TAC HAI CUA O NHIEM KHONG KH

Chng 4
4.1. TAC HAI OI VI SC KHOE CONG ONG

TAC HAI CUA O NHIEM KHONG KH

Chng 4

TAC HAI CUA O NHIEM KHONG KH

Moi trng khong kh co y ngha song con e duy tr s song tren Trai at, trong o co s song cua con ngi. Mot khi moi trng khong kh b o nhiem se keo theo rat nhieu nhng tac hai nghiem trong ve sc khoe cong ong, phat trien kinh te va ban than thien nhien, moi trng. Tren the gii, a co nhieu nghien cu ve nhng tac hai cua o nhiem khong kh va a a ra cac ket qua co tac ong manh me en i song kinh te - xa hoi, nhan c s quan tam cua cong ong. Vien Moi trng Han Quoc (KEI), trong mot bao cao cong bo gan ay a c tnh thiet hai kinh te do o nhiem khong kh cua Han Quoc la khoang t 24 - 45 t USD/nam. KEI tnh toan con so nay da tren chi ph ngi dan phai bo ra e cham soc sc khoe, thiet hai do giam thi gian lam viec va giam nang suat lao ong cua cong nhan, thiet hai do giam nang suat nong nghiep, thuy san va chi ph phai bo ra e sa cha hao mon cong trnh. Thiet hai kinh te do o nhiem khong kh do KEI c tnh tng ng 7 - 13% tong thu nhap quoc dan cua Han Quoc. (Nguon: Air Pollution in the Megacities of Asia (APMA) project. Report Stage 1. 2002). Mot quan tam khac cua d luan quoc te trong thi gian va qua la van e chat lng khong kh cua thanh pho Bac Kinh, Trung Quoc, ni c chon to chc The van hoi Olympic 2008. Theo ong Jacques Rogge (Chu tch Uy ban Olympic quoc te - IOC) th tnh trang o nhiem khong kh co the khien ngi ta phai hoan mot so mon thi tai The van hoi Bac Kinh 2008. Vao ngay 19/6/2007 mc o o nhiem trong thanh pho at ngng o nhiem khong kh (API) la 202, xep mc 4A ngha la: kch thch anh hng xau ti benh nhan tim mach va benh nhan phoi, giam kha nang chu ng khi luyen tap va tao ra tac ong xau trong cong ong. Trc ay, Trung Quoc a chien thang trong cuoc ua gianh quyen to chc ky Olympic 2008 mot phan nh tuyen bo se tao nen mot ky Olympic xanh. Nha chc trach cam ket se chi 12,2 ty USD nham giam nong o cac kh SO2, NO2 va CO xuong ti mc cho phep cua To chc Sc khoe the gii (WHO). Tuy nhien, theo tnh hnh hien nay th Trung Quoc con nhieu viec phai thc hien (Nguon: Tong hp t BBC, AFP thang 10/2007). Cung nh nhieu nc tren the gii, viec nghien cu cac anh hng cua o nhiem khong kh Viet Nam ang la moi quan tam ac biet. Tuy nhien cac nghien cu nay con nhieu han che do nhieu nguyen nhan khach quan va chu quan. Cac noi dung di ay trnh bay nhng tac hai chnh cua o nhiem khong kh Viet Nam theo cac ket qua nghien cu co c cho ti nay.

O nhiem khong kh co nhng anh hng rat ln en sc khoe con ngi, ac biet oi vi ng ho hap. Ket qua nghien cu Viet Nam cho thay, khi moi trng khong kh b o nhiem, sc khoe con ngi b suy giam, qua trnh lao hoa trong c the b thuc ay, chc nang cua phoi b suy giam; gay benh hen suyen, viem phe quan; gay benh ung th, benh tim mach va lam giam tuoi tho con ngi. Cac nhom cong ong nhay cam nhat vi s o nhiem khong kh la nhng ngi cao tuoi, phu n mang thai, tre em di 14 tuoi, ngi ang mang benh, ngi thng xuyen phai lam viec ngoai tri Mc o anh hng cua tng ngi tuy thuoc vao tnh trang sc khoe, nong o, loai chat o nhiem va thi gian tiep xuc vi moi trng o nhiem. Theo so lieu thong ke cua Bo Y te, trong nhng nam gan ay, cac benh ve ng ho hap co ty le mac cao nhat tren toan quoc (Bang 4.1). Thc te cho thay nhieu benh ng ho hap co nguyen nhan trc tiep bi moi trng khong kh b o nhiem do bui, SO2, NOx, CO, ch,.. Cac tac nhan nay gay ra cac benh: viem nhiem ng ho hap, hen, lao, d ng, viem phe quan man, ung th.
Bang 4.1. Cac benh co ty le ngi mac cao nhat trong pham vi toan quoc
So ngi mac (tnh tren 100.000 dan) 415,09 309,40 305,51

