VN DNG CC DNG THC DY HC NU V GII QUYT VN TRONG VIC HNG DN SINH VIN T HC, T NGHIN CU CC HC PHN THUC B MN TON

N CSP
APPLYING PROBLEM-BASED TEACHING-LEARNING APPROACHES TO GUIDING STUDENTS SELFLEARNING IN TOPICS OF MATHEMATICS IN TEACHER TRAINING COLLEGES GV. NGUYN TRNG HO
Trng CSP Qung Tr TM TT
Trong vic pht huy v nng cao cht lng ca vic t hc, t nghin cu cc hc phn thuc b mn Ton c s kt hp, h tr ca nhiu PPDH khc nhau. Trong bi vit ny ti mun trao i v vic vn dng PPDH nu v GQV vi cc dng thc khc nhau ca n l mt phng php "rt gn" v c hiu qu trong vic hng dn SV t hc. Thc t n l mt PPDH quen thuc trong xu th dy hc hin nay, tuy nhin vic vn dng n mt lnh vc mi ca qu trnh hc tp - lnh vc t hc li l mt vn cn c khai thc, nghin cu.

ABSTRACT
There is incorporation and support of various teaching methods in promoting and improving the quality of self-studying Mathematics. This article discusses the application of problem-based teaching method in its different forms as a very close and effective approach of guiding students to self-study. In fact, it is a commonly-used method in the present trend of teaching. However, research on applying it to a new field of self-study process remains a question that needs conducting and putting into practice.

I. NHNG VN C S Dy hc nu v gii quyt vn (GQV) l mt trong nhng PPDH c vn dng nhiu v c hiu qu tt trong qu trnh dy hc, c bit l trong xu hng dy hc hin i, dy hc GQV cng c ngha trong vic pht huy t duy c lp sng to ca ngi hc. Trong phm vi bi vit ny ti mun trao i v s vn dng cc dng thc khc nhau ca dy hc nu v GQV trong vic hng dn SV t hc, t nghin cu mt s HP thuc b mn Ton trng CSP. Qua thc tin vn dng PPDH nu v GQV cho thy c ba dng thc khc nhau, mi dng thc c trng vi nhng h thng hnh ng ca GV v HS ring, tc l bi nhng PPDH ring. l cc dng thc: 35

- Trnh by nu v GQV. - Dy hc tm ti mt phn (ngi hc hon thnh c mt phn ca vn v qu trnh). - Phng php nghin cu (ngi hc c lp pht hin v GQV). 1. Phng php trnh by nu v GQV Thc cht ca dng thc ny l sau khi to nhng tnh hung c vn , GV nu vn v ch r logic ca qu trnh suy ngh GQV. Tri thc c trnh by khng phi di dng c sn m l mt s m phng v rt gn qu trnh khm ph thc s. Vi cch trnh by trn s gi cho HS nhu cu theo di logic ca phn trnh by. Nu c mt bc no trong trnh by ca GV thiu nht qun hoc thiu c s th s ny sinh hoi nghi trong HS. T bi dng nng lc nhn thc vn , t duy c ph phn sng to. Mt khc trong qu trnh nghe mt bi trnh by cht ch HS c th d on c bc nghin cu tip theo hoc XD bc theo cch ring ca mnh. Dng thc ny c vn dng vi nhng tnh hung c vn khng va sc vi HS. Trong thc t c nhng tnh hung c vn , vic GQV cn c s can thip mt phn no ca GV ngha l cn c s gip ca GV gi bc th nht hoc bc tip theo sau, cc bc cn li SV t gii quyt. Ni cch khc vi dng thc ny SV khng hon thnh tt c cc giai on nghin cu t hc m ch hon thnh mt phn ca qu trnh nghin cu t hc, v vy dng thc ny gi l dy hc tm ti mt phn. 2. Dy hc tm ti mt phn Dy hc tm ti mt phn l GV lp k hoch cc bc cho ni dung nghin cu, lp k hoch cho qu trnh i n li gii ca vn nghin cu hoc lm cho qu trnh ny d hn, cn HS th t lc nghin cu mt phn ca vn , nhng ni dung va sc trong vn t hc.Phng php tm ti mt phn c thc hin nh sau: Nu SV khng gii c vn nghin cu th GV cn hng dn xy dng vn nghin cu khc hp hn noc chia vn nghin cu thnh nhng vn nh d gii quyt hn. Gii quyt c cc vn nh xem nh gii quyt c cc vn c bn. Phng php tm ti mt phn cn c th hin qua m thoi c tnh cht pht kin. m thoi pht kin l h thng cu hi do GV xy dng sao cho mi cu hi sau c suy ra t cu hi trc vic t n trong cuc m thoi l c l do, ng thi tt c cc cu hi gi m tp hp li c th gii quyt c mt vn no trong ni dung t hc v iu ch yu l lm sao cho a s cc cu hi hp thnh gii quyt nhng vn nh i n li gii cho vn nghin cu.

