5

L I GI I THIE U L I GI I THIE U
L I GI I THIE U L I GI I THIE U L I GI I THIE U
6
7
GIAO SU 1IEN SI HOANG 1UAN
T
oi la ngi Ha Noi, tnh c c quen biet tac gia Nguyen
Vu Tuan Anh, von trong thanh pho Ho Ch Minh, co le
do cai ma ao Phat goi la co duyen, v cung nghien cu ve Dch
hoc co A ong. Nhan dp ra Ha Noi ong a en tham toi. Ong a
cho toi ban thao cuon Ha o trong van minh Lac Viet, yeu cau toi
oc va viet cho vai li gii thieu.
Toi rat ban khoan ve e ngh cua ong, phan v s hieu biet nho
be cua ca nhan toi oi vi mang van hoa sau rong nay, phan v mang
e tai nay lai i sau vao tm kiem coi nguon t mot nen van hoa a
mat. Tuy nhien, e tai lai cung la niem am me cua toi t hang chuc
nam nay va toi a viet nhieu trang trong mot so cuon sach nghien cu
ve mang Lch toan trong van hoa co A ong, nh cuon Nguyen ly
chon ngay theo lch Can Chi (a xuat ban nam 1999 va tai ban nhieu
lan trong caca nam 2000 2005), cung nh tap sach viet ve Kinh
Dch va he nh phan (xuat ban nam 2002), hoac nh tap sach viet ve
Ly thuyet tam nguyen - cu van co (sap in). Trong cac cuon sach
tren, toi a ong tnh vi nhng nha nghien cu uyen tham i trc.
Nh cac tac gia Bui Huy Hong, Bui Van Nguyen, Le Ch Thiep, Kim
nh, Nguyen Duyet .... cho rang nguon goc cua kinh Dch co A ong
von la cua nen van minh Viet co a that truyen, phan con lai a b
Han hoa.
Tuoi nho toi von song que goc mien Trung (Thanh Nghe), toi
a nhan thay trong phong tuc, tap quan cua nhan dan vung nay con
tang cha rat nhieu yeu lien quan en he em theo Can Chi. Trong
kho tang co tch dan gian va ca trong ca dao, tuc ng con an dau nhieu
vet tch cua nen van hoa 100 so cua Ha o - Lac th co. V the toi
cung a neu len y kien ve nguon goc 2 bang so Ha o va Lac th
cung nhng ch so viet theo c che he nh phan bang vach lien va
vach t cua 64 que Dch, von bat nguon t nen van minh lua nc
vung ong bang song Dng t cua dan Bach Viet xa, en tan ong
bang song Hong pha nam xa xoi cua nc Van Lang co.
Trong cuon Kinh Dch va he nh phan do nha xuat ban Van
hoa Thong tin xuat ban nam 2002, chung toi a co dp trnh bay
8
nhng nguyen ly toan Nh phan c s cua Dch co con rat t nha
nghien cu phat hien va ly giai, nhieu ngi con coi o la cuon sach
than b va kho hieu, nen cac hoc giai ch i vao khai thac kha canh
triet hoc cua Dch, nen rat t ngi e cap en he toan Nh phan
(systeme binaire). Tuy nhien, he toan nay a c ngi xa nghien
cu rat ky ngay t thi ky con ngi cha tm ra ch viet. Hnh thc
ch so au tien la dung vach t va vach lien e ghi hai con so
0 va 1. Hai ky hieu o cung e ch hay loai so khac nhau la cac
so le (c) bat au t 1 en 3, 5, 7, 9 .. va cac so chan (ngau) bat au t
so 2 en 4, 6, 8, 10 .. Chnh chung la nguon goc cua ly thuyet Am
dng sau nay va hai ky hieu vach t va vach lien tr thanh
hai k hieu am dng e ch s phan cc cua Tao hoa ngay t thu
ban au. Co nhan a ch dung hai chiec ua, mot chiec e nguyen,
mot chiec be oi thanh hai na bang nhau va sap xep chung theo
nhng tap hp t hai hang vach, bon nam en sau hang vach e ghi
cac con so t nho en ln. T o a phat hien ra nguyen ly cua he
toan Nh tien, cung phep ghi cac con so cua he nay bang hai ky
hieu Am dng. Ngi xa a nhan ra rang trong tng cua cac
so nh phan tang cha nhieu quy luat pho bien cua thi tiet, nang ma
va ca cua moi s vat trong vu tru, ke ca con ngi. V vay, tng so
nh phan cung vi hai bang so Ha o va Lac th a la nen tang cua
Lch toan va nhieu mon d bao co. Ha o la c s toan hoc cua ly
thuyet Am Dng Ngu hanh ma nhng ngi khong hieu cho la
me tn, thc ra ch la mot khai niem co dung e ch mot he toa o
khong gian . Nam iem ai dien cho 5 hng cua khong gian, mang
tnh so hoc va triet hoc rat tham thuy. S phan cc cua van vat dien
ra trong khong gian ma con ngi quan sat c. Khong gian o ch
co bon phng chnh va mot phng goc la Trung tam (cong tat ca la
5 phng) ma thoi. Nam hng chnh o ng vi 5 so em au tien,
cung tng ng vi 5 chung loai vat chat c ban tren mat at la Nc,
La, at, Kim loai va the gii sinh vat (tng trng la Moc). Co nhan
cung a dung ten 5 chung loai va chat c ban nay e at ten cho 5
hanh tinh ma mat ngi nhn thay tren bau tri la sao Thuy, sao Kim,
sao Tho, sao Hoa va sao Moc. Nh vay Ngu hanh khong ch tng
trung cho 5 hanh tinh van ong tren bau tri ma con tng trng cho 5
lc lng ln ton tai tren mat at, 5 loai Thien Kh cua vu tru luon
van ong, chuyen hoa lan nhau, tao nen moi s bien hoa cua kh hau
9
va moi thnh suy cua thi van. No mang tnh chat mot He tien e
va co noi dung toan hoc va co noi dung triet hoc chat che cua ngi
xa. He nay c ghi tom tat theo quy chieu trong bang ky hieu co
goi la bang Ha o (tc ban ghi v tr 10 so dem bang cham en va
cham trang t thi cha co ch viet).
Khong ro bang Ha o nay xuat hien t bao gi, ch thay Khong
An Quoc, mot hoc gia i Han la chau i th 12 cua Khong t viet ra
cau au tien. Ong nay tm thay bc o o trong mot cuon sach co au
trong vach nha ho Khong. Nhng hoc gia sau nay viet ve kinh Dch
c da theo o ma ly giai va cung cha thay sach nao phat hien o
chnh la mot he Tien e ve toa o khong gian co.
Trong Ha o, 10 so em cua he thap phan tao thanh 5 cap so
sinh-thanh au tien cua Tao Hoa. Thc ra ch co 5 so sinh (1-2-3-
4-5) la nam so a tao thanh he Toa o khong gian au tien cua co
nhan ma thoi.
Bang Lac th, thc chat la mot ma phng c s (bac ba), a
mieu ta cac con so bien chuyen en cho can bang (moi phng hng
eu bang 15), ong thi bo sung khong gian 8 hng, (khong phai
ch co 4 hng chnh nh Ha o).
Nhng dan lieu ma tac gia Nguyen Vu Tuan Anh a co cong
su tam va neu trong cuon sach nay ve nhng giai thch roi ram trong
nhieu sach co Trung Quoc viet ve Ha o a chng to qua u ve nguon
goc ngoai lai cua bang so nay du nhap vao nen van hoa Han.
Nc Viet Nam nho be c khoi phuc lai sau nay, mac dau a
la mot nc oc lap sau hang ngan nam b o ho, nhng van phai
trieu cong phng Bac e cau s bnh yen, nen nhng nha s hoc au
tien khong bao gi dam viet ba ra nhng chuyen hoang ng e
treu tc mot nc lang geng hung manh. V vay nhng ghi chep t oi
cua ho chac chan la rat than trong, ch dam ghi mot phan s that rang:
... nc ta dng nc t thi ho Hong Bang, vi v vua au
tien la Kinh Dng Vng vao nam Nham Tuat (Tc nam 2879
trc Cong nguyen, tnh en nam 2006 nay th a 4885 nam.
Theo ai Viet S Ky toan th cua s gia i Tran la Le Van
Hu, sau nay c Ngo S Lien i Le bien soan lai).
10
Co s Trung Quoc cung da viet:
Vao thi vua Nghieu (nam 2357 trc CN) co s gia Viet
Thng en kinh o tai Bnh Dng (pha bac con song Hoang Ha
- tnh Sn Tay ngay nay) e dang mot con Than Quy, vuong hn ba
thc, tren lng co khac ch khoa au ghi viec t khi tri at mi m
tr ve sau. Vua Nghieu sai ngi chep lai goi la lch rua
(Le Ch Thiep: Kinh dch Nguyen thuy - Nha Xuat Ban Van hoc
1998, tr.34)
Sach Thong Ch cua Trnh Tieu xa cung a ghi ro viec th
toc Viet Thng tang lch Rua cho vua Nghieu. Nh vay la lch rua
cua dan toc Viet Thng a xuat hien cach nam 2006 nay la 4363
nam.
Ch Khoa au ma ngi Trung Quoc goi la hnh con nong noc,
tc gom nhng cham en hay trang noi vi nhng vach va ca nhng
ch viet ngoan ngoeo trong giong nh nhng con nong noc. Phai
chang lch ghi tren mai rua em tang vua Nghieu xa chnh la hai
bang so Ha o, Lac th cung Tien thien, Hau thien bat quai ghi bang
cac cham en, cham trang cung he thong ch so nh phan ghi bang
cach vach lien va vach t? Neu khong th sao s co Trung Quoc co
the ghi Lch rua ghi t thi vu tru mi hnh thanh cho en sau nay.
ieu o ch chng minh mot ieu ro rang la dan toc Viet Thng a
biet lam lch va co ch khoa au rat sm e phuc vu nen van minh
lua nc a ton tai trc o hang ngan nam. Theo cu Nguyen Van To
th Viet Thng la ch cai xiem cua dan trong lua nc. Thi co
ai cha co bang giao, nen ngi Han goi luon trang phuc cua dan
Viet pha nam mac xiem bang cai ten Viet Thng. S sach sau
nay c the chep lai. (Ten Viet Thng sau nay ch con la mot bo
cua nc Van Lang).
Chnh v Ha o va ch so nh phan Bat quai la t mot nen van
hoa khac du nhap vao Trung Quoc, nen cac tac gia cua nen Han hoc
co Trung Quoc giai thch khong thong nhat ve cac o hnh nay trong
Dch hoc. en mot hoc gia ln thi hien ai cua Trung Quoc la Quach
Mat Nhc nguyen vien trng Vien Han Lam khoa hoc Trung
Quoc ma van cho 8 ch so bat quai la than b.
Ve ch khoa au, chnh Khong An Quoc, chau 12 i sau cua
11
Khong t a ghi trong bai ta cuon Thng Th (Kinh Th) nh sau:
...thi Lo Cung Vng, thch sa sang cung that, Vng cho
pha nha cu cua Khong T e m rong them. Trong tng nha tm
c Th, phan Ngu, Ha, Thng, Chu cung Ta Truen, Luan Ng,
Hieu Kinh eu viet bang ch Khoa au co van do ong cha chung toi
cat dau. Vng lai len nha th c Khong t, nghe c tieng vang,
a, t, truc ben khong cho pha nha na, em toan bo sach tra lai
cho ho Khong. Loi ch Khoa au bo t lau, ngi ng thi khong
ai oc c na, phai lay sach nghe c Phuc Sinh khao luan
van ngha, nh nhng cho oc c, dung loi ch le co viet sang
the tre, nhieu hn sach cua Phuc Sinh hai mi lam thien ... (Khong
T: Kinh Th - Ban dch cua Tran Le Sang va Pham Ky Nam
Nha XB. VH-TT Ha Noi -2004, Tr.228-229).
ieu nay them mot chng minh rang: Khong t chnh la ngi a
ke tha c mot phan nen van hoa ban a cua dan Bach Viet xa
qua ch khoa au e lam nen ao Nho cua ong.
Trong sach Thuy H sau nay cung mieu ta mot oan nh sau:
...Khi cac v anh hung Lng Sn Bac phan ngoi th xong,
thay co mot khoi la ln lan xuong di at pha chnh Nam, ben ao
len e tm. Khi ao ti ba thc cht thay mot bia a cham ch thien
th mat gia va hai ben. Tong Giang sai em ve lam le ta an, roi
sang hom sau a tien cong qua e tang cho cac ao trang va em
bia a ra xem..., thay ch ngoan ngoeo khac han loi thng, khong
con ai biet ngha ly ra sao ca! Sau co mot ao trang ho Ha ten Dieu
Thong noi vi Tong Giang rang: To phu nha toi khi xa co mot bo
sach chuyen e cat ngha cac loi ch thien th. ay la loi ch Khoa
au, toi co the hieu c, xin ngai e toi dch giup.
Nh vay ch khoa au a thc s ton tai va chac chan ch o a
ghi lai nhng t tng ln cua mot nen van minh trc o. Ke ca cac
kinh sach ma sau nay Khong T bien soan lai bang ch Nho xa cung
la da vao nhng bo sach bang ch khoa au cua mot nen van minh
a b mai mot. V vay ngi Trung Quoc xa xa oc c loai ch
nay, moi khi giai ma c mot van e hay mot mang nao o trong
kinh Dch hay Lch toan co, mi cho rang nh Thien Th (sach tri)
ma hieu c. Ke ca Tran oan, mot hoc gia i Tong, khi e xng
khoa T Vi, eu noi la da vao Thien th cua Tri cho (!).
Ngay sach a ly toan th noi tieng cua Lu Ba On cung ghi
rang:
12
Lu cong hoc c thuat Phong Thuy t con gai cua Ngo
Canh Loan. Ngo Canh Loan hoc c t Hy Di Tran oan. Tran
oan hoc c t Tang van Dch. Tang van Dch hoc c t Dng
Quan Tung. Dng Quan Tung va Tang Cau Ky von la cho tham
giao... Vao nam cuoi i ng Hy Tong co loan Hoang Sao anh
ti Kinh o Trang An, hai ngi nhan luc chien tranh mi anh cap
c Quoc noi Thien c th trong Quynh Lam kho. Hoc xong mi
biet c sach nay nguyen cua Khau nh Han von ngi huyen Van
Hy tnh Ha ong, tng c Than truyen cho kinh sach nen mi
thong hieu ao ly am dng.
Ro rang la nhng ngi gioi thuyet am dng va nhng ng dung
cua no Trung Quoc xa, phan nhieu do than tien truyen lai, hoac
do tm c sach than ma biet. Nhng v than tien o chang qua ch la
nhng ngi a am hieu hoac oc c ch Khoa au co cua nen van
hoa Van Lang ma thoi.
Nha dan toc hoc Trung Quoc la Vng ong Linh, trong cuon
Trung Quoc dan toc hoc cua ong co ghi:
Dan Tam Mieu Bach Viet xa gom: Au Viet co Mien, Thai,
Lao; Mieu Viet co Meo, Man; Lac Viet co Viet, Mng. Tat ca dan
Mieu nay la Bach Viet, con goi la Viem Viet (V ho biet che tac nhieu
th t la nen goi la Viem). Tat ca ho, nhat la nganh Viet a cung
Hoa toc lam nen Nho giao.
Nh vay la a qua ro. Nhng hoc gia uyen bac cua Trung Quoc
cung a xac nhan ieu nay. Ngay nay 52 chung toc ang chung song
tren giai at Viet Nam hien ai ma tuyet ai bo phan rat co the a ton
tai hoa bnh cung nhau t rat xa xa trong nhng dong Bach Viet
co, du ho eu a qua s lai tap kha nhieu suot chieu dai lch s. Hau
nh khong he co s mau thuan sac toc trong cong ong dan c nay,
ma ch thay co lch s chong ngoai xam cung nhau. Rat nhieu cac v
anh hung chong ngoai xam trong lch s a sat canh ben canh thu lnh
ngi Viet thuoc cac bo toc Mng, Nung, Tay, Thai ... Khong co
chung nguon van hoa 100 so t co ho khong the co s chung song hoa
bnh t hang ngan nam nay nh vay.
Trong cuon sach nay, tac gia Nguyen Vu Tuan Anh a bo nhieu
cong phu e tm hieu ca nhng ng dung cua Ha o trong khoa Phong
thuy va T vi. Ong a giai ma nhieu van e van con nam trong vong
b hiem. Tai lieu that phong phu, chac chan se giup ch nhieu cho
nhng ban oc quan tam.
13
Tuy nhien, theo ca nhan toi, muon hieu that sau va chnh xac
khong nhng la bang Ha o va Lac th ma ca nhng ky hieu so trong
mo hnh Bat quai va trung Quai, ngi nghien cu trc tien phai tinh
thong cach oc cac con so viet di dang nh tien phap hien ai (co
the di dang hai so 0 va 1), th mi co the ly giai no mot cach
khoa hoc, tranh c nhng suy oan chu quan, khong hp vi nhng
nguyen ly toan nh tien ma co nhan a phat hien ra t hang ngan
nam trc. Hy vong tng lai tac gia se bo sung them e lam sang ro
nhng cho toi ngha cha thoa ang.
Trong khuon kho mot so trang gii thieu khong the noi het gia tr
cuon sach cung cong lao su tam rat ang kham phuc cua tac gia
Nguyen Vu Tuan Anh. Chac chan cuon Ha o trong van minh Lac
Viet se em en cho ban oc ham nghien cu nhieu giai ap mi ay
hap dan.
Ngi viet xin tran trong gii thieu cung ban oc.
Viet tai My nh Ha Noi
Ngay 2/12/2006
Hoang Tuan
14
15
NHA NGHIEN CUU IE GIA
D
ch ly la mot mon khoa hoc va cung latriet hoc, co tnh
nhat quan bao trum moi lnh vc trong vu tru quan va nhan
sinh quan cua t tng A ong a c phat minh t may ngan nam
trc. ay la mot t tng rat ln lao va khi thc thi lai rat co hieu
qua, c nhieu ngi tan tung roi i i eu co viet sach e trien
khai ma ap dung trong i song hang ngay. So sach c viet ra a co
ti kHoang tren 4000 bo i sau vao moi kha canh. Nhng tren con
ng dai tham tham nay van con nhieu iem cha c kham pha,
cha c minh xac e i en cho cao sieu, nen cac sach v bai luan
chnh tr van tiep tuc ra i, nhieu trung tam nhien cu Dch ly c
m ra nhieu ni.
Tac gia Nguyen Vu Tuan Anh la mot trong nhng nha nghien
cu ve van e nay, a tng viet va xuat ban nhieu cuon sach ve Dch
hoc nh van hoa i Hung Vng nc Viet, nay lai cho ra i quyen
Ha o trong van minh Lac Viet vi phat kien rat mi la, khac vi
quan iem cua nhieu ngi, vien dan nhieu sach v, trnh bay nhieu
hnh o e minh chng quan iem cua mnh. Co the noi ay la cuon
sach nghien cu cong phu so vi nhng cuon sach a xuat ban cua tac
gia ma toi c biet. Rieng cac viec lam can cu, ton hao nhieu cong
sc nay cung ang ke la mot iem son. Nhng vi tnh cach kha mi
la cua quan iem nay (co the co ngi cho la ngc i) th at co
nhieu d luan khac nhau. Moi s mi la eu gay ra s ngac nhien!
Theo chung toi: Viec nghien cu mot van e tat phai da vao
sach v, nhng phai i ra ngoai sach v, tm hieu nhng cai ung sai,
cai hay cai d cua sach, sau o la phat kien (lam khoa hoc cung i
theo con ng nay) ch khong phai la oc sach roi ch tin chet vao
sach va cho la T viet: c Thanh (Khong) noi rang la ung lam
roi, khoi can tm hieu, ban cai chi na cho them rach viec. Cach oc
sach nh vay thi xa cac cu goi la mot sach. oc sach cho ung
cach mi thc s la cau th , roi mi viet ra sach, bay to quan iem
cua mnh, con viec phe phan th phi, ong tnh hay phan bac la quyen
cua cac oc gia. Moi ngi eu co quyen bay to y kien cua mnh va
moi ngi cung nen lang nghe tieng noi cua ngi khac roi hay khen
16
che. ieu can thiet la hay xet coi nhng ieu bien luan ay co c s
kha chap khong?
Ngi xa co noi: Cong nhan mot s viec g mot cach ho o
hoac phu nhan no mot cach voi vang eu la lam che m cai tr thong
minh cua mnh i vay. Chung toi viet oi li gii thieu nay trong tinh
than ay.
Ngay 29 thang 11 nam 2006
Le Gia
17
LI NOI AU
T
rai hang thien nien ky troi qua trong lch s phat trien
cua van minh nhan loai, con ngi khong quen chiem
ngng qua kh. Nhng trong s phat trien cua van minh nhan loai,
co cai g o khong lien tuc, mac du van nam tren mot truc thi gian.
No nh b ngat quang va giong nh mot s chuyen dch nhay coc t
khong gian van minh nay sang mot khong gian van minh khac, khong
he co moi lien he chuyen tiep. Hay noi mot cach khac:
No khong co s ke tha gia cac nen van minh trong lch s
phat trien cua nhan loai.
Bi vay, trong nhan thc cua nhan loai hien ai, khi nhn lai
nhng khong gian van minh b ngat quang ay, a khong khoi kinh
ngac trc nhng hien tng b an mot cach ky v trong qua kh. o
la: Kim T thap Ai Cap, tng khong lo ao Phuc Sinh, nhng di
vat ky la ve tri thc thien van cua nen van minh Maya Ngi ta co
the se khong quan tam en tnh huyen b cua tri thc tao ra nhng ky
quan o. V he qua cua nhng tri thc cha biet o la nhng di san vat
the ang ton tai tren thc te. Cho nen di san cua nhng nen van minh
tren t mang mau sac huyen b .
Nhng khong gian cua van minh ong phng co th ngc lai,
no b coi nh la mang mau sac huyen b v khong co c s may man
o. Ngoai nhng di san van hoa vat the, van minh co ong phng a
e lai cho nhan loai hien ai mot di san van hoa phi vat the rat o so,
qua nhng t duy tri thc co the truyen tha vi nhng khai niem m
ho, dng nh la huyen hoac vi tri thc hien ai . o chnh la nhng
phng phap ng dung cua hoc thuat co ong phng, to ra rat hu
hieu tren thc te nham phuc vu con ngi: T ong y, thien van lch
so, xay dng (phong thuy) en ca s tien tri en chi tiet cho so phan
cua tng con ngi Tnh hieu qua cua cac phng phap ng dung
trong hoc thuat co ong phng va s m ho huyen ao cua nhng
khai niem trong hoc thuat nay, a tao nen s huyen b va con la s
thach o tat ca nhng tri thc cua nhan loai hien ai. Trai hang ngan
nam troi qua, biet bao cong sc cua cac nha nghien cu a bo ra ma
18
van khong lam sang to c s huyen b trong hoc thuat co ong
phng.
Phai chang , v nhng thc tai ma nen van minh ong phng
co nhan thc c va phan anh nhng thc tai o bang nhng khai
niem cua no, nam ngoai nhng tri thc cua nen van minh hien ai?
Bi vay, tri thc hien ai a m ho va cam thay huyen b, kho hieu
trc nhng khai niem phan anh mot thc tai cha c biet en.
Phai chang tnh that truyen va nhng sai lech qua nhng thang
tram cua lch s, a khien cho nhng tri thc cua nen van minh nay
ngay cang tr nen b an va xa la va tri thc hien nay cua con ngi bat
lc trong viec kham pha no?
Nhng du huyen b kho hieu; du b nhan loai giai thch s ton
tai cua van minh ong phng bang u th phng phap luan; t than
quyen , huyen b , me tn d oan en phng phap luan khoa hoc
.th nen van hoa ong phng van hien hu tren thc te, sng sng
mot cach ky v thach o tr tue cua con ngi. Chnh hieu qua cua cac
phng phap ng dung trong hoc thuat co ong phng tren thc te,
la s bao am cho kha nang ton tai cua no trai hang ngan nam trong
xa hoi ong phng co .
ieu nay cung chng to rang:
ang sau hieu qua thc te a trai qua hang ngan nam ay la mot
chan ly ang ton tai .
Hay noi mot cach khac:
Tri thc cua hoc thuat co ong phng vi hieu qua thc te cua
no, khong the t tren tri ri xuong, no phai phan anh mot thc tai a
c ngi ong phng co nhan thc va tong hp thanh ly thuyet va
t o tao ra phng phap ng dung .
Bi vay, viec i tm nhng thc tai nam ngoai s nhan thc cua
tri thc khoa hoc hien ai trong nguyen ly hoc thuat co ong phng
la mot viec hoan toan co c s khoa hoc, khi ma hieu qua nhng
phng phap ng dung cua hoc thuat co ong phng a chng to
tren thc te trai hang thien nien ky.
Khi tm hieu phng phap luan cua hoc thuat co ong phng,
tat ca nhng nha nghien cu eu nhan thay no gan lien vi mot hoc
19
thuyet vu tru quan rat m ho la thuyet am dng ngu hanh . Co the
noi rang: Cho en tan luc nay hang ngan nam a troi qua - cac nha
nghien cu van cha the tm thay tnh hoan chnh va nhat quan cua
hoc thuyet nay . Co ngi con cho rang o la hai hoc thuyet co nguon
goc rieng biet khong lien quan en nhau . Tham ch, co ngi con cho
rang thuyet am dng la chnh thong va phu nhan thuyet ngu hanh
trong ng dung v tnh huyen ao va m ho cua no. S mau thuan trong
nhng luan iem cua cac hoc gia ve hoc thuat co ong phng trai
hang ngan nam a cho thay mot s that truyen va sai lech ngay trong
nhng di san con lai cua no.
Ngi ta khong the tm ra mot cai ung t mot cai sai.
Muon tm hieu gia tr cua tri thc co ong phng th chung ta
phai phuc hoi lai nguyen ly ch thc cua no va thc tai nao a lam
nen nhan thc e tao ra nguyen ly o. Co the ai cung biet ieu nay,
nhng van e con la phng phap tiep can va mot hng ung cho
viec kham pha nhng gia tr huyen v cua nen van minh nay .
Van e c at ra trong tieu luan Ha o trong nen van minh
Lac Viet, la hng tiep can e tm chiec cha khoa m canh ca
huyen b cua nen van minh ong phng . ong thi cung la s tiep
tuc cua nhng cuon sach chuyen e a xuat ban co noi dung lien
quan (*). o la:
Thi Hung Vng qua truyen thuyet va huyen thoai
Thi Hung Vng va b an luc thap hoa giap
Tm ve coi nguon Kinh Dch
Tnh minh triet trong tranh dan gian Viet Nam
Ban chat cua y thc (nh menh co that hay khong?)
Trong nguyen ly hoc thuat co ong phng th Ha o von c
coi nh coi nguon huyen v , thieng lieng au tien cua tao hoa ban
tang cho nhan loai. Ngi ta cho rang: ky lan mot linh vat thieng
lieng trong t linh thuoc huyen thoai ong phng noi len tren
song Hoang Ha a mang Ha o en cho v thanh nhan au tien cua
con ngi va khi au cho nguyen ly hoc thuat co ong phng huyen
b:
20
Phuc Hy tac Ha o hoach quai.
Huyen thoai ve Ha o xuat phat t cach hieu ve mot cau trong
Kinh Dch. Dch viet: Ha xuat o, Lac xuat th, thanh nhan tac chi. Ha
o chnh la s khi nguon cua Kinh Dch, mot ky th nen tang cua Ly
hoc ong phng.
S huyen b en ky v cua Ha o khong ch huyen thoai tao ra
no, ma con bi chnh s mau thuan trong noi dung cua no, a thach o
tr tue cua nhan loai trai qua hang thien nien ky cho en tan bay gi:
Can nguyen cua thuyet am dng trong Kinh Dch lai chnh la Ha o
mang noi dung ngu hanh; nhng cho en bay gi, cac nha nghien cu
van cha tm thay s thong nhat cua thuyet am dng va ngu hanh
trong cac ban van co ch Han?
Nh vay, ngay t nguyen ly can ban cua Ly hoc ong phng la
Ha o khi t than no a cha ng noi dung cua am dng ngu
hanh nen no a tao ra mau thuan hoan toan mang tnh phu nh moi
luan iem va hien tng trong lch s phat trien cua hoc thuat co
ong phng, xet trong cac ban van ch Han. o chnh la nguyen
nhan quan trong cua s b an ky v en huyen b cua mot nen van
minh a chm sau trong qua kh.
Trai hang thien nien ky, a bao nhieu giay mc viet ve Ha o .
Theo thong ke cua tac gia Dng Ngoc Dung va Le Anh Minh
trong cuon Kinh Dch - Cau hnh t tng cua Trung Quoc th tnh t
thi Tien Tan en nay a co hn 150 au sach viet ve Ha o bang
tieng Han. Tham ch ngi Hoa Ha a co han mot mon hoc goi la:
Ha o hoc, nhng cho en nay, ngi ta van cha biet g ve ban
chat cua Ha o. Noi theo cach noi cua Giao s Nguyen Hu Lng
trong cuon Kinh Dch vu tru quan ong phng:
B an van hoan b an.
ieu ky la la hau het nhng ban van co ch Han khi noi en Ha
o th co ve nh no la o hnh can ban cua nguyen ly hoc thuat co
ong phng. Ngay t sach Thng Th, thien Co Menh cung ghi:
Vach ben trai cung ien cua Van Vng co ve Ha o. Khi luan ve Kinh
Dch th t thi Tien Han cho en nay, hau het cac hoc gia va nha
nghien cu tren the gii eu biet v vua huyen thoai noi tieng trong
lch s ong phng, a t Ha o e khi nguon cho nen van minh ky
21
v nay : Phuc Hy tac Ha o hoach quai . Nhng quai hoach au tien
cua Kinh Dch goi la Tien thien bat quai - bat au t Ha o.
Ha o huyen v va quan trong nh vay, nhng trong tat ca cac
phng phap ng dung trong hoc thuat co ong phng t co th ch
Han th ngi ta lai khong he tm thay tnh ng dung lien quan en Ha
o?
S huyen b cua Ha o cung khong phai ch dng ay. Nguyen
uy xuat x cua Ha o la mot o hnh huyen b xuat hien tren lng con
long ma tren song Hoang Ha, vua Phuc Hy thay c va can c vao
o e hoach quai, tao ra tien e cho mon dch hoc ky v cua van minh
ong phng. ieu huyen b va ky la nay trai a hang ngan nam va
cho en tan ngay hom nay, nh mot tien e cua Ly hoc ong phng.
Khi cac nha nghien cu viet ve Kinh Dch, hoac nhng van e lien
quan en no th eu nhac ti s huyen b kho tin nay, nh s chap
nhan mot thc te a ton tai !?
T cai o hnh tren long ma nay, lien quan g en cac phng
phap ng dung cua hoc thuat ong phng ?
Trong phong thuy chang? Khong thay noi en! V phi tinh, phan
cung thay eu can c vao Lac th?
Trong boi Dch chang ? Khong thay ng dung thc te ! V 64
que Hau thien can c vao o hnh Hau - thien theo ban van ch Han
th o hnh can ban cua no la Hau thien bat quai ch lien he vi Lac
th.
Trong T Vi chang ? Khong he nhac ti . Ngay ca trong Thai At
pha n cung, tnh sao, tm cu c e u lie n he v i so La c th.
Vay Ha o ong vai tro g trong nguyen ly hoc thuat co ong phng
va co lien he nh the nao vi thc te ng dung cua no? Mot cau hoi
xuyen suot hang thien nien ky .
Neu khien cng ma noi rang: T Ha o vua Phuc Hy lam ra
Tien thien bat quai, ma Tien thien bat quai la c s cua Dch, do o:
Ha o chnh la o hnh can ban cua Ly hoc ong phng. Nhng tai
sao vi mot o hnh khi nguyen cua nen Dch hoc ong phng,
chung ta lai khong the ch ra va chng minh cho moi lien he (Du ch
tam chap nhan tnh hp ly cho moi lien he o) t mot o hnh nguyen
22
ly cua nen Ly hoc ong phng - c goi la Ha o - vi tat ca moi
phng phap ng dung cua no?
Tieu luan Ha o trong van minh Lac Viet la mot s tiep tuc
cua nhng cuon sach ma ngi viet a xuat ban va i sau vao mot
chuyen e e tm ban chat cua Ha o trong nguyen ly hoc thuat co
ong phng . ong thi, tieu luan nay se la s minh chng ro net
hn cho cuon c Phat khai ngo ve tnh thay. Nxb Ton giao 2006 -
Tc nh menh co that hay khong?.
Chnh v la s tiep tuc nay va e thuan li trong viec minh chng,
ngi viet xin c lap lai khong t nhng luan iem a trnh bay
trong cac sach a xuat ban. ay la ieu can thiet nham chng to tnh
hoan chnh va nhat quan cua mot luan iem va la s tien li chung
cho tat ca nhng ban oc lan au tm hieu mot luan iem mi ve coi
nguon va ban chat nguyen ly hoc thuat co ong phng, qua cuon
sach nay. Bi vay, ngi viet hy vong rang: Tuy co s lap lai mot so
luan iem a trnh bay, nhng se c cac ban oc quan tam a xem
nhng bai viet hoac nhng sach a xuat ban trc vui long lng th.
Trong tieu luan nay: Phan trch dan c the hien bang ch Vni
Helve. Chnh van cua ngi viet the hien bang ch Vni Time.
Mac du a het sc co gang, nhng do tai tr con kem coi so vi c
vong thc hien e tai, ngi viet rat hy vong nhng cao nhan tr gia
quan xet va cho y kien ong gop qu bau.
Chan thanh cam n s quan tam cua qu v.
Nguyen Vu Tuan Anh
23
HA O HA O
HA O HA O HA O
T0h 60 Th0 6h0 hkh
PHA N I
24
25
CHNG I
XUA1 XU CUA HA DO
1HEO CO 1HU CHU HAN
H H
H HH
au het nhng ai a tng xem mot cuon sach noi ve Kinh
Dch th eu c biet en Ha o qua mot cau cua He t:
Ha xuat o, lac xuat th, thanh nhan tac chi
Trong Chu Dch, duy nhat ch co mot dong nh vay noi en Ha
o. Tnh m ho cua no a sinh ra bao truyen thuyet than ky. Cho en
tan bay gi, thc chat o th la cai g cha thay ai ban c rot rao.
a co han mot mon Ha o hoc vi hang tram au sach viet
ve Ha o , nhng o Th va n la nh ng o hnh b a n.
Trong nhng cuon sach nghien cu ve ly hoc ong phng th vi
cai nhn cua ngi viet co le cuon Kinh Dch vi vu tru quan ong
phng cua giao s Nguyen Hu Lng la mot ban tong ket kha hoan
chnh ve nhng tai lieu chu yeu noi ve Ha o. Bi vay, toi xin trch
dan t lieu trong sach nay e qu v tien tham khao ve xuat x cua Ha
o theo co th ch Han. Trong cac oan trch dan t sach nay - t
trang 77 en trang 90 - ngi viet lc bo nhng phan phien am Han
Viet va phan ch Han trch kem minh hoa trong nguyen van. oan
sau ay trch trong chng I co ta la:
LONG O - QUI TH
Nguon goc
Noi ti Dch Ly ong phng, trc het phai noi ti Ha o va
Lac th.
Ha o Lac th von la nguon goc cua quai hoach (o th co
th quai hoach chi nguyen). Quai hoach lai la dau hieu tng trng
cho Am Dng ong tnh, bien dch, doanh h, sinh thanhHa o Lac
th chnh la hai tai lieu nen tang cua vu tru quan ong phng. Cac
bac thanh nhan, sau khi thay con Long Ma phu o, con Linh Qui phu
th xuat hien hai song Ha, Lac ben bat chc theo, roi em dung.
T o co Tien thien va Hau thien bat quai..v.v..va co ca mot he
thong y niem ve vu tru va nhan sinh. V vay, ngay au sach Chu
Dch ban ngha , Chu Hy a gii thieu Ha o Lac th bang hnh ve
26
va chu thch sau ay:
o xuat hien song Ha, Th xuat hien song Lac, ang
thanh nhan bat chc theo
Nh vay qua oan trch dan tren - khi so sanh gia cau trong
He T cua Kinh Dch:
Ha xuat o, Lac xuat th, thanh nhan tac chi vi cau o xuat hien
song Ha, Th xuat hien song Lac, thanh nhan bat chc theo, th ban
oc cung nhan thay rang: ay la hai noi dung khac han nhau. Cau
tren la hien tng, cau di la cach hieu hien tng ma noi dung cau
tren at ra.
Nhng tai sao lai co s khang nh nay t ong Chu Hy (i
Tong trong lch s Trung Hoa) Mot s khang nh a trai hang
thien nien ky cho en tan bay gi? Ong a can c vao au e viet
nhng ieu nay? Chung ta tiep tuc quan xet oan trch dan tiep theo:
Thai Nguyen nh noi: Ve cai tng cua o Th th t Khong
An Quoc, Lu Ham i Han, Quan Lang t T Minh i Nguy, en
Khang Tiet tien sinh la Thieu Ung, t Nghieu Phu i Tong, ai cung
eu bao nh vay. en Lu Muc, ong oi ten ca hai so va c cac
hoc gia dung theo.
Khao sat ve Ha o, Lac th ta thay ngi au tien a ghi lai
nguon goc xa xa cua chung la Khong An Quoc i Han. Ho Khong
viet: i Phuc Hy co con Long Ma xuat hien tren song Hoang Ha.
Nha vua ben bat chc theo nhng van cua no e vach Bat Quai goi
la Ha o. i vua Vu co con than qui xuat hien tren song Lac. Nha
vua ben nhan o sap at th t thanh 9 loai, goi la Lac th.
Theo T Nguyen cua Trung Hoa th Phuc Hy la v vua thi Thai
Co Trung Hoa, tng trng cho anh sang Mat Tri, Mat Trang nen
goi la Thai Hao. Ngai day dan cay ruong, anh ca, chan nuoi cac
giong vat te than e sung vao viec bep nc nen goi la Bao Hy. Ngai
vach quai lam th khe, ngoi c 115 nam, truyen dc 15 i,
gom 1260 nam.
Trong sach a dan, cac nha ly hoc con ch ra rat cu the ve a
danh Hoang Ha va Lac Thuy nh sau:
Ha tc song Hoang Ha, la con song ln bc nh Trung Quoc
sau Dng T. Ngay xa song nay ch goi la Ha, nhng ve sau ngi
Tau goi Hoang Ha v no co nhieu cat vang. Hoang Ha xuat phat t
ngon nui Ba Nhan Khach Thch mien Thanh Hai, chay ve ong vao
tnh Cam Tuc, cheo len ong Bac qua Trang Thanh ti Tuy Vien,
27
quat ve Nam qua Sn Tay, Thiem Tay, Ha Nam, lai cheo ve ong
Bac qua Truc Le, Sn ong roi ra be, dai hn 8800 dam. Song Lac
tc Lac Thuy, phat nguyen t Thiem Tay, chay ve ong Nam qua
Bao An, Cam Tuyen roi hp vi song V e cung chay theo pha
ong vao Hoang Ha.
Cung trong sach a dan, nhng nha ly hoc sau Han con mieu
ta chi tiet con Long Ma c nh that va co ve con that hn ca quai vat
ho Loch Ness:
Long Ma la mot con nga giong nh rong. Noi Ma o tc la
noi chuyen con Long Ma mang tam o xuat hien tren song Ha thi
Phuc Hy. Ve sau, khi e Nghieu len ngoi, Long Ma lai xuat hien,
mnh xanh ma van o, co mang sach menh tri ban cho vua e tr
thien ha, trong o ghi ro viec hng vong (T Nguyen theo sach
Thng Th trung hau)
Theo sach Ky mon ng tong quy th con Long Ma cao 8 thc
5 tac (Thc Tau), xng co dai, canh ben phai nhung xuong nc
ma khong t, tren o thanh nhan e bc o co (Tam o xa). Long
Ma xuat hien tren song Manh Ha con goi la Manh oc thuoc huyen
Vu Tien tnh Giang To, Trung Hoa.
Nhng tai lieu cua T Nguyen tren ay to ra kha ty my, kha
ay u va ro rang. Nhng thc ra xuat x cua o th van bao trum
b mat va hoai nghi. Bi vay, nhieu cuoc ban cai soi ong cua tien
Nho cang ngay cang gay them s hao hng. Nhieu bo sach co t
ngay xa ngay xa c loi ra e chng minh cho xuat x la ky quai
an. Mau thuan cang tang, d biet cang lam, b mat cang them b
mat.
Sach Tong th phu thuy chi ke rang: Khi vua Vu quan sat
song Ha e tr thuy, thay mot ngi mnh ca rat dai xuat hien. Ngi
nay noi: Ta la Ha Tinh ay !. Noi xong, trao Ha o cho vua Vu, ban
viec tr thuy xong, ben lui ti vc sau.
Sach Vy th, phan Xuan Thu, thien Nguyen menh bao lai ke
khac:Vua Nghieu ra chi hai song Ha , Lac thay mot con rong o
mang tam o xuat hien.
Sach Thng th trung hau khong bao vua Nghieu, vua Vu
ma lai bao:Vua Thuan en Ha Tac th thay con rong vang mang o
xuat hien.
Sach Luan ng sam ngon, trai lai, bao khi ca vua Nghieu, va
Thuan cung i chi ti song Ha va Nui Thu th thay nam ong lao bao
cao cai ngay con Long Ma ngam tam o xuat hien.
en sach Ha o, thien nh ta phu th Nghieu, Thuan, Vu
28
e u kho ng pha i ca ma l a i l a Hoa ng e . Sa ch na y no i :
Thien Lao (Ten mot v quan) tau vi Hoang e: Song Ha co Long o,
song Lac co Qui th. Nha vua nghe li, ra chi song Quy Thuy thay
con ca ln xuat hien. Khi ca lan th tam o hien ra.
Sach Truc th ky nien con ghi trng hp Thien Lao tau vi
Hoang e nh sau:
Nam th 50, i Hoang e sng mu day ac. Nha vua hoi th
Thien Lao tha: Tri muon cho ngai nhng ieu huan giao quan
trong, ngai ch nen pham. Tri bong ma ln, Hoang e c o
th. V tch nay nen Ly Bach mi viet cau: Thien Lao chng o
