KMR SEKTR RAPORU (LNYT)

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

2009 2009

ZET.2 1. KMR VE KULLANILAN ALANLAR...3 1.1. Kmr Nedir.3 1.2. Kmrn Kullanm Alanlar..4-6 2. DNYA KMR SEKTR...7 2.1. Kmrn Dnya Ekonomisindeki Yeri...7-8 2.2. Dnya Kmr retim ve Tketimleri..8-9 2.3. Dnya Kmr Sektr Pazar Durumu...9-10 2.4. Elektrik retiminde Kmr.... 10 3. TRKYE KMR SEKTR.11 3.1. Trkiye Kmr Rezervleri..11-12 3.2. Trkiye Kmr retimi ve Tketimi12-13 3.3. Trkiye Kmr Pazar...13 3.4. thalat ve hracat13-14 4. TKNN KMR SEKTRNDEK YER15 4.1. TKnin Kuruluu ve Amac15-17 4.2. TKnin retimi......18 4.3. TK Linyitlerinin Tketimi......18 4.4. Messese ve letme Mdrlkleri........19 4.5. Sat ve Pazarlama.19-20

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

ZET
Fosil enerji kaynaklarndan olan kmr; Dnya zerinde yaygn olarak bulunmas, retilmesi ve grnr kmr rezervlerinin u anki retim seviyeleri baz alndnda dier fosil yaktlara gre mrlerinin fazla oluu, fiyat istikrar, tama kolayl, depolama imkanlarnn rahatl, kullanmnn kolayl ynnden emniyetli ve gvenilir olmas, kullancya arznn ucuzluu ve sreklilii, gibi zellikleri ile vazgeilmez bir enerji kaynadr. Kmrn bu konumu, gemite olduu gibi gelecekte de srdrlebilir kalknma ve enerjide gvenirlik asndan nemli bir role sahip olmaya devam edecektir. lkemizde fosil kaynaklar iinde en byk rezerve sahip olan kaynak kmrdr. Kmr rezervimiz iindeki en byk pay 12,3 milyar ton ile linyite aittir. Linyit rezervlerimizin arlkl olarak dk sl deerde olmas, bu kaynaklarmzn daha ok termik santrallerde elektrik retim amal tketilmesine olanak salamaktadr. 2007 ylnda retilen satlabilir linyitin %85i
termik santrallerde tketilmitir.

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

lkemizde linyit sektrnde faaliyet gsteren kurulularn banda Kamu Kurulular olan Trkiye Kmr letmeleri Kurumu ve Elektrik retim A..i gelmektedir. retimin yaklak % 90lk ksm bu kurulular tarafndan gerekletirilmekte ve retilen kmrler arlkl olarak termik santrallerde elektrik retimi amal tketilmektedir. Kamu Kurulularnn yan sra teshin ve sanayi amal linyit retimi gerekletiren veya kamu kurulularna bal olarak faaliyette bulunan birok zel sektr kuruluu da sektrde yer almaktadr.

1. KMR VE KULLANILAN ALANLAR

1.1. Kmr nedir Homojen olmayan, kompakt, ounlukla bitki paralarndan meydana gelen, tabakalama gsteren, ierisinde ounlukla C, az miktarlarda HO-S ve N elementlerinin bulunduu ama inorganik (kil, silt, iz elementleri gibi) maddelerin de olabildii, bataklklarda oluan, kahverengi ve siyah renk tonlarnda , yanabilen, kat fosil organik ktlelerdir. Kmrler, bataklk ortamlarda, uygun artlarn salanmas durumunda, bitki paralarn bozumas, paralanmas, bataklk suyu ile bir jel haline gelmesi, baz kimyasal reaksiyonlar sonucu bu organik malzemenin fiziksel ve kimyasal deiiklere uramas sonucu meydana gelirler. ounlukla bitkisel maddeler veya bitki paralar uygun bataklk ortamlarda birikip, kelir ve jeolojik ilevlerle birlikte yer altna gmlrler. Bu organik ktleler, gmldkten sonra, nceleri gmlmenin oluturduu basn, daha sonra da ortamn ssal artlarndan etkilenirler. Bu etkilenme sonucu bu organik maddenin bnyesinde fiziksel ve kimyasal deiimler meydana gelir. Scaklk ve basn artlarnn bu ktleleri etkilemesi sonucu, bu ortamdan, sras ile nceleri (turbadan - takmr aamasna kadar) su ve su buhar, CO2, CO; (takmr aamasnda) CH4, O2 ve en ileri aamalarda H2 (antrasit aamasnda) uzaklar. Bu artlarn dnda (volkanik faaliyet, fay hareketleri, radyoaktif elementlerin bulunduu ortamlarda) yerin ss olaanst bir ekilde ve normalden ok fazla bir ekilde artmaktadr. Is ve basn arttka nceleri Turba olarak adlandrlan ama kmr saylmayan bu organik madde, nce Linyit, daha sonra Alt bitml Kmr, sonra Takmr, Antrasit ve en sonunda artlar uygun olursa Grafite dnr. Bu ilerleyen olgunlama srecine Kmrleme denmekte, her seviyeye de Kmrleme Derecesi (Rank) denilmektedir. Kmrn deiik ekilde uluslar aras snflamalar vardr. Fakat genel olarak kullanlan ana unsur olarak kalorifik deerinin baz alnd snflamaya gre kmrler 5 ana gruba (eite)ayrlr. Turba Linyit Takmr Antrasit Grafit

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

Isl Deer: 4610 Kcal/kgn altnda Isl Deer: 5390-7700 Kcal/kg arasnda Isl Deer: 7.000 Kcal/kgn stnde

1.2. Kmr kullanm alanlar lkemizdeki linyit retimi; Enerji Sektr (Termik Santral), Sanayi Sektr ve Isnma (teshin) Sektr olmak zere 3 ana sektrn taleplerinin karlanmasna yneliktir. 2007 yl itibariyle, linyit retiminin % 48i TK, geri kalan ise EA ve zel sektr tarafndan yaplmtr. Linyit tketiminde en byk pay % 76 ile termik santrallere ait olup, bu oranlar sanayide % 10, snma sektrnde ise % 14dr.

