhng hc thuyt ca ng thng tr t tng khoa hc v trit hc t sn th k XIX. Qu trnh pht trin ca trit hc Cant din ra qua hai thi k: trc ph phn (trc 1770) v sau ph phn (sau 1770).

HVTH: Mai c Th

Lp 10BTVT- KH

Tin v c im trit hc c in c 2.1.1. Thi k trc ph phn (trc 1770)

2010

Cant l nh trit hc theo tinh thn duy vt v khoa hc t nhin. ng c hai pht minh: gi thit khoa hc v s hnh thnh v tr (t cc ht bi di tc ng ca lc ht v y); gii thch tc ng ca thy triu (do tc ng ca sc ht mt trng) mang li nhn thc v s pht trin v mi lin h gia cc s vt hin tng. 2.1.2. Thi k sau ph phn (sau 1770) C nhiu yu t duy tm, t tng, tn ngng bt kh tri v nh nguyn. Cant tn ng quan im v ng lc hc cho rng: ci c trc khng phi l vt cht m l vn ng thun ty khng c vt cht. Vt t n : con ngi khng th bit n l g, th hin tnh cht bt kh tri Chia nhn thc thnh hai loi: tri thc kinh nghim cm gic v tri thc tin nhim. Tri thc tin nhim c sn trong thc, em li trt t, mi lin h nhn qu tt nhin, tt yu ca s vt hin tng. Tha nhn s tn ti ca th gii khch quan, nhng bn cht l t thc ca con ngi.

2.2. Hghen (1770- 1831)

2.2.1. Trit hc duy tm khch quan Coi nim tuyt i l im xut pht, l nn tng cho ton b hc thuyt ca mnh. nim l ng ti cao sang to ra con ngi. Mi s vt hin tng xung quanh, k c con ngi ch l hin thn ca nim tuyt i. Con ngi l giai on pht trin cao nht ca nim tuyt i. V vy, hot ng nhn thc v ci to ca con ngi chnh l cng c nhn thc bn thn. nim lun nm trong trng thi vn ng v bin i. Qua th gii vt cht v i sng tinh thn ca con ngi mi c biu hin ra.Trit hc duy tm c th hin trong ton b h thng trit hc ca ng, gm ba phn: logic hc, trit hc t nhin v trit hc tinh thn.

HVTH: Mai c Th

10

Lp 10BTVT- KH

Tin v c im trit hc c in c

2010

* Logic hc: gm ba hc thuyt (tn ti, bn cht v khi nim) Hc thuyt v tn ti: chng minh cch thc v s vn ng & pht trin, cho rng: tn ti xut pht khng phi l tn ti hin hu, m l tn ti thun ty. Nu tn ti mt phng din nht nh th ng nht vi h v. Do tn ti dn n sinh thnh. Qu trnh chuyn t tn ti thun tu sang sinh thnh l s thng nht ca cht-lng-. Nu lng vt qu, th tr thnh bc nhy. Thi lng thc hin bc nhy gi l im mt. Hc thuyt v bn cht: ngun gc ca s pht trin, l qu trnh gii quyt mu thun ca cc mt i lp bn trong s vt. Trong bn thn nim c sn s khc bit, c sinh ra t ci ng nht. Ban u l s khc bit nh dn ti s khc bit c bn (i lp) hnh thnh mu thun chuyn ha. Hc thuyt v khi nim: Hghen cho rng n khng ng yn, khng bt bin v c i sng ca n. Khi nim tri qua cc giai on khc nhau ca s nhn thc. V vic nhn thc s vt, phi tri qua hai giai on nhn thc: trc quan cm tnh (vi cc hnh thc cm gic) v nhn thc l tnh (vi cc hnh thc phn on, suy lun). Hc thuyt ny ch ra s thng nht bin chng. * Trit hc v t nhin:ba hc thuyt (c hc, vt l hc v suy lun) Khng ch gii v c, m gii hu c cng l s tha ho nim. V vy nu nim lun lun vn ng, bin i v pht trin th ngc li, gii t nhin li khng t vn ng, khng bin i, cng khng pht trin. N ch l sn phm th ng (hay tha ho) ca nim nng ng. D th ng, n vn vn ng trong khng gian, v chuyn ho sang tinh thn. * Trit hc v tinh thn: gm ba hc thuyt (hc thuyt v tinh thn ch quan, tinh thn khch quan v tinh thn tuyt i). Hc thuyt v tinh thn ch quan: i tng nhn thc ca nhn loi hc, i tng nhn thc ca thc l hin tng hc, phn bit thc vi c th v sau cng th hin trong tri thc, i tng nhn thc ca tm l hc. Hc thuyt v tinh thn ch quan: s ph nh bin chng v tinh thn ch quan.
HVTH: Mai c Th 11 Lp 10BTVT- KH

