LM SAO NGHE C TI NG ANH NH NG I N C NGOI (Ph n 1) :

Nhn m t cu h i c a m t thnh vin English Time Forum (1), v cch h c nghe ti ng Anh, ti vi t m t topic trong Forum y. Hm nay c l i, ti th y r ng c th m t s em sinh vin th ng gh blog ti cng mu n tm m t cch h c mau ti n b trong k nng nghe ti ng Anh, nn ti chp sang blog mnh. V sau y l bi ti vi t cch y hai ngy trn ETF LM SAO NGHE C TI NG ANH (v ni chung: M T NGO I NG ) M t trong nh ng tr ng i l n nh t c a chng ta khi h c m t ngo i ng qu thng minh v c qu nhi u kinh nghi m. y l chng ta

Qu thng minh: v mnh khng th no ch p nh n nghe m t cu m mnh khng hi u: c n ph i hi u m t cu ni g tr c khi nghe ti p cu th hai, n u khng th mnh khng bu n nghe ti p. Qu kinh nghi m: Cu c i d y ta khng nghe nh ng g ng i khc ni m ch hi u nh ng g m n i dung chuy n t i. N u khng hi u n i dung, chng ta khng th l p l i l i ng i kia. Cng v th m - trong giai o n u h c ngo i ng - m i l n nghe m t cu ti ng Anh th trong u ph i d ch ra c ti ng Vi t th m i yn tm, b ng khng th cu y khng c ngha. Th nhng, y l l i h c sinh ng ng c chi u. Ti bi t c 6 ngn ng , trong c ba ngn ng thnh th o nghe ni c vi t: Vi t - Anh - Php, v ti th y r ng trong cc ngn ng ti bi t th, m t cch khch quan, nghe v ni ti ng Vi t l kh nh t (v phng ty, khng c ngn ng no m mnh i cao c a m t t th ngha t yl i thay i: ma - m - m - m - m - m ). Nhng cc b n forum ny, cng nh ti, u khng c v n g c v i ci sinh ng kh vo b c nh t y! Th nhng nh ng th y c d y chng ta nghe ni ti ng Vi t ch ng ph i l nh ng v chuyn vin ngn ng nh cc th y ngo i ng m ta h c t i cc tr ng. Th y d y ti ng Vi t chng ta l t t c nh ng ng i quanh ta t ngy ta ra i: cha m , anh ch , hng xm, b n b ngha l i a s nh ng ng i cha c m t gi s ph m no c , th m ch khng c m t khi ni m no v vn ph m ti ng Vi t. Th m ta nghe ti ng Vi t tho i mi v ni nh so. Cn ti ng Anh th khng th nh th c. y l v i v i ti ng Vi t, chng ta h c theo ti n trnh t nhin, cn ngo i ng th ta h c theo ti n trnh ph n t nhin. T lc sinh ra chng ta NGHE m i ng i ni ti ng Vi t chung quanh (m ch ng bao gi ta ph n i: "ti ch ng hi u g c , ng ni n a"! M i sanh th bi t g m hi u v ph n i!). Sau m t th i gian di t 9 thng n 1 nm, ta m i NI nh ng ti ng ni u tin (t ng ch m t), m khng hi u mnh ni g. Vi nm sau vo l p m u gio m i h c C, r i vo l p 1 (su nm sau khi b t u nghe) m i t p VI T Lc b y gi , d cha bi t vi t th mnh nghe c t t c nh ng g ng i l n ni r i (k c i u mnh cha hi u). Nh v y, ti n trnh h c ti ng Vi t c a chng ta l Nghe - Ni - c - Vi t. Giai o n di nh t l nghe v ni, r i sau t v ng t thm vo m ta khng bao gi b th i gian h c t ng . V ng php (hay vn ph m) th n c p 2 m i h c qua loa, m khi xong trung h c th ta qun h t 90% r i. Nhng ti n trnh ta h c ti ng Anh (hay b t c ngo i ng no) th hon ton ng c l i. 1

Th nhn l i xem: Tr c tin l vi t m t s ch v chua thm ngha ti ng Vi t n u c n. V k t , h c cng nhi u t v ng cng t t, k n l h c vn ph m, r i l y t v ng rp vo cho ng v i vn ph m m VI T thnh cu! R i loay hoay s a cho ng lu t! Sau th t p C cc ch y trng c ch ng no hay ch ng y, v nhi u khi l i c m t m ti ng Anh b ng m t m ti ng Vi t! (v d fire, fight, five, file u c c l phai ). Sau m i t i giai o n NI, m ni y c ngha l c L n Ti ng nh ng cu mnh vi t trong u mnh, m khng th c m c ng i i tho i c hi u 'message' c a mnh hay khng v mnh ch lo l ni c sai vn ph m hay khng. Lc b y gi m i khm ph r ng nh ng cu mnh vi t th ai cng hi u, nh khi mnh ni th ch c mnh v Th ng hi u thi, cn ng i b n x (ti ng Anh) th huh - huh di c nh c c! Th l h c ni b ng cch s a i pht m nh ng t no cha chu n cho n khi ng i khc nghe c th hi u c. Sau th i gian di th t di, mnh khm ph r ng mnh t ng bi t ti ng Anh, v ni ra th ng i khc hi u tm t m, nhng khi h ni th mnh khng nghe c g c (ngha l nghe khng hi u g c ). Lc b y gi m i t p NGHE, v r i nh b cu c v c g ng m y cng khng hi u c nh ng g ng i ta ni. V n l : chng ta h c ti ng Anh ng c v i ti n trnh t nhin, v qu thng minh v c qu nhi u kinh nghi m. Ti n trnh y l Vi t - c - Ni - Nghe! V th , mu n nghe v ni ti ng Anh, chuy n u tin l ph i qun i kinh nghi m v tr thng minh, tr l i tr ng thi s sinh v con nt, v ng s d ng qu nhi u ch t xm phn tch, l lu n, d ch thu t!

