ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΤΗΜΗ ΙΙ 4η Διάλεξη

4η ΔΙΑΛΕΞΗ 18 Μαίου 2007

Κεντρικά ερωτήματα
*Αλλάζει η εθνική κυριαρχία; η αυτονομία; η ικανότητα άσκησης πολιτικών;
*Εξακολουθεί το εθνικό Κράτος να είναι «αποτελεσματικό»;
*Ποια «δημόσια αγαθά» εξακολουθεί να προσφέρει το εθνικό Κράτος;

Παγκοσμιοποίηση και εθνικό Κράτος

o Το εθνικό Κράτος παραμένει πρωταγωνιστής της διεθνούς πολιτικής
o Το εθνικό Κράτος οδηγείται στο τέλος του
o Το εθνικό Κράτος μετασχηματίζεται, επανασυντάσσεται και η πολιτική
εξουσία αναδιανέμεται

Τα επιχειρήματα των «σκεπτικιστών» 1

o Παρά τους περιορισμούς της παγκοσμιοποίησης, τα κράτη παραμένουν
πρωταρχικά υποκείμενα της διεθνούς πολιτικής
o Ανεξαρτησία και αυτονομία
o Νομιμοποίηση από τους υπηκόους
o Παροχή εθνικής ταυτότητας
o Βασικές πολιτικές – διοικητικές – οικονομικές λειτουργίες

Οι θέσεις της «ρεαλιστικής σχολής» 2

*Βάση του διακρατικού συστήματος είναι η πολιτική ισχύς.
*Το διεθνές σύστημα είναι άναρχο και τα κράτη δρουν σε αυτό με κριτήριο τη
μεγιστοποίηση της ισχύος και την επιβίωση
*Τα κράτη παραμένουν οι φορείς της πολιτικής ισχύος
*Τα κράτη θεωρούνται ως ενιαίες και συνεκτικές οντότητες
*Οι διεθνείς οργανώσεις και συμφωνίες στηρίζονται στην ισχύ των μεγάλων κρατών και
δεν μπορούν να δεσμεύσουν τα κράτη σε συνεργασίες ή μια διεθνή τάξη πραγμάτων
χωρίς αυτή την ισχύ
*Διεθνής ιεραρχία κρατών ανάλογα με την ισχύ. Η θεωρία της «ηγεμονικής
σταθερότητας»

Τα επιχειρήματα των «καταφατικών» 1

*Το κράτος δεν είναι ενιαίο και συμπαγές υποκείμενο δράσης. Διεθνή διακρατικά και
κοινωνικά δίκτυα
*Τάσεις παγκοσμιοποίησης της πολιτικής, «πυκνή αλληλεξάρτηση»
*Υπέρβαση της διάκρισης εσωτερικού – εξωτερικού
*Νέα παγκόσμια προβλήματα, εκτός γεωπολιτικής
*Επαναστατικές αλλαγές της πολιτικής επικοινωνίας
*Στροφή στην πολυεπίπεδη περιφερειακή και παγκόσμια διακυβέρνηση. Διχασμένο
 σύστημα εξουσίας, ‘divided authority system”

Τα επιχειρήματα των «καταφατικών» 2

*Υπερεθνικές συνεργασίες: άμυνα, νόμος & τάξη, οικονομία, υγεία, περιβάλλον, κ.ά.
*Διεθνές Δίκαιο με ενδο-κρατική παρέμβαση
*Διεθνή νομικά καθεστώτα που υπερβαίνουν τον διαχωρισμό εθνικού – διεθνούς,
ιδιωτικού – δημόσιου δικαίου
*Αλλαγή στρατιωτικής τάξης, παραγωγής. Ιδιωτική βία
*Παγκόσμια οικονομία περιορίζει το εύρος των κρατικών αποφάσεων

Τα επιχειρήματα των «καταφατικών» 3

o Τα κράτη είναι αποτελεσματικά μόνο μέσω της διεθνούς συνεργασίας
o Αλλιώς δεν είναι οι κατάλληλες πολιτικές μονάδες: μικρά για τα μεγάλα,
μεγάλα για τα μικρά
o Κρίση / μετασχηματισμός της παραδοσιακής εθνικής κυριαρχίας και
αυτονομίας
o Υποβόσκουσα κρίση νομιμοποίησης

Μετασχηματισμός του Κράτους

*Η θέση του περιορισμού του κράτους (constraining state thesis)
*Η θέση των νέων δυνατοτήτων του Κράτους (enabling state thesis)
*Μηδενικού ή θετικού αθροίσματος η ανακατανομή εξουσίας;

Η θέση του περιορισμού του Κράτους

*Διάβρωση του εθνικού Καπιταλισμού
*Από τον οργανωμένο στον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό
*Ανταγωνισμός προς τα κάτω: φορολογία, κράτος πρόνοιας, βιομηχανική πολιτική

Η θέση των νέων δυνατοτήτων του Κράτους

o institutional adaptationists
o Οι εσωτερικοί θεσμοί καθορίζουν το είδος της επίδρασης της
παγκοσμιοποίησης
o Περισσότερα περιθώρια εθνικής πολιτικής
o Σημαντικές μεταβλητές: κυριαρχούσες ιδέες και αξίες για τον ρόλο και
τους στόχους του κράτους – ενότητα ή διχασμός των ελίτ – δίκτυα
πολιτικής μεταξύ κράτους & κοινωνίας – πολιτικά & κοινωνικά
υποκείμενα