BI 3 - B TR MT BNG

Cc bn thn mn! trong phn ny trc ht chng ta s xem xt nhng yu t nh hng n cc quyt nh v b tr mt bng, trang thit b. Mi mt doanh nghip t ca hng bn l n nh my thp u c nhng vn v b tr mt bng, trang thit b lin quan n nhng yu t ny. Nghin cu nhng quyt nh tng quan trong vic xc nh kiu b tr no l thch hp nht cho ti nhng quyt nh chi tit hn v vic thit k b tr. Cc k thut a ra c th p dng trong phn xng sn xut hay trong thng mi, dch v nh siu th, bn xe, ngn hng, bo him Mc tiu ca bi: Sau khi hc xong bi ny sinh vin s: Gii thch v mc ch ca thit k mt bng, Nm vng u nhc im v nh gi nhng kiu b tr khc nhau, Nm c khi nim v nhng nguyn l chnh ca dy chuyn lp rp v cn bng dy chuyn.

BI 3 - B TR MT BNG
Nhng khi nim c bn trong bi v cch hc: * Nhng khi nim c bn: B tr theo qui trnh: my mc thit b c b tr theo chc nng v s dng theo yu cu gia cng sn phm. B tr theo sn phm: my mc thit b c b tr chuyn dng (dy chuyn) sn xut mt sn phm (mt h sn phm) vi sn lng ln. Cn bng dy chuyn: xy dng dy chuyn sn xut bng cch phn b tt c cc cng vic thnh phn vo cc trm lm vic t sn lng theo yu cu, vi s trm lm vic l nh nht. * Cch hc: bi ny sinh vin c ti liu hng dn l c th nm vng c tinh thn ct li ca bi. Cc mc ni dung trong bi sinh vin c hiu ch khng phi hc thuc lng. Nu sinh vin c c hi tham gia p dng mt s phng php hc tp nh: trao i vi gio vin v bn hc, tho lun vn , tho lun nhm... s thu hoch thm nhng iu m rng hn. Sinh vin cng c th quan st b tr mt bng ti mt cng ty sn xut c th, trong siu th, trung tm thng mi, im du lch, ngn hng,v phn tch v b tr mt bng, so snh v cht lng dch v.

BI 3 - B TR MT BNG
Ni dung chnh 1. Tng quan T chc v b tr mt bng trang thit b gi vai tr quan trng v nhng ng dng lu di ca chng. Khi phi thit k li mt mt bng rt l tn km v i khi cn nghim trng hn khi thc hin tt thit k ban u. Thit tr thit b, hoc ti thit chng, tr nn cn thit bi cng nhng l do nh khi ta chn cch b tr thit b mi. S thay i trong nhu cu i hi nhng thay i v kh nng p ng (nh chng ta bit, trong di hn nng lc sn xut c xc nh bi s lng thit b; vic b tr nhng thit b ny lm cho nng lc sn xut tt hn). Sn phm c th c thit k li, hoc mt sn phm c th c a vo hoc loi ra khi mt h sn phm; c th c s thay i trong cng ngh ch to sn phm, tt c u l nhng l do c th ti thit k mt bng v ti b tr thit b. Nm yu t m nh qun l cn quan tm n t c vic b tr tt mt bng sau: Chi ph sn xut/dch v, Hiu qu ca hot ng, Kh nng thch ng trong vic thay i sn phm/dch v Cht lng sn phm, An ton cho ngi lao ng,

BI 3 - B TR MT BNG
2. Mt bng nh hng n hot ng nh th no? Chi ph sn xut b tng ln nu vic b tr i hi tng lng tn kho (lm tng chi ph qun l chung), d on khng hng tn kho (lm ngng tr hot ng), hoc tng vic di chuyn ca nguyn vt liu (lm chm cc hot ng). Vic b tr mt bng nh hng n hiu qu sn xut thng qua tc ng ca n ln vic s dng nguyn vt liu, thi gian v trn ht l khng gian c dng. Tnh linh hot sn xut ch n kh nng iu chnh cc phng php sn xut, vic thit k sn phm, sn lng hoc chng loi sn phm hoc loi hnh dch v. Cc b tr khc nhau em li s chnh xc v ph hp cho cng vic, cng nh s o lng tt hn i vi cng vic t c. S o lng hiu qu cng vic c bit quan trng trong hot ng dch v, ni m nhng giao dch trc tip vi khch hng b nh hng bi mt bng v cch b tr. Cui cng l ngi lao ng mun lm vic trong mi trng an ton v tp trung. Khi b tr mt bng phi cn nhc n nhng yu t trn, cng nh khuynh hng b nhm chn khi ngi lao ng phi lun lp i lp li mt nhim v no . B tr mt bng l vic sp xp mi th cn thit cho sn xut hoc dch v bao gm my mc thit b, con ngi, nguyn liu, v c thnh phm. Nhng tiu chun cho mt mt bng tt lin quan mt thit n con ngi (nhn vin v khch hng), nguyn liu (th, x l, v s ch), my mc, v nhng mi tng quan gia chng. V th trc ht, chng ta s bn n nhng mc tiu chung ca vic thit k mt bng. Sau , chng ta s xt n cc cch b tr cn bn v vic p ng nhng mc tiu nu trn.

BI 3 - B TR MT BNG
3. Cc cn nhc khi b tr mt bng Mc tiu chung ca vic thit tr mt bng thit b l bo m hot ng vi chi ph r nht c th. C mt vi nhn t to nn chi ph sn xut (khc vi chi ph nguyn liu) mt cch trc tip cng nh gin tip. Nhng nhn t ny cn c quan tm hng u trong tin trnh ra quyt nh b tr. C th hn chng ta s tp trung trn nhng vn sau: S lun chuyn ca nguyn liu; im ng (bottleneck); S hiu qu trong s dng ca my mc; An ton v tinh thn lm vic ca ngi lao ng; Vic chn la thit b; v Tnh linh hot ca h thng.