trong bai ai Lap phu.
Nhng phai en Sn Hai kinh cua Quach Phac th s ngac
nhien cua chung ta mi len ti cung o. Sach nay ghi rang ca ba
i Phuc Hy, Hoang e va Liet Sn th (Tc Than Nong) eu co Ha
o xuat hien ca. V vay Ly Qua trong sach Tay Khe Dch thuyet mi
cho biet c moi khi thanh nhan ra i th Ha o xuat hien, ch chang
rieng g i Phuc Hy. Ong noi:
Can c theo Sn Hai Kinh, ta thay Phuc Hy c Ha o th Ha
Hau nhan o noi Lien Sn. Hoang e c Ha o th ngi Thng
nhan o noi Qui Tang, Liet sn th c Ha o th ngi Chu o noi
Chu dch. Nh vay, Ha o khong phai ac xuat t thi Phuc Hy. c
Khong T noi: Chang thay tam o xuat hien tren song Ha th i ta
het roi !. Cau noi o co ngha la c he co thanh nhan ra i th Ha
o xuat hien. Bi the nen Phuc Hy, Hoang e va Liet Sn th eu
c Ha o ma lam dch.
Qua nhng oan trch dan tren ay, ban oc cung nhan thay
rang: Xuat x Ha o qua ban van co ch Han hoan toan c giai
thch mang tnh than vat huyen b co tnh ton vinh. Nhng cung qua
cac ban van co ch Han, chung ta khong he tm thay mot s khang
nh Ha o nh mot c s ly thuyet trong ng dung thc te. Ngoai tr
viec cho rang: Ha o la c s cua Tien thien bat quai, nhng ieu nay
cung ch c noi ti nh mot tien e. Hay noi mot cach khac: Trong
cac phng phap ng dung cua hoc thuat co ong phng qua ban
van ch Han ngi ta khong the tm thay tnh ng dung cua Ha o.
Nhng Ha o lai c coi nh nguyen ly au tien, thieng lieng va
huyen b en ky ao cua nen ly hoc ong phng? S mau thuan nay
khien nha nghien cu noi tieng Giao s Nguyen Hu Lng cung
phai chao thua ma at but viet trong tac pham cua ong Kinh Dch
vu tru quan ong phng:
29
That la loan! Hau the chang biet s c vao au! Phuc Hy,
Than Nong, Hoang e, Nghieu Thuan eu la nhng v vua thi Thai
co. Ch ngha luc o cha co, biet lay g ghi chep thanh sach e tin
dung ? Do o hau the viet sach bat qua ch nghe truyen thuyet. Ma
truyen thuyet th moi ni mot khac, chang ai giong ai, nhat la thi xa
xa o. Con thi man r, loai ngi song thanh bo lac, tr thc
nong can, ch ham me vu nghien, ma thuat th lam sao ma o th co
mot xuat x ro rang ch xac c. Duy co mot ieu gay thac mac
cho chung ta hien nay la ng trc s hon loan cua cac truyen
thuyet o, tai sao Han nho nh Khong An Quoc, Lu Ham, vvlai
dam qua quyet o xuat hien song Ha thi Phuc Hy, Th xuat
hien song Lac thi Ha Vu ? Chnh s vo oan cua Nho gia au
tien phat huy Dch thuyet nay a gay nen nhng cuoc ban cai soi noi,
nhng li phe bnh ch trch kch liet cua i sau, nhat la khi hau the
khong the tin truyen thuyet ma ch biet can c vao li cua Khong
T trong Dch he thng: o xuat hien song Ha, Th xuat hien
song Lac, ang thanh nhan bat chc theo em ng dung.
Qua oan trch dan tren cua giao s Nguyen Hu Lng, ban
oc cung thay s hon tap va ay mau thuan trong cac ban van ch
Han noi ve Ha o. Va chnh giao s tac gia cung b cuon hut vao m
bong bong ay, khi ong viet oan cuoi:
Trong Dch He thng: o xuat hien song Ha, Th xuat hien
song Lac
ay chnh la li cua Khong An Quoc va Lu Ham chu giai
Dch, ch khong phai y ngha ch thc cua cau nay trong He T cua
Kinh Dch ma ai cung biet ch von ven la:
Ha xuat o, Lac xuat th, thanh nhan tac chi.
e kiem chng lai, ai la ngi au tien a y ngha o xuat
hien song Ha, Th xuat hien song Lac co phai do am Han Nho a
ra khong, giao s tac gia a viet:
Han Nho co phai la ngi au tien qua quyet nh tren khien
hau the co ngi - Tien Ngha Phng i Nguyen len an ho la toi
nhan cua Dch ma ngi au tien chnh la Khong An Quoc: Khong
An Quoc thanh dch chi toi nhan.
Nh vay, vi mot mnh Tien Ngha Phng cha u bang c
chng to Lu Ham va Khong An Quoc la ngi au tien chu giai dch
mot cach chu quan. Giao s tac gia con can than khao sat tiep:
Phai hay khong ta ch can xem chu giai cua T Nguyen qua
30
hai ch Ha Lac th ro ngay:
ay chu giai ch Ha o: Khi vua Phuc Hy lam vua thien ha,
thay con Long Ma mang tam o xuat hien tren song Hoang Ha ben
bat chc nhng van net cua no e vach bat quai. Van net cua no th
1, 6 di, 2 va 7 tren, 3 va 8 ben ta, 4 va 9 ben hu, con 5
va 10 gia. Ha o con la ten mot bo sach ghi nhng li sam truyen
i xa, do ngi i Minh bien tap trong sach Co V Th. Sach nay
co nhieu thien: Quat a tng, Thuy khai quan, Giang tng, Ke Ha
cau, e Lam hy, nh Ta phu, Ha o Ngoc ban, Long Ng Ha o
.Lai con co Lac th sam gom nhng thien: Linh Hoai thnh, Trch luc
tch, Luc Van phap. Sach nay cung vi sach Ha o phu ta lan nhau,
cho nen i mi goi la sach Ha Lac o sam. Sach nay a mat t
lau. Co ngi co su tam lai , nhng con thieu sot rat nhieu. Tuy th
kinh tch ch chep: Ha o 20 quyen, Ha o Long van 1 quyen. i
Lng, Ha o, Lac th co 24 quyen, muc luc mot quyen. Ca hai eu
noi: Nhng sach o xuat hien t thi Tien Han, co Ha o 9 thien, Lac
th 6 thien, roi t Hoang e en Chau Van Vng lai co them 30
thien khac na. Hai sach tren con noi: T luc s khi en Khong T,
nhng li them pha vao 9 bac thanh (?) c bon tuc nho lay lam
chuong em ra hoc hoi khao sat cho nen thien muc ngay cang nhieu
mai. i Tong, i Lng mi bat au cam. Tuy Dang e con cho
tm sach ot i, neu ai pham phap se b x t. T o nhng sach nay
mi khong ai hoc na.
Va ay chu giai ch Lac th: Vua ai Vu tr thuy thay con
than qui mang ch co net tren lng, em so t 1 en 9, ben nhan o
xep at th t lam thanh 9 tru. Nhng net o c bo tr nh sau:
au oi 9, chan ap 1, ben ta 3, ben hu 7, oi vai 2 va 4, oi chan
6 va 8 va gia so 5. Theo Hau Han th Ngu hanh ch noi ve thien
Hong Pham cua Chu Th th t tru 1 cua Ngu hanh tr xuong co 65
ch eu la ban van cua Lac th. Nhng sach Th chnh ngha trng
dan thuyet cua Lu Hng lai bao 38 ch la ban van, va thuyet cua
Lu Ham th ch co 20 ch la ban van. Nhng thuyet cua Han nho
eu bao Lac th co van t ch khong thay noi ti o. ai ai Le
chep Minh ng co che co nhng iem 2, 9, 4, 7, 5, 3, 8, 6, 1. o
la phep Cu cung. Ve sau bon phng ky da vao o e phu hoa ma
lam Lac th. am hau Nho sau nay cung theo thuyet o.
Nh chu giai cua T Nguyen tren ay, ta co the tin am Han
Nho la ngi au tien a qua quyet: o xuat hien song Ha i
Phuc Hy, Th xuat hien song Lac i Ha Vu. T o en nay, moi
ngi hnh nh lang le chap nhan mot s vo oan tao bao cua Han
Nho khong mot phan ng. Chang the ma ngay nay cac hoc gia ong
Tay, ai cung eu cho s kien nay nh mot s kien lch s hien nhien.
Nh vay, qua oan trch dan tren chung ta a nhan chan s that
31
la: Huyen thoai Ha o Lac th ch bat au t thi Han. Chnh van
Kinh Dch / He t thng ch viet:
Ha xuat o, Lac xuat th, thanh nhan tac chi.
Hay noi mot cach chnh xac hn: Nhng hoc gia thi Han a
giai thch Ha o Lac th theo cach hieu cua ho . Nhng nhng luan
iem cua Han Nho lai c coi la luan iem chnh thong ve nguyen
uy cua Ha o truyen ti ngay nay.
Bay gi chung ta tiep tuc tham khao cac luan iem phan bac
cua chnh cac nha nghien cu Trung Hoa trong lch s phat trien cua
nen van minh nay qua cac oan trch dan tiep theo.
Tuy nhien khong phai ai cung de tnh nh ai ! Ngay trong lang
Nho, thieu g ngi len tieng a kch Han Nho, nhat la a kch Khong
An Quoc. Du Diem i Tong can c vao cau noi cua Khong T trong
Dch he thng: o xuat hien song Ha, Th xuat hien song Lac,
ang thanh nhan bat chc theo ma cho rang o Th eu xuat hien
thi Phuc Hy, ch khong phai hai thi khac nhau nh ho Khong
chia ra. Ong noi: Phuc Hy bat chc Ha o, Lac th ma hoach quai.
The ma Khong An Quoc lai bao Phuc Hy hoach quai phai bat chc
theo Ha o, con ai Vu bay cu tru phai bat chc Lac th. V sao
ho Khong lai chia lam hai nh vay ? Sach Cu kinh bien nghi cua
ho Tran xet theo Ngoc xuyen van tap co noi: Neu bao Phuc Hy
hoach quai goc Ha o th Khong T ch can noi o xuat hien song
Ha, ang thanh nhan bat chc theo la u roi. Ha tat phai noi gom
ca Lac th vao na lam g? a noi: Bat chc theo o, Th e lam
Dch th nh the o , Th eu phai co t thi Phuc Hy, ch sao lai
phai i mai ti khi vua Vu tr thuy sau nay mi co Lac th ? Ho Du
tiep them: So cua Dch bat qua t tri 1 en at 10 ch co 55 so ma
thoi, ch cha tng c menh danh la Ha o, cung nh cha tng
c menh danh la Lac th. The ma Khong An Quoc dam bao Thi
Phuc Hy co con Long Ma mang o xuat hien song Ha, nha vua
thay vay ben bat chc theo e vach Bat quai, goi la Ha o, va thi
ai Vu co con than qui mang Th xuat hien song Lac, nha Vua
thay vay ben nhan o xep at iem so e lap thanh cu tru, goi la
Lac th. Ho Khong can c vao au vay ?.
Cha het, Du con phe bac, ch trch nhieu iem khac: Thi
vua Phuc Hy cha co van t. Nha vua nhan nhng cham cua Ha o,
Lac th ma hoach quai, ch chang phai o th co nhng so tri sinh
san e cho ngai lay dung ! Neu Dch He t noi: Nga trong tng
tren tri, cui xem phep di at, quan sat hnh net cua chim muong
cung vi s thch nghi cua at, gan th lay mnh, xa th lay vat. Do
o mi vach Bat quai. Vay th Phuc Hy hoach quai ha ch rieng Ha
32
o, Lac th thoi sao ?
Ngoai Dch ra, khong sach nao noi ti Lac th. Thien Vu
cong ch noi ti khi song Lac ch khong noi ti Th xuat hien.
Khong An Quoc chu giai Hong Pham lay Cu tru lam Lac th, nen
noi: Tri cho vua Vu Lac th. Con than qui mang Th xuat hien, net
cham bay tren lng, em so t 1 en 9. Nha vua nhan o xep at
iem so e lap thanh cu tru. Noi nh vay, ho Khong thc a dung
so oi 9, ap 1 cua phep cu cung trong V th. So Cu cung la so
cua bon thuat s ch au co phai so cua Dch! Trong sach ai ai
Le, Minh ng co che co thuyet 2 9, 4 7, 5, 3 6,1 8. Ho
Trnh chu giai viec bat chc theo net cham, iem cua con rua von
bat goc t thuyet ho Khong. Trng Nam Hien noi: Trnh Khang
Thanh say me V th, lay Ha o lam Bat quai, Lac th lam cu tru.
o ch la ieu d day lam nhp Thanh Kinh ma thoi. Theo thien y
cua ke ngu nay, th Cu tru ma C t trnh bay khong phai Lac th.
Neu lay Cu tru cua Hong pham co ep lam Lac th th cua Trung
Dung cung co the co ep lam Lac th c. So Cu cung ma T Hoa
T, cung nh Kien tac o a noi o, luc au co ai biet so ay la cua
Lac th va cung co ai lay so ay lam Ha o bao gi au ? To ong
Pha noi: Cu cung chang co trong Kinh Dch, bi v so ma V th noi
o khong phai Dch so. Chu T noi: ang thanh nhan noi so th noi
mot cach gian lc, cao xa, rong rai. So C, so Ngau, t Tri 1 en
at 10 la so t nhien, so ai dien la so em co thi: Kinh Dch ch co
hai so o ma thoi. Ke ngu nay xin tha: Neu bo hai so o ra th Dch
ha ch con lai co cai so goi la so oi 9, ap 1 na ? Bon Han Nho
thc a ghep ba bai vao o thoi !
Tien Ngha Phng i Nguyen cung len tieng a kich Han
Nho. Ong che ca Chu T, v ho Chu a nghe theo bon Khong An
Quoc va Lu Ham i Han. Quoc va Ham eu bao Phuc Hy bat
chc Ha o e vach quai, hau the tin theo het i no sang i kia
ma chang biet tnh ngo. Hien tai nh Chu T ma cung khong tranh
khoi quanh co khuc thuyet, cuoi cung cung chang thong hieu van
e!
en ca Chu T von mot tay kiet hiet trong lang Nho ma con
chang hieu van e. Th hoi nhng ke dung tai, luc luc th boi, xa
tai au lng (Luc nhuc nh lu chuot, ong en noi lay xe ma
ch, lay au ma ong cung khong het) th con hieu c g na ?
Ho Tien con trach Khong An Quoc lam lan khong phai ch co
mot oi vi Dch. Ong neu ra luan ve che kh thng tng gom 13
que th li vo mot viec do Phuc Hy, giao dch hai viec do Than Nong
va th khe 9 viec la do Hoang e, Nghieu, Thuan. Nhng s kien
nay ghi chu het sc phan minh, the ma Khong An Quoc khi viet ta
sach cho mnh lai a th khe cua Hoang e, Nghieu, Thuan qua
33
cho Bao Hy. c Khong T con noi: Bao Hy nga trong, cui xet e
vach Bat quai, the ma An Quoc dam bao Bao Hy bat chc Ha o e
vach Bat quai ! Lu Ham tin thuyet cua Khong An Quoc nen noi got
ly luan. Thc ra, An Quoc lam trc, Lu Ham lam sau, hau the
tin theo, ngan thu nhat luat! An Quoc chnh la ngi co toi oi vi
Dch!.
Sau khi ket an nh vay, Tien Ngha Phng vien dan li bnh
luan cua Dng T Van tc Dng Hung ve nhng ke ho ngon loan
thuye t na y: Ho no i lo n xo n, ta p nha p co ha i cho ch tha nh
Mac du co nhng Nho gia cao li ch trch nh tren, nhng hau the
van vui long chap nhan s vo oan cua Han nho. Phai chang o la
do tnh de dai cua ai chung? ai chung de tnh ch v oa tnh cau
thuc hoac v kem tr e tm toi ke cu th chang noi lam g ! Cac nha
tri thc ten tuoi nhieu thi ma cung chang co y kien oi nghch nao
th qua that ang che trach. Thai Tay Sn ke rang: Truyen ky xa
nay cho rang Khong An Quoc, hai cha con Lu Hng va Ban Co
eu lay Ha o danh rieng cho Phuc Hy, Lac th danh rieng cho ai
Vu. Con Quan T Minh, Thieu Khang Tiet th lai lay so 10 lam Ha o,
lay so 9 lam Lac th.
oi vi Du Diem, nhng Nho gia theo thuyet cua An Quoc nh
Quan T Minh chang han, eu lam ca! Ong cong kch T Minh va
Lu Muc: Quan T Minh lay so 55 lam Ha o, lay so 45 lam Lac th.
Lu Muc lai oi ngc hai so, lay 55 lam Lac th, lay 45 lam Ha o.
Co the noi lay lam lai oi lam vay !
Tai sao Han Nho lai lam lan qua vay ?
Ch tai ho dung V th e chu giai kinh ien. Theo T Nguyen
th V th la mot bo sach da vao ngha cua kinh ien e noi ve bua
chu iem mong: Bo sach nay gom 7 loai: Dch Vy, Th Vy, Thi vy,
Le Vy, Nhac Vy, Xuan Thu Vy, Hieu Kinh Vy. V sach co 7 loai nen
con goi la That Vy. Sach noi Khong T a sang tac, nhng thc ra
sach xuat hien vao cuoi thi Tay Han. Cung truyen vi Vy Th co
Ha Lac o sam. Han Quang Vu von la ngi thch sam vy, nen
nhng sach nay thnh hanh lam. ai Nho nh Trnh Huyen ma cung
em ra chu giai. Do o, Kinh Vy c i rat trong. en i Tong, o
sam mi b cam. Tuy Dang e sai ngi i khap ni su tam em ot
i. Nhng ban truyen ngay nay eu khong ay u.
Nh vay, Vy Th von la mot loai sach sam ky, vu nghien, t co
ieu xac thc ang tin. No ghi lai nhng truyen truyen ky b hiem,
than thoai hoang ng. Ay chnh Vy Th a e lai biet bao ieu sai
bay ma Du Diem neu ra e ch trch Han Nho: Vy Th co nhieu sai
bay, the ma Han Nho cho o la sach cua Khong T nen dung e chu
giai Kinh ien ! Co the noi la lay bay e tap bay vay!
34
Vay chu trng cua Du Diem - kien tng so mot chong Han
Nho nh the nao? Ong khong cho phep Han Nho chia Ha o, Lac
th ra lam hai thi khac nhau. Ong can c vao cau noi cua Khong T
trong He t e quyet rang thanh nhan ay ch Phuc Hy va Phuc Hy
a lay ca hai o, Th e hoach quai. oi vi ong ta, ai Vu khong
lien quan g ti Lac th, va Lac th khong xuat hien thi Ha Vu.
Ong noi: Nay ta xet cau noi cua ai truyen: o xuat hien song Ha,
Th xuat hien song Lac, ang thanh nhan bat chc theo. Thanh
nhan ay ch Phuc Hy, Phuc Hy khi hoach quai lay nguyen tac t
Ha o va Lac th.
Con Tien Ngha Phng - kien tng bac nh chong Han Nho -
chu trng cua ong ra sao ? Trong mot cuoc phong van ve ly do tai
sao ngi xa noi ti Ha o lien nhac luon ti Lac th ma rieng ong
lai loai bo Lac th ra ngoai, th ong tra li: Ha o c vua Phuc Hy
lay em dung a hn ngan nam, roi Lac th mi xuat hien. c
thanh ta (Khong T) lay ca hai, chang qua v hai viec Long Quy phu
van xuat hien hai song Ha Lac giong nhau. en khi ang thanh
nhan bat chc em dung e khai sang moi vat, hoan thanh moi viec
th cong dung cua chung cung giong nhau. o tc la lay ly ma suy
so. Hai viec ay lai co the tng thong nhau, cho nen ngai eu noi ti
ca hai ch khong phai bao c lam Dch la phai lay ca Lac th. V phat
minh Dch ly nen can c vao Ha o ch khong can c vao Lac th,
o la ieu nen lam.
en i Minh, mot ngi chu trng dung hoa xuat hien. o la
Ho C Nhan. Ong chu trng tng t Du Diem cho rang: o th eu
xuat hien thi Phuc Hy, nhng khong loai bo Lac th va Ha Vu ra
ngoai nh Tien Ngha Phng. Ong noi: o va Th eu xuat hien
i Phuc Hy. i thng noi: Tri cho vua Vu Hong Pham cu tru,
phai chang la en thi vua Vu, nhan v viec truyen ba Lac th ma
phai dien cai ngha cua no thanh Cu Chng ai phap, ch chang
phai en thi vua Vu Lac th mi xuat hien. Hoac co ke noi: Cung
vi Qui th thong dung i vua Vu, con co Huyen khue la iem
lanh. Nhan vua Vu dien ra e lam tru, nen noi: Tri cho vua Vu
Hong pham cu tru, lai noi: Vu cho Huyen khue, bao cao s thanh
cong.
Ai ung? Ai sai? Ai phai? Ai trai? That kho tra li. Mot thi ai
qua xa xoi, nh thi ai Phuc Hy, Ha Vu, khong the cho phep chung
ta khao cu tng tan c van e. Hn na, nhng s lieu bac tap
rai rac khap ni, thng chu cai canh tam sao that bon, khong the
co mot s chuan xac ang tin cay. Chap nhan y kien cua Han Nho
ch la s bat ac d, ma phu nhan nhng phan ng cua Hau Nho lai
la mot ieu chang nen. Neu bao:
T nhng cuoc thao luan nay sinh anh sang th trong
35
trng hp nay, qua cha co mot anh sang nao kha d pha tan
c man b mat van bao trum nguon goc cua o Th.
Nh vay, qua phan trch dan tren, ban oc cung nhan thay mot
ieu la: Xuat x o th trong ban van ch Han het sc m ho va ieu
nay bat au t thi Tay Han. Tat ca nhng luan iem cua Han Nho va
Hau Nho tuy a trai hang thien nien ky, nhng cho en nay van cha
he co mot s sang to ve ban chat ch thc cua Ha o va Lac th.
Nhng s b an nay khong ch dng lai coi nguon xuat x cua
hai o hnh nay ma con la thi iem xuat hien cua no. Chnh thi
iem xuat hien cua o th trong lch s van hoa Han a gop phan
lam toi them s huyen b cua van hoa ong phng va la nguyen
nhan chnh tao ra cac luan iem khac nhau cua cac nha nghien cu
hien ai lien quan en thuyet Am Dng va Ngu hanh. Nhng tai sao
am Han Nho va Hau Nho sau o lai co the tiep tuc tin vao nhng
ieu huyen hoac tap loan nh vay ?
Theo ngi viet cho rang: o th khong phai n gian ch thay
noi en trong Kinh Dch va nhng sach sam vy, ma no con c bao
chng trong mot cau noi noi tieng trong sach Luan ng (Thien T
Han) von c coi la cua Khong T la:
Phng ieu bat tri, Ha bat xuat o. Ngo d h phu
Vi cau nay, hau het cac sach t co ch kim eu hieu nh sau:
Khong thay chim Phng Hoang xuat hien, chang thay tam o
tren song Hoang Ha, ta khong con hi vong na.
Nh vay, cung vi He t trong Kinh Dch - von c coi la cua
Khong T - th chnh Luan ng a bao chng cho hien tng con
Long Ma tren song Hoang ha mot cach hp ly trong tri thc cua con
ngi hn 2000 nam trc, c bo sung cho en bay gi ! S hp ly
nay cung giong nh s hp ly cua Trai at vuong trong tri thc cua
van minh Au chau thi Trung co vay. Khi ma tam mat cua con ngi
khong vt ra ngoai mieng ruong vuong vc va cai nen nha bang
phang cua ho.
Luan ng va He t trong Kinh Dch eu c coi la cung do
Khong T viet. Khong T lai c coi la ngi sang lap Nho giao, th
am Hau Nho lam sao dam bac bo vi cach hieu nh tren ?!
36
Tat nhien, ieu nay a lam cho van e tr nen tap loan va huyen
ao trai hang thien nien ky cho en tan bay gi. Bay gi, ban oc tiep
tuc tham khao y kien cua cac nha nghien cu hien ai . oan trch
dan sau ay, trong sach: B an cua Bat quai (Nxb VHTT 1993.
Giao s: Vng Ngoc c, Dieu V Quan, Trnh Vnh Tng. Ngi
dch Tran nh Hien, t nguyen ban tieng Han do Nhan dan Quang
Tay xuat ban xa an hanh), chng to ieu nay. Sach viet:
Ha o Lac th la g? T xa en nay co rat nhieu ngi th tm
hieu mong tm ra cau giai ap. a hnh thanh mon Ha o hoc,
nhng cha co ai giai ap c cau hoi nay. Trong th tch co,
Thng Th, Co menh la sach ghi chep sm nhat ve Ha o. Chep
rang: Sau khi Van Vng chet, tai trai nha pha ong co trng bay
Ha o. Co menh truyen gan Ha o vi Bat Quai. Phuc Hy cam au
thien ha, co con Long Ma nho len mat nc, do o, phong theo van
cua no ma ve Bat quai, goi la Ha o. Xuan Thu v th tan thng:
Ha thong vi Can (Tri), nho len hoa than, Lac chay vao Khon (at)
nha a phu. Ngay ca Chu Dch, He t cung chep: Ha xuat o, Lac
xuat th thanh nhan tac chi.
T thi Han en thi Tong, luon co nhng cuoc tranh luan ve
Ha o Lac th. en khi Chu Hy bien soan Dch hoc khi mong th
mi co ket luan s bo, con nh thi Tien Tan co Ha o Lac th hay
khong th van la mot cau hoi.
Trong sach Chu Dch va d oan hoc ong Thieu V Hoa
viet:
Thuyet Ha o, Lac o trong cuon Thng Th cua Tien
Tan, Luan ng cua Manh T va trong He t eu co ghi lai. Nhng o
va th thc chat la cai g, cha co ai nhn thay, cang cha thay
ai noi en. Trc thi Tong, khong t Dch gia khi viet ve Dch, rat t
noi en Ha o Lac o, mot vai ngi co noi en th cung ch lt
qua. Phong trao noi en Ha o Lac th vao nhng nam Thai
bnh hng quoc (Nien hieu Tong Thai Ton).
Nh vay mac du t thi Han cac o hnh can ban cua ly hoc
ong phng nh: Ha o, Lac th, Tien thien bat quai, Hau thien bat
quai eu c nhac ti theo co th ch Han. Nhng thi gian thc te
lai do cac ao gia Thieu Khang Tiet va Tran oan cong bo vao i
Tong, cach sau i Han ca hang ngan nam va cach thi iem xuat
hien theo noi dung ban van - thi Phuc Hy hn 5000 nam (?). Qua
cac oan trch dan chng minh tren, ban oc cung nhan thay tnh
bat hp ly ve trnh t thi gian theo kieu en cu trong s xuat hien cac
37
hien tng lien quan en thuyet Am Dng va Ngu hanh trong cac
ban van ch Han: Chnh v tnh bat hp ly o a khien nhieu nhan xet
va y kien khac nhau, tham ch mau thuan gay gat, dan en t phu
nh ve lch s va noi dung cua thuyet Am Dng va Ngu hanh ngay
chnh trong co th ch Han.
ieu rat ang lu y la:
Qua cac oan trch dan tren cho chung ta thay - Du phan bac
hay cong nhan th ca hai phe cong kch nhau kch liet ay eu mac
nhien tha nhan:
Con Long ma hien tren song Hoang Ha mang Ha o va con
than Qui hien tren song Lac Thuy mang Lac th .
Cuoc tranh luan bang nhng luan c kieu nay vi Ha Lac,
cung giong nh viec cac giao s thi Trung co tranh luan xem cac
thien than a dch chuyen cac v sao tren bau tri Trai at bang cach
nao. Nghe noi cuoc tranh luan cua cac giao s thi Trung co ve cach
van chuyen cac v sao cua cac thien than, cung rat la soi noi va
khong kem phan gay can. Ngi th bao ho ch sao bang xe nga,
ngi cai lai th cho rang ho vac sao tren lng nh nha nong vac bao
bot t coi xay lua, ke th noi thien than lan sao tren tri nh ngi ta
lan thung ru vay.
ng nhien ho khong the tm ra mot cai ung t mot can ban
sai lam.
Ngay nay, tri thc khoa hoc hien ai khong the chap nhan mot
nguyen ly can ban co xuat x m ho va huyen hoac la Con long ma
hien tren song Hoang Ha mang Ha o . Nhng cung cho en ngay
hom nay - khi ngi viet ang go hang ch nay - th ngi ta cung
cha tm ra c mot thc tai khac e thay the huyen thoai ve Ha o.
Vay ban chat that cua Ha o Lac th la cai g? Trc khi chng
minh ieu nay t van minh Lac Viet, xin ban oc tiep tuc tm hieu noi
dung cua Ha o qua ban van co ch Han.
38
39
CHNG II
NOI DUNG CUA HA DO
QUA CO 1HU CHU HAN
M M
M MM
ac du tranh luan soi noi vay, ngay ca nhng bac tuc nho
kha knh thuoc van minh Han cung khong the ch ra
thc tai nao a lam nen Ha o Lac th va thi iem xuat x cua no .
Trc thi Tan - Han, ngi ta khong the nao chng to c mot ban
van mieu ta noi dung cua Ha o. Ch en thi nha Tong , hai o hnh
Ha o Lac th va Tien thien va Hau thien bat quai mi xuat hien
trong van minh Han . Ong Thieu V Hoa a viet trong cuon Chu
Dch va d oan hoc:
Thuyet Ha o Lac o trong cuon Thng Th cua Tien
Tan, Luan ng cua Manh T va trong He t eu co ghi lai. Nhng
o va th thc chat la cai g, cha co ai nhn thay, cang cha
thay ai noi en.
en i Tong Ha o Lac th do Thieu Ung (Tc Thieu Khang
Tiet) va Tran oan mi cong bo hai o hnh nay va Chu Hy kien giai
trong Dch hoc khi mong .
O HNH HA O VA LAC TH
C CONG BO VAO I TONG
O HNH LAC TH
40
O HNH HA O
CU CUNG LAC TH CU CUNG HA O
Do o, noi dung Ha o ch co the tm hieu t cac trc tac cua
cac nha ly hoc Tong Nho, ma tieu bieu la Chu Hy, Trnh Di. Nhng
tinh hoa cua nhng trc tac cua hai v nay lai nam trong cuon Chu
Dch ai toan. Bi vay, nhng kien giai ve noi dung cua cuon sach
nay se la nhng tri kien tieu bieu. Xin qu v xem oan trch dan di
ay trch trong sach: Kinh Dch (Dch gia Ngo Tat To. Nxb T/p HCM
1991/ Trang 14)
Kinh Dch la mot pho sach rat co trong triet hoc s A ong. T
i nha Han tr i en i nha Thanh, ke co hang tram hoc gia chu
thch. Moi nha chu thch tat nhien co bo sach rieng. Hoc thc hep hoi
nh dch gia (Tc Ngo Tat To - Ngi viet) cung biet ten c vai
chuc bo, lay tr tng tng ma oan, so sach chu thch cua cac nha
41
Dch hoc, t ra cung phai co hang tram bo. Nguyen van ban dch nay
la bo Chu Dch ai toan cua bon Ho Quang va Kim Au T vang
menh Thanh To nha Minh ma soan ra, noi dung gom gop hau khap
cac li chu giai cua tien nho. Trong cac Kinh Dch lu hanh t trc
en gi, bo nay ay u hn het. ieu ang noi la trong bo Chu Dch
ai toan, soan gia lay hai cuon Dch truyen cua Trnh Di va Chu Dch
ban ngha cua Chu Hy lam phan chnh, con li chu giai cua cac hoc
gia khac ch la phan khao cu ma thoi
Vay cac tien Nho nh Chu Hy noi ve noi dung Ha o nh the
nao. Xin ban oc tiep tuc xem oan trch dan sau ay:
* o thuyet cua Chu Hy
He t truyen noi: Song Ha hien o, song Lac hien th, thanh
nhan bat chc cac th o. Lai noi: Tri mot, at hai, Tri ba, at
bon, Tri nam, at sau, Tri bay, at tam, Tri chn, at mi. So
cua tri la nam, so cua at la nam. Ngoi nam tng ac vi nhau
ma so nao lai co s hoi hop cua so ay, th so cua tri la 25, so cua
at la 30. Cong ca so tri at la 55. o la cai e lam thanh s bien
hoa ma thong hanh vi qu than. Ay la so cua Ha o
* Li ban cua tien nho Khong An Quoc noi rang:
Ha o la khi ho Phuc Hy lam vua thien ha, co con Long Ma
hien song Hoang Ha, ho ay ben bat chc cai van ay cua no e
vach ra tam que. Lac th la do vua Vu cha c nc lut, co con
rua than oi van, tren lng co so ti 9, vua Vu ben nhan o ma lam
ra chn loai. Lu Ham noi rang:Ho Phuc Hy noi tri lam vua, nhan
o song Ha ma vach ra tam que. Vua Vu cha c nc lut, tri
ban cho Th song Lac, vua ay bat chc th o xep thanh chn
loai. o la chn tru. Quan Lang noi rang: Net cua Ha o, bay trc,
sau sau, tam ta, chn hu. Net cua Lac th, chn trc, mot sau,
ba ta, bay hu, bon ta ang trc, hai pha hu ang trc, tam
pha ta ang sau, sau pha hu ang sau. Thieu Ung noi rang:
Tron la hnh sao, so cua lch ky co le gay t o chang ? Vuong la
hnh at, nhng cach chia Chau, at tnh co le phong theo o
chang?
Bi v tron la so cua Ha o, vuong la net cua Lac th, cho nen
vua Hy, vua Van nhan o ma lam ra Kinh Dch, vua Vu, ong C theo
o ma lam ra thien Hong Pham.
Chu Hy noi rang:
Trong kHoang tri at, ch co mot vat la kh, chia lam hai th la
Am Dng, nam hanh gay dng, muon vat trc sau eu b cai quan
trong o. Cho nen ngoi Ha o, mot va sau cung tong ma ve pha
42
Bac, hai va bay lam ban ma ve pha Nam, ba va tam ong ao ma
ve ong, bon va chn thanh la ma ve Tay, nam va mi gi lan
cho nhau ma chnh gia. Ngha la cai so cua no chang qua ch co
mot Am, mot Dng, mot le, mot chan e lam gap oi nam hanh ma
thoi.
Goi la tri tc la kh Dng nhe trong, ngoi ben tren. Goi la
at tc la kh Am nang uc, ngoi pha di. So Dng le nen 1, 3,
5, 7, 9 eu thuoc ve tri. o la so cua tri co 5. So Am chan, cho nen
2, 4, 6, 8, 10 eu thuoc ve at. o la so cua at co 5. So cua tri va
so cua at, ang nao theo loai ang ay, ma cung tm nhau. Ngoi
nam tng ac vi nhau v the.
Tri lay so 1 ma sinh hanh Thuy, at lay so 6 ma lam cho
thanh.(*) at lay so 2 ma sinh hanh Hoa, tri lay so 7 ma lam cho
thanh. Tri lay so 3 ma sinh hanh Moc, at lay so 8 ma lam cho
thanh. at lay so 4 ma sinh hanh Kim, tri lay so 9 ma lam cho
thanh. Tri lay so 5 ma sinh hanh Tho, at lay so 10 ma lam cho
thanh. o la Cac so eu co hp nhau.
Chat 5 so le thanh 25, chat 5 so chan thanh 30. Hp ca hai so
thanh 55, tc la toan so cua o song Ha. o la y cua Phu t va
thuyet cua ch nho.
en nh Lac th, tuy la Phu t cha he noi ti, nhng tng
va thuyet cua no a co u tren ay.
Co ngi hoi rang: Tai sao ngoi va so cua Ha o/ Lac th lai
khong giong nhau ?.
ap rang: Ha o dung nam so sinh tom nam so thanh cung
mot phng, ay la neu cai toan hnh e bao ngi ta ma noi ve the
cua so thng. Lac th dung nam so le tom bon so chan, ma so nao
rieng cho cua so ay, o la chu ve Dng e tom Am ma gay cai
dung cua so bien.
La i ho i: Ta i sao Ha o La c th la i co so 5 gi a ?
ap rang: Cac so luc au ch la mot Am mot Dng ma thoi. Tng
cua Dng tron, tron th ng knh mot phan,chu vi ba phan. Tng
cua Am vuong, vuong th ng knh mot phan chu vi bon phan. Chu
vi ba phan th lay so mot lam mot (**), cho nen nhan vi mot Dng
ma thanh ra ba. Chu vi bon phan th lay so hai lam mot cho nen
nhan vi mot Am ma thanh ra hai. o la nhan ba vi Tri, nhan hai
vi at vay. Hai va ba hp lai th thanh ra nam, v vay Ha o Lac th
eu lay so nam lam gia. Nhng ma Ha o th lay so sinh lam chu,
cho nen gia phai la nam, cho u tng cua nam so sinh. Mot cham
di la tng so mot cua tri, mot cham tren la tng so hai cua
at, mot cham pha ta la tng so ba cua tri, mot cham pha hu la
43
tng so bon cua at, mot cham chnh gia la tng so nam cua tri.
Lac th th lay so le lam chu, cho nen gia phai la nam cho u cac
tng cua nam so le: Mot cham di cung tng so mot cua tri,
mot cham pha ta cung tng so ba cua tri, mot cham chnh gia
cung tng so nam cua tri, mot cham pha hu la tng so bay cua
tri, mot cham tren tng so 9 cua tri. So va ngoi cua hai th o
co ba cho giong nhau, hai cho khac nhau la v Dng khong the oi
ma Am th co the oi, so thanh tuy thuoc ve Dng nhng cung la
Am cua so sinh vay.
Lai hoi: Nam chnh gia anh la tng cua nam so, the con
cai so cua no th sao ?
ap rang: Noi ve so th suot trong mot o eu co nhng so
ch thc e ghi chep. Nhng 1, 2, 3, 4 eu ben ngoai phng chon
cua nam tng va 6, 7, 8, 9 th lai nhan co so 5 ma c cai so cua
no e phu ben ngoai so Sinh.. Mot, ba, bay, chn cua Lac th cung
eu ben ngoai phng chon cua 5 tng, ma hai, bon, sau, tam lai
so nao nhan loai cua so ay e phu vao canh so le. Bi v trong la
chu ma ngoai la khach, gia la vua ma ben canh la toi, eu co
nganh ngon ma khong the trai lan.
Lai hoi: Ben nhieu ben t la c lam sao ?
ap rang: Ha o chu ve hoan toan, nen no cung cc en so
10, ma ngoi le, ngoi chan cua no eu xet ve s tch thc th sau mi
thay chan tha ma le thieu. Lac th chu ve bien oi, nen no cung cc
en so 9 ma ngoi v va thc chat cua no eu le tha ma chan thieu
(***). At eu e trong cho gia roi sau so cua Am Dng mi eu hai
mi.
Lai hoi: Th t cua no khong giong nhau sao ?
ap rang: Ha o noi ve th t sinh ra th bat au t di len
tren, en ta, en hu, vao gia roi lai bat au t di. Noi ve th t
van hanh bat au t ong, en Nam, en gia, en Tay, en Bac
theo pha ta ma xoay mot vong roi lai bat au t ong. Trong cac so
sinh trong: So Dng di ben ta, so Am tren ve pha hu.
Trong cac so thanh ngoai: So Am di ve pha ta, so Dng
tren ve pha hu. Th t Lac th th so Dng bat au t Bac en
ong, en gia, en Tay, en Nam. So Am bat au t Tay Nam, en
ong Nam, en Tay Bac, en ong Bac. Hp lai ma noi th bat au
t Bac, en Tay Nam, en ong, en ong Bac cuoi cung Nam.
Con van hanh cua no th Thuy khac Hoa, Hoa khac Kim, Kim khac
Moc, Moc khac Tho theo pha hu ma xoay mot vong roi Tho lai khac
Thuy. Hai th eu co thuyet ca.
Lai hoi: Tai sao nhng so 6, 7, 8, 9 cua hai th lai khong
44
giong nhau ?
ap rang: Cac so 6, 7, 8, 9 cua Ha o a phu ben ngoai so
sinh roi. ay la phan chnh cua Am Dng: Gia tre, tien lui tha
thieu. So chn cua no tc la may so 1, 3, 5 trong so Sinh tch lai ma
thanh ra, cho nen no phai t Bac sang ong, t ong sang Tay e
lam thanh pha ngoai cua so 4. So 6 cua no tc la hai so 2, 4 trong
so Sinh tch lai ma thanh ra. Cho nen no phai t Nam sang Tay, t
Tay sang Bac e lam cho thanh pha ngoai cua so 1. So 7 tc la so
9 t Tay sang Nam, so Tam tc la so 6 t Bac sang ong. o lai la
s bien oi cua cac so Am Dng, gia tre ap oi nha cua nhau
(*). Lac th ngang doc 15 ma 7, 8, 9, 6 ap oi tieu, ln bo trong so
5, chia se so 10, ma so 1 ngam so 9, so 2 ngam so 8, so 3 ngam so
7, so 4 ngam so 6, so 5, 3 lon gop ti au cung gap so hp(*), v vay
s bien hoa vo cung mi thanh ra s mau nhiem..
Xem en ay, ngi viet cung khong the khong chia se vi s
ngan ngam cua giao s Nguyen Hu Lng. Giao s Nguyen Hu
Lng a viet:
Hien tai nh Chu T ma chang tranh khoi quanh co khuc
thuyet.
Phai chang oan tren ay chnh la mot oan khuc thuyet cua
ong Chu Hy? Qua s giai thch cua ong Chu Hy, th ngi ta van
chang hieu Ha o co noi dung g? Hay noi chnh xac hn: Chu Hy
khong the ch ra thc tai nao lam nen o so cua Ha o . Ong ta ch
giai thch mot cach m ho tren c s nhng ky hieu the hien tren o
hnh cua no .
Nhng neu s trch dan khong ay u th e rang co ngi kho
tnh se hoai nghi chang? Bi vay nen ngi viet xin c tiep tuc
trch dan s ly giai quanh co khuc thuyet nham chan nay. Mong ban
oc vui long lng th.
Chu Hy noi rang:
Ngoi cua Lao Dng (So Dng gia tc la Thai Dng) so 1,
ngoi cua Lao Am (So Am gia tc Thai Am) so 4. Nay Ha o e so
9 cua Lao Dng ngoai so 4, ma so 6 cua Lao Am th lai ngoai so 1.
o la Lao Am, Lao Dng lan nha nhau. Ngoi cua Thieu Am (So
Am non) so 2, ngoi cua Thieu Dng (So Dng non) la so 3, ma
Ha o lai e so 8 cua Thieu Am ngoai so 3, So bay cua Thieu Dng
th lai ngoai so 2. o la Thieu Am, Thieu Dng lan nha nhau.
Ho Ngoc Trai chua rang:
45
Lac th tuy la ngang doc co so 15, that ra eu la nhng so 7,
8, 9, 6 ap oi tieu ln: So 1 c 5 thanh 9, ma ap oi tieu ln vi
so 9 phng Nam. So 4 c 5 thanh 8 ma ap oi tieu ln vi so
7 phng Tay. So 2 c 5 thanh 7 ma ap oi tieu ln vi so 8
ong Bac. Nhng so tien len la ln, lui i la tieu. So ln a lui th
phai tieu i, so tieu a tien th phai ln len.Sau tien en 9 th 9 ln
ma 6 tieu, 9 lui lam sau th 9 tieu ma 6 lai ln, 7 tien lam 8 th 8 ln
ma 7 tieu, 8 lui lam 7 th 8 tieu ma 7 lai ln. Bo trong so 5, chia se
so 9 ngha la em so 5 gia ma tr i cac so ngoai th cac be
nganh, be doc ch con 10. em so 10 ay ma chia se i th 9 la so
tha cua 1 tr 10, 8 la so tha cua 2 tr 10, 7 la so tha cua 3 tr 10,
6 la so tha cua 4 tr 10. The la 3, 5 lon gop, ti au cung gap so
hp.

