Professional Documents
Culture Documents
Adm... Ux Va QT Mot So DV
Adm... Ux Va QT Mot So DV
Hard ware: Cac thit b phn cng hot dng di dng cac tin hiu din;
Kernel: Nhn HH - Phn chng trinh giao tip trc tip vi phn cng; Hot dng
di dng tin hiu nh phn;
User Program: Ngi qun tr co th thc hin trc tip vi h v thng qua cac cu
lnh hoc thng qua cac chng trinh ngi dung.
2. Cch t chc d liu.
- Phn vung:
cng dc Linux s dng ki t la: hd. Tu theo v tri cm cap trn mainboard va v tri
setjum trn cng ma cng do co th gi la had, hdb hoc hdc;
Linux qun l tt c cac d liu va cac thit b di dng Iile (Iile thng thng, Iile
th mc, Iile h thng, Iile thit b.);
Trc tip:
logon: tn ngi dung~
password: mt khu~
Khi truy nhp xong, xut hin man hinh chun. Nu ch d d ho thi man hinh co
giao din nh Windows. Xut hin du nhc lnh nu ch d dong lnh (#: du nhc
ca ngi qun tr; $: du nhc ca ngi dung thng).
Ch y: Linux la mt HH da nhim va da ngi dung (Ti mt thi dim cho nhiu
ngi truy cp. y la mt tinh nng mnh hn so vi HH Windows)
T xa: Linux cho php ngi qun tr thao tac t mt may t xa thng qua dch v
Telnet, SSH.
S dng dch v Telnet, dung lnh:
Ch y: Linux khng cho php ngi qun tr root, truy cp trc tip t xa thng qua
Telnet.
-
Thoat khi h thng:
vi co hai ch d lam vic: command mode (lnh) va Insert mode (son tho,chen).
a.
Ch d lnh: Cho php ngi dung s dng cac lnh va ch d mc dnh khi mi khi
dng vi hoc sau khi nhn phim Esc. Mt s lnh c bn:
:q : thoat khi vi
:w : ghi
gg : a con tr v du Iile.
Lnh: vi9<tn file> nu tn Iile d tn ti thi Iile s dc m ra va cho php xem, sa.
Trinh son tho vi co rt nhiu tu chn, nhiu lnh, d bit chi tit v lnh vi hoc
cac lnh khac ta dung lnh:
man9<tn lnh>
6. Chng trnh MC (Midnight Commander).
-
MC tng t nh NC trn Windows.
-
khi dng, dung lnh: mc
7. Qun l tin trnh.
-
Tin trinh la cac chng trinh hoc cac ng dng ca ngi dung hoc h thng.
-
Ti mt thi dim co th co nhiu tin trinh dng thi chy. HH qun l tin trinh thng
qua tn tin trinh (Process Name) va m tin trinh (pid).
-
xem nhng tin trinh nao dang chy ta dung lnh:
Page 3/16
H diu hnh UNIX (Linux) v Qun tr mt s dch v
Thng thng nu tin trinh cha ma kt thuc trc thi tin trinh con s ly tin trinh h
thng init lam tin trinh cha.
BI 3. LM VIC VI THIT B
Trc khi lam vic vi thit b, ngi dung phi gn kt thit b do vi Iile h thng
ca Linux qua lnh mount.
1. Mount da mm.
-
Trc khi s dng da mm ta cn gn kt qua cu lnh:
mount9/dev/fd09/mnt/floppy hoc lnh rut gn:
mount9/mnt/floppy hoc mount9/dev/fd0
-
Kt thuc lnh mount thao tac vi da mm s dc thc hin vi th mc: /mnt/Iloppy
-
Kim tra xem da mm co th mc (d liu) gi khng:
ls9/mnt/floppy
cd9/mnt/floppy (chuyn)
-
Trc khi b da mm ra khi ta cn thao gn kt bng lnh:
unmount9/dev/fd09/mnt/floppy
2. Mount CD-ROM.
-
Trc khi s dng ta cn gn kt CD-ROM vao h thng bng lnh:
mount9/dev/cdrom9/mnt/cdrom Lnh rut gn:
mount9/dev/cdrom hoc mount9/mnt/cdrom
-
Kt thuc lnh mount thao tac vi th mc (xem, copy): /mnt/cdrom
-
Thao gn kt dung lnh:
unmount9/dev/cdrom9/mnt/cdrom
-
Dung lnh:
eject : y da CD-ROM ra va la unmount.
