Tp San DN CH

S Thang 9/2011

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

S THANG 9/20111 Trang

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

MC LC S THANG 9/2011
GOP BAN V SA I HIN PHAP VIT NAM
TS Bui Ngoc Sn

HIN PHAP VA QUYN THAM GIA CUA NGI DN

TS ng Minh Tun

TP SAN DN CH
C QUAN TRUNG NG NG DN CH VIT NAM

HIN PHAP VA LNG TIN

Nguyn H

8 10 11

HC HIN PHAP 1946

Nguyn S Dng

Trng Ban Bin Tp L Hong Ph Ban Bin Tp V Tn Hun K Thut Nguyn ThyL Dn Cng Tc Vin:
H ThyTn Nhn Hi YnTrng Ngha Trn PhcQunh Trang Vit HngL Uyn Trng Thy Dng Trn Ngc Lan Nguyn Mai Hng L Phng Loan

QUYN PHC QUYT HIN PHAP

Qunh Chi

CNG MINH LCH S VA CNG BNG X HI

Kim Dung

13

PHN HOA GIAU NGHO NC TA HIN NAY

PGS.TS Nguyn Vn Nam

15

PHIN TA I NGANG V TT
H Giang

18 20

THC S NGUYN TIN TRUNG VN GI VNG NIM TIN

TRUNG TA TRN ANH KIM

KHNG I LP TRNG N GHI DANH GIA NHP NG DN CH VIT NAM

21

Lin lac:
Website: www.ddcvn.info Facebook: www.facebook.com/ ddcvn

22

Twitter: www.twitter.com/ddcvn Scribd: www.scribd.com/ptdcvn Email:

dangdanchuvietnam@gmail.com

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Trang 2

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

GOP BAN V SA I HIN PHAP VIT NAM

DCVN: Trong bi vit ny, tin s Bui Ngoc Sn nu bt ra nhng nguyn tc cn c bn Hin php c sa i sp ti p ng c nhu cu thi i - nhng nhu cu ca kinh t th trng v ton cu ha. Nhng nguyn tc c nhn mnh mt cch khc chit: "Cc sa i hin php trong tng lai ca Vit Nam cn hng n vic xy dng mt c s hin php hon ho hn cho vic tn trong cc quyn t nhin ca con ngi, nhng quyn vn c do t nhin ch khng do nhn to; cho mt Quc hi hu hn hot ng hiu qu; cho mt Chnh ph nng ng v trch nhim; cho mt ch phn cng mch lc quyn lc gia Quc hi, Chnh ph, Ta n; cho mt nn ti phn hin php tin tin; cho mt nn t php c lp; v cho mt chnh quyn a phng ch ng." c vit ra bi mt nh nghin cu trong nc, bi vit ny mt ln na chng t rng c s Hin php cho vic bo v quyn con ngi, cho mt c ch nh nc r rng, c phn cng v i trng, cng nh mt nn t php c lp c th bo v v gii thch Hin php... l nhng nhu cu xut pht t thc t x hi ca Vit Nam hm nay - 25 nm sau i Mi. 25 nm l di chng ta hiu rng ci cch khng th na vi, rng ci cch kinh t khng i km ci cch chnh tr v khung php l phu hp l ro cn cho t nc pht trin nhanh, mnh v nhn bn hn. Trong thi gian gn sp ti, chun b cho cuc sa i Hin php 2012, mong rng cc chuyn gia nghin cu v Hin php s tip tc c nhng bi vit gii thch nhng khi nim Hin php v ngha ca nhng la chon sa i, ngi dn c tng tn. V d, th no l "mt ch phn cng mch lc gia Quc hi, chnh ph, ta n"? Liu chng ta c mnh dn dt b ch tp trung dn ch thc s c tam quyn phn lp cho mt b my nh nc hiu qu v trch nhim hn? Th no l mt "nn t phn hin php tin tin" v n s bo v quyn li ca nhng ngi dn ang mt t, ang b giam cm tri php lut nh th no? l trch nhim ca tr thc trong k sa i Hin php ln ny: ni ln ting ni ca tri thc v lng tm, vi mc tiu phc v x hi v bo v ngi dn trc lm quyn. Nu tr thc khng th, hoc khng sn sng cho vic , th ln sa i Hin php ln ny s c nguy c "tht ha vi nhn dn," nh chng ta tng trong k sa i nm 2001.
Nhng sa i hin php trong tng lai cn nh hng chnh quyn vo cc chun mc php quyn. Cn bn ca php quyn l s thng tn quyn lc ca php lut so vi quyn lc nh nc. Sa i hin php nm 2001: mt cuc ci cch khng nh mong mun Sau hn 10 nm vn hnh, h thng chnh quyn nhng nm u th k 21 phi i mt vi nhng vn mi pht sinh ca nn kinh t th trng m nhng nh lp hin u thp k 90 ca th k trc cha tin liu c: cc yu t mi ca kinh t th trng v ton cu ha. Th trng v ton cu ha khng ch i hi mt nh nc qun l x hi bng php lut, m l mt nh nc php quyn v x hi cng dn. Chnh v vy, vic sa i Hin php 1992 c t ra vo hi u th k mi ny. Trong qu trnh nghin cu sa i Hin php tn ti hai quan im v mc sa i. Nhng ngi theo quan im th nht cho rng, n lc i mi cn bn, ton din Hin php nm 1992 v n c ban hnh vo thi k u ca cng cuc i mi, rng thi im , chng ta cha iu kin xy dng mt bn Hin php p ng i hi ca s i mi ton din t nc. Nhng ngi theo quan im th hai cho rng, trong thi im hin nay khng th t vn sa i cn bn, ton din, m ch cn sa i, b sung mt s iu ca Hin php nm 1992. Khuynh hng th hai thng th trong cuc ci cch hin php nm 2001 Vit Nam. Hin php khng c nhng iu chnh cn bn v h thng chnh quyn m ch sa i, b sung mt s iu. Hy khoan ni v gi tr thc t v sau ca nhng sa i hin php nm 2001. Ch ng trn phng din l thuyt, ngi ta cng c th nhn thy nhng ni dung sa i hin php nm 2001 khng p ng c mc ch ca vic sa i. Trong bi cnh nhng nm u ca th k ny, do s pht trin ca kinh t th trng v qu trnh ton cu ha, nh nc php quyn l mt nhn t chnh tr thit yu ca qu trnh . Nhn thc c iu ny, Vit Nam cng ch trng xy dng nh nc php quyn. iu ng ch l iu sa i u tin ca Hin php vo nm 2001 l cam kt v xy dng nh nc php quyn. iu 2 c sa i nh sau: Nh
Trang 3

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Tp San DN CH
nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam l Nh nc php quyn x hi ch ngha ca nhn dn, do nhn dn, v v nhn dn. T Nh nc x hi ch ngha sang nh nc php quyn x hi ch ngha khng gin n l mt s thay i v ngn t, m thc s l mt s thay i cn bn v trit l chnh quyn: t mt nh nc qun l x hi bng php lut sang mt nh nc b php lut qun l. Cng vi cam kt v nh nc php quyn, vn c bn ca n l phn cng quyn lc cng c tha nhn: Quyn lc nh nc l thng nht, c s phn cng, phi hp gia cc c quan nh nc trong vic thc hin cc quyn lp php, hnh php v t php (iu 2 Hin php sa i). Ch nhng iu ny thi cng cho ngi ta thy tn hiu v mt s thay i cn bn v h thng quyn lc nh nc. Tuy nhin, cc sa i tip theo khng hon ton trng khp vi cam kt v nh nc php quyn v phn cng quyn lc m iu 2 mi to nim hy vng. C l ng k nht l nh ch b phiu tn nhim c trao cho Quc hi. Thong nhn, ngi ta c th thy iu ny kh thng nht vi cam kt xy dng nh nc php quyn bi ch nh nc ny cn mt c ch hiu qu gim st quyn lc nh nc trong khi vic Quc hi c trang b thm cng c mi b phiu tn nhim cc thnh vin do mnh thnh lp nn mt cng c gim st quyn lc kh tin b. Tuy nhin, sng to ca cc nh tho hin v ch b phiu tn nhim t vic ci bin ch b phiu bt tn nhim c t Hin php nm 1946 Vit Nam v nhiu nn i ngh phng Ty khng thc s hon ho: b phiu tn nhim l mt cng c thm d mc tn nhim chnh tr hay l mt cng c gim st quyn lc? Li l ca Hin php sa i khng cho ngi ta mt cu tr li chnh xc. C l do s m h ca Hin php m c ch mi ny n nay vn ch nm trong Hin php. Mt ni dung sa i khc ca Hin php cng c ngha i vi vic thc y ch php quyn l vic b chc nng kim st chung ca Vin kim st. Nhng ngi thc s am hiu v nh nc php quyn s cm thy rt l th khi c n chng v Vin kim st khi thy c quan ny khng cn chc nng kim st hot ng ban hnh vn bn php lut ca cc c quan t B cho n chnh quyn a phng. Cng vi s l th , ngi ta mong ch c ch kim tra ca t php i vi tnh hp php trong cc hnh vi lp quy ca B trng v cc quan chc a phng, mt c ch ph hp vi yu cu ca nh nc php quyn; bi l c ch ny buc chnh quyn phi tun th php lut v cho php ngi dn vin dn n ta n lm iu . Tuy nhin, ngi ta s sm tht vng khi thy Hin php mi im lng trc cc iu khon v h thng ta n. Mt iu l tng nh khng ng c l trong khi Hin php b chc nng kim st vic tun th php lut ca Vin kim st th chc nng ny li khng c Hin php trao cho ai. R rng l b chc nng kim st vn bn ca Vin kim st khng ng ngha vi vic b chc nng kim st vn bn trong h thng nh nc ni chung. ng l Hin php phi x l iu ny: b tr mt thit ch hp l hn kim sot tnh hp hin, hp php trong vic lp quy ca cc B v chnh quyn a phng thay cho thit ch Vin kim st. Bn cnh , mc d iu 2 sa i ch trng phn cng quyn lc gia cc ngnh lp php, hnh php v t php trong th thng nht nhng cc iu khon sau ca Hin php khng th hin r ch trng ny. Quc hi, vn nh trc, c trao quyn lp php. Nhng khng ch c th. Quc hi cn l mt c quan quyt nh nhng chnh sch c bn ca quc gia, mt loi thm quyn theo trit l hin php gn lin vi ngi iu hnh quc gia l Chnh ph ngnh hnh php. Quc hi cn l mt c quan bo hin ti cao, mt loi thm quyn m theo trit l hin php thuc a ht ca cc quan ta ca ngnh t php. C l v th m, ngoi vic Quc hi c trao chc nng lp