BI 3 - B TR MT BNG
S lun chuyn ca nguyn liu Trong mt h thng sn xut tiu biu, nguyn liu c i t cng on ny n cng on khc trong sut ton b qu trnh sn xut, t khu tip nhn nguyn liu n vic phn phi sn phm. Cng tng t nh vy trong hot ng dch v, khch hng (hoc yu cu) di chuyn qua cc giai on trong h thng. Vic di chuyn ca nguyn liu hoc khch hng khng to ra li nhun. Khng c s tng gi tr trong vic di chuyn nhng trn thc t cn phi tn chi ph cho chng. D thy nht l chi ph vn hnh my, lng tr cho cng nhn di chuyn nguyn liu, v nng lng cho thit b di chuyn (bng ti, xe ch bn thnh phm). Gim vic di chuyn c ngha l gim c chi ph trc tip ny. Cng nh vy, cng phi di chuyn nhiu nguyn liu v khch hng th kh nng xy ra tai nn cng cao, m khi tai nn xy ra th s lm tng chi ph. Vic di chuyn cng nhiu cng d gy ra v, nguy him, hoc h hng cho hng ha v tng t nh vy giy t cng d b tht lc. Cng vi vic v v tht lc l kh nng gy thng tn cho ngi lm vic, cng nh thiu nguyn vt liu d tr cho vic v v tht lc. Cui cng vic chm tr trong lun chuyn nguyn liu c th gy ra bt mn trong khch hng v gim doanh s.

BI 3 - B TR MT BNG
im ng (bottleneck) i vi dy chuyn sn xut, nu khng c cn i tt, th khi trin khai s gy ra tnh trng mt cn i. Vic ny thng xuyn xy ra i vi chuyn th cng. Ti nhng im b ch tc, do thi gian gia cng di hn, gy ra tnh trng bn thnh phm khng c gia cng kp thi, im ny gi l im ng bn thnh phm. gii quyt nhanh tnh trng ny, ngi trng chuyn phi thng xuyn quan st chuyn khi trin khai, iu phi lao ng kp thi gii quyt tnh trng ng khi n va xy ra. hn ch, ngi trng chuyn nn cn i chuyn trc khi trin khai. Hiu qu s dng my mc Khi b tr my mc thit b, chng ta phi ch n vic c th s dng thit b d dng, cng nh d dng sa cha khi hng hc xy ra, c th kt hp gia cng nhiu loi mt hng khc nhau (nu c), tuy nhin, i hi cng tc iu phc tp hn.

BI 3 - B TR MT BNG
An ton cho ngi lao ng Cng nhn vn hnh cm thy an ton th h mi hon ton ch tm vo cng vic, v hiu qu cng nh nng sut lao ng s cao, cht lng sn phm c m bo, lng v i sng c ci thin. Do vy, an ton cng l mt trong nhng tiu ch quan trng khi b tr thit b. Nhng tn hiu, n bo, v nhng hng dn an ton phi c thc hin trc khi cho cng nhn vn hnh. La chn thit b La chn thit b ph hp cng l mt cng vic quan trng trc khi b tr n vo ni thch hp. Sau khi c y my mc thit b theo yu cu, ngi qun l phi la chn t hp thit b tng thch t hiu qu cao nht. Ngoi ra, chng ta cn c th la chn thm nhng g gia tng kh nng hot ng ca my. Tnh linh hot ca h thng i vi h thng sn xut khi c b tr, ngi ta hy vng h thng c th thch ng vi nhiu chng loi sn phm khc nhau. Tuy nhin, vic ny s lm gia tng chi ph u t v thit b i hi a nng hn. Hn na, my mc thit b nng n nn di chuyn kh khn khi phi thay i mt bng. Do vy, ngi ta phi dng thm g h tr cho my mc thit b. Tnh linh hot ny cn thit cho h thng dch v hn.

BI 3 - B TR MT BNG
4. Qui trnh sn xut Chng ta cp n hai dng qui trnh sn xut khc nhau - l sn xut lin tc v gin on. By gi, chng ta s lm r hn chi tit ca nhng chuyn i ny. V cn bn s phn chia ca chng ta da trn hai c tnh, vic sp xp cc hot ng v s lp li ca cc hot ng, hai c tnh ny c quan h tng h vi nhau. 4.1 c tnh ca dng vt liu (bn thnh phm) Trong mt phn xng b tr theo dng vt liu, cc yu t u vo c vn chuyn theo cng mt ng nh nhau. Ngi v my hon tt thao tc gia cng trn mi u vo ca vt liu. Trong mt s trng hp, nhng thao tc ny l ng nht tuy chng khng n gin l cng loi vi nhau. Nhng trng hp ny bao gm sn xut hng lot (v d nh sn xut xe hi, my tnh c nhn) v mt s cng vic dch v kinh doanh. Trong nhng trng hp khc th chui ca nhng hot ng l nh nhau, nhng cng c s khc nhau v c th v thi gian cho mi hot ng. Phng cp cu ca bnh vin l mt v d ca loi phn xng theo dng vt liu. Chu trnh cho cc bnh nhn l ng k, chn on, v lp ha n, nhng nhng hot ng tht s trong ba tin trnh ny l khc nhau ty thuc theo yu cu ca mi ngi bnh. Trong mt phn xng b tr theo cng vic ca hng cng vic, mi u vo qua h thng theo mt ng khc nhau. V d nh x nghip sn xut g, bnh vin, xng in, trng i hc. Loi hnh phn xng ny thng sn xut hng n chic hoc vi s lng t (theo yu cu khch hng).