Chu thch (Trong sach a dan):

* Hoang Mien Trai chua rang: T 1 en 10 ch noi ve s
nhieu t cua so le, chan, khong phai noi ve th t. Tri c so le ma
lam ra nc. Cho nen noi rang: So 1 sinh hanh Thuy. So 1 cung cc
th thanh so 3, cho nen noi rang: So 3 sinh hanh Moc. at c so
chan ma lam ra La, cho nen noi rang: So hai sinh ra hanh Hoa. So
2 cung cc th thanh so 4, cho nen noi rang: So 4 sinh ra hanh Kim.
Sao lai la vay? La v dung mot canh ma van cho tron th thanh 3
canh, the la so mot cung cc th thanh so 3, dung hai canh ma be
cho vuong th thanh bon canh, the la so 2 cung cc th thanh so
4.So 6 hoan thanh hanh Thuy cung giong nh tng que Kham,
mot hao Dng gia, tc la so tri 1 sinh Thuy, so 6 cua at bao
boc ben ngoai. Dng t, Am nhieu th Thuy mi thnh. So 7 hoan
thanh hanh Hoa cung giong nh tng que Ly, mot hao Am gia
tc la so 2 cua at sinh hanh Hoa, so 7 cua tri bao boc ben ngoai.
Am t Dng nhieu th Hoa mi thnh. Kham thuoc ve Dng, Ly
thuoc ve Am, trong la cai e sinh, ngoai la cai e lam cho thanh.
* So e sinh san.
*** Ha o so chan tha ma le thieu, tc la so Tri 25 (5x5), so
at 30 (5x6). Lac th le tha ma chan thieu, tc la so tri 25 (5x5),
so at 20 (5x4). Ha o e trong so 15 gia, Lac th e trong so 5
gia th so cua Am Dng eu ung 20. Chu Hy chua vay.
S trch dan di ay la tiep tuc cua oan tren trong sach a
dan, e qu v tham khao nhng nhan xet ve noi dung Ha o cua cac
nha ly hoc Hoa Ha.
Lai hoi:
46
The th thanh nhan bat chc hai cai hnh o ra sao ?
ap rang:
Ha o th bo trong gia, Lac th th tom thc tng . Ha o
bo trong so 5 va 10, o la Thai cc, so le 20, so chan 20, o la hai
nghi. Lay 1, 2,3,4 lam 5, 6, 7, 8, o la t tng. Chia so hp cua bon
phng e lam Kien, Khon, Ly, Kham. Bu cho trong cua bon goc e
lam oai,Chan,Ton, Can. o la 8 que (*). (Tc Tien thien bat quai
phoi vi Ha o, Ngi viet)
Thc tng Lac th th: Mot la Ngu hanh, hai la Ngu t, ba la
Bat chnh, bon la Ngu ky, nam la Hoang cc, sau la Tam c, bay la
Ke nghi, tam la Th trng, chn la Phuc cc. Ngoi va so cua no cang
ro ret lam.
Lai hoi: Lac th ma neu bo trong so 5 gia th tc cung la
20, cung la hai nghi, chieu ngang la Thai cc, le chan ngang doc eu
15, co the ap oi lam ra 7, 8, 9, 6 cung la t tng, bon phng
chnh cung e lam Kien, Khon, Ly, Kham, bon goc cheo e lam oai,
Chan, Ton, Can th cung la 8 que. Ha o 1, 6 la Thuy; 2, 7 la Hoa; 3,
8 la Moc; 4, 9 la Kim; 5, 10 la Tho th van la nam hanh cua thien
Hong pham, ma so 55 lai la muc con cua chn tru. The th Lac th
van co the lam ra Kinh Dch, ma Ha o van co the lam ra Hong
Pham. Biet au o khong la Th, Th khong la o ?
S d co cau hoi nay v s ly giai map m, khuc thuyet cua ong
Chu Hy, xuat phat t s khong hieu biet ban chat cua Ha o, Lac th.
Bi v vi cach giai thch (Ch khong phai chng minh) cua ong Chu
Hy th hien tng o va Th khong co s phan biet ve noi dung. Bay
gi chung ta tiep tuc quan xet xem ong Chu Hy tra li cau hoi nay
nh the nao ?
ap rang: Thi ai tuy co trc sau, so muc tuy co nhieu t,
nhng ly cua no ch co mot. Co ieu Kinh Dch la do vua Phuc Hy
c Ha o trc, khong can i en Lac th. Thien Hong pham la
do vua Vu c rieng Lac th khong can nhac lai Ha o. Va lai
em Ha o bo trong so 10, tc la so 45 cua Lac th,bo trong so 5 tc
la so 50 cua phep ai Dien. Cong 5 vi 10 la so ngang doc 15 cua
Lac th. em 5 nhan 10, em 10 nhan 5 lai eu la so ai Dien. Lac
th th 5 lai t ngam 5 th c 10, cung thong nhau vi so cua phep
ai dien. Cong 5 vi 10 th c 15 cung thong nhau vi so Ha o.
Neu ro le o th du ngang, cheo, cong, thang khong cach nao khong
thong. Ha o vi Lac th ha co trc sau, kia no khac nhau ?(*)
* Chu thch trong sach a dan:
47
Chu Hy chua rang: em hnh T tng ma xem th Thai Dng
ngoi mot ma so la 9. Kien c so ay, oai c ngoi ay cho nen
Kien la 9 ma oai la 1. Thieu Am ngoi hai ma so la 8, Ly c so
ay ma Chan c ngoi ay, cho nen Ly la 8 ma Chan la 2. Thieu
Dng ngoi 3 ma so la 7, Kham c so ay, Ton c ngoi ay, cho
nen Kham la 7 ma Ton la 3. Thai Am ngoi bon ma so la 6, Khon
c ngoi ay, Ton c so ay, cho nen Khon la 6 ma Ton la 4. Nay
chia so hp cua 6, 7, 8, 9 e lam Kien, Khon, Ly, Kham ma e vao
bon ngoi chnh, theo th t cua 1, 2, 3, 4 e lam Chan, oai, Ton,
Can bu vao cho trong cua bon goc.Nh vay, qua cach tra li cua ong
Chu Hy th co le chnh ong cung chang hieu mnh ang noi g !
Nhng oan trch dan tiep theo ay la cua Au Dng Tu mot
danh nho i Tong trong Kinh Dch - vu tru quan ong phng -
a dan e ban oc tham khao nhng y kien khac nhau cua cac nha Ly
hoc co Hoa Ha.
Cho Ha o Lac th la khong u tin, t ong Au Dng tr lai a
co thuyet ay. Nhng ma thien Co menh, thien He t va sach Luan
ng eu co noi the ca va cai so trong hai o cua ch Nho truyen lai
tuy co na na giong nhau, nhng khong sai trai vi nhau. Tnh xuoi,
suy ngc, ngang doc, cong thang eu co phep tac ro rang khong
the pha bo i c. Cung nh Ha o t so 1 cua Tri en so 10 cua
at hp lai thanh so 55 cua Tri at th Kinh Dch chnh o ma ra.
Lac th t th 1 en th 9 hp lai u so cua chn tru th thien Hong
Pham van do o ma ra. Thien He t tuy khong noi ro vua Phuc
Hy nhan Ha o lam Kinh Dch (Theo sach ch Han th vua Phuc
Hy can c vao Ha o lam ra Tien thien bat quai / Ngi viet),
nhng o co noi viec: Nga xem, cui xet, nghiem gan, nghiem
xa, th biet au Ha o chang la mot viec trong cac viec o ? ai
e nguyen do che tac cua thanh nhan, khong phai ch co mot chieu,
song cai khuon kho cua Phap tng chac phai co cho rat quan he.
Nh i Hong Mong, kHoang gia tri at, kh cua Am Dng eu co
tng, nhng ma cha tng co so. en khi Ha o hien ra, roi sau cai
so 55, hoac le, hoac chan, hoac sinh, hoac thanh ro rang co the
trong thay, cai o la e m mang tr rieng cua thanh nhan, khong the
em v vi nhng kh tng menh mang. V vay, thanh nhan: nga
len ma xem, cui xuong ma xet, gan nghiem mnh, xa nghiem vat
ti o ma sau nhng s Am Dng chan le cua hai nghi, t tng,
tam que co the noi ro ra c. Thien He t noi ve nguyen do thanh
nhan lam ra Kinh Dch, tuy khong phai la mot ieu, nhng bao nh
co Ha o roi sau viec lam ra Kinh Dch mi quyet cung khong hai g.
Nh vay, qua cac oan trch dan tren ve Noi dung Ha o trong
co th ch Han cho thay:
48
Nhng nha Ly hoc Han nho trai hang ngan nam hoan toan
van rat m ho ve noi dung cua Ha o va Lac th. Vi nhng tri kien
cua mot nen van minh thi Trung co, ho van phai chap nhan mot xuat
x huyen b t tren lng con Long ma hien tren song Hoang Ha va
mot s ly giai quanh co qua hnh thc the hien cua Ha o c lu
truyen trong dan gian. Ho khong the ly giai c ban chat that cua Ha
o Lac th va tnh ng dung tren thc te cua hai o hnh nay trong Ly
hoc ong phng.
Cho en tan ngay hom nay, cac nha nghien cu van c phai lap
i lap lai rang: Ha o la o hnh do con Long Ma hien tren song
Hoang Ha va Lac th t tren lng con than qui hien len song
Lac Thuy. Tat nhien, vi quan niem nh vay, nen van minh ky v
cua ong phng van chm sau trong s huyen b va van ang thach
o tr tue cua con ngi.
Qua nhng oan trch dan va phan tch tren, co the noi rang:
Cac nha nghien cu Han nho thuoc van minh Han ch xac nhan
c rang:
Noi dung chnh cua Ha o chnh la chieu tng sinh cua
Ngu hanh .
Chung ta xem lai oan trch dan sau ay:
Tri lay so 1 ma sinh hanh Thuy, at lay so 6 ma lam cho
thanh.
at lay so 2 ma sinh hanh Hoa, tri lay so 7 ma lam cho
thanh.
Tri lay so 3 ma sinh hanh Moc, at lay so 8 ma lam cho
thanh.
at lay so 4 ma sinh hanh Kim, tri lay so 9 ma lam cho thanh.
Tri lay so 5 ma sinh hanh Tho, at lay so 10 ma lam cho
thanh.
o la Cac so eu co hp nhau.
49
Nhng ngoai viec o ra th tat ca cac luan iem giai thch cua
Han Nho ve noi dung Ha o va Lac th, trai hang ngan nam eu m
ho, huyen hoac. Bi mot le rat n gian la: Ngi ta khong the nao
tm ra mot cai ung t mot cai sai. Ha o va Lac th khong the bat
au t tren lng con Long ma va Rua than. Ngi ta se khong the tm
c ban chat cua Ha o va Lac th t sai lam rat can ban o.
Nhng ay cung cha phai nguyen nhan chnh yeu. Bi v
neu van e ch dng lai s huyen b huyen hoac cho xuat x cua
o, Th th trong hn 2000 nam ke t khi van minh Lac Viet sup o
- nhng nha nghien cu Hoa Ha cung co the tm ra ban chat cua hien
tng Ha o. S b an cua Ha o chnh la cho: Khong he co mot ban
van co ch Han nao noi en s ng dung cua Ha o trong Ly hoc co
ong phng. Ngoai tr ngi ta cho rang: Vua Phuc Hy can c vao
Ha o e lap ra Tien thien bat quai mot cach rat m ho.
O HNH HA O VA HA O CU CUNG
50
Bay gi, chung ta lai tiep tuc quan xet s ng dung duy nhat
cua Ha o trong co th ch Han . o la viec ngi ta cho rang cung
ca hang ngan nam Vua Phuc Hy can c vao Ha o e lam ra Tien
thien bat quai .
51
CHNG III
UNG DUNG CUA HA DO
1RONG CO 1HU CHU HAN
T T
T TT
rong co th ch Han trai hang ngan nam cho en nay,
ngi ta khong the nao tm thay s ghi nhan tnh ng dung
cua Ha o. Ngoai tr mot lan ghi nhan duy nhat t thi Han, nhng
cung rat m ho, qua cau:
Phuc Hy tac Ha o hoach quai .
Cu the la t hang ngan nam troi qua, cho en tan ngay hom nay
- khi ngi viet ang viet nhng dong nay trong cac ban van ch
Han cho rang: Vua Phuc Hy can c vao Ha o e lam ra Tien thien
bat quai va vua Van Vng can c vao Lac th e lam ra Hau thien
bat quai . ay cung la s ng dung duy nhat cua Ha o trong tat ca
cac ban van ch Han trai hang ngan nam nay, cho en bay gi. Nhng
cho en nay, ngi ta khong the nao hieu noi vua Phuc Hy a lay c
s nao cua Ha o e lam ra Tien thien bat quai? Trong khi o, tat ca
moi phng phap ng dung cua hoc thuat co ong phng c ghi
nhan trong co th ch Han eu lien quan en Lac th. ieu nay nhng
ai a tng mot lan xem qua cac mon ng dung can ban nh: Chu
Dch, Thai At, phong thuy eu biet ieu nay. Vay tren thc te Ha o
dung e lam g?
Trong cac ban van ch Han, Ha o khong co cho ng trong
thc te ng dung, nhng lai rat ac a trong nhng gia tr tam linh ve
tnh huyen b cua no. T thi Han en nay trai a hn 2000 nam; neu
theo truyen thuyet co xuat x t van minh Han th ieu nay a hn
6000 nam, t thi Phuc Hy (?) van khong he co cho ng cua Ha o
trong s ng dung cua hoc thuat co ong phng.
Bay gi chung ta quan xet o hnh Tien thien bat quai lien he
vi Ha o, s ng dung duy nhat cua Ha o t 6000 nam trc, theo
co th ch Han.
Ban oc xem hnh minh hoa di ay , mieu ta s phoi hp Ha
o va Tien thien bat quai.
52
O HNH LIEN HE HA O VA TIEN THIEN BAT QUAI
T lieu trong Dch hoc tinh hoa (Thu Giang - Nguyen Duy Can
trang 83. Nxb TP Ho Ch Minh 1992).
5
4
2
7
3 6
1
8
6
BAC (Thuy)
T
h
a
n
h
T h
a
n
h
T
h