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

Enerji Sektr (Termik Santral) Kamuya ait linyit sahalar iin yaratlan projelerin yllk toplam tvenan retim kapasitesi 78,735 milyon tondur. TKnin tvenan bazda proje kapasitesi 46,150 milyon ton, satlabilir linyit baznda proje kapasitesi 41 milyon tondur. Bu satlabilir kapasitenin 34,035 milyon tonu 4209 MW kurulu gcndeki termik santrallere, 6,73 milyon tonu ise snma ve sanayi sektrne yneliktir. Ayrca, EA Genel Mdrl termik santralara vermi olduu 23,5 milyon ton/yl linyit miktarn, Elbistan Termik Santral ilave nitelerinin devreye girmesiyle 2010 ylndan itibaren kademeli olarak arttrarak 40 milyon ton/yla karmay programlamtr. Trkiyenin ekonomik yaplanmasnda nemli bir olumsuzluk yaanmamas durumunda linyitin enerji sektrnde paynn % 30un zerine kmas beklenmektedir. Elektrik retiminde maliyet asndan hidrolikten sonra ikinci srada linyitin yer almas ayrca son yllarda yerli kaynak retim ve kullanmna arlk verilmesi gelecek yllarda linyitin elektrik retimindeki payn arttraca izlenimini vermektedir. imento Sektr lkemizde kurulu 60 imento fabrikas, 2008 yl deerleriyle 51,43 milyon ton imento retimi yapmtr (TMB). Sektrde yakt olarak; petrokok, ithal takmr, ithal ve yerli linyit, az miktarda fuel-oil ve doalgaz kullanlmakta olup, maliyetin % 30unu yaktlar oluturmaktadr. Kullanlan petrokokun sl deeri 7.500 Kcal/kg, ithal takmrn 6.300 Kcal/kg, yerli takmrn 6.000 Kcal/Kg, yerli linyitin 3.500-4.500 Kcal/kgdr. Sektrn yllk yakt ihtiyac, 5.000 Kcal/kg ve % 3 kkrt ierikli kmr baznda 6,5 milyon tondur. imento fabrikalarnda yaktlar kullanlmakta, 2.000 kalori ile kullanlabilmektedir. muhtelif oranlarda kartrlarak 4.500 kalori arasnda da linyit

eker Sektr lkemizde, 21 adedi yakt olarak kmr kullanan toplam 30 adet eker Fabrikas bulunmaktadr. Kmr kullanan fabrikalarda kalori deeri dk (2.200-3.800 Kcal/kg) ve yksek (4.000-4.500 ve zeri) olmak zere iki snf kmr kullanlmaktadr. Bu fabrikalarn yllk linyit ihtiyalar 900.000 ton civarndadr. 1,8 milyon ton/yl retim kapasitesine sahip eker fabrikalarnn 2000-2008 yllar arasnda talebe bal olarak eker retimleri ortalama 1,2 milyon ton/yl olmutur. nmzdeki 2009-2013 yllar arasnda da arz-talep dengesinin ayn ekilde devam edecei, sektrde kullanlan linyit tketiminde nemli bir deiiklik olmayaca ngrlmektedir. Toprak Sektr lkemizde 600e yakn tula ve kiremit fabrikas olduu, bunlarn byk bir ksmnn tula, bir ksmnn da hem tula hem kiremit rettii bilinmektedir. Bunlarn retim kapasitesi ise inaat sektrndeki gelimelere bal olarak artp azalmaktadr. Trkiyedeki toprak sanayinde kullanlan yakt 3.000-4.000 Kcal/kg sl deerdeki linyittir ve bir ka dnda piirme frnlar buna gre dizayn edilmitir. Ancak, hava kirliliinin youn olduu baz byk kentlerimizde doalgaz kullanmna gemeleri beklenmektedir. Linyit kullanm miktar ise yllara gre deikenlik gstermekle birlikte yaklak 3 milyon ton/yldr. naat sektrnde nmzdeki yllarda beklenen canlla paralel olarak tula ve kiremit fabrikalarnn retim kapasitelerini arttrmalar beklenmektedir. Sektrn istedii nitelikte kmrn hazrlanmas halinde, bu sektrdeki yerli linyit miktarnn 4 milyon ton/yla kaca tahmin edilmektedir. Isnma Sektr 2003 ylnda TK koordinatrlnde fakir ailelere yaplan kmr datm esnasnda, Kaymakamlk ve Valilik makamlarndan elde edinilen istatistiki verilere gre lkemizin snma sektrndeki kmr ihtiyac yaklak 14 milyon ton civarndadr. 2008 yl itibari ile lkemizin yaklak 17 milyon ton kmr ihtiyac olduu grlmektedir. Bu kmr ihtiyacnn yaklak yars ithalat yoluyla, yars ise TK ve dier yerli kmr reticileri tarafndan karlanmaktadr. lk olarak 1989 ylndan balayarak gnmze kadar hzla artan ithal kmr ve son yllarda kullanm ve yaylm alan artan doalgaz nedeniyle Isnma sektrndeki linyitin pay gerilemitir. 1988den itibaren Ankarada, 1992den itibaren de stanbul, Eskiehir, zmit ve Bursada konutlarda ve sanayide kullanlmaya balayan doalgaz yaylm ve kullanmnn hzla artaca, 21 yerleim yerinde ihaleyi kazanan irketlere 5

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

lisans verildii ve 11 yerleim yerinde daha doalgazn kullanlmaya balanld, 20 yerleim yerinde ihale aamasnda olduu, 22 yerleim yerinde ise ihale almalarnn devam ettii, 2012 ylndan itibaren ise hemen hemen btn illerimizde doalgaz kullanmnn balayaca gz nne alndnda, kmr iyiletirilmesine ilikin tesislerin saysn ve kalitesini arttrarak, evre kriterlerine uygun kmrlerin hazrlanmas ve piyasa koullarnda yaplacak bir fiyatlandrma ile ithal kmrle rekabeti srdrerek linyitin snma sektrndeki pazar payn koruyabilmesi mmkn gzkmektedir. Hatta, dk kalorili kmrlerin snma sektrnde kullanlabilmesine ilikin dumansz kazan ve soba teknolojilerinin gelitirilmesi ve evre Ynetmeliinde yaplacak deiikle linyitin snma sektrnde ki pazar payn arttrmas beklenebilir. Dier Orta ve kk lekteki sanayi kurulularnn (tavuk, ya, tekstil, tuz fabrikalar vb.) linyit ihtiyalar, lkenin byme hzna ve ekonomik geliime paralel olarak artma eilimi gstermektedir. Ancak, Byk ehirlerde kurulu baz sanayi tesislerin evre ynetmelii nedeniyle doalgaza geme zorunluluu da dikkate alnrsa 2015li yllara kadar bu sektr kapsamndaki kurulularn kmr taleplerinin 2,5-3 milyon ton aralnda devam etmesi beklenmektedir.