36

Vi m thoi pht kin, yu cu cu hi phi r rng logic cht ch. Tuy nhin, phng php tm ti mt phn vn khng m bo cho SV nng lc GQV trn vn. V vy dy hc GQV phi bao gm theo mt hng khc, trong SV t GQV mt cch c h thng , c s nghin cu u t . l phng php nghin cu. 3. Phng php nghin cu Phng php nghin cu l phng php trong GV xy dng vn di hnh thc mt ch , c hnh thc nghin cu trong mt h thng l thuyt nht nh, cn SV th nghin cu cc vn l thuyt mi hon ton t lc chim lnh tri thc, t mnh GQV. Bn cht ca phng php ny c qui nh bi cc chc nng ca n. l nhim v bo m cho SV nm c phng php nhn thc khoa hc trong qu trnh nghin cu, hnh thnh nhng yu t hot ng sng to, hnh thnh hng th nhu cu hot ng. Hay ni cch khc thc cht ca phng php nghin cu l t chc hot ng tm ti sng to ca SV nhm gii quyt nhng l thuyt mi i vi h. Cc hnh thc lm bi theo phng php nghin cu rt a dng c th l bi nghin cu nh, nghin cu lp trong 1-2 gi hoc bi c qui nh thi gian nht nh theo ch . Do c trng ca dy hc nu v GQV nn ti chn n l mt trong nhng PPDH c bn vn dng trong qu trnh hng dn SV t hc, t nghin cu mt s HP ca b mn Ton nh: i s tuyn tnh, Ton CCA1, PPDH Ton ... II. VN DNG CC DNG THC CA DY HC NU V GQV - CC GII PHP THC HIN Qua thc t ging dy, xin xut v trao i v mt s gii php vn dng dy hc nu v GQV trong qu trnh hng dn SV t hc (km theo mt vi v d minh ho). Gii php 1: Ging vin phi nghin cu bi ging chn ni dung t hc thch hp, ng thi vn dng ph hp cc hnh thc ca dy hc nu v GQV khi giao nhim v hc tp cho SV (t nghin cu ton b vn hoc giao cho SV pht hin GQV vi mt b phn ni dung hc tp). Bi ging: "S c lp tuyn tnh v ph thuc tuyn tnh" (i s tuyn tnh) * Phn ni dung trnh by thuyt ging: Khi nim c lp tuyn tnh v ph thuc tuyn tnh. * B phn ni dung t hc: Tnh cht c lp tuyn tnh v ph thuc tuyn tnh. Tin hnh nu vn theo hng tm ti pht hin, hng dn SV GQV nh sau: 37

+ Theo nh ngha, khi nim c lp tuyn tnh v ph thuc tuyn tnh c quan h g? (Ph nh ln nhau) + Ta bit y l hai khi nim ph nh ln nhau v vy, khi nim ny c tnh cht g th s suy ngay ra c tnh cht tng ng ca khi nim kia. + Nu mt h gm m vect ph thuc tuyn tnh c thm vo p vect na th h mi c tnh cht g? V sao? T kt qu trn hy suy ra tnh cht tng ng khi bt i p vect ca h gm m vect c lp tuyn tnh? Hy chng minh iu bng phn chng hoc bng nh ngha? (Tnh cht 1: Thm p vect vo h m vect ph thuc tuyn tnh ta c h mi ph thuc tuyn tnh. Bt i p vect ca h m vect c lp tuyn tnh ta c h mi c lp tuyn tnh). + T nh ngha h vect ph thuc tuyn tnh, hy chng t rng nu mt h vect ph thuc tuyn tnh th tn ti mt vect ca h biu th tuyn tnh qua cc vect cn li? iu ngc li c ng khng? + Nu thay khi nim ph thuc tuyn tnh bng c lp tuyn tnh tnh cht trn ta c tnh cht g? (Tnh cht 2: Mt h m vect ph thuc tuyn tnh khi v ch khi c mt vect ca h biu th tuyn tnh qua cc vect cn li). + C th nhn bit mt h ph thuc tuyn tnh bng nhng cch no? Bng cch vn p pht kin qua h thng cu hi r rng logic, SV c th t mnh tm ti GQV chng minh c 4 tnh cht ca khi nim c lp tuyn tnh v ph thuc tuyn tnh. Gii php 2: i vi ni dung SV c th t mnh nghin cu GQV mt cch hon ton, cn kt hp dng thc phng php nghin cu vi phng php dy hc tm ti mt phn GQV t hc. Phn ni dung: "ng dng nh thc gii h Crame" l ni dung SV c th t mnh nghin cu GQV hon ton. Vi ni dung ny c th gi hng suy ngh nh sau: + Nu cch gii h phng trnh bc nht 2 n quen thuc bng phng php nh thc (thc cht dy l h Crame trng hp n = 2) + Th p dng v kim tra cch dy trn vi h ba phng trnh 3 n c nh thc D khc 0 (D chnh l nh thc cp 3 c tnh theo s Sanus). + Nu vn : Vi h n phng trnh n n s c D khc 0 th c th gii bng cch tng t c khng? Xy dng cng thc gii trong trng hp ny.