Ph n 2
V y l b quy t Nghe: A. Nghe th ng: 1. - T m ngn ng . Nghe khng c n hi u: Hy nghe! ng hi u. B n chp vo CD m t s bi ti ng Anh (v d t trn forum ETF). M i bi c th di t 1 n 5 pht. Khi no b n nh m t mnh, th m cc bi ra v a nghe, v c l p i l p l i mi ra r nh m thanh n n su t ngy. B n khng c n n n. B n c lm vi c c a mnh, nh rng, r a m t, h c bi lm bi, vo internet v i ti ng l i nh i c a bi ti ng Anh. (th m ch, trong lc b n ng cng c th cho n ni). Tr ng h p b n c CD player, USB player hay iPod, th em theo m nghe khi mnh c th i gian ch t - v d : di chuy n lu gi trn xe, i ai hay i n phin mnh t i phng m ch. Cng vi c t m ngn ng ny r t quan tr ng, v cho ta nghe ng v i t ng m c a m t ngn ng l . Tai c a chng ta b t r t nhanh m t m quen, nhng lo i tr nh ng m l . V d : N u b n nghe cu: m t tr i m c cnh khi chim voi truy c p chn ch, m t cu hon ton v ngha, nhng b o b n l p l i th b n l p l i c ngay, v b n qu quen v i cc m y. Nhng khi m t ng i ni m t cu b ng ch ng y m (ngha l 11 m/v n), trong ngn ng b n cha t ng h c, v b o b n l p l i th b n khng th no l p l i c, v b o r ng khng nghe c! (B n c i c u! V n l tai b n khng nh n ra c 2

cc m!) L i 't m ngn ng ' ch l v n lm quen i tai, v sau m t th i gian (lu y ch khng ph i vi ngy) b n s b t c cc m c a ti ng Anh, v th y r ng m y r t d nghe, nhng hon ton khc v i m Vi t. ng n n lng v lu ngy mnh v n khng phn bi t m: hy nh r ng b n t m ngn ng ti ng Vi t t ra l 9 thng lin t c ngy m tr c khi m mi ng ni c ti ng ni u tin v hi u c m t hai ti ng ng n c a cha m ; v sau l i ti p t c 't m ngn ng ' Vi t cho n 4, 5 nm n a! 2 - Nghe v i hnh nh ng. N u c gi th xem m t s tin t c b ng ti ng Anh (m t i u khuyn trnh: ng xem chng trnh ti ng Anh c a cc i Vi t Nam, t ra l giai o n u, v x ng ngn vin Vi t Nam, ph n l n, ni r t g n v i m Vi t Nam (k c pronounciation), nn mnh d quen nghe, v t l tai mnh l i h ng, v sau l i kh nghe ng i b n x ni ti ng Anh th l ph i h c l i l n th hai!). Cc hnh nh nh km lm cho ta hi u c t nhi u n i dung b n tin, m khng c n ph i d ch t ng cu c a nh ng g x ng ngn vin ni. B n s yn tm hn, sau khi nghe 15 pht tin t c, t tm l c l i, th th y r ng mnh n m b t c ph n chnh y u c a n i dung b n tin. V y l cch th hai t m ngn ng . B. Nghe ch ng. 1. B n tin special english:- Thu m t b n tin, v nghe l i r i chp ra nhi u ch ng no hay ch ng n y nh l ng tra c u t i n hay tm hi u ngha v i. on ngha trong n i dung cu, v nh l i m thanh c a t , hay c m t , sau ny t n s r ngha, n u tr i tr l i hoi. (Ngy xa, trn i VOA, sau m i chng trnh ti th ng nghe m t c m t tng t nh: statue, statute hay statu g , m khng bi t vi t th no, tuy v n hi u i lo i l: hy i y nghe ti p. Mi sau ny ti m i bi t r ng thu t ng r t quen thu c y l 'stay tuned', nhng m t th i gian di, chnh t c a ch y i v i ti khng thnh v n !) 2. Chm ch nghe l i m t s bi mnh t ng nghe trong giai o n t m ngn ng - L y l i script c a nh ng bi mnh t ng nghe, c l i v nh l i trong t ng t ng l i c m mnh t ng nghe nhi u l n. Sau x p b n script v nghe l i hi u. L n ny: t nhin mnh s nghe r t ng ti ng v hi u. Tr ng h p khng hi u m t t hay c m t , th g ng l p l i nhi u l n ng nh mnh nghe, sau l t l i script so snh. 3. M t s bi Audio (trong ETF ch ng h n): nghe nhi u l n, tr c khi c script. Sau , c l i script, ch y u ki m tra nh ng t mnh nghe ho c on, ho c nh ng t m mnh c th pht m l i nhng khng hi u vi t v ngha th no. Qua vi c ny, nhi u khi ta pht hi n r ng m t t mnh r t quen thu c m t xa n nay mnh c in tr l ph i ni m t cch no , th th c ra c n ph i ni khc h n v pht m nh th th m i mong nghe ng v ni cho ng i khc hi u. Sau , x p b n script v nghe l i m t hai l n n a. (V d : hai ch tomb, bury, khi xa ti c inh ninh l s pht m l 'tm-b(), bri' - sau ny nghe ch 'tum, beri' ti ch ng hi u g c - d cho ti nghe r rng l tum, beri -cho n khi xem script th m i v l !) 4. H c ht ti ng Anh, v ht theo trong khi nghe.Ch n m t s bi ht m mnh thch, tm lyrics c a n r i v a nghe v a nhn lyrics. Sau h c thu c lng v ht song song v i ca s, v g ng pht m cng nh gi t c v tr ng cho ng. Khi no bu n bu n cng c th t ht cho mnh nghe (n u khng c gi ng t t v ht sai gi ng m t t cng khng 3