Ty le mac cac benh ve ng ho hap cua dan c song gan cac KCN cao hn nhieu so vi vung nong thon (Bang 4.2). Ty le mac benh viem phe quan cong nghiep (khu Thng nh (Ha Noi) la 6,4%) cao gap 2,9 lan so vi vung oi chng (xa Phu Th, Gia Lam (Ha Noi) la 2,8%). Tai Hai Phong, nghien cu cho thay tat ca cac trieu chng va benh tat lien quan en ng ho hap ni b o nhiem eu cao hn ni khong b o nhiem t 1,91 en 7,6 lan.
Bang 4.2. Ty le mac benh cua ngi dan khu vc tiep giap KCN Thng nh va ngi dan xa Phu Th, Gia Lam - Ha Noi

Bang 4.3. Tnh hnh benh tat thong ke tai 2 benh vien ln cua Hai Phong va Quang Ninh
TT Benh Benh vien Viet Tiep - Hai Phong So ngi 1 2 3 4 5 6 Viem hong, Amidan cap Viem kh quan, thanh quan Viem ng ho hap tren Viem phoi Hen Benh phoi nghe nghiep TONG CONG 13.169 1.227 4.859 65 1.353 16 20.689 % tren tong so ca mac benh 63,65 5,93 23,49 0,31 6,54 0,08 100 23.329 789 184 478 1.231 2.264 28.275 Benh vien a khoa Quang Ninh So ngi % tren tong so ca mac benh 82,51 2,79 0,65 1,69 4,35 8,01 100

(Ghi chu: so lieu trung bnh 1999-2002) Nguon: anh gia dien bien va d bao moi trng hai vung KTT pha Bac va pha Nam, 2004

Benh

Ty le mac benh vung o nhiem Thng nh (%) 6,4 36,1 17,9 28,5

Ty le mac benh vung oi chng (%) 2,8 13,1 15,5 16,1

Viem phe quan man Viem ng ho hap tren Viem ng ho hap di Trieu chng ve mat (Hoi chng SBS sick building syndrome) Trieu chng ve mui (Hoi chng SBS) Trieu chng ve hong (Hoi chng SBS) Trieu chng ve da (Hoi chng SBS) Trieu chng than kinh thc vat (Hoi chng SBS) Trieu chng ap ng than kinh (Hoi chng SBS) Roi loan chc nang thong kh phoi

17,5 31,4 17,6 30,6

13,7 26,3 6,5 21,5

Ty le ngi mac benh lien quan en o nhiem khong kh cac thanh pho ln nh Ha Noi, Ho Ch Minh, Hai Phong, a Nang... thng cao hn cac tnh/thanh pho khac. ieu nay cung c phan anh phan nao thong qua cac so lieu anh gia tnh hnh mac benh ve ng ho hap tai cac tnh, thanh pho ma ien hnh la benh lao (Bieu o 4.1).
Bc K n Lo C ai k N ng H N i Ph Th ThiN guyn nh Q ung N i H iPhng

Khung 4.1. Xu hng mac cac benh ve ng ho hap cua nhng ngi song lau nam tai cac thanh pho
Nhng ngi co thi gian song tai thanh pho hn 10 nam co ty le mac cac benh man tnh ve tai, mui, hong, cam cum cao hn nhng ngi song di 3 nam. Tai mot so khu vc, so sanh gia nhng ho song tai thanh pho tren 10 nam va di 3 nam, ket qua ieu tra cho thay ty le ho mac benh man tnh ve tai, mui hong, viem mui d ng, hen phe quan, cam cum, viem phoi, viem phe quan, cac benh ngoai da va benh ve mat. tng ng la 72,6% va 43% mac benh. Quan Hoang Mai co ty le mac cac chng tac mui, chay nc mui, viem hong cao nhat, thap nhat la quan Hoan Kiem.