Tin v c im trit hc c in c

2010

Hc thuyt v tinh thn tuyt i: l s thng nht gia tinh thn khch quan v tinh thn ch quan. 2.2.2 Php bin chng duy tm ca Hghen L gi tr trit hc ca Hghen, ht nhn l t tng ca s pht trin. Lun im c bn xuyn sut: Tt c nhng g hin thc u hp l v tt c ci g hp l u hin thc. Lun im ny nhm bo v v duy tr nn chuyn chnh ca nh nc Ph. Khng phi tt c nhng g ang v tn ti u l hin thc, thuc tnh hin thc ch thuc v nhng g ng thi l tt yu. Hin thc khng phi l tn ti chung m l tn ti trong tnh tt yu ca n, l hin thc trong s pht trin. Ngha l trong qu trnh pht trin th nhng g trc kia l hin thc th n nay tr thnh khng hin thc, mt tnh tt yu v mt quyn tn ti. Hin thc mi y sinh lc ang tn thay th cho hin thc ang tiu vong. i lp vi t duy siu hnh Hghen l ngi u tin trnh by ton b gii t nhin, lch s v t duy di dng qu trnh, ngha l n nm trong s vn ng v bin i khng ngng. Quan im v x hi: Quan im: mi ngi sinh ra v bn tnh vn bt bnh ng; mi bt cng, t nn trong x hi u l cc hin tng tt yu, hp quy lut, xut hin mt cch t nhin t bn tnh con ngi. Do vy m qu trnh khng ngng ny sinh v gii quyt cc mu thun gia cc giai tng, gia c nhn v x hi, l ng lc c bn thc y mi s pht trin ca x hi. Nh nc va l kt qu, va l s dung ho ca nhng mu thun x hi. Nh nc l tng th cc quy ch, k cng, chun mc, ca x hi. Nh nc ra i nhm dung ho nhng mu thun trong x hi nh hng pht trin cho x hi.

HVTH: Mai c Th

12

Lp 10BTVT- KH

Tin v c im trit hc c in c

2010

Quan im v t do: Khng nh lch s ton th gii l lch s pht trin theo khuynh hng tin b. Tiu chun ca s tin b x hi l mc t do. T do l s nhn thc ng v thc hin y nhng quy lut tt yu ca th gii - hin thn ca nim tuyt i. T do ca con ngi th hin s hiu bit v lm theo ca thng . X hi cng tin b bao nhiu, con ngi cng t do, nhn cch cng pht trin by nhiu. Con ngi l cha t ca s phn v s mnh ca chnh minh. 2.2.3.Kt lun Hghen l nh trit hc duy tm khch quan, i biu ca trit hc c i c, cng hin cho nhn loi v t tng bin chng c qun trit trong cc lnh vc t nhin x hi v t duy. N cha ng mt ht nhn hp l l hc thuyt v s pht trin. Trit hc ca Hghen khng c g l tuyt i, ch l tnh cht qu ca mi s vt. Vi trit hc ca Hghen th khng c g tn ti ngoi qu trnh khng ngng khng ngng sinh thnh v tiu vong ca s pht trin v cng v tn t thp ln cao. Hghen l ngi u tin xy dng h thng phm tr ca ch ngha duy vt bin chng: cht, lng, , ph nh, mu thunTt c cc quy lut trn u l s vn ng ca t duy, khi nim. Bin chng ca khi nim bao gm: + Nhng khi nim khng nhng khc nhau m cn lm trung gii cho nhau, tc l c s lin h vi nhau. + Mi khi nim u tri qua mt qu trnh pht trin, s pht trin th hin c s ca ba nguyn tc: Nguyn tc 1: Cht - lng quyt nh ln nhau, nhng chuyn ho v cht s dn n nhng chuyn ho v lng & ngc li. Nguyn tc 2: s thng nht v u tranh ca cc mt i lp, vi t cch l ngun gc ca s pht trin. Nguyn tc 3: ph nh ca ph nh, s pht trin din ra theo hnh thc xoy c.

