EKONOMK GRNM

Do. Dr. Erdem Ba Bakan

30 Eyll 2011 Edirne

erik

I. Kresel Gelimeler II. Para Politikas

III. Trkiye Ekonomisinde Son Gelimeler

erik

I. Kresel Gelimeler II. Para Politikas

III. Trkiye Ekonomisinde Son Gelimeler

Kresel Gelimeler
Toplulatrlm Byme Oranlar* (Yzde deiim, yllk)
10 Gelimi lkeler 8
10

Gelimi lkeler sizlik Oranlar (Yzde)

12

Gelimekte Olan lkeler

ABD

Euro blgesi

ngiltere

6 4 2 0 -2
4 6 8

-4 -6 -8 12341234123412341234123412341234123412 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
0 2

Kaynak: Bloomberg, TCMB *Toplulatrma yaplrken lkelerin GSYH iindeki paylar kullanlmtr.

Kaynak: Bloomberg

Byme ngrleri
Consensus Forecastsin Byme Tahminleri
Haziran Dnya ABD Euro Blgesi Almanya Fransa talya ngiltere Japonya 2011 Temmuz Austos Eyll Haziran 2012 Temmuz Austos Eyll

Asya-Pasifik*
in Hindistan Latin Amerika Dou Avrupa

3,2 2,5 2,0 3,3 2,0 0,9 1,6 -0,7 4,4 9,2 8,0 4,4 4,2

3,2 2,5 2,0 3,4 2,0 0,9 1,5 -0,7 4,4 9,2 7,9 4,5 4,3

3,1 1,8 1,9 3,4 1,9 0,8 1,3 -0,7 4,6 9,2 7,7 4,5 4,4

3,0 1,6 1,7 2,9 1,7 0,7 1,2 -0,5 4,6 9,1 7,5 4,4 4,4

3,6 3,1 1,7 2,0 1,7 1,1 2,1 3,2 5,8 8,8 8,4 4,2 4,3

3,6 3,0 1,6 1,9 1,7 1,0 2,2 3,1 5,7 8,8 8,3 4,2 4,3

3,5 2,4 1,5 1,9 1,7 0,8 2,0 3,1 5,8 8,8 8,1 4,2 4,2

3,2 2,1 1,0 1,3 1,2 0,3 1,8 2,4 5,4 8,6 8,0 4,1 4,0

* Tahminlerde Japonya dahildir.

2012 yl kresel byme tahmini Eyll aynda 0,3 puan dmtr. Euro blgesi 2012 yl byme tahmini ise 0,5 puan aa ekilmitir. 5

Kresel Para Genilemesi

Geni kapsaml varlk almlar;

1. Geni Kapsaml Varlk Alm Programlar: Amerika ve

ngiltere Merkez Bankalar

2. Planlanmam Geni Kapsaml Varlk Almlar: Avrupa,

Japonya ve svire Merkez Bankalar

Kresel Enflasyon
Emtia Endeksleri (Mevsimsellikten arndrlm)
1000 900 800 700 600 500 400

TFE Enflasyonu (Yzde, mevsimsellikten arndrlm)

10 Gelimi lkeler Gelimekte olan lkeler

Ana Endeks End. Metal

Enerji Tarm

2
300 200 100

-2

Kaynak: Bloomberg

Kaynak: Bloomberg, TCMB

Getiri Farklar lke Tahvillerinin Alman Tahvilleriyle Getiri Fark (Yzde, 10 yl vadeli)
25 Yunanistan 20 Portekiz rlanda spanya talya

15

10

Kaynak: Bloomberg

erik

I. Kresel Gelimeler II. Para Politikas

III. Trkiye Ekonomisinde Son Gelimeler

Politika Bileimi

TCMB Politika Faizi (Yzde)

25 18 20 Politika faizi olarak 1 hafta vadeli repo ihale faiz orannn kullanlmaya balanmas 15 16 14 12 10 10

TL Zorunlu Karlklar (Yzde)

Zorunlu Karlk Aral

Arlkl Ortalama Zorunlu Karlklar

8
6

Gecelik Bor Alma - Bor Verme Aral 1 Haftalk Repo Oran

4 2 0

Kaynak: TCMB.

Kaynak: TCMB.

10

Politika Faizleri
Gelimi lkeler Politika Faiz Oran (Yzde)
4,5 4,0 3,5 3,0 14 2,5 12 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 10

Enflasyon Hedeflemesi Yapan Gelimekte Olan lkeler Politika Faiz Oran (Yzde)
20 Gelimekte Olan lkeler 18 Trkiye

16

Kaynak: Bloomberg

Kaynak: Bloomberg

11

Resmi Likidite (Amerika)

(Milyar Dolar)
1800 1800

1600

1600

1400

1400

Dolamdaki Para
1200 1200

1000

1000

800

800

600

600

400

Fazla Rezerv

400

200

200

Kaynak: Bloomberg, TCMB.

