CHNG 3

KHI QUT H THNG K TON PHP

H thng k ton Php l i din tiu biu nht cho h thng k ton cc nc Ty u. Mc ch ca chng hc ny l cung cp cho sinh vin nhng kin thc khi qut sau: + Nguyn tc xy dng ch k ton Php + c im h thng ti khon, s v bo co k ton c p dng trong ch k ton Php. + Phng php k ton mt s nghip v trong k ton Php. S tit: 15 tit (10 tit ging l thuyt v 5 tit tho lun, sa bi tp) 3.1 NGUYN TC XY DNG K TON PHP 3.1.1 Khi nim k ton. K ton ra i v khng ngng hon thin cng vi qu trnh ra i v pht trin ca nn sn xut x hi. Tham kho cc ti liu, chng ta thy c nhiu nh ngha khc nhau v k ton. Trong thi k k ton cn phi thai, ngi ta quan nim k ton l mt phng php tnh ton v phn tch kt qu v nhng giao dch lin quan n tin bc ca t nhn, tp th v cc phng php theo di nhng din bin ca giao dch y. n khi k ton ng vai tr chnh trong nn kinh t, cc tc gi nh ngha k ton l mt ngh thut ghi chp, phn tch v tng kt nhng giao dch thng mi, k ngh gip cho cc doanh nghip nhn nh c mc pht trin hay suy thoi, thy r c u im v nhc im ca doanh nghip mnh tm bin php ch o thch hp. Gn y cc nh kinh t hc, x hi hc nhn thc c mn hc ny v nng cao a v k ton ngang hng vi cc ngnh khoa hc khc v nh ngha k ton l mn khoa hc din t v minh chng cho cc hot ng giao dch, thng mi, k ngh bng nhng con s biu hin gi tr tin t. K ton hiu theo ng ngha t l s tnh ton, i chiu v ghi chp (s ghi chp lin tc theo th t thi gian, ng thi c s phn loi ton b cc nghip v kinh t pht sinh n v bng thc o gi tr l ch yu), trn c s tnh ra cc ch tiu quan trng cn thit trong sn xut kinh doanh nh chi ph kinh doanh, gi thnh sn phm, doanh thu, li, l Trong hot ng qun l kinh t, k ton l mt h thng thng tin v kim tra v ti sn trong cc doanh nghip, cc t chc x hi thng qua mt h thng phng php nghin cu ring v s dng thc o gi tr l ch yu. Trong h thng k ton Php, k ton c chia thnh k ton tng qut v k ton phn tch. K ton tng qut nh l mt thc th duy nht bt buc i vi tt c cc loi hnh doanh nghip. n phn nh ton b gi tr ti sn, vt t, tin vn, tnh hnh mua bn, thu

88

nhp, tnh ton kt qu dng tng qut. s liu k ton tng qut l c s lp bng tng kt ti sn, cc bo co ti chnh khc, cung cp tnh hnh ti chnh ca doanh nghip cho cc c quan qun l Nh nc. K ton phn tch phn nh tnh hnh chi ph, doanh thu, kt qu ca tng loi hng, tng ngnh hot ng, gi ph, gi thnh ca tng loi sn phm sn xut k ton phn tch l phng tin gip ban gim c kim sot mt cch c hiu qu tnhh hnh hot ng ca doanh nghip mnh. Tuy vy, gia k ton tng qut v k ton phn tch c mi quan h cht ch vi nhau, cng thc hin chc nng phn nh v gim c qu trnh kinh doanh mt cch lin tc v c h thng. 3.1.2 Cc nguyn tc ca k ton Ti khon, s v bo co k ton cn qut trit nhng nguyn tc sau: (a) Thn trng: L s nh gi hp l mi s kin nhm lo tr vic chuyn li cho tng lai nhng v vic thiu r rng trong hin ti, c kh nng gy tc hi cho ti sn v thnh qu ca doanh nghip (b) Hp thc: L tun th nhng nguyn tc v th tc hin hnh. (c) Trung thc: l s p dng ngay tht nhng quy tc, th tc hin hnh, khng gian di. (d) Dng gi gc (gi tr nguyn thy): l gi lc mua vo, nhp vo ti khon. (e) Ring bit ca mi nin kha: Chi ph hay thu nhp ca nin kha no phi c phn nh vo nin kha . (f) S dng nht qun cc phng php k ton: l la chn phng php no p dng th phi s dng trong c nin k ton, khng thay i trong mi nin . 3.2 C IM K TON PHP. 3.2.1 H thng ti khon k ton. H thng ti khon k ton u tin ca Php c ban hnh nm 1947. H thng ti khon ny tch ri phn k ton i cng c chia thnh 8 loi (nh s t 1 n 8). Ti khon loi 9 thuc k ton phn tch. Cc ti khon c bit c nh s 0. H thng ti khon k ton nm 1947 c sa i, b sung rt nhiu vo nm 1957 v t gi l h thng ti khon k ton nm 1957. H thng ti khon k ton nm 1957 c duyt xt li ton b vo nm 1982. Ti Php tng hoch k ton nm 1982 do Hi ng quc gia v k ton son tho v c ph chun theo Ngh nh ngy 27/04/1982 ca B Kinh t Ti chnh nc Cng ho Php, thay th tng hoch k ton n 1957. H thng ti khon ny c p dng t nm 1984 v c gi l H thng ti khon k ton tng qut nm 1982. a. Khi nim Ti khon l cc hnh thc phn loi, ghi chp cc nghip v kinh t pht sinh, theo bn cht ca tng nghip v. Ti khon c s dng ghi nhn tnh hnh v s bin ng ca tng loi ti sn, tng loi vn, tng khon cng n, chi ph v thu nhp. Tu theo quy m v loi hnh hot ng m mi doanh nghip cn c mt h thng ti khon thch hp, bo m vic phn nh y , ton b mi hot ng ca doanh nghip.

89

Phng php ghi vo ti khon Di dng n gin nht, mt ti khon gm 3 yu t: - Tn ca ti khon (chnh l tin ca ti sn, vnm ti khon phn nh). - Bn tri ca ti khon c gi l bn N - Bn phi ca ti khon c gi l bn C Ti khon c m theo ch T Tn ti khon N C

b. Cch ghi vo ti khon - Cc ti khon phn nh ti sn v chi ph: Cc nghip v pht sinh lm tng gi tr ti sn v chi ph c ghi vo bn N ca ti khon, cn cc nghip v pht sinh lm gim gi tr ti sn v chi ph c ghi vo bn C ca ti khon. - Cc ti khon phn nh vn v thu nhp: Cc nghip v pht sinh lm tng vn v thu nhp c ghi vo bn C ca ti khon, cn cc nghip v pht sinh lm gim vn v thu nhp c ghi vo bn N ca ti khon. c. S d ca ti khon S d ca ti khon l s chnh lch hai bn N v C ca mt ti khon. - Nu bn N ln hn bn C th ti khon c s d N - Nu bn C ln hn bn N th ti khon c s d C - Nu hai bn N v C bng nhau: Ti khon khng c s d, tc l c kt ton. C th: - Cc ti khon phn nh ti sn: Ch c s d N hoc khng c s d, khng th c s d C. - Cc ti khon phn nh vn: Ch c s d C hoc khng c s d, khng th c s d N. - Cc ti khon phn nh chi ph: Trong k c s d N, nhng cui k c kt ton nn khng c s d. - Cc ti khon phn nh thu nhp: Trong k c s d C, nhng cui k c kt ton nn khng c s d. d. Kho v m ti khon Cui nm (hoc cui mt nh k k ton) kt thc s sch ta phi kho ti khon. kho mt ti khon, ta cng s pht sinh bn N, s pht sinh bn C, tm ra s d cui k ca ti khon. - Cc ti khon c s d N cui k: t s d N sang bn C - Cc ti khon c s d C cui k: t s d C sang bn N. - S tng cng hai bn s cn i v ta gch 2 gch ngang di s tng cng y. Qua u nm sau (hoc u nh k k ton sau), ta m li ti khon bng cch tr li s d N v bn N, s d C v bn C v gi l s d u k.

90

V d3.1: Sau y l cch ghi vo ti khon 512 Ngn hng TK 512 Ngn hng SDK (701) (164) (411) (530) (7624) : 500.000 : 100.000 : 300.000 : 50.000 : 250.000 : 60.000 130.000 70.000 20.000 200.000 15.000 450.000 (601) (624) (623) (215) (616) (7624)

PS: 760.000

PS: 885.000 SDCK: 375.000 (D N)

Tng cng: 1.260.000

Tng cng: 1.260.000

e. Phn loi h thng ti khon k ton H thng ti khon k ton nm 1982 ca Php c chia thnh 9 loi: - Ti khon loi 1 n loi 8: Thuc k ton tng qut - Ti khon loi 9: Thuc k ton phn tch Trong phm vi kt ton tng qut, c chi tit nh sau: + Ti khon t loi 1 n loi 5: Cc ti khon thuc bng tng kt ti sn. + Ti khon loi 6, loi 7: Cc ti khon qun l + Ti khon loi 8: Cc ti khon c bit. Trong phm vi k tan phn tch c s dng ti khon loi 9. Cc nghip v kinh t pht sinh c phn nh vo cc ti khon ny theo nhng tiu chun ring. Sau y l bng phn loi h thng ti khon k ton nm 1982 ca h thng k ton Php. Bng h thng ti khon k ton Cc ti khon thuc bng tng kt ti sn Loi 1: Cc ti khon vn 10: Vn v d tr 11: Kt qu chuyn sang nin mi 12 : Kt qu nin 13 : Tr cp u t 14 : D phng theo quy nh 15 : D phng ri ro v tn ph

91

16 : Tin vay v cc khon xem nh n 17 : Cc khon n lin quan n d phn 18 : Ti khon lin lc gia cc x nghip v cc cng ty d phn. Loi 2: Cc ti khon bt ng sn. 20: Bt ng sn v hnh 21: Bt ng sn hu hnh 22: Bt ng sn em t nhng 23: Bt ng sn d dang 26: D phn v cc tri quyn lin h n d phn 27: Cc bt ng sn ti chnh khc 28: Khu hao cc bt ng sn 29: D phng gim gi cc bt ng sn 31: Nguyn liu v vt t 32 : Cc loi d tr sn xut khc 33: Sn phm d dang 34: Dch v d dang 35: Tn kho sn phm 37: Tn kho hng ho 39: D phng gim gi hng tn kho v d dang. 40: Nh cung cp v cc ti khon lin h 41: Khch hng v cc ti khon lin h 42: Nhn vin v cc ti khon lin h 43: Bo him x hi v cc t chc khc 44: Chnh ph v cc on th cng cng 45: Nhm hi vin 46: Ngi n v ch n linh tinh 47: Ti khon tm thi hay ch i 48: Ti khon iu chnh 49: D phng gim gi cc ti khon thanh ton

Loi 3: Cc ti khon hng tn kho v sn phm dch v d dang Loi 4: Cc ti khon thanh ton.

Loi 5: Cc 50: Gi khon ng sn t li ti khon 51: Ngn hng, cc cng ty ti chnh v cc c s tng t ti chnh. 53: Qu tin mt 54: Cc khon ng trc cng tc v ti khon c bit. 58: Chuyn khon ni b 59: D phng gim gi cc ti khon ti chnh Loi 6: Cc ti khon chi ph khc. 60: Mua hng (Tr ti khon 603) 61: Dch v mua ngoi 62: Dch v mua ngoi khc 63: Thu, m ph v cc khon np tng t 64: Chi ph nhn vin

92

65: Chi ph qun l thng thng khc 66: Chi ph ti chnh 67: Chi ph c bit 68 : Nin khon khu hao v d phng 69 : Phn tham gia ca nhn vin Thu li tc v tng t. Loi 7 : Cc ti khon thu nhp 70: Bn sn phm ch to, cung cp dch v, hng ho 71: Sn phm tn kho tng (hoc gim) 72: Sn phm bt ng ho 73: Thu nhp rng tng phn v cc nghip v di hn 74: Tr cp kinh doanh 75: Thu nhp v qun l thng thng khc 76: Thu nhp ti chnh 77: Thu nhp c bit 78: Hon nhp khu hao v d phng 79: Kt chuyn chi ph Loi ti khon ny khng nm trong cc loi t 1 n 7. Nh: TK 88: Kt qu ch phn phi Cc nghip v kinh t pht sinh c phn nh vo cc ti khon ny theo nhng tiu chun ring.

Cc ti khon c bit Cc ti khon thuc k ton phn tch.