n
h
T
h

n
h
1
2
3 4

o
n
g

n
o
i

h

n
g

T
a
y

n
g
o
a
i

h

n
g
ONG
(Moc)
8
TAY
(Kim)
9
NAM (Hoa)
7
(
H
u
y
)
(
H
u
y
)
(
S
u
y
)
(
S
u
y
)
e ban oc de so sanh, ngi viet the hien o hnh cu cung Ha
o phoi tien thien nh sau:
53
Quan xet o hnh nay Theo tnh chat quai v lu truyen qua co
th ch Han. Cu the la cuon Mai Hoa Dch , do Thieu Khang Tiet
cong bo vao i Tong chung ta nhan thay:
* Can (Tri / Kim) nam o so 7 Dng Hoa/ Chnh Nam tren
Ha o. Nh vay Hoa v khac Kim quai.
* oai (Kim) th nam o so 2 la Am Hoa/ ong Nam tren Ha
o. Nh vay, trng hp nay: Hoa v khac Kim quai.
* Ly (Hoa) nam o so 3 Dng Moc/ Chnh ong cua Ha o.
Nh vay, trng hp nay: Moc v sinh Hoa quai.
* Chan (Moc) nam o so 8 Am Moc/ ong Bac cua Ha o.
Nh vay, trng hp nay: Moc v hoa Moc quai.
* Khon (Tho) nam o so 1 Dng Thuy/ Chnh Bac cua Ha
o. Nh vay, Tho quai khac Thuy v.
* Can (Tho/ Nui) nam o so 6 Am Thuy/ Tay Bac cua Ha o.
Trng hp nay: Tho quai khac Thuy v.
* Kham (Thuy) nam o so 9 Dng Kim/ Chnh Tay cua Ha
o. Trng hp nay Kim v sinh Thuy quai.
* Ton (Gio / Moc) nam o so 4 Am Kim/ Tay Nam cua Ha o.
Trng hp nay, Kim v khac Moc quai.
Quan xet hien tng tren, chung ta cung nhan thay ngay rang:
Khong he co s tng thch nao gia hanh cua quai theo co th
ch Han vi hanh cua phng v tren Ha o.
Co ngi dan sach khac cho rang v tr sap xep tren Can - nam
phng Nam la khong chnh xac ma Can nam v tr chnh Bac,
Khon nam v tr chnh Nam tren Ha o. Tng quan cac v tr cua
cac quai trong Bat quai Tien thien khong thay oi.
Chung toi a sap xep theo v tr c at ra tren va the hien
di o hnh sau ay.
54
Quan xet o hnh nay Theo tnh chat quai v lu truyen qua co
th ch Han. Cu the la cuon Mai Hoa Dch , do Thieu Khang Tiet
cong bo vao i Tong.
* Can (Tri / Kim) nam o so 1 Dng Thuy / Chnh Bac,
* oai (Kim) th nam o so 6 la Am Thuy/ Tay Bac tren Ha
o.
Nh vay, trng hp nay: Kim quai sinh Thuy v
* Ly (Hoa) nam o so 9 Dng Kim / Chnh Tay cua Ha o.
Nh vay, trng hp nay: Hoa quai khac Kim v.
* Chan (Moc) nam o so 4 Am Kim / Tay Nam cua Ha o.
Nh vay, trng hp nay: Kim v khac Moc quai.
* Khon (Tho) nam o so 7 Dng Hoa / Chnh Nam cua Ha
o.
* Can (Tho/ Nui) nam o so 2 Am Hoa / ong Nam cua Ha
o.
Trng hp nay: Hoa v sinh Tho quai.
* Kham (Thuy) nam o so 3 Dng Moc / Chnh ong cua
O HNH LIEN HE HA O VA TIEN THIEN BAT QUAI
55
Ha o.
Trng hp nay Thuy quai sinh Moc v.
* Ton (Gio / Moc) nam o so 8 Am Moc/ ong Bac cua Ha
o. Trng hp nay, Moc quai tng hoa Moc v.
Quan xet hien tng tren, chung ta cung nhan thay ngay rang:
Khong he co s tng thch nao gia hanh cua quai theo co th
ch Han vi hanh cua phng v tren Ha o a c thay oi nh
tren. Tren thc te, vi tng quan cua o hnh Tien thien bat quai th
du ban oc co xoay nh the nao cung khong the nao tm c s
tng thch gia quai v va phng v tren c s Ngu hanh cua Ha o
va Ngu hanh cua bat quai. ay chnh la ieu ma hoc gia Nguyen
Hien Le a phai thot len:
Nhat la so sanh nhng hnh o vi hnh Bat quai th du giau
tr tng tng ti may cung khong the bao rang Bat quai phong
theo hai o hnh o c. (Kinh Dch - ao cua ngi quan t)
e tiep tuc tm s b an qua cau hoi nay, chung ta tiep tuc quan
xet s tng thch theo co th ch Han la: Hau thien bat quai ban
Lac th da (o hnh Hau thien bat quai xuat phat t vi Lac th
Chu Hy). Xin qu v quan tam xem hnh di ay:
O HNH CU CUNG LAC TH
56
Quan xet o hnh tren theo tnh chat quai v lu truyen qua co
th ch Han chung ta cung khong he thay mot s lien he tng thch
nao. ieu nay c chng minh nh sau:
* Can (Tri / Kim) nam Am Thuy, o so 6/ Tay Bac cua Lac
th.
HAU THIEN BAT QUAI VAN VNG
HAU THIEN BAT QUAI VAN VNG LIEN HE LAC TH
57
Trng hp nay Kim quai sinh Thuy v .
* Kham (Thuy) nam Dng Thuy, o so 1/ Chnh Bac cua
Lac th.
Trng hp nay tng hp .
* Can (Tho) nam Am Moc, o so 8/ ong Bac cua Lac th.
Trng hp nay Mot v khac Tho quai .
* Chan (Moc) nam Dng Moc, o so 3/ Chnh ong cua Lac
th.
Trng hp nay tng hp .
* Ton (Moc / Gio) nam Am Kim, o so 4/ ong Nam cua Lac
th.
Trng hp nay Kim v khac Moc quai .
* Ly (Hoa) nam Dng Kim, o so 9/ Chnh Nam cua Lac th.
Trng hp nay Hoa quai khac Kim v .
* Khon (Tho) nam Am Hoa, o so 2/ Tay Nam cua Lac th.
Trng hp nay Hoa v sinh Tho quai .
* oai Kim nam Dng Hoa, o so 7/ Chnh Tay cua Lac th.
Trng hp nay Hoa v khac Kim quai .
Nh vay, vi ngay ca Hau thien bat quai von la mot c s cua
nhng phng phap ng dung bao trum tren moi lnh vc cung khong
he co s tng thch vi Lac th. ay chnh la nguyen nhan e hoc
gia uyen bac Nguyen Hien Le cho rang:
Nhat la so sanh nhng hnh o vi hnh Bat quai th du giau
tr tng tng ti may cung khong the bao rang Bat quai phong
theo hai o hnh o c.
(Kinh Dch - ao cua ngi quan t)
Chnh v tnh bat hp ly cua s lien he gia Tien thien vi Ha
o va Hau thien vi Lac th c lu truyen trong co th ch Han t
hang ngan nam nay ong thi vi s xuat hien muon mang cua
nhng o hnh nay sau hn 1000 nam tnh t thi Han, nen a tao
c s cho nhng luan iem sai lam la:
58
1) Am Dng trong Kinh Dch khong lien quan g en Ngu hanh.
2) Am Dng Ngu hanh la cua ngi Viet va Bat quai la cua
ngi Han. Hai hoc thuyet nay hoa nhap vao thi Han .
Nhng sai lam cua luan iem nay v nhng nha nghien cu a
khong xuat phat t mot tieu ch va phng phap luan khoa hoc. Ho
ch nhn thay mot cach trc quan t nhng noi dung trong ban van
ch Han va khong biet rang co th ch Han khong phai la nhng can
ban hoan chnh ve thuyet Am Dng Ngu hanh.
Sai lam cua nhng luan iem nay la:
Luan iem 1:
* Khong giai thch c nhng hien tng lien quan en thuyet
Am Dng Ngu hanh trong chnh Kinh Dch, nh Ha xuat o, Lac xuat
th va c cho rang la c s cua Bat quai, khi ma Ha o Lac th t
no a bao ham ca Am Dng va Ngu hanh.
* Khong giai thch c cac hien tng lien quan en thuyet
Am Dng Ngu hanh c coi la co trc Kinh Dch, nh: Trong
Hoang e noi kinh to van, Hong Pham cu tru the hien phng
phap luan cua thuyet Am Dng Ngu hanh nh la mot hoc thuyet
hoan chnh va nhat quan .
Luan iem 2:
* Bat quai va tat ca cac que, ch la mot he thong ky hieu ch
khong phai la mot he thong van t co noi dung. Neu tach ra khoi
thuyet Am Dng Ngu hanh th no se chang co y ngha g ca. Cung
nh vi cong thc E = m.c
2
cua thuyet tng oi, neu tach he thong ky
hieu nay ra khoi thuyet tng oi se khong the co noi dung. Va khong
the cho rang: Thuyet tng oi thuoc ve Anhxtanh con cong thc
E=m.c
2
lai thuoc ve mot nen van minh khac ko lien quan hoac la s
ke tha tiep tuc cua hoc thuyet nay.
Do o, bat quai trong Dch hoc co noi dung ban ve Am Dng
khong the tach ri Ngu hanh thanh hai hoc thuyet rieng biet , khi
chnh noi dung bat quai a the hien tnh Ngu hanh (oai Kim, Chan
Moc v.v) Nguyen nhan cua s sai lam la do s sai lech va khiem
khuyet ngay t trong co th ch Han.
59
S m ho nay khien nha nghien cu Nguyen Hien Le cung phai
viet trong cuon sach noi tieng cua ong Kinh Dch - ao ngi
quan t nh sau:
Sao hai hnh o (Ha o va Lac th, Ngi viet) giong nhau
the: So Dng le eu la 25, gia eu co so 5, nhng vong tron
giong het nhau ma sao hnh ben phai (Lac th, Ngi viet) khong goi
la o nh hnh ben trai lai goi la Th ? Tat la so sanh nhng hnh
o vi hnh Bat quai th du giau tr tng tng ti may cung
khong the bao rang Bat quai phong theo hai o hnh o c.
Nh vay, ngay ca s ng dung duy nhat cua Ha o theo co th
ch Han trai hang ngan nam qua , cung khong he thay s hp ly trong
moi tng quan cua no .
Bi vay, mac du co rat nhieu co gang, nhng nha nghien cu co
kim ch co the co nhng phat hien qua hnh thc cua no vi nhng
hien tng tng quan (a trch dan) va khong the tm thay ban chat
cua Ha o va Lac th. ieu b an nay xay ra ngay ca vi nhng nha
nghien cu hien ai Trung Hoa (a trch dan tren).
Hang ngan nam a troi qua , nen van minh ong phng van b
an mot cach ky v, sng sng thach o tri thc cua con ngi.
*
* *
Do o, mac du nhng phng phap ng dung cua ly hoc ong
phng to ra co hieu qua tren thc te trai hang ngan nam, nhng s
tm hieu ve cac nguyen ly hoc thuat co ong phng qua cac ban van
ch Han co a hoan toan be tac. Bi v: Mot tien e can ban cua nen
Ly hoc ong phng la Ha o van con chm trong huyen b, t o keo
theo mot he thong ly thuyet can co la nguyen nhan cua phng
phap luan Am Dng Ngu hanh tren thc te ng dung cung chm
trong huyen ao.
Thc tai nao lam nen hai o hnh can ban cua nguyen ly hoc
thuat co ong phng la Ha o va Lac th?
Ngi ta a khong the hieu c ieu nay. V no thuoc ve s
qui c nhng thc tai ma tri thc cua con ngi cha biet en. ieu
nay se c chng minh ngay trong cuon sach nay. Chnh v vay,
60
ngi ta a giai thch bang cach phu mot bc man huyen b len no, e
thay the cho s thieu hieu biet , o la:
Con Long Ma hien tren song Hoang ha mang Ha o va con than
qui hien tren song Lac Thuy mang Lac th .
S giai thch ay tnh huyen hoac nay a lam cho tat ca nhng
phng phap ng dung cua hoc thuat co ong phng, nh: thien
van, a ly (Phong Thuy), T vi va ca y thuat, eu c nh t tren tri
ri xuong ma chang biet s c vao au. Cung chnh v cach giai thch
huyen hoac nay, nen mot thi no a b ngo nhan la he qua cua s me
tn d oan . Mac du hieu qua thc te cua no la vt khong gian va
thi gian trong xa hoi ong phng. Chnh hieu qua ton tai tren thc
te trai hang thien nien ky a tao niem tin cho phng phap ng dung
cua hoc thuat co ong phng .
Ngi viet at van e cho rang:
Neu s chng nghiem tren thc te la bang chng cho tnh ung
an cua mot ly thuyet khoa hoc, th hieu qua cua nhng phng phap
ng dung cua hoc thuat co ong phng trai hang ngan nam ve thi
gian va trong mot khong gian rong khap trong xa hoi ong phng,
a chng to cho mot thc tai huyen v ang sau cac phng phap o.
Thc tai o nam ngoai kha nang nhan thc cua tr tue hien ai.
Hay noi ro hn: Chung toi i tm mot thc tai ang sau nhng
phng phap luan trong ng dung co hieu qua tren thc te trai hang
ngan nam cua hoc thuat co ong phng.
e kham pha s huyen b ong phng, ngi viet cho rang:
can co s la chon ung ve coi nguon xuat x va phng phap hp ly.
Ca hai ve tren: Coi nguon & mot phng phap hp ly eu la hai yeu
to can yeu bo sung cho nhau, khong the thieu mot trong hai yeu to
nay.
Khong phai bay gi ma a trai hang thien nien ky, s huyen b
ky v cua van minh ong phng van sng sng thach o tr tue cua
nen van minh hien ai . Bi v, ngi ta khong the tm mot cai ung t
mot cai sai . Hay noi mot cach khac: Ngi ta cha tm c mot s
hp ly xuyen suot tat ca moi hien tng va van e o so vo cung ky
v lien quan en nguyen ly hoc thuat co ong phng .
61
Ngi viet co the khang nh rang:
Du ban nhan danh bat c mot phng phap luan nao, ke ca
Thng e, hoac mot tri thc trc cam tam linh th chan ly luon la
duy nhat.
c Phat a day:
Co tam van bon ngan Phap mon, tat ca eu ti vo thng
chanh ang giac
Ngay trong Kinh Thanh:
Thng e la ch ton
Trong ngan ng phng Tay, ieu nay c mo ta la:
Tat ca cac con ng eu ti La Ma.
Hoac gan ay hn, giao s Trnh Xuan Thuan phat bieu:
Toan bo vu tru c cha trong mot hat cat. Bi v giai thch nhng
s kien du n gian nhat cung phai vien dan en toan bo lch s vu tru.
Chnh v tnh duy nhat o cua chan ly ma moi s lien he gia
cac hien tng phai hp ly. Do o, hp ly chnh la tieu chuan th nhat
cua chan ly, mac du cha phai chan ly. Nhng khong bao gi co chan
ly ma lai khong bao ham tnh hp ly.
Chnh v tnh duy nhat o cua chan ly, nen du ban nhan danh
bat c mot phng phap luan nao - ke ca Thng e - th phai co tnh
hoan chnh va nhat quan.
Chnh v tnh duy nhat o cua chan ly ma moi hien tng eu
phai co moi quan he tng tac (Phai vien dan en toan bo lch s vu
tru).
Tren c s s bien minh nay, th du nhan danh bat c mot phng
phap luan nao trong lch s tri thc cua nhan loai, tnh hp ly van la
mot trong nhng tieu chuan cua chan ly.
Giao s vien s Nguyen Canh Toan phat bieu :
Mot ly thuyet khoa hoc du ky quac en au, nhng ve mat
logic ma ng vng c th no phai cha ng tiem an ben trong no
mot s phu hp vi thc tai nao o ma loai ngi cha biet. Bi le no
phu hp vi logic khong t tren tri ri xuong. Logic chnh la phan
anh thc tien va uc ket t thc tien
62
Cung tren c s cua nhng van e at ra ve mot tieu ch cho
viec kham pha nhng b an cua van minh ong phng, ngi viet
can c vao tieu ch khoa hoc hien ai sau ay:
* Mot gia thuyet hoac mot ly thuyet khoa hoc c coi la ung;
phai giai thch mot cach hp ly hau het cac hien tng va van e lien
quan en no mot cach hoan chnh va nhat quan, co tnh he thong, tnh
khach quan, tnh quy luat vi kha nang tien tri.
* Mot gia thuyet hoac mot ly thuyet khoa hoc b coi la sai; neu
ngi ta ch ra c mot luan iem bat hp ly trong he thong ly luan
cua no, ma no khong the bien minh c .
T tieu ch cho nhng ly thuyet va gia thuyet khoa hoc c
cong ong khoa hoc the gii cong nhan nay, ngi viet nhan xet thay
rang:
Hau het nhng gia thuyet a viet ve Ha o t trc en nay,
cha tm c ban chat ch thc cua Ha o. Hay noi mot cach khac:
No hoan toan bat hp ly va khong u sc thuyet phuc. S huyen ao
en mc o b coi la duy tam, me tn cua nen van minh ong phng
cho en tan ngay nay chng to ieu nay.
Viec i tm ban chat cua Ha o nguyen ly cua nen ly hoc
ong phng se tiep tuc be tac nh no a be tac trai hang thien
nien ky, neu chung ta van ch can c duy nhat vao nhng t lieu c
ghi nha n trong co th ch Ha n . B i va y, ng i vie t cho ra ng:
Can phai i tm mot nen van minh khac, o chnh la nen van hien
Lac Viet qua nhng di san con lai cua nen van minh nay tren c s
tieu ch khoa hoc.
Nh vay, phng phap khoa hoc c can c vao tieu ch khoa
hoc hien ai va nen van minh Lac Viet chnh la Coi nguon va phng
phap c la chon e kham pha nhng b an huyen v cua nen van
minh ong phng .
63
PHA N II PHA N II PHA N II PHA N II PHA N II
HA O HA O
HA O HA O HA O
T0h Vkh MIhh Lk6 VIET
Dch viet:Ha xuat o, Lac xuat th, thanh nhan tac chi
64
65
CHNG I
DI SAN VAN HOA VIE1 VA HA DO
C C
C CC
o the noi rang: Neu nen van minh Hoa Ha ma ai bieu
au tien la Khong An Quoc va Lu Ham co the ap at
mot cach chu quan, hien tng con Long Ma xuat hien tren song
Hoang Ha tren lng mang Ha o va con than Qui xuat hien tren song
Lac mang Lac th giai thch noi dung cau tren trong He t, th cau:
Ha xuat o, Lac xuat th cung co the giai thch hp ly hn la:
S van ong cua Thien Ha la c s cua nen thien van hoc Lac
Viet. o chnh la thc tai tao nen nhan thc va la c s cua nen Ly
hoc ong phng. Nhng qui luat van ong va tng tac cua no do
cac bac tr gia Lac Viet chep trong sach cua nen van minh nay, nen
goi la Lac th. Tc la sach cua nen van minh Lac Viet.
Hai cach giai thch nay khac nhau hoan toan cho: Cach giai
thch cua Han Nho a khong the chng minh c s ly giai cua
mnh, khong phai ch vai chuc, vai tram nam ma la hang thien nien
ky. Ngc lai, cach giai thch t nen van minh Lac Viet hoan toan co
kha nang minh chng mot cach hoan hao va hp ly tren moi van e
lien quan en no va chng to c mot nen van hien huy hoang trong
qua kh en nay trai gan 5000 nam (2879 trc CN 2006 sau CN
.Tong cong 4885 nam), theo ung tieu ch khoa hoc a at ra cho mot
ly thuyet va gia thuyet khoa hoc. ieu nay bat au c quan xet t
nhng di san van hoa Viet va c chng minh nhng phan tiep
theo ay trong tieu luan nay.
TRANH NGU HO HANG TRONG VA HA O
Ban oc quan tam quan xet hnh mot bc tranh dan gian noi
tieng cua nen van hoa Viet di ay .
66
TRANH TH NGU HO HANG TRONG
ay la mot bc tranh dan gian Viet Nam rat quen thuoc vi hau
nh tat ca nhng ngi Viet Nam trung tuoi . o chnh la bc tranh
th trong tn ngng dan gian Viet Nam, goi la tranh th Ngu Ho
67
phng Hang Trong . Cung co kha nhieu hoc gia, nha nghien cu tm
hieu noi dung bc tranh nay vi nhng y kien khac nhau .
S giai ma cho hnh anh nay se la phan nhap e cho noi dung
chnh cua tieu luan nay. Nhng, ngi viet xin c lu y ban oc
quan tam la:
Tat ca nhng s giai ma cac hien tng van hoa dan gian Viet
Nam va nhng nen van hoa lien quan cua ngi viet, e tm vao s b
an van hoa ong phng, eu khong la bang chng trc tiep chng
minh cho coi nguon van hoa ong phng thuoc ve ngi Lac Viet.
S giai ma nay hoan toan la s phan tch chu quan va co tnh hng
dan cho rieng ngi viet e nh hng trong viec kham pha nhng b
an cua van hoa co ong phng.
Ch khi s giai ma ung e hng dan s kham pha ban chat
ch thc cua nen van minh huyen b th chnh tnh chan ly cua s
viec se la bang chng chng minh cho phng phap giai ma tren.
Trong bc tranh th Ngu Ho nay, ieu de nhan thay nhat la:
Ngu Ho c ve vi 5 mau cua Ngu hanh sap theo chieu tng sinh
vi Ho vang ln hn han ng uy nghi gia. Tren au Ho vang,
di Mat Tri o rc co 7 cham trang huyen ao. Chan Ho vang tran
len mot mieng phu co ghi: Phap ai uy no. Hai ben Ho vang: ben
phai co 5 thanh kiem, ben trai co 5 la c lenh. Chung quanh pha tren
la nhng am may van vu huyen ao, pha di la hai tang nui cach
ieu oi xng cho hai ngai Ho ng. ac biet nhng cap mat ho trong
tranh eu m to vi mau sac tng phan tao cam giac sang rc ay uy
dung. Phong cach ve cua bc tranh tuy nang tnh qui c, nhng hnh
tng rat co than. Chnh tnh qui c cua nhng hnh tng a cho
thay s suy ngh cua ngi sang tao ra no phai gi gam vao ay mot
y tng.
o la y tng g?
Neu chung ta lay cu cung Ha o c ng dung trong hoc
thuat co ong phng, chong len tranh Ngu Ho th chung ta se nhan
thay ngay ay chnh la hnh Ngu hanh tng sinh cua Cu cung Ha
o. Xin qu v xem hnh so sanh di ay:
68
NGU HO PHOI CU CUNG
So sanh vi hnh cu cung Ha o phoi Ngu hanh trong tranh th
Ngu Ho va chieu tng sinh cua Ngu hanh trong o hnh Ha o di
ay:
69
CU CUNG HA O VA CHIEU NGU HANH TNG SINH
Nh vay, ban oc cung thay hnh tng Ngu Ho vi 5 mau cua
Ngu hanh tng sinh hoan toan trung khp vi chieu tng sinh cua
Ngu hanh tren Ha o .
Nhng neu moi viec ch dng ay th ay la ieu ma ai cung
biet: Ha o the hien qui luat Ngu hanh tng sinh.
Van e tiep theo khac han s mieu ta cua co th ch Han cho
rang Long Ma hien tren song Hoang Ha mang Ha o chnh la: Hnh
bay cham tren au ong Ho vang?
Ngi viet bai nay a su tam c rat nhieu tranh Ho cua
phng Hang Trong th nhan thay rang: Hau het cac tranh Ho (Ve
n hay Ngu Ho) eu co u 7 cham nh hnh ve tren. Mac du vi thi
gian lu truyen co nhieu tranh ve khong theo mot qui luat nhat nh,
nhng eu co hnh tng tng t. Ban oc quan xet bc tranh Ho
di ay chng to ieu nay .
70
ieu ac biet hn na la: Tren lng ong Khiet (Dan gian thng
goi la: Con coc Tau) cung co 7 cham tng t. Ngi viet a phat
hien rang 7 cham nay chnh la bieu tng cua chom sao Tieu Hung
Tinh, chom sao nh hng Bac (Thien cc Bac) tren bau tri. Xin qu
v xem hnh minh hoa so sanh di ay:
71
SO SANH CHOM SAO TIEU HUNG TINH
VI BIEU TNG TREN TRANH NGU HO VA ONG KHIET
Tai sao tranh Ngu Ho lai co hnh tng cua chom sao Thien cc
Bac tren bau tri? Phai chang ay chnh la mot mat ng cho thay Ha
o lien quan en bau tri, ma o co s van ong cua cac thien the?
Va phai chang chnh ay, tren dai Ngan Ha chia oi moi tnh Ngu
Lang Chc N, mi la coi nguon ch thc cua Ha o trong cau: Ha
72
xuat o, Lac xuat th, thanh nhan tac chi ? .
e chng to rang s van ong co tnh quy luat cua vu tru trong
Ngan ha chnh la thc tai cua Ha o - nguyen ly can ban cua hoc
thuat co ong phng - va s trung khp vi tnh hng dan bi
nhng mat ng trong van hoa dan gian Viet, se c chng minh vi
ban oc nhng phan sau trong tieu luan nay .
BANH CHNG BANH DAY VA HA O
Mot trong nhng dau hieu ac trng cua ngay Tet trong van
hoa dan gian Viet la chiec banh chng banh day. Chnh chiec banh
chng banh day oc ao, thieng lieng o la mot yeu to phan biet
ngay Tet trong van hoa Viet vi tat ca cac ngay Tet cua cac dan toc
khac.
Co nhieu nha nghien cu cho rang: Chiec banh chng, banh
day ch la mot bieu tng cho mot quan niem n gian ve vu tru quan
cua ngi xa: Tri tron, at vuong. Nhng ngay ca vi y niem
c cho la n s o, c coi la ung th cung chng to mot thc te
la:
Ngi Viet la dan toc duy nhat tren the gii - t hang ngan nam
trc cho en tan bay gi - dung thc pham lam bieu tng mot gia tr
nhan thc vu tru quan, va tr thanh mot di san van hoa phi vat the
trong van hoa truyen thong.
Ch nh vay thoi, cung u chng to mot t duy cao cap cua to
tien chung ta, khi dung thc pham lam bieu tng cho mot gia tr
nhan thc. Va ieu nay cung chng to t duy cao cap o khong the co
c t mot xa hoi n s. Ma no phai la he qua cua mot xa hoi rat
phat trien, khi cho en ngay hom nay, khong mot xa hoi tien tien nao
cua nhan loai co mot bieu tng am thc c cong nhan nh la mot
gia tr van hoa. Nhng theo cach hieu cua ngi viet bai nay th banh
chng banh day khong phai mang mot y niem n gian ve vu tru
quan. Ma no mang mot y ngha minh triet sau sac hn rat nhieu. Banh
chng banh day chnh la bieu tng cho thuyet Am Dng Ngu hanh
va la bieu tng cho mot nguyen ly can ban trong hoc thuat co ong
phng, o chnh la Ha o . ie u na y c mo ta d i a y:
Theo quan niem hoc thuat co ong phng th kh Dng co tnh
73
thuan khiet, vien man va thong bien nen tng cua Dng hnh tron.
Kh A m tu , u c, gi i ha n ne n t ng cu a A m hnh vuo ng.
Theo thuyet Am Dng th pham tru cua Am Dng rat rong: bao
trum t s khi nguyen cho en moi s van ong, phat sinh, phat trien
cua vu tru. Dng bao gom: Tri, cha, an ong... Am bao gom: at,
me, an ba... Nh vay, hnh tng vuong tron va tnh chat cua banh
chng, banh day hoan toan ay u ieu kien e bieu tng cho Am
Dng: Banh day co mau trang, khong v cua nep gia the hien s
thuan khiet; tnh deo the hien s thong bien; hnh tron cua banh day
the hien s vien man cua Dng. Banh chng hnh vuong la tng
cua Am. Nhng vat lieu cau tao nen banh chng la mot van e ang
chu y, khi hnh tng vuong tron cua banh chng, banh day the hien
Am Dng trong Ly hoc ong phng. Thuyet Am Dng Ngu hanh
noi en s tng tac , chuyen hoa Am Dng sinh ra 5 dang vat chat
can ban la Kim, Moc, Thuy, Hoa, Tho goi chung la Ngu hanh. Nam
dang vat chat nay tng tac lan nhau trong s chi phoi cua Am Dng,
khi thuy t hai dang van ong chnh la tng sinh va tng khac
c the hien hnh ve sau.
NGU HANH TNG SINH
Nhn chung Ngu hanh tng sinh theo quan niem Ly hoc ong
phng la nguon goc cua moi s phat sinh va phat trien trong s chi
phoi hai hoa cua Am Dng. Tng cua Ngu hanh khi the hien mau
sac la:
Hoa mau o; Tho mau vang; Kim mau trang; Thuy mau en;
Moc mau xanh la cay.
Bay gi chung ta xet cau tao cua cai banh chng gom bon vat
lieu chnh va phai luoc banh (dung Thuy) th co the khang nh o la
bieu tng cua Ngu hanh c sap xep theo ly tng sinh t trong ra
ngoai:
74
Tht ln (heo) sac hong thuoc Hoa sinh Tho - sac vang cua au
xanh; Tho sinh Kim - sac trang cua gao nep; Kim sinh Thuy - dch
chat cua gao nep va diep luc to cua la dong tao nen mau xanh tren
mat banh khi luoc banh (Dung Thuy); Thuy dng Moc - la dong boc
ben ngoai banh.
Xin qu v xem hnh minh hoa di ay:
SO SANH CHIEU NGU HANH TNG SINH
VA CAU TAO BANH CHNG
Qua hnh mieu ta tren, chung ta thay rang: Cau tao chiec
banh chng chnh la chieu Ngu hanh tng sinh t trong ra ngoai
.Cach buoc day lac ( lat) cua banh chng le gom 4 si day Lac Hong
, buoc tng cap song song va vuong goc vi nhau chia banh chng
thanh 9 hnh vuong, con chng to banh chng the hien hnh thc cua
Cu cung Ha o va noi dung cua no . Ban oc xem hnh minh chng
so sanh di ay:
75
BANH CHNG VA BON SI LAC HONG
LINH VAT CUA NEN VAN MINH VIET
Bieu tng cua cu cung Ha o.
CU CUNG HA O
76
Banh chng, banh day cung nh Ha o eu la he qua cua tri
thc. S hp ly trung khp en ky la gia hai san pham cua tri thc
con ngi trong van minh co ong phng la Ha o va chiec banh
chng cua to tien ngi Viet a chng to rang: No phai co chung mot
coi nguon tri thc va van hoa .
Banh chng, banh day c vua Hung - la quyen lc toi cao
trong xa hoi Van Lang cham giai nhat, v tnh bieu tng oc ao,
the hien thuyet Am Dng Ngu hanh la he t tng vu tru quan chnh
thong trong nen van minh Van Lang va Ha o chnh la nguyen ly can
ban cua hoc thuat co ong phng .
77
CHNG II
NOI DUNG CUA HA DO
1U VAN MINH IAC VIE1
He t viet:Ha xuat o,Lac xuat th, thanh nhan tac chi.
M M
M MM
oi s suy luan se be tac va khong co gia tr minh chng
mot cach thuyet phuc, neu nh khong co mot t lieu
c phat hien sau ay. T lieu nay c trch dan trong sach: Chu
Dch vu tru quan (Nxb Giao Duc -1995. Trang 44 - 51) cua Giao s
Le Van Quan, nh sau:
Lac th Ha o
Ha o va Lac th c phat hien t trong quan trac hien tng
thien van, cau tao gian n rat tien cho viec ghi nh va lu truyen.
Theo truyen thuyet:
o xuat hien song Ha i Phuc Hy, Th xuat hien song
Lac i Ha Vu.
He t thng, chng th XI a viet:
Th co thien sinh than vat, thanh nhan tac chi, thien a bien
hoa, thanh nhan hieu chi, thien thuy tng, hien cat hung, thanh
nhan tng chi. Ha xuat o, Lac xuat th, thanh nhan tac chi.
(Cho nen tri sinh ra than vat, thanh nhan ap dung theo, tri at bien
hoa, thanh nhan bat chc, tri bay ra hnh tng, hien ra s tot xau,
thanh nhan phong ra y tng. Bc o hien ra song Hoang Ha, hnh
ch hien ra song Lac, thanh nhan ap dung theo).
He t thng, chng IX lai viet:
Thien nhat, a nh, thien tam, a t, thien ngu, a luc, thien
that, a bat, thien cu, a thap. Thien so ngu, a so ngu, ngu v
tng ac nhi cac hu hp. Thien so nh thap hu ngu, a so tam
thap. Pham thien a chi so ngu thap hu ngu. Th s d thanh bien
hoa, nhi hanh quy than da.
(Tri so 1, at so 2, tri so 3, at so 4, tri so 5, at so 6, tri
so 7, at so 8, tri so 9, at so 10. Tri co 5 so (1, 3, 5, 7, 9 nhng
so le), at co 5 so (2, 4, 6, 8, 10 nhng so chan), nam ngoi tng ac
e u h p nhau. So tr i co 25 (1+3+5+7+9=25), a t co 30
2+4+6+8+10=30).Tong so tri at co 55 (=25+30). Do o ma thanh
78
ra bien hoa va hanh ong nh quy than).
au sach Chu Dch ban ngha, khi gii thieu hai hnh ve Ha
o, Lac th, Chu Hy cung a trch dan oan he t tren e chu thch.
Ong viet tiep, va ch ra moi ngi thay:
Th Ha o chi so da, Lac th cai thu quy tng, co ky so ai
c u, ly nha t, ta tam h u tha t, nhi t vi kie n, lu c ba t vi tu c.
(o la so Ha o, Lac th lay tng rua, cho nen so cua no la au oi
9, chan ap 1, ben trai 3, ben phai 7, vai la 2, 4, chan la 6, 8)
Ro rang la mieu ta hnh Lac th.
A. Ket cau Lac th
Nh tren a noi, Lac th cau tao bi nhng vong tron en
trang: au oi 9, chan ap 1, ben trai 3, ben phai 7, vai ben trai 4, vai
ben phai 2, chan trai 8, chan phai 6, lng ( gia) 5.Vong tron en la
so am (xem hnh ve). Con so Lac th von t Cu cung, dung so bieu
dien hnh tng sao. Thc te la tng tri cua Lac th, co the xem
Lac th cu tinh o (hnh Lac th 9 sao) i xa truyen lai:
HNH LAC TH CU TINH O
Qua hnh ve chung ta thay phng v va con so cua 9 chom
sao, tc la phng v va con so cua Lac th. Cung gia 5 sao goi la
toa Ngu e, la au Ngu hanh, gia va giam ng bon phng.
Di toa Ngu e la ngoi sao Bac Cc, luon luon phng Bac,
lay o nh v tr, Bac Cc oi vi pha nam cung la chn sao Thien
ky. Chnh gia pha ong la ba sao Ha bac. Chnh gia pha tay la
bay sao That cong. Ben trai Thien ky la bon sao T phu, ben
phai Thien ky la hai sao Ho bon. Ben trai Bac Cc la tam sao
Hoa cai, ben phai Bac cc la sau sao Thien tru.
79
Con so 9 cung cua Lac th 1, 3, 7, 9 la so le, goi la so dng:
2, 4 , 6, 8 la so chan, goi la so am. So dng la chnh, v tr bon
iem chnh gia, ai bieu kh tri. So am la phu, v tr bon goc, ai
bieu kh at. So 5 gia thuoc kh at (tho), la to cua Ngu hanh, v
tr cung gia.
Cac nha thuat so cho cung gia la h so, la so khong, e
quan trac va tnh toan iem c ban cua bon mua bat tiet. Con so Lac
th nhieu t la tieu ch bien oi kh hau am, lanh, manh, yeu cua ngay
em, sm toi.
B. Ket cau Ha o
Ha o lay 10 so hp vi ngu phng (nam phng), Ngu hanh,
am dng, tri at. Hnh tron trang so le, dng, la tri, cham en so
chan, am, la at, va lay tri at hp vi Ngu hanh (xem hnh ve), ket
cau cua no co may ac iem nh sau:
So 1 va so 6 cung dong ho, phng Bac, v tri 1 sinh Thuy,
at 6 thanh nc. So 2 va so 7 la bang (be ban), phng nam, v
at 2 sinh Hoa, tri 7 hoa thanh la. So 3 va so 8 la ban be (hu),
phng ong, v tri 3 sinh moc, at 8 hoa thanh go. So 4 va so 9 la
ong ao (cung ng), phng tay, v at 4 sinh kim, tri 9 hoa
thanh vang. So 5 va so 10 trong gi nhau, gia, v tri 5 sinh tho,
at 10 hoa thanh at. ung nh Chu T a noi:
Thien d nhat sinh Thuy nhi a d luc thanh chi. a d nh sinh
Hoa nhi thien d that thanh chi. Thien d tam sinh moc nhi a d bat
thanh chi. a d t sinh kim nhi thien d cu thanh chi. Thien d ngu
sinh tho nhi a d lap thanh chi.
(Tri lay 1 sinh Thuy ma at lay 6 thanh nc. at lay 2 sinh
Hoa ma tri lay 7 thanh la. Tri lay 3 sinh moc ma at lay 8 thanh
go. at lay 4 sinh kim ma tri lay 9 thanh vang. Tri lay 5 sinh tho
ma at lay 10 thanh at).
80
Ve thanh Ha o la can c vao 5 sao lan, moc, lay 55 so dien
hnh tng 5 sao. Nam sao xa goi la ngu v, la 5 hanh tinh tren
tri: Moc goi la Tue tinh, Hoa la Huynh hoac, tho la Chan tinh,
kim la Thai bach, thuy la Than tinh. Nam sao van hanh, phan chia
bi nh thap bat tu (28 ngoi sao), do quy ao cua no khong xa ng
Mat Tri, cho nen ngi xa dung e ghi ngay. Nam sao van hanh,
thi tiet eu bien oi, noi chung theo tuan t Moc, Hoa, Tho, Kim,
Thuy, ke tiep nhau xuat hien bau tri Bac cc. Moi sao eu van
hanh 72 ngay, nam sao van hanh tron vong tri 360 o. ng quy
ao cua ba sao: Moc, Hoa, Tho ln cho nen ngoai, va kheo hp
vi so 216 the Kien. ng quy ao cua hai sao Kim, Thuy nho cho
nen trong, va kheo hp vi so 144 the Khon. V 5 sao nh gi lan,
moc co quy luat nh di ay, cho nen cau tao thanh hnh Ha o nh
a gii thieu tren .
* Hang ngay sao Thuy: Gi th 1 (gi Ty) va gi th 6 (gi T)
xuat hien phng Bac.
- Hang thang ngay 1, 6; 11, 16; 21, 26; Mat Tri, Mat Trang
gap sao Thuy phng Bac.
- Hang nam: Thang 11, thang 6 luc hoang hon thay phng
Bac.
Cho nen noi Tri 1 sinh Thuy, at 6 ma thanh nc.
* Hang ngay sao Hoa: Gi th 2 (gi Su) va gi th 7 (gi
Ngo) xuat hien phng Nam.
- Hang thang ngay 2, 7 (tc la mong 2, mong 7, 12, 17, ) Mat
Tri, Mat Trang gap sao Hoa phng Nam.
- Hang nam thang 2, thang 7, luc hoang hon thay phng
Nam.
Cho nen noi: a nh sinh Hoa, thien that thanh chi (at hai
sinh Hoa, tri bay thanh la).
* Hang ngay sao Moc: Gi th ba (gi Dan) va gi th 8 (gi
Mui) xuat hien phng ong.
- Hang thang ngay 3, ngay 8 (mong ba, mong 8, mi ba, mi
ta m) Ma t Tr i, Ma t Tra ng ga p sao Mo c phng o ng.
- Hang nam thang 3, thang 8, luc hoang hon thay phng ong.
Cho nen noi Tri ba sinh moc, at tam thanh go.
* Hang ngay sao Kim: Gi th 4 (gi Mao) va gi th 9 (gi
than) xuat hien phng Tay, - Hang thang ngay 4, 9 (mong 4,
mong 9) Mat Tri, Mat Trang gap sao Kim phng Tay.
- Hang nam thang 4, thang 9, luc hoang hon thay phng
81
Tay.
Cho nen noi at 4 sinh Kim, tri 9 hoa thanh vang.
* Hang ngay sao Tho: Gi th 5 (gi Thn) va gi th 10 (gi
Dau) xuat hien gia.
- Hang thang, ngay 5, 10 (mong 5, mong 10) Mat Tri, Mat
Trang gap sao Tho gia.
- Hang nam thang 5, thang 10 luc hoang hon thay gia tri.
Cho nen noi: Tri 5 sinh tho, at 10 hoa thanh at.
Qua o, co the thay, Ha o khong phai do con ngi tuy y ve
vach. Vach ra nh vay, la can c vao tng tri, nam sao lan va
moc, o cung la nguon goc cua Ngu hanh: Thuy, Hoa, Tho, Kim,
Moc. V hang nam thang 11 trc tiet ong ch, sao Thuy thay
phng Bac, ang luc giao thi mua ong, muon vat ngu ong (
an), tren mat at ch co bang tuyet va nc. Khai niem hanh Thuy
hnh thanh la nh vay.
Thang 7, sau tiet Ha ch sao Hoa thay phng Nam, ang luc
giao thi mua he, tren mat at kho nong. Khai niem hanh Hoa ra
i la nh vay.
Thang 3 Xuan phan, sao Moc thay phng ong, ng luc
gia thi mua xuan, cay co nay mam sinh trng. Khai niem hanh
Moc hnh thanh la nh vay.
Thang 9 Thu phan, sao Kim thay phng Tay, i xa lay
kim loai toi luyen thanh binh kh, cho nen lay Kimbieu th mua thu
kh tri sat phat. Khai niem hanh Kim hnh thanh la nh vay.
Thang nam sao Tho thay gia tri, bieu th luc bay gi at
am thap, Moc, Hoa, Kim, Thuy eu lay cai o lam iem gia, sao
Moc, Hoa, Kim, Thuy lan moc dan en khi hau bon mua bien oi,
eu la quan trac t mat at, khai niem hanh Tho hnh thanh la nh
vay.
Tren ay, chung toi e cap ket cau Ha o va Lac th theo
thien van.
oan trch dan tren cho chung ta thay mot c s ve thien van
hoc oi vi nguon goc cua Ha o Lac th. T lieu nay khong thay
giao s tac gia cho biet a trch dan hoac su tam t au. Nhng tren
c s nhng tai lieu tham khao cuoi sach, ngi viet cho rang: Nguon
t lieu nay co the co xuat x t Nhat Ban. Ban ve Lac th cu tinh
o a chng to rang ay la mot t lieu toi co v danh t Lac th
cho ten goi cua ban ve nay. Chnh ban o nay vi ten goi Lac th a
82
phu nhan xuat x Hoa Ha t tren lng con rua than cua no, bi nhng
ieu can ban sau ay:
Hnh ma chung ta quen goi la Lac th trong sach co ch Han
chnh la hnh bieu tng qui c cua Lac th cu tinh o. Va chnh
Lac th cu tinh o vi noi dung cua no phu nhan xuat x Hoa Ha
von c coi la tren lng rua than cua song Lac cua o hnh nay.
ong thi cung t ten goi Lac th cu tinh o a cho thay xuat x
Lac Viet cua no, bi chnh ten goi Lac th Cu tinh o, khong con co
the giai thch la o hnh t tren lng rua hien ra song Lac Thuy, s
giai thch hp ly hn ca la sach cua ngi Lac Viet. Vi s giai thch
nay co tnh nhat quan va hoan chnh vi kha nang giai thch mot cach
hp ly cac van e lien quan.
HNH MINH HOA SO SANH
LAC TH TRONG SACH HAN
LAC TH CU TINH O
83
* Cung t t lieu trch dan tren cho thay: Ha o von c coi
la xuat x t tren lng con Long Ma xuat hien tren song Hoang Ha
trong co th ch Han chnh la bieu tng co ong cua s van ong
co tnh qui luat cua Ngu tinh tren bau tri. Chnh noi dung nay a phu
nhan xuat x Hoa Ha cua o hnh ma chung ta van quen goi la Ha o.
e kiem chng tnh chnh xac cua t lieu a trch dan, chung ta ch
can chu kho nhn len bau tri, lap lai hien tng ma to tien ngi
Viet a lam va b that truyen theo lch s thang tram cua ngi Lac
Viet: Ngng d quan thien van, th chung ta se thay ngay tnh hien
thc cua noi dung: Ha xuat o.
T nay, cau Ha xuat o, Lac xuat th se c hieu rang: Nhng
phng v va s van ong cua cac v sao tren Thien Ha cua chung ta
(Ngan Ha) mang tnh qui luat cua s tng tac trong vu tru va c
ghi nhan trong sach cua nen van hien Lac Viet: Lac xuat th. ieu
nay chng to tnh hng dan cua chom sao Tieu Hung Tinh tren tranh
th Ngu Ho cua ngi Lac Viet.
Cho en nam 2005 - sau khi tieu luan nay a hnh thanh t rat
lau, chung toi mi c biet en trnh thien van Skymap pro. Chnh
trnh thien van nay a minh chng mot cach sac sao tren thc te qui
luat van ong cua Ngu tinh chnh la noi dung cua Ha o. ieu nay lai
ch thang en mot thc tai huyen vu trong vu tru o chnh la quy luat
tng tac cua s van ong t vu tru en a cau.
Ban oc tieu luan nay co the t kiem chng nhng ieu nay qua
trnh thien van Skymap pro va c minh hoa di ay :
Nhng hnh nay eu c lay v tr quan sat t Thng Hai vao
ngay 20 thang 3 nam 2007. Nham ngay mung 2 thang 2 nam inh
Hi. V trong tai lieu do giao s Le Van Quan a len khong noi ro v
tr quan sat cho nen chung toi a lay v tr Thng Hai la mot v tr
tng oi mien Nam song Dng T e tham nh tai lieu tren.
Hnh minh hoa trang sau.
84
H

n
h

t
r
e
n

l
a

b
a
u

t
r

i

p
h

n
g

N
a
m

t
h
e
o

t
r

n
h

t
h
i
e
n

v
a
n

S
k
y
m
a
p

P
r
o

t
a
i

v

t
r

T
h

n
g

H
a
i

v
a
o

l
u
c


1
2

g
i

n
g
a
y

m
u
n
g

2

t
h
a
n
g

2

i
n
h

H

i
.