sao, v ch y u l t p pht m, t c , tr ng v m i u ti ng Anh). V ni cho ng gi ng (qua ht) cng l m t cch gip mnh sau ny nh y tai hn khi nghe, v th ng th ng ngn ng trong cc bi ht kh nghe hn nh ng cu ni bnh th ng r t nhi u. Tr c khi t m d ng topic ny, ti mu n ni thm m t i u. C b n b o r ng hi n nay mnh cha hi u, nn c g ng nghe nhi u cng v ch, mnh h c thm, khi no c nhi u t v ng hi u r i th lc s t p nghe sau. Ngh nh th l HON TON SAI. Chnh v b n cha hi u nn m i c n nghe nhi u hn nh ng ng i hi u. Mu n bi t bi th ph i nh y xu ng n c, khng th l y l do r ng v mnh khng th n i, nn trn b h c cho h t l thuy t r i th m i nh y xu ng, v s bi t bi! Cha bi t bi m xu ng n c th s u ng n c v ng p th y, nhng ph i thng qua u ng n c v ng p th nh th th m i hy v ng bi t bi. Mu n bi t bi, th ph i nh y xu ng n c, v nh y khi cha bi t bi. Chnh v cha bi t bi nn m i c n nh y xu ng n c. Mu n bi t nghe v hi u ti ng Anh th ph i nghe ti ng Anh, nghe khi cha hi u g c ! V chnh v cha hi u g nn c n ph i nghe nhi u!

LM SAO NGHE C TI NG ANH NH NG I N C NGOI(ph n 2) - NGHE B NG TAI Khi ti b o r ng chng ta g p tr ng i khi h c ngo i ng v thng minh v c nhi u kinh nghi m, c ng i cho r ng l ni theo ngha bng. Khng ph i u, ti ni theo ngha en ! Qua s ki n sau (v ACE ch c ch n cng t ng g p nh ng tr ng h p tng t ) ACE s th y ngay. M t ng i b n t ng d y Anh Vn Trung Tm Ngo i Ng v i ti, sau ny sang nh c M . Anh cng i v i a con 7 tu i, cha bi t m t ch ti ng Anh no. Mi nm sau ti g p l i hai cha con t i Hoa K. Con anh ni v nghe ti ng Anh khng khc m t ng i M chnh c ng. Trong khi anh ni ti ng Anh tuy lu lot hn xa, nhng r rng l m t ng i n c ngoi ni ti ng M . Khi xem chng trnh hi trn TV, con anh c i ng v i ti ng c i n n trong chng trnh, trong khi anh v ti nhi u khi khng hi u h ni g ng c i: r rng l k nng nghe c a con anh hn anh r i! i u ny ch ng t r ng khi sang M , anh c kinh nghi m v ti ng Anh, v khn hn con anh v bi t nhi u k thu t, phng php h c ti ng Anh, nn ti p t c h c ti ng Anh theo ti n trnh ph n t nhin; trong khi con anh, v khng thng minh b ng anh, v thi u kinh nghi m, nn h c ti ng Anh theo ti n trnh t nhin m khng theo m t phng php c th no h c vocabulary, grammar, listening, speaking c . i vo c th t v ng Anh.

Mu n nng cao k nng nghe, c n ph i xa b ci ph n x lu ngy c a mnh do kinh nghi m trong ti ng m , v nh ng kh nng mnh c khi kh i s h c ngo i ng , y l mnh bi t c v bi t vi t ch theo m u t la tinh. Cng vi c xa b ci ph n x sai ny l m t vi c m t th gi , v t p m t ph n x m i l kh, m xa i m t ph n x c l i cng kh hn n a. Cc b n c bi ny tin vo ti n trnh t nhin, ch khng ph i nh nh ng phn tch to lao ny, khi n l i b tr ng i thm trong qu trnh nng cao k nng c a mnh). - Xa b kinh nghi m nghe nguyn m: Ti ng Anh l ti ng ph m. 4

