İSTANBUL TİCARET ODASI

DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

ÖZBEKİSTAN
ÜLKE RAPORU

Güncelleme Tarihi: 9 HAZİRAN 2005

Ülke No: 81
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

I- GENEL BİLGİLER

Resmi Adı : Özbekistan Cumhuriyeti

Yönetim Şekli : Başkanlık Sistemi
Coğrafi Konumu : Kuzey ve kuzeydoğuda Kazakistan ve Kırgızistan,
güneydoğuda Tacikistan, güneyde Afganistan ve
güneybatıda Türkmenistan ile çevrilidir.
Özbekistan, Taşkent Kenti, Karakalpak Muhtar
Cumhuriyeti ve aşağıda sıralanan 12 bölgeden
oluşmuştur; Andican Bölgesi, Buhara Bölgesi,
Cizzak Bölgesi, Fergana Bölgesi, Kashkadarya
Bölgesi, Karakalpakistan Bölgesi, Khorezm
Bölgesi, Nevai Bölgesi, Namangan Bölgesi,
Semerkant Bölgesi, Surkhandarya Bölgesi,
Syrdarya Bölgesi.
Yüzölçümü : 447.400 km2
Nüfusu : 25.7 milyon (2004)
Nüfus Yoğunluğu : 58 kişi / km2 (2004)
Başkent : Taşkent
Önemli Şehirleri : Buhara, Semerkant, Hokand, Hive, Nukus.
Zaman Ayarı : GMT’den 5 saat ileridir.
İklimi : Özbekistan’ın iklimi sert ve karasaldır. Gece ve
gündüz, yaz ve kış önemli sıcaklık farklılıkları
vardır. Kışın ortalama sıcaklık 10-15º C , yaz
ortalama sıcaklığı 30ºC derecedir.
Resmi Dil : Özbekçe (Türk dilinin kıpçak kökenlilerinden)

Din : %88 Müslüman, %9 Ortodoks, %3 Diğer.

2
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

II-EKONOMİK GÖSTERGELER
Yıllar 2000 2001 2002 2003 2004

GSYİH (Milyon Dolar) 13.707 11.621 9.688 8.825 8.900

(Gayri Safi Yurt İçi
Hasıla)
Kişi Başı GSYİH($) 557 464 382 347 346
Reel GSYİH Büyüme 3.3 4.1 3.1 1.5 3.0
Hızı (%)
Enflasyon 24.9 27.2 24.2 13.1 2.8
(tüketici fiyatlarıyla, ort.
%)
Nüfus (milyon kişi) 24.6 25.0 25.3 25.4 25.7
Para Birimi : Som (Özbek) 1 ABD $ = 1078.1 Som ( 25.3.2005)

Kaynak: The Economist Intelligence Unit 2005; Country by Country

III- GENEL OLARAK DIŞ TİCARETİ

ÖZBEKİSTAN’IN DIŞ TİCARETİ
(Milyon ABD Doları)
Yıllar İhracatı İthalatı Ticaret Ticaret
Hacmi Dengesi
1999 2.790 2.587 5.377 203
2000 2.935 2.441 5.376 494
2001 2.740 2.554 5.294 186
2002 2.510 2.186 4.696 324
2003 3.128 2.367 5.495 761
2004 4.500 3.680 8.180 820
Kaynak: The Economist Intelligence Unit /Country by Country 2005

Başlıca İhraç Ürünleri : Pamuk Elyafı (%19.3), Kimyasallar &

Plastik, Metaller (%2.6), Makine ve
Ekipmanları (%4.3), Gıda Mamulleri (%3.9),
Enerji Ürünleri (%10.1).