Loi 8:

Loi 9:

Trn y l cch phn loi h thng ti khon nm 1982 ca Php, c c kt cu ca cc loi ti khon trn. f. Kt cu ca cc ti khon k ton hin hnh Php. Trong cng tc k ton, mi doanh nghip phi s dng mt h thng ti khon k ton bao gm nhiu phn h vi nhiu loi ti khon khc nhau. Tuy nhin, s lng ti khon s dng nhiu hay t ph thuc vo c im sn xut kinh doanh ca mi doanh nghip. Do , cung cp thng tin chnh xc cho qun l cn quy nh cch ghi chp vo tng loi ti khon, c th bn N ca ti khon ghi ni dung g, bn C ghi ni dung g. Do nhu cu i hi cung cp thng tin cho qun l, m cc ti khon c s khc bit v kt cu. Sau y l quy nh ni dung ghi chp vo tng loi ti khon ca k ton Php. * Kt cu ca cc Ti khon Vn Trong k ton Php, vn chnh l ngun hnh thnh nn cc ti sn ca doanh nghip, bao gm: - Vn cng ty (vn t c ca cng ty) - Cc qu ring khc: Nh qu d tr, qu d phng - Tin vay v cc khon xem nh n. - Cc khon n lin quan n d phn Vn c theo di trn cc ti khon loi 1 v c kt cu nh sau:

93

TK Vn

SPS gim

SDK: x x x SPS tng

SPS gim: x x x SDCK: xxx (D C)

SPS tng: x x x

Tng cng: x x x x

Tng cng: x x x

PS tng - PS gim SDK + PS tng = SDCK + Psgim

SDCK = SDK + * Kt cu ca Ti khon ti sn Ti sn ca doanh nghip bao gm: - Bt ng sn: Bt ng sn v hnh, bt ng sn hu hnh. Bt ng sn ti chnh, bt ng sn d dang bt ng sn c theo di trn TK loi 2. - Ti sn lu ng: Ti sn d tr, phiu u t ngn hn v cc loi tin TSL ca doanh nghip c theo di trn TK loi 3,5 cc ti khon ti sn c kt cu nh sau: N TK Ti sn C

SDK: x x x SPS tng

SPS gim

SPS tng: x x x

SPS gim: x x x SDCK: x x x (D N)

Tng cng: x x x x

Tng cng: x x x

* Kt cu ca Ti khon thanh ton Ti khon thanh ton l cc ti khon theo di cc khon phi thu, phi tr ca doanh nghip. Trong h thng ti khon k ton Php chnh l ti khon loi 4. Ti khon thanh ton c kt cu nh sau:

94

TK Thanh ton

SDK: Cc khon cn phi thu u k. - Cc khon phi thu PS trong k. - Cc khon tr trong k SDCK : Cc khon cn phi tr cui k (D c) Tng cng: x x x x

SDK: Cc khon cn phi tr u k. - Cc khon phi tr PS trong k. - Cc khon thu trong k SDCK : Cc khon cn phi thu cui k (D N) Tng cng: x x x x

* Kt cu ca cc Ti khon chi ph Ti khon chi ph l ti khon c s dng theo di chi ph kinh doanh, chi ph ti chnh v chi ph c bit. Chi ph ca doanh nghip c theo di trn ti khon loi 6 Cc ti khon chi ph. TK loi 6 c kt cu nh sau: N TK Chi ph C

- Chi ph PS tng trong k

- Chi ph PS gim trong k - Kt chuyn chi ph sang TK xc nh kt qu nin (cui k) PS: x x x

PS: x x x

Cui k: Cc TK chi ph khng c s d * Kt cu ca cc Ti khon thu nhp Ti khon thu nhp l ti khon c s dng theo di thu nhp kinh doanh, thu nhp ti chnh v thu nhp c bit. Thu nhp ca doanh nghip c theo di trn ti khon loi 7Cc ti khon thu nhp. Ti khon loi 7 c kt cu nh sau: N TK Thu nhp C

- Thu nhp PS gim trong k. - Kt chuyn thu nhp sang TK xc nh kt qu nin (cui k) PS: x x x

- Thu nhp PS tng trong k

PS: x x x

Cui k: Cc TK thu nhp khng C s d

95

* Kt cu ca Ti khon kt qu nin Ti khon kt qu nin c s dng xc nh kt qu (li, l) chung ca cc hot ng trong doanh nghip, cng nh li (l) ca tng hot ng (hot ng kinh doanh, hot ng ti chnh v hot ng c bit). Kt qu ca cc hot ng trong doanh nghip c theo di trn ti khon 12 "Kt qu nin ". TK 12 c kt cu nh sau :

TK Kt qu nin

- Kt chuyn chi ph cui k

- Kt chuyn thu nhp cui k

chi ph: x x x Li: x x x (D C) Tng cng: x x x

thu nhp: x x x L: x x x (D N) Tng cng: x x x

3.2.2 S sch k ton L ton b cc s sch, cc bo biu ghi cc s liu tng hp v chi tit v tt c cc nghip v kinh t pht sinh trong doanh nghip. Tu theo cch thc t chc k ton ca mi doanh nghip, c th m nhiu s hay t s, tuy nhin c 2 loi s sau: c s dng cho tnh thng dng hu ht cc nc trn th gii. - S sch php nh: L s sch tng hp m Lut Thng mi quy nh cho cc doanh nghip phi gi gn (nh: S nht k, s ci, s kim k, cc ti liu tng hp). - S sch m theo nhu cu k ton: L cc s chi tit doanh nghip cn m thm theo di chi tit tng nghip v theo nhu cu cng tc k ton thc t cn phi c (nh: S chi tit hng tn kho, s chi tit theo di v thanh ton vi nh cung cp, vi khch hng) Sau y ta s i su tm hiu h thng s sch php nh. a. S nht k L s dng ghi hng ngy tt c cc nghip v kinh t pht sinh theo th t thi gian, c s ghi s nht k l cc chng t k ton hp l, c sp xp theo th t thi gian xy ra nghip v vo s nht k. Theo iu 8 Lut Thng mi Php, s nht k l mt loi s bt buc i vi cc doanh nghip. S nht k phi c nh s trang lin tc v c vin chc lc s to n Thng mi k tt trn mi trang s. Lut nghim cm x s, cha trng, ghi ngoi l v khng c sa cha tri php bt c hnh thc no. Nht k l quyn s k ton quan trng nht. Tu thuc quy m hot ng ca mi doanh nghip m mi s nht k c th s dng mt cun s nht k tng qut hoc m thm nhiu s ph. Mi trang s nht k tng qut c trnh by nh sau:

96

S hiu TK N C

Gii trnh S mang sang Ngy Cu din gii tm tt Ngy Cng mang sang

S tin ghi N xx

S tin ghi C xx

xxx

xxx

- Cui mi trang nht k phi cng s tin mang sang trang sau : + Cui trang trc ghi : Cng mang sang + u trang sau : S mang sang S nht k phi c lu gi 10 nm k t ngy kho s. - Phng php ghi s nht k + Ghi theo nh khon n gin (Ghi N 1 TK, ng thi ghi C TK c lin quan vi s tin bng nhau). + Ghi theo nh khon phc tp : - Ghi N 1 TK v ghi C nhiu TK khc c lin quan vi s tin bng nhau. - Ghi N nhiu TK v ghi C 1 TK khc c lin quan vi s tin bng nhau. V d 3.2 : Ghi vo s nht k cc nghip v pht sinh sau y : (n v tnh Fr) 61N 10 1 N 12 1 N 15 1 - N 16 1 - N 18 1 - N 19 1 - N 20 1 - N Vay ca c s tn dng bng tin ngn hng 25.000 Mua 1 my vi tnh cho b phn vn phng gi cha c thu 5.000, thu sut TVA 18,6% cha thanh ton Thanh ton tin qung co 1500 bng tin ngn hng Tr tin mua bo him xe ti bng tin mt 1.200 ng trc tin mua hng cho nh cung cp A mua vt liu 7.000 bng chuyn khon Mua nguyn, vt liu ca nh cung cp B, gi mua cha c thu TGGT 10.000, thu sut TVA 18,6% thanh ton bng tin gi ngn hng. Bn sn phm cho hng S, gi bn cha c thu 20.000, thu sut VAT 18,6%, thanh ton bng chuyn khon qua ngn hng. Thanh ton tin thu vn chuyn 2.000, bng tin ngn hng.

97

S NHT K Nm N S hiu ti khon N 512 2183 4456 404 623 512 C 164 S mang sang 6-1 Vay tin ngn hng ca c s tn dng 10 - 1 Mua my vi tnh cho b phn vn phng. Thu GTGT Tr h NN Nh cung cp bt ng sn 12-1 Dch v qung co Thanh ton bng tin ngn hng 15-1 Mua bo him xe ti 616 530 409 512 601 4456 512 512 701 Thanh ton bng tin mt 16-1 ng trc tin mua hng cho nh cung cp bng tin ngn hng 18-1 Mua nguyn vt liu Thu GTGT Tr h ngn hng Thanh ton bng tin ngn hng 19-1 S tin thu ca khch hng S Bn sp 20-1 624 512 Vn chuyn thu ngoi Thanh ton bng tin ngn hng Cng mang sang 863.210 2.000 2.000 863.210 4457 Thu GTGT Thu h Nh nc 23.720 20.000 3.720 10.000 1.860 11.860 7.000 7.000 1.200 1.200 1.500 1.500 5.000 930 5.930 250.000 250.000 Gii trnh S tin ghi N 560.000 (n v tnh: Fr) S tin ghi C 560.000

Qua v d trn ta c th thy u im ca vic ghi S nht k. - Vic ghi S nht k gip ti hin r rng th t thi gian pht sinh nghip v.

98

- Vic ghi cc nghip v theo th t thi gian khng cho php k ton vin ghi xen vo cc nghip v b sung ( trnh gian di ny, S nht k khng c khong trng) - S nht k trn gip cho vic kim tra, i chiu nhm m bo tnh chnh xc ca thng tin. b. S ci L s phn loi cc nghip v kinh t pht sinh theo ni dung kinh t (Theo ti khon k ton). S ci c m cho tng ti khon, c th tp trung tt c cc ti khon trong mt quyn s duy nht c nhiu trang, mi ti khon c s dng mt s trang nht nh tu theo s lng nghip v pht sinh th dnh ring cho mi ti khon mt quyn s, cn cc ti khon t c nghip v pht sinh th c th tp trung 2 hoc 3 ti khon vo mt s. Ngoi ra, S ci cn c th s dng bng cc t ri trn giy gi l th ti khon. Hng ngy, s pht sinh Nht k (N ti khon no, C ti khon no, s tin l bao nhiu) phi c ghi vo S ci ca cc ti khon c lin quan. - Mu S ci Trong thc tin, S ci c th m theo cc hnh thc sau: + Theo hnh thc chia i (Bn N v bn C tch ri nhau) + Theo hnh thc kt hp (Bn N v bn C lin nhau) V d 3.3: Cn c vo S nht k v d trn, ta c th m S ci cho cc ti khon c lin quan. S CI TK 512 Ngn hng (Theo hnh thc chia i) Din gii (Ghi TK i ng) S d u k 6/1 19/1 S tin 530.000 Ngy 12/1 16/1 Din gii (Ghi TK i ng) TK 623: Qung co TK 409: Nh cung cp c s d N TK 601: Mua nguyn vt liu TK 4456: Thu GTGT Tr h NN. TK 624: Vn chuyn ti sn S d cui k (D N) 20/1 Tng cng

N Ngy

C S tin 1.500 7.000 10.000 1860 2000 781.360 803.720

TK 164: Vay cc c 250.000 s tn dng TK 701: Bn thnh phm TK 4457: GTGT - Thu h NN Tng cng Thu 20.000 3720

803.720

99

S CI TK 512 Ngn hng Ngy Din gii (Ghi TK i ng) N S d u k 6/1 12/1 16/1 18/1 19/1 20/1 TK 164: Vay cc c s tn dng TK 623: Qung co TK 409: Nh cung cp c d N TK 601: Mua nguyn vt liu TK 4456: Thu GTGT Tr h NN TK 701: Bn thnh phm TK 4457: Thu GTGT Thu h NN TK 624: Vn chuyn ti sn S d cui k (D N) Tng cng 803.720 20.000 3.720 2.000 781.360 803.720 530.000 250.000 1.500 7.000 10.000 1.860 S tin C

3.2.3 Bng cn i ti khon Cui k kinh doanh (thng, qu, nm), cn c vo s pht sinh ca cc ti khon trong s ci, ta lp bng cn i ti khon. Bng cn i ti khon dng kim sot cc s liu c chuyn ghi t nht k qua s ci. Bng cn i ti khon bao gm 8 ct. Ct 1: Ghi s hiu ti khon (Theo th t t nh n ln cn c vo hai s u) Ct 2: Tn ti khon Ct 3 : S d N u k ca cc ti khon. Ct 4 : S d C u k ca cc ti khon. Ct 5 : S pht sinh bn N ca cc ti khon trong k Ct 6 : S pht sinh bn C ca cc ti khon trong k Ct 7 : S d N cui k ca cc ti khon Ct 8 : S d C cui k ca cc ti khon

100

Mu bng cn i ti khon S hiu ti khon 1 Tn ti khon 2 S d u k N 3 C 4 S PS trong k N 5 C 6 S d cui k N 7 C 8

Tng cng

- Bng cn i ti khon phi c cc iu kin sau: Tng cng s d N u k = Tng cng s d C u k Tng cng s pht sinh N trong k = Tng cng s PS C trong k Tng s d N cui k = Tng cng s d C cui k S liu sau khi c kim tra trn bng cn i ti khon, s c s dng lp cc bo co k ton. 3.2.4 Cc bo co k ton L nhng bn phc trnh v tnh hnh hot ng ca doanh nghip cho cc c quan c thm quyn: Hi ng qun tr (cc cng ty), cc c quan thu, cc c qun ch qun ngnh Bo co k ton thng c lp vo cui mi nh k: Qu, 6 thng, 9 thng, cui nm ti chnh hoc bt thng khi cn c s liu kim tra. Theo ch k ton Php, bo co k ton c 2 loi biu mu ch yu. - Bng tng kt ti sn (trnh by tnh hnh ti sn v ngun ti tr) - Bng kt qu nin (trnh by tnh hnh thu nhp, chi ph v l, li). Sau y, ta s i su tm hiu tng bo co ny qua ch k ton Php. a. Bng tng kt ti sn tin hnh hot ng sn xut kinh doanh, doanh nghip cn phi c mt s lng ti sn cn thit nh: Nh ca, my mc thit b, dng c, phng tin vn chuyn, nguyn, vt liu, hng ho, tin cc ti sn ny c ti tr t nhiu ngun khc nhau, c th t vn t c ca doanh nghip (vn ring) hoc t cc khon vay n. Tnh hnh ti sn v ngun hnh thnh ca ti sn doanh nghip, c phn nh trong bng tng kt ti sn. Bng tng kt ti sn l bo co kt qu quan trng, l mt ti liu tng hp cc thng tin c tp trung vo mt ngy xc nh (ngy xc nh l ngy cui cng ca k bo co). Bng tng kt ti sn c chia thnh 2 phn: Phn bn tri phn nh ti sn, phn bn phi phn nh ngun hnh thnh ca ti sn (hay cn gi l ngun ti tr). Ti sn ca doanh nghip gm bt ng sn v ti sn lu ng, nhng ti sn ny thuc quyn s hu ca doanh nghip. Ngun ti tr bao gm vn thuc s hu ca doanh nghip v cc khon n m doanh nghip phi tr.

