Ti sao ngi Vit Nam li trng nhiu cn sa n th?

Michael L. Gray Vo u thng 3 nm 2007, cng an tm thy ma ty lm t cn sa (cannabis) mc nhiu khu vn thuc tnh H Ty, gn H Ni. Nhng ngi bun bn ma ty thu nhng ngi nng dn trng cn sa, v cng an cho bit rng n c trng kh lu ri bi v nhng ngi dn a phng khng hiu l loi cy g. Ngi ch ca mt vn ngh rng y ny l mt loi cy thuc (v ng vy, n l mt loi thuc), v nhn chung th nhng ngi nng dn rt ngc nhin khi bit rng chnh l mt loi dc liu b cm. C mt s lng khng nhiu ti liu v lch s vic s dng cy cn sa min Bc Vit Nam. N khng c ht ph bin y nh bn Lo hoc mt s nc lng ging khc. Ru cn v thuc phin (gi y l Heroin) l nhng dc liu c s dng trong truyn thng. Tuy cy cn sa c trng min Nam trong thi k chin tranh chng M, nhng vic trng cy ny st gim r rt sau khi GI M ri i. Vy th ti sao by gi n li c ti trng? Ngi nc ngoi H Ni ku khc trong mt thi gian di do s thiu ht ca cn sa tt a phng, nhng y khng ch l mt s tnh c may mn. Trong mi nm qua, nhng ngi Vit bun lu ma ty tr thnh nhng ngi cung cp ch yu cn sa tinh ch cho th gii. S ln mnh t ngt ca cc vn cn sa xung quanh H Ni ch l mt trng hp nh g v nh ng. Nhng lm th no v ti sao cc bng nhm min Bc Vit Nam li c th bin cn sa thnh mt ngun thu li ca h? Cu chuyn c dn dt n nc Anh, ni m vi nm gn y cnh st p vo bt gi mt hot ng trng ct cy cn sa vi s lng k lc. London, c khong 1500 v hot ng trng cy cn sa c pht hin t 2005-2007, trong 2 nm gn y nht l 500 v. C khong 75 phn trm nhng ngi c hot ng trng ny l ngi Vit Nam, v hu ht h l nhng ngi dn mi nhp c gn y. Tnh hung ny xu n mc gi y nhng cn b nhp cnh cng vi cnh st trong cc cuc truy tm. Rt nhiu cng nhn chm sc cy dc liu ny l tr em, l nhng ngi b mang n Anh quc bi nhng bng nhm bun thuc phin, c bit l lm vic trong vic trng cy cn sa. Tr em l i tng d dng qun l v c th tr cng r mt. Thm vo , chng khng th b xt x vi cc ti danh hnh s, v sau khi vic trng cy dc liu ny b b v, nhng a tr c th b nh nc b qun v li quay tr li nhng ngi nh trng cy cn sa. Nu chng b p buc phi tr v Vit Nam, khng g c th ngn cn chng khi b mang tr li Anh quc. (Mt quy nh trong Lut ca Anh lm cho c quan nhp cnh khng th phng nhng a tr ny trong o lut v tr em nm 2004). Li nhun l khng khip. Mt ngi nh trng cy dc liu c th kim c 500,000 la M mt nm. Mi nm trc, 11 phn trm cn sa Anh c trng ni a. Hin nay s lng ny l 60 phn trm. Hn na, marijuana c liu lng cao c goi l skunk, vi mt lng thuc ln gp 10 n 20 ln loi cn sa bnh thng. S vn hnh vic trng