eject9-t : y da CD-ROM vao.
-
Chu : thao gn kt thi ngi dung khng dc dng trong th mc ca thit b da
mm hoc da CD-ROM
BI 4. QUN TR NGI DNG
1. Gii thiu.
-
Linux qun l cac ngi dung trong h thng thng qua cac thng tin khon mc (acount)
ca ngi dung do.
-
Acount: name (dung d login vao h thng).
user id
group
home directory
Page 4/16
H diu hnh UNIX (Linux) v Qun tr mt s dch v
password
Cac chinh sach vi tai nguyn va h thng
.
-
HH Linux con dc gi la HH da ngi dung: ti mt thi dim co nhiu ngi dng
thi truy cp vao h thng (trc tip hoc t xa).
-
C s d liu ca ngi dung dc lu trong Iile: /etc/passwd. File passwd dc t chc
theo nhiu dong; Mi dong cho mt ngi dung (user), cac thng tin dc lu theo cu phap:
name~:password~:user id~:group id~:comment~:home directory~:shell~
Vi d: -c: da thm chu thich; -d: Chn th mc ch, khng chn th mc mc dnh; -
g: Chn nhom ch.
Vic thao tac qun tr ngi dung va nhom ngi dung co th thc hin trn giao din
d ho.
/sbin/iIconIig : la Iile gi?
BI 5. AN TON FILE TRONG UNIX (LINUX)
1. Gii thiu.
-
C ch an toan Iile trong Linux dc thc hin trn 3 quyn c bn:
r : c ni dung.
u : Ngi ch Iile.
g : Nhom ch Iile.
i tng la: u, g, o.
Cac quyn: r, w, x
-
Vi d: chmod9u+x,g-r.o-rx9vidu.txt
b.
Gan theo gia tr tuyt di:
-
rwx tng dng 3 bit: 000; 100; 010; 001; 111 .
-
HH s dng 3 bit d xac dnh cac quyn: rwx
Vi d: r-- 100 4
-w- 010 2
--x 001 1
rwx 111 7
Bn cht HH lam vic theo cach nay.
Page 6/16
H diu hnh UNIX (Linux) v Qun tr mt s dch v
-
Cu lnh dt quyn: chmod9<n1,n2,n3>9<tn file>
Vi: n1 la tng cac quyn cho u
n2 la tng cac quyn cho g
n3 la ttng cac quyn cho o
-
Vi d: chmod 427 abc.txt thi Iile abc.txt s co cac quyn tng ng vi gia tr dc gan.
4. Thay di ngi ch file.
-
Lnh s dng: chown
-
Cu phap cu lnh: chown9<ngi ch file>9<tn file>
-
Chi tit xem hng dn: man9chown
-
Ch y: Ch co ngi qun tr mi co quyn thay di.
5. Thay di nhm ch file.
-
Lnh s dng: chgrp
-
Cu phap cu lnh: chgrp9<nhm>9<file>
-
Chi tit xem hng dn: man9chgrp
-
Ch y: Ch co ngi qun tr mi co quyn thay di.
BI 6. CI T H THNG
1. Chun b.
Phn cng:
-
a phn cac may tinh ca nhn hin nay du co th cai dt.
-
Vi d ho thi tu theo thit b phn cng va phin bn ca HH.