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

2. DNYA KMR SEKTR

2.1. Kmrn Dnya Ekonomisindeki Yeri Enerji, tketimi durmadan artan ve gelecekte de artmaya devam edecek olan en nemli ihtiyalarmzdan birisidir. Enerji kaynaklar, tkenebilir ve yenilenebilir olmak zere iki ana grupta toplanmaktadr. Takmr, linyit, bitmlist(kmr grubu) ile petrol, asfaltit, doal gaz (petrol grubu) gibi fosil kaynaklar ve nkleer enerji 1. grup tkenebilir enerji kaynaklarn olutururken, hidrolik, gne, jeotermal, biomas, rzgar ve dalga enerjisi 2. grup yenilenebilir enerji kaynaklarn oluturur. Kmr, termik santrallerde elektrik retmek zere enerji sektrnde, sanayi sektrnde ve snma amal olarak teshinde , koklaabilir nitelikli takmrnden elde edilen kok kmrleri ise demir-elik sanayi (metalurji) sektrnde kullanlr. Kmr, dnya ekonomisindeki yerini 18. yzyl ortalarnda zellikle ngilterede sanayi devriminin balamas ile alm, buhar gcnn ulam ve sanayide kullanlmaya balanlmas ile bu gc elde etmede balca tketim maddesi olmu, buna paralel olarak dnya nfusunun artmas ile artan elektrik ihtiyacnn karlanmas ve snmadaki rol ile nemini giderek artrmtr. Sanayi devriminin gereklemesinde ana faktr olan ve nemini gnmzde de koruyan kmr yeterince deerlendiren lkeler bugnn gelimi lkeleri konumundadr. Nitekim, Almanyada bulunan zengin kmr yataklar bu lkenin sanayilemesinde nemli rol oynamtr. Polonya, Gney Afrika, Avustralya, in ve Hindistan elektrik retimlerinin %75inden fazlasn kmre dayal santrallerden retmekte olup, bu oran ek Cumhuriyeti, Yunanistan ve Almanyada %50sinin zerinde iken Trkiyede %28dir. (Dnyada %41) 20. yzyl balarna kadar enerji retiminde kmr balca hammadde iken, 20. yzyl balarndan itibaren petrol tketiminin hzla artmas sonucu, 1960l yllardan itibaren dnya enerji tketiminin byk blm petrole dayal hale gelmitir. Ancak, 1973 ve 1979 yllarnda yaanan dnya petrol krizleri nedeniyle petrol rezervleri asndan kstl imkanlara sahip lkeler petrole olan bamllklarn azaltmak amacyla bir seri nlemler alm, bu erevede bir yandan rezerv asndan yeterli ve yaygn olan kmrn retimini artrrken, dier yandan yeni enerji kaynaklarnn aratrlp gelitirilmesine byk nem vermilerdir. Kmr, Dnya leinde kullanm en fazla artan birincil enerji kayna olma zelliini 2008 ylnda da korumutur. Mevcut tketim seviyesi baz alndnda Dnya kmr rezervlerinin bu talebi 160 yl daha karlamas, buna karlk, yeni rezerv bulunmad takdirde doal gaz rezervlerinin 60, petrol rezervlerinin ise 40 yl iinde tkenmesi beklenmektedir.

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

Ancak bu rakamlar mevcut rezervleri ifade etmektedir. Potansiyel rezervler, konvansiyonel kategoride yer almayan petroll kumlar ve dier rezervlerin artan fiyatlar paralelinde konvansiyonel kategoriye dahil edilmesi, gelien teknolojiyle kurtarm oranlarnn (recovery factor) artmas , ikincil ve ncl kurtarm metotlar gibi faktrler dikkate alnrsa, fosil yaktlarn rezerv mrleri daha da uzundur. 2009 yl itibariyle Trkiye takmr rezervi 1,3 milyar ton ve linyit rezervi 12,3 milyar tondur. Linyit rezervimiz dnya rezervinin sadece %2,98i mertebesindedir. 2.2. Dnya Kmr retim ve Tketimleri Kmr, 50nin zerinde lkede retilmekte ve 70in zerinde lkede tketilmektedir. Dnya kmr retimi 2007 ylnda 6.488 milyon ton olarak gereklemitir ekil 3-(BP 2007). Bu miktarn yaklak %85i takmr ve %15i ise linyit retimidir (WCI 2007). Dnya kmr retiminde son yllarda arpc bir gelime sz konusudur. Kmr retiminde 1982 ylndan bu yana ylda ortalama %2 orannda bir art gzlenirken, son drt yldaki ortalama art oran %6,3 olarak gereklemitir. Sadece 2007 ylndaki bir yllk art oran %5,3 olmutur. Kmr retiminde 2000 ylndan bu yana gerekleen art oran ise yaklak %35dir. Kmr retimindeki art, ok byk ksm in olmak zere Asya ktasndaki elektrik enerjisi talebinden kaynaklanmaktadr. Genel olarak snma, tama ve sanayi sektrlerinin talebi duraan ya da dmektedir. Kmr tketiminin, gelimekte olan lkelerde gelimi lkelere gre daha fazla artmakta oluunun nedenleri arasnda; yksek ekonomik byme oranlar, artan elektrifikasyon ve bata Avrupa Birlii olmak zere gelimi lkelerin elektrik retiminde doalgaz tercih etmeleri gelmektedir.