BI 3 - B TR MT BNG
4.2 Vic lp li ca cc hot ng Chng ta s phn loi vic chuyn i ca cc h thng sn xut theo tnh lp li ca cc cng vic. u trn ca di phn loi l h thng sn xut lin tc, n bao gm nhng chuyn i xy ra lin tc. V d cho nhng h thng trn l sn xut dc phm v ha cht, khai thc v lc du, v sn xut sn. Nhng ngnh cng nghip sn xut lin tc gi l cng nghip ch bin, x l. mc thp hn l sn xut theo dy chuyn lp rp, hay sn xut hng lot. V d cho sn xut hng lot bao gm sn xut xe hi, bng n, inh vt. Mc k tip l sn xut theo l, ni m sn phm c sn xut theo l hay t. Nhng v d ca loi ny l my bay, cc lp ti i hc, hay nu n ti nh hng. Loi cui cng l sn xut n chic, hay d n, ni m cc n v ch c ch bin mi ci mt ln. V d nh cng tc cha bnh, vic xy dng mt nh my, hoc pht trin mt sn phm mi. Cc loi trong di lin quan n nhau theo cch sau: khi chng ta di chuyn dc theo di t h thng sn xut lin tc n sn xut n nht, l chng ta tng vic s dng c tnh ca phn xng b tr theo cng vic so vi phn xng b tr theo dng vt liu. Sn xut n chic c ngha l sn xut mi kiu mt ci, mi ci s c lm theo nhng cng on khc nhau. Trong trng hp ny th phn xng b tr theo cng vic c s dng, c l trng hp d thy nht l mt d n, hoc xng sa cha.

BI 3 - B TR MT BNG
4.4 Cc kiu b tr mt bng tiu chun Chng ta va ni v cc kiu qui trnh sn xut. Chng ta phn bit gia hai loi h thng phn xng trn. Lin quan n hai loi h thng ny l hai kiu b tr tng ng b tr theo qui trnh v b tr theo sn phm. 4.4.1 B tr mt bng theo qui trnh (process layout) Khi qui trnh sn xut t chc theo cng vic, vic hon tt mi sn phm i hi nhng hot ng khc nhau. V d nh l xng sa cha t (cc xe i hi nhng hot ng sa cha khc nhau), trng i hc (sinh vin tham d nhng kha hc khc nhau cho cng mt cp), bnh vin (bnh nhn cn nhng cha tr khc nhau), ca hng bn theo n t hng (cc khch hng c nhng yu cu khc nhau cho n hng ca h). Trong nhng trng hp ny, my mc v cc cng vic c tp hp theo chc nng. V d trong xng sa cha t, cc thit b sa bnh xe c t chung mt ni; trong trng i hc, tt c cc mn kinh t hc c dy mt trung tm; trong bnh vin cc my X quang c t cng mt khu vc. Sn phm hay khch hng cn p ng c di chuyn t khu lm vc ny sang khu khc ty theo yu cu ring ca tng sn phm hoc c nhn. Li th ca vic b tr theo qui trnh Ch da vo nhng khc nhau ca cc hot ng trong vic b tr theo qui trnh, ta khng th bit r ti sao v khi no th s dng cch b tr ny. Mt l do cho vic s dng n l tnh linh hot rt cn trong trng hp cng ty cung cp nhiu loi sn phm hay dch v khc nhau. Thc t l cc doanh nghip s dng qui trnh sn xut theo chc nng, l h ang bn nhng kinh nghim chuyn mn ca mnh ch khng phi l mt sn phm c th no . Thc t h l nhng chuyn gia trong vic x l nn cng c ngha h cung cp nhng sn phm cht lng cao hn cho bt k sn phm no. Vic b tr theo tin trnh cng c nhng li th ca n v mt chi ph bi v thit b m n i hi c chi ph thp hn thit b sn xut sn phm c bit. tin cy v kh nng ca nhng thit b ny tt hn. Vic bo tr nh k thit b trong vic b tr ny d dng hn, bi v cc thit b cng loi th c chung mt ch. Tng t nh vy nu mt my b hng th cc my khc vn c th tip tc m nhim cng vic.

BI 3 - B TR MT BNG
4.4.2 B tr theo sn phm (product layout) Ngc vi mt bng b tr theo qu trnh, mt bng b tr theo dng vt liu c th m nhim b tr theo sn phm. Nh cp n trong chng ny, vic b tr theo sn phm i hi chi ph cao nn s lng sn phm phi ln bo m cho vic b tr ny. Trt t ca qui trnh c b tr ty theo c tnh ca sn phm v/hoc dch v. Cn bn l vic b tr theo sn phm (cn gi l b tr theo dng ng) th d tng t nh mt dy chuyn lp rp. S khc nhau gia hai loi b tr ny c biu din trong s 4.2. S ch ra cch b tr cho hai sn phm A v B. Vic b tr theo cng ngh ra su khi gia cng khc nhau, chng dng phc v nhng s khc nhau ca cc sn phm. Cc sn phm i hi trt t ch bin sau. Trnh t: sn phm A: 1 4 2 5 6 sn phm B: 3 4 3 2 5 Mt i hi ca vc b tr theo tin trnh l sn phm hoc khch hng phi di chuyn qua cc trm x l. Tuy nhin, trong b tr theo sn phm th vic di chuyn nh vy gp rt nhiu kh khn. Lu rng giai on 5 v 6 trong qui trnh sn xut khng phi dnh cho c sn phm A v B. Hai sn phm ny khng cn phi x l nh vy. Cng lu rng giai on 3 v 4 u xut hin hai ni.