101

Sau y l Bng tng kt ti sn di dng rt gn. Bng tng kt ti sn Ti sn I. Bt ng sn 1. Bt ng sn v hnh 2. Bt ng sn hu hnh 3. Bt ng sn d dang 4. Bt ng sn ti chnh II. Ti sn lu ng 1. Ti sn d tr 2. Cho n a. Cho khch hng n b. Cho nh nc n c. Cc khon phi thu khc 3. Phiu u t ngn hn 4. Tin III. Ti khon iu chnh Tng cng ti khon (I + II + III) xxx x xxx II. Cc khon n 1. N vay 2. N nh cung cp 3. N Nh nc 4. N ngn hng 5. Cc khon n khc III. Ti khon iu chnh Tng cng ngun ti tr (I + II + III) xx Tr gi gp Tr khu hao d phng Tr gi thun Ngun ti tr I. Vn ring 1. Vn 2. D tr 3. Kt qu nin 4. Kt qu chuyn sang nin mi 5. D phng (TK 14, 15) Tr gi thun

Phn tch ni dung phn nh trn bng tng kt ti sn, ta thy cn i quan trng nht ca Bng tng kt ti sn l: Tng cng ti sn ca doanh nghip (Gi tr thun)

Tng cng ngun ti tr

Vn ring ca doanh nghip

Tng cng ti sn (Gi tr thun)

Cc khon n phi tr

Bng tng kt ti sn c da trn c s s liu ca cc ti khon t loi 1 n loi 5, l nhng ti khon c s d cui k.

102

V nguyn tc chung, lp bng tng kt ti sn cn tnh s d cui k trn cc ti khon k ton. Cc ti khon c s d N c ghi vo bn ti sn ca bng tng kt ti sn, cn cc ti khon c s d C c ghi vo bn ngui ti tr ca bng tng kt ti sn. Tuy nhin, cn ch mt s trng hp nh: Cc ti khon khu hao bt ng sn v d phng gim gi ti sn, mc d cc ti khon ny c s d C, nhng n c dng iu chnh cho cc ti khon ti sn, nn nhng ti khon ny c phn nh bn ti sn tnh gi tr cn li hay gi tr thc ca ti sn. Ti khon kt qu nin , trong trng hp doanh nghip b l ti khon ny s c s d N, nhng vn c phn nh bn ngun ti tr bng cch ghi s m. Qua tm hiu bng tng kt ti sn ta thy: Bng tng kt ti sn l mt trong bo co kt ton php nh. N cung cp thng tin tng qut v tnh hnh ti chnh ca doanh nghip ti mt thi im nht nh. Do , bng tng kt ti sn phi bo m tnh trung thc, ng n v chnh xc. b. Bng kt qu nin Kt qu hot ng ca doanh nghip c th hin ch tiu li hoc l. Do , li (l) l ch tiu cht lng tng hp nh gi hiu qu hot ng ca doanh nghip. N quyt nh s thnh bi ca doanh nghip. Kt qu li (l) c xc nh bng cch so snh hai yu t: Thu nhp v chi ph. Nu tng thu nhp ln hn tng chi ph, cho kt qu li v ngc li. Kt qu c xc nh chung cho cc hot ng v xc nh ring cho tng hot ng (hay cn gi l kt qu ca tng mt qun l trong doanh nghip). Cng thc thc tnh kt qu chung cho cc hot ng nh sau:

Kt qu ca cc hot ng (Li, l)

Tng thu nhpca cc hot ng

Tng chi ph ca cc hot ng

Xc nh kt qu ca tng mt qun l:

Kt qu kinh doanh Kt qu ti chnh Kt qu c bit

= = =

Thu nhp kinh doanh Thu nhp ti chnh Thu nhp c bit

Chi ph kinh doanh Chi ph ti chnh Chi ph c bit

Mu bo co bng kt qu nin ca k ton Php nh sau:

103

Chi ph I. Chi ph kinh doanh - TK 60 65: Chi ph kinh doanh - TK 681: nin khon khu hao v d phng Chi ph kinh doanh Cng chi ph kinh doanh II. Chi ph ti chnh - TK 66: Chi ph ti chnh - TK 686: Nin khon khu hao d phng Chi ph ti chnh Cng chi ph ti chnh III. Chi ph c bit - TK 66: Chi ph c bit - TK 686: Nin khon khu hao d phng Chi ph c bit Cng chi ph c bit IV. Phn tham gia ca nhn vin vo kt qu m rng x nghip (TK 691) V. Thu li tc (TK 695) Tng cng chi ph (I+II+III+IV+V) S d C (li) Tng cng

S tin

Thu nhp I. Thu nhp kinh doanh - TK 70 75: Thu nhp kinh doanh - TK 781: Hon nhp khu hao v d phng Thu nhp kinh doanh Cng thu nhp kinh doanh II. Thu nhp ti chnh - TK76: Thu nhp ti chnh - TK786: Hon nhp khu hao v d phng Thu nhp ti chnh Cng thu nhp ti chnh III. Thu nhp c bit - TK76: Thu nhp c bit - TK786: Hon nhp khu hao v d phng Thu nhp c bit Cng thu nhp c bit

S tin

Tng cng thu nhp (I+II+III) S d N (l) xxx Tng cng xxx

3.3 MT S NGHIP V K TON TRONG K TON PHP. 3.3.1 K ton bt ng sn v khu hao bt ng sn. 3.3.1.1 Khi nim bt ng sn v phn loi bt ng sn Bt ng sn l nhng ti sn c gi tr ln v c thi gian hu ch lu di. Nhng ti sn ny c doanh nghip xy dng, mua sm lm cng c phc v hot ng sn xut kinh doanh ch khng phi l i tng khai thc ngn hn. Phn loi bt ng sn:

104

C nhiu cch phn loi bt ng sn. Nu theo hnh thi biu hin, bt ng sn c chia lm hai loi: bt ng sn hu hnh v bt ng sn v hnh. * Bt ng sn hu hnh: L nhng bt ng sn c hnh thc r rng. Thuc v bt ng sn hu hnh gm c: - t ai: t trng, t ci to, t xy dng, t c hm m. - Chnh trang v kin to t ai - Cc cng trnh kin trc: nh ca, vt kin trc (b ro, thp nc, h cha, sn bi), cc cng trnh trang tr thit k cho nh ca, cc cng trnh c s h tng (ng s, cu cng, ng st, cu to) - Cng trnh kin trc trn t ngi khc - Trang thit b k thut, my mc v dng c dng trong cng nghip. - Cc bt ng sn hu hnh khc: phng tin vn ti, my mc vn phng v thit b thng tin, bn gh c, sc vt lm vic v cc sc vt sinh sn * Bt ng sn v hnh: L nhng bt ng sn khng c hnh th nhng c th em li li ch lu di cho doanh nghip. N th hin mt lng gi tr c u t, chi tr nhm c c cc li ch hoc cc ngun c tnh cht kinh t m gi tr ca chng xut pht t cc c quyn hoc quyn ca doanh nghip. Thuc v bt ng sn v hnh gm c: - Ph tn thnh lp: L cc chi ph pht sinh lc doanh nghip mi thnh lp nh: tin th lao cho cng tc nghin cu, thm d, lp d n u t, chi ph v huy ng vn ban u, tin th lao cho chng kh, tin qung co, chi ph v cc cuc hp thnh lp, chi ph khai trng Ngoi ra, cc chi ph v tng vn, sp nhp, hp nht, phn chia cng c tnh vo chi ph thnh lp doanh nghip. - Ph tn su tm v pht trin: L cc chi ph doanh nghip t thc hin hoc thu ngoi thc hin cc cng trnh nghin cu, lp cc k hoch di hn u t pht trin nhm em li li ch lu di cho doanh nghip (cc chi ph v cng trnh nghin cu c tnh cht ngn hn c hch ton vo cc ti khon chi ph v kt ton trong mt nin k ton). - Quyn c nhng: L cc chi ph doanh nghip phi tr c c c quyn thc hin khai thc cc nghip v quan trng hoc sn xut c quyn mt loi sn phm theo cc hp ng c nhng k kt vi Nh nc hoc mt n v nhng quyn. - Bng sng ch: L cc chi ph doanh nghip phi tr cho cc cng trnh nghin cu sn xut th c Nh nc cp bng sng ch hoc doanh nghip mua li tc quyn bng sng ch ca cc nh nghin cu khai thc. - Quyn thu nh: L chi ph v sang nhng quyn m doanh nghip phi tr cho ngi thu trc c tha k cc quyn li v thu nh theo hp ng. - Ca hng (li th thng mi): L cc khon chi ph m doanh nghip phi tr thm ngoi gi tr thc t ca bt ng sn hu hnh do s thun li ca v tr thng mi, s tn nhim i vi khch hng hoc danh ting ca hng. - Bt ng sn v hnh khc: Gm cc bt ng sn v hnh khng thuc cc loi k trn. 3.3.1.2 Nguyn gi cc bt ng sn

105

i vi cc bt ng sn v hnh: Nguyn gi ca bt ng sn v hnh l tng s tin phi tr hoc chi ph thc t chi ra v ph tn thnh lp, v ph tn su tm v pht trin, v quyn c nhng, bng sng ch, v mua quyn thu nh, mua li th thng mi i vi bt ng sn hu hnh - i vi bt ng sn mua ngoi: Nguyn gi l gi mua thc t v cc chi ph c lin quan (nh chi ph vn chuyn, th hi quan, bo him, chi ph lp t, chy th) - i vi bt ng sn hu hnh do doanh nghip t xy dng. Nguyn gi l ton b cc chi ph pht sinh t lc chun b xy dng cho n khi cng trnh hon thnh a vo s dng. - i vi cc bt ng sn do gp phn hn c phn hin vt: Nguyn gi l gi tr c cc bn tham gia gp vn xc nhn. Khi mua sm hoc sang nhng bt ng sn, thng thng phi c cc th tc php l nh: thu trc b, chng th, tin th lao cho chng kh hoc tin hoa hng phi tr cho ngi mi gii Nhng chi ph ny khng c tnh vo nguyn gi bt ng sn m hch ton vo TK 4812 Ph tn mua sm bt ng sn hoc hch ton vo cc ti khon chi ph c lin quan (TK 6354 - Thu trc b, TK 6226 Thu km, TK 6221 - Tin hoa hng). Cui nin s kt chuyn chi ph sang TK 4812 phn chia cho nhiu nin . 3.3.1.3 Nhim v hch ton bt ng sn K ton bt ng sn trong doanh nghip cn phi thc hin cc nhim v sau: - Theo di, ghi chp chnh xc, kp thi s lng v gi tr bt ng sn hin c, tnh hnh bin ng tng gim hin trng ca bt ng sn trong phm vi ton doanh nghip cng nh tng b phn s dng bt ng sn. - Tnh ton v phn b chnh xc mc khu hao bt ng sn vo chi ph kinh doanh, ng thi tin hnh lp bng khu hao theo di i vi tng loi bt ng sn. - Theo di, gim st thng xuyn vc gi gn, bo qun, bo dng, tu b sa cha bt ng sn v cc chi ph pht sinh c k hoch phn b hp l. - nh k tin hnh kim k pht hin kp thi tnh hnh mt mt, thiu ht bt ng sn. Thanh l cc bt ng sn hng khng th sa cha c, ng thi nhng bn cc bt ng sn khng cn dng thu hi vn, thc hin i mi bt ng sn. - Cung cp chnh xc, kp thi thng tin v tnh hnh bt ng sn (nguyn gi, khu hao v d phng, gi tr cn li ca bt ng sn) phc v cho vic lp bo co k ton. 3.3.1.4 K ton tng gim bt ng sn trong doanh nghip. a. K ton tng bt ng sn - Bt ng sn trong doanh nghip thng tng do cc trng hp: + Mua sm + Nhn t cc thnh vin ng gp + u t xy dng + T sn xut (sn phm bt ng ho)