N
h
a
m

n
g
a
y

2
0

t
h
a
n
g

3

n
a
m

2
0
0
7
.
85
H

n
h

t
r
e
n

l
a

b
a
u

t
r

i

p
h

n
g

N
a
m

t
h
e
o

t
r

n
h

t
h
i
e
n

v
a
n

S
k
y
m
a
p

P
r
o

t
a
i

v

t
r

T
h

n
g

H
a
i

v
a
o

l
u
c


1
6

g
i

n
g
a
y

m
u
n
g

2

t
h
a
n
g

2

i
n
h

H

i
.

N
h
a
m

n
g
a
y

2
0

t
h
a
n
g

3

n
a
m

2
0
0
7
.
86
T s minh chng thc te trung khp vi mot t lieu co, ngi
viet co the khang nh rang:
S van ong tng tac co tnh qui luat cua Ngan Ha va vu tru la
c s cua nen thien van hoc Lac Viet. o chnh la thc tai tao nen
nhan thc cua nen ly hoc ong phng.
ieu nay a chng minh Ha o la qui luat van ong va tng
tac c la chon cua Ngu tinh trong Thai Dng he len a cau. Do
o, Ha o la nguyen ly can ban trong moi phng phap ng dung cua
hoc thuat co ong phng.
Van e nay se c tiep tuc chng minh cac phan sau ay .
87
CHNG III
HA DO VA HAU 1HIEN BA1 QUAI IAC VIE1
1. NGUYE N LY CA N BA N CU A HO C THUA T CO O NG
PHNG
T T
T TT
rong phan tren, ngi viet a chng minh vi ban oc ve
mot thc tai la c s nhan thc tao nen Ha o Lac th
chnh la s van ong va tng tac co tnh qui luat cua vu tru va thuoc
ve van minh Viet. Thc tai nay cung chnh la noi dung ch thc cua
Ha o Lac th. ieu nay giai thch ro noi dung cua cau trong He t:
Ha xuat o , Lac xuat th chnh la Ngan Ha cua chung ta la c
s thc tai cho s nhan thc vu tru va nen van minh Lac Viet la chu
nhan ch thc cua nhng gia tr nhan thc nay the hien trong Kinh
Dch va cac van e lien quan .
Trung thanh vi tieu ch khoa hoc cho mot ly thuyet khoa hoc
la:
Mot gia thuyet hoac mot ly thuyet khoa hoc c coi la ung,
phai giai thch mot cach hp ly hau het cac hien tng va van e lien
quan en no mot cach hoan chnh va nhat quan, co tnh he thong, tnh
khach quan, tnh quy luat vi kha nang tien tri.
Can c theo tieu ch khoa hoc, ngi viet phai tiep tuc chng
minh tnh hp ly cua luan iem tren khi ng dung Ha o e giai thch
hp ly en moi hien tng va van e lien quan en no, mot cach nhat
quan, hoan chnh, co tnh khach quan, tnh qui luat va kha nang tien
tri.
Tren c s ly giai cau Ha xuat o , Lac xuat th, thanh nhan tac
chi cho thay noi dung ch thc cua cau nay. Nhng ngoai noi dung
cua cau trong He t c giai thch nh tren, th trong cuon sach nay,
ngi viet van dung t Ha o va Lac th nh nhng danh t
rieng e ch hai o hnh nay v thoi quen trai hang ngan nam nay.
Can c vao tieu ch khoa hoc vi s hng dan cua nhng di san
88
van hoa phi vat the thuoc ve nen van minh Lac Viet con lai en nay,
ngi viet cung ban oc tiep tuc quan xet va s minh chng tnh chat
cua Ha o trong tnh ng dung cua no. T o, chung ta se thay c
gia tr cua thong iep gi qua bc tranh dan gian lu truyen qua bao
the he ngi Lac Viet: Phap ai Uy No .
Mot trong nhng ng dung quan trong co tnh nguyen ly can
ban cua hoc thuat co ong phng la Ha o phoi Hau thien bat quai
Lac Viet. Nguyen ly nay phu nhan noi dung t co th ch Han la Lac
th phoi Hau thien bat quai Van Vng . Chnh v la yeu to co tnh
can ban, nen ngi viet danh mot chng trong cuon sach nay e
chng minh cho luan iem tren .
HA O VA HAU THIEN BAT QUAI LAC VIET
He t viet: Ha xuat o, Lac xuat th thanh nhan tac chi
Tren c s phan tch va chng minh phan 1 chng III ve tnh
mau thuan bat hp ly trong co th ch Han khi noi dung cua no co
quan niem cho rang:
* Ha o lien quan en Tien thien bat quai
* Lac th lien quan en Hau thien bat quai
Va ieu nay chnh la c s e hoc gia Nguyen Hien Le cho
rang:
Nhat la so sanh nhng hnh o vi hnh Bat quai th du giau tr
tng tng ti may cung khong the bao rang Bat quai phong theo
hai o hnh o c. (Kinh Dch - ao cua ngi quan t)
Chu Dch Hau thien bat quai - la cuon sach ng dung huyen
v tat ca moi hien tng thien nhien, cuoc song va con ngi, chnh la
Phap ai Uy No - qui luat chu yeu bao trum . Nh vay, t s chng
minh tren ve noi dung Ha o va cac moi lien he cua Hau thien bat
quai lien quan en thien nhien, cuoc song va con ngi , chung ta
hoan toan co c s ngay t chnh cuon Chu Dch e cho rang:
Ha o chnh la c s cua Hau thien bat quai Lac Viet .
Bi v, xet ve noi dung ban van th ch duy nhat cuon Chu Dch
noi ve s ng dung khi nguyen cua Ha o. Ban oc quan xet o hnh
89
di ay:
HA O VA HAU THIEN BAT QUAI LAC VIET
Xuat x t van minh Lac Viet
Qua o hnh tren tam thi e sang mot ben nhng van e lien
quan en v tr Ton & Khon (a chng minh trong cuon Tm ve coi
nguon Kinh Dch va tiep tuc chng minh trong cuon sach nay)
quan tam cung nhan thay mot s trung khp hoan toan cho 4 phng
v chnh ong Tay Nam Bac la:
* Kham Thuy / Chnh Bac trong ng dung cua Hau thien bat
quai nam o so 1 chnh Bac / Thuy cua Ha o (Hien tng nay cung
trung khp khi Hau thien bat quai Van Vng lien he Lac th, theo
co th ch Han).
* Chan Moc / Chnh ong trong ng dung cua Hau thien bat
quai nam o so 3 chnh ong / Moc cua Ha o (Hien tng nay
cung trung khp khi Hau thien bat quai Van Vng lien he Lac th,
theo co th ch Han).
* oai Kim / Chnh Tay trong ng dung cua Hau thien bat quai
Lac Viet nam o so 9 chnh Tay / Kim cua Ha o. Trong co th ch
Han th oai kim nam cung so 7 la o so thuoc Hoa cua Lac th .
Hoa khac Kim .
90
* Ly Hoa / Chnh Nam trong ng dung cua Hau thien bat quai
Lac Viet nam o so 7 chnh Nam / Hoa cua Ha o. Trong co th ch
Han th Ly/ Hoa nam cung so 9 thuoc Kim cua Lac th . Hoa khac
Kim
Tnh chat Ngu hanh cua hai phng v chnh trong Hau thien
Lac Viet vi Ha o khong oi so vi Hau thien bat quai Van Vng
lien he vi Lac th theo co th ch Han la Kham - Thuy Bac va Chan
- Moc ong.
Nhng tnh hp ly va nhat quan hoan toan vi 4 chnh quai tren
lai ch co Ha o lien he vi Hau thien bat quai Lac Viet la:
* Kham Thuy - Bac nam chnh v cung Dng Thuy Bac, o
so 1 cua Ha o .
* Chan Moc - ong nam chnh v cung Dng Moc ong, o so
3 cua Ha o .
* Ly Hoa - Nam, nam chnh v cung Dng Hoa Nam, o so
7 cua Ha o .
* oai Kim Tay, nam chnh v cung Kim Tay cua Ha o.
Nh vay, ch co Ha o lien he vi Hau thien bat quai Lac Viet
mi chng to s trung khp mot cach hp ly, nhat quan vi moi lien
he thc te cua s khi nguyen nen Ly hoc ong phng trong Chu
Dch
Tnh hp ly trung khp hoan toan nay a phu nhan moi lien he
gia Hau thien Van Vng vi Lac th theo co th ch Han .
S ket hp cua Ha o vi Hau thien bat quai Lac Viet , chnh la
cha khoa rat quan yeu e m kho tang van hoa ong phng ay
huyen ao mot cach ky v, khi bui thi gian phu day len nen van hien
mot thi vang son cua ngi Lac Viet. ieu nay se c tiep tuc
minh chng di ay .
Mot van e can c tiep tuc at ra la:
Neu nh Ha Lac la bieu ly co ong cua thuyet Am Dng Ngu
hanh th Bat quai khong the coi la mot ky hieu t than, bieu ly cho
mot noi dung oc lap khong lien quan en Am Dng Ngu hanh c.
Bi v, neu Bat quai la nhng ky hieu t than bieu ly cho noi dung
91
oc lap ch lien quan en Am Dng trong Kinh Dch va khong lien
quan en Ha Lac noi rieng, hoac thuyet Am Dng Ngu hanh noi
chung th no phai la he qua nhan thc t mot thc tai khac. ay la
ieu vo ly va ngi viet a chng minh bai tren ve hai luan iem
sai la m xua t hie n t nh ng tha p nie n cuo i cu a the ky tr c la :
1) Am Dng trong Kinh Dch khong lien quan g en Ngu hanh.
2) Am Dng Ngu hanh la cua ngi Viet va Bat quai la cua ngi
Han.
Nh vay, ieu giai thch hp ly nhat phu hp vi nhng tieu ch
cua khoa hoc hien ai la:
Bat quai chnh la nhng ky hieu theo thuat toan cua he nh
phan va la sieu cong thc cua thuyet Am Dng Ngu hanh c bieu
ly co ong trong Ha o va Lac th.
Tat ca nhng phan chng minh tren mi ch mang tnh chng
minh cho mot nguyen ly ly thuyet can c vao mot gia thuyet hp ly.
Theo tieu ch khoa hoc hien ai th s chng minh nay ch c coi la
ung, neu t nguyen ly ly thuyet nay ly giai mot cach hp ly tat ca
moi trng hp lien quan en no mot cach nhat quan, hoan chnh va
khach quan, co tnh qui luat va kha nang tien tri.
Bi vay, phan tiep theo ay se la s minh chng tnh hoan chnh
va nhat quan cua nguyen ly can ban nay.
2. HAU THIEN BAT QUAI LAC VIET
S phoi hp Hau thien bat quai Lac Viet vi Ha o, la s thay
oi co tnh can ban nguyen ly cua cac phng phap ng dung lien
quan en thuyet Am Dng va Ngu hanh va la chiec cha khoa e m
canh ca b an cua nhng gia tr tri thc cua van hoa ong phng.
Bi vay, tnh hp ly a chng minh khong the gii han vi chnh
no. Vi luan iem cho rang: Ha o la quy luat chu yeu bao trum
(Phap ai uy no) la c s cua Hau thien bat quai Lac Viet, co nguon
goc la nhng hieu ng tng tac t vu tru en a Cau, lien quan en
tat ca moi van e thien nhien, cuoc song va con ngi th no phai
chng to mot tnh ly giai hp ly cho tat ca moi phng phap ng dung
va hien tng lien quan en thuyet Am Dng Ngu hanh, theo ung
cac tieu ch khoa hoc hien ai.
92
Nhng s chng minh nay se khong the hoan chnh, neu khong
giai thch mot nguyen ly co tnh can ban na lien quan la Hau thien
bat quai oi cho Ton & Khon (c dnh danh la Hau thien bat
quai Lac Viet, hoac Hau thien Lac Viet). C s cua s chng
minh nay, ngi viet a trnh bay trong cuon Tm ve coi nguon Kinh
Dch (Nguyen Vu Tuan Anh, Nxb VHTT 2002), ban oc co the tham
khao. Nhng trong phan nay e tien cho viec tm hieu va quan xet
cua ban oc quan tam ngi viet xin c trnh bay lai nhng luan
c chnh nh sau:
Luan e th nhat
Tren thc te cau tao cua Bat quai, cac nha nghien cu Dch hoc
co kim a phan loai thanh hai nhom la:
A. Nhom bat Dch gom: Can, Khon, Ly, Kham
ac tnh cua 4 quai nay la: Khong thay oi thuoc tnh quai khi
xoay chuyen cac quai.
B. Nhom ien ao Dch gom: oai, Ton, Can, Chan
Nhom nay lai phan lam co hai cap:
1) oai & Ton
2) Can & Chan
Trong nhom ien ao Dch nay, chung co tnh chat sau:
* Nhng quai trong cung mot cap (oai & Ton hoac Can &
Chan) neu xoay 180 o th thay oi ac tnh quai cho nhau.
* Neu ket hp hai quai trong cung mot cap th ta se c mot
cap Bat Dch. Chung ta tam at ten la: Cap ien ao Dch cung tnh
chat
93
Luan e th hai
T thuan t cua 64 que c ghi nhan trong Chu Dch va c
bao chng bang T quai truyen, ngi viet a sap lai tng cap lien
tiep va c 32 cap que co tnh chat oi xng nh sau:
94
95
Tren c s 32 cap que trnh bay tren, ban oc se nhan thay
ngay rang: Moi cap la mot o hnh oi xng nhau. Trong o co 4 cap
oi xng Am Dng va 28 cap oi xng nghch ao.
Ban oc cung nhan thay rang:
e co 32 cap que co tnh oi xng th chung co 3 phng thc
tao cap sau ay:
1. Hai quai bat Dch ket hp vi nhau. Th du:
96
2. Mot quai bat Dch ket hp vi mot cap ien ao Dch cung
tnh chat. Th du:
3. HaiCap ien ao Dch cung tnh chat ket hp vi nhau.
Th du:
Nh vay, khi mot quai ien ao Dch cung ket hp vi mot
quai ien ao Dch cung tnh chat vi no thanh mot Cap ien ao
Dch cung tnh chat va tng ng mot quai bat Dch trong viec
tao 32 cap que.
Nh vay:
* Can c vao luan e th nhat ve cac Cap ien ao Dch cung
tnh chat,
* Can c vao luan e th hai ve qui luat tao nen tnh oi xng
cua cac cap que.
o la:
e co c 32 cap que theo ung thuan t 64 que trong Chu
Dch th qui luat o se gom hai quai bat dch ket hp, hoac hai Cap
ien ao dch cung tnh chat ket hp, hoac mot Cap ien ao dch
cung tnh chat ket hp vi mot quai bat dch.
Hay noi mot cach khac: e co c 32 cap que oi xng th hai
quai ien ao dch phai ket hp e thanh mot cap quai Bat
dch.Xet o hnh Hau thien bat quai trong ban van co ch Han, chung
ta thay rang:
97
Cap ien ao dch cung tnh chat Can & Chan co v tr canh
nhau cung tnh chat Am Dng/ Moc tren Ha o. Trong s tao thanh
thuan t 64 que/32 cap que oi xng, chung ket hp e tao thanh mot
cap ien ao Dch cung tnh chat. V vay cap ien ao dch cung
tnh chat oai &Ton khong the v tr cach nhau nh o hnh Hau
thien bat quai c mo ta trong ban van ch Han. Tnh hp ly cua
thuan t 64 que Dch c minh chng trong T quai truyen va o la
s ng dung hu hieu tren thc te trai hang thien nien ky (Trc khi
o hnh Hau thien bat quai Van Vng c cong bo vao i Tong)
ly giai tat ca moi chuyen lien quan en con ngi vi kha nang tien
tri a chng to v tr Ton & Khon phai thay oi theo va o la noi
dung nguyen Thuy cua Hau thien bat quai Lac Viet trc khi nen van
minh nay sup o mien nam song Dng T .
Xin qu v xem hnh di ay:
HAU THIEN LAC VIET
Thay oi v tr quai Ton ong Nam sang Tay Nam
& quai Khon Tay Nam sang ong Nam
so vi Hau thien Van Vng .
98
HAU THIEN BAT QUAI THEO SACH HAN
Nh vay, s thay oi v tr Ton & Khon a chng to tnh hp ly
trong viec giai thch tnh ket hp cua oai & Ton trong viec tao ra
thuan t 64 que / 32 cap que tren thc te.
Chnh s thay oi nay va tiep theo o la: Hau thien bat quai
Lac Viet ket hp vi Ha o la nguyen ly can ban cua thuyet Am
Dng Ngu hanh , trong viec tiep tuc giai thch tat ca moi trng hp
lien quan mot cach hp ly, hoan chnh va nhat quan, giai thch tnh
quy luat, tnh khach quan va kha nang tien tri cua sieu ly thuyet Am
Dng Ngu hanh, mot ly thuyet thong nhat vu tru. o la nhng trng
hp the hien phng phap ng dung trong Thai At, T Vi, on
giap, T Bnh,
Hay noi mot cach khac: o chnh la cai cha khoa e m canh
ca b an cua van minh ong phng.
S phuc hoi nguyen ly can ban Hau thien Lac Viet phoi Ha o,
khong ch dng lai noi dung hp ly vi chnh no, ma con chng to
mot s giai thch hp ly vi ca coi nguon lch s lien quan en no.
ieu nay con co ngha la no se phai chng to mot kha nang phuc hoi
toan bo he thong ly thuyet va cho chung ta biet en mot thc tai nao
la c s nhan thc dan en hnh thanh he thong ly thuyet va kha nang
99
tien tri cua no. Can c tren tieu ch khoa hoc hien ai th tat ca cac
mon ng dung thuoc phng phap ng dung trong hoc thuat co ong
phng ma chung ta biet en, t thien van, y ly, lch so, cac phng
phap tien tri eu phai c giai thch mot cach nhat quan va hp ly
t nguyen ly can ban cua no: Hau thien Lac Viet phoi Ha o .
ieu nay se c chng minh tiep tuc cac phan tiep theo di
ay.
100
101
PHU CHNG
GIAI MA NHUNG HIEN 1UONG
VAN HOA DAN GIAN IIEN QUAN
Ngi viet mot lan na xin c lu y ban oc quan tam la:
Tat ca nhng s giai ma cac hien tng van hoa dan gian Viet
Nam va nhng nen van hoa lien quan cua ngi viet, e tm vao s b
an van hoa ong phng, eu khong la bang chng trc tiep chng
minh cho coi nguon van hoa ong phng thuoc ve ngi Lac Viet.
S giai ma nay hoan toan la s phan tch chu quan va co tnh hng
dan cho rieng ngi viet e nh hng trong viec kham pha nhng b
an cua van hoa co ong phng.
Ch khi s giai ma ung e hng dan s kham pha ban chat
ch thc cua nen van minh huyen b th chnh tnh chan ly cua s
viec se la bang chng chng minh cho phng phap giai ma tren .
Van e c at ra trong phan nay, khong ch dng lai s giai ma
nhng gia tr van hoa dan gian Viet Nam, ma no con ca nhng
truyen thuyet dan gian von c coi la thuoc ve van minh Hoa Ha va
cua chnh Kinh Dch. Ban oc lan lt xem noi dung giai ma di
ay:
1. Giai ma Tiet V - Thuyet quai truyen
Xet ve lch s van ban th o hnh Hau thien do ong Thieu Khang
Tiet cong bo vao i Tong hoan toan co thuan t trung khp vi tiet
V thuyet quai truyen ghi nhan trong Chu Dch - neu xet thuan t theo
chieu kim ong ho t quai Chan (e xuat ho Chan).
Noi dung ban van trong Chu Dch - Tiet V - Thuyet Quai
truyen co ve nh la mot s bao chng cho thuan t cua o hnh Hau
thien bat quai lu truyen trong co th ch Han chnh la oan van sau
ay:
* e xuat ho Chan. Te ho Ton. Tng kien ho Ly. Tr dch ho
Khon. Thuyet ngon ho oai. Chien ho Can. Lao ho Kham. Thanh
ngon ho Can.
102
Sau o hang ngan nam, o hnh Hau thien bat quai c cac
ao gia la Thieu Khang Tiet cong bo vao i Tong th hoan toan
trung khp vi thuan t cua oan van tren. Nhng thc te Tiet V
Thuyet quai truyen co phai la mot thc tai co tnh nguyen ly cho o
hnh Hau thien bat quai khong ?
Ban oc quan tam xem hnh di ay:
THUAN T HAU THIEN BAT QUAI
VA TIET V THUYET QUAI TRUYEN (*)
(Theo co th ch Han)
Nh vay, qua o hnh tren chung ta thay rang: Hoan toan co s
trung khp theo thuan t cua o hnh Hau thien bat quai theo co th
ch Han c cong bo vao i Tong vi ban van Kinh Dch co lu
truyen t thi Han trong Tiet V Thuyet quai truyen. Bi vay, co
mot so nha nghien cu hien ai cho rang:
o hnh Hau thien bat quai do cac ao gia thi Tong can c
vao Thuyet quai tao ra.
Nhng thc te th ngay oan van tren cua Tiet V Thuyet quai
truyen lai khong he co mot ch nao xac nh ay la c s cua o hnh
Hau thien bat quai c cong bo vao i Tong. Ngha en cua oan
103
tren ch la:
e xuat ho Chan = Vua ra ca Chan.
Te ho Ton = Lam bang ca Ton.
Tng kien ho Ly = Gap g ca Ly.
Tr dch ho Khon = Suy ngh chuyen ca Khon.
Duyet ngon ho oai = Vui ve oai (hoac noi chuyen oai).
Chien ho Can = Tranh chap Can.
Lao ho Kham = Kho nhoc Kham.
Thanh ngon ho Can = Noi xong Can.
Ngay trong Thuyet quai truyen cung co mot li giai thch s sai
ve oan van b an tren. Chung ta cung quan xet toan bo oan giai
thch o nh sau:
Van vat xuat ho Chan. Chan, ong phng da. Te ho Ton.
Ton ong Nam da. Te da gia, ngon van vat chi khiet te da. Ly da gia,
minh da, van vat giai tng kien, Nam phng chi quai da. Thanh
nhan Nam dien nhi thnh thien ha, hng minh nhi tr, cai thu ch th
da. Khon da gia, a da, van vat giai tr dng yen. Co viet: Tr dch
ho Khon. oai chnh Thu da, van vat chi s duyet da. Co viet:
Duyet ngon ho oai. Chien ho Can, Can Tay Bac chi quai da, ngon
Am Dng tng bac da. Kham da, Thuy da, chnh Bac phng chi
quai da, lao quai da. Van vat chi s quy da. Co viet: Lao ho Kham.
Can ong Bac chi quai da, van vat chi s thanh chung nhi s thanh
thuy da. Co viet: Thanh ngon ho Can.
(Ban dch cua Hai An Kinh Dch vi i song - Nxb VHDT
1998):
Van vat xuat ra Chan. Chan phng ong. Hoan thanh
moi viec Ton, Ton ong Nam. Hoan thanh co ngha la van vat tr
nen trong sach hoan toan. Ly la sang, van vat eu thay nhau, la que
cua phng Nam. Thanh nhan quay mat ve phng Nam ma tr, la
lay tng ay. Khon la at, lo cho van vat c nuoi dng, cho
nen noi rang: Lam cho chung giup ch nhau Khon. oai la gia
mua Thu, van vat eu vui ve, cho nen noi rang: Lam cho chung vui
oai. Chien au Kien, Kien la que chu Tay Bac, co ngha la
o Am Dng kch ong nhau vay. Kham la nc, la que cua phng
Bac, la que kho nhoc, ma moi vat eu quy phuc, cho nen noi rang:
Kho nhoc Kham. Can la que ong Bac, ni ma luc au va luc
104
cuoi cua van vat hoan tat, cho nen noi rang: Thanh tu Can.
Nh vay, Tiet V Thuyet quai truyen c chia lam hai phan:
Phan mot co tnh sam ng e xuat ho Chan .. la luan e va phan hai
la s giai thch luan e tren. Do o, van e c at ra la: Tai sao
cung mot ngon ng (Ch Han), cung mot tac gia (Von c coi la
Khong T) lai phai co phan nay dien giai chu thch cho phan kia?
Pha i cha ng pha n mo t la th a, v ch pha n hai cu ng u ngha ?
Tren c s s mau thuan nay, ngi viet cho rang: Phan mot chnh la
mot mat ng cho thay v tr Ton Khon can phai sa lai, phan hai la s
che giau mat ng nay .
Toan bo mat ng nay c giai ma ngh sau:
1. e xuat ho Chan = Vua ra ca Chan: S tm hieu phuc hoi co
s thi Hung Vng (e) se gay chan ong, do nhng thay oi t can
ban nhng nguyen ly cua thuyet Am Dng Ngu hanh.
2. Te ho Ton = Lam bang ca Ton: Bo v tr cua quai Ton
ong Nam.
3. Tng kien ho Ly = Gap g phng Nam: S viec bat au
t phng Nam. Tc nen van minh Lac Viet
4. Tr dch ho Khon = Suy ngh chuyen quai Khon: Suy ngh
mot phng phap luan hp ly e chuyen ca Khon. ng nhien la
chuyen ve ong Nam khi a bo quai Ton khoi v tr nay.
5. Duyet (Co sach dch la thuyet) ngon ho oai = Vui ve
oai: ieu nay se ung vi nguon goc cua Kinh Dch.
6. Chien ho Can = Tranh chap Can: T ay se phuc hoi mot
sieu ly thuyet vu tru quan (Can / Tri) va gay tranh luan.
7. Lao ho Kham = Kho nhoc phng Bac: Cung co the hieu
la: Thuy Kham chu than tr, can co s suy ngh lao tam mi co the tm
hieu c s that bao trum bi bc man huyen b.
8. Thanh ngon ho Can = Can chnh la tng cua Trai at (Xin
xem Tm ve coi nguon Kinh Dch. Nxb ai hoc Quoc gia T/p HCM
& Nxb Van Hoa Thong Tin . Tieu e: Ly giai ve nguyen nhan hien
tng que Can trung cung trong ng dung cua thuat phong thuy t
van minh Van Lang, trang 281). Moi chuyen se sang to va hoan
105
chnh khi at v tr Trai at la trung tam cua moi s dien dch. Phan
nay se c trch lai trong sach nay .
Van e se tiep tuc at ra la: Tai sao trong chnh cuon Kinh Dch
lai ton tai mot mat ng can giai ma e gop phan tm gia tr ch thc
cua no. e giai thch ieu nay, ngi viet cho rang: Chnh to tien
ngi Lac Viet a viet tiet V Thuyet quai truyen, cai nhng mat ng
cho con chau i sau tm ve coi nguon cua to tien va phuc hoi lai mot
gia tr tri thc sieu viet b that truyen. Cac hoc gia can - hien ai bang
phng phap tham chng van ban cung a co y kien cho rang: Thuyet
quai truyen c viet rat muon sau thi Xuan Thu - Chien Quoc.
Tc la tng ng thi iem nen van minh v ai cua ngi Lac Viet
b sup o Nam song Dng T (Nam 258 trc CN). Va khong phai
ch Tiet V thuyet quai truyen, ma nhng di san van hoa phi vat the
con lai thuoc van hoa phng ong cung an cha nhieu mat ng e
giai ma nhng b an cua s huyen b ong phng. Mot trong nhng
hien tng cua truyen thuyet lien quan en v tr Ton Khon chnh la
S tch ba N Oa va tri von c coi la san pham cua van hoa
Hoa Ha.
2. Giai ma truyen thuyet Ba N Oa va tri
Noi dung truyen thuyet nay nh sau:
Vao thi Hien Vien, than nc Cong Cong anh nhau vi than
la Chuc Dong. Cong Cong thua tran, huc au vao nui Bat Chu,
khien cot tri o gay. Tri nghieng ve pha Tay Bac, at lech ve pha
ong Nam. Nc t tren tri o xuong gay ngap lut khap ni. Ba
N Oa ot co L thanh tro ngan nc lut, lay a ngu sac di bien va
tri. Sau o bat con rua ln ng oi tri len. T o, cuoc song tr lai
yen bnh.
Nhng chi tiet trong truyen thuyet nay theo cai nhn chu quan
cua ngoi viet chnh la s hng dan ti mot luan iem cho rang:
Thuyet Am Dng Ngu hanh la ly thuyet vu tru va Bat quai ch la ky
hieu sieu cong thc cua hoc thuyet nay. Nguyen ly can ban cua hoc
thuyet nay la Hau thien Lac Viet phoi Ha o va thuoc ve van minh
Lac Viet. ieu nay c giai ma qua truyen thuyet Ba N Oa va
tri nh sau:
* Trong Tien thien bat quai th truc Can Khon la truc thang
ng. Neu ta ke mot ng thang th ay chnh la cot chong tri
106
(Chong tren at Khon, tri Can).
O HNH MINH HOA
v tr que Can-Tri va que Khon-at
vi noi dung truyen thuyet
* Trong Hau thien bat quai th thay the Can / Khon bang Kham
/Thuy , tng trng bang than nc Cong Cong va Ly / Hoa , tng
trng bang than la Chuc Dung. Thuy Hoa xung khac tng trng cho
cuoc chien cua hai v than.
* Danh t Bat Chucon co ngha la Hau thien bat quai khong
phai do nha Chu (Chu Van Vng) lam ra.
* Trong Hau thien bat quai t ban van co ch Han th Can (Tng
Tri trong Chu Dch) pha Tay Bac. (Tri nghieng ve pha Tay Bac),
Khon (Tng at trong Chu Dch) Tay Nam. Nhng theo s hng
dan cua truyen thuyet nay th Khon phai pha ong Nam (Khon /
at lech ve pha ong Nam).
107
* Ba N Oa lay a ngu sac va tri tc la c s cua Bat quai
chnh la thuyet Am Dng Ngu hanh. Hnh tng lay co L, ot thanh
tro ngan nc cho thay ot la Hoa, thanh tro la Am Hoa, ngan
nc la Tho. Nh vay la Khon Tho khac Thuy ngan nc phai
cung Am Hoa.
Neu Hau thien bat quai oi cho Ton Khon va lien he vi Ha o
se trung khp mot cach ky la va thoa man tat ca ieu kien tren. Ban
oc xem lai o hnh Hau thien Lac Viet phoi Ha o di ay :
HNH MINH HOA OI CHO TON KHON
Theo truyen thuyet Ba N Oa va tri
108
HAU THIEN LAC VIET PHOI HA O
S trung khp hoan toan vi truyen thuyet Ba N Oa va tri
* Ba N Oa con co the hieu la Me Coc, bieu tng cua s
khai sinh ra ch Khoa au (Ch hnh con nong noc), ghi lai nhng gia
tr cua nen van minh Lac Viet, lu truyen trong Lac th la sach cua
ngi Lac Viet.
S giai ma truyen thuyet Ba N Oa va tri cho thay s trung
khp hoan toan nhng hnh tng c nhac ti trong truyen thuyet
vi quan niem: o hnh Hau thien bat quai oi cho Ton Khon lien
he vi Ha o va thuoc ve van minh Lac Viet. Ngi viet xin thong
ke nhng chi tiet trung khp sau ay e qu v tham khao:
1. Cot chong tri Bat Chu:
Khong phai nha Chu tao ra Kinh Dch.
2. Than La va Than Nc xung khac, nc t tren tri o xuong:
Kham/Ly thay the Can/Khon.
3. Tri nghieng ve pha Tay Bac:
Quai Can (Tri) nam pha Tay Bac cua Hau thien bat quai.
ay la s the hien rat ro ve phng v cua quai Can.
109
4. Dung a ngu sac e va tri :
Ngu hanh chnh la c s cua Bat quai.
5. at lech ve pha ong Nam :
Quai Khon phai pha ong Nam.
6. ot co L thanh tro ngan nc :
Tro chnh la Am Hoa. Nhng tat ca nhng ai a co kien thc
can ban ve s sinh khac cua Ngu hanh eu biet rang: Ch co Hoa mi
sinh Tho. Nh vay, Khon Tho phai cung Am Hoa. ieu nay ch co
the thc hien c Ha o lien he vi Hau thien Lac Viet a oi cho
Ton Khon so vi Hau thien Van Vng. V nh vay Khon / Tho se
nam cung Am Hoa o so 2 / ong Nam cua Ha o.
Nh vay, cho du s giai ma xuat phat t tnh chu quan cua ngi
viet th tnh trung khp en ky la cua truyen thuyet Ba N Oa va
tri vi cac van e cua Kinh Dch, cung chng to no phai c hnh
thanh mot cach co chu y, e phan anh mot thc te a khuat lap trong
van hoa ong phng. Gia thiet rang: Ngi viet a ung khi giai ma
th van e se c tiep tuc at ra la:
Vay ai la chu nhan sang tao cua truyen thuyet nay ? Ngi Hoa
Ha sang tao ra e t phan bac ho chang ?
ieu nay ch co the giai thch rang: Ch co chnh chu nhan cua
hoc thuyet Am Dng Ngu hanh va Kinh Dch - mot tri kien vu tru
quan sieu viet mi biet ro mnh phai lam g e bao ve nhng gia tr
ch thc cua mot nen van minh b sup o cho con chau mai sau.
Chnh tnh hng dan cua s giai ma nhng truyen thuyet von
c coi la thuoc ve van minh Hoa Ha va cua chnh Kinh Dch nay,
lai chng to mot cach sac sao hn na cua luan iem cho rang: Nen
van minh Van Lang mot thi huy hoang va lng lay mien nam song
Dng t a sup o vao the ky th 3 trc CN va a b Han hoa.
3. Giai ma bai ong dao Chi chi chanh chanh
Nhng ngi tng oi ln tuoi, vao hang qua nien trac ngoai
t tuan a song thi th au Mien Bac Viet Nam, chac han cha
quen bai ong dao thng dung e thay the cho Oan tu t la:
110
Chi chi chanh chanh,
Cai anh thoi la,
Con nga chet trng,
Ba Vng, ngu e.
Bat de i tm,
U a u ap. (*)
Bai ong dao nay co vai d ban va ngay trong mot d ban cung
co nhieu y kien va cach nhn khac nhau ve noi dung cua no. ay
cung chnh la mot nguyen nhan ma ngi viet e cap ti la tam thi
khong coi viec giai ma la mot bang chng khoa hoc. Bi v, nhng
nha khoa hoc cha thong nhat tieu ch cho s giai ma c coi la
ung. Trong trng hp co nhieu d ban, ngi viet la chon mot ban
ma noi dung cua no co kha nang giai ma tng thch hp ly gia noi
dung cua no va cac van e lien quan .
Mot a tre trong nhom lam cai, xoe mot ban tay ra va oc bai
ong dao nay. Chung quanh thang lam cai, mot bon tre con xum xt,
moi a e ngon tay tro vao long ban tay cua no xoe ra. Khi oc en
cau cuoi cung, thang be lam cai cat tieng u u keo dai. Roi bat thnh
lnh no nam ban tay lai, vi mot tieng Ap! cat len. Luc o a tre
nao khong nhanh tay rut ra, se phai lam mot viec g o trong mot tro
chi ma chung a thoa thuan trc: phai bt mat trong tro Tron tm;
hoac lam thay thuoc trong tro Rong ran len may
Bai ong dao tng nh vo ngha cua tre em Lac Viet nay, tai
sao lai mang mot dau an lch s : Ba Vng, ngu e tc la am ch
thi Tam Hoang Ngu e theo co th ch Han? Ngi viet man
phep giai ma nh sau:
Bai ong dao co 6 cau tng ng vi 6 hao cua que Dch. Mot
que Dch lai gom 2 quai, moi quai 3 hao.
V vay, neu giai ma t di len theo th t cac hao khi oan que
* Chu thch:Trong chng trnh Van nghe Thieu nhi ngay 6- 12 1999 cua ai VTV 3
a the hien bai ong dao tren; trong o cau con nga chet trng c oc la
con nga bat cng. Ngi viet coi ay la mot trng hp d ban do hieu sai. S
hieu sai nay rat khien cng en mc vo ly. Nhng v tnh pho cap cua mot phng
tien thong tin ai chung, xin trnh bay e ban oc tham khao.
111
va chia lam 2 phan, ta se c mot y ngha nh sau:
A- 1) U a u ap = giong nh cau: U a u the hien s be tac khi
khong tra li c mot van e g o.
2) Bat De (hay De) i tm = Khong the tm thay mot cai g o.
3) Ba Vng, ngu e = 3 x 5= 15 la tong o so cua Lac th khi
cong theo chieu ngang, doc, cheo.
B- 4) Con nga chet trng = Con nga: Ngo, tng ng vi Ly
Hoa; chet trng: s khang nh chet trong nc; nc: Kham Thuy.
5) Cai anh thoi la = Cai : giong cai thuoc Am; anh trong tieng
Viet con co ngha la inh: inh ong lam bang kim loai, ong am vi
inh trong thap Thien Can; Cai inh: Am Kim v tr cua Thien Can
inh, o so 4 tren Ha o (*). Thoi: Gio Quai Ton; Hoa: La Ly,
6) Chi chi chanh chanh = Chi: cai g? Chi chi : nhieu viec kho