BI 3 - B TR MT BNG

Sn phm A B tr theo qui trnh Sn phm B

Qui trnh 1

Qui trnh 2

Qui trnh 3

Qui trnh 4

Qui trnh 5

Qui trnh 6

Sn phm A B tr theo sn phm

Qui trnh 1

Qui trnh 4

Qui trnh 2

Sn phm B

Qui trnh 3

Qui trnh 4

Qui trnh 3

Hnh 4.1: S khc nhau gia b tr theo qui trnh v sn phm

BI 3 - B TR MT BNG
Trong cch b tr theo sn phm, cc cng vic c lm m th hin tt c kh nng ca trung tm x l th c chia ra v phn b chnh xc ti ni cn chng. i vi cch b tr ny th vic di chuyn sn phm gia cc cng on cn c thu ngn nhm tng tc lm vic. C nhiu l do chn vic b tr theo sn phm. L do r rng nht l n cho php tng nhanh tc sn xut. Mt l do khc l d dng hn trong vic qun l bi v dng di chuyn ca nguyn liu c tnh n khi b tr. Cui cng, gim lun chuyn nguyn liu s gim chi ph qua vic s dng hu hiu thi gian, khng gian, nguyn liu v lao ng, trong bng 4.1 chng ti a ra so snh v im mnh v yu ca hai cch b tr da trn vic thc hin nh th no cc ch tiu qun l. Qua bng , ta c th thy rng mi cch b tr u c nhng im mnh v yu ring. Khng c l do cho vic ti sao cch ny nn c dng nhiu hn cch khc. Mt cch tiu biu, vic la chn l ph thuc vo tnh a dng ca sn phm sn xut v s lng ca chng. Tm li, cch b tr theo sn phm c chi ph ban u cao hn, nhng bin ph trong sn xut li thp hn. iu ny dn n trng hp c d on bi th ho vn trong chng 3. l chi ph u t thit b ln chi ph vn hnh thp, dc thp, ngc li, dc cao. S lng sn phm t khng th minh chng cho chi ph u t ban u cao v lp rp dy chuyn. Hai kiu b tr dn n hai loi vn khc nhau trong vic ln k hoch. B tr theo sn phm dn n hai vn l thit k dy chuyn lp rp v xc nh c l. Vic b tr theo qui trnh gp hai vn l phn b cc cng on v lp lch trnh cho chng.

BI 3 - B TR MT BNG
4.4.3 B tr theo v tr c nh C mt loi b tr th ba l b tr theo v tr c nh. Trong cch b tr ny tin trnh sn xut xoay quanh sn phm; sn phm khng di chuyn nh trong cch b tr theo tin trnh hay sn phm. Vic s dng cch ny l cn thit, v vy khng cn xt n nhu cu thay i. Cc d n thng s dng cch b tr ny. Nhiu vn v lch trnh v kh nng ngun lc pht sinh do vic cn thit phi di chuyn qui trnh sn xut n sn phm. Nhng vn nh vy s pht sinh nu d n i hi phi thc hin nhng cng on x l khc nhau. Vic kim sot lch trnh cng tr nn quan trng nh vic lp lch trnh, bi v cn phi duy tr tnh cn bng ca lch trnh.

Quan tm v qun l Lun chuyn nguyn liu S gin on

B tr theo qui trnh Di chuyn chm qua cc cng on Xut hin khi cc cng vic khc nhau i hi cng mt cch x l My c th c lp

B tr theo sn phm Di chuyn lin tc Ch xy ra khi my b h

S c lp ca my

Khng th b tr my c lp vi nhau

An ton / tinh thn lm vic

Linh hot trong sn xut S c lp ca my An ton / tinh thn lm vic Linh hot trong sn xut La chn thit b Chi ph thit b Sn xut iu cng vic Tn kho

Tinh thn lm vic tt hn do s a dng ca cng vic

L mc tiu chnh ca vic b tr My c th c lp Tinh thn lm vic tt hn do s a dng ca cng vic L mc tiu chnh ca vic b tr Theo mc tiu chung cho cc loi sn phm Nhn chung l r Chi ph cao, tc thp Lin tc Mc cao Tng do chuyn mn x l Kh nng d phng; bo tr nh k Tt

Tc di chuyn ca hng ha c th gy nguy him

Sn phm mi i hi phi thay i b tr Khng th b tr my c lp vi nhau Tc di chuyn ca hng ha c th gy nguy him Sn phm mi i hi phi thay i b tr Theo mc tiu ring ca sn phm sn xut t, hiu sut cao hn Chi ph thp, tc cao Khng theo l Ti thiu Tng ln do s lp li Khng d phng; i hi bo tr nh k nhiu hn C th i hi phi b tr mi

Bng 4.1: c im ca b tr theo qui trnh v sn phm i vi cc ch tiu qun l

Cht lng tin cy ca thit b p ng i vi vic thay i kiu mu

BI 3 - B TR MT BNG

Chi ph

Tng chi ph theo qu trnh

Chi ph c nh B tr theo sn phm Chi ph c nh B tr theo qu trnh S dng mt bng theo qu trnh c li hn
BEP

Tng chi ph theo sn phm S dng mt bng theo sn phm c li hn

sn lng

Hnh 4.2: S khc nhau gia b tr theo qui trnh v sn phm

BI 3 - B TR MT BNG
4.5 K thut b tr mt bng theo qu trnh B tr theo quan h tng i cc b phn l mt cch nhn h thng v cc b phn trong mt mt bng. y ta ch xt mt cch sp xp mt bng khi c lu n: S n v din tch m b phn chim S sn lng quan h/n v chuyn ti gia cc b phn. 4.5.1 S n v chuyn ti S sn lng quan h hay n v chuyn ti (unit loads) gia 2 b phn i v j c tnh bng s ln di chuyn qua li gia hai b phn i v j nhn vi chi ph cho vic qua li ny. S n v ny c trnh by trong ma trn t-n (from-to matrix). V d v tnh n v chuyn ti: Ta c 4 my M1, M2, M3, M4. Sn phm cn sn xut l P1 v P2 vi qui trnh sn xut v sn lng nh sau:
Sn phm P1 P2 Qui trnh M2 M3 M1 M1 M2 M4 Sn lng 100 200