106

- TK s dng hch ton bt ng sn * TK 20 Bt ng sn v hnh. TK ny c chi tit nh sau: TK 201: Ph tn thnh lp TK 203: Ph tn su tm v pht trin TK 205: c nhng v cc quyn tng t (bng sng ch, giy php, nhn hiu, phng thc sn xut, cc quyn li v gi tr tng t). TK 206: Quyn thu nh TK 207: Ca hng (li th thng mi) TK 208: Cc bt ng sn v hnh khc * TK 21 Bt ng sn hu hnh. TK ny c chi tit TK 211: t ai TK 212: Chnh trang v kin to t ai TK 213: Kin trc TK 214: Cng trnh kin trc trn t ngi khc TK 215: Trang thit b k thut, my mc v dng c cng nghip. TK 218: Cc bt ng sn hu hnh khc TK 20, TK 21 c ghi theo kt cu ca cc ti khon ti sn. Sau y ta s i vo k ton tng trng hp tng bt ng sn. a.1. Bt ng sn tng do mua sm Khi mua sm bt ng sn v hnh hoc bt ng sn hu hnh, cn c vo chng t k ton xc nh nguyn gi ca bt ng sn, k ton ghi: N TK 20, 21 (Nguyn gi cha c th TGGT) N TK 4456 (Thu TGGT - Tr h Nh nc) C TK 530, 512, 404 (Tng gi tr thanh ton) TK 530, 512, 404
Nguyn gi cha Tng gi thanh ton c thu TGGT

TK 20, 21

TK 456
Thu TGGT

107

V d 3.4: Cng ty mua mt thit b sn xut, gi mua cha c thu TGGT: 10.000 Fr, thu sut TVA: 18,6% cha thanh ton. Chi ph vn chuyn, bc d chi bng tin mt: 1.200 Fr. N TK 215 My mc thit b cng nghip: 11.200 N TK 4456 Thu TGGT - tr h Nh nc: 1.869 C TK 404 Nh cung cp bt ng sn: 11.860 C TK 530 Qu tin mt: 1.200 a.2. Bt ng sn tng do nhn t cc thnh vin gp vn bng hin vt Khi cc thnh vin gp vn vo cng ty di hnh thc phn hn hay c phn nhng li gp bng bt ng sn th n s lm tng bt ng sn ca Cng ty v phng php k ton nh sau: * i vi Cng ty hp danh v cng ty trch nhim hu hn + i vi cng ty c phn TK 45 61 Hi vin TK gp vn hi) Ha gp TK 20 (BS v hnh) TK 21 (BS hu hnh)

TK 101 (Vn)

Thc hin gp

+ i vi cng ty trch nhim hu hn TK 101 (Vn) TK 109 (C ng Vn d gp) Gi gp TK 4561 (Hi vin TK gp vn hi) TK 20: BS VH TK 21: BS

ng k gp

Thc hin gp

a.3. Bt ng sn tng do u t xy dng c bn Doanh nghip t xy dng mt bt ng sn (nh ca, vt kin trc). Do cn phi mua vt liu, tr chi ph c lin quan n cng tc xy dng, thit k, lp t Cc chi ph ny khi pht sinh c ghi vo TK loi 6 (60, 61, 62, 64, 68) Cui k, cc TK ny c kt chuyn sang TK 12 Kt qu nin . Mt khc, thnh qu xy dng khng phi l sn phm dng bn m l mt bt ng sn. Nu cui nm cha hon thnh th l bt ng sn d dang, nu hon thnh th l gi tr cng trnh kin trc. * Trng hp cng trnh hon thnh trong nm - Khi pht sinh chi ph N TK 60, 61, 62, 64, 68 (Chi ph cha c thu TGGT) N TK 4456 (Thu TGGT ca vt liu, dch v mua ngoi) C TK 530, 512, 401, 421, 28 (Tng gi tr thanh ton)

108

- Khi cng trnh hon thnh bn giao a vo s dng N TK 21 (213 Kin trc) (Tng gi tr cng trnh) C TK 72 Sn phm bt ng ho - Cui k, kt chuyn chi ph: N TK 12 Kt qu nin C TK 60, 61, 62, 64, 68 Cc ti khon chi ph - Cui k, kt chuyn thu nhp N TK 72 Sn phm bt ng ho C TK 12 Kt qu nin S hch ton

TK 530, 512 401,421,28

TK 60,61,62 64,68 Kt chuyn CP cui k

TK 12

TK 72

TK 21 (213)

Chi ph pht sinh TK 4456

Thu TGGT ca vt liu dch v mua ngoi

K/c thu nhp cui k

Cng trnh hon thnh bn giao

* Trng hp cng trnh xy dng xy dng trong nhiu nm Nm trc cng trnh cha hon thnh + Khi pht sinh chi ph N TK 60, 61, 62, 64,68 (Chi ph cha c thu TGGT) N TK 4456 (Thu TGGT ca vt liu, dch v mua ngoi) C TK 530, 512, 401, 421, 28 (Tng gi tr thanh ton) + Cui nm cng trnh xy dng cha hon thnh N TK 23 Bt ng sn d dang (Tng chi ph thc t) C TK 72 Sn phm bt ng ho. Nm sau cng trnh hon thnh bn giao + Chi ph pht sinh thm nm sau N TK 60, 61, 62, 64, 68 (Tng chi ph) N TK 4456 (TVA ca vt liu, dch v mua ngoi) C TK 530, 512, 401, 421, 28 (Tng gi tr thanh ton)

109

+ Khi cng trnh hon thnh bn giao a vo s dng N TK 21 213 - Kin trc: Tng gi tr cng trnh C TK 23 Bt ng sn d dang: Chi ph pht sinh t nm trc. C TK 72 Sn phm bt ng ho: Chi ph pht sinh nm sau + Cui k, kt chuyn chi ph v thu nhp (tng t nh trn) V d 3.5: Doanh nghip xy dng mt nh vn phng. Chi ph pht sinh nh sau: + Vt liu mua ngoi: gi cha c thu 50.000, thu TGGT 9.300, cha thanh ton. + Lng cng nhn phi tr: 30.000 + Cc chi ph khc chi bng tin mt: 10.000 (dch v) + Cui nm, nh vn phng cha hon thnh, sang nm sau, doanh nghip tip tc thi cng, cc chi ph pht sinh nh sau: + Vt liu mua ngoi: gi cha c thu: 100.000, thu TGGT: 18.600 thanh ton bng tin ngn hng. + Lng cng nhn phi tr: 70.000 + Cc chi ph khc tr bng tin mt: 15.000 (dch v) Nm trc: Ghi nht k S hiu TK N 601 4456 641 620 401 421 530 230 720 C Mua vt liu TVA ca vt liu mua ngoi Th lao nhn vin Dch v mua ngoi Nh cung cp Nhn vin - Tin lng phi tr Thanh ton bng tin mt Bt ng sn cha hon thnh Sn phm bt ng ho 90.000 90.000 S tin ghi N 50.000 9.300 30.000 10.000 59.300 30.000 10.000 S tin ghi C

Gii trnh

110

Nm sau: Ghi nht k S hiu TK N 601 4456 641 620 512 421 530 213 230 720 C Mua vt liu TVA - tr h Nh nc Th lao nhn vin Dch v mua ngoi Thanh ton bng tin ngn hng Nhn vin - Tin lng phi tr Thanh ton bng tin mt Nh vn phng hon thnh bn giao Bt ng sn cha hon thnh t nm trc. Sn phm bt ng ho 275.000 90.000 185.000 Gii trnh S tin ghi N 100.000 18.600 70.000 15.000 118.600 70.000 15.000 S tin ghi C

a.4. Bt ng sn tng do chuyn sn phm thnh bt ng sn (hay sn phm bt ng ho) Trong trng hp ny, sn phm do doanh nghip ch to ra c s dng lm bt ng sn ca doanh nghip. Phng php hch ton nh sau: N TK 21 (Gi cha c thu TGGT) N TK 4456 (TVA - tr h Nh nc) C TK 72 (Gi cha c thu TGGT) C TK 4457 (TVA thu h Nh nc) V d 3.6: Cng ty ch to my vi tnh, li 3 my vi tnh s dng cho b phn vn phng. Gi mt my vi tnh cha c thu: 5.000 Fr, thu sut TVA: 18,6%. S hiu TK N 2183 4456 72 4457 C S tin ghi N 15.000 2.790 15.000 2.790 S tin ghi C

Gii trnh My mc thit b vn phng (5.000 x 3) TVA tr h Nh nc (15.000 x 18,6%) Sn phm bt ng ho TVA thu h Nh nc

111

b. K ton cc nghip v gim bt ng sn (BS) Bt ng sn ca doanh nghip thng gim do cc nguyn nhn: - Thanh ton cc bt ng sn do khu hao - Nhng bn cc bt ng sn khng cn dng b.1 Thanh l bt ng sn do trch khu hao TK 20: BS v hnh TK 21: BS hu hnh TK 280: Khu hao BS v hnh TK 281: Khu hao BS hu hnh SDK: x x x Ghi gim BS do khu hao

b.2 Nhng bn bt ng sn i vi cc bt ng sn khng cn dng, doanh nghip c th nhng bn thu hi vn. Khi nhng bn bt ng sn, hch ton nh mt hot ng c bit. Gi tr cn li ca bt ng sn nhng bn a vo chi ph c bit, cn gi bn ca bt ng sn a vo thu nhp c bit. Phng php hch ton nh sau: - Ghi gim bt ng sn nhng bn: N TK 28: S khu hao trch N TK 675 Gi tr s sch ca ti sn nhng li: Gi tr cn li C TK 20, 21: Nguyn gi ca bt ng sn nhng bn - Phn nh s tin thu c t nhng bn bt ng sn N TK 512, 530, 462 Tri quyn nhng bn cc bt ng sn: Tng gi thanh ton C TK 775: Thu nhp v nhng bn ti sn: Gi cha c thu C TK 4475 Thu TGGT thu h Nh nc. - Cui k, kt chuyn chi ph v thu nhp tnh kt qu nhng bn ti sn. + Kt chuyn chi ph N TK 12: Kt qu nin C TK 675 Gi tr s sch ca ti sn nhng bn + Kt chuyn thu nhp N TK 775: Thu nhp v nhng bn ti sn C TK 12: Kt qu nin .

112

S k ton nhng bn bt ng sn TK 20 (280,281)

S KH trch

TK 20, 21
Nguyn gi

TK 675

TK 12

TK 775

TK 530 512, 462

Gi bn cha c thu Tng gi tr thanh ton

Gi tr cn li

Kt chuyn CP cui k

Kt chuyn CP cui k

TK 4475
Thu TGGT

3.3.1.2 K TON KHU HAO BT NG SN a. Khu hao bt ng sn v phng php tnh khu hao bt ng sn Trong qu trnh s dng, bt ng sn b hao mn dn c v gi tr v gi tr s dng. Phn gi tr hao mn c chuyn dch vo gi tr sn phm lm ra di hnh thc trch khu hao. Nh vy, khu hao l bin php ch quan trong qun l nhm thu hi gi tr hao mn ca bt ng sn, tch lu li, hnh thnh ngun vn u t, mua sm bt ng sn khi n b h hng. Vic trch khu hao bt ng sn trong qu trnh s dng tnh vo chi ph l mt yu cu cn thit trong cng tc k ton. Khng nhng th, n cn c ngha ln v phng din kinh t, ti chnh v thu v. - V phng din kinh t: Khu hao cho php doanh nghip phn nh c gi tr thc ca ti sn (gi tr cn li ca bt ng sn), ng thi lm gim li tc rng ca doanh nghip. - V phng din ti chnh: Vic khu hao s lm gim gi tr thc ca bt ng sn nhng li lm tng gi tr ca cc ti sn khc mt cch tng ng (tin mt, tin ngn hng). iu ny cho php doanh nghip c th mua li bt ng sn khi khu hao . Nh vy, khu hao l mt phng tin ti tr ca doanh nghip, gip doanh nghip hnh thnh qu ti to bt ng sn.