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

ekil 3 Dnya Kmr retim-Tketim

Kaynak: www.bp.com

Dnya kmr retiminin %38,4n tek bana in gerekletirmektedir Kresel kmr retiminin giderek daha byk blmnn daha az sayda lkenin elinde toplanmaya balad gzlenmektedir. 20 yl nce 1986 ylnda retimin yaklak %80i toplam 10 lke tarafndan yaplmaktayken, 2006 yl itibariyle %80i 6 lke tarafndan yaplmaktadr: in, ABD, Hindistan, Avustralya, Rusya ve Gney Afrika. retimin %56,7 ile en byk ksm AsyaPasifik blgesinden gerekletirilmektedir. Avrupa-Avrasya blgesinin pay %19,6 ve Kuzey Amerikann pay ise %18,2dir. Dnya linyit retiminin ise %75i 9 lke tarafndan retilmektedir. Bu lkeler; Almanya, Rusya, ABD, Yunanistan, Avustralya, Trkiye, Polonya, ek Cumhuriyeti ve Kanadadr. Linyit retiminin hemen hemen tamam ak ocaklardan retilmektedir. Linyit byk oranda elektrik retiminde kullanlrken, baz lkelerde endstride ve ev snmasnda briketlenerek kullanlmaktadr. Baz lkelerde elektrik retiminin yarsndan fazlas linyit kmr ile gerekletirilmektedir (ek Cumhuriyeti, baz Eski Yugoslavya lkeleri ve Yunanistan). Almanya, Avustralya, Macaristan ve Polonya gibi lkelerde ise elektriin nemli bir ksm linyit kmrnden retilmektedir. Petrol ve doal gaz rezervlerinin belirli blgelerde toplanm olmas ve fiyatlarndaki yksek deikenlik derecesi, nkleer kaynaklarn atk sorunu ve kamuoyu tepkisi, yeni-yenilenebilir kaynaklarn yksek maliyetleri, kmr, gnmz dnyasnda elektrik retiminde en yaygn kullanlan yakt konumuna getirmitir. Sonu olarak kmr, elektrik retimi amacyla kullanlan yaktlar arasnda en yaygn olandr. Gelecekte, elektrik retiminde kmrn paynn azalaca, doal gaz paynda ise nemli artlarn olaca tahmin edilmektedir. Buna karn, kmrn, elektrik retiminde en yksek oranda kullanlan yakt olma niteliinin 2030 ylna kadar deimeyecei ngrlmektedir. 2.3. Dnya Kmr Sektr Pazar Durumu Dnya kmr ticaret hacmi, 2006 ylnda 815 milyon tona ulamtr (WCI 2007). En byk ihracat 231 milyon ton ile Avustralyadr. Dnya kmr ihracatnn %80i 6 lke tarafndan gerekletirilmektedir: Avustralya, Endonezya, Rusya, Gney Afrika, in ve Kolombiya . Kmr ithalatnda ise, Asya-Pasifik blgesindeki 3 lke %40 ile en byk pay almaktadr: Japonya, Gney Kore ve Tayvan. 2006 yl itibariyle Japonya, kresel ticareti yaplan kmrn %21,8ini satn almtr. Elektrik ya da s retimi amacyla kmr ithal eden lkeler arasnda; Almanya, Belika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, rlanda, talya, Japonya, Gney Kore, Hollanda ve Portekiz bulunmaktadr.

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

Elektrik ya da s retimi amacyla kmr ithal eden lkeler arasnda; Almanya, Belika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, rlanda, talya, Japonya, Gney Kore, Hollanda ve Portekiz de bulunmaktadr. Dnya kmr ticaretinin yaklak tamam takmrne ilikindir. Linyit kmrnn lkeler arasnda tanmas ya da ticareti gnmzde ekonomik olmamaktadr. Kresel lekte ticareti yaplan takmrnn iki ana kullanm amac bulunmaktadr: Elektrik retimi (buhar kmr) ve demir elik endstrisinin kullanm iin kok retimi (koklaabilir kmr). 2006 yl rakamlarna gre dnya kmr ticaretinin %73 buhar kmr ve %27si ise kok kmrdr (WCI 2007). 2.4. Elektrik retiminde Kmr Yaplan aratrmalara gre (IEA 2002b), kmre dayal elektrik retimi 2003 ylndaki 6.681 TWhden 2030 ylnda 11.590 TWhye ykselecek, buna karn kmrn enerji kaynaklar ierisindeki pay ise sadece %2 azalarak %37ye inecektir. Gelimekte olan lkelerde ise, kmre dayal elektrik retimi 3 katndan fazla artacaktr. Petrol ve doal gaz rezervlerinin belirli blgelerde toplanm olmas ve fiyatlarndaki yksek deikenlik derecesi, nkleer kaynaklarn atk sorunu ve kamuoyu tepkisi, yeni-yenilenebilir kaynaklarn yksek maliyetleri, kmr, gnmz dnyasnda elektrik retiminde en yaygn kullanlan yakt konumuna getirmitir. Bir lkede zengin kmr rezervlerinin bulunmas, o lke iin enerji arz gvenliinin salanmas bakmndan ok byk bir avantaj anlamna gelmektedir. Dnya enerji retim ve tketiminin gelecekte de ayn eilimi gstermesi durumunda, bugn bilinen rezervlerin kullanm srelerinin petrol iin 40 yl, doalgaz iin 60 yl ve kmr iin ise 160 yl olduu gerei gz nne alndnda (BP 2005a), elektrik retiminde kmr kullanmnn giderek daha da artaca kolaylkla ngrlebilir. 2006 yl itibariyle dnya elektrik enerjisi retiminde kmr %41 orannda kullanlmtr (WCI 2007). Kmr rezervleri bakmndan en zengin 20 lkenin elektrik retimindeki kmr kullanm ise ortalama %46dr. Sz konusu 20 lke ierisinde 10u elektrik retiminde kaynak kullanmnn en az yarsndan fazlasn kmr kaynaklarna dayandrmtr. Bu lkelerdeki elektrik retiminde kmr kullanm paylar, 2006 yl itibariyle, Polonyada %93, Gney Afrika Cumhuriyetinde %92,8, in ve Avustralyada %79, Kazakistanda %71, Hindistanda %70, ek Cumhuriyetinde %67, Yunanistanda %64, Almanya ve ABDde ise %51 eklindedir (IEA 2006).

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

10

3. TRKYE KMR SEKTR

3.1. Trkiye Kmr Rezervleri lkemizde, ok snrl doal gaz ve petrol rezervlerine karn, 560 milyon tonu grnr olmak zere, yaklak 1,3 milyar ton takmr ve 12,3 milyar ton linyit rezervi bulunmaktadr. Linyit rezervleri lke geneline yaylmtr. Hemen hemen btn corafi blgelerde ve 37 ilde linyit rezervlerine rastlanlmaktadr. Linyit rezervlerinin %21i TK, geri kalan ise EA, MTA ve zel sektr elindedir.