Ti ng Anh ch y u l ngn ng a m: m t t th ng c nhi u m. L tai chng ta b i u ki n ha nghe m ti ng Vi t. Ti ng Vi t l lo i ti ng n m, v th , m i ti ng l m t m v m ch y u trong m t t l nguyn m. i m t nguyn m th khng cn l t n a: ma, mi, m khng th hon chuy n nguyn m cho nhau, v ba t c ba ngha hon ton khc nhau. M c khc, ti ng Vi t khng bao gi c ph m cu i t . Ngay c nh ng ch m khi vi t c ph m cu i, th ng i vi t cng khng c ph m cu i; v d : trong t ht, nguyn m m i l t, h( )-t, ch khng ph i l h( )--t(), trong khi t fat ti ng Anh c c l f( )-a-t( ), v i ph m t r rng. Trong ti ng Vi t h u nh khng c nh ng t v i hai ph m i k ti p (ngoi tr ch v tr nhng th c ra, ch v tr cng c th thay b ng 1 ph m duy nh t) v th , tai c a m t ng i Vi t Nam = cha bao gi lm quen v i ngo i ng - khng th nh n ra hai ph m k ti p. Do , mu n cho ng i Vi t nghe c m t ti ng n c ngoi c nhi u ph m k ti p, th ph i thm nguyn m () vo gi a cc ph m; v d : Ai-x-len; Mat-x-c-va. Ni cch khc, ng i Vi t khng th nghe c ph m n u khng c m t nguyn m c th nh km. V i kinh nghi m (ph n x ) , m t khi ta nghe ti ng Anh, ta ch i nghe cho cc nguyn m nh mnh NHN th y trong k m (phonetic signs), v khng bao gi nghe c c . V d : khi h c t America ta th y r rng trong k m: (xin l i v khng th ghi phonetic signs vo trang ny) -me-ri-k, nhng khng bao gi nghe b n m c , th l ta cho r ng h nu t ch . Trong th c t , h c c , nhng trong m t t a m (trong khi vi t) th ch c ng nguyn m d u nh n (stress) - n u m t t c qu nhi u m th thm m t m c d u nh n ph (m cng c th b qua) - cn nh ng m khc th ph i c h t cc PH M, cn nguyn m th sao cng c (m c ch l lm r ph m). C th chng ta ch nghe: _me-r-k, hay cao l m l _me-r-k, v nh th l , v m me v t t c cc ph m u hi n di n. B n s th c m c, nghe v y th lm sao hi u? Th trong ti ng Vi t khi nghe M (h t) khng c g tr c v sau c , th b n hi u ngay, t i sao c n ph i b n m l -m-ri-k b n m i hi u l M ? Tm l i: hy nghe ph m, ng ch n nguyn m, tr m c stress! M t v d khc: t interesting! Ti t ng c h i, t ny ph i c l in-t-res-ting hay int-ris-ting m i ng? Ch ng ci no ng, ch ng ci no sai c . Nhng l i t v n sai! T ny ch y u l ni in cho th t r (stress) r i sau c cho cc ph m l ng i ta hi u, v ng i b n x ch nghe cc ph m ch khng nghe cc nguyn m kia; ngha l h nghe: in-trstng; v r cc ph m k ti p th h c th ni in-tr(i)st(i)ng; in tr()st()ng; in-tr(e)st()ng. M cc m (i)(), lm r cc ph m, th r t nh v nhanh n khng r l m g n a. Tri l i, n u c to v r in-tris-ting, th ng i ta l i khng hi u v d u nh n l i sang 'tris'!

T , khi ta pht m ti ng Anh (ni v nghe l hai ph n g n li n nhau - khi ni ta pht m sai, th khi nghe ta s nghe sai!) th i u t i quan tr ng l ph m, nh t l ph m cu i. L y l i v d tr c: cc t fire, fight, five, file ph i c c l n l t l fai- ()r; fai-t(); faiv(), v fai- ()l, th ng i ta m i hi u, cn c 'fai' thi th khng ai hi u c .

V i t girl ch ng h n, th r ng b n c g-rl / g-rl (d nhin ch nh n g thi), sai h n v i k m, th ng i ta hi u ngay, v c r v l, trong khi c ng k m l g:l hay

b m t l (g) th h hon ton khng hi u b n ni g; m c hi u chng n a, th cng do context c a cu ch khng ph i l do b n ni ra t . Xa b kinh nghi m nghe m Vi t. Cc nguyn m Vi t v Anh khng h gi ng nhau. M t m r t r trong ti ng Anh s r t nho v i m t l tai ng i Vi t, v m t m r t r trong ti ng Vi t th r t nho trong l tai ng i Anh (ng i b n x ni ti ng Anh). V d : Khi b n ni: Her names Hng! B n c t Hng th t r! Th m ch la ln th t to v ni th t ch m th ng i y v n khng nghe ra. V i v i h l m r t nho. Nhng ni l Hu-n-gh() h nghe r ngay; t ta ph i hi u h khi ni n c Hungh ch ng i h i h ni tn Hng nh ng i Vi t (ph i m t vi nm!).

Tng t nh v y, khng c nguyn m ti ng Anh no gi ng nh nguyn m ti ng Vi t. N u ta ng ha cho d mnh, l ta s khng nghe c h ni, v th gi i ny khng quan tm g n cch nghe c a ng i Vi t Nam i v i ngn ng c a h . V d : m a trong man th khng ph i l a hay hay a- hay -a ti ng Vi t, m l m t m khc h n, khng h c trong ti ng Vi t. Ph i nghe hng trm l n, ngn l n, th m ch hng ch c ngn l n m i nghe ng m , v r t r! y l cha ni m a trong t ny, c pht m khc nhau, gi a m t c dn London, Scotland, Boston, Missouri, Texas!

Cng th , m o trong go khng ph i l Vi t Nam, cng ch ng ph i l -u (nh cch phin m xa) hay -u (nh cch phin m hi n nay), l i cng khng phi l u, m l m t m khc h n ti ng Vi t. Pht m l g, gu hay gu l nho h n, v do nh ng t d nh go cng l v n i v i chng ta khi n c ni trong m t cu di, n u ta khng t p nghe m c a ti ng Anh ng nh h ni. M t m nho th khng c v n g, nhng khi ph i nghe m t o n di khng ngng ngh th ta s b r i ngay.

y cng l do m t kinh nghi m tai h i xu t pht t vi c ti p thu ki n th c. Trong qu trnh h c cc m ti ng Anh, nhi u khi gio vin dng m Vi t so snh cho d hi u, r i mnh c xem l chn l khng thm ngh n n a. V d , mu n phn bi t m (i) trong sheep v ship, th gio vin ni r ng I trong sheep l I di tng t nh I trong ti ng B c: t; cn I trong ship l I ng n, tng t nh I trong ti ng Nam: t - ch. Th l ta cho r ng mnh nghe c I di v I ng n trong ti ng Anh r i, nhng th c ch t l cha bao gi nghe c ! L i so snh y t o cho chng ta c m t ni m sai l m; thay v xem y l m t ch d n mnh nghe cho ng m, th mnh l i ti p thu m t i u sai! Trong ti ng Anh khng c m no gi ng m I b c ho c I nam c ! B ng ch ng: eat trong ti ng Anh th hon ton khng ph i l t trong ti ng Vi t, c theo gi ng b c, v it trong ti ng Anh hon ton khng ph i l t trong ti ng Vi t, c theo gi ng nam! V th , ph i xa b nh ng kinh nghi m lo i ny, v ph i nghe tr c ti p thi! - Xa b kinh nghi m nghe b ng ch vi t.