-
Cu hinh thng thng:
CPU : 400MHz
Nhn Enter d cai dt mc dnh ch d d ho (co th dung chut va ban phim), cai
dt ch d d ho tc d chm.
Nu bt du vao qua trinh cai dt g: text va Enter ngha la chn cai dt ch d dong
lnh. Tc d cai dt nhanh, nhng khng s dng dc chut.
-
Bc 2: Cac bc cai dt s dc thc thi theo mt kch bn va ta thc hin theo hng
dn trn man hinh:
Bc 2.2: Phn vung: co 2 loi la primary (phn vung chinh) va extended (phn vung m
rng). Ti phn vung chn d cai dt HH nn to thanh 3 phn vung: /boot: phn vung
boot (dt dung lng 100Mb, chn la Primary); : phn vung gc (dt dung lng
Page 7/16
H diu hnh UNIX (Linux) v Qun tr mt s dch v
tng dng vi dung lng cn cai dt HH, chn kiu Iile la ext2 hoc ext3); swap:
phn vung h tr RAM (khuyn cao nn dt dung lng bng RAMx2, chn kiu Iile la
ext2 hoc ext3).
Bc 2.3: Chn cach cai dt: PC, Laptop, Server, Workstasion, Custom (phi chn cc
ng dng cn ci dt).
Mc 4 (level 4):
t c dnh:
-
Cach 1: Chy lnh: setup/Aetwork Configuration/Ahp vo da ch IP.
-
Cach 2: Sa trong Iile cu hinh: /etc/sysconfig/network-scrifts
Trong Iile: ifcfg-eth0 s dng lnh: vi iIcIg-eth0 va sa theo cac tham s:
Page 9/16
H diu hnh UNIX (Linux) v Qun tr mt s dch v
PHN 2: QUN TR MT S DCH V TRN UNIX (LINUX)
QUN TR CC DCH V TRN UNIX (LINUX)
I. TNG QUAN.
Trn mng Internet noi ring va mng may tinh noi chung thi tn ti rt nhiu cac dch v.
Cac dch v nay giup cho mng may tinh ngay cang phat trin va m rng.
Mt s dch v:
R
WEB : Qung ba thng tin;
R
Email : Th din t (dy la dch v co s ngi s dng nhiu nht);
R
FTP : Dch v truyn Iile;
R
Telnet : Dch v truy cp t xa (dy la mt dch v ph bin);
R
ssh : Dch v truy cp t xa tng t nh Telnet nhng co tinh bo mt do Password
dc m hoa khi truy nhp;
R
Netmeeting : Hi tho mng (chat, void, video, FTP, share program);
R
DNS (Domain Name System): Dch v phn gii tn min (chuyn di da ch IP thanh
tn);
R
DHCP (Dynamic Host ConIiguration Protocol): Dch v cung cp da ch IP dng.
(DNS va DHCP la hai dch v ca Nha cung cp dch v c s h tng)
II. NGUYN TC HOT NG CA CC DCH V.
Mt dch v lun gm hai thanh phn c bn:
-
Server: Ni cung cp dch v;
-
Client: Ni khai thac (yu cu dch v).
Vic s dng Client la tng di dn gin vi tt c cac dch v.
Vn d qun tr Server la rt phc tp, tu theo diu kin va kh nng ta co th can thip
vao cac mc d khac nhau.
Cac dch v trong h thng Linux dc qun tr bi ca s setup/server system. Cac dch v
dc danh du s t dng khi dng trong qua trinh khi dng h diu hanh (HH).
Cu lnh qun tr cac dch v:
services tn dch v~ option~ (option: start, restart, stop, reload).
Vi d: # sevices sshd start/stop/restart
Dch v khi dng con tu thuc mc d khi dng ca h thng Unix (0~6).
xem trng thai ca cac dch v ng vi mi mc khi dng ta s dng lnh: #chkconIig
--list
tn dch v~
0 1 2 3 4 5 6
Ssh oII on on oII oII On oII
III. MT S DCH V
1 Dch v Telnet.
y la dch v thuc tng 4 (Application) ca m hinh TCP/IP va chy mc dnh trn cng
23.