S Thang 9/2011
php, Chnh ph khng c quy nh c chc nng hnh php m l hnh chnh nh nc cao nht, trong khi hnh chnh v hnh php l loi quyn khc bit; Ta n khng c trao chc nng t php m ta n ch c trao chc nng xt x cc v n. V cc lot thm quyn c hu ca ngnh t php khng c trao cho ta n nh gii thch hin php, lut, ti phn hin php. Tuy nhin, mt s sa i cng c ngha nh l mt s phn ng i vi nn kinh t th trng v ton cu ha. Cc sa i nh b sung thnh phn kinh t c vn u t nc ngoi, phn cp thm quyn phn b ngn sch gia Quc hi v Hi ng nhn dn, quyn ca Chnh ph trong vic tham gia k kt cc iu c quc t nhn danh Nh nc c ngha nht nh trong vic gip cho chnh quyn iu hnh x hi mt cch linh hot hn trong bi cnh kinh t th trng v ton cu ha. Nhng c l, khng phi l nhng sa i thc s to ra mt chnh quyn nng ng v c trch nhim, mt iu cn thit trong nn kinh t th trng v ton cu ha. Qu nhiu cng vic c trao cho Quc hi, trong khi Chnh ph, ngi trc tip iu hnh quc gia li c t mt v th kh th ng (l c quan chp hnh ca Quc hi, l c quan hnh chnh, khng phi c quan hnh php); a s nhng thm quyn c trao cho Chnh ph u do tp th Chnh ph quyt nh; Th tng cha c trao nhng quyn lc ch ng lin quan n vic hoch nh v iu hnh chnh sch quc gia. Tng lai sa i Hin php Vit Nam C l, nhng iu m cuc ci cch hin php nm 2001 cha lm c ang l vn m th h hin nay phi gii quyt. Sau gn 20 nm k t nm 1992, th h hin nay ang i mt vi nhng mc tiu mi, nhim v mi. Khng cn l hnh thnh nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha na (v hnh thnh), m l pht trin n trong mt th gii ton cu. Mt chnh
Trang 4

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Tp San DN CH
quyn iu hnh x hi trong mt bi cnh pht trin nn kinh t th trng v ton cu ha khc vi mt chnh quyn iu hnh x hi trong giai on chuyn i t ch tp trung sang ch th trng (nh hng x hi ch ngha). Bi cnh pht trin kinh t th trng, ton cu ha i hi nhng tiu ch mi i vi chnh quyn: ch php quyn, hnh php nng ng v trch nhim, t php c lp, ti phn hin php, phi tp trung ha quyn lc xung a phng Th h hin ti cn mt bn Hin php mi hp hin ha cc chun mc ny v s thnh vng chung. Gio s Donald S.Lutz i hc Houston trong mt nghin cu v l thuyt sa i hin php a ra nhng nh lin quan n t l sa i hin php v s n nh ca Hin php. Nhn chung, cc yu t tc ng n t l sa i hin php, tnh n nh ca Hin php l: di ca Hin php tnh theo s t trong Hin php, tnh kh khn ca quy trnh sa i hin php, chc nng ca chnh quyn c quy nh trong Hin php, vai tr ca t php trong vic gii thch hin php, mc phn bit gia Hin php v thng lut. Xt v mt l thuyt, Hin php Vit Nam khng c nhng iu kin cn thit ca mt Hin php c sc sng lu di. S phn bit gia Hin php v thng lut khng r rng th hin vic Quc hi lp php ng thi c chc nng lp hin. S khng phn bit gia Quc hi lp php v Quc hi lp hin dn n kh nng Quc hi lp php d dng sa i hin php. Thc vy, th tc sa i hin php Vit Nam khng kh khn. Hin php ch quy nh mt yu cu duy nht l vic sa i hin php phi c s thng qua ca 2/3 i biu Quc hi, mt t l khng kh t c Vit Nam. Nhng th tc gy kh khn cho vic sa i hin php nh bu li Quc hi, thnh lp y ban sa i hin php, Hi ngh hin php, trng cu dn khng c trong Hin php Vit Nam. Mt nghin cu c tin hnh t Quc hi vit: Trong h thng vn bn quy phm php lut ca Nh nc ta hin nay cha c quy nh no v quy trnh son tho, thng qua Hin php. V vy, khi tin hnh xem xt, thng qua Hin php, Quc hi thng vn dng cc quy nh ca vic xem xt, thng qua lut. Hn na, vn phong hin php c khi tru tng nhng nhiu khi rt c th, lm Hin php khng thch ng vi s thay i ca x hi. Hin php lit k qu chi tit cc quyn hn ca Chnh ph. Chnh ph l nh ch nhy cm nht i vi cc thay i ca x hi. Chnh v vy, quy nh qu chi tit quyn hn ca Chnh ph trong Hin php s lm cho Chnh ph th ng v Hin php phi thay i thng xuyn. Vic chi tit n c cch thc t chc chnh quyn a phng cng lm cho a phng b ng v Hin php mun tho g cho chnh quyn a phng li cn phi sa i. Ngoi ra, Hin php Vit Nam kh di, quy nh qu nhiu cc quan h x hi: t chnh tr, kinh t, n vn ha, x hi, an ninh quc phng. Chnh v vy, theo nguyn l, Hin php cn phi c sa i thch ng vi s tin trin ca tnh hnh kinh t x hi. c bit l Vit Nam khng c hnh thc sa i hin php khng chnh thc nh s gii thch hin php ca Ta n, nn Hin php cng phi c sa i chnh thc kp thi. Nh nc php quyn v kinh t th trng lun song hnh vi nhau. Chnh quyn khng th iu hnh hiu qu nn kinh t th trng nu chnh quyn khng tn trng cc chun mc php quyn. Ngc li, mt nh nc cc quyn ton tr khng th chp nhn kinh t tr thng. V vy, thc y cho kinh t th trng pht trin, x hi thnh vng hn, nhng sa i hin php trong tng lai cn nh hng chnh quyn vo cc chun mc php quyn. Cn bn ca php quyn l s thng tn quyn lc ca php lut so vi quyn lc nh nc. iu ny dn n nhng chun mc c th ca php quyn nh: tn trng cc quyn con ngi, phn cng quyn lc, ti phn hin php, t php c lp, chnh

S Thang 9/2011
quyn minh bch v trch nhim Cc sa i hin php trong tng lai ca Vit Nam cn hng n vic xy dng mt c s hin php hon ho hn cho vic tn trong cc quyn t nhin ca con ngi, nhng quyn vn c do t nhin ch khng do nhn to; cho mt Quc hi hu hn hot ng hiu qu; cho mt Chnh ph nng ng v trch nhim; cho mt ch phn cng mch lc quyn lc gia Quc hi, Chnh ph, Ta n; cho mt nn ti phn hin php tin tin; cho mt nn t php c lp; v cho mt chnh quyn a phng ch ng. Hin php l sn phm ca mt th h trong mt thi i nht nh. Tt c quyn lc nh nc thuc v nhn dn (iu 2 Hin php Vit Nam hin hnh) cng c ngha l mi th h u c quyn sng di nhng cam kt do chnh mnh to lp ph hp vi iu kin sng ca mnh. Th h hin ti c quyn lm ch cuc sng ca mnh v khng c rng buc th h tng lai, cng nh h khng th b rng buc bi ch ca d vng. Nhng sa i hin php trong tng lai cn nh hng chnh quyn vo cc chun mc php quyn. Cn bn ca php quyn l s thng tn quyn lc ca php lut so vi quyn lc nh nc. TS Bui Ngoc Sn Theo Tun Vit Nam

_____ Xem thm cc y kin v soan tho Hin php ca ng Dn Ch Vit Nam:

Gii thiu xut soan tho Hin Php Tai sao Vit Nam cn thay i cn bn v ton din Hin php? Bn xut khung Hin php ca ton dn

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Trang 5

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

HIN PHAP VA QUYN THAM GIA CUA DN

S tham gia tch cc ca nhn dn cho php nng cao tnh trung thc ca cc nh gi v sa i Hin php. Hin php l mt o lut c bn v c gi tr php l cao nht, v th quy trnh sa i Hin php cng c nhng c th khc bit so vi vic sa i mt o lut thng thng. S khc bit v th tc sa i Hin php xut pht t bn cht quyn lp hin thuc v nhn dn. Hin php l mt kh c x hi, phn nh li ch ca tt c cc thnh vin trong x hi, bao gm cc tng lp, giai cp khc nhau trong x hi, do vy tt c cc ch th ny u c quyn quyn tranh lun, trao i, by t quan im nh gi v vic sa i Hin php, v quan trng hn, nhng kin, quan im ca h phi c lng nghe v th hin trong nhng sa i . S tham gia tch cc ca nhn dn cho php nng cao tnh trung thc ca cc nh gi v sa i Hin php. Vic sa i Hin php trn th gii c thc hin bng nhiu hnh khc nhau nhm m bo quyn tham gia ch ng v rng ri ca nhn dn: hi ng lp hin; u ban sa i hin php; cc hi ngh, hi tho quc gia; cc cuc tranh lun bn trn trung ng v a phng; cc hot ng nh gi ca cc c quan hnh php; cc quy trnh tip xc, lm vic vi c tri v trng cu dn . Hi ng lp hin, cc u ban sa i l cc c quan trc tip tin hnh cng vic nh gi vic thc thi Hin php hin hnh (hoc trc ) v son tho mt Hin php mi. mt s nc, Hi ng lp hin c thnh lp thng qua bu c trc tip thc hin nhim v sa i Hin php. Vic lp mt u ban sa i Hin php thuc Quc Hi cng c nhiu nc la chn. m bo tnh dn ch ca Hin php, thnh phn ca u ban ny thng rt m rng. V d, U ban sa i Hin php Thi Lan c thnh lp nm 1995 bao gm 89 thnh vin, trong 66 thnh vin c chn t cc tnh, mi mt tnh mt i din. S cn li l cc chuyn gia trong cc lnh vc khoa hc php lut, chnh tr v hnh chnh cng, c c bi cc trng i hc v c thng qua bi Ngh vin[1]. m bo s tham gia nhiu hn ca cc tng lp khc nhau trong x hi, cc Hi ngh quc gia c t chc tham gia vo qu trnh ci cch Hin php. Cc hi ngh ny thng c s lng thnh vin rt ln i din cho cc ng phi, c quan nh nc, cc nhm li ch, cc t chc x hi v phi chnh ph. S lng c th t vi trm n vi nghn ngi. Cc hi ngh ny c th thnh lp cc u ban, hi ng trc tip nh gi cc vn chuyn mn trnh v t vn cho hi ngh. c nhng nh gi hin php mt cch hu hiu nht, nhiu nc coi trng vic t chc cc cuc tranh lun bn trn gia cc nhn vt ch cht nh cc ng phi, cc nh hot ng x hi v cc nh ci cch. Cc cuc tho lun v ng gp kin c t chc cc a phng nhm pht huy ti a s tham gia ca nhn dn vo qu trnh sa i Hin php.S thnh cng ca Hin php Nam Phi nm 1996 l kt qu ca s tham gia rng ri ca nhn dn vo qu trnh sa i Hin. Hi ng Hin php Nam Phi dnh ton b thi gian 1 nm ly kin nhn dn v vic sa i Hin php: hng nghn cuc hi tho, tho lun c t chc vi s tham gia ca 95 nghn cng dn; khong 2 triu cng dn c ng gp qua n th kin ngh; khong 13.500 t trnh v sa i Hin php (10% ca cc t chc, 90% t cng chng)[2]. Trong ln sa i Hin php 1998 Thi Lan, nh vo cc cuc tranh lun rt a dng tt c cc a phng trong khong 1 nm, rt nhiu vn bt cp lin quan n vn ho chnh tr Thi Lan c tng kt nh s thiu minh bch, tnh trng tham nhng, s bt n ca cc chnh ph dn s v s thiu hiu qu ca cc th ch chnh tr[3].
Trang 6

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Tp San DN CH

S Thang 9/2011
[1] Borwornsak UWANNO ,Wayne D. BURNS, The Thai Constitution of 1997 sources and process, Thanland Law Forum, http:// www.thailawforum.com/articles/ constburns1.html. [2] Nick Booth, Inclusive, p a r t i c ip a t o r y a nd t ra ns p a r e nt constitution-making- the UN standard in practice, To m xy dng tiu ch, phng php tng kt vic thi hnh Hin php phc v cho vic sa i, b sung Hin php nm 1992, H Ni, ngy 19 thng 7 nm 2011. [3] Peter LEYLAND, Constitution Design and the Quest for Good Gouvernance in Thailand, in Tania GROPPI, Valeria PIERGIGLI, Angelo RINELLA, Asia constitutionnalism in transition. A comparative perspective, Giuffr, Milano, 2008, tr. 71. [4] Niyom RATHAMART, The 1997 Constitution: the path of reform, Centre for Democratic Institution, http://www.cdi.anu.edu.au/ CDIwebsite_1998 -2004/thailand/ t h a i l a n d _ d o w n l o a d s / Niyom_ThaiUpdate_Apr03.pdf. [5] Nick Booth, tld.