hieu can hoi; Chanh: ranh, chanh chanh: ranh ranh, s ro rang.
Nh vay, vi ba cau au (phan A, do tnh t di len) tng
ng vi mot quai trong que phai hieu la:
* Khong the giai quyet s be tac v nhng mau thuan khong the
ly giai trong nhng van e lien quan en Kinh Dch t o hnh ma co
th ch Han quen goi la Lac th (Lac th la sach cua nen van minh
Lac Viet. S hieu sai a khien cho no thanh mot o hnh tren lng rua
song Lac ?!)
Vi ba cau sau (phan B), phai hieu la :
* Tm mot o hnh ma o phng v Dng Hoa (Ngo
Nga) trung khp vi Dng Thuy. o hnh nay co v tr Thien Can
inh nam Am Kim, o so 4 va la v tr cua quai Ton (Gio theo
Thuyet quai). Moi van e kho hieu (Chi chi) se c giai quyet ro
rang (chanh chanh = ranh ranh).
o hnh thoa man ieu kien tren chnh la o hnh ma co th ch
Han quen goi la Ha o. Neu ta xoay lai o hnh Ha o 180
o
theo
phng v ban o hien ai va at len o hnh cu th Thuy Hoa se
* Chu thch: Xin xem them phan Ha o ly giai nguyen ly tng hp cua thap Thien
Can phan sau.
112
chong len nhau: Dng Hoa b Thuy khac (Con nga chet trng).
at Hau thien Lac Viet len o hnh Ha o (thay v at len Lac
th, khong ly giai c: Bat de i tm), ta se thay s trung khp cua
Ngu hanh tren Ha o va Hau thien Lac Viet. Xin xem o hnh minh
hoa sau ay.
O HNH MINH HOA
Ha o & Hau thien Lac Viet phoi thap Thien Can
Qua o hnh tren, ban oc se nhan thay ngay s trung khp
hoan toan ve moi van e khi o hnh phng v Bat quai Hau thien
Lac Viet ket hp vi Ha o. S ket hp nay cung hoan toan thoa man
nhng yeu to hng dan trong bai ong dao cua tre em Lac Viet:
V tr quai Ton (Gio), nam hng Tay Nam, o so 4 o so
cua Thien Can inh thuoc Am Kim cua Ha o; La Ly Hoa,
nam hng Nam, ben canh v tr cua Am Kim va quai Ton (Gio)
tren Ha o; tc la: Cai inh thoi la.
ac biet la quai Khon thuoc Tho nam v tr Am Hoa tren Ha
o, hien tng nay ly giai hnh anh ba N Oa ot co thanh tro e ngan
nc, c giai ma nh sau: ot co thanh tro ngan nc = Am Hoa
sinh Tho Khon khac Thuy.
113
Nh vay, vi s chng minh tren, qua viec giai ma bai ong
dao va ly giai trng hp b an trong nhng co th ch Han lien quan
en thuyet Am dng Ngu hanh cung dan den mot s thong nhat
nh sau:
1. S giai ma t bai ong dao thuoc ve nen van minh Lac Viet
chng to viec quai Ton phai nam v tr Thien Can inh thuoc Am
Kim, thong nhat vi viec giai ma Thuyet quai va truyen thuyet Ba
N Oa va tri cho thay quai Khon Am Hoa ong Nam.
2. S giai ma hien tng b an trong bai phu do cac nha ly hoc
phong kien Hoa Ha cong bo nhng khong giai thch c (?!)
cung cho thay Thien Can inh nam cung Am Kim (o so 4) cua Ha
o (*).
S ket hp giai ma gia nhng hien tng trong van hoa dan
gian thuoc hai khong gian lch s e i en s phuc hoi mot sieu ly
thuyet va chng minh coi nguon cua no thuoc ve van minh Van Lang
se ch la mot suy luan chu quan, neu no khong phan anh mot thc te
c the hien bi s tng quan hp ly cho tat ca nhng van e ma no
at ra. ieu nay c chng to va cung la s minh chng tiep tuc
phan tiep theo ay.
Co nhng gia tr van hoa phi vat the can c giai ma, nh bai
Chi chi chanh chanh, hoac Truyen thuyet ba N Oa va tri. Nhng
khong phai bat c mot gia tr nao cung can phai giai ma, ma la bang
chng trc tiep, th du nh tuc an trau ai Loan..v.v
S giai ma nhng gia tr van hoa phi vat the e t o tm ra tnh
hng dan nham kham pha nhng b an cua van hoa ong phng,
tam thi ngi viet cha coi la bang chng khoa hoc, trong viec minh
chng cho s ton tai cua mot sieu ly thuyet thong nhat vu tru. Nhng
ieu o cung khong co ngha no khong thc s la mot bang chng
khoa hoc. Trong tng lai phat trien cua tri thc nhan loai, s giai ma
nhng gia tr van hoa phi vat the se c cong nhan la bang chng
khoa hoc, bi nhng tieu ch khoa hoc cho s giai ma nay . Khi ay,
chnh nhng gia tr van hoa phi vat the c giai ma se la mot yeu to
chng minh ro net cho nen van minh Viet mot thi huy hoang mien
* Chu thch : Xin xem phan Ha o ly giai nguyen ly tng hp cua thap Thien Can
phan sau trong sach nay.
114
nam song Dng t va trai gan 5000 nam van hien. ieu nay se xay
ra giong nh trc ay, nhng gia tr van hoa phi vat the cha c
cong nhan la bang chng khoa hoc. Nhng t nam 2002, tnh khoa
hoc cua gia tr van hoa phi vat the vi lch s a c To chc Giao
duc, Khoa hoc va Van hoa cua Lien Hp quoc tha nhan.
e tiep tuc minh chng tnh hp ly trong viec giai thch nhng
hien tng lien quan theo ung tieu ch khoa hoc a c trnh bay
tren, chng tiep theo ay tiep tuc chng to tnh hp ly va nhat
quan bang viec s dung Ha o phoi Hau thien Lac Viet chnh la
nguyen ly can ban trong hau het cac phng phap ng dung lien quan
en hoc thuat co ong phng .
Hnh tng ong Khiet cua van minh Khoa au
(Minh hoa: Nguyen Vu Tuan Anh)
115
PHA N III
HA O HA O
HA O HA O HA O
T0h kh0h Ikh
0h 0h 60k
h06 Th0kT 60 0h Fh00h
116
117
CHNG I
HA DO PHOI HAU 1HIEN IAC VIE1
& 1NH QUY IUA1 1RONG PHONG 1HUY
T
rong nhng phan chng minh tren, ngi viet a chng to
tnh hp ly noi tai trong nguyen ly can ban cua hoc thuat
co ong phng la Hau thien Lac Viet phoi Ha o. Moi viec se
khong co y ngha thc te, neu ch gii han tnh hp ly noi tai nay.
Bi vay, theo ung tieu ch khoa hoc, no can phai chng to kha nang
giai thch hp ly , khach quan , co tnh qui luat vi s nhat quan mot
cach toan dien tren tat ca moi lnh vc ng dung thuoc hoc thuat co
ong phng, mi chng to c tnh chan ly cua no, theo ung tieu
ch khoa hoc hien ai .
Toan bo Phan III cua cuon sach nay minh chng ieu o cua
nguyen ly can ban Hau thien Lac Viet phoi Ha o trong cac phng
phap ng dung pho bien thuoc khong gian hoc thuat co ong phng.
TNH NHAT QUAN CUA PHONG THUY LAC VIET
Trong lch s, mon phong Thuy c cho rang co xuat x t van
minh Han . Khong t nhng nha nghien cu lch s mon nay cho rang:
Phong Thuy la do kinh nghiem dan gian tch luy, uc ket lai ma thanh .
Ban oc co the thay rat ro y nay t noi dung cua mot ta e trong
cuon: a ly toan th tan bien. Nxb VHTT . 2002 cua nha nghien
cu co ten tuoi vi nhieu au sach ve Phong Thuy la Tran Van Tam
trong trang 19 co ta e sau:
Nguon goc cua thuat phong Thuy
Kinh nghiem ngan nam tr thanh bai hoc .
Cung trong trang nay, ong viet:
Thi thng co, con ngi song theo loi du canh du c, trai
qua mot qua trnh tien hoa en nh canh nh c va mi bat au chu
y en ni an chon sao cho thch hp, chon a iem c tru sao cho
tien li, roi tien ti kien tao phong oc e sao cho that on nh, an
lanh, giau co .
118
Nhng kinh nghiem ve c tru c tch luy t i nay sang i
khac chnh la khi iem cua phong Thuy hoc .
Luan iem cua tac gia cung la luan iem pho bien cua nhieu
nha nghien cu chuyen nghiep ve phong Thuy va ca nhng nha nghien
cu ve van hoa ong phng co. Nhng ay la mot luan iem sai
lam. Sai lam nay xuat phat t viec ngi ta khong tm thay tnh hp ly
lien quan gia mot nguyen ly can ban can co va mot he thong ly
thuyet la tien e cho nhng phng phap ng dung trong phong thuy.
Thc te a cho thay nhng nguyen ly can ban cua thuyet Am Dng
Ngu hanh ch xuat hien sau s ng dung trong van minh Han ca ngan
nam va lai b sai lech (a chng minh tren) . Tat nhien, cho en bay
gi, ngi ta cung cha the kham pha c thc tai nao lam nen
nguyen ly ly thuyet the hien trong phng phap ng dung cua phong
Thuy . Bi vay - trong boi canh tri thc khoa hoc hien ai - ngi ta
khong the giai thch bang mot nguyen nhan huyen b theo kieu Con
Long Ma hien len tren song Hoang Ha, nen anh phai giai thch s ton
tai cua cac phng phap ng dung trong phong Thuy nh la s uc
ket nhng kinh nghiem thc tien.
Thc te phng phap ng dung cua phong Thuy cho thay: No
tuan thu mot qui c chat che va khach quan, co phng phap luan va
co mot c s nguyen ly du m ho va sai lech la Hau thien bat quai -
a chng minh tren th phng phap ng dung nay phai la he qua
cua mot ly thuyet hoan chnh co trc o , ch khong the la ket qua
cua mot kinh nghiem. Chnh s that truyen va sai lech t nguyen ly
can ban cua thuyet Am Dng Ngu hanh nay va mot thc tai cha
c biet en trong tri thc khoa hoc hien ai , a khien cho nhng
phng phap ng dung cua hoc thuat co ong phng noi chung va
phong Thuy noi rieng, c giai thch vi nhieu cach nhn khac nhau.
Trong ban van ch Han lien quan en phng phap ng dung
trong phong Thuy, cac nha nghien cu hien ai cho rang o la nhng
trng phai khac nhau va thi gian xuat hien cua cac phng phap
goi la trng phai nay cung khac nhau trong lch s van minh Han
. Noi chung , ngi ta coi cac phng phap sau ay trong phong Thuy
la nhng trng phai chnh trong kien truc theo phong thuy:
1. Phai bat trach.
La phng phap lay con ngi c tru - cu the la gia chu - la chu
119
the tng quan vi 8 phng v e tnh toan phng hng can nha tot
hay xau vi gia chu .
2) Phai dng trach tam yeu.
La phng phap can c tng quan cau truc noi tai cua can nha
e quyet nh tnh tot hay xau cua chnh can nha o .
3) Phai hnh the.
La phng phap can c vao hnh the khu vc moi trng lien
quan en v tr toa lac cua can nha e quyet nh s vng suy cua
can nha .
4) Phai huyen khong.
La phng phap tnh toan s van ong cua cac sao trong vu tru
anh hng ti can nha do phng hng cua no.
S d chung b coi la nhng trng phai rieng biet v phng
phap ng dung khac nhau va s xuat hien trong van minh Han vao
thi iem khong gian va thi gian khac nhau. Va nguyen nhan quan
trong hn ca cho cach giai thch nay la: Mot nguyen ly ly thuyet b
that truyen va sai lech, nen ngi ta khong the lien he c tnh thong
nhat cua chung trong phong thuy.
Nhng vi cai nhn t mot nguyen ly can ban c phuc hoi t
van minh Lac Viet th chung ta thay rang tat ca cac phng phap goi
la trng phai o, eu co mot nguyen ly ng dung duy nhat - Neu
chung ta tam thi bo qua cac cuoc tranh luan lien quan en nguon goc
Lac Viet hoac Hoa Ha - th nguyen ly nay chnh la Bat quai va cu
cung. ong thi cac phng phap goi la trng phai nay co cung mot
phng phap luan lien quan en thuyet Am Dng Ngu hanh, du rat
m ho .
Nh vay, ch can xet en s ri rac ma ngi ta quen goi la
trng phai nay khi tren thc te chung co mot phng phap duy
nhat (Bat quai va cu cung) va mot nguyen ly can ban vi s tng
quan khong the thieu c v tnh lien he gia cac phng phap th
ieu nay cung u chng to chung khong the la nhng phng phap
rieng biet khong lien quan ti nhau va c giai thch la nhng trng
phai khac nhau.
120
Ban oc co the quan xet mot hien tng lien he gia phng
phap bat trach va huyen khong .
Trong c s phng phap ng dung cua bat trach minh canh la
tm cung phi cho gia chu thuoc quai nao trong Bat quai tng ng vi
nam sinh. Nhng phng phap tnh cung phi lai c ng dung theo
phng phap phi tinh thuan nghch cua huyen khong: nam phi nghch,
n phi thuan . Bi vay phng phap cua huyen khong va bat trach
phai co mot moi lien he chat che va lien quan ti nhau va cung co
mot c s nhan thc thc tai e tao ra phng phap cua no .
Neu chung ta bo i nhng phan ly luan rm ra, oi luc m ho
v cach giai thch cua ngi i sau, ma ch tnh en phng phap ng
dung cua tat ca cac s phat hien rai rac goi la trng phai th se
thay mot s tong hp tuyet vi cua phng phap phong thuy noi chung
trong s tng tac lien quan gia kien truc va con ngi. Di ay la
noi dung chnh cua nhng phng phap chu yeu thng ng dung
trong kien truc phong thuy:
* Bat trach minh canh = S lien he gia con ngi vi tng
quan phng v can nha.
* Dng trach tam yeu = S lien he gia cau truc can nha ho tr
cho s tng quan cua can nha vi con ngi.
* Hnh the (Loan au) = S lien he gia moi trng vi v tr va
cau truc can nha .
* Huyen khong = S lien he gia anh hng cua s tng tac vu
tru len con ngi va v tr moi trng vi cau truc nha.
Vi noi dung cua cac phng phap a trnh bay tren, chung ta
cung nhan thay ngay rang: Tat ca cac phng phap ng dung o (quen
goi la trng phai) eu la nhng yeu to can va co s lien quan rat
chat che trong s tng tac gia ieu kien song cua con ngi vi vu
tru. Nhng yeu to nay bo sung cho nhau trong kien truc theo phong
thuy.
Mot yeu to quan trong na la tat ca cac phng phap - goi la
trng phai tren eu ng dung mot phng phap luan lien quan en
thuyet Am Dng Ngu hanh du m ho v that truyen va sai lech.
Chnh v yeu to that truyen va sai lech nay, nen mac du vi mot
121
co gang tam c quoc gia vi qui mo rat ln vao i nha Thanh, nen
van minh Han van khong the nao tong hp va thong nhat c moi
phng phap ng dung trong phong Thuy - Cuon Hiep Ky bien phng
th la mot trong nhng ket qua cua s tong hp qui mo nay - va cac
phng phap ng dung khac trong hoc thuat co ong phng. Nhng
s co gang vi quy mo quoc gia o van hoan toan vo ch . Cho en
ngay hom nay, tat ca van chm trong s huyen b.
Nhng ngi viet co the khang nh rang: Khi nen van minh
Lac Viet bat au c at van e nh la coi nguon ch thc cua
nhng di san van minh ong phng co th moi viec ang dan sang
to.
Hau thien Lac Viet phoi Ha o chnh la s ly giai hp ly cho
hau het nhng hien tng va van e lien quan en no theo tat ca
nhng yeu to can cua tieu ch khoa hoc hien ai.
Nhng ieu ngi viet han hanh trnh bay vi ban oc tren th
coi nguon cua cac phng phap ng dung ri rac trong phong Thuy t
co th ch Han, lai co nguon goc t mot phng phap thong nhat,
hoan chnh t mot nguyen ly can ban trong mot he thong ly thuyet
nhat quan, trong nhng van e lien quan kien truc va cuoc song cua
con ngi. Bat au t ay, ngi viet xin c nh danh phng
phap thong nhat o la phong thuy Lac Viet .
Noi dung khai niem phong Thuy Lac Viet chnh la s tong
hp cua tat ca cac phng phap ng dung c lu truyen qua hnh
thc van ban co ch Han va con lu truyen trong dan gian . Co s
khac nhau can ban cua phong thuy Lac Viet t ngan xa va trong
sach Han co, chnh la nguyen ly can ban Hau thien Lac Viet lien he
Ha o phan anh mot thc tai vu tru va co kha nang hieu chnh, ly giai
mot cach hp ly va ng dung mot cach nhat quan trong moi van e
lien quan .
Nhng phan tiep theo ay minh chng cho luan iem tren.
Ngi viet bat au the hien tnh nhat quan cua nguyen ly can
ban t van minh Viet t chiec la kinh dung trong phong thuy.
122
LA KINH TRONG PHONG THUY VA HA O
Trc het chung ta hay cung quan xet chiec la kinh. Co the noi
rang: Chiec la kinh dung trong phong thuy la mot minh chng rat ro
net va hien nhien cho viec Hau thien bat quai lien he vi Ha o.
Thuan t 24 sn, hng cua chiec la kinh c sap xep theo chieu
Ngu hanh tng sinh cua can chi hoan toan trung khp vi chieu Ngu
hanh tng sinh cua Ha o. Xin qu v quan tam so sanh hnh phng
v 24 sn cua la kinh va Ha o lien he Hau thien bat quai Lac Viet,
di ay:
HNH LA KINH & HA O
Qua hnh tren, ban oc quan tam cung thay s trung khp hoan
toan ve cac phng v cua Hau thien bat quai Lac Viet vi Ha o vi
s the hien thuoc tnh Ngu hanh trong phng tren la kinh. ac biet
phan pha Nam va Tay cua Ha o, s trung khp ve phng v va
hanh c the hien nh sau:
* Kham =Thuy, Nham Ty Quy = Thuy nam phng Bac cua
la kinh. Tng ng vi:
Kham = Thuy nam phng Bac Thuy, o so 1 cua Ha o.
* Chan = Moc, Giap Mao At = Moc nam phng ong cua la
kinh. Tng ng vi:
Chan = Moc nam phng Nam Moc, o so 3 cua Ha o.
123
* Ly = Hoa, Bnh Ngo inh = Hoa nam phng Nam cua la
kinh. Tng ng vi:
Ly = Hoa nam phng Nam Hoa, o so 7 cua Ha o.
* oai = Kim, Canh Dau Tan = Kim toa v tai phng Tay cua
la kinh. Tng ng vi:
oai Kim toa v phng Tay Kim, o so 9 cua Ha o.
Nh vay, chnh tren chiec la kinh nay, chung ta ch co the thay
c da u a n cu a Ha o pho i Ha u thie n ba t qua i ra t ro ne t .
That la mot s phi ly trong co th ch Han, khi ho phoi Hau thien bat
quai vi Lac th. Nhng phng v cua chiec la kinh vi thuan t can
chi theo chieu Ngu hanh tng sinh lai chnh la thuan t Ngu hanh
tng sinh cua Ha o? Cha het: o hnh Lac th va Ha o tuy ve
chia phng v khong gian nh nhau (Cung co 9 cung ), nhng lai
khac nhau can ban ve tnh chat Am Dng va thuan nghch sinh khac
cua Ngu hanh. Bi vay, hoan toan khong co mot s tng thch hp ly
nao gia la kinh dung trong phong Thuy va Lac th .
Ban oc xem hnh minh hoa di ay:
SO SANH TNG QUAN LA KINH VA LAC TH
Qua o hnh tren, ban oc cung nhan thay ngay:
Khong he co moi lien he tng thch hp ly nao gia Lac th
124
vi phng v Ngu hanh tren chiec la kinh dung trong phong Thuy .
ong thi, chnh tnh tng thch vi Ngu hanh tren Ha o cua
chiec la kinh dung trong phong Thuy c phoi hp vi Hau thien bat
quai, lai la mot bang chng hoan hao cho viec phoi Hau thien Lac
Viet vi Ha o va phu nhan tren thc te ng dung o hnh lu truyen
trong co th ch Han: Hau thien Van Vng phoi Lac th .
Nh vay, ngi viet a han hanh minh chng tnh dung cua Ha
o phoi Hau thien Lac Viet vi phong thuy qua chnh mot vat dung
bat ly than cua thuat nay la chiec la kinh.
Nhng van e khong dng ay, bi v con mot tien e quan
trong lien quan rat chat che en Ha o phoi Hau thien Lac Viet, o la
s ng dung phng v cua thuat phong thuy. Ban oc se thay rang:
Nguyen ly can ban Ha o phoi Hau thien Lac Viet tiep tuc
chng minh tnh hp ly cua no .
125
T TRACH TRONG HAU THIEN LAC VIET & HA O
Tnh phi qui luat cua Hau thien Van Vng phoi Lac th
Trc khi minh chng tnh hp ly cua nguyen ly can ban Ha
o phoi Hau thien Lac Viet ng dung trong phan cung cua phong
Thuy, ngi viet mong c ban oc quan xet lai moi tng quan nay
trong co th ch Han la Hau thien Van Vng phoi Lac th qua hnh
sau ay:
T TRACH HAU THIEN VAN VNG PHOI LAC TH
(Theo co th ch Han)
Quan xet o hnh tren chung ta cung thay Bat quai trong phong
Thuy c qui c phan lam hai loai goi la ong t cung (Mau o) va
Tay t cung (Mau en).
* Tay t cung theo sach co ch Han gom:
Can / Tay Bac oai/ Chnh Tay Khon / Tay Nam - Can /
ong Bac.
* ong t cung theo sach co ch Han gom:
Kham / Chnh Bac Chan / Chnh ong Ton / ong Nam
Ly / Chnh Nam.
126
ong t cung va Tay t cung phan eu tren 4 hanh cua Lac th.
Neu chung ta lay tng cap cung hanh tren Lac th theo co th ch
Han, se c 4 cap cung hanh tren Lac th. Trong tng cap, neu
chung ta co gang e Tay t cung nam cot doc ben trai va ong t
cung nam cot doc ben phai va ieu kien nay ch thc hien c vi
hai cap thuoc hanh Thuy la Can - Kham va thuoc hanh Moc la Can
Chan; khong thc hien c vi hai cap cung hanh Kim la Ton - Ly
va thuoc hanh Hoa la Khon oai.
Ban oc xem hnh minh hoa sau ay:
127
128
Qua s quan xet 4 cap cung hanh tren, chung ta cung thay rang:
Chung hoan toan khong tuan theo mot qui luat nhat quan nao. Tnh
phi qui luat nay lai la he qua cua s mau thuan gia o so Lac th vi
hanh cua quai v. a dan giai tren: Ly Hoa nam o so 9 o so
cua Kim. oai Kim nam o so 7 o so cua Hoa. Va mot yeu to sai
lech na rat can ban chnh la v tr Ton - Khon trong co th ch Han.
Tnh phi qui luat cua Hau thien Van Vng t co th ch Han
the hien s sai lech cua nhng cap cung hanh c the hien bang
tren. Qui luat nay, ngi viet tam at ten la:
Tnh chat hoan v tng ng tot va xau oi cho cho nhau vi
phng v cung hanh.
Chung ta lan lt quan xet qui luat nay trong tng cap cung
hanh nh sau:
1. Can & Kham
Nam hanh Thuy, o so 1 - 6 cua Lac th, cung la hanh Thuy
1- 6 cua Ha o.
Xet hai cap cung hanh Can & Kham c at gia va xet
tng quan vi cac phng v cua Bat quai qua hnh tren chung ta
thay:
* Tng quan Can va Kham gia hnh vi phng v cua no
Tay Bac va chnh Bac (Cung hanh Thuy) th tnh chat Phuc v (Tot) -
Luc sat (Xau) oi cho cho nhau .
129
* Tng quan Can va Kham gia hnh vi phng v ong
Bac va chnh ong (Cung hanh Moc) th tnh chat Thien y (Tot) -
Ngu qu (Xau) oi cho cho nhau .
Chnh v s trung hp ve hanh va quai v cua Ha o va Lac th
hai hanh nay, nen khi lien he chung co s nhat quan hai cap nay.
Tng quan oi cho nay la qui luat :Tnh chat hoan v tng ng tot
xau oi cho cho nhau vi phng v cung hanh.
Nhng en tng quan vi hai phng v cung hanh la ong
Nam va chnh Nam (Kim tren Lac th) th qui luat nay khong c
the hien do s khac biet cua v tr Ton Khon. o la: Can gia hnh
vi ong Nam la Hoa Hai, vi chnh Nam la Tuyet Mang . So vi
Kham gia hnh vi ong Nam la Sinh kh , vi chnh Nam la Phuc
c. Chung hoan toan khong tng thch vi qui luat tren .
S khac biet cua v tr Ton & Khon cung cho thay s khac biet
khi tng quan hai cap cung hanh nay vi phng v Tay Nam va
Chnh Tay (Hoa tren Lac th) . o la Can: Tay Nam Phuc c , chnh
Tay Sinh kh , khong he tng ng vi Kham: Tay Nam Tuyet mang,
chnh Tay Hoa hai .
2. Cap Can & Chan
Nam hanh Moc, o so 3- 8 cua Lac th - cung la hanh Moc 3
- 8 cua Ha o.
Xet hai cap cung hanh Can & Chan c at gia va xet
130
tng quan vi cac phng v cua Bat quai qua hnh tren chung ta
thay:
* Tng quan Can & Chan gia hnh vi phng v Tay Bac
va chnh Bac th tnh chat Thien y (Tot) Ngu qu (Xau) oi cho cho
nhau .
* Tng quan Can & Chan gia hnh vi phng v ong Bac
va chnh ong th tnh chat Luc sat (Xau) - Phuc v (Tot) oi cho cho
nhau .
Chnh v s trung hp ve hanh va quai v cua Ha o va Lac th
hai hanh nay, nen khi lien he th thay chung co s nhat quan hai
cap nay. Tng quan oi cho nay la qui luat : Tnh chat hoan v
tng ng tot xau oi cho cho nhau vi phng v cung hanh.
Nhng en tng quan vi hai phng v cung hanh la ong
Nam va chnh Nam (Kim tren Lac th) th qui luat nay khong c
the hien do s khac biet cua v tr Ton Khon. o la: Can gia hnh
vi ong Nam la Hoa Hai, vi chnh Nam la Tuyet Mang . So vi
Kham gia hnh so vi ong Nam la Sinh kh, vi chnh Nam la
Phuc c .
S khac biet cua v tr Ton & Khon cung cho thay s khac biet
khi tng quan hai cap cung hanh nay vi phng v Tay Nam va
Chnh Tay (Hoa tren Lac th) . o la Can: Tay Nam Sinh kh , chnh
Tay Phuc c, khong he tng ng vi Chan: Tay Nam Hoa hai,
chnh Tay Tuyet mang .
Ban oc cung thay rang hai cap cung hanh Can & Kham va
Can & Chan trong Hau thien Van Vng phoi Lac th la hai cap
tng ng vi Hau thien Lac Viet phoi Ha o. V hai o hnh nay
giong nhau hai cap nay ve moi phng dien .
Nhng en hai cap cung hanh Ton & Ly va Khon & oai trong
co th ch Han th qui luat tnh chat hoan v tng ng tot xau oi
cho cho nhau vi phng v cung hanh hoan toan khong thc hien
c . ay cung la cho sai lech phng v Ton & Khon trong Hau
thien Van Vng a trnh bay tren .
131
3. Ton & Ly
Nam hanh Kim (?) o so 4 - 9 cua Lac th.
Xet hai cap cung hanh Ton & Ly c at gia va xet tng
quan vi cac phng v cua Bat quai qua hnh tren chung ta thay:
* Tng quan Ton gia hnh vi phng v cung hanh Thuy
tren Lac th la: Tay Bac Hoa hai va chnh Bac Sinh kh. So sanh
tng quan vi Ly gia hnh vi phng v Tay Bac Tuyet mang va
chnh Bac Phuc c. So sanh nay cho thay chung khong tuan theo qui
luat Tnh chat hoan v tng ng tot xau oi cho cho nhau vi phng
v cung hanh.
* Tng quan Ton gia hnh vi phng v cung hanh Moc
tren Lac th la: ong Bac Tuyet mang va chnh ong Phuc c. So
sanh tng quan vi Ly gia hnh vi phng v ong Bac Hoa hai
va chnh ong Sinh kh . So sanh nay cho thay chung khong tuan theo
qui luat Tnh chat hoan v tng ng tot xau oi cho cho nhau vi
phng v cung hanh.
* Tng quan Ton gia hnh vi phng v cung hanh Kim
tren Lac th la: ong Nam Phuc v va chnh Nam Thien y . So sanh
tng quan vi Ly gia hnh vi phng v ong Nam Thien y va
chnh Nam Phuc v . tng quan nay tuy co tnh hoan v tnh chat
nh cac cap cung hanh la Thien y - Phuc v, nhng lai khong phai la
tng quan tot xau hoan v, ma la hai tnh chat tot tng quan hoan v.
* Tng quan Ton gia hnh vi phng v cung hanh Hoa
132
tren Lac th la: Tay Nam Ngu qu va chnh Tay Luc sat. So sanh
tng quan vi Ly gia hnh vi phng v Tay Nam Luc sat va
chnh Tay Ngu qu . tng quan nay tuy co tnh hoan v tnh chat
nh cac cap cung hanh la Ngu qu - Luc sat, nhng lai khong phai la
tng quan tot xau hoan v , ma la hai tnh chat xau tng quan hoan
v .
Nh vay, vi cap cung hanh Ton & Ly tng ng vi cac phng
v cung hanh , chung hoan toan khong tuan theo qui luat Tnh chat
hoan v tng ng tot va xau oi cho cho nhau vi phng v cung
hanh.
Ban oc lu y:
Cap cung hanh Ton & Ly tren Lac th co v tr quai Ton ong
Nam a chng minh la v tr sai .
4. Khon & oai
Nam hanh Hoa o so 2 - 7 cua Lac th
Xet hai cap cung hanh Khon & oai c at gia va xet
tng quan vi cac phng v cua Bat quai qua hnh tren chung ta
thay:
* Tng quan Khon gia hnh vi phng v cung hanh Thuy
tren Lac th la: Tay Bac Phuc c va chnh Bac Tuyet Mang. So
sanh tng quan vi oai gia hnh vi phng v Tay Bac Sinh kh
va chnh Bac Hoa hai. So sanh nay cho thay chung tuy co hoan v tot
133
xau, nhng lai khong phai hoan v tng ng va khong tuan theo qui
luat Tnh chat hoan v tng ng tot xau oi cho cho nhau vi phng
v cung hanh.
* Tng quan Khon gia hnh vi phng v cung hanh Moc
tren Lac th la: ong Bac Sinh kh va chnh ong Hoa hai . So sanh
tng quan vi oai gia hnh vi phng v ong Bac Phuc c va
chnh ong Tuyet mang . So sanh nay cho thay chung tuy co hoan v
tot xau, nhng lai khong phai hoan v tng ng va khong tuan theo
qui luat Tnh chat hoan v tng ng tot xau oi cho cho nhau vi
phng v cung hanh.
* Tng quan Khon gia hnh vi phng v cung hanh Kim
tren Lac th la: ong Nam Ngu qu va chnh Nam Luc sat . So sanh
tng quan vi oai gia hnh vi phng v ong Nam Luc sat va
chnh Nam Ngu qu . tng quan nay tuy co tnh hoan v tnh chat
nh cac cap cung hanh , nhng lai khong phai la tng quan tot xau
hoan v , ma la hai tnh chat xau tng quan hoan v.
* Tng quan Khon gia hnh vi phng v cung hanh Hoa
tren Lac th la: Tay Nam Phuc v va chnh Tay Thien y. So sanh
tng quan vi oai gia hnh vi phng v Tay Nam Thien y va
chnh Tay Phuc v . tng quan nay tuy co tnh hoan v tnh chat
nh cac cap cung hanh , nhng lai khong phai la tng quan tot xau
hoan v , ma la hai tnh chat tot tng quan hoan v.
Nh vay, vi cap cung hanh Ton & Ly tng ng vi cac phng
v cung hanh , chung hoan toan khong tuan theo qui luat Tnh chat
hoan v tng ng tot va xau oi cho cho nhau vi phng v cung
hanh.
Ban oc lu y:
Cap cung hanh Khon & oai tren Lac th co v tr quai Khon
Tay Nam a chng minh la v tr sai .
Khong nhng vay, chnh do sai lech hai v tr Ton & Khon nen
ngay trong tng quan trong mot cung phi bat ky, chung cung khong
the hien c qui luat Tnh chat hoan v tng ng tot va xau oi cho
cho nhau vi phng v cung hanh.
ieu nay c chng minh nh sau:
134
Xet phi cung oai:
hai hanh Thuy va Moc chung co hai cap tot & xau oi nghch
tng hanh.
Th du:
1. Cap cung hanh Thuy:
Can / Sinh Kh - Tot <=> Xau - Hoa hai / Kham.
2. Cap cung hanh Moc:
Can / Phuc c - Tot <=> Xau - Tuyet Mang / Chan.
Nhng en hai cap tiep theo la:
3. Cap cung hanh Kim:
Ton / Luc sat - Xau <=> Xau - Ngu quy / Ly.
4. Cap cung hanh Hoa:
Khon / Thien y - Tot <=> Tot - Phuc c / oai.
Nh vay, qua nhng dan chng tren, ban oc cung thay rang:
Moi tng quan gia quai v nhap gia vi bat quai cac phng v
theo co th ch Han hoan toan khong tuan theo tnh qui luat nao.
Tnh quy luat va hp ly la hai yeu to can cho mot ly thuyet c coi la
khoa hoc.
Hau thien bat quai phoi Lac th t co th ch Han a chng to
tnh phi khoa hoc trong nguyen ly can ban cua no va ngay trong s
ng dung la phong thuy. Mac du s sai lech nay la co gii han.
135
Tnh qui luat cua Ha o phoi Hau thien Lac Viet
Trong s ng dung nguyen ly can ban Ha o phoi Hau thien
Lac Viet th s qui c phan loai ong Tay t cung khong thay oi .
Tc la:
* Tay t cung van gom:
Can / Tay Bac oai/ Chnh Tay Khon / Tay Nam - Can /
ong Bac.
* ong t cung van gom:
Kham / Chnh Bac Chan / Chnh ong Ton / ong Nam
Ly / Chnh Nam.
Trc khi chng to tnh qui luat cua nguyen ly can ban Ha o
phoi Hau thien Lac Viet ng dung trong phng v phong Thuy, xin
ban oc quan tam quan xet o hnh di ay .
T TRACH HAU THIEN LAC VIET PHOI HA O
Tren o hnh nay, ong - Tay t cung cung phan eu tren 4
hanh cua Ha o. Bay gi, chung ta cung quan xet theo ung phng
phap phan tng cap cung hanh nh tren va sap theo qui luat hang cot
doc ben trai la Tay T cung, ben phai la ong T cung . Chung ta se
co 4 cap sau:
136
137
138
Quan xet 4 cap cung hanh tren c s ng dung qui luat Tnh
chat hoan v tng ng tot va xau oi cho cho nhau vi phng v
cung hanh, chung ta cung thay rang:
Chung hoan toan tuan theo mot qui luat nhat quan, co tnh oi
xng hp ly rat hoan hao. ong thi chung co tnh can oi khi sap
theo qui luat can bang ong Tay trach theo hang doc , khi ma theo
Hau thien Van Vng khong the thc hien c ieu nay, bi s sai
lech v tr Ton Khon
ieu quan trong ay la:
Tnh quy luat va nhat quan cua nhng cap cung hanh nay, lai la
he qua cua mot nguyen ly can ban hp ly vi chnh no la Hau thien
Lac Viet phoi Ha o (a chng giai tren).
Nh vay, tnh qui luat, nhat quan va hoan chnh cua nguyen ly
can ban trong thuyet Am Dng Ngu hanh la Hau thien Lac Viet