BI 3 - B TR MT BNG
n v ti s c tnh v trnh by trong ma trn t-n
n M1 / M2 200 / 100 100 / 200 M3 M4

T
M1 M2 M3

M4

BI 3 - B TR MT BNG
4.5.2 S n v din tch tin vic sp xp cc b phn theo nhng module kin trc, din tch cc b phn c tnh theo cc n v din tch. Cc chng trnh my tnh thch hp s tnh ton phi hp cc v tr b phn vi nhau c mt cch b tr m lm ti thiu chi ph/di chuyn gia cc b phn v m bo ng cc rng buc v din tch. Cch thc hin c th tm tt nh sau: ngi ta s chia ton b phn din tch d kin thnh nhng n v din tch (v d 1m2, 4m2,). Sau , ty theo yu cu din tch ca tng b phn, mi b phn s c cu thnh t nhng n v din tch. Th d: mi n v din tch quy c l 1, mt kho trung gian cn 4 n v din tch, th cch lp ghp s c thc hin nh hnh sau:

Vic la chn kiu do chng trnh my tnh ngh v chng ta s hiu chnh li sao cho ph hp vi thc t.

BI 3 - B TR MT BNG
4.6 Cn bng dy chuyn lp rp Cn bng dy chuyn lp rp l th tc thit k dy chuyn ny sao cho vic sn xut tr nn d dng v t tn chi ph trong kh nng c c, ng thi c th t c tc nh nhu cu i hi. Mt ngi c th lm tt c cc nhim v nhng tc s chm. Nguyn tc phn chia lao ng c s dng lm tng tc sn xut (hay gim thi gian cho mt sn phm). Tng s ngi lao ng c th c s dng t c tc sn xut nhanh nht c th. Tuy nhin vic tng gim sao cho vn p ng c nhu cu v sn lng nhng chi ph cho sn xut l thp nht. V d : Bng 4.2 din t nhng bc (nhim v, hot ng, hoc cng vic) cn thit hon tt mt chic o s mi. N a ra thi gian thc hin ca mi bc v th t thc hin. S 4.3 cho ta thy th u tin (quan h tin quyt) trong vic may mt ci o.
Nhi m v Thi gian (giy) Cc nhim v cn c hon tt trc

A
B C* D

40
55 75 40

Khng
Khng Khng (75 giy l thi gian ti a cho mt cng vic) A

E
F G H I J K

30
35 45 70 15 65 40 510

A, B
B D, E F G, H I C, J

Bng 4.2: Bng quan h th t gia cc cng vic

BI 3 - B TR MT BNG
Ch rng th t u tin c tnh bc cu. Ni mt cch khc, bi v nhim v H l sau nhim v F v nhim v F theo sau nhim v B, nn trong mi ci o khi nhim v B cha hon tt th nhim v H cha th c thc hin.

A 40

D 40 E

45 G 15 I 65 J 40 K

55 B

30 F 35

70 H

75 C

Hnh 4.3: Biu quan h tin quyt (th t) gia cc cng vic

BI 3 - B TR MT BNG
Bng trn cho ta thy tng thi gian ca cc nhim v l 510 giy. Nu mt ngi lm tt c cc nhim v th thi gian ngi lm mt chic o l 510 giy. Bi v, ngy lm vic 8 gi nn s o ngi c th lm c l: Q = 8h x 60' x 60''/510'' # 57 ci Trong trng hp ny nu lng l 10 /gi th chi ph lao ng/sn phm l: Cl = $10 x 8h/57 = $1.4/ci Mt ngi lm vic mt mnh l c bit. Xt trng hp ngc li. Gi s c 11 ngi lm vic trn mt chuyn may, v mi ngi m nhn mt trong s 11 cng on. Hn na, gi s rng sau mi 75 giy s c mt ting chung v thi gian gia hai ting chung mi ngi thc hin xong mt nhim v. Trong trng hp ny mi nhim v thc hin ht 75 giy, do chuyn ny s c tc 75 giy/chic, hay Q' = 8h x 60' x 60''/75'' = 384 (ci) Chi ph tng ng l: Cl = 11 x 10 x 8/384 = $2.3/ci 11 cng nhn lm vic trn mt trm s c tc sn xut cao hn mt ngi lm vic n l, nhng chi ph cho lao ng cao hn (2,30 /chic). Cn bng dy chuyn lp rp l k thut cn bng gia tc sn xut v chi ph b ra. Hay ni cch khc, vic cn bng dy chuyn sn xut l vic chng ta nn b tr bao nhiu ngi lm vic (t 1 n 11 ngi) chi ph c th nh nht c th.