Bng nhng hnh thc a dng trung ng hoc a phng vi s tham gia ca nhn dn gip ch cho vic tm hiu nhng vn hin c ca Hin php xy dng mt Hin php tt hn trong tng lai. Vic ban hnh bt k mt Hin php no cng u phi c s tham gia ca nhn dn, v mc tham gia ca nhn dn th hin tnh hp php v gi tr ca Hin php . Ngi dn phi c quyn c thng tin v chnh sch sa i hin php, c quyn by t cc kin nh gi Hin php hin ti cng nh nhng nguyn vng cho mt bn Hin php trong tng lai, v nhng ch, nguyn vng phi c th hin trong cc ni dung sa i Hin php. Bo ch cn phi l mt knh quan trng cho nhn dn thc hin cc quyn . Vic sa i Hin php Nam Phi nm 1996 v Thi Lan nm 1997 l cc v d in hnh th hin tm quan trng nhn dn vo trong qu trnh sa i Hin php. Vic sa i Hin php Thi Lan tri qua 2 bc: Bc 1, trn c s cc ng gp tham gia rt nhiu cc t chc v c nhn, nh cc nhm chnh tr, cc t chc phi chnh ph, cc trung tm hc thut v cng chng, U ban sa i son tho D tho Hin php ln th nht; Bc th 2, U ban tip tc t chc rt nhiu cc cuc tho lun tt c cc tnh xin kin ng gp ca nhn dn v d tho u tin ny. Hai giai on cha tng c trong tin l trong vic son tho Hin php Thi Lan nhm tp hp ti a cc kin v kin ngh cho mt bn Hin php trong tng lai, gp phn to ln vo vic thu ht s quan tm v ch ln ca qun chng nhn dn vo quy trnh sa i Hin php. S tham gia ca nhn dn vo trong qu trnh sa i Hin php 1997 l mt trong nhng c im quan trng nht ca bn Hin php

ny so vi cc bn Hin php trc [4]. Nam Phi, sau giai on ly kin nhn dn, Hi ng lp hin tip nhn v nh gi 4.000 bn d tho Hin php khc nhau v 250.000 cc kin ngh sa i Hin php c th xy dng mt d tho Hin php hon chnh (1 nm tip theo). Nh vy, xut pht t bn cht ca Hin php, nhn dn c quyn tham gia ch ng vo qu trnh sa i Hin php. Nh theo nh gi ca C vn chnh sch v Ch php quyn v Tip cn cng l ca UNDP ti Vit Nam, ng Nicholas Booth, s tham gia ca nhn dn c rt nhiu li ch: tng cng nng lc v s hiu bit ca nhn dn v Hin php; to iu kin cho nhn dn c kh nng tham gia vo cng vic ca nh nc, thc hin v bo v cc quyn hin php ca h; tng s hiu bit v s tn trng cc nguyn tc hin php; nng cao tnh hp php ca Hin php khi lut c bn ny phn nh ch, nguyn vng ca nhn dn[5]. TS. ng Minh Tun (HQGHN), theo Vietnamnet

_______ Xem thm cc y kin v soan tho Hin php ca ng Dn Ch Vit Nam:
Gii thiu xut soan

tho Hin Php

Tai sao Vit Nam cn thay

i cn bn v ton din Hin php?

Bn xut khung Hin

php ca ton dn

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Trang 7

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

HIN PHAP VA LNG TIN

Sng 7/9, ti H Ni, Ban Bin tp d tho sa i Hin php 1992 c phin hop u tin khi ng nhm xy dng m hnh, t chc, cch thc lm vic v l trnh sp ti. Nhng ni dung sa i s bm st v k tha Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi v cc vn kin khc ca i hi ln th XI ca ng v kt qu tng kt 20 nm i mi, l yu cu ca Ch tch Quc hi Nguyn Sinh Hung, Ch tch y ban d tho sa i Hin php nm 1992.
M rng dn ch hay cng c quyn lc? C th ni, vic sa i Hin php ln ny lm tn khng bit bao nhiu giy mc ca cc t bo trong cng nh ngoi nc. Gii tr thc ang bn tn xn xao v kh nng c hay khng mt bn Hin php ton dn sau ln sa i ny? c rt nhiu kin by t mong mun Hin php ln ny phi c sa i mt cch dn ch, ton din v phi c ton dn phc quyt thng qua. Cc ting ni gp ng quan tm gn y nh nguyn Ch tch Quc hi Nguyn Vn An, nh vn V Th Ho, nh th Trn Mnh Ho, Vin trng Vin Khoa hc Php l (B T php) GSTS L Hng Hnh, ng Dn Ch Vit Nam, nh bo Huy c, lut gia L Hiu ng Ph Ch nhim Hi ng T vn v Dn ch v Php lut C mi ln sa Hin Php l ngi dn li thm mt ln hi vng. Sau bn Hin php u tin 1946 ca nc Vit Nam Dn ch Cng ha, Vit Nam tip tc sa i Hin php vo cc nm 1959, 1980, 1992, nhng ngi dn vn cha thy quyn c sng, quyn c t do, mu cu hnh phc (Tuyn ngn c lp H Ch Minh). Nhn s qua y ban sa i Hin php ln ny, c th thy rng a s nu khng mun ni l tt c u l vin chc nh nc, khng c i din ca cc on th hay ng chnh tr, m nu c cng l vin chc ca nh nc. C th thy, gii lut gia, lut s, v thnh phn tr thc ngoi x hi nhng nhn t cc k quan trng, gp kin cho vic sa i Hin php u khng hin din trong y ban ny. Theo pht biu ca Ch ch tch Quc hi Nguyn Sinh Hng, ng thi cng l Trng Ban sa i hin php, th nhng ni dung sa i s bm st v k tha Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi v cc vn kin khc ca i hi ln th XI ca ng v kt qu tng kt 20 nm i mi. Hin php khng th n gin l mt o lut, bi lut l do c quan lp php lm ra, tc sn phm ca b my nh nc, theo , nh nc (thng qua ngh vin hay quc hi) c th thay i n. Hin php khng nh vy; hin php l kh c tinh thn v php l ca ton x hi. Hin php ng trn cc o lut bi n ch c c nh nc v khng ai c php vt qua. Bi vy ng Cng Sn khng th t sp t y ban sa i v ni dung hin php, v n gin y khng phi l cng lnh ca ng. Cha dng li , ng Hng tip rng c c ch bo m s tham gia tch cc ca cc chuyn gia, cc nh khoa hc, cc nh qun l v ly kin rng ri ca cc tng lp nhn dn cc ngnh, cc cp. Nhng trong thc t, c ch ny l g m c th m bo s tham gia ca cc chuyn gia? V cch ly kin rng ri ca cc tng lp nh th no? Hon ton khng c ch l pht biu sung! V nh th lm sao dn tin c? iu quan trng na l iu 4 hin php 1992 vn cha thy c ai trong y ban nhc ti. Nguyn Ch tch Quc hi Nguyn Vn An, i biu Nguyn Minh Thuyt, cng nh nhiu ngi khc nhiu ln yu cu lut ho iu 4 Hin php n lc ng phi dng cm vt ln chnh mnh, dng cm ph b m hnh quyn lc c, v mi quyn lc ch tht s tn ti trn c s lng tin
Trang 8

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

ca ngi dn m thi. Phi trao tr quyn lc v tay nhn dn, thng qua mt bn hin php dn ch, tc c s phc quyt ca ton dn. Lng tin ca ngi dn Mi ch , nu mun tn ti phi da vo lng tin ca ngi dn, ch khng phi cy di cui v ci cng s 8. Th nhng, c th ni khng ngoa rng, cha bao gi lng tin ca ngi dn i vi chnh quyn li xung thp nh by gi. Trc y, khi cn chin tranh, lng tin ca ngi dn mang li sc mnh v bin cho cng cuc chung. V by gi, lng tin y cn c nui dng v duy tr. ng ngh rng t nc trong tay ta, m hy nh rng, mi s lt u bt u t nhng ut c nh ca ngi dn. Bi hc ca cuc cch mng lt ch c ti Gaddafi Libya l bng chng r rng nht, cho thy ci m chnh quyn cn hm nay chnh l nim tin ca ngi dn ch khng phi l ng tin mua v cho chuyn tu xuyn ng hm, nhm o thot khi c bin. Dn ch c th tin khi dn c bit v c hi kin v nhng chuyn lin quan mt thit n cuc sng hng ngy ca h: t chuyn chng tham nhng n chuyn qun l cc doanh nghip nh nc, cho nc ngoi thu t, thu rng, n chuyn ngoi hi o xa xi Dn kh tin khi quan chc ni mt ng lm mt no, rt kh tin khi tham nhng vn trn lan

nashin. Th nhng vt thng ny cn cha ln c da non th mi y, thng tin v vic Chnh ph bo lnh 1,375 t USD vn vay nc ngoi cho cc doanh nghip ximng, trong c bn d n ximng kh c kh nng tr c n, gi li vn an ton n nc ngoi ca Vit Nam. Vit n y, lic nhn qua chic tivi, i N1 ang truyn hnh trc tip hi ngh v bo co vin gii (15h57 ngy 07/09/2011), trong i t Phng Th Vinh pht biu nh sau: Mt H Ni, TP.HCM th Vit Nam cn khng? Nhng nu mt bin o th Vit Nam vn cn! Shock qu! Tht kh tin y li l pht biu ca mt qun dn VN mang hm i t. Chng l khu hiu cn ng cn mnh li thm nhun nh vy tht sao? Khi khng c lng tin ca ngi dn, th mt ch c ti c th tan r rt d dng! Ma xun a Trung Hi bt u Tunisia t u nm nay, lan sang Ai Cp v cc nc Rp khc, nay ti Libya v c th s trn ti Syria trong nhng ngy sp ti. Trong thp nin 1970 c vng a Trung Hi ton l nhng ch c ti. Tito ng tr Nam T, Enver Hodja Albania. Cc ng i t nm quyn Hy Lp. Th Nh K cng nm trong tay cc ng tng. Ch Franco Ty Ban Nha ch chm dt khi nh c ti ny qua i nm 1975. Ch c ti B o Nha chm dt nm 1974 sau cuc Cch mng Hoa Cm Chng

ph hp. Khng c cnh tranh cng khai, minh bch trong chnh tr, khng c t do ngn lun, khng c t do biu tnh v nhn quyn b hn ch ti thiu th khng c nh nc php quyn dn ch ng ngha. S ut c ca ngi dn s dn c tch t, v khi n bng pht th mi chuyn u c th xy ra. trnh iu ny, ng hy t thay i chnh mnh. Hy t b iu 4 hin php, chia s trng trch gnh vc t nc cho cc ng chnh tr khc. V may ra cn ly li cht nim tin nh nhoi ca nhn dn trong tnh cnh khn cng khi nn kinh t ang xung thp, nn tham nhng trn lan, b ci bin cng b xm ln Ln sa Hin php ny l c hi, nhng cng l nguy c cho ng. Nim tin ca nhn dn v ton th nhng con dn Vit trn khp th gii ang ngoi nhn theo cch sa i Hin php ln ny, v ng cn nm bt c hi qu him ny trao tr quyn lc v tay nhn dn v trnh mt nguy c nh cc nc a Trung Hi. Nguyn H Ngun: Ting Ni Dn Ch _____
Xem thm cc gp y ca ng Dn Ch Vit Nam v khung soan tho Hin php ca ton dn:

Gii thiu xut soan tho Hin Php Tai sao Vit Nam cn thay i cn bn v ton din Hin php? Bn xut khung Hin php ca ton dn

Chnh v khng tham kho y l nhng tm gng kin ca ngi dn, nn mi m ng Cng sn Vit Nam c chuyn v n nh Vi- cn nhn vo m sa i cho

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Trang 9

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

HC HIN PHAP 1946

nghin cu, sa i Hin php nm 1992, v k thut lp hin, v t tng Nh nc php quyn, c l, chng ta khng cn phi hc hi u xa, m hc ngay Hin php nm 1946. Hin php 1946 l mt bn hin vn ht sc ngn gn, sc tch. Ton b bn hin vn ch gm 70 iu. S ngn gn ny t c l nh vo vic Hin php ch tp trung quy nh nhng vn thuc phm vi iu chnh ca lut hin php, m c th l cc quyn t do, dn ch; cc nguyn tc v cch thc t chc cc c quan quyn lc Nh nc. y thc s l mt bn k c x hi v vic phn chia quyn: quyn ca cc cng dn v quyn ca Nh nc; quyn gia cc c quan Nh nc vi nhau. Nu Nh nc php quyn l Nh nc c t chc trn nhng nguyn tc v th tc sao cho lm quyn khng th xy ra v quyn t do, dn ch ca nhn dn c bo v, th Hin php 1946 phn nh ng tinh thn . Trc ht, lm quyn khng th xy ra th Hin php c t cao hn Nh nc. V mt th tc, iu ny c th t c bng hai cch: 1. Hin php phi do Quc hi lp hin thng qua; 2. hoc Hin php phi do ton dn thng qua. Hin php 1946 thc s do mt Quc hi lp hin thng qua. Theo quy nh ca Hin php 1946, nc ta khng c Quc hi m ch c Ngh vin nhn dn vi nhim k 3 nm. Nh vy, ng ra nu khng c chin tranh, sau khi thng qua Hin php, Quc hi s t gii tn t chc bu Ngh vin nhn dn. Ngh tng c quyn nu vn tn nhim Ngh vin biu quyt (iu 54) Vic phn cp, phn quyn gia chnh quyn Trung ng v chnh quyn a phng cng rt r. V d, Ngh vin nhn dn ch quyt nh nhng vn chung cho ton quc (iu 23). Hi ng nhn dn c quyn quyt nh nhng vn thuc a phng mnh (iu 59). Cui cng, vai tr c lp xt x ca ta n c bo m. iu ny t c nh hai cch: Mt l, cc ta c thit k khng theo cp hnh chnh m theo cp xt x (iu 63); Hai l, xc lp quy phm tm hin nh l khi xt x, thm phn ch tun theo php lut, cc c quan khc khng c can thip (iu 69). Hin php nm 1946 l di sn to ln v t tng v vn ha lp hin ca dn tc. Di sn ny s mi soi sng tr c v con tim ca chng ta trong qu trnh phn u xy dng Nh nc php quyn v x hi cng bng, dn ch, vn minh. Nguyn S Dng Theo Tia Sng ______
Xem thm cc gp y ca ng Dn Ch Vit Nam v khung soan tho Hin php ca ton dn:

vin nhn dn khng th t mnh sa i hin php. Mi s sa i, b sung u phi a ra ton dn phc quyt (iu 70). Hai l, cc quyn ca ngi dn c Hin php ghi nhn v bo m. V d, iu 10 quy nh: Cng dn Vit Nam c quyn: T do ngn lun; T do xut bn; T do t chc v hi hp; T do tn ngng; -T do c tr, i li trong nc v ra nc ngoi; iu 12 quy nh: Quyn t hu ti sn ca cng dn Vit Nam c bo m. Nh chng ta thy, Hin php khng t vn Nh nc bo m cc quyn , m ghi nhn cc quyn nh nhng quyn ng nhin (do to ha ban cho). Ba l, vic phn cp, phn quyn c thc hin kh mch lc, v nhiu c ch kim tra v gim st ln nhau c thit k. V d, quyn kim sot v ph bnh Chnh ph ca Ban thng v Ngh vin (iu 36); quyn ca ngh vin khng b truy t v li ni hay biu quyt trong Ngh vin (iu 40); Th

Gii thiu xut soan tho Hin Php Tai sao Vit Nam cn thay i cn bn v ton din Hin php? Bn xut khung Hin php ca ton dn

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Trang 10

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

QUYN PHC QUYT HIN PHAP

Tnh t Hin php nm 1946, y l ln th t Vit Nam thc hin sa i ln vn hin php. Tuy nhin, mi ln sa i l mi ln vn phc quyt hin php tr thnh mt ti quan tm hng u ca khng nhng cc v BQH, m cn ca cc v nhn s tr thc cng nh ngi dn. iu ny chng minh rng quyn phc quyt hin php l mt mn n vi nhn dn m du mun du khng, nhng ngi lnh o khng th chi b.
Quyn ca ngi dn Bt u t hn mi nm nay, ngi dn Vit Nam tr nn quen thuc hn vi cm t dn ch khi cm t ny xut hin trong mnh chung ca mc tiu Dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh. Ni mt cch d hiu th dn ch l ngi dn lm ch t nc. Th nhng dn lm ch l lm nhng g? Ni n dn ch hay quyn lm ch ca ngi dn, khng th no khng ni n quyn a ra nhng gi tr php l, chun mc, quy tc theo yu cu v nguyn vng ca ngi dn. Ni cch khc, l quyn to ra mt hin php theo ngi dn v phi qua ton dn phc quyt. ngha vv quyn li ca mnh c bo m. Nu c phc quyt, khng c l no ngi dn li ng thun vi nhng qui nh i ngc li li ch chnh mnh. Ni v tm quan trng ca quyn phc quyt, Lut gia L Hiu ng cho bit: Hin php l hin php ca c nc. N chi phi i sng ngi dn v quyt nh tt c nhng vn quan trng ca t nc t th ch cho n cc vn khc. Do Hin php phi c ngi dn thng qua; ch cn Quc hi thng qua cng ch l gin tip, Pano vn ng bu c Quc Hi mc d Quc hi l c quan i kha 13 vo ngy 22/5/2011. AFP din dn.
photo

Li c i bn Trong x hi s c nhiu thnh phn, nhm li ch khc nhau, cha k n cc ng phi chnh tr. Tt c cc nhm u mun a ra nhng iu khon trong hin php sao cho c li nht cho nhm ca mnh. Mt hin php ton dn khng nht thit phi tha mn li ch ca tt c cng dn Vit Nam nhng n phi i din v phc v c li ch ca i a s qun chng. V ch c phc quyt hin php l cch duy nht bit n c ph hp vi i b phn dn tc hay khng. Thm vo , nu ngi dn c tn trng quyn phc quyt hin php, li ch khng hn thuc v nhn dn m cn thuc v Nh nc v gim st Nh nc (Quc hi, Chnh ph, Ta n). Tht vy, nu ngi dn c phc quyt hin php, ngha l h thng qua nhng qui tc mang tnh quyt nh n vn mnh dn tc th khng th no li cho Nh nc nu Nh nc ng trn vai tr ngi qun l. Chnh ngi ch phi c trch nhim vi la chn ca mnh. Ngc li nu ngi dn khng c phc quyt hin php, ngoi vic Nh nc phi c trch nhim thch ng trc nhng mt mt ca dn tc, nguy c c ti, ton tr xy ra l rt cao nu khng mun ni l xy ra m minh chng l iu 4 Hin php 1992, lm ng ng trn Quc hi, Chnh ph, v Ta n nh th no.
Trang 11

Hin php l mt kh c ca ton dn i Nh nc quy nh mi vn c bn t t do, dn ch, nhn quyn n chnh tr, kinh t, x hi. Ngoi vic Hin php phi ng trn php lut, k c cc ch trng, vn kin ca ng cm quyn, n l lut gc qui nh nhng quyn, ngha v cn bn ca dn cng nh nhng th ch, nhng vn h trng ca dn tc, t nc. Nhng g qui nh trong hin php, phi c lut ha ton dn thc hin, v Nh nc qun l t nc nht quyt phi theo hin php. Tt c nhng chnh sch, nhng phng hng pht trin t nc u khng nm ngoi qu o qui nh ca hin php. V d, nu hin php qui nh gii quyt cc vn ch quyn phi thng qua trng cu dn , th nht thit ngi dn bao gm ng dn s phi trc tip chn cch gii quyt vn Bin ng vi Trung Quc nh th no. Chnh v th, Hin php chnh l vn bn c bn nht v u tin nht c nh hng trc tip v su rng n i sng ca qun chng. V chnh v s nh hng c th ni l cn bn, l ti thng ca hin php, n phi c ton dn phc quyt phc quyt thc thi quyn lm ch t nc v phc quyt bit chc rng quyn,

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

Xu th lm quyn khng phi l suy on m xy ra. Trong mt bi vit gn y trn Si Gn Tip th, TS Nguyn S Phng cng khng nh Nu hin php khng c phc quyt, cng c ngha l nh nc t t ra nhng thc o, chun mc, gii hn php l cho chnh mnh; th quc gia khng hn nhng cng khng loi tr ri vo ri ro chuyn sang c ti, ton tr. Mt h ly na ca vic tc i quyn phc quyt hin php ca nhn dn l ngi dn b tc i quyn la chn nhng chnh sch c li cho chnh mnh. Hu qu l c nhng iu trong hin php khng i ngc li nguyn vng ca h. Mt v d d thy nht l ch cng hu ton dn v t ai khi ngi dn ch c quyn s dng mnh t ca mnh v nh nc c quyn trng thu lm cc cng trnh cng cng. Quy nh ny to ra vic nhiu ngi dn mt t m cc khiu kin tp th trong thi gian va qua l mt minh chng mnh m nht. V vn ny, ng L Hiu ng chia s: V mt tiu cc l Hin php c nhng iu khng ph hp vi ngi dn. V d, Hin php qui nh quyn cng hu t ai. Nhng m nu khng cng nhn quyn t hu v rung t l i ngc li li ch ca ngi nng dn. Ti tip xc nhiu nng dn v nhiu tng lp khc nhau v bit c rng nguyn vng ca h l c lm ch mnh t ca h. Quyn lp hin, bao gm quyn phc quyt hin php, nu nm vo tay Quc hi th ngi dn mt i quyn c bn. Chnh v th m BQH Trn Du Lch trong cuc tho lun vo u thng 8 t cu hi rng: Quc hi l c quan quyn lc nh nc cao nht, c quan c quyn lp hin v lp php. Nh vy dn cn quyn no v mt quyn lc nh nc? Hin php 1946 ca Vit Nam quy nh quyn phc quyt thuc v nhn dn hn 60 nm v trc, th nhng cho ti nay, hn 60 nm sau ai vn ni rng trnh dn tr cha phc quyt hin php phi chng l mt s ngy bin nhm bo v mt li ch no ? Bi v khng c l do g trnh dn tr Vit Nam by gi li thua dn Vit Nam cch y hn 60 nm khi Vit Nam va thot khi ch thng tr ca Php, lc m chng xy nh t nhiu hn trng hc. PGS inh Ngc Vng tng pht biu rng Chnh dn l c tri sng sut bu ra cc BQH v HND cc cp thi. Ti sao khi bu QH v HND th h l nhng ngi sng sut, cn khi bn v nhng vn trng i ca t nc th h li cha trnh ? V vn ny, ng L Hiu ng cho bit:

Theo ti, iu kin chn mui ri. Trnh dn tr v kinh t chng ta n nh nn chng ta c iu kin phc quyt Hin php, ch khng th lm nh trc c. Mn n vi nhn dn Ngi ch t nc li khng th quyt nh vn mnh t nc, l mt s u tr, thiu thuyt phc c v php l v thc tin. Vit Nam chn xu hng kinh t th trng, tc chn xu hng m ca v hi nhp, cho nn hin php v php lut theo mt xu th tin b l tt yu. Trong cuc trao i vi Qunh Chi, ng Nguyn nh Lc nguyn B trng T Php cho bit: Trong tng lai chn chn l c phc quyt hin php thi. Ni quyn lc thuc v nhn dn th nhn dn phc quyt l ng qu ch cn g na. C Phan Chu Trinh tng trn tr rng So snh hai ci ch ngha qun tr v dn tr, th ta thy ch ngha dn tr hay hn ci ch ngha qun tr nhiu lm. Ly theo ring ca mt ngi hay l ca mt triu nh m ln tr nc, th ci nc y khng khc no mt n d, c no m vui v hay l phi i rt kh s ch ty theo lng ca ngi chn. Quyn phc quyt hin php khng nhng l mt xu th tin b, n cn l mt mn n vi nhn dn. Trong quyn hi k ca mnh, Trung tng Trn , ngi c tm vi t nc cho n cui i, ni n mn n vi nhn dn. i ng ni rng Dn ch l nhng g chng ta, tc nhng ngi lnh o, ha vi nhn dn. V mt trong nhng yu t cu thnh dn ch l quyn phc quyt hin php trc tip bi ch c cng dn mi c th gim st b my nh nc hnh x trung thc v mang hin php n cuc sng. Xem ra, phc quyt hin php l mt mn n m Nh nc kh trnh khi. Qunh Chi Ngun: RFA ______ Xem thm cc gp y ca ng Dn Ch Vit Nam v khung soan tho Hin php ca ton dn:
Gii thiu xut soan tho Hin Php Tai sao Vit Nam cn thay i cn bn v ton din Hin php? Bn xut khung Hin php ca ton dn

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Trang 12

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

CNG MINH LCH S VA CNG BNG X HI

Nhn r qu kh i ti tng lai, l mt t duy khoa hc, khch quan, ph hp quy lut pht trin ca x hi trn con ng hi nhp vn minh. Vic GS Vn To a ra cng l kht vng ln ca ng, l kht vng chung ca x hi. Ai cng thm kht cng minh, nhng phi c Nhn thc v qu kh- phng php lun, cch cng vic kh khn ngh v l gii c cc Lch s bao gi cng c vit hin tng phc tp. li bi cc nh s hc ng gc l con chu thi. Nhng ci nhn s hc ca dng h Mc, (mt di con mt cc s gia qu dng h phi i h kh, hin ti, v nay mai l tn do nhng bin thin tng lai, hn khng n gin. lch s), GS.TS Phan V n ph thuc vo nn tng ng Nht (chu ca l lun, thc h t tng v nh cch mng Phan ng phng php lun mi nh vit Lu) cho rng, vn cng dy Trit hc ca Trng i hc Y), ti thy l iu mi s. minh lch s v cng bng x v dng cm. V th, theo GS Nguyn nh hi lun l vn phc tp v Nghin cu lch s h Dng Ch, y l mt vn ln v lu di. v cng quan trng, v n Trong lch s c 3 h Mc, H c nhiu khut lp, m GS Vn thuc nhn thc v qu kh v Ty Sn tng b coi l To gii p cho. V d ca chng ta (cc nh vit s). ngy triu. H Mc b n trng hp Dng Vn Nga. Chng ta nhn thc v qu p, tn st nng n nht khin B l ngi dng cm trao kh cn nhiu ci cha tht con chu phi chy trn, thay quyn, t h Khc, Ng, inh cho h L. M lc y l chnh xc. tn i h chy ln vng cao vic ti k. GS Vn To lm Khng th ph nhn c v vo min Trung. Tng c c nhiu vic c ngha, bi nhng gi tr ca ch ngha Hong Diu, c Th tng nh gi li qu kh l cng Mc. Nhng h quy chiu Mc- Phm Vn ng u l con vic rt kh khn. xt r rng c nhng iu cn chu h Mc. phi tip tc lm sng t trc Khoa hc cng ngy cng ci Nhn r qu kh i ti tng lai thc tin Vit Nam. m hn trong vic nh gi li Mt v d, nh nhn thc v ch phong kin. Chng ta c ngh ci g thuc v phong kin th u lc hu. Nhng khng hn nh vy. Bi cho n nay khi c li vn sch thi nh, mi thy gio dc phong kin cng mang tnh trit hc v nhiu gi tr tch cc cn c xem xt. nh Mc. Gn y Tp ch Xa v Nay cho in mt chuyn san v nh Mc. Trong c nhiu nh gi thay i, st thc vi thc tin lch s. Vit s sao cho ng l mt vn quan trng. Bi mt khi b dnh vo lch s kh m thay i. Nhn mt cch cng tm, lch s din ra qua tng s kin, nhng c vit li bng ci nhn ca con ngi c th, m nhn thc, t duy v phng php lun u gn vi c im hon cnh lch s, thi cuc. C ch qun l x hi i mi, tt yu dn n s thay i cc thang bc gi tr. C nhng gi tr trc sai, by gi ng. C nhng gi tr trc tin tin, gi x cng, bo th, lc hu, ngn cn s pht trin. Nhng hin tng c th nhn thy bt c lnh vc no t kinh t- x hi n vn ha- gio dc Chnh v th,
Trang 13

Va ri, Nh nc u t Hay nh vn nhn nhn li ti chnh xy dng Thi qu kh mi y. Chng ta miu Dng kinh, lm cho nhn nhn v x l th no v con chu h Mc u phn quan li tham nhng hin nay? khi. Ni chung, cng minh lch s, Cng gc con chu dng lm v lch s kh m lm h Dng ti Vit Nam, b v nhng vn hin ti li Dng Thy M chia s: Khi cng kh. c bi ca GS trn bo Nhn dn, (lc b l ging vin

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

s cng minh lch s v cng GS Chu Ho cng rt quan bng x hi cng l mt vn tm ti cc vn khoa hc tt yu xy ra mi quc x hi. ng cho rng, nu cng minh lch s cng bng gia. x hi m ni dung ct yu l Thuc th h hu sinh, nghin nhn nhn vit s l vic h cu lch s trong bi cnh x trng, th quan trng nht l hi c sinh hot dn ch hn, cng minh. nhng cng i hi nhng ngi nghin cu lch s va GS Chu Ho cho bit, ng va c tr tu, va phi c bn lnh i Nht Bn tham d mt hi khoa hc, GS.TS Nguyn tho tr b vi ngha hc Quang Ngc (Ch tch Hi S gi cc nc (Nht Bn, Trung hc H Ni, Ph Ch tch Hi Quc, Vit Nam) cng i S hc Vit Nam) l gii t t thoi vi nhau v mc ch duy nghin cu n kt qu khoa hc. thc tin. Trong cc trng ph thng ng nhn thy rng, trong qu Vit Nam chng ta dy rt trnh hc tp v nghin cu ng v lch s Trung Quc lch s, quan nim v s hc nhng Trung Quc li dy sai ca mnh do nh hng ca phng Ty m khng ngh nhiu n lun thuyt phng ng, do nhiu quan nim kh cng. cc trng hc, cc thy dy nhiu iu hay nhng d to cho lp hc tr t duy li mn, nh kin. T duy ny l phi khoa hc v s hc l mt ngnh khoa hc, nn t duy phi thay i cho cng ngy cng gn s tht khch quan. Gn y, ngi ta ph phn ngnh s gh gm do im thi i hc nm 2011 ca mn s qu thp. Nhiu ngi li cho sch gio khoa, cho ngi vit s km. Tuy nhin, cng phi nhn nhn rng cho n by gi s hc khng c coi trng lm. Hn 15000 im ton di 2 th khng ai kin g, d ton l mn hc chnh v c u t nhiu.

s; v cc nh nghin cu t do theo s la chn ca h. . Mt nh s hc k cu, v tng qun l cng tc o to i hc- GS.TS Phan Hu Dt nhn xt, cng minh lch s v cng bng x hi l vn t nh v nhy cm. y l vn c a ra lu ri, do n khng phi l vn mi. Nhng trong iu kin hin nay nu ln nh vy li l vn mi. V n c bo ng hoan nghnh, chng t quan im c ng tn thnh. Vn ny khng ch b hp trong lch s m ng chm tt c cc lnh vc i sng x hi, nht l vic nh gi nhn vt, con ngi, s kin. Nu gii quyt tt s tng cng c s on kt. Nhng quan trng l cn c t chc, c mt y ban thuc Nh nc qun l thc hin cng vic ny. V lun thuyt m GS Vn To a ra, y l vn ln c ng thun ca ng v Nh nc. Tuy nhin, lm th no tip tc pht trin lun thuyt ny vn cn l mt thch thc. Nhng trao i ca cc khoa hc, nh qun l, din ca cc dng htng nghin cu ca GS To vn ang ng nhng bc tip theo. nh i i Vn cho

Gs Vn To - Nguyn vin trng Vin Khoa hoc Lch s Vit Nam

Nhng nhn r qu kh i ti tng lai, l mt t duy y khng cn l vn ring khoa hc, khch quan, ph bit ca gii s hc Trung hp quy lut pht trin ca x Quc, m n l vn chung hi trn con ng hi nhp ca mi quc gia. V n lin vn minh. Trong khi ngnh s nh l a quan n nhng nghin cu Kim Dung con b gh lnh, khng c tm c ca GS Vn To. cao. Vy nn hng nghn Lch s trong qu kh c nhiu theo Tun Vit Nam bi im 0 mn lch s cng un khc m cha c bit v khng l g thm hi lm. M nc ta cha c cch lm s l s tht bi ca nn gio mang tnh hc thut. Hin c 2 dc chng ta. cch vit s: Chnh quyn giao L ngi ngoi o nhng cho 1 b phn chuyn chp ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com
Trang 14

v lch s Vit Nam. Cc nh s hc Trung Quc tng a ra t tng v xut bn thnh sch v vn Khp li qu kh hng n tng lai. Nhng by gi h thy cn phi Nhn r qu kh i ti tng li.