Trn HH Unix noi chung va trn HH Linux noi ring thi phn mm Telnet Server d
dc tich hp sn trong b cai HH. Trong qua trinh cai dt HH, phn mm Telnet
Server co th dc cai dt hoc cha cai dt. Trong qua trinh s dng co th cai dt mi
phn mm Telnet Server hoc g b Telnet Server ra khi h thng.
thc hin cai dt FTP Server t da CD-ROM ta thc hin theo cac bc nh sau:
Bc 1: a da CD-ROM vao CD-ROM;
Bc 2: #mount /dev/cdrom /mnt/cdrom
#mount /mnt/cdrom (lnh rut gn).
Bc 3. #cd /mnt/cdrom/redhat/RPMS/
-
S dng lnh: #ls Itp-server* d kim tra xem da dang s dng co goi FTP-Server hay
khng. Nu khng co, ta di da khac va thc hin nh trn. Nu co chuyn sang bc k
tip.
Bc 4. #rpm ivh Itp-server*.rpm (lnh cai dt goi phn mm)
3.4 S dng F1P Server
-
Sau khi cai xong thi kim tra FTP d dc cai tt hay cha.
-
Khi dng:
Page 12/16
H diu hnh UNIX (Linux) v Qun tr mt s dch v
#setup /system services danh du '` vao Itp d dch v FTP Server t dng khi dng khi
khi dng h thng.
-
FTP khi dng ngay ta dung lnh: #service xinetd restart
-
G b FTP Server, dung lnh: #rpm e Itp-server
3.5 F1P Client.
-
Co rt nhiu phn mm FTP Client, thng thng HH Windowns va Linux h tr mc
dnh FTP Client. Tuy nhin d thc hin trao di Iile dc dn gin ta thng s dng FTP
Client chuyn dng.
-
Mt s FTP Client chuyn dng nh: gItp, tprItp, IE, Netscape, WinNC
-
Dung FTP bng dong lnh (ti ca s Linux hoc cmd ca Windows):
Kt ni: #Itp IP address server~ (VD: Itp 172.168.0.100)
Sau do nhp tn ca user login/password cn truy nhp.
-
H thng Linux h tr mc dnh ngi dung: root
-
Ly Iile v: get Iile ngun~ Iile dich~ (download d liu t server v).
-
Gi Iile ln: put Iile ngun~ Iile dich~ (upload d liu ln server).
-
Chu y. trao di nhiu Iile cung mt luc ta dung lnh: mget hoc mput.
-
Thoat khi phin lam vic dung lnh: bye
-
FTP Client chuyn dng:
Netscape, gItp trn Linux
Netscape, IE, WinNC trn Windows
-
Kt ni (FTP Client?):
Itp://username~IPaddress~
Co th s dng dong lnh qua lnh: Run sau do nhp vao dong lnh trn.
Vi d: Itp://user1172.168.1.100 sau do nhp mt khu ca user.
-
Sau khi kt ni thanh cng, ta thc hin cac thao tac: xem, xoa, sa, download, upload nh
thng thng.
-
Kt ni(FTP Server?): Vao ca s cu hinh, nhp cac thng tin:
IP address: da ch IP ca server~: port 23
User name (login): Tn ngi dung.
Password: Mt khu.
Connect
9
Sau khi kt ni thanh cng s xut hin 2 hp thoi: 1 cha d liu trn may t xa, 1
cha d liu trn may cc b d download hoc upload. Ta co th thao tac gia 2 hp
thoi (2 ca s) bng ko th.
