CHNG 1

TNG QUAN V K THUT RAA

1.1 Lch s pht trin ca Raa [2,8,10]

T nhng ngy xa xa, trong thin nhin hoang d, To ha ban cho chng ta nhng c my raa k diu. Ch di pht ra ting ku siu m t mi, nhn ting vng ti hai ng-ten hai tai, chng phn tch tm kim v nh v mi.

Hnh 1.1. Loi di - nhng c my raa u tin Nhng ngy u tin th nghim v khm ph ca con ngi Nm 1887, nh vt l c Heinrich Hertz ln u tin to ra sng v tuyn trong phng th nghim. Cc sng ny c th truyn qua hoc phn x bi cc loi vt liu khc nhau. Vi cng hin tuyt vi ny, Hertz c nhn loi tn vinh v ly tn ng lm n v tn s sng v tuyn. Ngy 7/5/1895, nh bc hc Nga A.S. P-pp pht minh ra mt dng c c th thu v ghi li hin tng st cch xa 30 km. Thng 3/1896, P-pp truyn i c mt bc v tuyn in tn u tin trong lch s gm my ch Heinrich Hertz, nh du mt trong nhng pht minh to ln nht ca nhn loi: pht minh ra v tuyn in. Mt trong nhng ng dng quan trng ca v tuyn in l pht hin v nh v, cn gi l raa (RAdio Detection And Ranging - RADAR). Tn ny do hi qun M t trong i chin th gii ln th hai, nay tr nn thng dng. Cng hin ca P-pp khng dng li . Nm 1897, trong th nghim v c ly thng tin v tuyn in, ng gp mt hin tng bt ng khi lin lc v tuyn gia hai tu b ct t lc c mt tun dng hm chy ngang qua. L do c gii thch l do sng v tuyn b phn x khi gp chng ngi vt. ng ngh ngay ra vic li dng hin tng ny kim tra, xc nh v tr v dn ng cho tu thuyn. y c xem l thi im khi u ca cc h thng raa. Nm 1904, Christian Hlsmeyer nhn c bng sng ch ca c cho thit b gi l Telemobiloskop, thit b quan st vt th t xa. Nm 1922, Guglielmo Marconi c mt bi din thuyt trnh by v tng l c th pht hin c nhng vt th t xa s dng sng v tuyn. Nhng mi n nm 1933, ng mi a ra c thit b u tin nh vy.