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

Bununla beraber, lkemizin kmr potansiyeli henz tam olarak ortaya konmu deildir. Linyit rezervlerimizin ounluu 19761990 yllar arasnda bulunmutur. Bu dnemden sonra kapsaml rezerv gelitirme ett ve sondajlar yaplamamtr. Enerjide da bamllmzn giderek artmas yannda pahal oluu, yerli kaynaklara daha fazla ynelmemizi gerektirmitir. Bu anlayla Linyit Rezervlerimizin Gelitirilmesi ve Yeni Sahalarda Linyit Aranmas Projesi TK koordinatrlnde, teknik olarak MTAnn nclnde ve sorumluluunda, ET Maden,TPAO, EA, TTK ve DSnin katlm ile 2005 ylnda balatlmtr. Proje ile bata MTA ve TK arivlerindeki linyit arama raporlar olmak zere dier kurulularn kmrle ilgili verileri deerlendirilerek aratrlacak alanlar belirlenmitir.

11

Bu projeler erevesinde linyit havzalarnda yaplacak jeolojik ve jeofizik ettler, sondajl aramalar, su, petrol, doal gaz ve bor gibi farkl amalarla yaplm ve yaplacak olan sondajlardan elde edilen loglar zerinde yaplacak gemie dnk analizler yardm ile yeni rezervlerin belirlenmesine allacaktr. 2005-2010 yllarn kapsayan 6 yllk dnem iinde yaklak 30 000 km ett, 170 000 m sondaj yaplmas planlanmtr. Daha sonra Sayn Bakann talimat ve 16.12.2005 tarihli olurlar ile bu projenin kapsam geniletilmi; MTA Genel Mdrl koordinatrlnde Trkiye Maden ve Jeotermal Kaynak Rezervlerinin Gelitirilmesi ve Yeni Sahalarn Bulunmas Projesine srdrlmektedir. dntrlmtr. almalar bu kapsamda

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

Bu almalar ile Trakya havzasnda, Soma havzasnda, ve Karapnar havzasnda yeni kmrler bulunmu, bilinen sahalarda ise rezerv artlar salanmtr. Yaplan almalarda Afin - Elbistan havzasnda 1 915 000 000 ton, Konya Karapnar havzasnda 1 280 000 000 ton, Eskiehir Alpuda 275 000 000 ton, Trakya havzasnda 498 000 000 ton, Soma Eynez havzasnda 170 000 000 ton olmak zere toplam 4,138 000 000 ton rezerv art salanm olup 8,3 milyar ton olan toplam linyit rezervimiz 12,3 milyar tona ulamtr. 3.2. Trkiye Kmr retimi ve Tketimi Trkiyede 2008 ylnda 84 milyon ton linyit ve 1,3 milyon ton takmr retilmitir. Linyit sektrnn en byk reticisi konumunda bulunan TK dnda, kamuya ait Elektrik retim A..ne (EA) ait kmr ocaklar bulunmaktadr. EAn, Ankara-Beypazar, Sivas-Kangal, K.Mara-Elbistan sahalarnda retilen kmrler sadece termik santrallerde elektrik retimi amacyla kullanlmaktadr. Takmr sektrnde ise sadece kamuya ait Trkiye Takmrleri Kurumu (TTK) bulunmakta olup, bu Kurum tarafndan Zonguldak havzasnda ylda yaklak 2 milyon ton civarnda retilen kmrler, elektrik retimi ile snma ve sanayi sektrnde kullanlmaktadr. Bu kurumlar dnda zel sektre ait, lkenin her tarafna yaylm halde kk ve orta lekte linyit kmr reten ok sayda iletme bulunmaktadr. Linyit retimleri, zellikle 1970li yllarn balarndan itibaren, petrol krizlerine bal olarak elektrik retimine ynelik linyit iletmeleri yatrmlarnn balamas ile hzlanmtr. 1978 ylnda kartlan Devlete letilecek Madenler Hakknda Yasa ile zellikle elektrik retimi iin gerekli olan linyit yataklarnn kamu kesimi tarafndan iletilmesi imkn yaratlmtr. Bu dzenleme ile, sonraki yllarda linyite dayal termik santrallerin Trkiye Elektrik Kurumu (TEK) tarafndan kurulabilmesi salanm ve petrole olan bamllk bu sayede bir lde giderilebilmitir. 12

1970 ylnda yaklak 5,8 milyon ton olan linyit retimi 1998 ylnda yaklak 65 milyon ton olarak gereklemitir. Ancak, bu tarihten itibaren, zellikle enerji ynetimleri tarafndan yaplan doalgaz alm anlamalar nedeniyle, srekli bir d yaayan linyit retimi 2002 ylnda 63,5 milyon tona kadar dmtr. Linyit retimindeki bu azalma, yerli linyitlerimizin elektrik enerjisi amacyla kullanm oranndaki azalla paralel gitmektedir. 1990l yllarda 40 milyon tonlara kadar dayanan Trkiye Kmr letmeleri (TK) satlabilir linyit kmr retimi ise, 2008 ylnda 36,4 milyon ton olarak gereklemitir (TK 2008 ). lkemizdeki nfus artna ve Gayri Safi Milli Hasla artna paralel olarak kmr kullanm miktarlar da her yl artmaktadr. lkemizin 2002 yl kmr tketim miktar 63.5 milyon ton iken 2007 ylnda 97,3 milyon zerinde olmutur. Bu tketimin yaklak 13.3 milyon tonunun snmada, 12,1 milyon tonunun sanayide, 64.7 milyon tonunun ise elektrik retiminde kullanlmtr. Yerli kmr retiminin tketim iindeki pay 2002 ylna gre artmakla birlikte, tketim art oranna gre yetersiz kalmtr. TK tarafndan retilen kmrlerin sat elektrik retim ile snma ve sanayi sektrne yaplmtr., TKnin toplam sat miktar 2004 ylnda 25,3 milyon tondan 2008 ylnda 36,4 milyon tona ulamtr. 3.3. Trkiye Kmr Pazar ncelikle, lkemiz linyit kmr bakmndan dnyada zengin lkeler arasnda yer almakta olup rezervlerin daha da artmas beklenmektedir. lkemizdeki linyit kmrnn retim maliyetleri rakip kaynaklara gre daha dk olup, enerji arz gvenliine katks bakmndan nem tamaktadr. lkemizde ithal bir enerji kayna olarak kullanm her geen gn biraz daha yaygnlaan doalgaza ilikin zellikle 2006 knda nemli sorunlar yaand ve kamuoyunun gndemini youn ekilde megul ettii bilinmektedir. 2004 ylnda 1.198 milyon dolar olan doal gaz ithalat, 2005 ylnda 1.659 milyon dolara, 2006 ylnda ise 2.637 milyon dolara ykselmitir. Doal gazn lkenin toplam ithalat ierisindeki paynn ise yzde 6,4ten yzde 9a ykseldii grlmektedir. 3.4. thalat ve hracat Trkiyede kmr ithalatna ilikin resmi rakamlar yllar itibariyle lkeye girmekte olan miktarnn art gsterdiini iaret etmektedir. 2004 yl ithalat rakam 2.149 milyon dolar iken, bu rakam 2005 ylnda 2.500 milyon dolara ykselmitir. Yllarn ilk eyrekleri itibariyle durum incelendiinde de 2005 ylnn ilk eyreinde 2004 ylna gre yzde 11,1lik, 2006 ylnn ilk eyreinde ise 2005 ylnn ayn dnemine gre yzde 26lk bir art grlmektedir. Bu tablo, lkemiz ekonomisinin genilemesini srdrmesi, yani, lkede retilmekte olan mal ve hizmetlerin miktarnn artmaya devam etmesiyle beraber enerji ihtiyacnn yllar itibariyle artmas doal bir sonutur. 13