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

PHN HOA GIAU NGHO NC TA HIN NAY

DCVN: "Bt cng x hi vn ang l mt vn nhc nhi. Cuc sng gia thnh th v thn qu, gia ngi giu v ngi ngho chnh lch kh ln. Du nn kinh t pht trin kh hn nhng i a s ngi dn ch c hng mt phn nh trong tng ti sn ca c nc, trong khi phn ln ti sn quc gia thuc v thiu s giu c v quyn th. Cho n nay, chiu hng gia tng khong cch giu ngho trong x hi vn cha c du hiu thuyn gim. [...] ng Dn Ch Vit Nam tin rng ton dn tc ang tha thit mong mun cho t nc c mt nh nc php quyn v x hi cng bng. Th nhng, du lnh o l nhng ngi yu nc nhng thiu tinh thn dn ch v thiu c tinh thn dn tc th mong mun s khng bao gi thnh hin thc. [...]"
Nc ta chuyn sang nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha to iu kin cho nn kinh t pht trin, i sng ca nhn dn tng bc c ci thin, nhng ng thi cng to ra s chnh lch v thu nhp, mc sng ngy cng r nt hn, trong phn ha giu ngho ang l mt trong nhng vn x hi bc xc hin nay. 1. Ni giu ngho l cp n thu nhp v mc sng vi nhng ch bo khc nhau ty thuc vo tng vng a l khc nhau, cng chnh t c quan nim ngho tuyt i v ngho tng i. Ngn hng Th gii xem thu nhp 1 la M/ngy theo sc mua tng ng ca a phng so vi ( la th gii) tha mn nhu cu sng nh l chun tng qut cho nn ngho tuyt i v t c nhng chun khc cho tng a phng hay tng vng c xc nh, t 2 la cho chu M La Tinh v Carribean n 4 la cho nhng nc ng u cho n 14,40 la cho nhng nc cng nghip. i vi nhng x hi c gi l thnh vng, ngho c nh ngha da vo hon cnh x hi ca c nhn, ngho tng i c th c xem nh l vic cung cp khng y cc tim lc vt cht v phi vt cht cho nhng ngi thuc v mt s tng lp x hi nht nh so vi s sung tc ca x hi . Ngho tng i c thm khch quan, tc l s hin hu khng ph thuc vo cm nhn ca nhng ngi trong cuc. Cn ngho tng i ch quan l khi ngi trong cuc cm thy ngho khng ph thuc vo s xc nh khch quan. Bn cnh thiu s cung cp vt cht (tng i), vic thiu thn ti nguyn phi vt cht ngy cng c tm quan trng hn. Vic ngho v vn ha x hi, thiu tham gia vo cuc sng x hi c xem nh mt thch thc x hi nghim trng. C hai phng din trn nc ta u c v cng l thch thc ln trong qu trnh cng nghip ha, hin i ha t nc. Nhm khc phc tnh trng trn, trong nhng nm qua Chnh ph Vit Nam tp trung nhiu bin php nhm xa i gim ngho v c nhng kt qu ng k. Trong 2 nm (2006 - 2007), h ngho tip tc gim bnh qun trn 300.000 h/nm, nm 2006 t l h ngho cn 15,5%, nm 2007 cn

14,8% (gim c 7,2% so vi cui nm 2005). Mt s a phng c bn xa ht s h ngho theo chun quc gia v p dng chun mi ca a phng cao hn t 1,5 - 2 ln so vi chun ngho quc gia nh thnh ph H Ch Minh, Nng v tnh Bnh Dng. Chnh lch thu nhp gia thnh th v nng thn gim t 2,3 ln nm 1999 xung cn 2,09 ln nm 2004 v 2 ln nm 2008, n nm 2010 t l h ngho cn khong 10%. Tuy nhin, do nhiu nguyn nhn c th nhn thy rng cht lng cuc sng mt s ni c phn suy gim, chun ngho cha phn nh chnh xc tnh trng ngho trong iu kin hin nay. Tc gim ngho c xu hng chm li, t l h ti ngho cn cao; s huyn, x c t l ngho cao cn nhiu (61 huyn c t l h ngho trn 50%). S chnh lch v thu nhp, s phn ha giu ngho gia cc tng lp dn c, gia cc vng cha c thu hp, cn c xu hng gin ra. Uc tnh n cui nm 2008, t l h ngho cao nht l vng Ty Bc ti 31,5% v ng Nam B, vng c t l ngho thp nht l 3,2%, chnh nhau 9,8 ln. Theo tnh ton ca B K hoch v u t th chnh lch thu nhp gia 20% h giu nht vi 20% h ngho nht nm 2004 l 8,34 ln, nm 2006 l 8,37 ln v c tnh nm 2008 l 8,4 ln (cch tnh ny cha st vi thc t nc ta, nhng cng cho thy xu hng gin ra l rt r). Nh vy, cng vi kinh t th trng v nhiu nguyn nhn khc, tnh trng phn ha giu ngho
Trang 15

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

nc ta ang l mt trong nhng vn x hi bc xc cn c quan tm, iu ng lu l nc ta t l h ngho khu vc min ni vn cn cao, gp 1,7 - 2 ln so vi c nc, t l h ngho trong ng bo cc dn tc thiu s trong tng sng ngho trong c nc tng. Chnh lch thu nhp gia 10% nhm giu nht vi 10% nhm ngho nht nng thn l 13,5 ln; thu nhp ca 53% s h nng dn b thu hi t ging so vi trc khi cha thu hi t c 34,5% s h c iu kin sng thp hn. Cng t s chnh lch giu ngho din ra khu vc thnh th v nng thn, tnh bnh qun mt ngi lao ng nng thn ch thu nhp bng 47,8% so vi lao ng thnh th. Cng vi nhng ngi ngho th vi kinh t th trng cng c nhiu ngi giu ln nhanh chng. Theo cc ti liu cng b chnh thc trn sn chng khon Vit Nam, cha c i gia no t tm t ph la, song s triu ph cng ngt ngt 170. Ring 100 nhn vt giu nht, mi ngi u c ti sn chng khon vt 2 triu la, trong c 2 ngi t chun hi vin cu lc b 100 triu la. B Lao ng - Thng binh v X hi cho bit, khong cch gia mc thu nhp ca cc nhm lao ng ngy cng c s chnh lch r nt, c bit l cc thnh ph ln. Ti H Ni, chnh lch gia ngi c tin lng cao nht so vi trung bnh l 42 ln (75,2 triu ng/thng vi mc bnh qun 1,8 triu ng/ thng). Ti thnh ph H Ch Minh con s chnh lch cn ln n 109 ln (240 triu ng/thng so vi 2,2 triu ng/thng). Nhm c thu nhp cao l cc gim c iu hnh, trng i din, trng phng, cn b ph trch kinh doanh... ang lm vic ti cc doanh nghip c vn du t nc ngoi, cng ty lin doanh, cc cng ty hot ng trong lnh vc ti chnh, ngn hng, chng khon, bc s ti mt s bnh vin, phng khm. Ngc li, nhm c thu nhp thp l cng nhn lao ng ang lm vic trong cc khu cng nghip, doanh nghip nc ngoi Thc t trn cho thy, bt bnh ng trong thu nhp nc ta ngy cng r nt v gay gt hn, t l h ngho tp trung ch yu nhng vng kh khn, c nhiu yu t bt li nh iu kin t nhin khc nghit, kt cu h tng thp km, trnh dn tr thp, trnh sn xut manh mn, s khai. Ngoi ra, cn xut hin mt s i tng ngho mi nhng vng ang trong qu trnh th ha v nhm lao ng nhp c vo th, h thng gp kh khn nhiu hn v phi chp nhn mc thu nhp thp hn lao ng s ti. y l nhng yu t lm gia tng tnh trng ti ngho v to ra s khng ng u trong tc gim ngho gia cc vng trong c nc. Th tng Chnh ph va ban hnh chun h ngho, h cn ngho p dng cho giai on 2011 2015, theo , h ngho nng thn l h ngho c mc thu nhp bnh qun t 400.000 ng/ ngi/thng tr xung (chun ngho c l 200.000 ng/ ngi/ thng), h cn ngho nng thn l

h c mc thu nhp bnh qun t 401.000 520.000 ng/ ngi/ thng tr xung. H ngho thnh th l h c mc thu nhp bnh qun t 500.000 ng/ ngi/ thng tr xung (chun ngho c l 260.000 ng/ ngi/ thng), h cn ngho thnh th l h c mc thu nhp bnh qun t 501.000 - 650.000 ng/ ngi/ thng. Theo B Lao ng Thng binh - X hi, t l h ngho c nc hin mc 13%. Nu theo chun ngho mi c thng qua, t l h ngho s tng ng vi trn 20%. cp n vn ngho, nhiu nh nghin cu lu rng ngho khng ch n gin l mc thu nhp thp m t cn thiu thn trong vic tip cn cc dch v nh gio dc, vn ha, y t; khng ch l thiu tin mt, thiu nhng diu kin tt hn cho cuc sng m cn thiu th ch kinh t th trng hiu qu, trong c cc th trng t ai, vn v lao ng cng nh cc th ch nh nc c ci thin c trch nhim gii trnh v vn hnh trong khun kh php l minh bch cng nh mt mi trng kinh doanh thun li. Ngho cn l tnh trng e da b mt phm cht qu gi l lng tin v lng t trng. Khi bn v nguyn nhn ca tnh trng phn ha giu ngho, m nht l ngho nc ta cng c nhiu quan nim v cch tip cn khc nhau, nhng tu trung li c my nguyn nhn sau: - Th nht, nc ta l nc nng nghip chm pht trin, va tri qua cuc khng chin lu di v gian kh, c s h tng b tn ph, ngun nhn lc chnh ca nhiu h gia nh b gim st trong chin tranh. Cng vi thi k duy tr qu lu c ch tp trung quan liu bao cp lm cho sn xut nng nghip n iu, cng nghip thiu hiu qu, thng nghip chm pht trin. - Th hai, khi chuyn sang c ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, lao ng d tha nng thn cha dc khuyn khch ra thnh th lao ng, cha c o to chuyn sang khu vc cng nghip. Trnh hc vn v chuyn mn k thut ang l thch thc i vi lc lng lao ng nng thn, trong tng s 16,5 triu thanh nin nng thn ch c 12% tt nghip ph thng trung hc, 3,11% c chuyn mn k thut. Cng vi s hn ch v trnh cc mt, th din tch t nng nghip cng ang c xu hng gim dn trong qu trnh cng nghip ha, hin di ha. Trong nhng nm qua, bnh qun mi nm c khong 70.000 ha t trng la chuyn sang mc ch khc. - Th ba, ngi dn cn chu nhiu ri ro trong cuc sng, sn xut m cha c thit ch phng nga hu hiu v d ti ngho tr li nh thin tai, dch bnh, su hi, tai nn lao ng, tht nghip hoc c vic lm nhng khng n nh; s ri ro v gi sn phm u vo, u ra do bin ng th
Trang 16