2007 Michael L. Gray www.michaelgray.ca

trt s dng nhng cng ngh cao vi tr gi ln ti 100,000$ gia tng sn lng v che y khi s xoi mi ca hng xm (mi hng v nng c tng hp bi s sn xut vi cng cao, v phn bn ha hc th c thnh phn c t cao). L do trc tip cho s gia tng l mt s thay i v php l nm 2004 vi vic gim cn sa xung hng C thay v hng B. iu ny c ngha rng h s khng b buc ti hnh s nu nh h ch lm vi s lng nh. H hiu rng y l mt s phi ti phm ha v do sn phm dc liu ni a ct cnh. Tuy nhin ti sao nhng bng nhm Vit Nam li ng ng sau vic trng cy ny? Ti sao khng phi l nhng nhm ti phm khc? l gii vn ny, chng ta cng tip tc i n thnh ph ti p Vancouver b Ty t nc ca ti, Canada. Vo gia nhng nm 1990, ngi Vit Nam hu nh chim lnh ton b cng nghip trng cn sa Vancouver v cc vng ln cn tnh British Columbia. y khng phi l mt chin cng nh, bi v sn xut marijuana quy m ln trc c cai qun bi cu lc b ua xe cc Thin thn a ngc kht ting vi vic s dng bo lc p li i th. B ty ca Canada l mt cung cp marijuana trong nhiu nm. T nhng nm 1960, nhng ngi M chy trn ch qun dch n vng ni ca tnh Bristish Columbia v trng cy cn sa nh l mt ngun k sinh nhai. Ngi Canada c thi thn nhin vi cht kch thch nh, v nhiu ngi sng b Ty trng trn phn vn ca h. Nhng c nhng ngi thch trng s dng hoc bn li cho bn b. Nhm Thin thn a ngc bt u sn xut cp ln v cng nghip cung ng cho th trng ln M. V trong nhng nm 1990, cc bng nhm Vit Nam bt u chim lnh th trng. Nhm Thin thn a ngc c nhng vn m ln trong cc ngi nh th s vng nng thn. Khi mt khu b pht hin, nhm s b mt v s rt kh bt u li. Nhng nhm ngi Vit li ch trng bin nhng cn h v nh nh khu vc th thnh nhng ni trng trt. Nu b pht hin, nhng ni s d dng thit lp li nhng ni khc. Mt iu quan trng l, cnh st c mt thi mm mng i vi ti phm, t nht l lc bt u, v ngi no b bt vi vic trng cy cn sa s b ui i/trc xut vi mt mc tin pht hoc l b tuyn n treo. Mt bo co ca c quan chng ma ty ca M nm 2000 cho bit rng nm 1998, c 2,351 trng hp trng b pht hin tnh Bristish Columbia. Mt nm sau, nhng trng hp ny ln ti 30 phn trm, tc l 3,279 trng hp. Nm 1994, khong 325 cn marijuana b tm c khi ang vn chuyn qua bin gii British Columbia vi Hoa K. V vo nm 1998 c 2600 cn b bt. Marijuana cht lng cao c ch bin hon ho British Columbia, ni m cc ca hng bn ht ging, thit b v sch dy trng cy trong nc. Nhng nm 1990 BC Bud l loi cn sa ho hng nht v ngi M rt thch loi ny. Gi mt cn (pound cn ca Anh) trong khong t 1,500$ cho n 2000$ Vancouver, thuc drug c bn vi gi 3000$ mt cn California v ti 8000$ mt cn New York (s liu ly t Bo co nm 2000 ca DEA). Nhng nh gi gn y cho bit rng gi tr thng mi khong 6,5 t la M mt nm ca tnh British Columbia, ng th hai sau du m v kh ga.

2007 Michael L. Gray www.michaelgray.ca

Nhng nu t trong hon cnh nh th ny, n vn khng tr li cu hi khi u ca chng ta l: C nhiu nhm nhp c Vancouver, ti sao cc bng nhm Vit Nam li thng tr nhanh chng n nh vy? tr li cho cu hi ny, ti ngh l rt cn thit xem xt cu chuyn c th ca vic di c. cho r rng, nhng ngi Canada gc Vit khng lin quan g n cu chuyn ny. Trong nhng nm sau 1975, Canada cng nh nhiu quc gia phng Ty khc tip nhn hng chc nghn ngi Vit Nam t nn. Nhng ngi ny n t min Nam, phn ln c o to ngh nghip tt. H c tr nhng trung tm th ln Montreal, Ottawa v Toronto, v n nhng khu vc khc nh Edmonton v Vancouver. Nhn chung, th h nhng ngi nhp c u tin ny sinh sng kh tt Canada. Th trn ca ti Ottawa l mt trong s t cc thnh ph Bc M m khng c ci gi l khu vc Trung Quc. Chng ti li c khu vc Vit Nam, vi y mt s lng a dng cc ca hng, doanh nghip thng mi (khng ch l nh hng) c s hu bi nhng ngi Vit Nam hoc ngi Vit Hoa. Ottawa l trung tm cng nghip ca Canada, v mt vi nm trc danh hiu cng dn Ottawa mang li mt cu chuyn tiu biu cho s xut chng ca nhng k s ngi Vit Nam Canada trong khu vc kinh t ny. Ni chung, y l cu chuyn v ngi Canada gc Vit khp mi ni Canada, nhng ngi c qua o to theo cc ngh nghip. Tuy nhin khi h n Vancouver, mi th thay i i cht. Vancouver l mt ci ch nhng ngi min Bc Vit Nam t nn Hng Cng. Nhng ngi t nn kinh t chy khi Vit Nam khong gia nhng nm 1980. Khi im ca h khng phi l nhng ngi c o to ngh nghip tt, nhn chung, hu ht h n t Hi Phng v mt s vng ngho ln cn. Ti c nghe k rng vo nhng nm 1980, Vit Nam giai on tuyt vng n ni cc cn b chnh ph phm cc ti phm xu xa nht v b tng ln thuyn y n Hng Cng. Trong bt c trng hp no th tri t nn Hng Cng l mt ni khng khip, vi nhng ngi t nn b b li hng nm tri trong tnh trng hoang mang/l lng, di s cai qun ca nhng bng nhm pht trin trn lan khng b kim ch t chnh quyn bn ngoi. Ngay c nu anh khng c xu hng php ti, sau khi anh ti , khng ai c th trch anh c xu hng ny khi anh ri khi tri t nn. Nhng ngi min Bc n Canada vo nhng nm cui 1980 v 1990 thng n Vancouver hoc min Ty Canada (Ti khng chc l ti sao). , h c l gp nhng ngi Vit Nam n t min Nam tht s ha hp hoc t nht l sng mt cch thnh t nh nhng ngi tng lp trung lu Canada. Khng c mt c quan no cho n h. Thiu ht v gio dc v c hi, nhng ngi nhp c mi ny buc phi kh s lm vic cho cc bng nhm c nhng cng vic khng cn kinh nghim. S liu lnh cng l phn thng cho vic trng cy cn sa vo nm 1990 Vancouver gn nh chnh l phn thng vi nhng ri ro khng ng k. X hi, bao gm c cnh st, c mt thi tng i rng ri i vi nhng ngi nhp c mi (iu ny c l l mt s sai lm v chnh tr Canada khi bt u tng giam nhng ngi nhp c gn y). Hn na, x hi, bao gm c cnh st, c mt thi mm mng vi ti phm ma ty (c s phn bit ln Canada v Anh quc gia ma ty nh nh marijuana v nng nh heroin). Khi vic trng cy thuc th b pht hin, kt qu l mt s lng ngi nht nh ch b pht ch khng b t. l mt s khc bit ln gia Canada v Hoa K, v