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

Resmi rakamlarn dna klarak yaplan deerlendirmeler ise aadaki tablo ile karlalmasna neden olmaktadr. 2005 ylnda lkemize eitli lkelerden farkl zelliklere sahip kmr ithalat gereklemitir. 6,8 milyon tonu snma sektrne, 4,3 milyon tonu sanayi sektrne, 4,6 milyon tonu demir-elik fabrikalarna ynelik olarak 15,7 milyon ton kmr, 1,7 milyon tonda petrokok olmak zere toplam 17,4 milyon ton ithalat gereklemitir. Buna gre Trkiyeye ithal edilen kmrn yaklak %39u petrokok iken % 26s demir-elik fabrikalar, %25i sanayi ve %10u da snma amaldr.

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

2005 yl bir nceki yl ile karlatrldnda, kmr ithalatnn 487.000 ton artt gzlenmektedir. 2005 ylnda ithal kmr iin denen dviz miktar 1.671 milyar dolara ulamtr. 2005 yl ithal kmr fiyatlar liman teslimi olarak 90 ile 114 $/ton arasnda bir seyir izlemi, ithal kmrn nihai tketici ulamas ise 165 210 $/ton arasnda gereklemitir. thal edilen rnler arasnda 6.871.418 ton ile sized coal, 4.319.084 ton ile steam coal ve 3.807.100 ton ile de coking coal dikkatleri ekmektedir. zellikle snma amal kmr ithalat ele alndnda; Atakas, Torpapak, Superkarbon, Calkan, Yldrm gibi iletmelerle karlalmaktadr. Dier taraftan, sanayi amal kmr ithalatlar arasnda ise ilk sralar, skenderun Demir elik ve Atakas almaktadr. 2005 ylnda lkeye ithal edilen kmrlerin bata CIF olmak zere Rusya, Amerika, Kolombiya ve in meneli olduu grlmektedir. 2006 ylnn ilk alt ay itibariyle de 4,05 milyon ton snma sektrne, 2,59 milyon ton sanayi sektrne, 2,17 milyon ton Demir-elik Fabrikalarna, 1,06 milyon tonu da petrokok olmak zere 9,87 milyon ton ithalat gereklemitir. Bu rakamlar dikkate alndnda, 2006 ylnda lkeye ithal edilen kmr miktarnn 2005 ylna nazaran art kaydedecei iddia edilebilecektir. 2006 ylnda ithal kmr piyasasnda yine en nemli ithalat lkenin Rusya Federasyonu (3,63 milyon ton), Rusya Federasyonunu srasyla 1,29 milyon ton ile Amerika Birleik Devletleri, 1,24 milyon ton ile Kolombiya ve 1,05 milyon ton ile de Gney Afrikann izledii grlmektedir.

14

4. TKNN KMR SEKTRNDEK YER

4.1. TKnin Kuruluu ve Amac Trkiye Kmr letmeleri Kurumu Genel Mdrl, lkemizin genel enerji ve yakt politikasna uygun olarak enerji hammaddelerini deerlendirmek, uygulama stratejilerini tespit etmek ve gerekletirmek amacyla 22.05.1957 tarihinde 6974 sayl yasa ile kurulmu bir ktisadi Devlet Teekkl olup halen faaliyetlerini, 27.11.1984 tarih, 18588 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Trkiye kmr letmeleri Kurumu Ana Stats hkmlerine gre srdrmektedir. Kurum, Merkezde; Genel Mdr, 5 Genel Mdr Yardmcl, 11 Daire Bakanl, Hukuk Mavirlii, Tefti Kurulu Bakanl, Savunma Sekreterlii, ve 4 Mstakil Mdrlk, Tarada ise; 4 Messese, bu Messeselere bal 4 letme Mdrl, ayrca 4 Mstakil Kontrol Mdrl ile faaliyet gstermektedir. Kurumumuzun Sermayesi 600 Milyon TL olup, tamam denmitir. Elektrik enerjisi retimine salad katkyla nemli bir yere sahip olan Kurumumuz; retim ve sat politikalarn Devletin genel enerji ve yakt politikalarna uygun olarak verimlilik ilkesini de dikkate alarak ekonomik ve sosyal gereklere uygun bir ekilde srdrmeye devam etmektedir. TKnin retim, sat ve yatrmlarnn son 5 yllk fiili ve 2009 yl program hedefleri zet halinde aada belirtilmektedir.