N u ta h i m t em b: chu nghe b ng g? Th n s tr l i: Nghe b ng tai! N u ta b o: Chu ph i nghe b ng m t c! Ch c em b t ng ta tru em! Th nhng i u x y ra cho nhi u ng i h c ti ng n c ngoi l Nghe B ng M t!

Th nhn l i xem. Trong giai o n u ti p xc v i ti ng Anh, khi ta nghe m t ng i ni: I 6

want a cup of coffee!. T c t c, chng ta th y xu t hi n cu y d i d ng ch Vi t trong tr mnh, sau mnh d ch cu y ra ti ng Vi t, v ta HI U! Ta Nghe b ng M T, n u cu y khng xu t hi n b ng ch vi t trong u ta, ta khng Th y n, th ta i c!

Sau ny, khi ta c trnh cao hn, th ta hi u ngay l p t c ch khng c n ph i suy ngh lu. Th nhng ti n trnh cng ch ng khc nhau bao nhiu, ta v n cn th y ch xu t hi n v d ch, ci khc bi t y l ta vi t v d ch r t nhanh, nhng t m t m thanh pht ra cho n khi ta hi u th cng thng qua ba b c: vi t, d ch, hi u. Khi ta i n m t trnh no , th trong giao ti p khng c v n g c , v cc cu r t ng n, v ba b c c 'process' r t nhanh nn ta khng b tr ng i, nhng khi ta nghe m t bi di, th s li ra ngay, v sau hai, ba, b n cu lin t c 'processor' trong u ta khng cn th gi lm ba cng vi c . Trong lc n u m t ng i ni b ng ti ng Vi t th ta nghe v hi u ngay, khng ph i vi t v d ch (t i v ngy xa khi ta h c ti ng Vi t th qu trnh l nghe th hi u ngay, ch khng thng qua vi t v d ch, v l i, n u mu n d ch, th d ch ra ngn ng no?), v ng i ni c nhanh cch m y th cng khng th no v t ci kh nng duy nh t c a chng ta l 'nghe b ng tai'.

V th , m t s sinh vin c m th y r ng mnh t p nghe, v nghe c, nhng nghe m t vi cu th ph i b m stop m t th i gian ch t - nh computer ngng m i s l i m t t process khi nh n qu nhi u l nh - r i sau nghe ti p; nhng n u nghe m t di n gi ni lin t c th sau vi pht s i c. T , ng i sinh vin ni r ng mnh t i tr n r i, khng th no ti n xa hn n a! V th gi i ny khng stop cho ta c gi hi u k p!(1)

T nh ng nh n xt trn, m t trong vi c ph i lm nng cao k nng nghe, y xa b kinh nghi m Nghe b ng M t, m tr l i giai o n Nghe b ng Tai, (h u h t cc du h c sinh n c ngoi, sau khi lm ch m t ngo i ng r i t trong n c, u th y au n v nhiu kh l m khi bu c ph i b thi quen nghe b ng m t tr l i v i tr ng thi t nhin l nghe b ng tai! C ng i m t c 6 thng cho n 1 nm m i tm t m v t qua). - Xa b kinh nghi m nghe b ng c u trc vn ph m. Khi nghe ai ni, ta vi t m t cu vo u, v s a cho ng vn ph m, r i m i d ch, v sau m i hi u! V d . Ta nghe iwanago th vi t trong u l I want to go, xong r i m i d ch v hi u; n u cha vi t c nh th , th iwanago l m t m thanh v ngha.

Th nhng, n u ta nghe l n u tin m t ng i ni m t cu h ng ngy: igotago, ta khng th no vi t c thnh cu c, v v th ta khng hi u. B i v th c t , cu ny hon ton sai vn ph m. M t cu ng vn ph m ph i l I am going to go ho c ch t l I have got to go. V nh th , ng ra th ng i ni, d c ni t c , cng ph i ni ho c: I'm gona go; ho c Ive gota go (ti ng Anh khng th b ph m), ch khng th l I gotta go! Th nhng trong th c t cu c s ng ng i ta ni nh th , v hi u r rng, b t ch p m i lu t vn ph m. Vn ph m xu t pht t ngn ng s ng, ch khng ph i ngn ng s ng d a trn lu t vn ph m. V th ta cng ph i bi t nghe m hi u; cn c em vn ph m ra m tra th ta s kh ng mi. (Ti ang ni v k nng nghe, cn lm sao vi t m t bi cho ng i khc c th l i l v n khc!) Tm l i, trong ph n chia s ny, ti ch mu n nh c v i ACE r ng, hy NGHE I U NG I TA NI, CH NG NGHE I U MNH MU N NGHE, v mu n c nh v y, th HY NGHE B NG TAI, NG NGHE B NG M T! 7