BI 3 - B TR MT BNG
4.7 Cch cn bng dy chuyn i vi mt vn cn bng dy chuyn tiu biu, ta thng bt u vi bng hay th u tin (Biu quan h tin quyt) v tc sn xut (hay sn lng) mong i. Cho trc mt tc sn xut v thi gian lm mt sn phm, bc u tin l chng ta s xc nh thi gian chu k ln nht c th t c mc tiu ca sn xut. Thi gian chu k l thi gian m sn phm lu li trn dy chuyn, hay ni cch khc, l thi gian cn thit (cho php) sn xut ra mt sn phm. Vi khi nim thi gian chu k, chng ta s c mt s lu sau: thi gian chu k tng, s sn phm t dy chuyn s gim, v ngc li; nh vy, thi gian chu k s quyt nh n nng sut ca chuyn. Nu mun tng nng sut ca chuyn thit k th chng ta phi gim thi gian chu k. Trong khi thi gian chu k s quyt nh s trm lm vic (s ngi) trn chuyn. Do , nu chng ta thit k chuyn t mt mc nng sut nht nh, v nh vy, thi gian chu k c nh sn theo mc nng sut ny, th ngi thit k s tm cch gim ti a s trm lm vic (s ngi) gim thiu chi ph u t v vn hnh. y chnh l mc tiu ca bi ton cn bng chuyn. Gi tr ti thiu ca thi gian chu k chnh l thi gian ca nhim v ln nht (khng xt trm lm vic song song) bi v, n l khu ng trong qui trnh. Trong trng hp ny, tc sn xut l cao nht (sn lng cao nht). Nu thi gian chu k gia tng th tc sn xut s gim li. Trong v d 4.1, thi gian chu k i vi mt ngi lm vic c lp l 510 giy, trong khi i vi 11 ngi trn trm th ch l 75 giy. Hai thi gian ny l hai cc ca v d, mt th qu di cn thi gian cn li th qu ngn. Chng ta s dng phng php sau xc nh thi gian chu k ti a: chuyn tc sn xut cho trc (n v sn phm/tun, thng hoc bt k t s sn phm trn thi gian thch hp no) thnh thi gian/n v sn phm (giy/ci, pht/ci).

BI 3 - B TR MT BNG
V d 4.2 s dng li s liu trong v d 4.1. Gi s rng mc tiu sn xut l 200 o/ngy th thi gian chu k c th ln nht l bao nhiu ? Hng dn: tr li cu hi ny, n gin l o nghch t s 200 o/ngy thnh 1/200 ngy/o, hay gi s mt ngy lm vic 8 gi th thi gian chu k c xc nh nh sau: TC = 8 x 60' x 60''/200 = 144 giy/o Ngha l nu o c hon thnh khng qu 144 giy th c th t c mc tiu sn xut 200 o/ngy. Chng ta s phn b 144 giy, l thi gian ti a cho sn xut mi chic o, l thi gian ti a m mi trm c c. Bc th hai ca th tc cn bng dy chuyn l dng thi gian chu k ny tm ra s lng trm lm vic b nht theo l thuyt. Mt trm l gm c tt c nhng nhim v trong mt chu k. Trong thc t trm lm vic l ni cng nhn thc hin mt hoc nhiu nhim v. Bc ny c th xc nh bng cng thc : S trm lm vic b nht theo l thuyt: N min = Trong cng thc trn, chng ta hiu l nu gi tr s trm lm vic khng nguyn th chng ta s lm trn bng cch ly phn nguyn cng 1 n v. V d: nu chng ta tnh ra l 3,1; 3,3; 3,95; tt c u l 4 trm (3+1). Vic lm trn ny l hp logic v s trm (ngi) lm vic th khng th l s l. Thi gian sn xut mt n v sn phm l tng thi gian ca cc nhim v.

BI 3 - B TR MT BNG
V d 4.3: Tm s trm lm vic ti thiu cho vic rp o s mi, s dng thi gian chu k l 144 giy p dng cng thc, s lng trm ti thiu l: Nmin = 510''/144'' = 3,54 Sau khi lm trn cho ta bit s trm cn l 4 Vic xc nh gi tr Nmin gip cho ta c mt ci nhn tng qut hn v bi cn bng. Nu kt qu ca bi ton cn bng cho s trm lm vic ng bng gi tr Nmin th ta kt lun l li gii ti u, v chng ta khng th gim s trm lm vic nh hn Nmin. Ngoi ra, gi tr chnh xc ca Nmin cng gip cho nh phn tch d on hn v kt qu. V d gi tr c th l 3,1 hoc 3,9 u lm trn thnh 4. Tuy nhin, nu Nmin c gi tr l nh (3,1) th bi ton d cn bng t s trm l 4 hn l Nmin c gi tr ln (3,9). Trong trng hp ny, gi s li gii cui cng u cho s trm lm vic ging nhau (v d 4 trm), th Nmin c gi tr cng ln th cng hiu qu. Ti y chng ta xc nh c rng t c mc tiu sn xut thi gian chu k phi t hn 144 giy v hn na cn c t nht bn trm sn xut. Tuy nhin, ta khng th c c cc cng vic hon tt ti bn trm vi thi gian chu k l 144 giy. Vic c gng phn b nhng nhim v yu cu thng qua s lng cc trm sn xut l cn bng dy chuyn lp rp v l ph thuc vo c thi gian hon thnh cc nhim v v gii hn v th t u tin.

BI 3 - B TR MT BNG
Hin nay, vic gii bi ton cn bng chuyn c nghin cu rng ri trn th gii, nhiu gii thut c ngh. Tuy nhin, bi ton ny cng phc tp khi s cng vic thnh phn gia tng (vi chc n vi trm cng vic thnh phn), ng thi mt nhiu thi gian v chi ph cho vic gii, do , phn ln cc gii thut ny da vo my tnh gii. Hn na, v mt bn cht mt bi ton cn bng c th c nhiu li gii khc nhau vi cng s trm n v hiu qu ca nhng li gii ny l nh nhau. Do vy, ngi ta mi s dng mt s gii thut gn ng, cho li gii dng gii quyt bi ton nh. By gi, chng ta s gii thch nhng cn bng dy chuyn lp rp da trn gii thut gn ng (kinh nghim) i vi v d v may o s mi. Nguyn tc chung ca tt c cc gii thut gn ng l chng ta phn bi ton ln (nhiu cng vic thnh phn) thnh bi ton nh hn cng vi mt trm lm vic, cng vic c lp li cho n khi tt c cng vic thnh phn u c phn b. cn bng dy chuyn lp rp chng ta x l theo tng trm mt. Ngha l, ta phn b 144 giy cho tng trm v phn b tng nhim v mt m khng ph v quan h tin quyt. bt u ta chn gia ba nhim v A, B v C bi v khng c nhim v no i hi phi c hon thnh trc khi thc hin chng. Trc tin, chng ta xt gii thut thi gian gia cng ln nht (longest candidate rule). Nguyn tc ca gii thut ny nh sau: cng vic c thi gian gia cng ln nht, tha mn rng buc tin quyt (cng vic sn sng) v nh hn thi gian cn li ca trm ang xt, s c chn phn b. Cng vic c lp li cho n khi tt c cc cng vic thnh phn c phn b.