40,7

37,7

Tha Thi - H u n Khnh H a N ng

29,4

22,8

Tp.H C hM i nh 0, 0 0, 5 1, 0 1, 5 2, 0

%o
2, 5

Nguon: Khoa hoc.com.vn, 28/03/2007

STT 1 2 3

Benh Cac benh viem phoi Viem hong va viem Amidan cap Viem phe quan va viem tieu phe quan cap

Ty le (% 0) 4,16 3,09 3,06

Ghi chu: Kham 1.218 ngi khu dan c tiep giap KCN Thng nh va 792 ngi nhom oi chng xa Phu Th, Gia Lam - Ha Noi

Nguon: D an Nang cao chat lng khong kh tai cac nc ang phat trien Chau A, 2004

Bieu o 4.1. Ty le mac benh lao nam 2005 mot so tnh/ thanh pho Nguon: Nien giam thong ke Y te, 2005; Bo Y te, 2006; Tong cuc Thong ke, 2007

Nguon: Nien giam thong ke Y te, 2005 - Bo Y te

cac o th b anh hng bi cac hoat ong cong nghiep nh hoat ong khai thac than (nh Quang Ninh), ty le ngi b nhiem khuan ng ho hap cao gap nhieu lan so vi cac o th khac (Bang 4.3).

Nhng ngi co thi gian song tai thanh pho lau nam co nguy c mac cac benh man tnh ve tai, mui, hong, cam cum cao hn nhieu so vi nhng ngi song tai ay di ba nam (Khung 4.1)

Mot so nghien cu a cho thay, khi lu thong tren ng bang cac phng tien giao thong khac nhau, con ngi se chu tac ong cua chat gay o nhiem khong kh khac nhau. Theo o, ngi i xe may se chu tac ong cua o nhiem khong kh nhieu nhat. (Khung 4.2).

53

54

55

Chng 4
Khung 4.2. Anh hng cua o nhiem khong kh oi vi ngi lu thong tren ng bang cac phng tien giao thong
Thang 10/2006, Trung tam ong Tay (My) ket hp vi Trung tam Ky thuat Moi trng o th va Khu cong nghiep a tien hanh o nong o bui PM10 va CO bang thiet b eo tren ngi lu thong tren ng bang cac phng tien giao thong khac nhau: xe may, i bo, oto con, xe buyt tren ng Giai Phong, Tran Hng ao, Tran Nhat Duat va ng Pham Van ong. Ket qua nh sau: - Nong o PM10 (g/m3): ngi i xe may la 580, i bo la 495, i oto con la 408 va i xe buyt la 262; - Nong o CO (ppm): ngi i xe may la 18,6, i bo la 8,5, i oto con la 18,5 va i xe buyt la 11,5. Nh vay, so sanh gia cac cach lu thong th ngi i xe may se b tac ong cua o nhiem khong kh ln nhat va i xe buyt se b tac ong o nhiem khong kh t nhat. Khi oto ong ca va chay ieu hoa th nong o bui giam en 30 - 40%, nhng nong o CO van gi nguyen so vi trng hp xe m ca knh va khong chay may ieu hoa.
Nguon: Trung tam Ky thuat Moi trng o th va Khu cong nghiep, 2007