ti ni v vi c nghe m thanh c a ti ng Anh, c ngha l lm sao phn bi t c cc m v i nhau n n i, d khng hi u cu y ni g, cng c th l p l i ng l i ng i ta ni ra (cu cng di th k nng nghe c a mnh cng cao). D nhin, c nh ng ng i c l tai m nh c thin ph nn phn bi t m thanh r t nhanh. V d em Wendy V, m t nhi ng g c Vi t t i North Carolina (tn Vi t Nam l V th Ng c Di m). Nm nay em m i 8 tu i m ni c 11 th ti ng v so n 45 b n nh c. Em c kh nng l p l i m t cu ni b ng b t c ngn ng no trn th gi i, m khng c n hi u ngha. Th nhng th ng th ng, ng i ta ph i m t nhi u th i gian phn bi t cc m trong m t ngn ng m i, tuy nhin T T C M I NG I u c kh nng ny, b ng ch ng l khng m t ng i no trn tri t (tr ng i i c) l khng th nghe v ni ngn ng m c a mnh. N u th i gian qua, cc b n l ng nghe m thanh ti ng Anh thi, th n nay, h n b n nh n th y r ng b ng dng c m t s t hay c m t mnh nghe r rng hn xa, c bi t l nh ng con s v nh ng danh t ring (c a cc nhn v t, cc a danh ), v nh ng t mnh quen thu c. C nh ng o n b n nghe m t th i gian di 5-15 pht (nh trn TV) r i b ng th y mnh hi u c b n n i dung chng trnh . Nh th l cc b n nghe ti ng Anh. Nhng d mu n d khng, khi nghe m t ngn ng m ch nghe m thanh thi, th cng gi ng nh mnh nghe nh c (khng l i), hay nghe ti ng gi, ti ng chim. N u ch nghe nh th th khng ng b cng, v ngn ng c t l truy n tin (truy n m t thng tin). N u ta khng n m c thng tin bn d i m thanh pht ra b ng ti ng Anh, th k nh chng ta khng nghe c ti ng Anh. V th , i u chng ta c n h c l i tr c h t l nghe ti ng Anh (nh m t m thanh thu n ty) ti n n b c sau cng (m bnh th ng ng i h c ngo i ng xem l b c u tin), y l nghe ti ng Anh, theo ngha l hi u m t thng tin. V th , sau hai bi ni v cch nghe ti ng Anh, hm nay ti s i su hn, y l nghe ti ng Anh, theo ngha l n m b t n i dung c a thng tin qua m t chu i m thanh b ng ti ng Anh. Nghe ti ng Anh v nghe ti ng Anh 1. Nghe trong ng c nh. Ti t ng nh c i nh c l i r ng ng bao gi tra t i n khi mnh nghe m t di n t . i u ch y u l nghe v l p l i c nh ng m thanh nghe, r i d n d n hi u c m t t m i, khi n xu t hi n trong nhi u n i dung khc nhau (n u c nm mnh m i nghe t m t l n, c ngha l t y khng thng d ng v, trong giai o n ny, ta khng c n ph i b n tm n n!). V d : b n nghe nhi u l n (m thanh) oubou m khng hi u l g, l n l t trong nh ng cu sau: - To play the oubou you need to have strong arms. - The oubou is considered one of the most difficult instruments to play. - The oubou is very difficult to play, because Karen must force air at very high pressure into the tiny double reed.

L n u tin, b n ch ng bi t m oubou ch ci g, nhng v i v i play nn b n on r ng l m t ci g chi. Nh th l hi u m t cch t ng qut. L n 2, v i t instrument b n bi t r ng l ci chi nhng khng ph i l trong th thao, m l 8

trong m nh c. L n th ba, v i c m t must force air th ta bi t r ng l m t nh c c th i hi (kh nh c) ch khng ph i l nh c c dy hay g V ta t m hi u nh th , m khng c n bi t ph i vi t th no, cho n khi c cu sau (ch ng h n): The oboe looks very similar to the clarinet, but sounds very different! Th l ta bi t c r rng l m t nh c kh tng t nh clarinet, v t m ta nghe l oubou th c vi t l oboe (v ta c ng ngay ch khng c n ph i tra t i n!) Ps: y cng l v n hi u m t t . Chng ta c c m gic r ng n u d ch c ti ng y ra l ta hi u ngay, th nhng khng c g sai cho b ng. N u b n h c theo qu trnh ng c, ngha l kh i s bi t t y d i d ng ch vi t, b n s tra t i n v c l: kn boa! B n th y hi lng v mnh hi u! Nhng th c ra, n u b n khng ph i l m t nh c s, th kn -boa cng ch ng thm g trong ki n th c b n. Ngay trong ti ng m , ta c th hi lng v i khi ni m m h v m t t , nhng khi h c ngo i ng th ta c ci c m gic sai l m l ph i tr l i v i t m m i g i l hi u. i v i ti, nightingale l m t lo i chim c ti ng ht hay v th ng ht vo ban m, cn c d ch ra l sn ca hay h a mi th cng b ng th a, v ti cha bao gi th y v bi t chim sn ca hay h a mi. Th m ch khng bi t l c ph i m t loi chim hay hai loi chim khc nhau, v c hai t u c d ch l nightingale. 2. Nghe trong ton b b i c nh. Ta th ng ngh r ng: m t t th c m t ngha nh t nh. Hon ton sai. - Th tra t tiu c c trong t i n: negative. Nh th , m t cn b tiu c c ph i c d ch l a negative cadre! N u c m t ti ng Vi t c ngha r rng th c m t d ch ra ti ng Anh (nh trn) l hon ton v ngha! Ni cch khc: khi ng i Anh ni negative, th ng i Vi t hi u l tiu c c; nhng khi ng i Vi t ni tiu c c, th ng i Anh khng th hi u l negative. - T ta khng th no hi u ng ngha m t t ti ng Anh n u khng t vo trong b i c nh c a n. V d : n u khng r ng cu chuy n x y ra Anh hay M , th khi nghe t corn ta c th hi u sai: Anh l la m, v M l b p! N u th y m t ng i m n p bnh xng ln m ni Oh my! No more gas th ta hi u ngay r ng gas chnh l xng, m c d tr c mnh c th h c: petrol hay gasoline m i l xng, cn gas c ngha l kh t! M nhi u khi b i c nh r n n i, ng i ta dng m t t sai mnh cng hi u ng. B n c th n cy xng, m bnh v ni: cho ti 30.000 d u! Ti cam oan l ng i ta khng th c m c g c v s XNG ch khng D U vo xe b n; cao l m l trong 100 l n, th m t l n ng i ta nh c l i: xng ph i khng? B n ni l D u ng i ta v n hi u l Xng. V trong ti ng Anh cng th ! B n s hi u m t t trong ton b b i c nh c a n. 3. Nghe v i t t c giai i u c a cu. Trong ph n u ti ni r ng khi nghe m t cu, ch y u l lm sao n m b t c thng tin c a chu i m thanh y. Ni cch khc, ngn ng c nhi m v l truy n tin. Nhng ngoi nhi m v truy n tin th cn m t nhi m v th hai, v cng quan tr ng, y l nhi m v truy n c m. M t cu ni giao ti p h ng ngy, lun ti m tng ci g trong th t tnh (= b y tnh c m con ng i, ch khng ph i l b tnh ph u: h , n , ai, l c, i, , d c). V 9