HVTH: Mai c Th

13

Lp 10BTVT- KH

Tin v c im trit hc c in c

2010

2.3. Ltvch Phoibc (1804- 1872)

Ngi c cng lm sng li ch ngha duy vt th k XVIII, lm phong ph, sng to th gii quan duy vt. 2.3.1. Th gii quan Lp trng duy vt bo v v chng minh cho nguyn l duy vt, rng: vt cht c trc, gii t nhin t tn ti. Ngi ta ch c th gii thch v t nhin bng bn thn. Gii t nhin c rt nhiu cht, lng khc nhau m cm gic ca con ngi khng th bit c. Cho rng con ngi l mt b phn ca th gii t nhin, cn t duy l mt thuc tnh ca n. Khng nh khng gian v th gii tn ti khch quan: l khng c vt cht no tn ti bn ngoi khng gian v th gii. Tha nhn s tn ti khch quan ca cc quy lut t nhin v cc quy lut nhn qu. Tha nhn s vn ng v pht trin ca gii t nhin cng din ra mt cch khch quan v trong nhng iu kin nht nh dn ti s sng hu c ca con ngi. 2.3.2.Nhn thc lun i tng nhn thc: Phoibc ph phn tnh duy tm ca Hghen, v i tng ca Hghen chnh l bn thn. Phoibc cho rng i tng ca nhn thc ni chung v trit hc ni ring l gii t nhin v con ngi. Phoibc ph phn tnh bt kh tri lun: cho rng con ngi c kh nng nhn thc gii t nhin. Mt ngi khng nhn thc c ton b gii t nhin, nhng ton b loi ngi thng qua cc th h mi nhn thc c. Ch th nhn thc: l con ngi. Vai tr ca cm gic: cho rng cm gic l phn nh cc vt th ca th gii vt cht. Cm gic l ngun gc ca t duy l lun. V vy theo ng nu coi thng cm gic th khng th c quan nim ng n v qu trnh nhn thc. Quan h gia trc quan cm tnh v t duy l tnh. Hn ch: L lun nhn thc vn mang tnh trc quan v cha thy c vai tr thc tin ca nhn thc cm tnh. Khi ph phn ch ngha duy tm ca Hghen, Phoibc v tnh ph nh lun php bin chng ca Hghen.
HVTH: Mai c Th 14 Lp 10BTVT- KH

Tin v c im trit hc c in c 2.3.3.V con ngi

2010

PhoiBc ph phn trit hc Hghen v Hghen coi thng con ngi sng. Bn thn Phoibc ly con ngi lm im xut pht cho hc thuyt duy vt ca mnh, xc nh nhim v ca trit hc l em li cho con ngi mt quan nim mi v chnh bn thn mnh, to iu kin cho con ngi hnh phc. Cho rng con ngi nh l mt thc th sinh vt c cm gic, bit t duy, c ham mun, c c m v l mt b phn ca gii t nhin. V bn cht, con ngi c tnh yu thng. Hn ch: Khng thy c phng din x hi ca con ngi, v vy con ngi ca Phoibc l con ngi tru tng v duy tm, b tch ra khi nhng iu kin ca x hi v lch s.Quan nim v x hi tru tng v duy tm. 2.3.4 V tn gio v nhn thc Ph phn thn hc v tn gio, cho rng chnh con ngi by t ra thn thanh bng cch tru tng ha bn cht con ngi ca minh; coi thn thnh cng c bn cht nh minh, tuyt i ho v thn thnh ho nhng c tnh ca con ngi. Gii t nhin v con ngi ch khng phi l tnh logic tru tng hay thng l khch th ca nhn thc. Cm tnh trc quan l ngun gc ca t duy l lun, cn t duy l lun x l ti liu cm tnh khm ph ra t duy l lun. Chn l l s ph hp gia t tng trong ch th vi i tng c t tng (khch th). Coi nhn thc l mt qu trnh tnh ti, th ng ca ch th, tip nhn hnh nh ca khch th m khng phi l qu trnh mang tnh thc tin nng ng, sng to th gii ca con ngi. Hn ch: Phoibc ri vo hc thuyt duy tm v khng tng trong cc quan nim ca x hi, khng thy c vai tr ca thc tin ca sn xut vt cht quyt nh x hi loi ngi.Trong quan nim v t nhin th ng l nh duy vt, cn trong quan nim v x hi th ng l nh duy tm. Mc d c nhng hn ch, Phoibc c cng lao trong vic phc hi v pht trin ch ngha duy vt v xng ng l bc tin bi ca trit hc Mc.
HVTH: Mai c Th 15 Lp 10BTVT- KH

Tin v c im trit hc c in c

2010

KT LUN
Trit hc c in c tuy l giai on lch s ngn nhng to ra nhng thnh tu, tng bc khc phc nhng hn ch siu hnh ca trit hc th k XVII- XVIII. Thnh qu ln nht l nhng t tng bin chng t ti trnh l mt h thng l lun- iu m php bin chng c in Hy Lp cha t ti, v ch ngha duy vt th k XVII- XVIII Ty u cng khng c kh nng to ra. Tuy nhin ngoi nhng mt t c, hn ch ca trit hc c in c nm tnh cht duy tm khch quan ca Hghen, v ch ngha duy vt ca Phoibc thc cht vn cha vt tri so vi trnh ch ngha duy vt th k XVII- XVIII. Tuy nhin, nhng hn ch v thnh qu ca trit hc c in c c trit hc Mac khc phc, k tha v nng ln trnh mi ca ch ngha duy vt hin i.

TI LIU THAM KHO

1. Gio trnh nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc- Lnin, NXB Chnh tr quc gia, 2009 2. Gio trnh Trit hc Mc Lnin, NXB Chnh tr quc gia, 2008 3. http://www.google.com.vn

HVTH: Mai c Th

16

Lp 10BTVT- KH