TAC HAI CUA O NHIEM KHONG KH

Chng 4
Nghe san xuat gach va gom tai Vnh Long vi khoang 120 c s san xuat gom va 1.100 c s san xuat gach vi tren 2.300 mieng lo ngay em nha khoi. Khoi lo gach lam cho cac vn da vung lan can khong phat trien, cac loai cay khac nh xoai, mt,.. co ra hoa nhng khong au qua c, ch co cay nhan cho thu hoach nhng nang suat thap. Quan Long Bien, Ha Noi, co tren di 50 lo gach thu cong nam rai rac tren a ban to 1 va to 2 phng Long Bien, trong o co ca cum Thach Cau, ang hoat ong het cong suat. Khoi t cac lo gach xa ra lam anh hng en nang suat hoa mau, khien cho thu nhap cua ngi dan lam nong nghiep giam manh. Thu nhap t gan 2.000m2 at hoa mau cua nha anh Thu - to 2, cum Thach Cau ch con 300.000 ong/nam so vi nhng nam 2003 - 2004, khi khu vc cha chu anh hng cua khoi bui lo gach. Khi o, ch rieng tien thu c t rau b trong tren khu at nay a len ti 20 trieu ong/nam. Tai khu cong nghiep Viet Tr, Bai Bang - Lam Thao (tnh Phu Tho), o nhiem khong kh co anh hng ro ret oi vi cay trong. Cac vn chuoi xa Xuan Huy, Chu Hoa, Cao Mai (huyen Phong Chau) b kh thai (SO2) t nha may Supe Phot phat Lam Thao lam h hai. Cung khu vc nay, au nam 1997 do s co cua nha may Supe Phot phat Lam Thao ma hoa mau, cay coi trong vn cua cac xa neu tren eu b tan pha. Nha may a phai en bu tren 80 trieu ong. Thiet hai kinh te do anh hng en chat lng cong trnh xay dng va cac dang vat lieu O nhiem cac chat SO2, NOx trong moi trng khong kh gay ra hien tng lang ong va ma axt. Chnh cac hien tng nay la nguyen nhan chnh lam giam tnh ben vng cua cac cong trnh xay dng va cac dang vat lieu. Ket cau cua cac cong trnh xay dng co the b suy yeu do khong kh b o nhiem. Kh SO2 co anh hng rat manh len cac vat lieu xay dng. Ngoai ra, tac
Khung 4.3. Lang ong axt va anh hng S lang ong axt xay ra khi kh quyen b o nhiem bi s phat thai qua mc cac kh SO2, NOx. Cac kh nay t cac nguon thai se ngng tu trong kh quyen va phan ng vi hi nc va cac chat khac co trong bau kh quyen di tac dung cua bc xa t ngoai cua mat tri se tao ra cac chat long va kh co tnh axt, khi gap ieu kien thuan li se quay ngc tr lai be mat at. Do qua trnh tuan hoan dien ra lien tuc trong kh quyen, co the nguon phat thai t quoc gia nay song lai co anh hng ti nhieu quoc gia lan can. Lang ong axit co the gay ra hau qua nghiem trong nh: anh hng ti sc khoe con ngi, h hai mua mang, giam nang suat cay trong, pha huy cac rng cay, e doa cuoc song cua cac loai sinh vat, pha huy, lam giam tnh ben vng cua cac cong trnh kien truc, xay dng.
Nguon: Vien Khoa hoc Kh tng Thuy van & Moi trng

TAC HAI CUA O NHIEM KHONG KH

Chng 4
Bang 4.6. Ty le phat thai kh nha knh (CO2) tren au ngi (tan/ngi)
Ty le so ngi tra li theo mc o anh gia (%) Sach ep 84,8 84,4 82,0 81,2 73,7 70,1 66,0 74 Bnh thng 14,3 15,5 18 18,8 25,8 29,3 32,4 25,2 Di mc bnh thng 0,9 0,1 0 0 0,5 0,6 1,6 0,8

TAC HAI CUA O NHIEM KHONG KH

4.2. TAC HAI OI VI PHAT TRIEN KINH TE Thiet hai kinh te do anh hng en sc khoe Thiet hai kinh te do o nhiem khong kh anh hng en sc khoe bao gom cac khoan chi ph: chi ph kham va thuoc cha benh, ton that mat ngay cong lao ong do ngh om, ton that thi gian cua ngi nha cham soc ngi om,... D an ieu tra, thong ke, anh gia anh hng cua o nhiem moi trng ti sc khoe cong ong cua Cuc Bao ve moi trng (2007) c tien hanh tai hai tnh Phu Tho va Nam nh cho ket qua c tnh thiet hai kinh te do o nhiem khong kh tac ong en sc khoe trung bnh tren au ngi moi nam la 295.000 ong, khoang 5,5% GDP tren au ngi. Neu gia thiet, ton that ve kinh te do o nhiem khong kh tac ong en sc khoe oi vi ngi dan Ha Noi va Tp. Ho Ch Minh tng t nh ngi dan Phu Tho va Nam nh th Ha Noi vi 3,2 trieu dan - moi ngay thiet hai 2,58 ty ong va Tp. Ho Ch Minh - vi 6,1 trieu dan - moi ngay thiet hai 4,93 ty ong. Thc te, moi trng khong kh cac o th ln nh Ha Noi, Tp. Ho Ch Minh, Hai Phong, a Nang b o nhiem hn han so vi cac tnh Phu Tho va Nam nh, nen thiet hai kinh te do o nhiem khong kh thc te oi vi sc khoe cong ong Ha Noi va Tp. Ho Ch Minh co the con ln hn con so noi tren. Thiet hai kinh te do anh hng en hoa mau Bui trong khong kh hap thu nhng tia song cc ngan cua mat tri lam cho cay khong ln va kho nay mam. Nhng ni o nhiem khong kh nang, la cay hai ben ng quoc lo b phu mot lp at bui day ac lam cho qua trnh quang hp kho khan, do vay, cay coi o coi coc khong phat trien va rat can coi.

