‫گیتهای منطقی‬

‫لزوم استفاده از جبر بول‬

‫اصول و قضایای جبر بول‬

‫معرفی توابع سوئیچینگ‬

‫جدول درستی توابع‬

‫پیاده سازی سیستم مبتنی بر ‪ 0‬و ‪ 1‬برای کامپیوترهای دیجیتال‬

‫استفاده از جبر بول و منطق درست یا نادرست‬

‫تعریف جبر بول‬

‫سیستمی متشکل از مجموعه ای مانند ‪ K‬با دو یا چند عضو و دو عملگر ‪ ).( AND‬و ‪ )+( OR‬به طوریکه اگر ‪ a‬و ‪b‬‬
‫عضو ‪ K‬باشند ‪ b 0a‬و ‪ a+b‬نیز عضو مجموعه ‪ K‬باشند‪.‬‬

‫اصول جبر بول‪:‬‬

‫الف) عناصر منحصر به فرد ‪ 0‬و ‪ 1‬عضو مجموعه ‪ K‬هستند‪:‬‬

‫‪a+0=a‬‬

‫‪a.1=a‬‬

‫عناصر همانی‬

‫ب)خاصیت جابجایی‪:‬‬

‫برای هر عضو ‪ a‬و ‪ b‬در ‪: K‬‬

‫‪a+b=b+a‬‬

‫‪a.b=b.a‬‬

‫ج)خاصیت شرکت پذیری‪:‬‬

‫برای هر ‪ a,b,c‬در ‪:K‬‬

‫‪a+)b+c(=)a+b(+c‬‬

‫‪a.)b.c(=)a.b(.c‬‬

‫د)توزیع پذیری‪:‬‬

‫برای هر ‪ a,b,c‬در ‪:K‬‬

‫(‪a+)b.c(=)a+b(.)a+c‬‬

‫(‪a.)b+c(=)a.b(+)a.c‬‬
 ‫ه) وجود متمم‪:‬‬

‫برای هر ‪ a‬در ‪ K‬یک عضو منحصر به فرد ¯‪ a‬در ‪ K‬وجود دارد به طوریکه‪:‬‬

‫برای راحتی در نگارش‬

‫معمول ً از نوشتن ‪ .‬در عبارتها صرف نظر می کنند‪:‬‬

‫‪a.b=ab‬‬

‫قضایای جبر بول‪:‬‬

‫‪ ) A‬هم ارزی‪:‬‬

‫‪a+a=a‬‬

‫‪a.a=a‬‬

‫‪ )B‬عضو بی اثر برای ‪ .‬و ‪+‬‬

‫برای عمل ‪:+‬‬

‫‪a+0=a‬‬

‫برای عمل ‪: .‬‬

‫‪a.1=a‬‬

‫‪)C‬قضیه بازگشت‪:‬‬

‫‪ )D‬قضیه جذب‪:‬‬

‫‪a + ab = a‬‬

‫‪a)a+b( = a‬‬

‫‪)E‬قضیه شبه جذب‪:‬‬

‫‪ )G‬دمورگان ‪:‬‬
 ‫استفاده از قضایا برای ساده کردن عبارتهای جبر بول‬

‫توابع سوئیچینگ‬

‫تابعی از چند متغییر بولی و عملگرهای ‪ .‬و ‪ +‬مانند‪:‬‬

‫‪f)a ,b ,c(= ab + ac + bc‬‬

‫اگر ‪ n‬متغیر داشته باشیم‬

‫هر متغیر دو حالت‪ 0 :‬و ‪1‬‬

‫بنابراین‪ 2 :‬به توان ‪ n‬حالت مختلف از ترکیب ورودی ها داریم‬

‫مثال‪:‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪a‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫جدول درستی‬

‫برای هر تابع سوئیچینگ یا مدار منطقی می توان یک جدول درستی یا جدول مشخصات تعریف کرد که این جدول‬
‫بیان کننده وضعیت مدارخواهد بود‪.‬‬
 ‫در جدول درستی تمامی حالتهای مختلف ورودی های تابع را نشان می دهیم ‪ ،‬سپس به ازای هر ترکیب ورودی بر‬
‫اساس عملکرد تابع ‪ ،‬خروجی را مشخص می کنیم‪ .‬به عبارت دیگر این جدول بیان کننده عملکرد منطقی تابع و مدار‬
‫معادل آن است‪.‬‬