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

trng th gii v khu vc Bn cnh nhng ri ro trn cn c s "ri ro trong vic thay i chnh sch, s khng minh bch v nhiu th tc ca h thng hnh chnh, tnh trng quan liu, tham nhng ca cn b v b my hnh chnh. - Th t nn kinh t t nc c tng trng kh nhng thiu bn vng, n cng tuy ngng cho php nhng vn tim n nguy c. Theo cch tnh ca Ngn hng Th gii (WB ), n cng ca Vit Nam tnh n cui nm 2009 ln n mc 47,5% GDP; trong khi cch tnh n ca Vit Nam, do B Ti chnh cung cp l 44,7%. Hai cch tnh ny c khc nhau da trn c s thm ht ngn sch, Tng cc Thng k thng bo, thm ht ngn sch ca Vit Nam nm 2009 l 6,9%, cn WB li a ra con s l 8,4%. Theo Cc Qun l n v ti chnh i ngoi, n nc ngoi ca Vit Nam tnh n thng 6 nm 2009 l 29,8 t USD, tng ng 30,5% GDP v c xu hng gim, n nh, ngha l ang trong tm kim sot an ton. Th nhng n trong nc li c xu hng tng, nu tnh c s n tri phiu ca cc cng trnh xy dng ngoi ngn sch, th t l n v qu 50% GDP. iu hn ch phn no trong vic thc hin cc chnh sch x hi v an sinh x hi. 2. Phn ha giu ngho cho d l hp thc hay khng hp thc (hp php hay khng hp php) v ang din ra nc ta. Tuy nhin, t s phn ha giu ngho nh hin nay c th dn dn phn ha giai cp trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha vi thnh phn kinh t t nhn pht trin nhanh? Trong nhng nm va qua, kinh t t nhn tip tc pht trin nhanh, hin nay chim 46% GDP; cc doanh nghip va v nh thu ht ngy cng nhiu lao ng, ng gp tch cc vo gii quyt vic lm v pht trin kinh t. Trong 3 nm (2006 - 2008), c 173.314 doanh nghip t nhn mi c thnh lp vi tng s vn ng k 1.186.387 t ng, a tng s doanh nghip hot ng trong nn kinh t ln 381.621 doanh nghip (ch tiu i hi X n nm 2010 l 500.000 doanh nghip). V mt l thuyt th trong thi k qu , nn kinh t nhiu thnh phn tt yu a ti mt c cu x hi giai cp a dng v phc tp, v nhn t kinh t lun lun c vai tr quyt nh i vi cc vn x hi. Mt khc, s pht trin ca cc nhn t x hi lun an xen, nh hng v tc ng ln nhau. iu dn n mt c cu x hi mi hnh thnh li c tc ng trc tip ti s pht trin v s cng c c cu kinh t, to cho n i ng nh hng. Vi cch tip cn ny c th xem xt trong thi k qu ln ch ngha x hi s c mt c cu x hi giai cp s hnh thnh trong c th c tng lp mi xut hin, v tn gi chc l cn nhiu kin khc nhau v nhng bn khon nht nh, song cng c th gi l tng lp t sn mi, n ra i trong iu kin ca thi k qu

ln ch ngha x hi. Nhng, c cu x hi giai cp pht trin trong mi quan h bin chng ca cc nhn t khch quan v ch quan. ng, Nh nc x hi ch ngha vi tnh cch l nhng nhn t ch quan mnh nht, tc ng chi phi n s bin ng ca c cu x hi giai cp, pht trin theo tnh cht x hi ch ngha thng qua cc chnh sch kinh t x hi ph hp vi cc iu kin kinh t - x hi v lch s - chnh tr khch quan ca t nc. Vi cch tip cn ny, c th nhn thy qu trnh bin i c cu x hi giai cp c sang c cu x hi giai cp mi l mt qu trnh lin tc trong thi k qu , nhiu thnh phn kinh t ra i s lm sng ng nn kinh t nhng s dn dn n nh giai on sau khi nn kinh t n nh, lc lng sn xut pht trin v qu trnh cng nghip ha, hin i ha c kt qu kh quan khi y s din ra s xch li gn nhau gia cc giai tng x hi, s din ra s chuyn i b phn gia cc nhm x hi, t ch khng cn c ch p bc bc lt n ch khng cn c nhng quan h bc lt gia ngi vi ngi; t n giai on ny th s khng c s phn ha giai cp mi. ng nhin, t n giai on cn phi c mt thi k di hn c thi k qu ln ch ngha x hi 3. Phn tng x hi, phn ha giai cp c th c xem l mt trong nhng vn x hi cn c quan tm, cho d l bt ngun t nguyn nhn no cng u li nhng h qu x hi nht nh, trn mt phng din khc c th to nn tm l bt an. Vic khc phc nhng vn trn l c mt qu trnh v kt hp nhiu bin php nhm hng ti cng bng v tin b x hi, trong tnh h thng v nhng vn lin quan, th nn hng vo cc ni dung sau: - Di gc x hi, khc phc v hn ch cc khuyt tt ca kinh t th trng v phn tng x hi v phn ha giu ngho, to iu kin cho nhng ngi b thit thi c iu kin vn ln ha nhp vi cng ng. Thc hin cng bng trong phn phi v thu nhp theo nguyn tc lao ng. - Di gc kinh t, thc y s tng trng kinh t, tuy rng s tng trng kinh t t n s khng bao hm v gii quyt c tt c cc vn x hi, mc d cc chng trnh pht trin kinh t s l c s lng ghp gii quyt cc vn x hi nh vic lm, xa i gim ngho. V th, cng vi s pht trin kinh t phi kt hp vi cc chng trnh x hi tng vng, min v tng dn tc sao cho ph hp. Di gc lut php, tng bc hon chnh h thng php lut v thc hin ng lut nh, phi kin quyt v khng n trnh nh nhng nm va qua

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Trang 17

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

PHIN TA I NGANG V TT
Ti liu do Wikileaks cng b cho thy b ni cng nh nguyn nhn su xa ca nhng v x cc nh dn ch, din ra ti Vit Nam hi u thng 10, 2010. Khng bit v s hiu qu r ny, hay v ni dung c xp hng l mt (confidential), m mt cng in gi t ta lnh s Si Gn v Washington D.C. cho B Ngoi Giao Hoa K, trong thng 1 nm 2010, tng trnh v phin ta x 4 nh dn ch, c li vit rt thng thng, nhum phn ma mai, chm bim.
Phin ta trnh din S ma mai ca cng in bt u ngay ci ta, qua cch m ngi vit bn tng trnh t tn cho bui x n: Phin Ta Trnh Din X Nhng Nh Dn Ch Lm Ni Bt Nhng Thch Thc Trong Vic Qung B Nhn Quyn ti Vit Nam. Phn tm lc ca cng in vit: Phin ta xt x 4 nh hot ng dn ch, trong c lut s ni ting, tng c hc bng Fulbright, L Cng nh, nh u tranh v blogger Nguyn Tin Trung, khai din v kt thc cng ngy, vo hm 20 thng 1, ti thnh ph H Ch Minh. C 4 ngi b kt ti tm cch lt chnh quyn, lnh n t 5 n 16 nm t, cng thm nhiu nm qun thc. Trong khi phn quyt ko di ch sau 15 pht xt x ca ta, iu chng ai ngc nhin, phin-ta-mt-ngy ny cho chng ta mt dn chng rnh rnh v cch chnh ph v ng CSVN bin vic by t chnh kin mt cch n ha thnh mt ti hnh s. Lut s L Cng nh th nhn gia nhp mt ng khng-cng-sn (v do , theo quy nh ca php lut Vit Nam, th (ng) c hnh vi chng chnh quyn, nhng ng tha nhn khng lm bt c iu g sai tri). Bn tuyn b ch trch phin x mt cch gay gt, do v tng lnh s tham d phin ta a ra, c truyn thng quc t ph bin rng ri, nhng khng t bo Vit Nam no a tin. Ngoi Lut s L Cng nh v Blogger Nguyn Tin Trung, phin ta cn x 2 nh dn ch khc l ng L Thng Long v Trn Hunh Duy Thc. Tt c 4 ngi, theo bn tng trnh, u b kt ti mt cch chng vnh, qua mt phin ta vi phm nhiu th tc t tng. Vi tc nhanh nh chp v vic nht nh khng xt n nhiu co buc hnh h t nhn, ngy to bng chng, bt phi nhn ti, phin ta cho thy r Vit Nam cn lu mi c c mt ngnh t php chuyn nghip v c lp. Cng in vit. M t din tin ca phin ta, cng in dng cm t A Short Road to Guilty (tm dch: Mt Bn n i Bng Li Tt) v ghi r: Phn ln thi gi ca phin ta ko di 10 ting ng h ny c dnh cho vic c i c li, nhng 3 ln, gn nh nguyn vn, mt bn vn di l th kt ti 4 b co. Bn vn ny, c c ln u tin, lc phin ta va khai mc, nh bn co trng; ln th nh c c nh co buc theo kt qu iu tra; v ln th ba c c nh li kt ti chnh thc ca ta. Sau th tc ny, cc thm phn bn lun ch 15 pht trc khi kt n 4 b co. Mt on ca cng in nu ln c im ca bn co trng, nh sau: Trng tm ca bn co trng co buc cc b can thnh lp mt nhm c tn l Nhm nghin cu Chn vi mc ch lt chnh quyn. Mc d th, bn co trng khng h cho bit nhm thc hin hoc chun b cho bt c hnh vi bo ng no, hay khuyn khch ngi khc c nhng hnh ng nh vy. Thay vo , cc cng t vin co buc Trn Hunh Duy Thc, trong vai tr lnh o ca nhm, tuyn b rng nm 2010 nh du s khi u vic Ch Ngha Cng Sn b st gim h tr ca qun chng, v n nm 2020, ng CSVN s mt quyn kim sot t nc v cng ngy ngi ta cng i hi s m rng nhn quyn v mt ch dn ch a ng. Khim khuyt nghim trong Nhn nh rng phin ta ni trn l biu hin ca mt tin trnh (php l) khim khuyt nghim trng (a deeply flawed process), cng in n c vic ng Trn Hunh Duy Thc, ngay t u phin x, yu cu thay th ton b thm phn v cng t vin bng mt i ng khch quan hn, l do l v tt c nhng ngi ny l ng vin ng CSVN, mt v ca vic tranh tng, m ng th b buc ti m mu lt chnh quyn v ng.
Trang 18