ong ong thi cua SO2, NO2 va O3 cung la nguyen nhan gay hao mon cong trnh, nhieu loai nguyen vat lieu quan trong co the b anh hng, v du: kim loai (sat, thep, ong, thiec...), hp chat hu c (sn...), cac loai a. O nhiem khong kh con lam giam sc ben c kh, gay han r, hong lp sn bao ve, mat cac chi tiet trang tr, an mon ng ong, r set,.. Hao mon cong trnh dan ti giam tuoi tho, lam tang chi ph bao dng va thay the. Theo so lieu quan trac lang ong axt mot so o th pha Bac nc ta, hien tng lang ong axt thng xay ra mot so thanh pho nh Hai Dng, Thai Nguyen hoac nhng khu vc lan can (Bieu o 4.2).
14 tan/km 12 10 8 6 4 2 0 Ha Noi Hai Phong Hai Dng Thai Nguyen Bac Giang Bac Ninh
2

Bang 4.5. anh gia ve canh quan moi trng du lch Viet Nam cua khach quoc te phan theo a phng
Ten tnh/ thanh pho Hue Khanh Hoa a Nang Quang Ninh Ha Noi Hai Phong Tp. Ho Ch Minh Tong so

Tong so khach c phong van (Ngi) 665 691 438 600 1.582 491 1.310 8.195

Nam 2004 My * Chau Au * Trung bnh The gii * Trung Quoc * Viet Nam ** 20 11 5 4 1,5

Nam 2010 21,6 11

Nam 2020

Nam 2025 27,6

trien. Khoang 40.000 km2 ong bang ven bien Viet Nam se b ngap hang nam; khoang 90% dien tch thuoc cac tnh ong bang song Cu Long se b ngap hoan toan. Do phan ln cac chat gay bien oi kh hau va o nhiem khong kh co cung nguon phat thai chnh nh ot nhien lieu

hoa thach (than, dau, gas) ben canh cac hoat ong cong nghiep, giao thong van tai, nong lam nghiep nen viec kiem soat hay giam thieu cac hoat ong noi tren thng at c ca hai muc tieu: giam o nhiem khong kh va han che toc o bien oi kh hau.

8 1,6 2,3

Khung 4.5. Tac hai cua bien oi kh hau oi vi Viet Nam

Tac hai en Nong nghiep Cay a nhiet i giam. Dien tch at nong nghiep b thu hep ang ke. Tac hai en Tai nguyen nc Thay oi che o ma co the gay lu nghiem trong vao mua ma, va han han vao mua kho. Gia tang ve cng o va tan suat cac cn bao, dong to gay lu ln va ngap lut, lu quet, trt l at va xoi mon. Gia tang thieu hut nc va tang nhu cau dung nc va mau thuan trong s dung nc. Tac hai en Lam nghiep, a dang sinh hoc Nc bien dang lam thay oi dien tch rng ngap man. Phan bo ranh gii cac kieu rng nguyen sinh, th sinh co the dch chuyen. Tang nguy c tuyet chung cua ong thc vat, nguon gien quy hiem. Tang nguy c chay rng, phat tan dch benh. Tac hai en Thuy san va Nghe ca Nhiet o tang lam nguon thuy, hai san b phan tan. Cac loai ca nhiet i (kem gia tr kinh te tr ca ng) tang len, cac loai ca can nhiet i (gia tr kinh te cao) giam. Tr lng cac loai hai san kinh te b giam sut, ca co the di c. Tac hai en Dai ven bien Phan ln dien tch cua ong bang song Cu Long, song Hong va ven bien mien Trung b ngap. Cac vung at ngap nc cua b bien Viet Nam, nghiem trong nhat la cac khu vc ngap man cua Ca Mau, Tp. Ho Ch Minh, Vung Tau va Nam nh b anh hng. Tac hai en Nang lng va Giao thong Cac dan khoan dau, kh b anh hng bi bao, to, loc. Cang bien va giao thong c thiet ke theo so lieu lch s se b anh hng. Giam san lng ien do han han. Che o thuy van khong on nh, dan en mau thuan trong van hanh thuy ien. Tieu thu nhieu nang lng hn do nhiet o va o am tang. Tac hai en Sc khoe Lam xuat hien nhieu benh mi la, trc ay ch khu tru trong mot khu vc nho. Nhieu ngi b mac benh hn. Tang mot so nguy c oi vi ngi benh, co the thay oi ac tnh trong nhp sinh hoc cua con ngi.
Nguon: Bao cao cua PGS. TS. Tran Thuc, Hoi thao Bien oi kh hau toan cau va Giai phap ng pho cua Viet Nam, Ha Noi, 26 - 29/2/2008