BI 3 - B TR MT BNG
p dng qui tc ny ta chn C l nhim v khi u v C c thi gian di hn A hoc B. Nhim v C c a vo bng ti trm 1; vi thi gian thc hin l 75 giy th thi gian cn li ca trm 1 l 144 75 = 69 giy. Vy vi nhng nhim v cn li ta ch xt n nhim v A v B v sau khi C c phn b khng nhim v no c sn sng (Hnh 4.3). Ta a nhim v B vo trm 1, v n cn nhiu thi gian hn A. Khi nhim v B c a vo trm 1, vi thi gian thc hin n l 55 giy v thi gian c th ca trm 1 l 69 giy, th trm 1 ch cn li 14 giy. By gi khi nhim v B xong, nhn vo s u tin (Hnh 4.3) ta thy c thm nhim v F c sn sng cng nhim v A. Lu rng, cho d B hon tt nhng nhim v E vn cha sn sng v A cha c thc hin. Do c A v F u c thi gian ln hn 14 giy cn li ca trm 1, nn ta ng trm 1 v m trm 2. Xt trm 2, nhim v A c chn v c thi gian gia cng di hn F. Khi A c phn b, th D v E c sn sng cng vi F. Thi gian cn li l 144 40 = 104. Lc ny, D s c chn v thi gian cn li l 64 (giy) v khng c thm cng vic no sn sng. Khi F s c chn v thi gian cn li l 29 (giy), khi c thm H c sn sng cng vi E. C H v E cng ln hn thi gian cn li nn chng ta ng trm 2 li v m trm 3. Phn cn li ca bng cng c thc hin nh vy.

BI 3 - B TR MT BNG
Trm 1 2 Cng vic sn sng
A, B, C A, B A, F F, D, E F, E

Cng vic c chn

C B A D F

Thi gian tch ly

75 130 40 80 115

Thi gian cn li
69 14 104 64 29

3
4

E, H E
G I J K

H E
G I J K

70 100
45 60 125 40

74 44
99 84 19 104

Bng 4.3: Cn bng theo gii thut thi gian gia cng ln nht TC = 144

BI 3 - B TR MT BNG
T kt qu trong bng 4.3, chng ta thy rng, trong v d ny, vic p dng gii thut thi gian gia cng ln nht, chng ta phi xy dng dy chuyn vi 5 trm lm vic (5 cng nhn). Vi kt qu ny, cho php chng ta c nhng suy lun sau: khng bit c li gii c ti u hay khng (nu l 4 trm th khng nh l ti u), vic ny c th l do gii thut hoc do bn cht ca bi ton khng th gim s trm c na. V mt nguyn tc, chng ta s p dng nhng gii thut chnh xc hn gii (bn c c th tham kho thm mt s sch v nh lng Operation Research). Tuy nhin, trong phm vi gio trnh ny, chng ti gii thiu 1 gii thut tip theo l: s cng vic theo sau nhiu nht. Gii thut ny da trn nguyn tc cng vic no quyt nh nhiu cng vic i sau n th nn c phn b trc, v nh vy, n s to ra nhiu cng vic sn sng hn cho chng ta la chn khi phn b cng vic vo trm ang xt. Nu s cng vic theo sau l nh nhau th cng vic no c thi gian gia cng ln hn c u tin. Da trn nguyn tc ny, kt hp vi biu quan h tin quyt (4.3) ta c bng s cng vic theo sau (4.4). Trong chn la gia cc nhim v, ta chn nhim v m c s nhim v phi lm sau n l nhiu nht (trong tng hp ging nhau th chn nhim v c thi gian di nht). Phng php cn bng ny c th hin bng 4.5. Nhim v u tin c chn cho trm 1 l B, bi v n c s nhim v theo sau nhiu hn c A hay C. Tip tc nh vy ta s cn bng c bn trm sn xut (cch thc hin tng t gii thut 1).

BI 3 - B TR MT BNG
Bng 4.4: Cc cng vic theo sau. Cng vic A B C D E F H G I J Cng vic theo sau D, E, G, I, J, K E, G, F, H, I, J, K K G, I, J, K G, I, J, K H, I, J, K I, J, K I, J, K J, K K S lng 6 7 1 4 4 4 3 3 2 1

BI 3 - B TR MT BNG
T kt qu c c theo bng 4.5, chng ta thy rng, trong trng hp ca v d ny, gii thut 2 cho li gii tt hn, chng ta ch nn xy dng dy chuyn sn xut vi 4 trm lm vic m vn m bo c sn lng theo yu cu. Lu kt qu ca gii thut ph thuc vo tng trng hp c th, chng ta khng th kt lun gii thut 2 lun lun tt hn. Ngoi ra, cn nhiu gii thut khc na khng nm trong phm vi gio trnh (hc vin c th tham kho thm sch chuyn ngnh phn tch nh lng operation research). Trm Cng vic sn sng
A, B, C A, C, F C, F, E, D
C, F, E C, E, H C, H, G C, G C, I C, J J K