phoi Ha o a chng giai tnh hp ly va nhat quan cua luan e nay
trong thuat phong thuy.
Nguyen ly can ban Hau thien Lac Viet phoi Ha o ng dung
trong phong Thuy - cung nh tat ca cac mon khac trong Ly hoc ong
phng - con nhieu van e can hieu chnh e chng to tnh hp ly cua
no trong cac phng phap ng dung khac.
Nhng v gii han cua e tai, nen ngi viet ch xin chng minh
nhng tri thc pho bien trong phong Thuy va cac mon khac. S ng
dung chuyen sau cua nguyen ly can ban Hau thien Lac Viet phoi Ha
o vi tng phng phap ng dung trong tng mon ng dung se c
viet trong tng chuyen e danh cho mon o .
139
NGUYEN LY QUAI CAN NHAP TRUNG CUNG VA HA O
Thc tai vu tru cua phong Thuy Lac Viet
S chng minh tren a cho thay rang:
Ha o phoi Hau thien Lac Viet chnh la c s hp ly mot cach
co qui luat, nhat quan, hoan chnh trong viec giai thch cac van e
lien quan en no. S lien he gia quai Can trung cung ng dung
trong thuat phong thuy (Nam / Khon, N / Can), la mot b an ln nhat
trong ng dung cua phong Thuy se c giai thch tren nguyen ly can
ban a trnh bay (Luan e nay a trnh bay trong cuon Tm ve coi
nguon Kinh Dch. Nxb ai hoc quoc gia T/p Ho Ch minh xuat ban
lan th nhat 4/2001; Nxb VHTT xuat ban lan 2 nam 2002).
Ban oc co tm hieu ve phong Thuy eu biet rang: Mot nguyen
tac trong s ng dung cua thuat phong Thuy la phi cung cho tuoi nam
Khon, n - Can tai trung cung. ay la mot hien tng khac han tat
ca moi hien tng khac lien quan trong s ng dung ly thuyet Am
Dng Ngu hanh va Kinh Dch. Trong Kinh Dch hoac tat ca nhng
hien tng lien quan en Kinh Dch, chung ta eu biet: CAN tng
cho Nam mang va KHON cho n mang. Va ngay khi tnh toan nhng
thong so lien quan en quan he gia nh trong phong Thuy va Kinh
Dch th ngi ta van coi Can la cha, Khon la me, Kham trng nam,
oai thieu n Vay tai sao thuat phong Thuy - khi lay con ngi
lam trung tam cua s tng tac vi thien nhien - th tren c s nao e
lay KHON cho nam mang va CAN cho n ?
Hn the na, hien tng nay lai la mot trong nhng nguyen tac
can ban cua thuat Phong Thuy ? Co th ch Han khong he co mot ch
ly giai va chng minh nguyen tac Nam - Khon, N - Can nay. Hang
ngan nam troi qua cho en tan bay gi, mac nhien nguyen tac nay
c coi nh la mot tien e trong ng dung va khong the chng minh.
Neu chung ta ch gii han cai nhn thuat phong Thuy nh no
ang hien hu trong s ng dung, th chung ta ch co the at van e ve
tnh khoa hoc cua no mot cach de dat tren c s tnh hieu qua thc te
cua no. Cung chung so phan vi cac phng phap ng dung cua hoc
thuat co ong phng, ban chat cua mon phong Thuy se mai mai la
ieu b an. Nhng bat au t mot quan niem nhat quan cho rang:
140
Phong Thuy cung nh tat ca cac mon ng dung cua hoc thuat
ong phng co, eu la he qua cua thuyet Am Dng Ngu hanh - mot
ly thuyet phan anh qui luat tng tac va van ong cua vu tru mot cach
thong nhat, hoan chnh, nhat quan co kha nang giai thch t s hnh
tha nh vu tru e n ta t ca mo i va n e lie n quan t i con ng i.
- th moi van e bat au sang to .
Va chiec cha khoa e m kho tang b an cua Ly hoc ong
phng chnh la Ha o phoi Hau thien Lac Viet. T nguyen ly can
ban nay e quan xet hien tng Nam - Khon, N - Can, chung ta se
co mot s ly giai hp ly, chng to tnh hoan chnh va nhat quan cua
luan e at ra. ong thi nguyen ly can ban nay cung ch thang en
mot thc tai vu tru huyen v la c s cho tat ca cac phng phap ng
dung cua hoc thuat ong phng co.
Ngi viet xin c bat au tren c s nhng nguyen ly sau:
Trong nguyen ly cua thuyet Am Dng Ngu hanh th vat la am, ly
(cua vat) la dng.
Nh vay, t nguyen ly nay se dan en nhng luan e c at
ra sau ay:
* Quai Can tng cho n mang tc la thuoc Am vay no
phai tng cho mot vat the nao o ? Khon tng cho nam mang tc
la thuoc Dng - th no phai la cai ly cua vat the o.
* Thuat phong Thuy tren thc te la s ng dung hieu ng t
trng cua Trai at len con ngi la yeu to can ban (bang chng la
dung la ban e phan cung). T thc tai nay suy ra mot gia thuyet cho
rang: Chnh Trai at la vat the thuoc Am tng cho n mang ? ieu
nay xin c ly giai va minh chng tren c s phng phap luan cua
thuyet Am Dng Ngu hanh nh sau:
- Tren c s Hau thien bat quai Lac Viet phoi Ha o th quai
Can nam Am Moc, vay Am Moc phai co s lien he vi Trai at
trong moi tng quan cua Thai Dng he. Xin ban oc xem lai hnh
sau ay:
141
Qua hnh tren ban oc cung nhan thay quai Can, nam o so 8
thuoc Am Moc tren Ha o .
Bay gi xin ban oc quan xet lai thuan t cua Thai Dng he
tnh t trong ra ngoai:
Trc khi tng ro ve van e nay, ngi viet xin lu y qu v ve
ten goi cua hai hanh tinh trong Thai Dng he la sao Kim va sao
Thuy:
* Sao Thuy c goi ten theo thien van hien ai, theo sach co
thien van ong phng goi la sao KIM.
* Sao Kim goi ten theo thien van hien ai, theo sach co thien
van ong phng goi la sao THUY (Theo Ban Co, Tien Han th).
Thuan t cua Thai Dng he di ay vi ten hai sao nay goi theo
sach co - th thuan t nay se la:
142
@ Mat Tri => Sao KIM =>Sao THUY => TRAI AT =>
Sao HOA.
(Hanh tinh nhom I / Theo cach phan nhom cua thien van hoc
hien ai)
@ Vanh ai thien thach vi hang tram trieu tang thien thach ln
nho cung ang quay quanh Mat Tri (Tang ln nhat co chieu dai
hang tram km).
@ Sao MOC => Sao THO =>Thien Vng tinh =>Hai Vng
tinh =>Diem Vng tinh.
(Hanh tinh nhom II theo cach phan nhom cua thien van hoc
hien ai)
Neu bay gi chung ta lay Mat Tri lam hanh Tho (Theo nguyen
ly trung cung thuoc Tho) th ta se thay mot chieu Ngu hanh tng sinh
t trong ra ngoai so sanh vi ten goi Mat Tri va cac hanh tinh
nh sau :
Ngu hanh:Tho (Mat Tri) => sinh Kim (Sao Kim/ Theo sach
co) => sinh Thuy (Sao Thuy / Theo sach co) => sinh Moc (Tng ng
143
vi Trai at) =>Sinh Hoa (Sao Hoa).
hanh tinh nhom II th co th ch thay ghi hai sao, nhng u e
chung ta thay c ly tng khac la: Sao Moc (Moc) khac Tho (Sao
Tho)
Nh vay, ban oc cung thay rang Trai at tng ng vi hanh
Moc. Theo thuyet Am Dng Ngu hanh th khi ly tng sinh thuoc
Dng, vat the hien ly se thuoc Am (trong Am co Dng). Do o,
Mat Tri va cac hanh tinh ben trong vanh ai thien thach thuoc Am
va Trai at cua chung ta chnh la Am Moc:
o chnh la v tr cua quai Can tren Ha o.
Vat thuoc Am, nen quai Can tng cho N mang; quai Khon la
tng cua at thuoc tien thien la ly cua Vat (Trai at) thuoc Dng,
nen tng cho nam mang. o la ly do v sao Khon / Can tai trung
cung. Xin qu v xem hnh minh hoa di ay:
144
Nh vay, t s chng giai Ha o chnh la s bieu ly co ong va
hoan hao cho chu ky van ong cua Ngu Tinh (Kim, Moc, Thuy, Hoa,
Tho) chng giai phan tren, th hien tng quai Can trung cung
trong thuat phong thuy cung c chng giai tnh lien he chat che va
nhat quan cua mot luan thuyet cho rang:
Thuyet Am Dng Ngu hanh la mot ly thuyet phan anh nhan
thc thc tai t vu tru, Bat quai trong Kinh Dch ch la nhng ky
hieu sieu cong thc theo thuat toan nh phan cua hoc thuyet nay.
145
Hay noi mot cach khac, hien tng quai Can trung cung chnh
la s the hien tiep tuc moi tng quan gia Trai at va s van ong
cua he Mat Tri, trong tng quan cac hieu ng tng tac cua vu tru.
Tat ca nhng tri kien nay khong he c the hien trong co th ch
Han, ke t khi nen van minh ky v cua nha nc Van Lang sup o t
hn 2000 nam trc.
Ban oc cung lu y rang: Ch co o hnh Ha o cu cung th
Trung cung mi co hai o so la 5/ 10 e ng vi s tai v cua hai quai
Khon - Can tai trung cung trong thuat phong thuy. Con o hnh Lac
th trung cung ch co mot so 5, nen khong the ng vi s tai v hai
quai Khon - Can nhap trung cung.
Neu van e ch dng tai ay th ban oc co the cho rang ay ch
la mot s giai thch hp ly. Bi vay, ngi viet tiep tuc chng to vi
ban oc ve tnh khoa hoc cua luan e nay sau ay .
Mot trong nhng tieu ch cho mot ly thuyet khoa hoc la:
Mot gia thiet khoa hoc th phai co kha nang tien tri
Tuan theo tieu ch nay va cung chng to tnh khoa hoc cua luan
e nay, can c vao s chng giai tren, ngi viet xin c trnh bay
mot he luan tiep theo mang tnh tien tri theo phng phap luan
cua thuyet Am Dng Ngu hanh .
S tien tri can c vao cac hien tng va nhan thc sau:
*Nhng hanh tinh nhom hai (ben ngoai vanh ai thien thach) co
chieu Ngu hanh tng khac. Gia thuyet nay da tren c s Ngu hanh
tng khac do hai sao au tien cua nhom nay, tnh t trong ra ngoai
la, Sao Moc (Thai Tue) khac Tho (Sao Tho). T o, sap chieu Ngu
hanh tng khac cho cac sao con lai th s ket thuc chu ky tng khac
ung sao Diem Vng.
* Sao Diem Vng co cau truc hnh the va vat chat gan giong
vi cac hanh tinh thuoc nhom 1 (Nhng hanh tinh ben trong vanh ai
thien thach). ieu nay lai cho thay s phu hp vi mot nguyen ly cua
thuyet Am Dng Ngu hanh la cc Am sinh Dng / Cc Dng sinh
Am.
146
T hien tng nay dan en ket luan cua ngi viet mang tnh
tien tri, cho rang:
Khong co hanh tinh th 10 trong he Mat Tri.
V theo thuyet Am Dng Ngu hanh a co s can bang Am
dng va Ngu hanh trong cau truc cua Thai Dng he c giai thch
bang phng phap luan cua hoc thuyet nay.
Xin ban oc lu y rang:
Li tien tri nay a c thc hien t thang ba nam Canh Thn
(2000) la luc hoan tat ban thao cuon Tm ve coi nguon Kinh Dch .
Ve mat phap ly, li tien tri nay c cong bo chnh thc khi cuon
Tm ve coi nguon Kinh Dch c xuat ban lan th 1 do Nxb ai
hoc Quoc gia T/p HCM . Cho en luc nay, nhng tri thc thien van
hoc hien ai nhat a chng to tnh chnh xac cua no. Hoi ngh cac nha
thien van hoc the gii a quyet nh xoa bo khai niem hanh tinh th
9 cua he Mat Tri. Tc khong cong nhan sao Diem Vng tc la gian
tiep khong tha nhan co hanh tinh th 10. Van e con ang tranh cai
gay gat . S d cac nha khoa hoc phu nhan tnh qui c cua sao Diem
Vng la hanh tinh th 9 thuoc he Mat Tri , chnh v no co cau truc
giong hanh tinh nhom I, nhng lai thuoc nhom II . Thuyet Am Dng
Ngu hanh va phep bien chng giai thch la qui luat lap lai cua mot
chu ky .
ieu nay a chng minh sac sao sai lam cua ong Lu T Hoa
khi chng minh tren c s Bat quai rang: Co hanh tinh th 10 trong he
Mat Tri. Ong Lu T Hoa chng minh ieu nay tai Vien Han lam
khoa hoc Phap vao nam 30 cua the ky trc. ay la luan van noi
tieng cua ong nay . That khong may cho ong Lu T Hoa, cho en tan
bay gi - khoa hoc hien ai a phat trien vt bac cung cha tm
thay hanh tinh th 10 trong he Mat Tri! Tham ch hanh tinh th 9
cung ang b xoa so ve mat qui c .
T nhng luan e chng minh cac phan tren ve tnh tng
quan gia Trai at va nhng hieu ng vu tru van ong co qui luat lien
quan en no chnh la nhng thc tai tao nen Ha o th tnh hp ly
va nhat quan tiep theo la no phai giai thch hp ly moi hien tng lien
quan en no .
147
Phan tiep theo ay tiep tuc minh chng trong phng phap ng
dung cua thuat huyen khong trong phong Thuy .
HA O VA HUYEN KHONG PHI TINH TRONG PHONG THUY
Trong nhng yeu to can ban qui c cua phng phap nay, co
th ch Han ghi nhan s van ong thay oi co tnh thi gian tng
nam, thang , ngay , gi va ca nhng van , hoi theo qui c ve thi
gian cua co hoc ong phng , cho 9 yeu to goi la cu tinh.
Cu tinh nay lan lt trong co th ch Han , co ten goi nh sau:
1. Nhat Bach toa tai Kham cung so 1, chnh Bac tren Lac th .
2. Nh Hac toa tai Khon cung so 2, Tay Nam tren Lac th.
3. Tam Bch toa tai Chan cung so 3, chnh ong tren Lac th.
4. T Luc toa tai Ton cung so 4, ong Nam tren Lac th
5. Ngu Hoang toa tai Trung cung so 5 tren Lac th
6. Luc Bach toa tai Can , cung so 6, Tay Bac tren Lac th .
7. That Xch toa tai oai , cung so 7, chnh Tay tren Lac th .
8. Bat Bach toa tai Can, cung so 8 , ong Bac tren Lac th .
9. Cu T toa tai Ly, cung so 9, chnh Nam tren Lac th .
phan tren, ngi viet a han hanh minh chng vi ban oc ve
tnh phi ly cua nguyen ly Hau thien Van Vng phoi Lac th . Tren
c s o hnh phi tinh huyen khong nay, mot lan na, ban oc lai thay
tnh bat hp ly va mau thuan cua no. o chnh la noi dung va v tr
cua sao That Xch va Cu T . V tr cua That Xch (o, so 7 ) khong
the toa oai Kim (Trang, so 9) va thuoc Tay phng . Tng t nh
vay vi Cu T phng Nam , Hoa so 7 vi quai Ly Hoa . S mau
thuan phi ly nay, bo sung them vao nhng van e a minh chng
tren.
Bi vay, phng phap huyen khong phi tinh ch co the thc hien
tren Ha o phoi Hau thien Lac Viet th se the hien tnh hp ly vi moi
hien tng va cac van e lien quan .
Ban oc quan xet o hnh so sanh gia cau truc huyen khong
phi tinh tren nguyen ly can ban t van minh Lac Viet la Ha o phoi
148
Hau thien Lac Viet vi nguyen ly nay t Lac th phoi Hau thien
Van Vng qua nhng o hnh di ay:
Ban oc quan tam lu y: Tuy co s khac biet hai hanh Kim
Hoa gia Lac th va Ha o, nhng phng phap phi tinh khong he
thay oi gia co th ch Han va tren Ha o. Tc la van ra 1, vao 2,
len 3, xuong 4 Nhng do o so va phng v khac nhau, nen co s
khac biet hai phan Kim va Hoa tren hai o hnh nay. ieu nay c
minh hoa cu the di ay.
149
150
151
152
153
Nh vay qua s so sanh gia hai phng phap phi tinh tren
th sai lech ch ri vao phan Kim - Hoa gia Ha o va Lac th. ac
biet cac van 3, 5, 7, 9 s sai lech co tnh khac biet dan en ng dung
va luan oan sai biet cac phng chnh Tay va chnh Nam. Con
trong cac van khac va cac phng khac th s sai lech kho nhan
biet, do tnh chat tng ng cua cac sao. Nh vay, s sai lech nay
rat han che, nhng rat quan trong hai phng nay.
Neu chung ta ch gii han van e s ng dung phi tinh tren Ha
o hay Lac th, th cung lam se ch gii han tnh chng nghiem hieu
qua tren thc te. Nhng ay, ngi viet xin c lu y qu v quan
tam la: phi tinh tren Ha o la he qua tat yeu t mot nguyen ly can ban
co s nhat quan, hoan chnh va hp ly trong viec giai thch moi van
e lien quan. Con phi tinh tren Lac th ch la he qua cua mot nguyen
ly (Hau thien Van Vng lien he Lac th) khong the chng minh
c tnh hp ly vi chnh no va s giai thch mot cach hp ly cac van
e lien quan.
HA O VA CUNG PHI TRONG BAT TRACH
phan tren, ngi viet a han hanh minh chng vi ban oc ve
s lien he gia phng phap huyen khong phi tinh trong phong Thuy
va bang cung phi trong bat trach . Trong phng phap bat trach, ngi
ta lap thanh bang cung phi san cho gia chu sinh nam nao th ng vi
quai nao trong bat quai .
Nhng thc chat bang nay la he qua cua phng phap phi tinh
trong huyen khong vi nam phi nghch, n phi thuan .
T c s Hau thien Lac Viet phoi Ha o thuoc ve nen van hien
Lac Viet, chung ta se co mot bang cung phi nh trang sau. Ban oc
co the s dung bang phi tinh tren Ha o trang ben thay the cho ban
lu truyen trong bat trach trong sach co phi tinh tren Lac th.
154
Na m Nam N Chu Thch
1954 Gia p Ngo Kha m 1 Ca n 5
1955 A t Mu i oa i 9 Ca n 6 (Sa ch Ha n: Nam / Ly 9)
1956 Bnh Tha n Ca n 8 Ly 7 (Sa ch Ha n: N / oa i 7)
1957 inh Da u Ly 7 Ca n 8 (Sa ch Ha n: Nam / oa i 9)
1958 Ma u Tua t Ca n 6 oa i 9 (Sa ch Ha n: N / Ly 7)
1959 Ky H i Kho n 5 Kha m 1
1960 Canh T To n 4 Kho n 2
1961 Ta n S u Cha n 3 Cha n 3
1962 Nha m Da n Kho n 2 To n 4
1963 Quy Ma o Kha m 1 Ca n 5
1964 Gia p Thn oa i 9 Ca n 6 (Sa ch Ha n: Nam / Ly 9)
1965 A t T Ca n 8 Ly 7 (Sa ch Ha n: N / oa i 7)
1966 Bnh Ngo Ly 7 Ca n 8 (Sa ch Ha n: Nam / oa i 9)
1967 inh Mu i Ca n 6 oa i 9 (Sa ch Ha n: N / Ly 7)
1968 Ma u Tha n Kho n 5 Kha m 1
1969 Ky Da u To n 4 Kho n 2
1970 Canh Tua t Cha n 3 Cha n 3
1971 Ta n H i Kho n 2 To n 4
1972 Nha m T Kha m 1 Ca n 5
1973 Quy S u oa i 9 Ca n 6 (Sa ch Ha n: Nam / Ly 9)
1974 Gia p Da n Ca n 8 Ly 7 (Sa ch Ha n: N / oa i 7)
1975 A t Ma o Ly 7 Ca n 8 (Sa ch Ha n: Nam / oa i 9)
1976 Bnh Thn Ca n 6 oa i 9 (Sa ch Ha n: N / Ly 7)
1977 inh T Kho n 5 Kha m 1
1978 Ma u Ngo To n 4 Kho n 2
1979 Ky Mu i Cha n 3 Cha n 3
1980 Canh Tha n Kho n 2 To n 4
1981 Ta n Da u Kha m 1 Ca n 5
1982 Nha m Tua t oa i 9 Ca n 6 (Sa ch Ha n: Nam / Ly 9)
1983 Quy H i Ca n 8 Ly 7 (Sa ch Ha n: N / oa i 7)
Can Chi
CUNG PHI TRUNG NGUYEN
(Tnh t 1924 en 1983)
Chu ky lap lai t 1984Giap Ty: Nam / Ly, N Can
155
Tren ay la bang cung phi tren cu cung Ha o. Ban oc cung
nhan thay rang: Neu oi chieu vi bang phi cung trong sach Bat trach
minh canh th phan sai lech gia hai bang ch hai cung oai Ly.
S ng dung trong phong thuy t nguyen ly can ban Ha o
phoi Hau thien Lac Viet se khong ch dng lai hoan v tnh chat
hai cung Ton Khon ong Nam va Tay Nam tren Cu cung va ng
dung phi tinh tren Ha o, ma con c ng dung e hieu chnh mot so
hien tng khac lien quan trong thuat phong thuy. Nhng ngi viet
xin c dng lai ay. V luan e nay khong nham muc ch trnh
bay toan bo nhng van e lien quan en phong thuy, ma ch chng to
tnh hp ly t mot nguyen ly can ban c hieu chnh en mot so van
e chu yeu lien quan en no. S hieu chnh nay khong mang tnh phu
nh nhng phng phap ng dung von la he qua cua thuyet Am Dng
Ngu hanh a chng to tnh hieu qua tren thc te t hang ngan nam
nay ma ch la s hieu chnh tren c s phuc hoi nhng nguyen ly a
that truyen va chng to mot thc tai la c s cua no .
Nguyen ly can ban Hau thien Lac Viet phoi Ha o khong ch
dng lai s giai thch mot cach hp ly tnh qui luat trong cac phng
phap ng dung cua phong Thuy, ma con chng to tnh hp ly trong
cac van e lien quan khac thuoc ve hoc thuat ong phng co. ong
thi chng to mot thc tai vu tru la c s nhan thc cua no .
S chng minh tiep theo ay chng to ieu nay tren T Vi au
so , se tiep tuc chng to mot qui luat chu yeu va bao trum Phap ai
uy no t van minh Lac Viet .
156
157
CHNG II
HAU 1HIEN IAC VIE1 PHOI HA DO
1HUC 1AI VU 1RU VA 1NH QUI IUA1
1RONG 1U VI DAU SO
Mot gia thuyet khoa hoc ch c coi la ung, neu giai thch
mot cach hp ly hau het nhng hien tng va van e lien quan
en no mot cach co he thong,hoan chnh va nhat quan, co tnh
khach quan, tnh quy luat va kha nang tien tri.
Tieu ch khoa hoc
T
nh hp ly cua nguyen ly can ban trong tnh ng dung cua
thuyet Am Dng Ngu hanh la: Hau thien Lac Viet phoi
Ha o khong ch dng lai s giai thch nhng phng phap ng
dung trong thuat phong thuy. Ma con phai chng to tnh hp ly o
trong tat ca nhng phng phap ng dung lien quan, theo ung tieu
ch khoa hoc hien ai.
Trong chng nay nguyen ly can ban Hau thien Lac Viet phoi
Ha o tiep tuc chng minh kha nang chng giai mot cach hp ly, co
tnh qui luat, tnh khach quan va nhat quan trong mot phng phap
tien tri noi tieng va huyen v cua hoc thuat ong phng co la T Vi
au so . ong thi, ngi viet tiep tuc minh chng vi ban oc quan
tam ve mot thc tai ang sau nhng gia tr cua hoc thuat co ong
phng. o chnh la s van ong tng tac co tnh quy luat cua vu tru.
Ban oc tiep tuc quan xet ieu nay nhng phan di ay .
T VI AU SO TRONG VAN MINH ONG PHNG
T Vi au so la mot phng phap tien tri cho tng so phan con
ngi noi tieng trong van hoa ong phng v kha nang tien tri cua
no. Neu theo tieu ch khoa hoc - cho mot ly thuyet hoac phng phap
khoa hoc th no phai co kha nang tien tri - th co the noi rang: Cha
he co mot ly thuyet khoa hoc tien tien nao cua nhan loai bay gi va
hang tram nam na co the tao ra c kha nang tien tri mot cach
huyen v v hieu qua cua no nh khoa T Vi au so trong hoc thuat co
ong phng . Hieu qua trong tien tri a tao cho khoa T Vi co mot
158
cho ng trong van hoa ong phng t hang thien nien ky nay. ay
la mot thc tai khach quan khong the phu nhan trong moi thang tram
va nhng quan niem khac nhau thuoc ve lch s .
Theo da s va truyen thuyet th Tran oan Lao to thi khai
Tong la ngi sang lap ra mon nay va T Vi c hoang gia Tong s
dung rat hieu qua, sau o T Vi truyen sang Viet Nam t thi Tran.
Phng phap tien tri cua T Vi da tren phng phap luan cua thuyet
Am Dng Ngu hanh , chia i ngi lam 12 thanh to can ban goi la
12 cung gom :Ban Menh Huynh e Phu The T Tc Tai
Bach Tat Ach Thien Di No Boc Quan Loc ien Trach
Phuc c Phu Mau . Tren c s 12 cung nay, T Vi co kHoang t
120 en 150 yeu to tng tac c nh danh nh cac sao tren tri,
phan bo co tnh qui luat tren 12 cung. Tnh chat qui c tot xau cua
cac sao tng tac trong mot cung va tng tac gia cac cung lam nen
tnh tien tri cua khoa T Vi .
Chnh v kha nang tien tri huyen v cua no phan anh he qua mot
nhan thc thc tai vt ra ngoai kha nang nhan thc cua tri thc khoa
hoc hien ai, cho nen en tan bay gi, khoa T Vi van la mot hien
tng ay b an trong hoc thuat co ong phng.
Hang ngan nam troi qua, vi bao cong sc cua cac nha nghien
cu van khong the nao phuc hoi c mot ly thuyet hoan chnh la c
s phng phap luan cua mon T Vi va ho cung khong the kham pha
c mot thc tai nao la c s nhan thc tao ra ly thuyet o .
Chnh v tnh b an ky v cua no, nen khong t ngi a so toet
va cho rang T Vi au so la hien tng me tn d oan. ay la mot
luan iem khong he co c s khoa hoc, mac du no nhan danh khoa
hoc . Bi v, ngi ta khong the ch ra tnh chat me tn d oan cua no.
Cung co mot so ngi tin tng vao khoa T Vi au so v hieu qua
tien tri ky v cua no th cho rang: s thanh lap mon T Vi la do s ngo
tam linh cua cac bac tien thanh. Thc ra ay cung ch la mot cach lay
s b an nay e ly giai mot cai b an khac.
S d co hien tng nay v ngi ta khong the nao can c vao
nhng tri thc trong cac ban van ch Han moi phng dien trong
lch s van minh Han e phuc hoi nhng nguyen ly va phng phap
hnh thanh mon T Vi. ay khong phai la van e c at ra bay gi,
159
hoac vai tram nam trc, ma la a trai hang thien nien ky.
Viec at van e tm hieu nhng thc tai c nhan thc va la
tien e tao ra mon T Vi va phng phap an sao, khong phai ch la
lam sang to s huyen b, ma con la tm ve coi nguon ch thc cua
mon d oan nay. Trong co th ch Han, chung ta ch tm thay phng
phap luan oan va qui tac an sao cua T Vi, tc la ch co phan ng
dung va hoan toan b an. Trc Tran oan Lao to - von c coi la
ngi sang lap ra mon T Vi nen van minh Han khong he co nhng
tien e tri thc pho bien e lam nen tang cho viec hnh thanh mon
nay, cung nh tat ca cac quy tac cua no. Mon T Vi cung chung so
phan vi tat ca cac phng phap ng dung khac trong hoc thuat co
ong phng truyen lai t nhng ban van ch Han, eu thieu mot
hoc thuyet hoan chnh la c s cho phng phap luan cua no.
Ngoai ra, khi tri thc cua con ngi hien ai cha hieu c mot
thc tai nao la c s nhan thc tao ra cac phng phap ng dung trong
hoc thuat co ong phng th ngi ta cung khong the hieu c noi
dung nhng khai niem phan anh thc tai ay . Bi vay, ngi ta a
giai thch nhng phng phap va hien tng bang nhng cach nhn
khac nhau va tat nhien ay mau thuan .
Nhng neu can c vao tieu ch khoa hoc hien ai th ngi viet
co the khang nh rang: T vi la mot phng phap hoan toan phu hp
va ap ng ay u nhng tieu ch khoa hoc hien ai. o la: Tnh quy
luat, tnh khach quan va co mot phng phap luan nhat quan theo
thuyet Am dng Ngu hanh va kha nang tien tri. Trong T Vi khong
he co dau an cua than quyen.
Tat ca chung ta eu biet mot van e mac nhien rang:
Tat ca nhng s ng dung co phng phap luan theo mot ly thuyet
nao o, eu phai la he qua cua chnh ly thuyet o . Ly thuyet nay phai
phan anh s nhan thc mot thc tai va no phai c hnh thanh trc
s ng dung theo phng phap luan cua ly thuyet o.
Nhng hang ngan nam troi qua, con ngi vi bao cong sc van
khong the nao phuc hoi c mot ly thuyet hoan chnh nao lam c s
phng phap luan cua mon T Vi va cung khong the kham pha c
mot thc tai nao la c s nhan thc tao ra ly thuyet o .
Ngi ta khong the tm mot cai ung t mot tien e sai .
160
Nhng s b an cua mot phng phap tien tri trong T Vi au so
se c sang to t nguyen ly can ban: Hau thien Lac Viet phoi Ha o
co xuat x nguyen Thuy t van minh Lac Viet .
e chng minh ieu nay, ban oc quan xet va so sanh cac hien
tng sau ay gia nhng van e trong T Vi au so vi nguyen ly
m ho cua no qua o hnh Hau thien Van Vng phoi Lac th.
161
NHNG VAN E TRONG T VI AU SO
1. Hau thien Van Vng phoi Lac th trong co th ch Han
Ban oc quan tam so sanh o hnh Lac th phoi Hau thien Van
Vng va Thien ban 12 cung trong T Vi au so di ay :
HAU THIEN PHOI LAC TH
Theo co th ch Han
Qua ca p hnh so sa nh tre n, ba n o c cu ng nha n tha y ra ng:
Hau thien Van Vng phoi Lac th t co th ch Han khong he co s
tng thch hp ly vi o hnh Thien ban 12 cua T Vi.
O HNH THIEN BAN T VI
162
Lac th la o hnh tng khac cua Ngu hanh theo chieu ngc
kim ong ho, hoan toan khong he co s lien he nao vi o hnh 12
cung cua khoa T Vi von thuan theo chieu Ngu hanh tng sinh. Moi
chuyen ngng lai ay va o la nguyen nhan cua s be tac hang
ngan nam khong the phat trien c cua hoc thuat co ong phng .
Hoc thuat co ong phng chm sau trong s huyen b .
Nhng ngc lai, moi s huyen b se c sang to va phat trien
hoan toan phu hp vi tieu ch khoa hoc hien ai va ch thang en
mot thc tai huyen v cua vu tru, chnh la c s cua hoc thuat co ong
phng . o chnh la nguyen ly can ban Ha o phoi Hau thien Lac
Viet .
Ban oc xem phan chng minh sau ay .
2. Ha o phoi Hau thien Lac Viet
va 12 cung thien ban T Vi
Ban oc quan tam xem xet hai o hnh so sanh di ay:
HAU THIEN LAC VIET PHOI HA O
163
O HNH THIEN BAN 12 CUNG T VI
Qua hai o hnh so sanh tren, ban oc cung nhan ngay ra s
tng thch hp ly gia hai o hnh Hau thien Lac Viet phoi Ha o
hoan toan phu hp vi chieu tng sinh cua Ngu hanh tren o hnh 12
cung cua khoa T Vi . Ban oc se tiep tuc thay mot s trung khp hp
ly en hoan hao, khi o hnh Ha o - Phap ai uy no cua nen van
minh Lac Viet - c the hien bang hnh tron vi 4 iem ket thuc
cua T hanh thuoc Tho va sap xep vao o 12 cung a chi tng ng
vi Thien Ban T Vi .
3. Ha o phoi a Cau va hieu ng vu tru lien quan
Trong o hnh Ha o phoi Hau thien Lac Viet , ngi viet at
v tr Qua at cua chung ta vao Trung Tam va ay chnh la s ly giai
hoan toan trung khp hp ly vi nhng hien tng chnh yeu trong T
Vi au so. ong thi s so sanh nay cung ch thang en mot thc tai
la qui luat tng tac cua t vu tru la c s cua tri thc lam nen khoa
T Vi au so vi kha nang tien tri huyen v co nguon goc t van minh
Lac Viet .
164
O HNH HA O PHOI HAU THIEN LAC VIET
Bo sung 12 a chi va phoi a Cau trung tam
T o hnh tren Ha o phoi Hau thien Lac Viet ban oc lai so
sanh vi hnh Thien Ban T vi sau ay, chung hoan toan trung khp
mot cach hp ly.
O HNH SO SANH VI 12 THIEN BAN T VI
T o hnh tren vi nguyen ly Hau thien bat quai Lac Viet
165
lien he vi Ha o, chung ta se nhan thay mot s trung khp hp ly
en hoan hao cua hai o hnh nay va van e cung khong dng ay
. T s so sanh va bo cuc hnh tron cua Ha o phoi Hau thien Lac
Viet vi a Cau chung ta se thay mot hieu ng vu tru tng tac vi
a cau qua mon T Vi.
ieu nay c mo ta va chng minh nh sau:
1. o nghieng cua ia Cau (21 o 5) gan hoan toan trung khp
vi ng phan giac chia oi cung Kham / Ly (22 o 5). Tc la truc
Bac / Nam trong Hau thien bat quai Lac Viet & Ha o.
S phan cung cua Hau thien Lac Viet vi Ha o hoan toan trung
khp vi phng v cua a Cau:
* Kham / Thuy / Bac, Ha o/Thuy / Bac nam pha Bac cua
a Cau.
* Chan / Moc / ong, Ha o / Moc / ong nam pha ong cua
a Cau.
* Ly / Hoa / Nam, Ha o / Hoa / Nam nam pha Nam cua a
Cau.
* oai /Kim/Tay, Ha o/Kim/Tay nam pha Tay cua a Cau.
S trung khp nay cho thay c s cua mot thc te hien hu lien
quan en nhng tri kien vu tru can ban cua tri thc thien van hien ai.
2. * ng phan cach gia Tay (oai) / Tay Bac (Can) va
ong (Chan) / ong Nam (Khon theo Hau thien Lac Viet) chnh la
truc Thn/Tuat va la mat phang Hoang ao cua a Cau.
* Truc phan cach Bac (Kham) / ong Bac (Can) va Nam (Ly)
/ Tay Nam (Ton theo Hau thien Lac Viet) chnh la truc bieu kien
cua mat phang vuong goc vi ng Hoang ao (ng Bach ao).
* Hai ng Hoang ao va Bach ao chnh la truc Thn Tuat &
S u Mu i va la ni mo (Ke t thu c) cu a t ha nh tre n Ha o .
S trung khp hoan toan gia nhng tri kien cua khoa hoc hien ai
trong nhng van e lien quan vi a Cau va Hau thien Lac Viet
phoi Ha o a chng to tnh hp ly va phan anh mot thc te.
3. Trong thc te thien van hoc ma chung ta eu biet th mat
phang Hoang ao chnh la mat phang bieu kien cua hau het quy ao
166
cac v sao co anh hng en a Cau. Tc la chung co hieu ng manh
nhat hai cung Thn / Tuat.
So sanh vi mon T Vi au so th hau het cac sao an trong T
Vi eu bat au t hai cung Thn & Tuat nay.
o la nhng sao xep vao loai trung tinh trong T Vi au so sau
ay:
Ta Phu, Hu Bat, Van Xng, Van Khuc, Long Tr, Phng
Cac, Thien La, a Vong,
Ngoai ra con nhng sao lien quan en nhng sao an t cung
Thn Tuat la:
Tam Thai, Bat Toa, An Quang, Thien Qu, Thai Phu, Phong
Cao,
Hai cung Thn / Tuat cung la hai cung co anh hng manh en
tnh chat cac sao. Th du nh cau phu oan trong T Vi: Trai bat
nhan Pha Quan Thn Tuat.
4. Khi an sao T Vi du Thuy Luc cuc, Hoa Nh cuc (hai hanh
