VAI TR CA QUAN H SN XUT TRONG NN KINH T TH TRNG NH HNG XHCN NC TA

Phm Th Hoa B mn L lun chnh tr

i vi ch ngha duy vt lch s, th quan h sn xut l mt trong nhng khi nim c bn, gp phn phn nh cu trc v logic vn ng ca cc hnh thi kinh t - x hi. Lnin cho rng: Ch c em nhng quan h x hi vo nhng quan h sn xut (QHSX) v em nhng QHSX vo trnh ca nhng lc lng sn xut (LLSX) th ta mi c c mt c s vng chc quan nim s pht trin ca nhng hnh thi kinh t - x hi l mt qu trnh lch s t nhin. [1.163]. QHSX l quan h gia ngi vi ngi trong qu trnh sn xut (sn xut v ti sn xut). Trong qu trnh sn xut ny sinh nhiu mi quan h, nhng y ta ch xt ba mi quan h c bn m C.Mc coi l ba mt ca QHSX. QHSX gm ba mt c bn sau y: - Quan h s hu i vi t liu sn xut: Ni ln rng trong qu trnh sn xut, ngi lao ng ang s dng nhng TLSX ca ai, v ai l ngi c quyn nh ot TLSX . Trong QHSX, quan h s hu i vi TLSX ng vai tr quyt nh v n quyt nh bn cht ca QHSX. - Quan h trong t chc qun l v phn cng lao ng: Ni ln a v v vai tr ca cc tp on khc nhau, ni ln s trao i gia cc tp on x hi vi nhau. Tuy ph thuc vo quan h s hu i vi TLSX, nhng trong thc t quan h trong t chc, qun l v phn cng lao ng cng c vai tr rt quan trng. Ngay c khi ch s hu cha c g thay i, nhng nu c mt phng thc qun l hp l th sn xut vn c bc pht trin. - Quan h phn phi sn phm lao ng: L cch thc phn phi kt qu sn xut cho nhng quan h vi qu trnh , iu ph thuc vo quan h ca h i vi TLSX, nhng nu phn phi cng bng s thc y qu trnh sn xut pht trin. Ba mt ni trn quan h hu c vi nhau, khng tch ri nhau. Trong quan h s hu i vi t liu sn xut c ngha quyt nh i vi nhng quan h khc. Bn cht bt k QHSX no cng u ph thuc vo vn TLSX ch yu trong x hi gii quyt nh th no. QHSX c vai tr to ln trong s pht trin x hi. Khi QHSX ph hp vi trnh pht trin ca LLSX to thnh quy lut thc y s pht trin ca x hi. Cng vi qu trnh pht trin ca lc lng sn xut, QHSX ph hp thc y x hi loi ngi ln lt pht trin qua nm hnh thi kinh t - x hi: Cng x nguyn thy (Cng sn nguyn thy), Chim hu n l, Phong kin, T bn ch ngha v X hi ch ngha. Vy QHSX c vai tr nh th no trong s pht trin nn kinh t tr trng nh hng x hi ch ngha nc ta hin nay? nc ta, nn kinh t tr trng nh hng x hi ch ngha c ng ta xc nh t i hi VII: Pht trin nn kinh t hng ha nhiu thnh phn theo nh hng x hi ch ngha v c tip tc khng nh qua cc i hi VIII, IX v X. Do im xut pht i ln ch ngha x hi (CNXH) ca nc ta cn thp c v LLSX v QHSX, nn vic xy dng tng bc QHSX mi thc y sn xut pht trin v x hi pht trin l mt yu cu tt yu. Trong thi k qu ln CNXH tnh an xen tc ng ln nhau trong QHSX th hin ch s tn ti ca nhiu QHSX: Kinh t nh nc, kinh t tp th, kinh t t nhn, kinh t t bn nh nc v kinh t c vn u t nc ngoi pht huy tc dng v thc y nn kinh t nc ta pht trin.