12

Resmi Likidite (Euro Blgesi)

(Milyar Euro)
900 500
450

850

Dolamdaki Para
400

800 350 750 300

700

Fazla Rezerv (sa eksen)

250 200 150

650

600 100 550 50 0

500

Kaynak: Avrupa Merkez Bankas, TCMB.

13

Resmi Likidite(Trkiye)
(Milyar TL)
60 60

50

Dolamdaki Para

50

40

40

30

30

Fazla Rezerv
20 20

10

10

-10

-10

Kaynak: TCMB.

14

Politika Bileimi

Politika Uygulama Alanlar 1. Politika Faizi 2. Likidite Politikas 3. Finansal Sektr Politikas Net Politika Duruu

Gncel Duru Geniletici Sklatrc Sklatrc

Sklatrc

15

10

12

14

16

18

0 Kasm 2010
Tm yk.

Kaynak: TCMB
0-1 ay mevd., dier 1-6 ay mevd. 6-12 ay mevd. 1 yl+ mevd.

Adm 1 Aralk 2010

vadesiz 1 ay mevd. 1-3 ay mevd. ve dier 3-6 ay mevd. 6-12 ay mevd. 1 yl+ mevd.

TL Zorunlu Karlk Oranlar (Yzde)

Adm 2 Ocak 2011

0-1 ay mevd. 1-3 ay mevd. ve dier 3-6 ay mevd. 6-12 ay mevd. 1 yl+ mevd.

Adm 3 Mart 2011 Adm 4 Nisan 2011

0-1 ay mevd. 1-3 ay mevd. ve dier 3-6 ay mevd. 6-12 ay mevd. 1 yl+ mevd.

Zorunlu Karlklar

16

10,0

10,5

11,0

11,5

12,0

12,5

6,0

6,5

7,0

7,5

8,0

9,0

9,5

8,5

Kaynak: TCMB
Ekim 2010
Tm yk. 1 yldan ksa vadeli yk. 1-3 yl dier 1 yl+ mevd. 3 yl+ dier

YP Zorunlu Karlk Oranlar (Yzde)

Adm 1 Nisan 2011

1 yldan ksa vadeli yk. 1 yl+ mevd. 1-3 yl dier 3 yl+ dier

Adm 2 Temmuz 2011 Adm 3 Austos 2011

1 yldan ksa vadeli yk. 1 yl+ mevd. 1-3 yl dier 3 yl+ dier

Zorunlu Karlklar

17

Trk Liras Mevduatn Vade Yaps

TL Mevduatn Vade Dalm (Yzde)
100 90 80
1 Yla Kadar
1,1 4,0 0,7 2,7 2,1 9,1

TL Mevduatn Ortalama Vadesi (Gn)

1 Yl ve Daha Uzun

80

80

75 51,0 56,8
6 Aya Kadar

ZK artrm

75

70
60 50 40 30 20 10 0

70 62,6 62,3 63,1 64,1

70

46,3

46,9

14,4 26.11.10

15,5 16.09.11

Vadesiz

45

45,1

45,5

50

46,3

46,3

47,5

13,8

1 Aya Kadar

49,3

28,8

55

51,7

53,7

3 Aya Kadar

60

59,8

61,1

65

65

60

55

50

45

Kaynak: TCMB

Kaynak: TCMB

18

Vade Uzatm
Zorunlu Karlklar Hakknda Alnan Kararlardan Sonra TL Mevduat Vadesindeki Yzde Deiim
(Yzde) 200

150

100

50

-50

-100 1 aya kadar 1-3 ay 3-6 ay 6 ay-1 yl 1 yl ve daha fazla

Kaynak: TCMB. Not: ncelenen dnem Kasm 2010 Eyll 2011 arasdr.

19

Kredi Bymesi
ZK artrm
5

Toplam Krediler* (aylk deiim, yzde)

nceki be yl ortalamas Son Dnem Fark

BDDK tedbirleri

-1

-1

-2

-2

Kaynak: TCMB. * Dviz kuruna gre dzeltilmi. ** Kredi hacmindeki aylk yzde deiim 20 Eyll 2011 itibariyledir.

20

Sermaye Akmlar Kompozisyonu Cari An Temel Finansman Kaynaklar (Yllk kmlatif, Milyar Dolar)
Portfy ve Ksa Vadeli* DYY ve Uzun Vadeli Cari Ak TCMB Tedbirleri

80 70 60 50

40
30 20 10 0 -10 -20

Kaynak: TCMB. *Ksa vadeli sermaye hareketleri, bankaclk ve reel sektr ksa dnem net borlanmalar ile bankalarda tutulan mevduat kapsamaktadr.