113

- V phng din thu kho: Khu hao l mt khon chi ph uc tr vo li tc pht sinh tnh ra s li tc chu thu. V vy, khi tnh thu, li tc phi np, cc c quan thu v thng buc cc doanh nghip phi xut trnh bng tnh khu hao bt ng sn. Vic tnh khu hao bt ng sn c th p dng nhiu phng php khc nhau. Say y, ta s i su tm hiu hai phng php tnh khu hao thng s dng trong k ton Php. * Phng php khu hao c nh (hay phng php khu hao u) Theo phng php ny cn phi xc nh thi gian s dng ca bt ng sn v tnh khu hao hng nm bng cch ly gi tr bt ng sn chia u cho s nm s dng. Cng thc tnh nh sau: Mc khu hao nm Gi tr bt ng sn (V0) T l khu hao nm (t) Thi gian s dng trong nm (n)

Trong : Gi tr bt ng sn: l nguyn gi khng c thu TGGT T l khu hao c tnh nh sau: T l khu hao nm (%) 1 S nm s dng

x 100

Theo cng thc trn, nu bit t l khu hao nm, ta c th tnh c s nm s dng ca bt ng sn. S nm s dng = 100 T l khu hao nm

V d 3.7: Mt bt ng sn c t l khu hao nm l 12% th s nm s dng s l: 100/12 = 8 nm 4 thng Qua cng thc trn ta thy, t l khu hao v thi gian khu hao l hai i lng t l nghch: + Nu thi gian khu hao ngn, h s khu hao cao + Nu thi gian khu hao di, th t l khu hao thp - Thi gian s dng trong nm: Theo quy nh ca ch k ton Php, bt ng sn a vo s dng t ngy no s tnh khu hao t ngy . Nu bt ng sn ang s dng m em nhng bn hoc thanh l th s tnh khu hao n ngy nhng bn hoc thanh l. Do , thi gian s dng trong nm c th tnh khu hao theo nm, theo thng hoc theo ngy tu theo thi gian s dng bt ng sn. - Thi gian s dng trong nm tnh l 1 nm th cng thc tnh mc khu hao nm s l:

114

Mc khu hao nm -

Gi tr bt ng sn (V0)

H s khu hao nm

Thi gian s dng trong nm tnh theo thng Gi tr bt ng sn T l khu hao nm S thng s dng trong nm 12 thng

Mc khu hao nm -

Thi gian s dng trong nm tnh theo ngy. Gi tr bt ng sn T l khu hao nm S ngy s dng trong nm 360 ngy

Mc khu hao nm

V d 3.8: Mt thit b cng nghip c gi tr 60.000 Fr, h s khu hao nm: 12% Trng hp 1: TBCN a vo s dng t 1/1N n 31/12/N Trng hp 2: TBCN a vo s dng t 1/9/N n 31/12/N Trng hp 3: TBCN a vo s dng t 21/9/N n 31/12/N Yu cu: Tnh mc khu hao nm N cho TBCN trong cc trng hp trn Trng hp 1: Mc khu hao nm N = 60.000 x 12% x 1 = 7.200 Trng hp 2: Mc khu hao nm N = 60.000 x 12% x 4/12 = 2.400 Trng hp 3: Mc khu hao nm N = 60.000 x 12% x 100/360 = 2.000 Sau khi tnh khu hao, doanh nghip lp bng tnh khu hao cho tng loi bt ng sn. V d 3.9: Lp bng tnh khu hao cho TBCN c gi tr 60.000 Fr, t l khu hao nm 12%, a vo hot ng t 1/9/N. Bng khu hao bt ng sn - Tn bt ng sn: Thit b cng nghip (TK 215) - Ngy vn hnh: 1/9/N - Phng thc khu hao: Khu hao u - Thi gian s dng: 100/12 = 8 nm 4 thng

115

Nm 1/9/N n 31/12/N 1/1/N+1 n 31/12/N+1 1/1/N+2 n 31/12/N+2 1/1/N+3 n 31/12/N+3 1/1/N+4 n 31/12/N+4 1/1/N+5 n 31/12/N+5 1/1/N+6 n 31/12/N+6 1/1/N+7 n 31/12/N+7 1/1/N+8 n 31/12/N+8

Gi tr u nm 60.000 57.600 50.400 43.200 36.000 28.800 21.600 14.400 7.200

Mc khu hao trong nm 2.400 7.200 7.200 7.200 7.200 7.200 7.200 7.200 7.200

Tng khu hao cng dn 2.400 9.600 16.800 24.000 31.200 38.400 45.600 52.800 60.000

Gi tr cui nm 57.600 50.400 43.200 36.000 28.800 21.600 14.400 7.200 0

Phng php khu hao c nh thng c s dng nht v l phng php c quy nh trong h thng ti khon k ton nm 1982 ca Php. * Phng php khu hao gim dn (hay phng php khu hao li) Theo phng php ny, s khu hao hng nm khng tnh t l trn gi c nh m tnh trn gi tr cn li ca bt ng sn sau mi ln khu hao. Nh vy, tnh theo phng php ny, mc khu hao hng nm s gim dn theo thi gian s dng ca bt ng sn. Tuy nhin, theo phng php ny, ta khng th khu hao ht nguyn gi ca bt ng sn trong mt thi gian nht nh, v sau mi ln khu hao, gi tr bt ng sn s gim v s tin trch khu hao cng gim, c nh vy ko di v hn. Do , n cui cng, ta phi khu hao 100% gi tr cn li. V vy, hp l s tin khu hao theo phng php gim dn, chnh ph Php quy nh iu 37 - Ch k ton ban hnh ngy 28/12/1954 cch tnh khu hao gim dn theo cng thc nh sau: T l khu hao gim dn 100 Thi gian khu hao

H s

Trong , h s c quy nh nh sau: Thi gian khu hao t 3 n 4 nm: h s 1,5 Thi gian khu hao t 5 n 6 nm: h s 2 Thi gian khu hao trn 6 nm: h s 2,5 Sau khi c t l khu hao, ta tnh mc khu hao ca tng nm nh sau: + Mc khu hao nm th 1 = Nguyn gi x T l khu hao + Mc khu hao nm th 2 = Gi tr cn li (u nm) x T l khu hao + Mc khu hao nm th 3 = Gi tr cn li (u nm) x T l khu hao V d 3.10: Mt bt ng sn c nguyn gi 40.000 Fr, thi gian khu hao c quy nh 5 nm. Ta c: T l khu hao gim dn = 100/2 x 2 = 40%.

116

Nm u tin ta khu hao 40.000 x 40% = 16.000 v c theo t l ny nhn vi gi tr cn li cho n nm cui cng. Tuy nhin, nu p dng cng thc ny theo l thuyt th n nm th 5, ta vn khng khu hao ht c. Do , trn thc t th n 2 nm cui cng, tc l nm th 4 v th 5, ta chia i gi tr cn li (mi nm khu hao 50%). Ta c bng khu hao gim dn nh sau: Gi tr u nm 40.000 24.000 14.400 8.640 4.320 Mc khu hao trong nm 16.000 9.600 5.760 4.320 4.320 Tng khu hao cng dn 16.000 25.600 31.360 35.680 40.000 Gi tr cui nm 24.000 14.400 8.640 4.320 0

Nm Nm th 1 Nm th 2 Nm th 3 Nm th 4 Nm th 5

Sau y, ta lp bng so snh gia phng php khu hao c nh v phng php khu hao gim dn theo v d trn.
Khu hao c nh Nguyn gi Nm th 1 Nm th 2 Nm th 3 Nm th 4 Nm th 5 40.000 Mc khu hao 8.000 8.000 8.000 8.000 8.000 40.000 Gi tr cn li 32.000 24.000 16.000 8.000 0 T l KH so vi NG 20 20 20 20 20 100% Nguyn gi 40.000 Khu hao gim dn Mc khu hao 16.000 9.600 5.760 4.320 4.320 40.000 Gi tr cn li 24.000 14.400 8.640 4.320 0 T l KH so vi NG 40 24 14,4 10,8 10,8 100%

T bng so snh, ta lp biu so snh v mc khu hao v gi tr cn li ca bt ng sn theo 2 phng php. Biu phn nh s tin khu hao 1. Phng php khu hao c nh S tin KH

800

Nm 0 1 2 3 4 5

117

2. Phng php khu hao gim dn S tin KH

16.00 9.60 5.76 4.32

Nm 0 1 2 3 4 5

Biu phn nh gi tr cn li 1. Phng php khu hao c nh Gi tr cn li

40.000 32.000 24.000 16.000 8.000

Nm 0 1 2 3 4 5

2. Phng php khu hao gim dn. Gi tr cn li

40.000 24.000 14.400 8.640 4.320

Nm 0 1 2 3 4 5

118

b. Phng php k ton khu hao bt ng sn b.1 TK s dng hch ton TK 68: Nin khon khu hao v d phng + TK: 681: Nin khon khu hao v d phng Chi ph kinh doanh + TK 686: Nin khon khu hao v d phng Chi ph ti chnh + TK 687: Nin khon khu hao v d phng Chi ph c bit TK 28: Khu hao cc bt ng sn + TK 280: Khu hao cc bt ng sn v hnh + TK 281: Khu hao cc bt ng sn hu hnh + TK 281: Khu hao cc bt ng sn c nhng TK 78: Hon nhp khu hao v d phng + TK 781: Hon nhp khu hao v d phng Thu nhp kinh doanh + TK 786: Hon nhp khu hao v d phng Thu nhp ti chnh + TK 787: Hon nhp khu hao v d phng Thu nhp c bit b.2 Phng php khu hao bt ng sn Khi trch khu hao, k ton ghi N TK 681: Nin khon khu hao d phng Chi ph kinh doanh C TK 2801: Khu hao ph tn thnh lp C TK 2803: Khu hao ph tn su tm, pht trin C TK 2805: Khu hao bng sng ch, giy php, quyn c nhng. C TK 2807: Khu hao ca hng (li th thng mi) C TK 2811: Khu hao t ai c hm m C TK 2812: Khu hao chnh trang, ci to t ai C TK 2813: Khu hao cng trnh kin trc. C TK 2814: Khu hao cng trnh kin trc trn t ngi khc. C TK 2815: Khu hao trang thit b k thut, my mc v dng c CN. C TK 2818: Khu hao cc bt ng sn hu hnh khc. C TK 28182: Khu hao phng tin vn ti. C TK 28183: Khu hao my mc vn phng, thit b thng tin. .. V d 3.11: Ti mt doanh nghip c tnh hnh bt ng sn nh sau: Chi ph thnh lp: 50.000, h s khu hao: 20% 1 nm Cc cng trnh xy dng: 1.000.000, h s khu hao: 5% 1 nm My mc thit b cng nghip: 200.000, h s khu hao: 10% 1 nm Phng tin vn ti: 80.000, h s khu hao: 20% 1 nm Yu cu: Ghi nht k ngy 31/12/N tnh hnh trch khu hao ca doanh nghip trong nm N.

119

Nht k ngy 31/12/N S tin ghi N 96.000 10.000 50.000 20.000 16.000 S tin ghi C

Gii trnh N 681 2801 2813 2815 28182 C Nin khon khu hao v d phng chi ph kinh doanh Khu hao ph tn thnh lp (50.000 x 20% x 1 = 10.000) Khu hao cng trnh kin trc (1.000.000 x 5% x 1 = 50.000) Khu hao my mc thit b CN (200.000 x 10% x 1 = 20.000) Khu hao phng tin vn ti (80.000 x 20% x 1 = 16.000)

3.3.1.3 K ton d phng gim gi bt ng sn D phng: L phng php k ton dng nh gi s gim gi ca ti sn c th xy ra do cc nguyn nhn m hu qu khng chc chn. Trong h thng k ton ca Php, cn lp d phng v kh nng gim gi ca cc loi ti sn sau: - D phng gim gi bt ng sn v hnh v hu hnh - D phng gim gi hng tn kho - D phng gim gi cc ti khon khch hng - D phng gim gi chng khon - D phng ri ro v tn ph Trong phm vi chng ny, ch tm hiu v d phng gim gi bt ng sn v hnh v hu hnh, cn d phng gim gi cc loi ti sn khc s c trnh by cc chng sau: * Phng php k ton d phng gim gi bt ng sn v hnh v hu hnh mt s loi bt ng sn khng phi khu hao m ch lp d phng gim gi: t ai (tr t ai c hm m), nhn hiu, phng thc sn xut, quyn thu nh Ngc li, mt s bt ng sn khc, mc d trch khu hao nhng nu c kh nng gim gi vn phi lp d phng: ca hng (li th thng mi), cc bt ng sn c nhng Phng php k ton lp d phng gim gi bt ng sn nh sau: - Cui nin k ton, trc khi lp bo co ti chnh ca nm, tin hnh kim k cc loi bt ng sn nu thy c kh nng gim gi (gi thc t trn th trng thp hn gi ang ghi s k ton) th cn phi lp d phng. Khi lp d phng gim gi bt ng sn, k ton ghi:

120

N TK 681: Nin khon khu hao v d phng chi ph kinh doanh C TK 2905: D phng gim gi nhn hiu, phng thc sn xut, cc quyn v gi tr tng t. C TK 2906: D phng gim gi ca hng (li th thng mi) C TK 2908: D phng gim gi cc bt ng sn v hnh khc. C TK 2911: D phng gim gi t ai (khng k t ai c hm m) C TK 292: D phng gim gi cc bt ng sn c nhng. C TK 293: D phng gim gi cc bt ng sn cha hon thnh. - Trong nin k ton sau, nu cc bt ng sn v hnh v hu hnh lp d phng m em nhng bn th cng vi bt ton phn nh nhng bn bt ng sn cn phi hon nhp d phng lp cui nm trc cho cc bt ng sn . N TK 290 (chi tit): D phng gim gi bt ng sn v hnh N TK 291 (chi tit): D phng gim gi bt ng sn hu hnh C TK 781: Hon nhp khu hao v d phng Thu nhp kinh doanh. - Cui nin k ton sau, xem xt kh nng gim gi ca bt ng sn tnh mc d phng mi cn lp cho nm tip theo. Sau tin hnh iu chnh mc d phng lp cn li ca nm trc, v mc d phng cn lp cho nm tip theo. + Nu mc d phng cn lp ln hn mc d phng lp th cn iu chnh tng d phng s chnh lch (hay lp b sung d phng s thiu). N TK 681: S chnh lch C TK 290, 291 (chi tit): S chnh lch + Nu mc d phng cn lp t hn mc d phng lp th cn iu chnh gim d phng s chnh lch (hay hon nhp d phng s tha). N TK 290, 291: S chnh lch C TK 781: S chnh lch 3.3.2 K TON TIN LNG 3.3.2.1 Mt s vn lin quan n tin lng a. Tin lng v ngha ca hch ton tin lng tin hnh hot ng sn xut kinh doanh, doanh nghip cn phi c 3 yu t: Sc lao ng, t liu lao ng v i tng lao ng. Sc lao ng l mt trong ba yu t c bn ca qu trnh sn xut kinh doanh, ng thi cn l yu t c bn nht, quyt nh nht. Mun cho qu trnh sn xut kinh doanh trong doanh nghip tin hnh thng xuyn lin tc, th mt vn thit yu l phi ti sn xut sc lao ng. ti sn xut sc lao ng, ngi lao ng cn phi c mt s lng vt phm tiu dng nht nh. V vy, khi ngi lao ng tham gia lao ng sn xut kinh doanh, i hi cc doanh nghip phi tr th lao lao ng cho h. Trong nn kinh t hng ho th lao lao ng c biu hin bng thc o gi tr gi l tin lng.