Cng vic c chn

B A D
E E H G I C J K

Thi gian tch ly

55 95 135
35 65 135 45 60 135 65 105

Thi gian cn li
89 49 9
109 79 9 99 84 9 79 39

Bng 4.5: Cn bng dy chuyn s dng qui tc nhim v theo sau nhiu nht

BI 3 - B TR MT BNG
4.8 Hiu qu Xem xt s cn i trong bng 4.5. Ta thy c bn trm c s dng, v thi gian chu k l 144 giy. V th 576 giy (144 giy x 4 trm) l tiu tn cho cng vic trong mi chu k. Tuy nhin, mc d mt sn phm c hon tt trong mi chu k, nhng mt sn phm ch cn 510 giy lm vic. S khc bit, 576 510 = 66 giy l thi gian ch. Qua bng cho ta thy thi gian ch l 9 giy cho mi chu k ti trm 1, 2, 3 v l 39 giy ti trm s bn: 9 + 9 + 9 + 39 = 66 giy. xc nh thi gian lng ph ny, chng ta cng thi gian ca tt c cc trm. Hiu qu (HQ) ca cn i l hm s ca thi gian ch v c tnh nh sau: HQ = Trong : ti: tng thi gian cng vic thnh phn N: s trm lm vic sau khi cn bng TC: thi gian chu k L: thi gian lng ph Trong v d ny, hiu qu c tnh nh sau: Hiu qu = 510/576 x 100 = (1- 66/576) x 100%= 88.5% Trong thc t, mt s dy chuyn khi cn bng khng c trm lm vic no t thi gian ti a l TC (144 giy). Khi , chng ta thy rng c th gim c thi gian chu k, hay sn lng sn xut s tng ln so vi d kin; hay thi gian cn thit s nh hn. Lc ny i hi thm nhng thng tin v nhu cu thc t m chng ta c th c nhng hiu chnh cn thit.

BI 3 - B TR MT BNG
Mt s im cn lu khi hc Sinh vin khng cn phi hc thuc lng, ch cn nm vng nhng im quan trng c lu trong phn tm tt. Ngoi ra, sinh vin c th tham quan, trao i thm kinh nghim t nhng nh qun l sn xut c th nm c cc kiu b tr mt bng v dy chuyn thc t. Tm lc nhng vn cn ghi nh Phn bit khi nim b tr theo qui trnh v b tr theo sn phm. Nm r (xy dng) biu quan h tin quyt (rng buc u tin) ca tt c cc cng vic. Nm r nhng khi nim lin quan n bi ton cn bng: thi gian chu k (TC), s trm lm vic (n), s trm lm vic b nht theo l thuyt (Nmin) Cu hi tho lun, cng c bi Hy trnh by u nhc im v ng dng ca cc kiu b tr mt bng? Mc tiu ca bi ton cn i chuyn l g? ngha ca thi gian chu k, s trm lm vic b nht theo l thuyt?

BI 3 - B TR MT BNG
Cu hi trc nghim 1. Nhng yu t no sau y nh hng n b tr mt bng? a. Sn lng hay s a dng ha sn phm hay dch v c cung cp. b. Mc tham gia ca khch hng. c. Lai trang thit b cn dng sn xut d. Tt c cc cu trn. 2. Dng b tr mt bng no sau y khng xt n vic ghp cc b phn t chc li? a. B tr theo b phn b. H thng sn xut linh hot c. B tr mt bng theo v tr c nh d. Chuyn lp rp phi hp 3. Loi hnh b tr mt bng no tng thch vi hnh v sau: a. b. c. d. B tr c nh B tr theo sn phm B tr theo b phn B tr theo qui trnh Tin Phay Bo Hon tt

BI 3 - B TR MT BNG
4. c tnh no tng ng vi b tr theo qu trnh? a. Nhu cu n nh b. Cng nhn km lnh ngh c. My mc chuyn dng d. Sn lng thp 5. c tnh no tng ng vi b tr theo sn phm? a. Dng xp th t c hiu qu b. Mt loi sn phm c. Cng nhn c k nng cao d. Thit b t ng 6. Mt cch tng qut, tn kho bn thnh phm l . . . . . cho dng b tr mt bng theo qui trnh, v . . . . . . . cho dng b tr mt bng theo sn phm. a. hp, rng b. rng, hp c. rng, rng d. hp, hp 7. Mt cch tng qut, tn kho thnh phm l . . . . . . . . cho dng b tr theo sn phm v . . . . . . . . . . . .cho dng b tr theo qui trnh. a. rng, hp b. hp, hp c. hp, rng d. rng, rng

BI 3 - B TR MT BNG
8. Cc yu t no sau y tng thch vi vic b tr mt bng theo dng c nh? a. Mc s dng trang thit b thp. b. Thu thu li thit b c. Thit b, nguyn vt liu v nhn cng gn lin vi sn phm. d. Tt c nhng yu t trn. 9. Mt qui trnh lp rp thc hin 480 n v sn phm cho mt ca. Cho rng 1 ca l 8 gi. Cc cng vic c cho bng sau: a. Thi gian chu k l bao nhiu?(60 giy) b. Xc nh s trm lm vic theo l thuyt (4,57) c. Sau khi cn bng chuyn, hiu qu s l bao nhiu? (76,1%) d. Dng thi gian tng ng vi s trm lm vic ti thiu l bao nhiu?(6 trm X 60 giy/trm = 360 giy)
Cng vic A B C D E F G H I J Thi gian thc hin (giy) 40 30 50 40 6 25 15 20 18 30 Cng vic trc

-A A B B C C D,E F,G H,I