th , cao , t c , c ng c a cu ni, tr ng ( di) v d u nh n c a m t t , c th l i u mnh c n ph i nghe cng m t lc v i cc m thanh c pht ra, th m ch nghe m i u l chnh. N u khng th ta hi u sai, ho c khng hi u g c . ng t ng r ng khi ta nghe c t hate l ta hi u ngay: ght! V d nghe m t c gi ni v i m t c u trai: I hate you! Cu ny khng ph i lc no cng l Em ght anh'! Ni v i m t ng i u no th c th hi u l: Ti cm th anh; hay Thi, ti yn; hay Anh lm ti b c mnh; hay Anh lm em c m ng qu; th m ch: Em yu anh qu ch ng ch ng! V cch nh n cu cng th . V d trong cu sau y: I didnt say Paul stole my watch! N u ng i ni nh n m nh cc t theo 7 khc nhau, m i cch nh n m t t ( I - didnt - say - Paul - stole - my - watch ) th ngha s khc nhau hon ton: I didnt say Paul stole my watch! (Somebody else said that!) I didnt say Paul stole my watch! (No! I didn't act like that) I didnt say Paul stole my watch! (I disclosed by another way, but I didn't SAY) v.v Khi h c ti ng Vi t, chng ta nghe ton b giai i u, nn hi u (v ni ng) cao c a m t t (ni ng cc d u); th nhng khi m t ng i n c ngoi h c ti ng Vi t, chng ta ph i kh cng gi i thch cho h ln gi ng, xu ng gi ng, u n gi ng nh th no ni cc d u s c, huy n, n ng, h i - ng (do h c nghe b ng tai nn ng i Nam v ng i Trung ng ha ? v ~, trong khi ng i B c phn bi t chng r rng). V th , ng c l i, khi nghe ti ng Anh, c n ph i nghe ton b m i u n m b t nh ng tnh c m bn d i cu ni. Nghe v i c giai i u, mnh s hi u (v sau ny s dng) nh ng cu hay thnh ng m t cch chnh xc nh ng i b n ng , m khng c n ph i d ch ra. V d : cc cu ng n nh: Oh my God! Look at this! Ho c No way! Ho c You're joking/kidding! V i gi ng i u khc nhau, nh ng cu ni h ng ngy c th c hi u l m t ti ng khen hay ch, thn ph c hay th t v ng, b ng lng hay b t bnh, ch p thu n hay t ch i! V t , mnh s bi t i x khi dng ti ng Anh cho ng ngha, ch khng ch ng vn ph m. V d , khi ti p m t nhn v t quan tr ng trong c quan b n, b n chu n b ni m t cu m i r t trn tr ng v ng nghi th c (formal): Would you please (to) take a seat? Th nhng b n cng th ng n ni theo m t m i u no khi n ng i kia b c mnh v i b n (m b n khng h bi t), v ng r ng b n di u c t ng i ta! Th l h ng c m t cu c m phn. Th r ng b n ni n s: Sit down! V i m t gi ng ha nh, thi tn tr ng, c ch l ch thi p v n c i n ng h u, th khng ai l m b n! Tri l i, ni cu r t formal trn kia, v i thi cng th ng v gi ng ni c c c n (v s ni sai!), th tai h i hn nhi u. 4. Nghe v i nh ng g m t t bao hm. Ngn ng dng truy n tin, nhng ng th i cng truy n c m. V th , m i danh t v a ch nh m t ci g c th (denotation), v a km theo m t tnh c m (connotation). Cc t this gentleman, this man, this guy, this rascal u c m t denotation nh nhau l m t ng i nam no , nhng connotation th hon ton khc; cng nh i v i m t ng i n no ta c th dng: a lady, a woman, a girl, a whore. Cng m t t nh communism ch ng h n. i v i m t ng vin ng C ng S n hay m t c m tnh vin, th t y g i ln 10