Trong nm 1925/26, hai nh vt l M Breit v Tuve, cng nh hai nh nghin cu Anh Appleton v Barnett trnh din mt s php o bu kh quyn Tri t, s dng mt b pht xung v tuyn v c coi nh mt raa. Nm 1933 Vin German Kriegsmarine (Navy) bt u nghin cu ci gi l Funkmesstecknik hay cng ngh o c t xa. Nghin cu Nga bt u t nhng nm 1934. Cc i mu u tin cng tc trn sng dm v sng m da vo hin tng phch gia sng ti lin tc v tn hiu phn x t mc tiu. Nm 1937, Sir Robert Watson-Watt thnh cng trong vic to ra mt h thng cho php pht hin my bay nm bom t khong cch ln hn 150 km. V ng c coi l ngi pht minh ra h thng raa hon chnh. Trong chin tranh th gii ln th 2 Trong nhng nm c lit ca chin tranh, Lin-x cho ra i hng lot cc i raa vi nhiu chin thut khc nhau, nng cao kh nng chin u cho qun i v gp phn vo thng li chung ca Hng qun Lin-x. Cng lc, cc nc nh Anh, M, c, Php, Nht cng nhiu sc lc vo vic pht trin k thut raa. Nm 1936, Anh xy dng mt hng ro raa bo v ton b b bin, tm xa 250 km. V sau, Anh ci tin v ch to c cc i sng 10 cm v 3 cm, gip ch nhiu cho khng qun trong vic oanh tc cc tu ngm c. Nm 1939, M c cc i raa ngm bn cao x dng sng di 1,5 m, tm xa 150 km. Nhng cc i ny li khng phn bit c my bay ta v my bay ch. Cho nn, ngy 7/12/1941, M chu tht bi nng n trong trn tn cng Trn Chu Cng ca Nht vo cn c hi qun M. Sau tht bi ny, M cng c gng nghin cu thm v raa sng cm. Nm 1939, c trang b 6000 i cng tc sng 50 cm gip cho pho cao x h c t 10 n 12% my bay phng pho ca ng minh. Nhng sau , khi thu c chin li phm mt s i 3-4 cm ca Anh, ngi c thy xu hn nn ch quan v ngng nghin cu cc i sng cm. V th, cc hm i c b thit hi nng n khi my bay nm bom ca ng minh c trang b raa sng 3 cm. Vi tnh cnh tranh sng cn nh vy, vo cui cuc chin kinh thin ng a, hu ht cc cng ngh raa hin i m nay ang s dng xut hin. Thi bnh Sau chin tranh, cc nh khoa hc li tp trung nghin cu ci thin cc i sng cm, sng mm p dng trong qun s, thin vn v i sng x hi. Nm 1946, Lin-x, M v Hung-ga-ri dng raa phng sng in t ln mt trng v thu c ting vng tr v sau khong 2,5 giy, t a ra phng php xc nh khong cch n cc thin th. Khng cn l cng c c quyn ca qun i, raa thm nhp vo cuc sng v raa th h mi nh hn, r hn, d sn xut hn v mnh hn nhiu. T trn v tinh ang quay theo qu o tri t, raa hin i c th d tm bn di sa mc ca Ai Cp v nhn thy nhng lng sng c cng nh ph tch. Mi ngi him khi raa xc nh li giao bng nhm ti cc gii tennis. Raa c th cung cp d bo thi tit trc by ngy vi chnh xc ngang bng cht lng d bo hai ngy hin nay. Toyota ang lp t mt h thng raa cnh bo va chm cho loi xe sang trng hiu Lexus. Mt giy sau khi raa trn xe d thy mt v va chm sp ti gn, -t s t tht

cht dy an ton quanh hnh khch v bt u gim tc . Cc v va chm sn xe xy ra do li xe khng nhn thy mt xe khc trong ''im m'' ca h khi chuyn ln ng. Chng chim hn 413.000 v tai nn -t mi nm v lm b thng hn 160.000 ngi. Ngoi ra, raa tm xa c th c s dng xc nh tc ca nhng chic xe ang ti gn trong nhng tnh hung nh ho vo dng xe c trn xa l hoc nh gi liu quo xe c an ton hay khng. Hin raa bt u c s dng gim st giao thng trn xa l, gip cc nh hoch nh bit c s xe, tnh trng tc nghn, tc trung bnh v thm ch l kch c xe trn ng. tin cy v kh nng ''nhn'' ca raa trong mi iu kin thi tit lm cho n tr thnh mt cng c thay th hp dn i vi camera. Trong lnh vc kh tng, raa mang li nhng ci thin ln i vi d bo thi tit. Raa lidar, s dng laser, c th a ra nhng d bo chnh xc hn. Khng ging raa bnh thng, lidar c kh nng o nhng loi gi khng c bt k loi ht no chng hn nh hi nc. Tm quan trng ca raa hay nhng thit b hot ng theo nguyn tc ging nh vy ngy nay l rt ln. V vy vic khng ngng nghin cu ng dng ca raa trong cuc sng lun lun l vn cp thit.

Phn loi raa [10]

Hnh 1.2. Phn loi radar theo cht lng v k thut Ty thuc theo thng tin yu cu, cc h thng raa c cht lng v k thut khc nhau. Theo hnh 1.2 ta c th thy c mt s phn loi theo tiu ch ny. Raa ghi hnh nh / Raa khng ghi hnh nh: Raa ghi hnh nh s to ra mt bc nh ca i tng hay khu vc quan st. Loi raa ny v ang dng chp nh Tri t, cc hnh tinh, thin thch, cc vt th khc trong v tr, v dng phn loi mc tiu cho cc h thng qun s. ng dng ca raa khng ghi hnh nh in hnh l o tc (speed gauses) v my o cao bng raa (radar altimeters - RA). Chng cng c gi l my o tn x (scatterometers) v chng o lng cc c im tn x ca i tng hay khu vc quan st. Raa s cp: Raa s cp pht i cc tn hiu cao tn v thu v x l cc tn hiu phn x t mc tiu.