Trong cc thnh phn kinh t trn, ng ta xc nh kinh t nh nc phi ng vai tr ch o. Kinh t nh nc phi thc s nm gi nhng ngnh, nhng lnh vc kinh t trng yu, mi nhn phi i u trong vic nng cao nng sut, cht lng v hiu qa. Kinh t nh nc phi khng ngng tng cng, cng c v pht trin lm ch da nh nc thc hin c hiu lc chc nng iu tit, qun l v m nn kinh t theo nh hng XHCN. Cng vi kinh t hp tc (nng ct l hp tc x) dn dn tr thnh nn tng ca nn kinh quc dn v ch x hi mi. i vi kinh t tp th, y l thnh phn kinh t da trn hnh thc s hu tp th v TLSX. Kinh t tp th pht huy c sc mnh tp th m tng c nhn khng th c c. Kinh t tp th s khng ngng cng c v pht trin, cng vi kinh t nh nc s tr thnh nn tng ca nn kinh t quc dn. Phi i mi kinh t tp th lm cho n tr nn a dng phong ph hn, c nh th mi huy ng vn di nhiu hnh thc v lm n c hiu qu hn. Mt t nc va pht trin theo nh hng XHCN li va tha nhn s tn ti v pht trin ca thnh phn kinh t t bn ch ngha. iu khng phi l nghch l, vn t ra y chng ta s dng n nh th no nhanh chng pht trin LLSX m vn xy dng t nc theo nh hng XHCN. Thnh phn kinh t t bn nh nc c ng ta ch trng p dng rng ri ph bin cc hnh thc kinh t t bn nh nc pht trin LLSX theo nh hng XHCN. i vi cc thnh phn kinh t khc, ng ta xc nh cn c s hng dn, hng kinh t c th, tiu ch theo li ch thit thn v nhu cu pht trin, tng bc i vo lm n hp php mt cch t nguyn, hoc lm v tinh cho cc doanh nghip nh nc hay hp tc x. Mt khc, khuyn khch kinh t t bn t nhn i vo con ng lin doanh vi nh nc, bn c phn cho ngi lao ng trong doanh nghip, to mi quan h hp tc cng c li cho ch v th. thc hin cng nghip ho (CNH), hin i ho (HH) t nc, chng ta cn s dng kinh t t bn nh nc nh mt cng c hu hiu, bt nh t bn phi cy trn mnh t v sn bin thnh phn kinh t t bn nh nc thnh mt tr th c lc cho CNXH. Kinh t c vn u t nc ngoi l thnh phn kinh t mi xut hin trong nhng nm gn y nc ta, s pht trin ca thnh phn kinh t ny cho php chng ta tranh th c khi lng to ln t nc ngoi v vn, cng ngh hin i, kinh nghim t chc qun l kinh t, m rng th trng nc ngoi, gii quyt vic lm, trong nc, gp phn khai thc v s dng hiu qu hn tim nng kinh t nc ta.V th, ch chng ca nh nc l to iu kin thun li cho thnh phn kinh t ny pht trin; hng vo xut khu. Nh vy, chnh sch pht trin nn kinh t hng ha nhiu thnh phn ca ng ta tht s khi dy tim nng ca cc thnh phn kinh t. Tnh tch cc ch ng sng to ca ca nhn dn c pht huy, sn xut, kinh doanh pht trin v tht s thc y LLSX pht trin, i sng nhn n nh v pht trin. i hi ln th VIII ca ng ch r: Nu CNH, HH to nn LLSX cn thit cho ch mi th vic pht trin nn kinh t hng ha nhiu thnh phn chnh l xy dng h thng QHSX ph hp. Tuy nhin, trong qu trnh xy dng v pht trin QHSX chng ta cng c nhng thiu st, ng nh i hi VIII ca ng ta nh gi: Trong thi gian qua vic lnh o QHSX, va c phn lng tng, va c phn bung lng, chm tho g cc vng mc v c ch, chnh sch, to ng lc v iu kin thun li cho doanh nghip nh nc, nng cao hiu qu hot ng, pht huy vai tr trong nn kinh t quc dn. Vic th im c phn ha doanh nghip nh nc l chm, cha quan tm tng kt thc tin, cha kp thi ch ra phng hng, bin php i mi kinh t hp tc x hp tc x nhiu ni tan r hoc ch cn hnh thc, cn tr sn xut pht trin. Cha gii quyt tt mt s chnh sch khuyn khch kinh t t nhn pht huy tim nng, ng thi cha qun l tt thnh phn kinh t ny, qun l lin doanh vi nc ngoi cn nhiu s h. [4.65-66]. V th, pht trin QHSX khai thc tt vai tr ca QHSX i vi s pht trin kinh t nc ta, cn phi c nhng gii php thch hp.