3
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

Başlıca İthal Ürünleri : Kimyasallar & Plastikler (%13.4), Metaller

(%11.1), Makine & Ekipmanlar (%41.9),
Gıda Mamulleri (%9.8), Enerji Ürünleri
(%2.2).
Başlıca İhracat Yaptığı : Türkiye (%17.8), Ukrayna (%6.1), İsviçre (%
Ülkeler
17.0), İngiltere (%5.8), Azerbaycan (%3.6).
Başlıca İthalat Yaptığı : Rusya Federasyonu (%15), Türkiye (%12.4),
Ülkeler
Ukrayna (%7.2), İngiltere (%11.1),
Azerbaycan (%7.2).

IV- TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ :

TÜRKİYE - ÖZBEKİSTAN TİCARİ İLİŞKİLERİ

(Milyon ABD Doları)
Türkiye’nin Türkiye’nin Ticaret Ticaret
Yıllar İhracatı İthalatı Hacmi Dengesi
1992 54.4 21.0 75.4 33.4
1993 213.5 31.9 245.4 181.6
1994 64.5 78.6 143.1 14.1
1995 138.5 61.5 200.0 77.0
1996 230.4 58.0 288.4 172.4
1997 210.5 94.7 305.2 115.8
1998 156.1 96.2 252.3 59.9
1999 99.1 47.4 146.5 51.7
2000 82.6 85.7 168.3 -3.1
2001 89.7 36.0 125.7 53.7
2002 93.4 75.1 168.5 18.3
2003 138.3 98.2 236.5 40.1
2004 145.2 178.6 323.8 -33.4
Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir.
Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü

4
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

ÖZBEKİSTAN-TÜRKİYE
DIŞ TİCARETİNİN SEYRİ
250
(Milyon ABD Doları)
230,4

213,5
210,5
200

178,6

156

150
138,5 145,2
138,30

100 94,7 89,70 93,40

96,2 98,20
99,1 85,7
82,6
78,6
58
61,50 75,1
54,4 64,5
50
36,00
47,4
31,9
21

0
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
İhracat İthalat

5
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

TÜRKİYE’NİN BAŞLICA FASILLAR İTİBARİYLE

ÖZBEKİSTAN’A İHRACATI (ABD DOLAR)
2004
Fasıl No Açıklaması
84 Kazan, makine ve cihazlar, alet ve parçaları 20.595.113
Halılar, diğer dokumaya elverişli maddelerden yer
57 15.107.516
kaplamaları
39 Plastik ve plastikten mamul eşya 14.012.423
87 Motorlu kara taşıtları, bunların aksam ve parçaları 12.469.033
76 Alüminyum ve alüminyum eşya 6.878.089
85 Elektrikli makine ve cihazları, aksam ve parçaları 6.071.935
Kağıt ve karton; kağıt hamurundan, kağıt ve
48 5.464.129
kartondan mamul eşya
54 Dokumaya elverişli suni ve sentetik lifler 5.376.270
73 Demir veya çelikten eşya 4.827.871
Sabunlar, yüzey aktif organik maddeler, yıkama-
34 4.613.297
yağlama maddeleri
Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü

TÜRKİYE’NİN BAŞLICA FASILLAR İTİBARİYLE

ÖZBEKİSTAN’A İHRACATI (ABD DOLAR)
2003
Fasıl No Açıklaması
87 Motorlu kara taşıtları, bunların aksam ve parçaları 20.391.324
Halılar, diğer dokumaya elverişli maddelerden yer
57 19.192.120
kaplamaları
84 Kazan, makine ve cihazlar, alet ve parçaları 11.252.453
39 Plastik ve plastikten mamul eşya 9.331.632
76 Alüminyum ve alüminyum eşya 7.361.887
Mobilyalar, aydınlatma, reklam lambaları, prefabrik
94 6.767.397
yapılar
85 Elektrikli makine ve cihazları, aksam ve parçaları 6.205.775
Kağıt ve karton; kağıt hamurundan, kağıt ve
48 4.546.193
kartondan mamul eşya
Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar cihazları,
90 3.813.849
tıbbi aletler
Sabunlar, yüzey aktif organik maddeler, yıkama-
34 3.739.608
yağlama maddeleri
Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü

6
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

TÜRKİYE’NİN BAŞLICA FASILLAR İTİBARİYLE

ÖZBEKİSTAN’DAN İTHALATI (ABD DOLAR)
Fasıl No Açıklaması 2004
74 Bakır ve bakırdan eşya 76.843.136
52 Pamuk 72.751.523
39 Plastik ve plastikten mamul eşya 11.470.169
60 Örme eşya 5.183.300
05 Hayvansal müstahsallar 3.045.802
Yağlı tohum ve meyveler, sanayi bitkileri, saman,
12 2.306.953
hayvan yemi
07 Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular 2.240.687
Yenilen meyveler, kabuklu yemişler, turunçgil ve
08 1.667.684
kavun kabuğu
Anorganik kimyasal müstahsallar, organik, anorganik
28 844.849
bileşikler
84 Kazan, makine ve cihazlar, aletler, parçaları 689.451
Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü

TÜRKİYE’NİN BAŞLICA FASILLAR İTİBARİYLE

ÖZBEKİSTAN’DAN İTHALATI (ABD DOLAR)
Fasıl No Açıklaması 2003
52 Pamuk 52.931.927
74 Bakır ve bakırdan eşya 27.352.245
60 Örme eşya 5.178.429
Yenilen meyveler, kabuklu yemişler, turunçgil ve
08 2.503.835
kavun kabuğu
05 Hayvansal müstahsallar 2.065.186
07 Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular 1.491.852
79 Çinko ve çinkodan eşya 1.221.273
55 Sentetik ve suni devamsız lifler 1.189.730
84 Kazan, makine ve cihazlar, aletler, parçaları 1.185.505
Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahsalları,
27 827.824
mumlar
Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü

7
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

TÜRKİYE’NİN İLK 10 ÜRÜN İTİBARİYLE

ÖZBEKİSTAN’A İHRACATI (ABD $)
ÜRÜN TANIMI 2004
HALI, YER KAPLAMASI (POLİPROPİLENDEN, TÜFTELİ) 13.982.760
DİZEL/YARI DİZEL YENİ OTOBÜS 8.640.069
ALUMINYUM ALAŞIMLARINDAN IÇI BOŞ PROFILLER 2.938.660
SIVANMIŞ/KAPLANMIŞ KAĞIT VATKA, KEÇE, DOKUNMAMIŞ 2.423.916
MENSUCAT
HUBUBATIN ÖĞÜTÜLMESİNE VE İŞLENMESİNE MAHSUS 2.339.275
MAKİNA VE CİHAZLAR
BOYAMA MAKİNALARI 2.279.478
ALUMINYUM ALAŞIMLARINDAN PROFILLER 2.087.159
NAYLON, POLİAMİDDEN İPLİK 1.733.744
MARGARİN (SIVI MARGARİN HARİÇ) 1.671.978
İŞLEMELER; SUNİ VE SENTETİK, DİĞER, PARÇA/ŞERİT/MOTİFLİ 1.528.060

TÜRKİYE’NİN İLK 10 ÜRÜN İTİBARİYLE

ÖZBEKİSTAN’A İHRACATI (ABD $)
ÜRÜN TANIMI 2003
HALI, YER KAPLAMASI (POLİPROPİLENDEN, TÜFTELİ) 18.510.208
DİZEL/YARI DİZEL YENİ OTOBÜS 15.674.301
MOTORLU TAŞITIN DİĞER AKSAM; PARÇALARI (DİĞER 2.776.129
ŞEKİLDE)
ALUMINYUM ALAŞIMLARINDAN IÇI BOŞ PROFILLER 2.285.704
MARGARİN (SIVI MARGARİN HARİÇ) 2.028.230
SIVANMIŞ/KAPLANMIŞ KAĞIT VATKA, KEÇE, DOKUNMAMIŞ 1.903.020
MENSUCAT
GAZ SAYAÇLARI 1.900.968
ALUMINYUM ALAŞIMLARINDAN PROFILLER 1.737.641
DİŞ MACUNLARI/TOZLARI 1.423.357
İŞLEMELER; SUNİ VE SENTETİK, DİĞER, PARÇA/ŞERİT/MOTİFLİ 1.227.926