bao nhiu i u d u dng cao p, cn i v i ng i ch ng c ng, th t y g i ln bao nhiu i u x u xa, c c! Trong khi denotation c a n ch l m t tri t thuy t nh trm ngn thuy t thuy t khc, m d thch d khng, ng i ta cng ph i dng ch nh tri t thuy t do Karl Marx ra! T , cu ni 'You're a communist!' c th l m t l i khen n ng m ho c l m t l i ch trch th m t , ty theo connotation c a n. Khi h c ti ng Anh, mu n nng cao v n t v ng th ta c h c nhi u t ng ngha synonym. Th nhng, khng bao gi c synonyms ch th c c : ch tng ng trong denotation ch connotation hon ton khc (v cng v th m khng bao gi c hai t hon ton c ngha gi ng nhau hai ngn ng khc nhau: mother/father khng hon ton l cha/m - v mummy/daddy khng hon ton l ba/m; v tnh c m nh km v i cc t y khc h n gi a ng i Vi t v ng i Anh). "Nghe" ti ng Anh, chnh l bi t nghe nh ng connotations trong cc thu t ng mnh nghe. Cho n nay, ti ch ngh cc b n nghe tin t c. Nhng l giai o n nghe quen v i cc m. Trong giai o n nghe ti ng Anh ny, ph i b t gi nghe tin t c m xem phng s ho c cc phim truy n. Trn th gi i, cc speakers c a cc chng trnh tin t c bu c ph i ni v i thi neutral, ngha l khng c dng t km theo tnh c m, v khng c x l m i u b c l tnh c m c a mnh, v th h ni r t d nghe, nhng ch nghe tin t c thi th ta b st m t ph n kh ch y u trong ti ng Anh. (Tri l i thng tn vin Vi t Nam nhi u khi cha lm ch c tnh c m mnh trong qu trnh c m t b n tin, v ng i ta th y ngay l thng tn vin vui m ng hay b c t c, tn ng hay b t ng, v i n i dung b n tin mnh c. Cn ng i vi t b n tin th dng nh ng t c connotation: v d tr c kia, khi ni n m t t ng th ng M th bao gi cng l tn Kennedy ho c tn t ng th ng Kennedy. Cn hi n nay th Ngi t ng th ng Bush, m t khi ni m t cch trung l p: T ng Th ng G. Bush. Trong khi , h u nh khng bao gi nghe trong m t b n tin: C ch t ch H Ch Minh, m lc no cng l Bc H . Thu t ng Bc H m c nhi n ti m n m t tnh yu thng v knh tr ng n c m t c ch t ch H Ch Minh, v n l m t c m t neutral, l i tr thnh m t c m t th t knh, xem th ng i v i Ch t ch H Ch Minh!) 5. Nghe b ng tri tim c m i u h c m. V cu i cng, i v i cc b n mu n i th t su vo ti ng Anh, th c th ph i h p t t c cc k nng hi u nh ng i u ti m tng bn d i ngn ng giao ti p; v i u ny h ng n cch nghe vn h c. M i ngn ng u g i ln m t ci g v t ln trn t ng . V th , thi ca l m t ngn ng c bi t. Ng i Vi t no, d thch hay khng thch, v n c m c ngn ng c a thi ca. Do , mu n nng cao k nng nghe ti ng Anh c a mnh th c n t p nghe nh ng bi th. Cho n nay, kh tm nh ng bi th audio, nhng khng ph i l khng c. T p nghe c th, d n d n, chng ta s c m c ci tinh ty c a ti ng Anh, t ta c m c v sao cng m t t t ng m di n t cch ny th 'hay' hn cch kia. B y gi ta m i c quy n ni: ti nghe c ti ng Anh. V d , khi mu n ng i ta c m nh n ti ng gi ma thu, th Xun Di u s d ng m r trong bi y Ma Thu T i: Nh ng lu ng run r y rung rinh l Tng t nh v y Robert L. Stevenson vi t trong The Wind I saw you toss the kites on high 11

And blow the birds about the sky; And all around I heard you pass, Like ladies skirts across the grass.. Tc gi lm cho ta c m c ln gi hiu hiu v i cc m r v s n i ti p v quy n vo nhau trong cu cu i, km v i hnh nh c o c a vy cc m nh ph l t qua trn c (i u m ng i Vi t Nam hon ton khng c kinh nghi m, v m i nt yu ki u u g n li n v i t o di).

K t lu n:
Ti b t u g i nghe ti ng Anh r i i n v n nghe ti ng Anh. Tuy nhin, ti l p l i, nh ng g ti ni ch l l thuy t, v khng c l thuy t no c th lm cho b n nghe c ti ng Anh. Cch duy nh t y l b n ph i t mnh nghe v rt ra nh ng phng php thch h p v i xu h ng, kinh nghi m v s thch c a mnh. Qua lo t bi ny, ti lun ph cch nghe d a trn vi t v d ch. Th nhng, nh ng i u ti cho l tr ng i, nhi u khi l i c ch cho b n, v nh ng th y khng c n tr m cn gip b n nh ng c t mc bm vo. Vng. N u cc b n th y vi c c script, ho c h c t v ng, ho c vi t thnh cu v tra t i n - nh v n lm t tr c n nay - gip cho b n nghe v hi u nhanh hn th c s d ng phng php c a mnh. Ti ch nh c l i m t i u ny: T t c nh ng tr gip cng gi ng nh chi c phao cho ng i t p bi. Khi t p bi, nhi u ng i c n c m t ci phao bm vo cho d n i, t b o d n xu ng n c m t p bi. V khng t ng i bi gi i kh i s nh th . B n cng v y, c th nh ng cch nghe t tr c n gi (nhn script - h c t - ki m tra vn ph m) gip b n nh ng c t ch c ch n bm vo m nghe. V y th xin nh r ng: Chi c phao gip cho b n n i, nhng khng gip cho b n bi t bi. n m t giai o n no , chnh chi c phao l i c n tr b n v khng cho b n bi tho i mi. Hy v t ci phao s m ch ng no hay ch ng n y, n u khng n tr thnh m t tr ng i cho b n khi b n mu n bi nhanh v xa. Hy v t nh ng ch vi t khi nghe ni, nhanh ch ng no hay ch ng y, n u khng chng s c n tr b n v b n khng bao gi th c s 'nghe' c ti ng Anh!

12