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

1-KMR RETM, SATI, DEKAPAJ VE YATIRIM YILLAR RETM (Milyon ton) SATI (Milyon ton) (1) Termik (2) Piyasa 2004 24.8 25.3 19 6.3 2005 29.33 28.4 22.4 6 14.5 269 93 175 2006 31.07 29.8 23.4 6.4 33.2 284.8 90.1 194.7 2007 30.5 31.5 25 6,5 24.9 268 94 174

FAALYETLER 2008 36.9 36.4 29.4 7.0 34.3 214.7 89.6 125.1 2009 (P.) 35,08 34.4 27.0 7.4 62.0 300.0 97.0 193.0

YATIRIMLAR 27.4 (milyon YTL) DEKAPAJ 214 (Milyon m3) (1)Emanet 98 (2)hale 116

15

2-PERSONEL DURUMU Kurumumuz faaliyetlerini Merkez ve tara tekilat olarak 2231 memur ve 6956 ii olmak zere 9187 personelle yrtmektedir. 3-YENDEN YAPILANMA FAALYETLER Devletin genel enerji politikalarna uygun, kmr rezervlerimizin daha uygun maliyetlerle retiminin artrlmas ynnde yaplan yeniden yaplanma almalar kapsamnda; Zarar yk her yl artan, rezerv ve retim ynnden TKnin iinde ok kk bir paya sahip olan 6 iletmemiz, 2002 ylnda kapatlarak zel sektr almasna almtr. 4- FAKR ALELERE KMR YARDIMI TKnin byk nem verdii bir konu, Anayasamzn sosyal devlet ilkesi dorultusunda hazrlanarak yaymlanan Bakanlar Kurulu kararlar gerei, Sosyal Yardmlama ve Dayanma Genel Mdrl ile yrtlen Fakir Ailelere Kmr Yardm konusudur. Bu kapsamda, Kurumumuzca fakir ailelere; 2003-2008 yllar arasnda, toplam 7.4 milyon ton kmr datlmtr. Bu kmr yardmlarndan yllk ortalama 2 milyon fakir aile yararlanmtr. 5- TKNN ELEKTRK ARZ GVENLNE KATKISI Enerji ihtiyacnn %70ini dardan temin etmek durumunda olan bir lke olarak yaanan doalgaz krizleri dikkate alndnda yerli kaynan ve arz gvenliinin ne kadar nemli olduu bir kez daha gzler nne serilmitir. Kurumumuz, uhdesinde bulunan ve Kurumca hi yatrm yaplmayan veya ok az yatrm yaplan kmr sahalarn hzla zel sektre aarak enerji alannda yerli kaynak orannn artrlmas dorultusunda aadaki sahalarda zel sektrn yatrm yapmasna da imkan tanmaktadr. A- Tekirda-Sarayda 2*150 MW B- Bolu-Gynkde 2*135 MW C- ankr- Ortada 2*135 E- rnak-Silopide 135MW F- rnakda 2*135 MW Bunlara ilaveten; 323 milyon ton kmr rezervine sahip Adana Tufanbeyli deki sahamzla ilgili olarak da, elektrik santrali kurma n artl olarak deerlendirilmek zere ett almalar devam etmektedir. Ayrca, Bingl Karlovada asgari 75 MW gcnde bir termik santral kurulmas art ile devlet ve zel sektr ibirliini ieren bir modelin ett almas yaplmaktadr. 16

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

Dier yandan; EAn uhdesinde olan Eskiehir-Mihalk sahasnn iletilebilir 20 milyon ton rezerv ieren ksm , en az 100 MW termik santral kurdurmak art ile rdvans karl ilettirilmek zere alnmtr. Ayn saha mcavirinde kmr sahas bulunan Kurumumuz itiraki KA vastasyla her iki saha ile birlikte deerlendirilmek suretiyle 150 MW gcnde termik santral kurdurmak zere ihale edilmitir. Firma 2*135 MW gcnde termik santral kurmak zere lisans alm olup faaliyetlerine devam etmektedir.

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

6-- TKNN AR-GE FAALYETLER Aratrma-Gelitirme (Ar-Ge), rn-Gelitirme (r-Ge), ve Proses-Gelitirme almalarnn belirlenip aktif hale getirilmesi iin eitli ulusal ve uluslar aras aratrma kurumlar ve niversiteler ile srekli ibirlii iinde bulunan Kurumumuz, dnyada gelien temiz kmr teknolojilerinden yararlanmak iin bir dizi Ar-Ge faaliyetlerini ve projelerini yrtmektedir. Bu kapsamda; niversiteler ve aratrmac Kurum ve Kurulularla dorudan ibirlii yapmak, Ar-Ge ve inovasyon faaliyetlerinde bulunmak, teviklerden yararlanmak ve uygun ibirlii platformlar oluturmak zere Gazi Teknopark Teknoloji Gelitirme Blgesinde uygun byklkte bir mekan kiralam bulunmaktadr. Yrtlen nemli projelerden birka aada verilmitir. Ekim 2007 tarihinde T ile imzalanan Kmrden gaz ve sv yakt retimi adl TK-T Projesi kapsamnda; lkemiz linyitlerinden kalorisi yksek, kkrt ve oksitleri, NOx, CO2 ve toz emisyonlar dk temiz kmr elde edilmesi, ayrca kmrden gaz ve sv yakt retimi ile ilgili teknolojik aratrmalar yaplacaktr. Bu amala Tunbilekte kurulacak 250kg/saat kapasiteli pilot tesiste linyitlerimiz gazlatrlarak, sentez gaz, IGCC, sv yakt ve muhtelif kimyasallar retimi iin aratrma faaliyeti gerekletirilecektir. Ayrca; Kmrn alternatif olarak kullanm ynnde yapm olduumuz almalarmz sonucunda Konya Ilgnda Humik Asit pilot tesisi kurulmutur. Deneme retimine balanm olan bu tesiste; leonardit, gidya ve linyit sahalarmzn deerlendirilmesi amacyla lkemizde, yeni ve doal organik madde dzenleyicisi olarak kullanlabilecek, en nemli maddelerden olan hmik ve flvik asitin pilot lekte retilmesine imkan salanmaktadr.

17

4.2. TKnin retimi TKnin 2008 yl tvenan retimi 45,821 milyon tondur. TK ocaklarndan retilen kmrler lavvar tesisleri ve dier yntemlerle termik ve sanayiye verecei kmrn kalitesini ykselterek piyasaya vermektedir. 2008 yl iin 36,4 milyon ton kmrn fiili sat gerekletirilmitir.