121

Nh vy, tin lng l phn tin th lao tr cho ngi lm cng, lin i i vi doanh nghip bng mt hp ng lao ng. Hp ng lao ng: L hp ng k kt gia ngi lm cng vi ch doanh nghip, lao ng phi c hp ng, nu khng c, coi nh vi phm php lut. Tin lng l phm tr kinh t khng ch c ngha i vi doanh nghip, m cn c ngha i vi c ngi lao ng. i vi doanh nghip, tin lng phi tr cho ngi lao ng l mt yu t ca chi ph, mt khon mc trong gi thnh sn phm. Do , nu tnh ng, tnh tin lng s gip doanh nghip hch ton ng chi ph sn xut v tnh ng gi thnh sn phm, xc nh chnh xc kt qu sn xut kinh doanh. i vi ngi lao ng, tin lng l ngun thu nhp ch yu dng ti sn xut sc lao ng, cc doanh nghip s dng tin lng lm n by kinh t kch thch ngi lao ng hon thnh nhim v c giao thc y ngi lao ng chp hnh nghim tc k lt lao ng, tng nng sut lao ng, nng cao hiu sut cng vic. Chnh v vy m nhim v ca k ton tin lng l phi tnh ng, tnh cc yu t cu thnh ca tin lng, qun l qu tin lng, thanh ton kp thi chnh xc tin lng, tin thng cho ngi lao ng. b. Cc yu t cu thnh ca tin lng Tin lng c cu thnh bi 2 yu t: Tin lng chnh v tin lng ph Phn tin lng chnh: c tnh bng 2 cch * Tnh lng theo gi - Theo quy nh mt tun ngi lao ng phi lm vic 39 gi. Tin lng tr cho 39 gi trong tun, gi l tin lng c bn, tin lng tr cho nhng gi ph tri (t gi th 40 tr i) gi l tin lng vt gi v c hng vi n gi cao hn lng c bn. C th: + T gi th 40 n gi th 47: c cng thm 25% + T gi th 48 n gi th 53: c cng thm 50% + Nhng gi lm vic trong ngy lm vic trong cc ngy ch nht, ngy l. c cng thm 100% so vi n gi tin lng c bn. - Quy nh 1 tun khng lm vic qa 53 gi T gi th 1 n gi th 39: c hng lng tnh theo n gi 100Fr/1gi. Ngi lm vic 48 gi trong tun. Vy tin lng phi tr cho h s l: + T gi th 1-> 39: 100Fr x 39 + T gi th 40-> 47: 125Fr x 8 + Gi th 48: 150Fr x 1 * Tnh lng theo thng - Theo quy nh mt thng ngi lao ng phi lm vic 169 gi. C s tnh ra 169 gi trong thng l cn c vo gi cng quy nh trong tun: 1 tun lm vic 39 gi, 1 nm c 52 tun (365 ngy/7 ngy 1 tun = 52 tun), ta ly 39 gi/tun x 52 tun ri chia u cho 12 thng, th mi thng phi lm vic 169 gi (39 x 52/12 = 169). Tin lng tr cho 169 gi trong thng, gi l tin lng c bn. T gi th 170 tr i (gi l gi ph tri) c hng = 3.900 = 1.000 = 150 5.050

122

vi n gi tin lng cao hn (tng t nh cch tnh trn). Ngoi ra, cch tnh lng theo thng cn quy nh. - Nu doanh nghip khng c vic lm, nn gi cng lao ng thc t ca ngi lao ng t hn 169 gi, th h vn c hng lng theo 169 gi. - Nu doanh nghip c nhiu vic lm, nn gi lao ng thc t ca ngi lao ng nhiu hn 169 gi, th trong trng hp ny ngi lao ng s c hng lng theo gi lao ng thc t. Phn tin lng ph: Cc khon sau y c tnh vo tin lng ph * Tin thng v ph cp - Tin thng: Thng tng nng sut lao ng, tit kim nguyn vt liu, gim t l hng hng v km phm cht, thng cui nm (thng lng th 13) - Ph cp: Ph cp thm nin, c hi, nguy him, lm m * Cc khon c hng bng vt cht (hay cc khon c u i bng vt cht). - Nh do doanh nghip cp - Xe do doanh nghip cp - Ba n ca * Cc khon n b (nu c) Nh vy tin lng c cu thnh bi cc yu t sau:

Tin lng ban u phi tr ngi lao ng

Tin lng c bn

Tin lng vt gi

Tin thng v ph cp

Cc khon c hng bng vt cht

Cc khon n b (nu c)

(Phn tin lng chnh) c. Phiu tnh tin lng

(Phn tin lng ph)

Tin lng ban u phi tr ngi lao ng, cha phi l tin lng thc t ngi lao ng c nhn. Tin lng thc t ngi lao ng c nhn = Tin lng ban u phi tr Phn tin lng b gi li

Phn tin lng b gi li gm: + Phn ng gp ca ngi lao ng v cc qu x hi Bo him x hi: Ph cp m au, sinh , thng tt, t tut, tui gi, go ba. Bo him tht nghip Bo him hu tr (dng lo) + Cc khon n phi thu ca ngi lao ng

123

 Tin ng trc lng k I ca ngi lao ng Tin sai p: Tin ngi lao ng n ca cc ch n khc, doanh nghip thu h nh: Tin nui con theo lnh ca to n v cc khon n khc ca ngi lao ng. Cc khon c hng bng vt cht ( c tnh phn trn) Sau khi tnh lng, k ton tin hnh lp phiu tnh tin lng, phiu ny c tiu chun ho trong c nc v c lp thnh 2 bn: 1 bn doanh nghip gi lm chng t hch ton tin lng, 1 bn ngi hng lng gi sau ny lm th tc v hu. Ni dung phiu tnh tin lng, c th khi qut nh sau: + Lng c bn (169 gi) + Lng gi ph tri + Thng + Ph cp + Dng hng (Nh, xe c cp)(a) = Lng tng cng + ng gp (phn ca nhn vin) Bo him x hi Bo him tht nghip Dng lo (hu tr) = Lng cn li ( nhn vin khai np thu) + Cc khon khu tr khc Ngha v x hi ng trc tin lng Tin sai p Dng hng (a) = Lng cn li phi thanh ton V d: Doanh nghip lp phiu tnh tin lng thng 6/N cho ng X c cng. - Mc lng thng: 11.800 Fr (lng c bn) - Mc gi lm vic trong thng: 169 gi - Tin ph cp thm nin: 200 Fr - ng trc tin lng vo ngy 15/6: 2.500 Fr Phiu tnh tin lng thng 6 nm N ng X Cng vic: c cng - Tin lng c bn (169 gi): 11.800

124

- Ph cp thm nin: Lng tng cng: BHXH:

200 12.000

- Cc khon ng gp (phn ca nhn vin) + BH m au, sinh , thng tt, t tut: + BH tui gi: + BH go ba: Bo him tht nghip: Dng lo (hu tr): Cng cc khon ng gp: - S tin cn li: - S tin ng trc: - S tin cn c thanh ton: 720,00 649,44 60,70 227,30 225,60 1.883,04 10.116,96 2.500,00 7.616,96

3.3.2.2 Ni dung k ton cc nghip v tin lng a. Ti khon s dng hch ton - Ti khon 64 Chi ph nhn vin + Ti khon 641: Th lao nhn vin + Ti khon 644: Th lao cho ch nhn + Ti khon 645: Chi ph an ninh x hi v d phng + Ti khon 646: Phn ng gp x hi ca bn thn ch nhn + Ti khon 647: Chi ph x hi khc Ti khon 64 dng ghi tt c cc khon chi ph doanh nghip phi tr cho nhn vin v cc i tng c lin quan nh: Tin lng, tin cng, tin lng ngh php, tin lng tr cho gi ph tri, tin thng, cc khon ph cp v phc li, cc khon tr cp gia nh, th lao cho ch nhn, cc khon np v an ninh x hi nh qu tng tr, qu hu bng, cc khon np cho u ban x nghip, u ban v sinh, y t. - Ti khon 42: Nhn vin v cc ti khon lin h Ti khon ny dng thanh ton vi nhn vin. Nhn vin ca doanh nghip bao gm cng nhn sn xut, nhn vin mua bn hng, nhn vin tp v, nhn vin hnh chnh qun tr Tt c nhng ngi ny u c tn trong danh sch nhn vin ca doanh nghip, m doanh nghip thu mn di nhiu hnh thc: Cng nht, hp ng ngn hn, di hn, lm vic theo nhu cu thi v Tin lng ca nhng ngi ny hch ton vo ti khon 64 Chi ph nhn vin. Ch : i vi nhn vin thu ngi khng nm trong danh sch ca doanh nghip th gi l nhn vin ngoi x nghip. Tin th lao cho nhng ngi ny khng hch ton vo ti

125

khon 64 Chi ph nhn vin, m hch ton vo ti khon 621 Nhn vin ngoi x nghip Thuc ti khon dch v thu ngoi. Ti khon 42 c chi tit nh sau: + Ti khon 421: Nhn vin lng n li + Ti khon 425: Nhn vin - Tin ng trc v tr trc + Ti khon 427: Nhn vin - Tin sai p - Ti khon 43: Bo him x hi v cc t chc x hi khc. Ti khon dng phn nh cc quan h ca doanh nghip vi s an ninh x hi v cc t chc x hi khc v phn ng gp ca doanh nghip vo cc c quan ny. Vic ng gp vo cc qu bo him c 2 phn: Phn ca nhn vin ng gp c tr vo lng Phn ca doanh nghip ng gp c tnh vo chi ph (t l ny cao hn phn ca nhn vin ng gp) Ti khon 43 c chi tit + Ti khon 431: Bo him x hi (BHXH) + Ti khon 437: Cc t chc x hi khc b. Phng php hch ton cc nghip v ch yu Tin lng ca ngi lao ng thng c tr mi thng 2 ln: K I tm ng, k II thanh ton s cn li - Khi ng trc lng k I cho ngi lao ng, k ton ghi: N TK 425: Nhn vin - tin ng trc v tr trc C TK 530, 512 Tin mt, tin ngn hng - Cui thng tnh ra tin lng phi tr ngi lao ng N TK 641 Th lao nhn vin: Tng tin lng phi tr C TK 421 Nhn vin lng n li - Khu tr cc khon vo tin lng ca ngi lao ng N TK 421: Tng s tin khu tr C TK 431: Phn ng gp ca nhn vin vo qu BHXH C TK 437: Phn ng gp ca nhn vin vo qu bo him tht nghip v qu dng lo. C TK 425: Thu hi tin ng trng lng k I C TK 427: Cc khon thu h phi tr - Phn ng gp ca ch nhn vo cc qu