21

erik

I. Kresel Gelimeler II. Para Politikas

III. Trkiye Ekonomisinde Son Gelimeler

22

stihdam
(Yzde)
5 4 3

Yllk Ortalama stihdam Bymesi* (2007-2010)

5 4 3

2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5

2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5

Kaynak: WEO, TK, TCMB. *Doal logaritma farklar.

23

Potansiyel retim: Sermaye ve gc

Sermaye Stoku (sabit fiyatlar, doal logaritma, 2008=100)
130 51

gcne Katlm Oran* (yzde)

120

50

110 49 100

Trend Sermaye Stoku

48

90

80

47

70 46 60 45

50

Kaynak: TK, TCMB.

Kaynak: TK, TCMB. *Mevsimsellikten arndrlm.

24

Saatlik gc

14

Saatlik gc Kazan Endeksi (Yllk byme oran, yzde)

12

10

0 1 2 2008 3 4 1 2 2009 3 4 1 2 2010 3 4 1 2011 2

Kaynak: TK gc Maliyeti Endeksi

25

Trkiye ve Gelimekte Olan lkelerde Enflasyon

(Yzde)
30 30

25

25

20

20

15

15

Trkiye
10 10

Gelimekte Olan lkeler*

0 0

Kaynak: TCMB, Bloomberg. *Gelimekte olan lkeler ortalamas: Brezilya, Meksika, ek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Gney Afrika, in, Hindistan, Rusya.

26

Enflasyon Beklentileri
Enflasyon Beklentileri (Yzde)

10

6,83

6,34

12 Ay

24 Ay

Kaynak: TCMB

27

Enflasyon Tahminleri Enflasyon Tahminleri (Yzde)

Tahmin Aral* 12 10 8 6 Kontrol Ufku Belirsizlik Aral Gerekleme Yl Sonu Enflasyon Hedefleri

4
2 0 -2 -4 -6

Kaynak: TCMB * Gri alan enflasyon tahmini iin yzde 70 gven araln gstermektedir. **Eyll verisi tahmindir.

28

Byme Gelimeleri
GSYH Byme Oran (Yllk, yzde)
10 Dnya 8
10,0 15,0

GSYH Byme Oran (eyrekler itibaryla, yzde)

Trkiye

6
5,0

4
0,0

2
-5,0

0
-10,0

-2
-15,0

-4

-6

-20,0

Kaynak: IMF WEO

Kaynak: TK

29

2011 2. eyrek Byme

Talep Bileenlerinin Bymeye Katks (Yzde Puan)
1,5

Faaliyet Kollarnn Bymeye Katks

(Yzde Puan)
0,9 0,8 0,8

1,4

1,0

0,7

0,6 0,5 0,4

0,5 0,1

0,1 0,0

0,4

0,0

0,3

-0,2
-0,5

0,2 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1

-0,8 -1,0

0,0 Tarm Sanayi Hizmet naat Net Vergi

zel zel Yatrm Kamu Tketim Tketim

Kamu Yatrm

Stok

hracat

thalat

Kaynak: TK, TCMB Not: Mevsimsellikten arndrlm bir nceki eyree gre

Kaynak: TK, TCMB Not: Mevsimsellikten arndrlm bir nceki eyree gre

30

Talep Kompozisyonu
Kapasite Kullanm Oran (Yzde, mevsimsellikten arndrlm)
85
115 Nihai Yurt i Talep 110 hracat

Talep Kompozisyonu (20081=100)

80
105

75

100

95

70
90

85

65
80

60

75

70

55

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Kaynak: TK

Kaynak: TK

31

 Talep-D Talep
hracat thalat Endeksi
(Mevsimsellikten arndrlm, 2003:100)
200

180

Reel ihracat

Reel ithalat

160

140

120

100

80 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3* 2011 2003 Kaynak: TK 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

32

nc Gstergeler
Sanayi retimi (2005=100, mevsimsellikten arndrlm)
130

PMI-Satn Alma Yneticileri- retim Endeksi (2005=100, mevsimsellikten arndrlm)

65

125

60
120

55
115

110

50

105

45

100

40
95

35
90

85 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3* 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

30

Kaynak: TCMB

Kaynak: HSBC

33

Emek Piyasas Gelimeleri

sizlik Oranlar (Milyon kii, mevsimsellikten arndrlm)
20 sizlik Oran

Tarm ve Tarm D stihdam (Milyon Kii, mevsimsellikten arndrlm)

