Visoka medicinska kola strukovnih studija Milutin Milankovi

Seminarski rad iz patologije

EMBOLIJA (EMBOLIA)

Student:Kopri eljka Broj indeksa:63/08

Beograd,2009 godine.

Embolijom nazivamo zaivotno prenoenje razliitih estica (embolusa) krvnim ili limfnim putem sa njihovim zaglavljivanjem u krvnim sudovima manjeg kalibra ili u limfnim sudovima, pri emu dolazi do cirkulatornih poremeaja. Embolus moe da bude poreklom iz organizma ili da potiu van organizma. To mogu biti makro i mikro trombi, bakterije, paraziti, elije, pigmenti, masne kapljice, mehurii gasa i vazduha, strana tela i drugo. Prema pravcu kojim se embolus kree u krvnoj struji, razlikujemo: 1.ORTOGRADNU EMBOLIJU-u pravcu strujanja krvi 2.RETROGRADNU EMBOLIJU-suprotno pravcu strujanja krvi 3.UKRTENU EMBOLIJU-kod defekta pregrade srca , gde dolazi do prelaska embolusa iz njegove desne u levu polovinu srca.

Razlikujemo venske embolije na venskoj strani krvotoka, i to u plunom krvotoku, i arterijske embolije u velikom krvotoku.

Materijali koji se prenose (embolusi), mogu imati vrstu konzistenciju (odvojeni trombi, delii tkiva, grupice tumorskih elija), zatim mogu biti teni, kao to su kapljice masti, ili u obliku gasa, kao to je vazduh. estice mogu da sadre bakterije(septika embolija), ili da budu bez bakterija. Embolijski prenete estice mogu da budu strane organizmu ili su aktivne, kao paraziti, ili pasivne kao strana tela. Embolusi mogu nastati i u samom organizmu, kao to su trombi ili grupice malignih elija.

1.

Tipini primeri ORTOGRADNE EMBOLIJE su embolije plunih arterija u toku tromboze vena donjih ekstremiteta(femoralne vene), vena male karlice, donje uplje vene, parijetalne tromboze u desnoj predkomori, i embolije portne vene posle tromboze mezenterijalnih vena. Isto tako, u ortogradne embolije spada arterijska embolija u velikom krvotoku. Izvor embolije moe da bude kod tromboze plunih vena, parijetalne trombozeu levoj predkomori ili komori na mitralnim i aortnim zalistcima ili posle parijetalnih tromboza kod ateromatoze aorte ili tromboze velikih arterija. Primer RETROGRADNE EMBOLIJE se javlja pod uticajem talasa pulsa ili kalja. Tako nastaje pozitivni venski puls kod insuficijencije trikuspidalnog ua i kod kalja, koji moe da izazove prenoenje estica tromba iz desne predkomore u hepatine vene. Slino imamo i kod tromboflebitisa sinusa sigmoideusa i bulbusa venae jugularis, kod otitis media-e, gde za vreme kalja delovi tromba mogu da idu preko gornje i donje uplje vene u vene jetre. UKRTENA EMBOLIJA(PARADOKSNA) predstavlja prenoenje estica iz venske mree u arterijski krvotok preko otvorenog foramen ovale ili preko defekta u predkomori ili defekta septuma komora(interartrijalni i interventrikularni defekt septuma). Ovaj mehanizam moe da se odigra jedino ako za vreme prenoenja postoji povieni pritisak u desnoj predkomori ili komori, koji je vii od pritiska u levoj polovini srca.

Kod ARTERIJSKE EMBOLIJE u velikom krvotoku najei organi koji bivaju zahvaeni embolijom su: mozak, slezina, bubrezi, arterije donjih ekstramiteta.

2.