ang chu y la o nhiem khong kh khong nhng gay nen cac benh ly ng ho hap ma con anh hng en s phat trien cua thai nhi, la nguyen nhan lam cham phat trien he than kinh, tr nao tre. Trong nh n g na m sa p t i , m c o o nhie m kho n g kh o th ta n g le n , ne u kho n g co nh n g bie n pha p kie m soa t hie u qua , m c o a n h h n g e n s c khoe co n g o n g cu n g se ta n g le n . (Ba n g 4.4).
Bang 4.4. D bao so trng hp b anh hng en sc khoe lien quan en o nhiem khong kh Ha Noi

Nguon: (*) Climate Change 101: Understanding and Responding to Global Climate Change, 2007 (**) c tnh theo Thong bao au tien cua Viet Nam cho Cong c khung cua Lien hiep quoc ve bien oi kh hau, 2003

Hnh 4.1. Ngap chm trong lu lut Nguon: T lieu

Nguon: Tong cuc Thong ke, 2005

Cac tac ong Viem phoi man tnh ngi ln Viem phoi cap tnh tre em Nhap vien v ng ho hap Nhap vien v tim mach Cap cu Kho th Han che cac hoat ong trong ngay Ngay co trieu chng ng ho hap

So trng hp 2005 987 8.890 23 3 204 9.617 18.478 1.563.910 7.476.373 2010 2.174 19.580 513 450 21.181 260.942 3.444.434 16.466.340 2020 4.872 43.889 1.150 1.008 47.479 584.916 7.720.888 36.910.203

Khung 4.4. Du lch va moi trng tai Ha Tay

Du lch lang nghe truyen thong Ha Tay luon nhiet tnh m ca, vay ma du khach van ngoanh mat lam ng. Co nhieu ly do, nhng trong o van e o nhiem moi trng c xem la "chiec gay ngang chan" du khach ln nhat. Moi trng at, nc, khong kh hau het cac lang nghe eu o nhiem mc bao ong. Ngay ca nhng lang nghe mi, co trng bien "Du lch lang nghe" nh lang may Thng Hiep (Phuc Tho) th chat thai t san xuat cung lam cho nguon nc va khong kh b o nhiem, vao ngay ma, bun at ngap en na banh xe, ngay nang rao th ng bui mu mt. Cung vi van e o nhiem, ha tang c s nh ng sa chat hep, kem chat lng khien canh quan du lch lang nghe tr nen b bach, thieu thong thoang.
Nguon: Bao Lao ong so 179 ngay 01/07/2006

Bieu o 4.2. Lang ong SO2 tai mot so tnh khu vc mien Bac nam 2001 Nguon: Vien C hoc, 2001

Bang 4.5 cho thay ty le so ngi anh gia ve mc o sach ep tai cac thanh pho ln nh Ha Noi, Tp. Ho Ch Minh, Hai Phong thap hn kha nhieu so vi cac thanh pho nh Hue, Khanh Hoa, a Nang. ieu nay cho thay cac thanh pho ln van e ve moi trng noi chung va moi trng khong kh noi rieng can c xem xet mot cach het sc nghiem tuc. 4.3. O NHIEM KHONG KH VA BIEN OI KH HAU O nhiem khong kh la moi e doa nghiem trong ti thien nhien va moi trng nh a dang sinh hoc va cac he sinh thai. Tuy nhien, anh hng tong hp nhat la nhng anh hng oi vi bien oi kh hau. Rat nhieu bang chng khoa hoc cho thay van e bien oi kh hau toan cau ang dien ra va trai at ang nong len la