8
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

TÜRKİYE’NİN İLK 10 ÜRÜN İTİBARİYLE

ÖZBEKİSTAN’DAN İTHALATI (ABD $)
ÜRÜN TANIMI 2004
KATOTLAR VE KATOT PARÇALARI; ELEKTROLİTİK BAKIRDAN 76.652.086
PAMUK İPLİĞİ(RİNG, TEKKAT, PENYESİZ, PAMUKLU=>%85, 14.966.596
192.31<=DTEX<232.56)
KARDESİZ, PENYESİZ MENSUCAT 14.399.640
PAMUK İPLİĞİ (TEKKAT, PENYELİ, PAM=>%85, 192.31<=DTEX<232.56) 11.951.586
YÜKSEK YOĞUNLUKLU POLİETİLEN 9.235.484
ÖRME MENSUCAT 5.161.610
PAMUK İPLİĞİ (RİNG, 4.653.999
TEKKAT,PENYESİZ,PAMUKLU=>%85,232.56=<DTEX<714)
PAMUK MENSUCAT (FASONELİ, 165 CM’DEN AZ, 130< M2<=200 GR) 3.554.403
KOYUN TÜRÜ HAYVANLARIN ORJİNAL BAĞIRSAKLARI 3.008.458
PAMUK MENSUCAT (FASONESİZ, EN>165 CM, PA=>%85) 2.959.683
Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü.

TÜRKİYE’NİN İLK 10 ÜRÜN İTİBARİYLE

ÖZBEKİSTAN’DAN İTHALATI (ABD $)
ÜRÜN TANIMI 2003
KATOTLAR VE KATOT PARÇALARI; ELEKTROLİTİK BAKIRDAN 27.352.245
PAMUK İPLİĞİ (TEKKAT, PENYELİ, PAMUKLU=>%85, 14.986.942
192.31<=DTEX<232.56)
PAMUK İPLİĞİ 11.926.294
(RİNG, TEKKAT, PENYESİZ, PAMUKLU=>%85, 192.31=<DTEX<232 .56
PERAKENDE)
ÖRME MENSUCAT 5.178.429
PAMUK İPLİĞİ (TEKKAT, PENYELİ,PAM=>%85,25<=DTEX<192.31 3.486.462
PERAKENDE)
PAMUK IPLIĞI (RİNG,TEKKAT,PENYESİZ,PAM=>%85,232.56<=DTEX<714) 2.576.539
PAMUK MENSUCAT (DİĞER, FASONESİZ, EN>165 CM, PA=>%85) 2.335.844
PAMUK MENSUCAT (DİĞER, FASONELİ, 165 CM’DEN AZ, 2.313.554
130< M2<=200 GR)
KOYUN TÜRÜ HAYVANLARIN ORJİNAL BAĞIRSAKLARI 2.065.186
CEVİZ (KABUKSUZ) 1.945.806
Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü.

TÜRKİYE VE ÖZBEKİSTAN ARASINDAKİ ANLAŞMALAR

9
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

►Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması

(İmza tarihi: 8.5.1996, Yürürlüğe giriş tarihi:30.09.1997)
►Ticari ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması (İmza tarihi: 13.04.1998 , Resmi Gazete Tarihi
ve Numarası ; 16.05.2000/ 24051)
►Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (İmza
Tarihi:28.04.1992;Yürürlüğe giriş tarihi: 18.05.1995)

10
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

ÖZBEKİSTAN KANUNLARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

• Özbekistan’da toptan satışların KDV’den muaf tutulması yönünde 4 Şubat 2003
tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayınlanmıştır.
Kaynak: Odalar Birliği’nden (TOBB) gönderilen 21.2.2003 tarihli ve 412/5680
sayılı yazı.

11