TROMBNA EMBOLIJA To je najei oblik embolije, pri emu se trombi prenose u arterijskom ili venskom krvotoku. Otkinuti delovi tromba ili celi trombi mogu da se prenesu, a kao rezultat embolijskog zaepljenja krvnog suda po pravilu nastaje infarkt. Pre nego to se embolus zaglavi kao celina, moe da bude potisnut prema ravanju krvnog suda, gde se raspadne na vie komadia, pri emu nastaju multiple embolije. EMBOLIJA PLUNE ARTERIJE TROMBOM se najee javlja. Najvei broj tromba poreklom je iz femoralnih vena i vena lista, znatno redje iz vena stopala, vena pleksusa prostatikusa i plaksusa uterusa, a ponekad iz bubrenih vena. Veoma retko trombi potiu iz sliva gornje uplje vene iako se donekle poveava broj trombnih embolija iz ove oblasti pod uticajem intenzivne terapije i kateterizacije srca. Trombna embolija lake nastaje kod svih oblika insuficijencije srca, usled infarkta miokarda, kod mana zalistaka i kod apsolutne aritmije srca, to ee dovodi do promena u pritisku u venama. ene su ee pogodjene embolijom plune arterije, pri emu broj embolija raste sa poveanjem broja godina ivota. Klimatski uticaj ima znaaja, naroito velike promene atmosferskog pritiska. Telesna naprezanja utiu na promenu pritiska u venama kod kalja, defekacije, porodjaja, kao i mobilizacije posle dugog leanja u postelji.

3.

Posledice tromboembolije plua zavise od veliine embolusa. Mikroembolije koje zatvaraju lobularne i terminalne arterije i arteriole ne izazivaju infarkte, jer bogastvo kapilara i nutritivni krvotok obezbedjuje cirkulaciju. Embolije srednje veliine veinom nastaju iz vena lista ili iz male karlice. Pri tome trombi se zaglave na mestu ravanja lobularnih i segmentnih arterija i, ukoliko istovremeno postoji zastoj u pluima u toku akutne ili hronine insuficijencije srca dolazi do formiranja hemoraginog plunog infarkta. Ako nema zastoja u pluima, ne dolazi do infarkta zbog toga to je ishrana postembolitikog plunog tkiva obezbedjena preko grana bronhijalnih arterija. Trombne embolije srednje veliine ponekad idu u uzastopnim naletima, ali ne dolazi do teih posledica, ukoliko ne postoji istovremeno hemodinamsko optereenje desnog srca. Velike masivne embolije izazvane su trombima iz femoralnih ili ilijanih vena, pri emu dovode do zaepljenja stabla i velikih grana plune arterije.Ovakve trombe vidimo zmijoliko sklupane, a ponekada dugaki od 20-50cm. Ovakav tromb ispunjava stablo i velike grane plune arterije, a ponekada i delimino lei i u desnoj komori. Kod takve masivne embolije dolazi do akutnog otkazivanja desnog srca, usled hemodinamskog optereenja desne komore. Istovremeno se javlja akutna koronarna insuficijencija , usled akutnog pada udarnog volumena. Arterijske embolije dovode do potpunog zatvaranja lumena, sa lokalnom apsolutnom ishemijom i nekrozom isheminog tkiva, odnosno do stvaranja aneminog infarkta. Izuzetak od ovog pravila su embolije gornje i donje mezenterijalne arterije kod kojih se formiraju hemoragini infarkti pod uticajem vrlo izraenih arterijskih anastomoza i relativno visokog pritiska u venae portae.

4.