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

Ti sao s gii hn ch p dng cho phng vin ngoi quc? Cng in gii thch: Lm nh vy, khng mt hnh nh hay m thanh no v nhng hnh vi sai tri ca cc quan chc trong phin x c ghi li. Trong qu trnh t tng, nhiu lc m thanh b tt ngm, hay b t i v nhiu sng ngay khi cc lut s bo cha bt u ct ting tranh ci. Cng in cng n c vic microphone b im ting trong phn pht biu ca Blogger Nguyn Tin Trung, Phin Ta ng Kch x 4 nh dn ch ti Si Gn ngy 20 thng 1, 2010. v trong phn tranh ci rt T phi qua tri: Lut s L Cng nh, K s L Thng Long, Thc s hng hn ca Lut s Triu Nguyn Tin Trung v K s Trn Hunh Duy Thc. Quc Mnh, bo cha cho (Hnh: Vietnam News Agency via Reuters) ng Trn Hunh Duy Thc. Sau khi yu cu ca ng b khc t, cng in vit tip: Khi Trn Hunh Duy Thc yu cu hy b co buc v trong t ng b truy bc, nhc hnh p nhn ti, ngi cng an ta n ngi pha sau lng ng bt ng dy qun thc ng, nhng quan ta vy tay ra hiu cho cng an ngi xung. Tuy nhin, sau , nhng g ng ni b t i bi s nhiu sng. Cng theo cng in, ng L Thng Long, tng t Trn Hunh Huy Thc, khai rng mnh b tra tn, p cung, nhng li khai ca ng lun b cc thm phn ct ngang, hoc microphone khng pht ting. Ngoi ra, cng in cho bit, trong sut phin ta, c hai ng L Thng Long v Trn Hunh Huy Thc lin tc khai rng cc ti liu, chng c dng buc ti h u b sa i, hay gi mo. S tham d ca gii truyn thng bo ch trong phin ta c xem l phin x cng cng cng c nhiu c im ng ghi nhn. Cng in vit: Khng phng vin hay ngi quan st no c vo phng x, mt s t ngi quan st ngoi quc c cho php ngi xem trc mt my truyn hnh c t trong mt cn phng pha ngoi phng x. Tng Lnh S, i S Lin Hip u Chu v an Mch, v mt s chnh khch Canada v c l nhng nh ngoi giao ngoi quc duy nht c chng kin phin x. Ba phng vin ngoi quc ca AP, Reuters v AFP, v mt phng vin ngi Vit Nam lm vic cho hng tin DPA ca c, v khong 30 phng vin ca bo ch Vit Nam cng c mt. Phng vin ngoi quc b cm khng c mang theo in thoi cm tay, my nh hay bt c dng c in t no, trong khi phng vin ca bo ch nh nc khng b gii hn no. Ci ti dn ch S ma mai chm bim ca cng in cng tr nn r hn on c ta B Kt Ci Ti Dn Ch, m u bng nh gi vic nhn ti ca Lut s L Cng nh: Trong khi L Cng nh nhn ti trong mt khun kh r rng l ca mt tha thun c iu nh rt cn thn t c s gim n, ngn t ca nh trong vic nhn ti v cng su sc v y hm cha. nh tuyn b rng ng khng c li bo cha, v ng khng lm g phi cn bo cha. Thay vo , ng ch n gin tha nhn rng, theo Hin Php Vit Nam, ng Cng Sn Vit Nam l ng duy nht v vnh vin c quyn lnh o t nc. V ng Dn Ch Vit Nam, m nh gia nhp, ku gi tin trnh a ng cho Vit Nam, cho nn, trc php lut Vit Nam, nh phm ti theo iu 79 ca B Lut Hnh S. Ngoi vic tha nhn gia nhp ng Dn Ch Vit Nam, nh khng nhn mnh c ti g khc. Cng in kt lun: D xt theo ngn t nhn ti rt kho lo ca L Cng nh, hay bn co trng di l th ca cng t vin, ngi ta cng phi i n mt kt lun: Bi v theo Hin Php Vit Nam, ng CSVN l ng duy nht c nm quyn, cho nn bt c ai bn lun g n dn ch, hay c ng cho vic dn ch ha Vit Nam, u phm ti, mt trng ti m hnh pht l nhiu nm di t ti, thm ch c th phi chu n t hnh. H Giang Theo Ngi Vit

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Trang 19

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

THC S NGUYN TIN TRUNG VN GI VNG NIM TIN

M ca nh hot ng dn ch tr tui, thc s Nguyn Tin Trung cho bit l do chnh khin Tin Trung nhn ti v mun trnh nhng sc p i vi gia nh nhng vn gi vng nim tin ca mnh trong t. cng c thc hin mt s vn . Ngi ta cng ha, nhng hon ton gia nh B L Th Minh Tm, m ca nhn vt bt ng khng nghe chnh kin ang th mc n 7 nm t giam, 3 thy g c. nm qun ch ti gia trong v n L Cng nh Thc s Nguyn Tin Trung trong Nguyn Tin Trung vi ti danh hot ng B Tm cng ngy tt nghip cao hoc cng ngh nhm lt chnh quyn nhn dn, cho BBC cho bit mt thng tin ti Vin Cng ngh ng hay Tin Trung bit nhng vic lm ca mnh l ngi bn gi dng (INSA) Php thng 6/2007. thn thit ca ng ch khng phi l sai. Thc s Trung, nh hot ng dn ch Hong B Tm cho bit b v gia nh mi thm con Lan hin ang tu nghip Hoa K, vn thng trai hm 18 thng Tm ti s 4 Phan ng Lu, xuyn lin lc v hi thm tnh hnh ca qun Bnh Thnh, TP. H Ch Minh, ni m Trung. thnh vin lnh o ng Dn Ch Vit Nam (mi), b giam gi cng vi mt phm nhn Thc s Nguyn Tin Trung sinh nm 1983, kinh t. V l do Thc s Trung nhn ti, b nguyn qun tnh Thi Bnh. Nm 2003, Tin Trung sang Php tu nghip v tt nghip cao Tm cho bit: hc cng ngh thng tin ti Vin Khoa hc ng Theo ti v ci p lc ca nh t l chnh. Cn dng Quc gia Php (INSA) vo thng 6/2007. nhng vic lm ca Trung, th ti ngh, Trung bit l Trung lm ng, ch khng sai. Trung Tin Trung l thnh vin sng lp Tp hp cng ng vin gia nh l v nhiu nguyn thanh nin dn ch v thnh vin lnh o ng Dn ch Vit Nam trong th k 21. Sau nhn khc na m Trung phi lm nh vy. khi v nc, thng 3/2008, Tin Trung thi hnh Nhng ci khng th a ht ln truyn ngha v qun s theo lnh gi nhp ng, gy hnh u. Nhiu khi v nhng p lc vi gia ch khi khng chu c Mi li th danh d nh na, cho nn Trung khng mun nh qun nhn ca qun i Vit Nam. hng n b m Trung rt thng gia nh. C l by gi cha tin ni ra, nhng sau ny Bo An Ninh Th gi cc bi vit, hot ng cc anh s hiu thi. V n c nh hng n ca Nguyn Tin Trung l hot ng chng ph Nh nc Vit Nam, gi cc t chc m gia nh, ci chnh l th. Tin Trung tham gia l cc t chc phn ng C mt nim tin hi ngoi. Ngy 07/7/2009, C quan An ninh B Tm khng cho rng con trai ca b chu iu tra- B Cng an khi t bt tm giam nhn ti di cc tc ng iu khin tm l Nguyn Tin Trung theo iu 88 B lut Hnh nh b thi min, nhng tin rng c th c s v hnh vi chng Nh nc. ai mong mun lm hn ch ting ni ca Ngy 19/8/2009, truyn hnh Vit Nam ng Tin Trung sau s vic, sau ny, khi con trai ti cc on phim quay cnh nhn ti ca ca b mn hn t. bn ngi bt ng chnh kin trong v n Trung c mt nim tin. Ci g Trung khng lm chnh tr L Cng nh Trn Hunh Duy Thc c th mi ngi tip tc lm Ti tin rng Nguyn Tin Trung, trong c Nguyn Tin con ti v ti. Ti ngh rng Trung khng lm g Trung nhn ti v xin khoan hng ca Chnh sai c, ch c iu Trung i hi sm, n l, quyn. Ngy 20/1/2010, Ta phc thm thuc ch khng nh tnh hnh by gi, b Tm Ta n Nhn dn TP.H Ch Minh xt x v kt n Nguyn Tin Trung 7 nm t giam, 3 nhn nh. nm qun ch ti gia. c hi v tnh hnh n x vi Tin Trung, b Theo BBC Tm cho bit con trai b ang tin hnh mt s th tc: trong tri ngi ta ang bo Trung lm mt s n t xin khoan hng, Trung ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com
Trang 20

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

TRUNG TA TRN ANH KIM KHNG I LP TRNG

V nh hot ng dn ch v chng tham nhng, cu Trung t Trn Anh Kim cho hay chng b vn vng tin lp trng ca mnh v ni ng v ti. B Nguyn Th Thm i thm chng gn y v cho BBC bit hm cui thng 8/2011 rng ng khng thay i lp trng. n. Sinh nm 1949, l thnh vin khi u tranh 8406 v mt lnh o ca ng Dn ch, ng Trn Anh Kim b x 5 nm su thng t hi 28/12/2009. B Ngoi giao M tng ln ting v bn n Hai i vi cu Trung t Trn Anh Kim v ti hot ng nhm lt chnh quyn nhn dn.

B Thm thut li li ca Trung t Kim hin b giam tri Ba N pht ngn vin Julie Reside ca Sao, Nam H ni ng tin rng b ny cho i VOA bit nh sau: ng ch i nhng quyn li chnh ng cho ngi dn, v "Hoa K tht vng trc kt qu v t nc, c cuc i ng sng trong sch, x ng Trn Anh Kim, b bt hi thng 7 va nn ng khng c ti v rng vic ngi ta qua v c lin h n cc hot ng ng h bt ng ch l v mun bt i ting ni ca dn ch. ng. Vic bt giam v pht ng vi bn n 5 nm B cng cho bit ng Kim hin b giam vi ri t, cng vi 3 nm qun ch, i ngc nhm ng bo Ty Nguyn b t v khiu vi cc quyn ph qut v t do pht biu v kin t ai. tip tc to ra nhng quan tm v tnh hnh Cng tri cn c ng Trn c Thch t Hi nhn quyn ang xung cp ti Vit Nam. Phng, ngi c tn trong s phm nhn mi cp, Hoa K lin tc ku gi chnh c n gim nhn Quc khnh nm nay. ph Vit Nam m bo quyn t do pht biu c hi v kh nng c n gim hay c tnh cch ph qut. Trong cuc i thoi khng nhn 2/9/2011, b ni chng b l t nhn quyn mi y vo thng 11, Hoa K chnh tr v lp trng ca ng Kim vn mt ln na trnh by cc quan tm v khng h thay i nn chuyn n x l rt trng hp ca ng Kim v ca trn 20 nhn kh. vt bt ng chnh kin khc b ku n trong nm va qua." Sau hn mt nm ng Kim b bt v th n t, b Kim vn cho rng c nhiu un khc Bo Cng an Nhn dn gi hot ng ca trong vic ng Kim phi c bn t nhn ti, ng Kim l bc ng ti li, v phn cng nh nhn ti trc cc phin ta. ng. B Thm cho rng c th do ai ghi ting ng tng gi chc Ch huy Ph chnh tr ni, a ln ting ni ca ng nhm h uy Ban Qun s th x Thi Bnh. tn ca ng Kim. Theo BBC & VOA Nu ng ng Kim ni ng nh li nu ra th h phi th ng Kim ch, ti sao li giam ng y nh th? B tin rng uy tn ca ng Kim khng b h thp v iu quan trng nht l lp trng ca ng Kim vn khng h thay i, vn theo b Thm, l iu m ngi ta khng t c v do xt x v trng pht ng vi mt bn n ht sc nng
ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com
Trang 21

Tp San DN CH

S Thang 9/2011

N GHI DANH THAM GIA NG DN CH VIT NAM

H v tn: _______________________________________ Nam/N ___________ Tui:_______________ Tn thng gi (b danh) : ________________________________________________________________ a ch: _______________________________________________________________________________ Ngh nghip: __________________________________________________________________________ in th: ______________________@_______________ in thoi: _____________________________ Trang blog c nhn: _____________________________________________________________________ Skype :_________________________________Yahoo Messenger: _______________________________ Facebook:_______________________________Twitter: ________________________________________ Kh nng lnh o: (S cp) ______________ (Trung cp) _____________ (Cao cp)_________________ Ghi danh vo c s: _____________________________________________________________________ Ghi danh ti :___________________________________ Ngy _______ Thng _______ Nm 20 _______ K tn :________________________________________________________________________________

Li cam kt ca ng vin ng Dn Ch Vit Nam: Ti cam kt ht lng xy dng mt ng Dn Ch hng mnh, hu cnh tranh kin to mt nc Vit Nam c lp, thng nht, ton vn lnh th, dn ch v giu mnh - mang li t do, hnh phc cho ton th nhn dn Vit Nam ***** Gi n Ghi Tn Tham Gia v a ch email : dangdanchuvietnam@gmail.com hoc c s ng gn nht.

ng Dn Ch Vit Nam - www.ddcvn.info - dangdanchuvietnam@gmail.com

Trang 22