38

Vn dng phng php tm ti khm ph tng phn, xc nh im mu cht trong xy dng cng thc xj =

Dj D

l vic biu din ct j thay bi ct cc hng t

t do vo trong mi hng t bi chnh l mt tng v vn dng tnh cht 1, tnh cht 2 ca nh thc. Thc t vi gi theo hng t duy nh trn SV c th t mnh GQV hon ton. Gii php 3. Cn kt hp mt cch hp l linh hot ng thi cc hnh thc dy hc nu v GQV vi phng php hp tc theo nhm GQV ni dung t hc trong mt bi ging. Bi ging: "Khng gian con - Tnh cht c th thc hin theo hng Ni dung thuyt ging: nh ngha khng gian con, tnh cht c trng. Ni dung t hc: Tng v giao cc khng gian con, khng gian con sinh bi h vect. Phn ni dung thuyt ging c th kt hp dng thc trnh by nu vn v phng php tm ti tng phn. Ring nh l v tnh cht c trng ca khng gian con c th hng dn SV chia thnh cc bi tp nh - Chng minh W V khng gian con , W, a K ta c + W, a W. - Chng minh W V khng gian con , W, r, s K ta c (r + s) W. + Ni dung t hc: Tng v giao cc khng gian con c th gi nghin cu theo hng sau: Chuyn mnh v nh ngha thnh vic chng minh bi ton Gi s W1, W2, ... Wm l khng gian con ca khng gian V trn trng K. Chng minh rng tp W = { /' = 1 + 2 + ...+ m; i Wi } l khng gian con ca V. Pht biu khi nim v tng cc khng gian con v tnh cht: Tng cc khng gian con l khng gian con. Phn giao cc khng gian con hng dn nghin cu tng t . + Kt hp, hp tc theo nhm (3-5 SV cng nghin cu) phn khng gian con sinh bi h vect, kim nghim qua cc v d. C th hng dn qua cc bc. Chuyn chng minh nh l thnh vic chng minh bi ton sau: Bi ton: Trong khng gian vect V trn trng K cho h vect 1, 2 , m. 39

Chng minh tp hp W V, W = { / = r11 + r22 + ...+ rmm; ri K }l khng gian con ca V. Tho lun theo nhm v khi nim khng gian con sinh bi h vect, h sinh. Phn tch cc v d v h sinh (v d 1, 2 trang 85, 86, 87). Gii php 4: Trong vic t hc, t nghin cu cn kt hp gia cc dng thc nu vn vi hnh thc xemina trong vic GQV t hc. t chc cc hot ng nghin cu, tho lun nhm c hiu qu tt th vic chun b v c hai phng din dy - hc l ht sc cn thit. GV cn chun b tt cho SV cc iu kin sau: Ch Xemena ph hp va sc, GV ch trong vic to tnh hung c vn v gi hng GQV ( nhng im mu cht, im nt trong vn t nghin cu). V pha SV cn vn dng tt phng php nghin cu, tm ti mt phn, tp trung tho g im nt trong ni dung c giao nghin cu. Vn dng cc dng thc dy hc nu v GQV trong t hc phi c thc hin theo mt qui trnh hp l. C th tm tt theo s sau:
Chn ND t hc (Ton th hoc b phn) H.Dn nu vn (Tnh hung hoc cu hi ) Kt qu t hc (C nhn hoc nhm) GV kim tra, nh gi kt qu t hc

III. KT LUN Vn dng cc dng thc ca dy hc nu v GQV trong qu trnh hng dn SV t hc t nghin cu c thc hin vi s chun b chu o ca ging vin c hiu qu tt trong pht huy nng lc t duy c lp sng to. Tuy nhin, trong thc t dy hc khng th c mt phng php no ng ring l m n cn c phi hp mt cch linh hot hp l vi cc phng php dy hc khc. Thc t dy hc nu v GQV khng phi l phng php mi, n l PP thng dng hin nay trong xu th dy hc hin i, i mi PPDH theo hng t hc, t nghin cu. Dy hc nu v GQV l mt trong nhng phng php "rt gn" v c tc dng tch cc i vi vic t hc, t nghin cu.

TI LIU THAM KHO

[1] Nguyn B Kim - Bi Huy Ngc: PPDH i cng mn ton. NXB HSP, 2006. [2] I.Ia - LECNE - Dch gi Phm Tt c: Dy hc nu vn . NXB GD, 1977. [3] Trn Kiu: i mi PPDH ton trng THCS. 1997. [4] Phm Gia c - Nguyn Mnh Cng - Bi Huy Ngc - V Dng Thu: PPDH mn ton (Tp 1). NXB GD, 1998.

40