Raa th cp: Trong cc h raa ny, my bay c h thng p pht (transponder transmitting responder). Khi p pht ny s t ng tr li s d hi bng cch pht i m tr li. Raa xung: pht i tn hiu xung nng lng cao. Sau mi tn hiu xung s c mt khong thi gian ngh di nhn tn hiu phn x, trc khi c xung mi pht i. Hng, khong cch v thm ch cao, cao so vi mt nc bin ca mc tiu c th xc nh c t v tr ca ng-ten v thi gian truyn ca xung tn hiu. Raa lin tc: pht i tn hiu cao tn mt cch lin tc. Tn hiu vng c nhn v x l trn cc trm thu tch bit trm pht. Raa lin tc khng iu ch: tn hiu pht c bin v tn s khng i. Cc thit b ny chuyn dng o tc , tm kim, gim st vn tc mc tiu, iu khin tn la, khng dng o khong cch. V d sng bn tc ca cnh st. Thit b mi hn, Lidar, s dng trong di tn laze v khng ch o tc . Raa lin tc c iu ch: tn hiu c iu tn. Loi raa ny dng o c li v trong nhng yu cu php o lin tc (v d o cao so vi mc nc bin ca my bay hoc trong raa kh tng). Raa song a tnh (Bistatic radar): H thng ra a da trn 2 im c khong cch ln, tn hiu i c truyn t mt im n mt v tinh trn cao, tn hiu phn hi li tri t c nhn u kia. Raa xung s dng chui cc xung c iu ch. Trong phn loi ny, c mt phn chia nh hn theo tn s lp li xung (Pulse Repetition Frequency - PRF), nh l raa tn s lp li xung thp, trung bnh hoc cao. Raa PRF thp ch yu xc nh c ly ch khng quan tm n vn tc mc tiu. Raa PRF cao mi dng xc nh vn tc i tng. Raa sng lin tc hay raa xung u c th o c c c ly v vn tc khi s dng cc k thut iu ch khc nhau. Bng 1.1 a ra mt phn loi raa theo tn s lm vic. Vi mi bng tn khc nhau, nguyn tc hot ng ca cc h raa c phn khc nhau, v c bit s c nhng ng dng c trng.
Bng 1.1. Cc bng tn s ca raa

K hiu HF VHF UHF Bng L Bng S Bng C Bng X Bng Ku Bng K Bng Ka MMW

Tn s (GHz) 0,003 - 0,03 0,03 - 0,3 0,3 - 1,0 1,0 - 2,0 2,0 - 4,0 4,0 - 8,0 8,0 - 12,5 12,5 - 18,0 18,0 - 26,5 26,5 - 40,0 > 34,0

KT LUN CHNG 1
Qua s gii thiu v lch s pht trin ca h thng nh v v tuyn ra-a v v bc tranh ton cuc ca cc loi ra-a ang pht trin cho n ngy nay, chng ta c th nhn thy tnh cp thit v quan trng ca vic t nghin cu v ch to cc h thng ra-a ring trong iu kin ca nc ta. Vic nm r hot ng ca h thng gip ta c th lm ch c cng ngh v c th bit cch vn dng linh hot, hiu qu. Vic c th thit k v ch to thnh cng trong cc nhm nghin cu v ra-a s l mt khng nh cho nn khoa hc k thut ca Vit nam. Chnh v th, hin nay c rt nhiu cc nhm nghin cu mnh v lnh vc ny. V d ti Vin Phng khng Khng qun, Hc vin Khoa hc Qun s, Trng i hc Cng ngh, i hc Khoa hc T nhin, i hc Quc gia H ni Trong cc hi tho chuyn v cng ngh thng tin v k thut in t hin i, vic trao i gia cc nhm em li nhng kt qu rt ng kinh ngc cho s khng nh ny. ti lun n ny c thc hin di s h tr v trao i ca cc nhm nghin cu nh vy. Cc kt qu nghin cu thnh cng ln lt c trnh by trong cc chng sau.