Nhng gii php c bn nhm pht huy vai tr ca QHSX trong iu kin kinh t th trng nh hng XHCN nc ta Th nht, vic xy dng QHSX nc ta phi xut pht t thc trng kinh t - x hi ca t nc, t nhn thc tnh quy lut t nn sn xut nh ln nn sn xut ln v nhng c im ca thi k qu ln CNXH nc ta. Th hai, trong xy dng hon thin QHSX mi cn ch trng c ba mt: Ch s hu, ch qun l v ch phn phi: - V s hu, vn s pht trin theo hng cn tn ti cc hnh thc s hu khc nhau, nhiu thnh phn kinh t khc nhau trong kinh t nh nc gi vai tr ch o. Tiu chun cn bn nh gi hiu qu xy dng quan h sn xut theo nh hng x hi ch ngha l thc y pht trin lc lng sn xut, ci thin i sng nhn dn v thc hin cng bng x hi nn phi tng bc xc lp v pht trin ch s hu cng cng v t liu sn xut ch yu mt cch vng chc, trnh nng vi xy dng t m khng tnh n hiu qu nh trc y. - V qun l, trong kinh t th trng nh hng x hi ch ngha phi c s qun l ca Nh nc x hi ch ngha. Nh nc x hi ch ngha qun l nn kinh t bng php lut, chin lc, k hoch, chnh sch ng thi s dng c ch th trng, cc hnh thc kinh t v phng php qun l kinh t th trng kch thch sn xut, gii phng sc sn xut, pht huy tnh tch cc v hn ch nhng mt tiu cc, khuyt tt ca c ch th trng, bo v li ch ca ngi lao ng v ton th nhn dn. - V phn phi, kinh t th trng nh hng x hi ch ngha thc hin a dng ho cc hnh thc phn phi. "Thc hin ch phn phi ch yu theo kt qu lao ng, hiu qu kinh t, ng thi theo mc ng gp vn cng cc ngun lc khc v thng qua phc li x hi. C ch phn phi ny va to ng lc kch thch cc ch th kinh t nng cao hiu qu hot ng sn xut kinh doanh, ng thi hn ch nhng bt cng trong x hi. Thc hin tng trng kinh t gn lin vi tin b, cng bng x hi ngay trong tng bc v tng chnh sch pht trin. Th 3, phi duy tr tnh nh hng x hi ch ngha ca nn kinh t th trng nc ta, tc l phi thc hin tng trng kinh t phi i i vi pht trin vn ha, gio dc, xy dng nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc, lm cho ch ngha Mc Lnin, t tng H Ch Minh gi vai tr ch o trong i sng tinh thn ca nhn dn, nng cao dn tr, gio dc v o to con ngi, xy dng v pht trin ngun nhn lc ca t nc. Tm li: Ch trng xy dng v pht trin nn kinh t th trng, nh hng x hi ch ngha th hin trnh t duy, v vn dng ca ng ta v quy lut v s ph hp gia quan h sn xut vi tnh cht v trnh pht trin ca lc lng sn xut. y cng chnh l m hnh kinh t tng qut ca nc ta trong thi k qu ln ch ngha x hi. ----------------------------------------1. V.I.Lnin- Ton tp, tp 4. Nxb tin b Mt- xc va, 1974. (ting vit) 2. Phan thanh Ph- Xy dng QHSX trong thi k y mng CNH, HH. Tp ch cng sn, s 2, 1998. 3. Trng Hu Hon. Tm hiu t tng ca C.Mc, Ph.ngghen v quy lut ph hp ca QHSX vi LLSX. Tp ch trit hc, s 3, 1994. 4. ng cng sn Vit Nam- Vn kin i hi i biu ton quc ln th VIII. Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 1991 5. Cc vn kin i hi i biu ton quc ln VI. VII. VIII, IX v X. 6. Tp ch trit hc cc s 2008.