‫فرمهای متعارف ‪ SOP‬و ‪POS‬‬

‫مینترم ها و ماکسترم ها‬

‫گیتهای منطقی‬

‫قطعات الکترونیک گیت ها‬

‫فرمهای متعارف برای نمایش توابع سوئیچینگ ‪:‬‬

‫‪ :SOP‬جمع جملت کمینه‬

‫‪ :POS‬ضرب جملت بیشینه‬

‫‪ SOP‬جمع حاصلضرب ها‬

‫‪ OR‬کردن عبارتهای ‪ AND‬شده‬

‫‪ POS‬ضرب حاصلجمع ها‬

‫‪ AND‬کردن عبارتهای ‪ OR‬شده‬

 ‫جملت کمینه و بیشینه یا ‪:‬‬

‫‪Minterm‬‬

‫‪Maxterm‬‬

‫‪ Minterm‬ها‬

‫‪m‬‬

‫جمله ضرب از همه ‪ n‬متغیر یک تابع به صورت متمم یا غیرمتمم‬

‫در تابع ‪ n‬متغیره ‪ 2‬به توان ‪ n‬حالت از مینترم ها را داریم‬

‫مثال برای ‪ 2‬متغیر‪:‬‬

‫‪ Maxterm‬ها‬

‫‪M‬‬

‫جمله جمع از همه ‪ n‬متغیر یک تابع به صورت متمم یا غیرمتمم‬

‫در تابع ‪ n‬متغیره ‪ 2‬به توان ‪ n‬حالت از ماکسترم ها را داریم‬

‫مثال برای ‪ 2‬متغیر‪:‬‬

‫شماره گذاری مینترم ها و ماکسترم ها‬

‫تعداد متغیر ‪n :‬‬

‫تعداد مینترم یا ماکسترم ‪ 2 :‬به توان ‪n‬‬

‫‪<m₀...m<sub>n-1</sub‬‬

‫‪<M₀...M<sub>n-1</sub‬‬

‫برای پیدا کردن فرم یک مینترم یا ماکسترم از روی اندیس آن ‪:‬‬

‫‪)1‬عدد اندیس ‪ m‬یا ‪ M‬را به مبنای ‪ 2‬می بریم‬

‫‪)2‬در مینترم به جای ‪ 1‬خود متغیر و به جای ‪ 0‬متمم آن را قرار می دهیم‬

‫‪)3‬در ماکسترم به جای ‪ 0‬خود متغیر و به جای ‪ 1‬متمم آن را قرار می دهیم‬

‫مثال‪:‬‬
 ‫نمایش استاندارد با مینترم یا ماکسترمهای تابع‪:‬‬

‫استفاده از ‪ SOP‬یا ‪POS‬‬

‫(‪ f)A,B,C‬برابر است با‪:‬‬

‫مدارهای منطقی دیجیتال یا مدارهای سوئیچینگ‬

‫ترکیب سری و موازی عناصری به نام گیت‬

‫گیت‪ :‬مسیرهای باز یا بسته سیگنال‬

‫به لحاظ ساختار فیزیکی قادرند در طی چند نانوثانیه روشن یا خاموش شوند‬

‫در طراحی الکترونیکی مدارهای منطقی دو استاندارد معروف به کار می رود‪:‬‬

‫‪TTL‬‬

‫در این منطق‪ 5 ،‬ولت معادل ‪ 1‬منطقی می باشد‪.‬‬

‫‪CMOS‬‬

‫در این منطق‪ 12 ،‬ولت معادل ‪ 1‬منطقی می باشد‪.‬‬

‫انواع گیت ‪:‬‬

‫گیت ‪: AND‬‬

‫همانطور که از نامش پیداست مانند "و" رفتار می کند یعنی در صورتی که یکی از ورودیهای آن ‪ 0‬باشد خروجی آن‬
‫صفر خواهد بود‪.‬‬
 ‫‪IN‬‬ ‫‪IN‬‬ ‫‪OUT‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫گیت ‪: OR‬‬

‫‪IN‬‬ ‫‪IN‬‬ ‫‪OUT‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫گیت ‪:NOT‬‬

‫این گیت در ازای ورودی ‪ 0‬یا ‪ 1‬معکوس آن را به خروجی می فرستد‪.‬‬

 ‫‪IN=0 ----> OUT=1‬‬

‫‪IN=1 ----> OUT=0‬‬

‫گیت ‪:NOR‬‬

‫این گیت به عنوان یک المان منطقی ساده‪ ،‬عمل دو گیت ‪ OR‬و ‪ NOT‬را با هم ادغام کرده‪ ،‬در یک گیت نشان می‬
‫دهد و شامل دو یا چند ورودی و یک خروجی می شود‪.‬‬

‫‪IN‬‬ ‫‪IN‬‬ ‫‪OUT‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬

‫گیت ‪:NAND‬‬

‫این گیت به عنوان یک المان منطقی ساده‪ ،‬عمل دو تابع ‪ AND‬و ‪ NOT‬را با هم ادغام کرده‪ ،‬و در یک گیت نشان می‬
‫دهد‪ .‬این مدار شامل دو یاچند ورودی و یک خروجی است‪.‬‬

‫‪IN‬‬ ‫‪IN‬‬ ‫‪OUT‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
 ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬

‫گیت ‪:XOR‬‬

‫این گیت شامل دو یا چند ورودی و یک خروجی است‪ .‬در گیت ‪ XOR‬در صورتی خروجی ما یک می شود که فقط‬
‫یکی از ورودیهای ما یک باشد‪.‬‬

‫‪IN‬‬ ‫‪IN‬‬ ‫‪OUT‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬

‫گیت ‪:XNOR‬‬

‫این گیت شامل دو یا چند ورودی و یک خروجی است در گیت ‪ XNOR‬در صورتی خروجی یک می شود که یا هر دو‬
‫ورودی صفر و یا هر دو ورودی یک باشد‪.‬‬

‫‪IN‬‬ ‫‪IN‬‬ ‫‪OUT‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫قطعات الکترونیکی‬

‫گیت های منطقی‬

‫‪AND‬‬

‫‪OR‬‬

‫‪NOT‬‬

‫‪NAND‬‬
NOR

XOR