126

N TK 645 Chi ph an ninh x hi v d phng C TK 431: ng gp vo qu BHXH C TK 437: ng gp vo qu BH tht nghip, qu dng lo. - Khi chi tr s tin cn c nhn cho ngi lao ng N TK 421 Nhn vin lng n li C TK 530, 512 Tin mt, tin ngn hng - Khi thanh ton vi c quan qun l qu bo him x hi v cc t chc x hi khc, cng cc i tng c lin quan, k ton ghi: N TK 431: S tr v qu BHXH N TK 437: S tr v qu BH tht nghip, dng lo. N TK 427: S tin thu h tr. C TK 512, 530 Tin ngn hng, tin mt 3.3.3 K TON HNG TN KHO 3.3.3.1 Khi nim, phn loi v nhim v k ton hng tn kho 1. Khi nim Hng tn kho ca doanh nghip l b phn ti sn lu ng d tr cho sn xut v d tr cho lu thng, hoc ang trong qu trnh ch to doanh nghip. Hng tn kho ca mi doanh nghip thng bao gm: Nguyn liu, vt liu, cng c, dng c, sn phm dch v d dang, thnh phm, hng ho (gi tt l vt t, hng ho). Hng tn kho ca doanh nghip c th mua t bn ngoi, c th do doanh nghip sn xut ra phc v cho hot ng sn xut kinh doanh hoc bn. Vic tnh ng gi tr hng tn kho, khng ch gip cho doanh nghip ch o kp thi cc nghip v kinh t din ra hng ngy, m cn gip doanh nghip c mt lng vt t, hng ho d tr ng nh mc, khng d tr qu nhiu gy ng vn, mt khc khng d tr qu t bo m cho qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip c tin hnh lin tc, khng b gin on. Vic tnh ng gi tr hng tn kho cn c ngha v cng quan trng khi lp bo co ti chnh. V nu tnh sai lch gi tr hng tn kho, s lm sai lch cc ch tiu trn bo co ti chnh. Nu gi tr hng tn kho b tnh sai, dn n gi tr ti sn lu ng v tng gi tr ti sn ca doanh nghip thiu chnh xc, gi vn hng bn tnh sai s lm cho ch tiu li gp, li rng cu doanh nghip khng cn chnh xc. V vy, k ton hng tn kho cn phi nm c chnh xc tng gi tr hng tn kho, cng nh chi tit tng loi hng tn kho hin c doanh nghip. Do , cn tin hnh phn loi hng tn kho doanh nghip. Theo h thng ti khon nm 1982 ca Php, hng tn kho c chia thnh cc loi sau y: - Nguyn liu (v vt t) - Cc loi d tr sn xut khc (nhin liu, ph tng, vn phng phm, bao b) - Sn phm d dang - Dch v d dang

127

- Tn kho sn phm - Tn kho hng ho 2. Nhim v k ton hng tn kho - Theo di, phn nh chnh xc, kp thi v s lng, cht lng, gi thc t ca vt t, hng ho nhp kho. - Xc nh chnh xc s lng v gi tr vt t, hng ho xut dung, xut bn trong k. - Tnh ton v phn nh chnh xc v s lng v gi tr vt t, hng ha tn cui k. Kim k pht hin tnh hnh tha, thiu, ng, km phm cht ca vt t hng ho c bin php x l kp thi, nhm hn ch n mc ti a thit hi c th xy ra. - Lp d phng cho gim gi hng tn kho, phng thit hi c th xy ra, do hng tn kho b gim gi. - Cung cp thng tin chnh xc v hng tn kho, lp cc bo co ti chnh (thng tin v gi tr ghi s, gi tr d phng v gi tr thc ca ti sn) 3.3.3.2 Phng php nh gi hng tn kho nh gi hng tn kho l xc nh gi tr ghi s ca hng tn kho. V nguyn tc, hng tn kho phi c ghi s theo gi thc t, gi thc t c quy nh c th cho tng loi hng. a. Gi nhp kho - i vi vt t, hng ho mua ngoi: L gi mua thc t Gi mua thc t bao gm: Gi tho thun v ph ph mua (khng k thu di chuyn ti sn, th lao hay tin hoa hng, chi ph chng th) m ph ph mua ch bao gm: Chi ph chuyn ch, chi ph bo him, tin thu kho bi hng, lng nhn vin mua hng - i vi sn phm doanh nghip sn xut: L gi thnh sn xut thc t. Gi thnh sn xut thc t bao gm: Gi mua cc loi nguyn, vt liu tiu hao, chi ph trc tip sn xut, chi ph gin tip c th phn b hp l vo gi thnh sn xut (Khng c tnh gi vo gi thnh sn xut: Chi ph ti chnh, chi ph su tm v pht trin, chi ph qun l chung). b. Gi xut kho v gi tn kho cui k Theo tng hch k ton nm 1982, tnh gi xut kho v gi tn kho cui k ca vt t hng ho, doanh nghip c th la chn mt trong ba phng php sau: Phng php 1: Tnh gi bnh qun cn c vo hng tn kho u k v tt c cc ln nhp trong k (thng, qu, nm) (hay cn gi l gi thc t bnh qun c k d tr). Phng php ny thch hp vi nhng doanh nghip c t chng loi vt t hng ho, s ln nhp, xut nhiu. Theo phng php ny, cn c vo gi thc t ca hng tn u k v nhp trong k xc nh n gi bnh qun cn c vo n gi bnh qun v s lng hng xut trong k v hng tn cui k xc nh gi tr hng xut trong k v hng tn cui k. Phng php ny tng i chnh xc, nhng cng vc dn vo cui k, nn vic cung cp thng tin chm tr.

gi thc t ca hng tn u k v nhp trong k n gi bnh qun = s lng hng tn u k v nhp trong k

128

Gi thc t hng xut trong k

S lng hng xut trong k

n gi bnh qun

Gi thc t hng tn cui k V d 3.12:

S lng hng tn cui k

n gi bnh qun

S lng Tn u k Nhp ln 1: Nhp ln 2: Nhp ln 3: Nhp ln 4: Tng cng 200 600 300 400 500 2.000

n gi 250 240 260 230 270

Thnh tin 50.000 144.000 78.000 92.000 135.000 499.000

- S lng hng xut trong k: 1.200 - S lng hng tn cui k: 800 n gi bnh qun = 499.000 2.000 = 249,5

- Gi thc t hng xut trong k: 1200 x 249,5 = 299.400 - Gi thc t hng tn cui k: 800 x 249,5 = 199.600 Phng php 2: Tnh gi bnh qun sau mi ln nhp Theo phng php ny, sau mi ln nhp k ton phi tnh li n gi bnh qun ca tng chng loi vt t hng ha, lm cn c lp chng t v ghi s k ton ngay ti lc xut kho. Phng php ny chnh xc, nhng phc tp v phi tnh ton nhiu, nn ch p dng i vi doanh nghip c t chng loi vt t hng ho, s ln nhp hng t nhng khi lng nhp mt ln nhiu hoc cc doanh nghip s dng my vi tnh. Gi thc t hng tn trc ln nhp n n gi bnh qun ln nhp n = S lng hng tn trc ln nhp n + S lng hng nhp ln n Gi thc t hng nhp ln n

129

- Gi thc t hng xut kho

S lng hng xut kho

n gi bnh qun

- Gi thc t hng tn kho cui k V d 3.13: Nghip v Tn u k Nhp ln 1 Xut ln 1 Nhp ln 2 Xut ln 2 Nhp ln 3 Nhp ln 4 Xut ln 3

S lng hng tn kho cui k

n gi bnh qun ca ln nhp cui k trong k

S lng 200 600 400 300 500 400 500 300

n gi 250 240 260 230 270

Thnh tin 50.000 144.000 78.000 92.000 135.000

- Tnh gi thc t hng xut trong k v hng tn cui k

n gi bnh qun sau ln nhp 1 50.000 + 144.000 200 + 600 = 194.000 800

=242,5

- Gi thc t xut ln 1: 400 x 242,5 = 97.000

n gi bnh qun sau ln nhp 1 = (194.000 97.000) + 78.000 (800 400) + 300 = 175.000 700 =250

- Gi thc t xut ln 2: 500 x 250 = 125.000

n gi bnh qun sau ln nhp 4 142.000 + 135.000 600 + 500 277.000 1.100

=251,8181

- Gi thc t xut ln 3: 300 x 251,8181 = 75.545 - Gi thc t hng tn cui k: 800 x 251,8181 = 201.455 Phng php 3: Phng php gi nhp trc, xut trc. Theo phng php ny, tnh gi hng xut kho trn c s gi nh l hng no nhp kho trc, s c xut dng trc. Xut ht l hng nhp trc, mi n l hng nhp sau. Theo v d trn:

130

Xut ln 1: 400, trong 200 tnh theo n gi hng tn du k, 200 tnh theo gi n gi nhp ln 1. Gi thc t xut ln 1: (200 x 250) + (200 x 240) = 98.000 Gi thc t xut ln 2: (400x 240) + (100x260) = 122.000 Gi thc t xut ln 3: (200x 260) + (100x230) = 75.000 Gi thc t hng tn cui k: (300x 230) + (500x270) = 204.000 3.3.3.3 Phng php k ton tng gim hng tn kho C hai phng php k ton hng tn kho - Phng php kim k nh k - Phng php k khai thng xuyn a. K ton hng tn kho theo phng php kim k nh k Theo phng php ny, trong nm khi mua vt t, hng ho ta khng ghi vo cc TK hng tn kho (TK loi 3; TK 31 Nguyn, vt liu, TK 32 Cc loi d tr sn xut khc, TK 37 Tn kho hng ho) m ghi vo cc TK loi 6 (TK 60 Mua hng, TK 601Mua nguyn, vt liu, TK 602 Mua cc loi d tr sn xut khc, TK 607 Mua hng ho). Khi bn hng, khng ghi C c TK hng tn kho, m cn c vo kt qu kim k cui nm xc nh tr gi hng xut dng, xut bn trong nm theo cng thc. Tr gi hng xut trong nm = Tr gi hng tn u nm + Tr gi hng mua vo trong nm Tr gi hng tn cui nm

a.1 K ton cc nghip v mua hng * Nguyn tc ghi nhn cc nghip v mua hng - Gi mua c hch ton: L gi mua thc t, tc l bng tng s tin ghi trn ho n tr cc khon c nh cung cp gim gi, bt gi. Gi mua khng bao gm thu tr gi gia tng, thu ny doanh nghip tr h Nh nc v s c khu tr sau ny. - Khon chit khu thanh ton c ngi bn chp thun, mc d tr vo s tin trn ho n, nhng vn c tnh vo gi mua v c hch ton nh mt khon thu nhp ti chnh. - Cc khon ph ph mua (chi ph vn chuyn, bc d, bo him) c th ghi trc tip vo cc TK mua hng c lin quan hoc tp hp vo TK 608 Ph ph mua - Khi mua hng, cn c vo ho n bo i ca ngi bn lm chng t ghi s. Trng hp hng mua khng ng quy cch phm cht tr li ngi bn, cn lp ho n bo C. * TK s dng hch ton cc nghip v mua hng - TK 60: Mua hng (tr TK 603: Chnh lch tn kho) + TK 601: Mua tn tr - Nguyn, vt liu (v vt t) + TK 602: Mua tn tr - Cc loi d tr sn xut khc. + TK 604: Mua cng trnh nghin cu v cung cp dch v. + TK 605: Mua my mc, trang thit b v cng tc + TK 606: Mua vt liu v vt t s dng ngay. + TK 607: Mua hng ho + TK 608: Ph ph mua + TK 609: Gim gi, bt gi v hi khu nhn c trn gi mua

131

- TL 40: Nh cung cp v cc TK c lin h + TK 401: Nh cung cp + TK 403: Nh cung cp Thng phiu s tr + TK 404: Nh cung cp Bt ng sn + TK 405: Nh cung cp Bt ng sn Thng phiu s tr + TK 408: Nh cung cp Ho n cha gi n + TK 409: Nh cung cp c s d N + TK 4456: Thu TGGT - Tr h Nh nc + TK 765: Chit khu nhn c * Phng php hch ton mt s nghip v ch yu: - Mua hng, hng v c ho n N TK 60 (601 -> 607) : Gi cha c thu TGGT N TK 4456 : Thu TGGT - Tr h NN C TK 530, 512, 401: gi thanh ton - Hng khng ng quy cch phm cht tr li nh cung cp. N TK 530, 512, 401: Gi c thu ca hng tr li C TK 60 (601 -> 607): Gi cha c thu TGGT ca hng tr li C TK 4456: TVA ca hng tr li - Mua hng c nh cung cp chit khu Chit khu thanh ton: L s tin gim tr cho ngi mua, do ngi mua thanh ton tin hng trc thi hn quy nh trong hp ng hoc quy nh trong cam kt thanh ton tin hng mua. + Trng hp chit khu c thc hin ngay trn ho n. N TK 60 (601 -> 607): Gi cha c thu TGGT N TK 4456 : TVA - Tr h NN C TK 765: Chit khu nhn c C TK 530, 512, 401: S tin cn phi thanh ton. V d 3.14: HO N S 102 (10/2/N) Hng ho gi cha c thu: 15.000 Gim gi 10%: 1.500 Nt thng mi: 13.500 Chit khu 1%: (do thanh ton ngay bng tin ngn hng) Nt ti chnh: Thu sut TGGT: 18,6% Tng s tin phi thanh ton: 135 13.365 2.485,89 15.850,89

132

Nht k S hiu TK N 607 4456 765 512 C

Gii trnh 10/2 Mua hng ho ca ho n s 102 Thu TGGT - Tr h Nh nc Chit khu c hng 1% Thanh ton tin mua hng ho

S tin ghi N

S tin ghi C

13.500 2.485,89 135 15.850,89

+ Trng hp chit khu thc hin sau ho n N TK 401 Nh cung cp; gi c thu TGGT C TK 765 Chit khu nhn c: Gi khng c thu C TK 4456 TVA - Tr h NN: Thu ca phn chit khu Mua hng, c nh cung cp gim gi, bt gi, hi khu Gim gi: L khon gim tr c ngi bn chp thun mt cch c bit trn gi tho thun, v l do hng km phm cht hay khng ng quy cch theo quy nh trong hp ng. Bt gi: L khon gim tr trn gi bn thng thng, v l do mua vi khi lng ln, tnh theo mt t l no trn gi bn. Hi khu: L khon gim tr tnh trn tng s cc nghip v thc hin vi mt khch hng, trong mt thi gian nht nh. Nu s gim gi, bt gi c ghi trn ho n mua hng v c tr vo tng s tin phi tr nh cung cp, th phn gim gi, bt gi khng cn phn nh vo ti khon. Nu gim gi, bt gi c thc hin sau ho n mua hng, c hch ton nh sau: N TK 401, 530, 512: s tin gim gi, bt gi c thu C TK 609: Gim gi, bt gi nhn c trn gi mua C TK 4456: TVA ca phn gim gi, bt gi V d 3.15: Nh cung cp S gi ho n bo C n Cng ty, v vic cng ty c nhn gim gi 5% tnh trn doanh s mua ngy 15/2: 10.000, thu sut TVA: 18,6% s tin ny tr vo n phi tr nh cung cp S.