do cac hoat ong cua con ngi ch khong phai thuan tuy do dao ong kh hau cua t nhien. Kh nha knh - trong o kh CO2 la thanh phan c ban cung mot so kh khac nh CH4, N2O, CFC,.. - luon co mat trong kh quyen va gop phan duy tr nhiet o cua trai at phu hp vi cuoc song con ngi. Tuy nhien, t sau thi ky cach mang cong nghiep, do cac hoat ong cua con ngi ac biet la ot nhien lieu hoa thach (than, dau, gas) phuc vu cong nghiep, giao thong van tai, nong nghiep, pha rng,... lng phat thai cac loai kh nay khong ngng tang nhanh va tch luy trong thi gian dai a lam tang kha nang tch nhiet trong kh quyen va gay ra hien tng hieu ng kh nha knh. Bang 4.6 cho thay mc o tang ty le phat thai CO2 tren au ngi tai Viet Nam, trung bnh cua the gii va mot so quoc gia ien hnh.

Ty le phat thai kh nha knh tren au ngi cua Viet Nam hien nay la thap so vi mc trung bnh cua the gii, nhng mc o gia tang ty le phat thai kha cao (t 1,5 len 2,3 sau 15 nam). Ben canh o, vi viec o th hoa rat nhanh, khong kiem soat c luong di dan t nong thon vao thanh pho, cac o th lai nam sat bien a lam cho cac tac hai cua bien oi kh hau toan cau oi vi Viet Nam tr nen tram trong hn. Neu viec phat thai kh nha knh cua the gii trong thi gian ti khong giam i

th d bao nhiet o Trai at se tang khoang 2 - 30C trong the ky nay. Hau qua la, tai mot so khu vc nguon cung cap nc giam i, bang tuyet dan bien mat do tan chay, lut loi va han han se dien ra thng xuyen hn. Them vao o, bang tan lam mc nc bien dang cao e doa cac vung duyen hai; cng o cac cn bao se tang len va kho d oan hn. Bieu o 4.3 cho thay, neu nc bien dang 1 m th 10,8 % ngi dan Viet Nam se b anh hng trc tiep en cuoc song (gap khoang 3 lan nc b anh ln th hai tai Chau A) va la quoc gia co ty le b anh hng ln nhat trong 84 nc ang phat

Thiet hai oi vi hoat ong du lch O nhiem moi trng noi chung va o nhiem khong kh noi rieng a va ang la mot trong nhng yeu to co anh hng en hoat ong du lch cua Viet Nam. ieu ang lo ngai la moi trng du lch tai nhieu khu vc a b o nhiem do tac ong cua nhieu nganh kinh te, trong o co tac ong t chnh cac hoat ong du lch (v du: hoat ong xay dng ba bai, khong co ke hoach, gia tang rac va cac loai phe thai, pha huy san ho lam vat lieu xay dng...).

Nguon: S TNMT&N TP. Ha Noi, 2008

Bieu o 4.3. Ty le dan so Chau A chu tac ong cua mc nc bien dang (Nguon: The Impact of Sea Level Rise on Developing Countries: A Comparative Analysis World Bank, 2007)

56

57

58

59

60

61

Chng 4
TOM TAT NOI DUNG CHNG 4
O nhiem khong kh lam gia tang ty le ngi mac cac benh ve ng ho hap. Ty le nay ang co xu hng tang len trong nhng nam gan ay. Khong kh b o nhiem gay ra nhng thiet hai khong nho ve kinh te, gia tang chi ph cham soc sc khoe, thiet hai do giam thi gian lam viec va giam nang suat lao ong cua ngi lao ong, thiet hai do giam nang suat nong nghiep, thuy san va chi ph phai bo ra e sa cha hao mon cong trnh, anh hng en hoat ong du lch cua Viet Nam. O nhiem khong kh con dan en nhng bien oi ve kh hau va bien oi kh hau co nhng anh hng rat ln oi vi Viet Nam.

Hnh 4.2. Hang ph pho Ma May (Ha Noi) Nguon: Trung Dung

Hnh 4.3. i hoc trong o nhiem Nguon: Thanh Thuy

62