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

2008 YILI PROGRAM RETM VE FL RETM (Milyon Ton)

40,0 35,0 Milyon TON 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0

36,8

36,7

Program

Fiili

4.3. TK Linyitlerinin Tketimi TKnin rettii kmrlerin %80lik ksm termik santrallerde elektrik retimi iin kullanlmaktadr. Ayrca %20lik ksm ise sanayi ve snma amal olarak tketilmektedir. 2008 ylnda termik santrallere verdii kmr miktar 29,44 milyon, snma ve sanayiye verdii kmr miktar ise 6,98 milyon ton olarak gereklemitir.

2008 YILI SATILAR IN

Teshin ve sanayi 20%

SEKTREL DAILIM I

Term ik 80%

18

4.4. Messese ve letme Mdrlkleri TK Genel Mdrlne bal messese mdrlkleri Ege Linyitleri letmesi Messesesi Mdrl (EL), Gney Ege Linyitleri letmesi Messesesi Mdrl (GEL), Garp Linyitleri letmesi Messesesi Mdrl (GL) ve Seyitmer Linyitleri letmesi Messesesi Mdrl (SL); letme mdrlkleri an Linyitleri letmesi Mdrl (L), Yeniky Linyitleri letmesi Mdrl (YL), Ilgn Linyitleri letmesi Mdrl (IL) ve Bursa Linyitleri letmesi Mdrl (BL); Kontrol Mdrlkleri ise Gynk Kontrol Mdrl, Dodurga Kontrol Mdrl ve Silopi Kontrol Mdrl eklindedir. Messeselerin organlar, Ynetim Komitesi ve Messese Mdrldr. TK ve bal ortaklklarnn iletme bteleri her hesap dnemi iin yllk genel yatrm ve finansman programndaki hedefler esas alnarak hazrlanr ve Ynetim Kurulunca onaylanr. Yllk yatrm ve finansman programnda deiiklik yaplmas halinde bu deiiklie uygun olarak iletme btelerinde gerekli dzeltmeler yaplr.

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

4.5. Sat ve Pazarlama

Kurumumuz uhdesinde retimi yaplan kmrlerin sat; pazarmz oluturan termik, sanayi ve snma olmak zere 3 ana sektrn taleplerinin karlanmasna yneliktir. Yerli kaynaklarmzn en ucuz haliyle halka ve sanayiye ulatrlmasnda nc olan Kurumumuzca, retilen kmrlerin fiyatlar serbest piyasa koullar ve arz-talep dengesi dikkate alnarak Ynetim Kurulumuzca belirlenmektedir. A-Termik Santral : Termik santrallara verilecek kmr miktar ve kmr fiyatlar her yl EA yetkilileriyle karlkl yaplan grmeler neticesinde belirlenerek bir yl sreli protokoller imzalanmaktadr. EAn kmr talep miktarlar her yl deikenlik gstermektedir. 1994 ylnda santrallara verilen kmr miktar 36 milyon tona kadar ykselmi iken 2003 ve 2004 yllarnda 19 milyon ton, 2005 ylnda ise 22.4 milyon ton, 2006 ylnda 23.3milyon ton , 2007 ylnda 25 milyon ton, 2008 ylnda ise 29,4 milyon ton kmr verilmitir. B-Sanayi Sektr : lke genelinde faaliyet gsteren sanayi iletmelerinin kmr ihtiyacna gre, Kurumumuzca deiik cinslerde kmr retimi yaplmakta ve sata sunulmaktadr. Sat koullar, Kurumumuz Sat Ynetmelii ile evre ve Orman Bakanlnn yaymlam olduu evre kriterleri dorultusunda belirlenmektedir. Gelecek yllardaki retim politikalarmzn olumasna ynelik olarak, imento Fabrikalar ile 5 yl sreli ereve anlamalar ve yllk szlemeler dzenlenmektedir

19

Ayrca, Bigada zel sektre ait Termik santrala da (DA) be yllk ereve szlemesi kapsamnda Kalori bazl sat yaplmakta, eker Fabrikas gibi yksek miktarda kmr alm yapacak sanayi kurulularn, askeri ve resmi kurulularn ihalelerine katlarak fiyat teklif edilmektedir. C-Isnma Sektr :Isnma amal halk ihtiyac olan kmrler 2004 yl Austos ayna kadar, retim yerlerinde, Kurumumuz Yetkili Birimleri ve Ynetim Kurullarnca belirlenmi FOB sat fiyatlaryla sata sunulmakta idi. Sz konusu ihtiyacn en ucuz ekliyle karlanmasna ynelik olarak 2004 ylnda balatlan Bayiler aracl ile kmr satlarmz, retim yerlerinde Bayiye teslim ekliyle nihai tketiciye ulatrlmaktadr.

TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL TRKYE KMR LETMELER KURUMU GENEL MDRL

Ayrca;

Anayasamzn ve KT yasasnn ilgili hkmleri dorultusunda; Valilikler aracl ile bedelleri Hazineden karlanmak zere, lkemizdeki fakir ailelerinin yakacak ihtiyacnn karlanmasna ilikin Bakanlar Kurulu Karar ile fakir ailelere asgari 500 kg bedelsiz kmr verilmesi 2003 ylndan itibaren Kurumumuz koordinasyonunda gerekletirilmektedir. 2003-2008 yllar arasnda toplam 7.4 milyon ton kmr ihtiya sahiplerine ulatrlmtr.

Kurumumuzca retilen ve yukarda belirtilen Termik, Isnma ve Sanayi sektrne uygulanan sat yntemleri ve fakir ailelere datlan kmrler ile yerli kaynaklarn Pazar pay her geen gn artmakta ve rakip alternatif yaktlarla rekabet gcmz oalmaktadr. Temiz kmr teknolojilerinde son yllarda artan gelimeler dikkate alndnda, bu teknolojilerin kullanm suretiyle kmr kullanmnn daha da artrlmas hedeflenmektedir. Kurumun, rekabet asndan nemli avantajlar bulunmaktadr. ncelikle, lkemiz linyit kmr bakmndan dnyada zengin lkeler arasnda yer almakta olup rezervlerin daha da artmas beklenmektedir. lkemizdeki linyit kmrnn retim maliyetleri rakip kaynaklara gre daha dk olup, enerji arz gvenliine katks bakmndan nem tamaktadr. Kuruluun kmr retiminde yksek kapasiteli ve modern ekipmanlar kullanlmaktadr. Kmr retiminin istihdam ve katma deer asndan lke ekonomisine katks dier kaynaklara gre ok daha yksektir.

20