133

TK 609 (Gim gi, bt gi nhn c trn gi mua) 500

TK 401 Nh cung cp

x x x

TK 4456 (TVA - Tr h Nh nc)

593

x x

93

Nu c nh cung cp thng (gim gi, bt gi) trn doanh s mua, nhng cui nm vn cha nhn. N TK 4098: Bt gi, gim gi, hi khu v cc khon tin khc cha nhn. C TK 609: Gim gi, bt gi nhn c trn gi mua - Khi thanh ton tin mua hng cho nh cung cp N TK 401 Nh cung cp: S tin tr C TK 530, 512: tr bng tin C TK 403 Nh cung cp Thng phiu s tr: Tr bng thng phiu. a.2 K ton chnh lch tn kho * K ton chnh lch tn kho nguyn, vt liu S tin mua nguyn, vt liu trong nm c ghi vo chi ph trong nm (TK 601). Do , cui nm cn kim k nguyn, vt liu tn kho, xc nh s chnh lch gia tn u nm vi tn cui nm. Trn c s , iu chnh s tin mua nguyn, vt liu trong nm v gi tr nguyn, vt liu xut dng trong nm. Tr gi nguyn vt liu xut dng trong nm Tr gi nguyn, vt liu mua vo trong nm Tr gi nguyn, vt liu tn u nm Tr gi nguyn, vt liu tn cui nm

- Nu tr gi nguyn, vt liu tn u nm ln hn tn cui nm th cn iu chnh tng chi ph trong nm s chnh lch. V iu c ngha l nguyn, vt liu mua vo trong nm khng nhng c s dng ht, m cn s dng thm mt lng nguyn, vt liu d tr trong kho, do lm cho tn cui nm gim i so vi tn u nm v s gim ny lm tng tng chi ph trong nm. - Ngc li, nu tr gi nguyn, vt liu tn u nm nh hn tn cui nm th cn iu chnh gim chi ph trong nm s chnh lch. V iu c ngha l nguyn, vt liu mua

134

vo trong nm khng s dng ht, cn tha nhp li kho, do m tn cui nm tng hn so vi tn u nm v s tng ny lm gim tng chi ph trong nm. TK s dng hch ton TK 603 chnh lch tn kho (d tr sn xut v hng ho): c xp vo chi ph thuc TK loi 6, nh l 1 TK iu chnh chi ph cui nin . - TK 603: c chi tit + TK 6031: Chnh lch tn kho nguyn liu (v vt t) + TK 6032: Chnh lch tn kho cc loi d tr sn xut khc. + TK 6037: Chnh lch tn kho hng ho Phng php k ton chnh lch tn kho nguyn, vt liu.

TK 31: Nguyn liu (v vt t)

TK 6031: Chnh lch tn kho nguyn liu (v vt t)

Kt chuyn tr gi nguyn, vt liu tn u nm

Kt chuyn tr gi nguyn, vt liu tn cui nm

V d 3.16: 1. Trong nm N, cng ty mua 100.000 Fr nguyn, vt liu (gi cha c thu TGGT), thu sut TVA: 18,6%. Trong , thanh ton bng tin mt 20.000Fr, bng chuyn khon qua ngn hng 60.000Fr, s cn li cha tr nh cung cp. 2. Kt qu kim k a. Nguyn, vt liu tn u nm: 15.000 Fr (kim k cui nm trc) b. Nguyn, vt liu tn cui nm: 10.000Fr

135

NHT K NM N 601 4456 530 512 401 6031 31 31/12/N 31 6031 Kt chuyn nguyn, vt liu tn cui nm 10.000 10.000 Mua nguyn, vt liu TVA - tr h Nh nc Thanh ton tin mua NVL bng tin mt Thanh ton bng tin Ngn hng S cn phi tr nh cung cp 31/12/N Kt chuyn nguyn, vt liu tn u nm 15.000 15.000 100.000 18.600 20.000 60.000 38.600

Trn ti khon xc nh kt qu nin th hin nh sau:

TK 601 (1) 100.000 (2a) 15.000 100.000

TK 12 Kt qu nin 100.000

TK 12 Kt qu nin xx

K/c thu nhp TK 6031

10.000 5.000

(2b) 5.000

136

* K ton chnh lch tn kho cc loi d tr sn xut khc (Tng t nh nguyn, vt liu) - Phng php k ton chnh lch tn kho cc loi d tr sn xut khc. TK 32: Cc loi d tr sn xut khc SD K: x x TK 6032: Chnh lch tn kho cc loi d tr SX khc

Kt chuyn tn u nm

Kt chuyn tn cui nm

K ton chnh lch tn kho hng ho i vi cc doanh nghip thng mi, hng ho mua vo trong nm cng c ghi ngay vo chi ph, do , cui nm cn kim k hng ho tn kho v xc nh s chnh lch gia tn u nm vi tn cui nm ca hng ho, iu chnh s tin mua hng ho v tr gi vn hng ho xut bn trong nm. Tr gi hng ho mua vo trong nm ( ghi vo chi ph) Tr gi hng ho tn u nm

Tr gi hng ho xut bn trong nm

Tr gi hng ho tn cui nm

Nu tr gi hng ho tn kho u nm ln hn tn cui nm, iu c ngha l hng ho mua vo trong nm khng nhng c bn ht, m cn bn thm hng ho d tr trong kho, do cn ghi tng chi ph s chnh lch gia tn u nm v tn cui nm. Ngc li, nu gi tr hng ho tn u nm t hn tn cui nm, iu c ngha l hng ho mua vo trong nm khng bn ht, cn tha nhp vo kho, do cn ghi gim chi ph s chnh lch gia tn u nm v tn cui nm

137

Phng php k ton chnh lch tn kho hng ho: TK 37: Tn kho hng ho TK 6037: Chnh lch tn kho hng ho

SD K: x x

Kt chuyn tr gi hng ho tn u nm

Kt chuyn tr gi hng ho tn cui nm

* K ton chnh lch tn kho sn phm (hay dch v) d dang v thnh phm. i vi phng php kim k nh k, cc ti khon c bn: TK 33 Sn phm d dang, TK 34 Dch v d dang, TK 35 Tn kho sn phm ch c s dng theo di s tin u nm v s tin cui nm. S chnh lch gia tn u nm vi tn cui nm khng c th hin ti khon 603 nh nguyn, vt liu, cc loi d tr sn xut khc hay hng ho, m th hin ti khon 713 Chnh lch tn kho (sn phm d dang v thnh phm). TK 713 c xp vo thu nhp thuc loi 7, nh l 1 ti khon iu chnh thu nhp cui nin . Phng php k ton TK 33, 34, 35 TK 7137: Chnh lch tn kho(7133, 7134, 7135)

SD K: x x

Kt chuyn tn u nm

Kt chuyn tn cui nm b. K ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn V nguyn tc, phng php k khai thng xuyn ch s dng trong k ton phn tch. Cc doanh nghip p dng phng php k khai thng xuyn trong k ton phn tch tnh gi ph, gi thnh ca cc loi nguyn, vt liu, vt t, hng ho, thnh phm: Ghi N cc ti khon hng tn kho. - Khi xut kho s dng hoc bn: Ghi C cc ti khon hng tn kho (gi vn) - S d N trn cc ti khon hng tn kho l s tin tn u k hoc tn cui k Tuy nhin, nu cc doanh nghip mun theo di mt cch thng xuyn, lin tc tnh hnh nhp, xut, tn kho vt t, hng ho trn s k ton, th h thng k ton tng qut nm 1982 ca Php cng cho php cc doanh nghip p dng phng php k khai thng xuyn, k ton hng tn kho. Theo phng php ny, k ton cc nghip v hng tn kho nh sau:

138

- Khi mua hng: Ghi tng t phng php kim k nh k N TK 60 (601 -> 607): gi mua cha c thu TGGT N TK 4456: TVA - tr h Nh nc C TK 530, 512, 401: gi thanh ton - Khi nhp hng vo kho, k ton ghi: N TK 31: Nhp nguyn, vt liu N TK 32: Nhp cc loi d tr sn xut khc. N TK 37: Nhp hng ho. C TK 6031: Chnh lch tn kho nguyn, vt liu. C TK 6032: Chnh lch tn kho cc loi d tr sn xut khc. C TK 6037: Chnh lch tn kho hng ho. - Khi xut kho s dng hoc bn (gi vn) N TK 6031: Chnh lch tn kho nguyn, vt liu N TK 6032: Chnh lch tn kho cc loi d tr sn xut khc. N TK 6037: Chnh lch tn kho hng ho. C TK 31: Xut nguyn, vt liu C TK 32: Xut cc loi d tr sn xut khc. C TK 37: Xut hng ho. - Gi bn: Ghi nh phng php kim k nh k (xem chng k ton bn hng). Cui k, cc TK loi 6, loi 7 c kt chuyn sang TK 12 tnh li, l. S hch ton TK 530, 512, 401 TK 60: Mua (TK 601 -> 607)
Gi cha c thu Mua hng ( gi thanh ton)

TK5 4456: TVA - tr h NN

Thu GTGT tr h NN

TK 603: Chnh lch tn kho (6031, 6032, 6037) SD K: x x Nhp Xut

TK loi 3: Cc TK hng tn kho (TK 31,32,37)

139

V d 3.17: Cng ty mua hng ho gi cha c thu: 10.000, thu sut TVA: 18,6%, cha thanh ton v xut kho hng ho bn gi vn 8.000. Th hin trn ti khon nh sau: TK 401: Nh cung cp TK 607: Mua hng ho

10.000

11.860 (Mua)

TK5 4456: TVA - tr h NN

1.860 TK 6037: Chnh lch tn kho hng ho Nhp 8.000 10.000 Xut 10.000 8.000 TK 37: Tn kho hng ho

Cui k, kt chuyn sang TK 12 Kt qu nin TK 12

607 6037

10.000 (2.000)

Chi ph: 8.000 3.3.3.4 K ton d phng gim gi hng tn kho - Vo thi im kim k cui nm (trc khi lp bo co k ton ca nm), nu hng tn kho b gim gi (gi thc t trn th trng thp hn gi ang ghi s k ton) hoc hng b li thi (khng hp vi kiu mu hin ti) m doanh nghip c th phi bn vi gi thp hn gi vn, th cn cn c vo gi bn hin hnh, i chiu vi gi vn ca tng mt hng lp d phng. - Khi lp d phng gim gi hng tn kho, k ton ghi: N TK 681: Nin khon khu hao v d phng chi ph kinh doanh C TK 39: D phng gim gi hng tn kho v d dang Chi tit: TK 391: D phng gim gi nguyn, vt liu: Mc gim gi d kin

140

TK 392: D phng gim gi cc loi d tr sn xut khc. TK 393: D phng gim gi sn phm d dang TK 394: D phng gim gi dch v d dang TK 395: D phng gim gi sn phm tn kho TK 397: D phng gim gi hng tn kho - Cui nin k ton sau, cn c vo gi c th trng, i chiu vi gi ghi s k ton ca tng mt hng d kin mc d phng mi v tin hnh iu chnh mc gi d phng lp nm trc v mc d phng phi lp nm nay. + Nu mc d phng mi ln hn mc d phng lp nm trc, th cn lp b sung s chnh lch (hay cn gi l iu chnh tng d phng). N TK 681: S chnh lch C TK 39 (391 -> 397): S chnh lch + Nu mc d phng mi t hn mc d phng lp trc, th cn hon nhp d phng s chnh lch (hay iu chnh gim gi d phng). N TK 39 (391 -> 397): S chnh lch C TK 781: Hon nhp khu hao v d phng thu nhp kinh doanh.

TI LIU THAM KHO 1. PTS. Nguyn Vn Thm, PTS.Trn Vn Tho, Th.S L Tun, Th.S Nguyn Th Lc, K ton M. Nh xut bn ti chnh. 1999. 2. Nhm bin dch L Th Minh Chu, Nguyn Trng Nam, L thuyt v thc hnh k ton M. Tp 1 v 2. Trng i hc kinh t TP. HCM. 1993 3. Ch bin: TS. Nguyn Th Minh Phng TS. Nguyn Th ng, Gio trnh k ton quc t. Nh xut bn thng k H Ni 2002 4. TS.Nguyn Th Minh Tm, Gio trnh k ton quc t. Nh xut bn i hc quc gia H Ni. 2004

141