18,0 Tarm D istihdam 17,6 Tarm stihdam (sa eksen) 7,0 7,4

Tarm D sizlik Oran

18

17,2 16 16,8 14 16,4 12 16,0

6,6

6,2

5,8

5,4

10

15,6

5,0

15,2

4,6

Kaynak: TK Hanehalk gc Anketi, TCMB

Kaynak: TK

34

Merkezi Ynetim Btesi Gereklemeleri

Merkezi Ynetim Bte Dengesi (GSYHya oran olarak)

8

Bte Dengesi

Faiz D Bte Dengesi

6
4 2 0 -2 -4 -6 -8

1,9

-1,7

2
2007

2
2008

2
2009

2
2010

2
2011

3*

Kaynak: Maliye Bakanl * 2011 ylnn nc eyreine ilikin veriler tahmindir.

35

Merkezi Ynetim Btesi

Merkezi Ynetim Btesi Gelir ve Harcamalar (12 Aylk Birikimli, Milyar TL)
55 280
Faiz D Denge (sa eksen) Bte Gelirleri Faiz D Harcamalar

50 45 40 35

250

220 30

190

25
20

160

15 10

130

5 0

100

-5

Kaynak: Maliye Bakanl

36

Kamu Bor Stoku Kamu Bor Stoku (GSYHya oran olarak)

74,0
70,0

80,0

67,7 59,6 52,7

60,0

50,0

46,5 39,9

46,1

40,0

42,2

40,0

30,0

20,0

Kaynak: TCMB

37

Tketici Kredilerindeki Byme

Tketici Kredileri (Yllk byme, yzde, 4 haftalk hareketli ortalama)

70

ZK Artlar

BDDK Kararlar

60

50

40

30

20

10 2010 0 2011 2006-2010 Ort.

Kaynak: TCMB.

38

Kredi Bymesi Toplam Kredilerin Yllk Deiimi (Kur etkisinden arndrlm)

45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 -5 -10

Kaynak: TCMB Not: Boyal alan tahmindir

39

Dviz Kurlar TL ve Dier GO Para Birimlerinin Dolar Karsndaki Deeri* (11 Kasm 2010=1) 1,3
TCMB Tedbirleri
1,2

TL
1,1

GO Ortalamas
0,9

Kaynak: TCMB, Bloomberg. Gelimekte olan lkeler ortalamas: Brezilya, ili, ek Cumhuriyeti, Macaristan, Meksika, Polonya, Gney Afrika, Endonezya, Gney Kore ve Kolombiya. Son gzlem: 29 Eyll 2011.

Deer Kaybetme Deerlenme

40

Reel Efektif Dviz Kuru TFE Bazl Reel Efektif Dviz Kuru (2003=100)
150 TFE Bazl Reel Efektif Dviz Kuru TFE (Gelimekte Olan lkeler) Bazl Reel Efektif Dviz Kuru TFE (Gelimi lkeler) Bazl Reel Efektif Dviz Kuru 140

130

120

110

100

90

----

Geici

80

Kaynak: TCMB.

41

Dviz Kurlar Dviz Kurlarndaki Yzde Deiim (Yzde)

01.11.2010 22.08.2011
25 20 15 10 5 16 14 12 10 8 6 4 2 0 -2

23.08.2011 29.09.2011

0
-5 -10 -15 -20 -25

Kaynak: Bloomberg, TCMB. Not: Pozitif deiim dolara kar deer kaybn gstermektedir.

Kaynak: Bloomberg, TCMB. Not: Pozitif deiim dolara kar deer kaybn gstermektedir.

42

Dviz Kuru Oynaklklar

Dviz Kuru Oynaklklar (Yzde, 12 ay sonras iin ima edilen)

30 25

Gelimekte olan lkeler

20

Trkiye
15

10

Kaynak: TCMB. Gelimekte olan lkeler: Polonya, Brezilya, ili, Macaristan, Gney Afrika, Endonezya, Kolombiya, Meksika, ek Cumhuriyeti, Gney Kore.

43

Cari lemler Dengesi Gelimeleri Cari lemler Dengesi (GSYHya oran olarak)
0 -1 -2 -3 -4 -5 -6 -7 -8 -9 -10 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 2007 2008 2009 2010 2011

Kaynak: TK, TCMB. Not: 3. ve 4. eyrek verisi tahmindir.

44

D Talep Dengelenmesi Cari lemler Dengesi (Mevsimsellikten arndrlm, milyon dolar)

3000

1000

-1000

-3000

-5000

-7000

Cari lemler

Cari lemler (Enerji Hari)

-9000

Kaynak: TK, TCMB. Not: Austos verisi tahmindir.

45

EKONOMK GRNM
Do. Dr. Erdem Ba Bakan
30 Eyll 2011 Edirne