2007 Michael L. Gray www.michaelgray.ca

y l l do s canh tc cn sa khng phi bt u t pha nam ca bin gii t nht l cho n gn y. Nh vy, i vi nhng thnh vin ca nhm n Vancouver, rt d dng c th tuyn m nhng ngi Vit Nam vn hnh vic trng cy ny. H thu nh nhng li nhun vo cc t chc ti phm, bao gm c vic bun lu. Ch trong vi nm, nhng bng nhm Vit Nam ui nhm Thin thn a ngc ra khi Vancouver, gy ra cho nhng s quan cnh st gi h l nhng ti phm gan l bt thng nht t trc n nay Canada. Sng trong nn kinh t k hoch tp trung nhng nm 1980 Vit Nam ni m tt c mi ngi u vi phm php lut ch tn ti v s di c cc k kh khn ti tri t nn Hng Cng khng t khng khip hn mt gulag Lin X chc chn phi nh hng ti lng quyt tm ca h thnh cng Canada bng mi gi. T b bin pha Ty ca Canada, v t nhng ngi trng cy n t min Bc Vit Nam v nhng ngi Vit gc Hoa, thng mi lan rng nhiu. H i vt qua Canada, gia tng nhng ngi nhp c (min Nam) Vit Nam v chu vo cng vic kinh doanh, khng ch l nhng ngi trng, m cn s dng trit nhng c v v nhng th khc c th d dng ly nhng vn t cm c ti sn quan trng vng ngoi . V bi v mng li ca ngi t nn Vit Nam c tnh quc t, vi cc thnh vin ca cng gia nh hoc dng h c cung cp nhng ni c tr bi cc chnh ph khc nhau, v vy cng khng bt ng rng vic kinh doanh nhanh chng tri di n cc nc khc, ch yu l Anh quc, khi m nhng ri ro/phn thng tr nn rt u i. Mt c chuyn cui cng cho cu chuyn ny. im n ti Hoa K dn mt i v tr quan trng v lut php tr nn nghim khc: b bt c ngha l b ngi t n 10 nm. Tuy nhin, sau v khng b ngy 11 thng 9 nm 2001, an ninh bin gii c tht cht v s lng ma ty b tch thu bin gii Canada Hoa K tng ln ng k. V th, nhng ngi bun lu thit lp nhng ca hng M, m nhng kho cung cp vn v tm kim nhng ngi hp tc trong cng ng ngi Vit c th gip h c c s th n/vn t th chp i vi bt ng sn khu vc ngoi . Tht ng bun l bo lc gy rc ri cho vic kinh doanh Vancouver cng dch chuyn xung pha nam ca ng bin gii. mt thi im no , c l ch vi nm trc, cc bng nhm bn bc rng qu hng ca h ng bng sng Hng s l mt im tt thit lp nhng ni trng cy dc liu ny (liu bn th cha?). iu ny chc chn khin cho chnh ph lo lng, v h bt u c s chun b: u nm 2007, s qun Anh v Canada gip chnh ph Vit Nam thnh lp mt lc lng chng ra tin c bit chng li tin t cy cn sa. i vi ngi Vit Nam bnh thng, bng nhm kim c hng triu c mt s tc ng ng k - tin bun bn thuc phin hi hng tham gia vo th trng bt ng sn vn nng hi. Bt lun th no, mt khi ngi bn nng c b pht hin bi nhng ngi nng dn y, n s lan trn nh ngn la hoang di. Nu tng li marijuana c bn th trng chng khon H Ni, ti c th s u t

2007 Michael L. Gray www.michaelgray.ca