4. Dch v DNS (Domain Name System).
4.1 Cii thiu:
-
Trong thc t cac may tinh trao di vi nhau trn mng thng qua giao thc TCP/IP. Giao
thc TCP/IP quy dnh mi may tinh trn mng phi co mt da ch IP duy nht;
-
Qua trinh trao di gia cac may dc th hin thng qua da ch IP (ging nhau v NetID,
khac nhau v HostID);
-
Vic s dng da ch IP la rt kho nh vi ngi s dng. Vi vy, h thng phn gii tn
min DNS cho php ngi s dng dung da ch theo tn thay cho da ch IP kho nh.
4.2 Cch t chc:
-
H thng DNS t chc theo dng hinh cy phn cp va c s d liu phn tan.
-
Cp cao nht la gc, k hiu: '
com
edu.vn
Page 13/16
Gc
H diu hnh UNIX (Linux) v Qun tr mt s dch v
gov
vnn.vn
edu
com.vn
vn
Ipt.vn
us
gov.vn
. .
-
T chc DNS Quc t la INTERNIC, Vit Nam la VNNIC.
4.3 Quy trnh truy vn tn min:
-
May ch DNS s lu CSDL di dng cac bn ghi (record) thng gm 2 trng (Iield) c
bn: Domain Name and IPaddress (Tn min va a ch IP).
-
Vi d may trm Client.com cn truy vn tn min la: Itp.vn
Phn mm trn Windows la: Mdaemon, Exchange (Mail server); Web Mail, Outlook, IE,
Netscape (Mail client).
Trn Linux la: Sendmail, Qmail, PosIix (Mail server); Kmail, Netscape (Mail client).
5.2 M hnh hot dng:
POP
POP
Page 14/16
Mail Server
POP Server
Ipt.vn
POP Server
H diu hnh UNIX (Linux) v Qun tr mt s dch v
Gi:
Ngi dung th thng qua phn mm Mail Client s giao tip vi SMTP server cc b
(SMTP run deIault on port 25).
Nhn th:
Ngi dung thng qua phn mm Mail Client giao tip vi POP Server d nhn th (POP
run deIault on port 110).
-
Giao thc POP va SMTP la cp giao thc dn gin va dc s dng rt ph bin h
thng Mail. Tuy nhin trn, thc t co nhiu giao thc khac s dng thay cho POP va
SMTP.
-
Nhc dim:
POP khi duyt th, nu copy v may thi dng thi d liu trn Data Base ti Server
cng b xoa (Khc phc bng IMAP Internet Mail Access Protocol Giao thc nay
chy mc dnh trn cng 43).
-
Co th kim tra th bng Telnet: telnet abc 25
Vi d: telnet Itp.vn 25 (SMTP)
telnet Itp.vn 110 (POP3)
5.3 Cu hnh Mail Client
-
Web mail: Mt s phn mm Mail Server cho php ngi dung duyt th thng qua web
(http). Cu phap nh sau:
http://addmailserver~:port~/
Vi d: http://mail.yahoo.com:80/
-
Cu phap da ch th:
name~hostmail~.domail~
-
Outlook hoc Kmail
Khai bao tn User : Full name
a ch th : Mail Address
May ch th : Host mail (thng thng ging nhau nhng khac cng)
SMTP Srver (mail.Ipt.vn);
POP Server (mail.Ipt.vn).
Mt khu : Password.
5.4 Mail Client.
-
Cai dt: PostIix Server (dc tich hp sn trong b da cai vi cac Version gn dy).
-
User: ngi dung th Linux mc deIault lay cac cac user trong h thng la ngi dung
th (tng t nh Exchange trong Windows).
-
Khai bao tham s cu hinh:
Trn mail server: khai bao DNS Server trong Iile /etc/resol.conI nhp vao ni dung:
name server Address IP DNS~
Trn DNS Server cn phi khai bao mail server theo vung: To bn ghi (record) Mail
Page 15/16
H diu hnh UNIX (Linux) v Qun tr mt s dch v
Exchange (MX).
1he End
Page 16/16