MASNA EMBOLIJA- dolazi do prenoenja suspenzije masti putem venske cirkulacije u plune kapilare. Smatra se da masna embolija nastaje kod gotovo 90% povredjenih, usled preloma dugih kostiju i tupih povreda potkonog masnog tkiva, kod opekotinai nagnjeenja masne jetre. Kapljice masti bivaju usisane u vene i prenose se u desno srce, zatim se zaglavljuju u plunim kapilarima. Kod masivne smrtonosne masne ebmolije dolazi do zaepljenja plunih kapilara. Nastaje akutno optereenje desnog srca, usled blokade plune vaskularne mree sa poremeajem alveolo-kapilarne razmene gasova. Smrt moe da nastupi za najkrae vreme, posebno u kombinaciji sa okom. Ukoliko ne dodje do smrti kapljice masti bivaju fagocitovane posredstvom makrofaga u intersticijumu ili posredstvom deskvamovanog alveolarnog epitela i bivaju razgradjene. VAZDUNA EMBOLIJA- nastaje prvenstveno kod hirukih zahvata u oblasti vrata i toraksa, ukoliko dodje do otvaranja velikih vena. Vene u neposrednoj blizini srca imaju negativan krvni pritisak, pri emu kod povrede njihovog zida vazduh moe da bude usisan i prenesen u desno srce. Vea koliina vazduha u desnoj komori mea se sa krvlju kao meavina koja ne moe da se komprimuje, pri emu dolazi do akutnog prekida cirkulacije u malom krvotoku i nastanak smrti pod slikom akutnog otkazivanja srca. Ukoliko vazduh dospe u mozak dolazi do veih nekroza parenhima nego kod masne embolije, jer mehurici vazduha zapue manje arterije i arteriole. Vazduh moe da dospe u veliki krvotok primarno ubodom u plunu venu kod primene pneumotoraksa, kao i kod razaranja alveolarnih zidova i krvnih sudova usled talasa pritiska kod eksplozija. Sekundarno, vazduna embolija u velikom krvotoku moe da nastane i kroz foramen ovale apertum, sa mogunou desno-levog anta. GASNA EMBOLIJA- poseban oblik gasne embolije nalazimo kod sindroma nagle dekompresije. Ona nastaje kod radnika u kesonima i kod ronilaca. Prilikom brzog prelaska iz sredine sa poveanim pritiskom u uslove sa normalnim atmosferskim pritiskom, u krvi i tkivima dolazi do oslobadjanja vezanog azota, sa stvaranjem gasnih mehuria i embolizacije naroito u CNS-u.

5.

EMBOLIJA PLODOVOM VODOM- nastaje kao komplikacija vrlo tekog porodjaja. Dolazi do nastanka pukotina amiona, pri emu voda, koja je izala, uvlai se izmedju horiona i decidue posredstvom kontrakcije uterusa i utiskuje se u krvotok majke. Javlja se teka hemoragina dijateza koja moe da dovede do smrti porodilje. EMBOLIJA ELIJAMA- dolazi do hematogenog prenoenja elija ili udruenih grupa elija, koje se fizioloki ne pojavljuju u krvotoku. Najei oblik embolije elijama su embolije megakariocitima. Embolija tumorskim elijama nastaje prodorom tkiva tumora u vene ili u limfne sudove, sa prenoenjem elija u oblinju kapilarnu oblast ili u regionalne limfne vorove. EMBOLIJA BAKTERIJAMA- prenoenje mikroorganizama, naroito udruenih grupica bakterija krvnim putem(septika embolija). Ako gnojno ognjite dospe u krvni sud ili izazove pojavu septike tromboze, onda bakterije mogu prei u krvotok i mogu dovesti do sekundarnog naseljevanja bakterija na tipinim mestima:a)u plua, subpleuralno, b)u bubrezima u predelu kore, c)u metafizi dugih cevastih kostiju. EMBOLIJA STRANIM TELIMA- vrlo je retka pojava embolija antrakotinim pigmentom, pri emu estice ugljene praine posle prodora u plune vene, mogu dospeti u periferne delove, kao u slezinu, kostnu sr i trbune limfne vorove. Tipian primer je depigmentacija plua u okviru hroninog supstancijskog emfizema sa prenoenjem antrakotinog pigmenta iz plua u pomenute lokacije. EMBOLIJA PARAZITIMA- ivotinjski paraziti veoma se retko sreu u krvnim sudovima. Dogadja se da ciste ehinokokusa u jetri prodru u grane hepatike vene i da onda budu prenete u plua putem embolije.

6.

Literatura: Opta patologija-Milan Arambai, Milica orevi, Vesna Jovanovi

7.

Sadraj: Uvod.......................................................................... 1, 2 Trombna embolija........................................................ 3, 4 Masna embolija............................................................ 5 Vazduna embolija....................................................... 5 Gasna embolija............................................................ 5 Embolija plodovom vodom............................................. 6 Embolija elijama......................................................... 6 Embolija bakterijama.................................................... 6 Embolija stranim telom................................................. 6 Embolija parazitima...................................................... 6 Literatura.................................................................... 7