S 8INCANGkAN kLLN1INGAN

SUNGAI DALAM kLGIA1AN

nAkIAN MASAkAkA1 MLLAU
1kADISICNAL?
AWAAN AWAAN
Penempoton di tepi sunqoi
Luzimn,u e;ee/e/ ./e; /e///.e/ ////e
/ve/ //e/ ///e/e /e e/ e/e ve/e/
/e/ // ////e /ee /eaee /v/ e/ /e ve/e/
ve/e kuwusun tunul ,ung subur oun
scsuui untuk bcrcucuk tunum. Di suming itu.
muoul bugi mcrcku untuk mcnouut sumbcr
uir untuk kccrluun luriun. crtuniun.
mcn}ulunkun uktiviti ckonomi scrtu
kcmuoulun cngungkutun untuk bcrlubung
ocngun kuwusun bcrockutun.
ertan|an
a) bercucuk tanam atau pertan|an merupakan
keg|atan ekonom| utama masyarakat Me|ayu
trad|s|ona|
b) 1anaman utama ada|ah tertumpu kepada
tanaman pad| |a|tu pad| sawah dan pad| buk|t
atau pad| huma
c) ad| sawah d|tanam d| kawasan |embah
sunga| yang merupakan kawasan tanah |anar
yang subur rendah dan rata na| |n| dem|k|an
kerana pad| sawah memer|ukan beka|an a|r
yang banyak dan mencukup| bag| memast|kan
penge|uaran has|| yang memuaskan
D| tanah Me|ayu kawasan penanaman pad|
sawah yang utama |a|ah edoh Per/is
5eberonq Peroi Neqeri 5embi/on Pohonq
dan e/onton ui 5oboh penonomon podi
sowoh diusohokon o/eh Oronq odoton dan
Oronq uusun yonq mend|am| kawasan |embah
sunga| d| barat Sabah sepert| 1u4k4N P4P4k
dan LNAMANG ad| sawah [uga d|tanam d|
|embah|embah buk|t d| konou eninqou dan
1ombunon D| Sarawak penanaman pad|
sawah d|usahakan o|eh Crang ke|ab|t yang
mend|am| kawasan rumah pan[ang d| nu|u
Sunga| 8aram
{d_ Pada awal abad ke-19, sistem
pengairan telah mula dibina bagi
mema]ukan penanaman padi sawah.
8istem pengairan utama yang digunakan
ialah kincir air, terusan, empangan dan tali
air. Di Kedah, Terusan Wan Mat 8aman
sepan]ang 32 km telah dibina pada tahun
1885 untuk mengairi sawah padi.
{e_ Padi huma atau padi bukit pula ditanam
di kawasan tanah tinggi atau lereng bukit.
Hal ini demikian keranba padi huma tidak
memerlukan bekalan air yang banyak dan
hanya cukup bergantung kepada air hu]an
saha]a. Di 8abah, padi huma ditanam oleh
Orang Murut melalui kegiatan pertanian
pindah di bukit dan kawasan yang kurang
subur.
Di 8arawak, padi huma men]adi tanaman
makanan yang penting dan dilakukan oleh
Orang ban, Bidayuh dan kenyah.
Kebiasaannya, di setiap rumah pan]ang di
8arawak terdapat tanah yang
diperuntukkan khas untuk menanam padi
huma secara bergotong-royong.
{f_ Umumnya, masyarakat Melayu
tradisional menggunakan cara tradisi
untuk men]alankan aktiviti tersebut.
(e) ad| numa aLau padl buklL pula dlLanam dl
kawasan Lanah Llnggl aLau lereng buklL Pal lnl
demlklan kerana padl huma Lldak memerlukan
bekalan alr yang banyak dan hanya cukup berganLung
kepada alr hu[an saha[a ul Sabah padl huma
dlLanam oleh Crang Murut melalul keglaLan perLanlan
plndah dl buklL dan kawasan yang kurang subur ul
Sarawak padl huma men[adl Lanaman makanan yang
penLlng dan dllakukan oleh Crang Iban 8|dayuh dan
kenyah keblasaannya dl seLlap rumah pan[ang dl
Sarawak LerdapaL Lanah yang dlperunLukkan khas
unLuk menanam padl huma secara bergoLongroyong
(f) umumnya masyarakaL Melayu Lradlslonal
menggunakan cara Lradlsl unLuk men[alankan akLlvlLl
LersebuL 8agl memba[ak dan mengga|a Lanah sawah
mereka menggunakan cangku|ta[ak dan kerbau yang
d||kat bersama s|kat aLau pencakar ul samplng lLu
sab|t aLau p|sau tua| dan ketam pad|"dlgunakan
unLuk menual padl yang Lelah masak SemenLara
|esung tangan dan |esung kak| pula dlgunakan unLuk
memlsahkan kullL padl Selaln lLu "orangorangan"
dan "t|nt|n kosong yang dllkaL pada Lall dlpacak dl
Lengah sawah bagl menghalau musuh padl
(g) Selaln lLu pelbagal [enls Lanaman laln LuruL
dlLanam bagl memenuhl keperluan harlan keluarga
ontohnya
8uahbuahan
Sayursayuran
8|[|ran
Ub|
kekacang
La|n|a|n
Menangkap Ikan
a) keglaLan menangkap lkan [uga penLlng
dalam slsLem ekonoml sara dlrl
LeruLamanya bagl penduduk dl perslslran
panLal keglaLan lnl blasanya dllakukan dl
plngglr lauL sungal kolamLaslksawah
padldan sebagalnya
b) Muslm penangkap lkan adalah dl anLara
bulan Mac hlngga Cktober AnLara bulan
november hlngga lebruarl yang dlangkap
sebagal mus|m tengku[uh akLlvlLl LersebuL
dlhenLlkan kerana lauL bergelora dan
berbahaya kepada nelayan
(c ) SemenLara menunggu muslm Lengku[uh berakhlr
mereka akan men[alankan perusahaan kecllkecllan
membuaL Llkar bakulmenenun kaln dan lalnlaln
1erdapaL [uga seseLengah nelayan yang menangkap
lkan dl kolam Laslk dan sawah padl dl samplng
membalkl alaLalaL menangkap lkan
(d) ac|ng [a|a tangguk |ukah tombah serampang
dlgunakan unLuk menangkap lkan dl sungal dan
kolam SemenLara lLu bubu[ar|ng ke|ong dan pukat
dlgunakan unLuk menangkap lkan dl lauL
(e) kebanyakan nelayan LerllbaL dengan per|kanan
p|ngg|r panta| mellpuLl kawasan dalam llngkungan 30
km dr plngglr panLal lanya dllakukan secara
bersend|r|an aLau berkumpu|an lalLu anLara t|ga
hlngga ||ma orang
Mereka menggunakan sampan aLau boL kecll sebagal
membaalaL pengangkuLan unLuk pergl dan membawa
ballk hasll Langkapan seperLl |kan udang sotong dan
ketam Pasll Langkapan yang berleblhan blasanya
dlkerlngkan dan dl[ual secara kecllkecllan sebagal
pendapaLan samplngan
1he Lnd