nay theo Lac th hoa giap) Tho ngu cuc, Moc tam cuc th o so ngay
theo o so Cuc, bao gi cung bat au t cung Dan. ieu nay cung
c gia i thch ba ng Ha u thie n ba t qua i La c Vie t & Ha o :
Qua o hnh tren, chung ta cung nhan thay rang: V tr cung Dan
chnh la quai Can trong tng quan vi Ha o. Quai Can chnh la Trai
at trong tng quan cua Am Moc vi Mat Tri va cu tinh trong
Thai Dng he. (a dien giai phan tren). Bi vay hieu ng cua T
Vi bat au t cung nay. Theo nguyen tac oi xng can bang Am
Dng th ay chnh la ly do sao Thien Phu oi xng vi sao T Vi
qua truc Dan Than va la Nam au tinh thuoc Am.
5. Truc Ty/Ngo: Truc noi Kham/Ly o la hai cung khi au
cua s phan cach va chuyen hoa Am Dng trong Hau thien bat quai
Lac Viet.
* Dng: Ly Ton oai => Can la cc Dng (Chuyen
nghch).
* Am: Kham Can Chan => Khon la cc Am (Chuyen thuan).
Do s tiep thu khong hoan chnh cua co th Han, nen Hau thien bat
167
quai trong ban van co ch Han khong the phan c truc nay. Hay
noi cach khac: Do v tr Ton/Khon b sai lech, nen khong co s chuyen
hoa Am Dng truc Ty/Ngo.
4. Ha o va s xac nh qui tac an mot so sao trong T Vi
* nh v cung khi Trng Sinh tren Ha o
Cung t nguyen ly Hau thien Lac Viet phoi Ha o chnh la o
hnh tong hp va sieu cong thc cua thuyet Am Dng Ngu hanh lien
he vi a Cau chung ta tham nh lai tnh ung sai cua phng
pha p an mo t so sao ang ga y tranh ca i trong T Vi a u so la :
Sao Trng Sinh:
Von co t nhat hai phng phap an khac nhau.
Tren o hnh a trnh bay tren, chung ta cung nhan thay rang:
Bon Cung Dan, Than, T, Hi chnh la bon cung khi nguyen cua
bon hanh Kim / Moc / Thuy / Hoa tnh theo chieu kim ong ho. ay
cung chnh la bon cung khi Trng sinh theo sach co. Tc la neu
Thn - Tuat- Su Mui la bon v tr Mo cua T hanh va la s thai
nghen bat au cho hanh chuyen tiep tren Ha o th Dan / Than / T
/ Hi chnh la s khi nguyen cua T hanh, do o Trng sinh phai
khi t bon cung nay la hoan toan hp ly.
* Ly giai nguyen ly Nhat Nguyet ong tranh Su Mui tren Ha
o
168
Cung qua o hnh tren, chung ta tham nh lai cau phu: Nhat
Nguyet Su Mui, bat hien cong danh th thay rang:
Su Mui chnh la ng Bach ao. Tc la ni anh sang cua
Mat Tri (Sao Thai Dng / Nhat), Mat Trang (Sao Thai Am / Nguyet)
ket thuc o va can tr nhau.
* Ly giai nguyen ly Ta Hu giap bien Su Mui tren Ha o
Ta Hu giap bien Su Mui:
Cung t o hnh Hau thien bat quai Lac Viet lien he vi Ha o
a trnh bay tren, chung ta cung nhan thay rang:
Su Mui la hai cung bieu kien chia oi truc Hoang ao va la
ng Bach ao cua Trai at.
Su phan Am Dng nam trong phan Am cua Ha o (Can /
Kham=> Am: Am trong Am, Can / Chan => Dng: Dng trong
Am).
Mui phan Am Dng phan Dng cua Ha o (Khon / Ly
thuoc Am: Am trong Dng, oai Ton thuoc Dng: Dng trong
Dng). ieu nay con cho thay tnh hp ly cua s thay oi Ton /
Khon trong Hau thien Lac Viet . Neu khong th khong ly giai c
chi tiet nay.
Ta Phu Hu Bat la hai sao cung co tnh chat phu tr (Phan
Am / Dng). Do o khi nam cung phan Am (hoac Dng) cua Ha
o lai hai cung giap Su (hoac Mui) tc la nam s oi xng Am
Dng nen phat huy tac dung manh me. Do o, ay la hai v tr ac
a cua Ta Hu.
* nh v sao Khoi & Viet tren Ha o
a t lau, phng phap an sao Khoi Viet rat nhieu sach viet
khac nhau. Khong co cach nao co the kiem chng. ieu nay th cac
nha nghien cu T Vi eu biet. Bi vay viec i tm nguyen ly an sao
Khoi Viet la mot e tai rat ang quan tam. Can c vao sach T Vi au
so cua Thai Th Lang va mot so sach khac th hai sao nay an theo
hang Can nh sau:
169
Nhng cung co rat nhieu sach an khac tham ch co sach con
khac phan ln. ac biet la Hiep Ky Bien Phng th th cang hieu
khong noi (HKBPT Nxb Mui Ca Mau 1998, trang 586. Mai Coc Thanh
chu bien. Vu Hoang Lan Bnh dch thuat). Vay sach nao ung va
nguyen ly an sao Khoi Viet la g ?
T nguyen ly can ban Hau thien bat quai Lac Viet lien he Ha
o chung ta se tham nh tnh hp ly cua nguyen ly nay va tnh qui
luat khi an hai sao Khoi & Viet.
Trc het, xin qu v xem lai nguyen ly cua cung an Khoi Viet
chnh la t hang can cua nam sinh. Hang can nay co 3 cap on nh va
co tnh qui luat la:
Bnh inh = Am Dng Hoa.
Canh Tan = Am Dng Kim.
Nham Qu =Am Dng Thuy.
Nh vay, cap Giap Mau (Giap/ Moc. Mau/ Tho) va At Ky (At/
Moc. Ky/ Tho) th khong nam trong qui luat nay. Neu chung ta oi v
tr Mau va At th nguyen ly an Khoi & Viet cua hang Can se mang
tnh qui luat nh sau:
Giap At. Moc
Mau Ky. Tho
Bnh inh. Hoa
Canh Tan . Kim
Nham Qu. Thuy
en ay van e tiep tuc at ra la:
Thie n Kho i Thie n Vie t
Gia p, Ma u S u Mu i
A t, Ky T Tha n
Bnh, inh H i Da u
Canh, Ta n Ngo Da n
Nha m, Quy Ma o T
170
* Xet cung an Khoi Viet va o hnh Hau thien Lac Viet phoi
Ha o ta se thay: Ch can oi cho Ngo & Dan cua Canh & Tan th:
- Thien Khoi hoan toan nam cac cung Am tren Ha o: Ty.
Hi. Su. Dan. Mao.
- Thien Viet hoan toan nam cac cung Dng tren Ha o: Than.
Dau. Mui. Ngo. T.
* Khi hoan oi v tr Mau At th ta se co cap nao i vi Su
Mui? Mau Ky hay Giap At ?
Xet ve tnh chat cua sao Khoi Viet cung phan Am Dng (Hoa).
Nh va y - t s o i cho Ngo / Da n cu a Canh Ta n th ta co :
Thie n Kho i/ Ba c a u tinh na m pha n Ba c (tre n) cu a Ha o .
Thien Viet/ Nam au tinh nam phan Nam (di) cua Ha o (Xin qu
v lu y: tren di la do tng quan vi a Cau theo phng v hien
ai).
Tren c s van e at ra, chung ta bat au dung phng phap
loai suy e tm hieu v tr ch thc cua Khoi Viet trong T Vi.
Bay gi chung ta quan xet vi gia nh tam thi nh sau:
THIE N KHO I THIE N VIE T
Gia p A t S u Mu i
Ma u Ky T Tha n
Bnh inh H i Da u
Canh Ta n Da n Ngo
Nha m Qu Ma o T
Chung ta quan xet va phan tch v tr Thien Khoi va Thien Viet
ng vi nhau tren Ha o hnh tren, va v tr gia nh tam thi (Hoan
v At / Mau va Dan / Ngo Canh Tan) th v tr cua Khoi / Viet hoan
toan oi xng nhau qua truc Thn Tuat (Truc Hoang ao cua Trai
at).
* Tiep tuc kiem chng tnh hp ly cua gia thuyet tren chung ta
lai thay:
- Bnh inh thuoc Hoa va nam hanh Hoa (Thuoc Am trong
Dng) cua Ha o:
171
Khoi ng vi Hi / Am Thuy.
- Canh Tan thuoc Kim (Thuoc Dng trong Dng) cua Ha o:
Khoi ng vi Dan / Dng Moc.
- Nham Qu thuoc Thuy (Thuoc Am trong Am) cua Ha o:
Khoi ng vi Mao / Am Moc.
Van e con lai la vi Giap At, Thien Khoi i vi Su hay i vi
Ty ?
Bay gi chung ta lai quan xet thay rang: Giap At / Moc va Bnh
inh / Hoa nam ben phai truc Su Mui (ng Bach ao). Do o,
Bnh inh Thien Khoi i vi Hi, th vi Giap At Thien Khoi i vi
Ty la hp ly.
Nh vay, tong hp nhng van e a trnh bay th chung ta co
mot bang an sao Khoi Viet nh sau:
THIE N KHO I THIE N VIE T
Ma u Ky S u Mu i
Gia p A t T Tha n
Bnh inh H i Da u
Canh Ta n Da n Ngo
Nha m Qu Ma o T
Nh vay, chung ta hoan toan co c s e co the ket luan rang:
Truc Hoang ao cua Trai at chnh la nguyen ly an sao Khoi Viet
(Chung oi xng qua truc nay). Truc Su Mui (Bach ao) chnh la
nguyen ly lac ham cua Khoi Viet. S giai thch tren ay cung cho
thay tnh qui luat cua hai sao nay ch co the giai thch c vi nguyen
ly can ban Hau thien Lac Viet phoi Ha o .
Xin ban oc xem hnh di ay:
172
V TR KHOI & VIET TREN HA O
* nh v sao Lu Ha tren Ha o
S lien he viec tm qui luat an sao Lu Ha ch lien he en Thien
Ba n T Vi - vo n la mo t he qua pha t trie n cu a Ha o .
Trc khi trnh bay van e nay, ngi viet lap lai 2 phng phap
chnh ang lu truyen ve qui tac an sao Lu Ha la:
# Theo phng phap cua Thai Th Lang
* Giap Ky hp hoa Tho:
Giap an Lu Ha tai Dau, Ky an Lu Ha tai Ngo.
* At Canh hp hoa Kim:
At an Lu Ha tai Tuat, Canh an Lu Ha tai Than
* Bnh Tan hp hoa Thuy:
Bnh an Lu Ha tai Mui, Tan an Lu Ha tai Mao.
173
* inh Nham hp hoa Moc:
inh an Lu Ha tai Thn, Nham an Lu Ha tai Hi.
* Mau Quy hp hoa Hoa:
Mau an Lu Ha tai T, Quy an Lu Ha tai Dan.
Phng phap an sao cua Thai Th Lang c mieu ta bang o
hnh sau:
O HNH THIEN BAN T VI & V TR THIEN CAN AN LU HA
Theo Thai Th Lang
# An Lu Ha theo cach cua Ha Lac Da Phu
* Giap Ky hp hoa tho:
Giap an Lu Ha tai Dau, Ky an Lu Ha tai Ngo.
* At Canh hp hoa Kim:
At an Lu Ha tai Tuat, Canh an Lu Ha tai Thn.
* Bnh Tan hp hoa Thuy:
Bnh an Lu Ha tai Mui, Tan an Lu Ha tai Mao.
* inh Nham hp hoa Moc:
inh an Lu Ha tai Than, Nham an Lu Ha tai Hi.
* Mau Quy hp hoa Hoa:
Mau an Lu Ha tai T, Quy an Lu Ha tai Dan.
Phng phap an sao cua Ha Lac Da Phu c mieu ta bang o
hnh sau:
174
O HNH THIEN BAN T VI & V TR THIEN CAN AN LU HA
Theo Ha Lac Da Phu
Nh vay qua hai o hnh tren, ban oc cung nhan thay rang: s
khac nhau cua hai phng phap tren ch hai hien tng sau ay:
* Lien quan en a Chi:
V tr cua Than va Thn con tat ca eu giong nhau.
* Lien quan en Thien Can:
V tr cua Thien Can inh & Canh
Neu quan xet ky, chung ta se nhan thay rang:
S noi tiep cua vong Thien Can t Quy => Nham => At =>
Canh va ket thuc Tan la mot chu ky tng sinh lien tuc theo chieu
ngc kim ong ho. ieu nay c mo ta nh sau:
Qu & Nham (Thuy) => At & Giap (Moc) => inh & Bnh (Hoa)
=> Ky & Mau (Tho) => Canh & Tan (Kim).
Tren c s qui luat nay, chung ta lai thay rang: Cac Thien Can
Dng nam cung Am va Thien Can Am nam cung Dng. Nhng
ch co can Canh & Tan la b ngoai le (Can Canh thuoc Dng van
nam cung Thn thuoc Dng, Tan thuoc Am nam cung Mao thuoc
Am). Phai chang ay la mot sai lam do tam sao that ban ? Bay gi,
neu chung ta oi lai Canh: Lu Ha c Mao va Tan: Lu Ha c
Thn th se la mot qui luat hp ly va hoan chnh. Khi oi v tr Canh &
Tan t cach an sao Lu Ha theo Ha Lac Da Phu se at ra nhng van
e va tnh chat sau:
* Co tnh qui luat theo tuan t: T Qu & Nham tng sinh theo
chieu ngc kim ong ho vi Thien Can Dng nam cung Am va
175
Thien Can Am nam cung Dng.
* Nguyen ly Giap hp Ky hoa Tho.=> Mau hp Qu hoa Hoa
ch la mot cach ly giai. Tren thc te khong he lien he g ti phng
phap an sao Lu Ha (Cho du la phng phap nao).
5. Quy ao chuyen ong cua cac v sao quan sat t Trai at
& phng phap an mot so sao , lu ai han trong T Vi
Xin ban oc xem hnh minh hoa di ay:
Hieu ng chuyen ong ao bieu kien quy ao chuyen ong cua cac v
sao khi quan sat t Trai at.
PHNG PHAP LU AI HAN TRONG T VI
176
Qua hai o hnh minh hoa so sanh tren, ban oc cung nhan
thay mot s trung khp hoan toan gia mot hieu ng chuyen ong
ao bieu kien cua qu ao nhng ngoi sao gan Trai at vi phng
phap lu ai han trong T Vi . Trong phng phap an sao cua T Vi,
nhng ban oc co tm hieu mon nay cung nhan thay rang co nhieu
sao s dung hieu ng chuyen ong ao bieu kien nay .
Tren c s nhng hien tng thien van a trnh bay lien he vi
nguyen ly can ban Hau thien Lac Viet phoi Ha o va cac hien tng
trong T Vi, chung ta hoan toan co c s e chng to rang:
Khoa T Vi chnh la he qua cua s nhan thc nhng hieu ng
cua s van ong tng tac co tnh qui luat vi a Cau va anh hng
ti moi trng Trai at cua chung ta . Phng phap an sao T Vi
chnh la nhng qui c bieu kien t chnh nhng qui luat van ong
tng tac nay . ieu nay a lam nen hieu qua tien tri cua no .
ay cung chnh la nhng thc tai cua vu tru ma tri thc khoa
hoc hien ai cha he biet en . ieu nay cung la nguyen nhan cua s
huyen v ong phng trong cai nhn cua tri thc hien ai .
Van e con lai la s phat trien cua tri thc khoa hoc hien ai
trong tng lai, co the nh lng c nhng hieu ng tng tac cu
the, co tnh qui luat cua tng v sao hoac nhng hieu ng vu tru nao
khac na a lam nen kha nang tien tri hay khong?
ay cung chnh la nhng gia tr nen tang tri thc kien tao nen
nen van hien trai gan 5000 nam cua ngi Lac Viet.
Tnh hp ly cua Phap ai uy no t van minh Lac Viet a c
chng giai qua nhng yeu to can ban trong thuat Phong Thuy va T vi
au so. Nhng van e se khong dng lai ay, no con can phai tiep
tuc chng minh s ly giai hp ly nhng van e lien quan en no.
Nhng phan tiep theo ay se chng to ieu nay.
177
CHNG III
DI SAN VAN HIEN VIE1
& NHUNG HIEU UNG VU 1RU 1RONG
1HUYE1 AM DUONG NGU HANH
T
rc khi tiep tuc minh chng nen van hien Viet mot thi
huy hoang Nam song Dng T, coi nguon cua nen van
minh ong phng, ngi viet xin c trnh bay thc tai tri kien cua
nen van minh Hoa Ha trong qua kh, e ban oc quan xet va so sanh
sau ay.
THIEN VAN CO HOA HA & THIEN VAN HIEN AI
oan trch dan sau ay trong cuon Vu tru phong th nghiem
thien nhien v ai cua giao s tien s Nguyen Quang Rieu (Nxb Giao
Duc 1995, trang 16) cho chung ta mot s so sanh ve tri kien thien
van co Trung Hoa vi thien van hoc hien ai va t o so sanh vi
nhng tri kien thuoc ve van minh Van Lang a trnh bay tren, e t
o chng minh ro net hn cho nhng luan iem a trnh bay.
Quan niem phng ong ve vu tru thi thng co va trung
co:
Vao cuoi the ky th V, trong bo Thien van luc co phan biet 3
trng phai ve quan niem cau truc vu tru. o la thuyet Cai Thien
(Tri co cai nap ay), Tuyen Da (em toi lan tran khap ni, khong
trung vo tan) va Hon Thien (thien cau menh mong bao gom ca Trai
at). Cac nha hien triet muon m ng Thien Lo cho Hoang e
len tri nen nhng ly thuyet nay, tuy co muc tieu khoa hoc e tm
hieu vu tru, nhng van chu anh hng cua t tng sieu hnh va
chiem tinh hoc.
# Ly thuyet Cai Thien, co nhat, hnh dung vom tri nh mot
cai nap hnh ban cau va Trai at nh mot cai bat up ngc cung mot
trung tam. Pha di chan Trai at khong phai hnh tron ma vuong
nh mot ban c, co le la do quan niem co 4 phng tri (ong, tay,
nam, bac) (hnh 3). Ma t vom tri, ni co sao, ri xuong 4 goc Trai
at thanh 4 be. Hien nay ta biet la nhng hat nc ma ong tren
tang Trai at ch khong phai t vu tru ri xuong. Vom tri quay loi
theo Mat Trang cung Mat Tri. Hai thien the nay chuyen ong t t
178
ngc chieu vi vom tri. Trong Khung (ln) Thien Luan viet
the ky th III v vom tri nh cai mang trng trong o co nguyen
kh nen khong chm xuong mat bon be. Mat Tri giong mot ngon
en chuyen ong tren vom tri va ch chieu sang tng khu vc mot.
Tam Dieu tc la Mat Tri, Mat Trang va sao khi an khi hien thanh co
em ngay. That ra thuyet Cai Thien co hai giai oan, thi ong
Chu (the ky th V, tr.CN) thuyet Thien vien a phng (tri tron
at vuong) cho Trai at ng yen, Mat Trang, Mat Tri va tinh tu
chuyen van tren bau tri. Sang en thi Chien Quoc thuyet nay
mi phat trien thanh thuyet cho vom tri hnh ban cau, Trai at
nh mot cai bat. T giai oan mot cho Trai at phang nh ban c
en giai oan 2 cho Trai at gom ng cung tron la mot bc tien
cua thuyet Cai Thien.
# Thuyet Hon Thien cua Trng Hanh (78 139) thi ong
Han, v vom tri nh mot qua trng ga nhng hnh tron, gia la
long o tng trng Trai at. Vom tri co kh trong va chan tri
co nc, Trai at noi tren mat nc. Tren tri co 3 than co le la Mat
Tri, Mat Trang va sao, con Trai at co 3 hnh co the la tho, thuy
va kh. Than va hnh eu co the quan sat thay c. Mat Tri nh
tren mot banh xe quay khong ngng. KHoang khong gian gia vom
tri khong gii han (vo cc, vo cung), c goi la vu tru va coi la b
hiem. Nh vay, thuyet Hon Thien a hnh dung c la ngoai pham
vi Mat Tri, Mat Trang va sao con co vu tru rong menh mong nhng
cha tham do c.
# Thuyet Tuyen Da cho rang vom tri trong rong (vo chat) xa
lac va rong menh mong (vo cc). Mat Tri, Mat Trang va sao la hi
ong (tch kh) bay tren khong trung. Bay tinh tu (that dieu) tc la Mat
Tri, Mat Trang va nam hanh tinh trong He Mat Tri khong dnh vao
vom tri nhng chuyen ong t do, i i lai lai. Nam hanh tinh nay la
nhng hanh tinh nhn thay c bang mat tran, tc la Thuy, Kim,
Hoa, Moc va Tho. Sao Bac au bao gi cung ng mot cho (v nam
gan truc quay cua vom tri). Quan niem khong trung vo tan phai
chang co moi lien he vi t tng h vo cua ao Lao va h khong
cua ao Phat. Tri va Trai at tuy rong ln, nhng ch nh hot gao
so vi h khong trong o co the co nhng Tri va Trai at khac.
T the k th 6, quan niem hai ban cau co kh, tng trng
Tri va at cua thuyet Hon Thien c chap nhan. Tuy nhien, a
co cau hoi c at ra la neu ch nhn thay na qua cau tc la ch
nhn thay na s that. Qua nhng the k sau, mo hnh vu tru dan dan
c cai tien. Chang han, sao va hanh tinh khong dnh vao vom tri,
nhng c mot luong gio cng (cng phong) nang len, nh kh
nen cua ong c phan lc. Tren tri co chn tang kh co ap lc va toc
o khac nhau tng t nh cu trung. S van hanh tuan hoan cua
179
Trai at va thuy trieu eu do lc Am dng quy nh. Mat Tri la Thai
Dng (thai la ln) va cac ngoi sao khac la Tieu Dng (tieu la nho).
Con Mat Trang la Thai Am va cac hanh tinh khac la Tieu Am. Trai
at cung thuoc ve loai am. Hien nay ta biet rang Mat Trang la ve tinh
cua Trai at. Mat Tri va sao rat nong va t phat xa v co nang lng
tao ra bi nhng phan ng nhiet hach trong long chung. Trai lai Trai
at, Mat Trang va cac hanh tinh v lanh nen khong t phat xa ma ch
phan xa anh sang Mat Tri chieu ti chung.Cho nen xep Mat Tri va
sao vao loai dng con Trai at, Mat Trang va cac hanh tinh vao loai
am cung co phan ung. Chnh Mat Tri la mot ngoi sao nh hang
chuc t sao khac trong dai Ngan ha va Mat Trang la mot trong nhng
hanh tinh cua He Mat Tri. V Mat Tri va Mat Trang gan Trai at
nen trong to ln va c goi la Thai Dng va Thai Am.
Qua trnh tien hoa cua nganh thien van Trung Quoc qua nhieu
thi ai a chu anh hng cua t tng Nho giao cua Khong T (the
k th 6 tr.CN), Lao T (kHoang the k th 4 tr.CN) va Phat giao.
Theo Nho giao, vu tru luc au mong lung m mt trong mot trang thai
goi la Thai cc va bien hoa ra am va dng. Hai thc the Am
dng, tuy tng khac vi nhau, nhng c phoi hp theo phep
ieu hoa va tng oi, e tao ra kh chat tc la thuy, hoa, kim, moc,
tho (Ngu hanh). ao song cua con ngi trong xa hoi cung da vao
thc the Am dng trong vu tru. Ta co the v thc the tru tng Am
dng nh hai loai hat c ban trong vat l hien ai, hat va phan hat co
kha nang t huy khi cham nhau. Thuyet Nho giao tuy co phan duy l
nhng khong ac biet lu tam en thien nhien. Hoc thuyet cua ao
Lao th e cap nhieu ti thien nhien, nhng lai thieu duy l. Trang T
(the k th 4 tr.CN) t hoi tai sao Tri quay ma Trai at lai ng? Mat
Tri va Mat Trang tai sao thay nhau hien tren tri? Nhng t tng
i thng co ve vu tru, tuy co tnh chat than b va sieu hnh, nhng
oi khi cung phan anh nhng s kien tm thay bang nhng l luan
khoa hoc hien ai. Qua nhng phng tien quan sat va tnh toan, vat
l thien van hien ai cho rang vu tru c tao ra cach ay kHoang 15
t nam do mot Vu No Nguyen Thuy V ai goi la Bch Bang (Big
Bang). vu tru nguyen thuy ch la mot am sng mu m ao (xem chi
tiet nhng muc sau) hnh dung bi hoc thuyet Nho giao. Vng
Sung mot nha triet hoc noi tieng trieu ong Han cho rang Trai at
c hnh thanh do s ong ac cua mot am kh. Gia thuyet nay
khong c phat trien v thieu c s vat l va toan hoc. Theo nhng
thuyet nghien cu hien ai, nhng thien the nh sao va hanh tinh
c hnh thanh t nhng am kh khong lo b co va ong lai v sc
hut cua trng hap dan trong am kh. Theo luat luan hoi cua ao
Phat, tao hoa xoay van nh mot banh xe. Nhng trang thai hon on
cua van vat co the tai dien sau nhng trang thai bnh thng. L
thuyet nghien cu cau truc va s tien hoa cua vu tru (vu tru luan)
180
da tren c s khoa hoc hien nay e xuat vu tru cung co the trai qua
nhng giai oan co dan tuan hoan va vu tru nguyen thuy trong mot
trang thai hon on.
Tom lai, cac nha thien van hoc phng ong thi xa khong
co mot mo hnh chnh xac ve vu tru va quy ao cua cac hanh tinh
trong He Mat Tri, v nganh vat l va toan hoc, ac biet la hnh hoc
cha c phat trien. Tuy nhien, quan niem cua ho ve vu tru co kha
nang thay oi tng oi ung vi thc te. Nh s phat trien khoa hoc
qua cac thi ai, hien nay chung ta biet rang Trai at la mot trong 9
hanh tinh trong He Mat Tri. Trai at quay chung quanh Mat Tri vi
chu k kHoang 365 ngay theo mot quy ao hnh elip hau nh tron ma
Mat Tri mot tieu iem. Mat Trang la mot ve tinh quay chung
quanh Trai at. Cac ngoi sao khong dnh tren vom tri ma xa Trai
at nhng kHoang cach khac nhau. Vu tru co hang tram t thien
ha, moi thien ha co hang chuc t ngoi sao nh Mat Tri, moi sao co
hang chuc hanh tinh. Dai Ngan ha la mot trong nhng thien ha, ch
khac la trong Ngan ha co He Mat Tri va co Trai at chung ta . V
vay Ngan ha con c goi la Thien ha cua chung ta. Trung tam
Ngan Ha cach Trai at kHoang 30 nghn nam anh sang (xem nhng
muc sau). Trai at quay chung quanh Mat Tri vi toc o 30 kilomet/
giay va quay cung tat ca He Mat Tri chung quanh trung tam Ngan
ha vi toc o 250 kilomet/giay. Vi toc o ln, nhng v Ngan Ha v
ai, nen Trai,at phai e 200 trieu nam mi quay het mot vong
chung quanh tam Ngan Ha.
Qua oan trch dan tren cua giao s Nguyen Quang Rieu noi ve
thien van co ong phng ma thc te la noi ve thien van co Trung
Hoa, chac chan qu v cung nhan thay rang: T thi Chu cho den the
ky th VI sau CN va ca nhng the ky sau o, quan niem vu tru quan
cua van minh Hoa Ha cha he co mot nhan thc ung ve thc te van
ong cua Thai dng he (cha noi en vu tru). ay la mot van e
chng to van minh Hoa Ha khong the la chu nhan cua Kinh Dch va
thuyet Am dng Ngu hanh mang noi dung cua mot sieu ly thuyet
vu tru quan a minh chng tren. Hay noi mot cach khac: Nen van
minh Hoa Ha ch tiep thu mot cach khong hoan chnh va sai lech
nhng phng phap ng dung cua thuyet Am Dng Ngu hanh t khi
nen van hien Lac Viet b sup o va b Han hoa ve van t qua hn
1000 Bac thuoc. Thuyet Am Dng Ngu hanh va sieu cong thc theo
he nh phan - mot ly thuyet thong nhat vu tru ma cac nha khoa hoc
hang au cua tri thc khoa hoc hien ai ang m c - ch co the phuc
hoi c t nen van minh Lac Viet vi lch s gan 5000 nam van
hien.
181
Neu nh nhng ban van , th tch co cua nen van minh Han e
lai, khong cho chung ta thay o mot tri thc thien van nen tang, lam
c s cho viec hnh thanh cac phng phap ng dung thuoc hoc thuat
co ong phng th ngc lai, nen van hien Viet vi bao thang tram
cua lch s lai gi trong nen van hoa truyen thong cua no nhng tri
kien thien van ky v, trung khp en ky la vi nhng tri kien co tnh
nguyen ly cua hoc thuat co ong phng. e chng to ieu nay, ban
oc quan tam xem tiep phan sau ay.
Phan tren, ngi viet a han hanh trnh bay vi ban oc ve s
lien he gia nguyen ly can ban Hau thien Lac Viet phoi Ha o ly giai
cac van e lien quan en no trong phong Thuy va T Vi . Ban oc
cung nhan thay rang: Chnh t nguyen ly can ban nay th ca Phong
Thuy lan T Vi eu co lien quan en s van ong co tnh quy luat, tao
nen nhng hieu ng tng tac t vu tru vi a Cau. Nhng co the noi
rang: Chnh t nguyen ly can ban cua hoc thuat co ong phng la
Ha o co nguon goc t vu tru th tat ca nhng van e lien quan en
hoc thuyet Am Dng Ngu hanh cung chng to ieu nay.
Xin ban oc quan tam xem tiep nhng phan di ay minh chng
ieu nay.
DI SAN VAN HIEN LAC VIET
& NHNG HIEU NG VU TRU LIEN QUAN
1. Chu ky sao thien cc Bac tren bau tri Trai at
Phan trnh bay di ay a c e cap ti trong cuon Tm ve
coi nguon Kinh Dch (Nxb ai hoc Quoc gia xuat ban lan th nhat
2001. Nxb VHTT tai ban 2002). Nhng v tnh lien he chat che en
noi dung cua tieu luan nay, cho nen ngi viet hieu chnh va tiep tuc
trnh bay ay.
Qua nhng bai viet a trnh bay vi qu v tren th mot van e
se c at ra la:
Phai chang nen van minh Lac Viet a co nhng tri kien tng t
nh va vt troi so vi khoa thien van hien ai ?
Ve van e nay can phai c chng minh co tnh khang nh va
ay cung la ieu kien toi thieu cho mot ly thuyet vu tru quan. Bi v,
182
no phai chng to tnh hp ly cho tat ca moi van e lien quan en
nhng tri thc vu tru. Nhng hien tng minh chng cho van e nay
c lien he tiep noi qua nhng oan trch dan sau ay:
oan sau ay c trch trong cuon vu tru quanh em tap I
trang 21:
Ngay t the ky th II tr.CN nha thien van Hy Lap Hipachus
a phat hien ra s bat thng ly thu: truc t quay cua Trai at luon
oi hng trong vu tru. S thay oi nay rat cham chap, ch co nhng
nha thien van chuyen mon mi biet c. The ma phai 19 the ky
sau, tc la sau khi Newton phat hien ra nh luat van vat hap dan
(nam 1687) cac nha bac hoc mi hieu c ban chat e giai thch
hien tng ay.
Trang 23, sach a dan viet:
Do truc t quay cua Trai at thay oi nen iem Thien cc bac
cung thay oi vi chu ky la 26000 nam. Theo s tnh toan cua cac
nha thien van th cac sao sau ay a, ang va se la sao Bac cc:
KHoang hn 7000 nam tr.CN la sao t chom sao Vu Tien.
Gan 3000 nam tr.CN la sao a cua chom Thien Long.
Hien tai la sao a chom Tieu Hung Tinh.
Hn 7000 nam sau la sao a chom Thien Vng.
Va hn 12000 nam sau la sao Chc N (chom Thien Cam).
Qua oan trch dan tren ve tri kien cua khoa thien van hien ai
ve cac chom sao Thien Cc Bac tren bau tri, chung ta lien he vi
mot hien tng khao co c trch dan trong sach Tm ve ban sac van
hoa Viet Nam cua Pho giao s tien s Tran Ngoc Them (Nxb TP HCM
1996, trang 183):
Ket qua nghien cu cua nhng nam gan ay cho thay c dan
phng Nam trc thi ong Sn va ong Sn a at en mot trnh
o thien van rat cao: T 6000 nam tr.CN, chiec ru a Bac Sn a
khac hnh chom sao Vu Tien mot chom sao mang tnh chu ky a
xuat hien tren bau tri ong Nam A luc o.Trong ong Hoang Ha
(va mot so trong ong khac) c xac nh la nhng bc thien o
cho phep bang cach o bong nang ma xac nh c cac ngay tiet
trong nam vi moc la nhng hoa van co hnh dang rat gan vi hnh k
hieu cua nhng ngay tiet ay trong thien van hoc hien ai [Bui Huy
Hong 1974: 364372].
183
Nh vay chiec ru a khac chom sao Vu Tien t 6000 nam
tr.CN, trung khp vi hien tng cac nha thien van hien ai xac nh
chnh chom sao nay la sao Thien Cc Bac 7000 nam trc. Hien
tng nay cho ta thay nhng nha thien van co Lac Viet t trc thi
lap quoc a nghien cu thien van va ho a xac nh c v tr sao
Thien Cc Bac, trung khp vi s tnh toan cua khoa thien van hoc
hien ai. Vat lieu e the hien chom sao Vu Tien la chiec ru a la
mot hien tng co the dan en van e sau ay:
Vao thi ai o a (tam cho nh vay, v chiec ru lam bang a),
neu qua that con ngi hoi o ch san bat hai lm, th ngi ta xuat
phat t nhu cau g e nh hng va nh hng ung sao Bac cc?
Phai chang ben canh nhng bo lac lac hau a co nhng to chc xa hoi
phat trien hn, nen co nhng nhu cau tm hieu vu tru va tri kien cua
ho c lu truyen ? Van e lien quan tiep theo la:
So sanh chu ky nam cua sao Thien Cc Bac ma thien van hoc
hien ai tnh c la 26 000 nam vi chu ky mot Hoi trong Thai At
than kinh, chung co s tng ng nh sau:
Trong Thai At n v thi gian c chia la:
Mot Nguyen = 3 Hoa giap, chia lam 3 phan: Thng, Trung, Ha
= 180 nam.
Mot Van = Sau nguyen = 1.080 nam (180 nam x 6).
Mot Hoi = 12 Van = 12.960 nam (1080 x 12)
184
Theo Thai At th hien nay chung ta ang cuoi hoi Ngo. Nh
vay, mot Hoi trong Thai At gan bang mot na chu ky sao Thien Cc
Bac. Neu xet theo mot chu ky Am dng (Gom hai Hoi) th con so
nay se la:
12.960 nam x 2 = 25.920 nam.
Sai so 80 nam so vi s tnh toan cua khoa hoc hien ai (26.000
nam). Nhng con so cua khoa hoc hien ai ch la con so c tnh, sai
so en hang ngan, con so trong Thai At chnh xac en hang chuc.
ieu nay a chng to rang: nen thien van co Van Lang a at c
nhng tri thc ve thien van t hang ngan nam trc, trong khi khoa
thien van hien ai ch mi phat hien ra chu ky Thien Cc Bac kHoang
mot tram nam tr lai ay. Ban oc cung lu y rang cuon Thai At la
mot ky th ngoai hang, chac chan co sau Kinh Dch va thuyet Am
dng Ngu hanh, nhng tac gia cua no th con m ho hn ca Lac th
Ha o va Hoang e noi kinh to van.
2. Gi Quan Sat & nhng hien tng lien quan
en tri kien thien van t van minh Lac Viet
Hien tng Gi Quan Sat trnh bay di ay, von la mot tri thc
lu truyen trong dan gian . Hau het cac ba me Viet eu biet va quan
niem rang: Tre em sinh pham Gi Quan Sat khi nho th om yeu kho
nuoi, ln len ngang tang kho day va thng co mot tng lai khong
tot ep . Neu nh chung ta khong tm hieu c mot thc tai con b an
ang sau quan niem nay, th ay cung la mot s huyen b kho hieu ,
mang mau sac d oan. Nhng ieu nay a c giao s Le Van Su,
at van e nguyen nhan vu tru va y hoc trong cuon Nguyen ly thi
sinh hoc co phng ong . Giao s Le Van Su giai thch nh sau :
Gi Quan Sat
Bai ca ve gi sinh pham Gi Quan Sat :
Chnh, that, s sinh T, Hi th
Nh, bat Thn, Tuat bat tham nghi
Tam, Cu, Mao, Dau inh thng nhien
T, Thap Dan, Than ky nh ky
Ngu, ong thap nhat Su, Mui thng
185
Luc ong thap nh Ty, Ngo chi,
Ngha la: Gi Quan Sat theo thang Am lch va gi a chi
* Thang gieng / gi T * Thang bay / gi Hi
* Thang hai / gi Thn * Thang tam / gi Tuat
* Thang ba / gi Mao * Thang chn / gi Dau
* Thang t / gi Dan *Thang mi / gi Than
* Thang nam / gi Su * Thang mi mot / gi Mui
* Thang sau / gi Ty * Thang Chap / gi Ngo
Ngi xa cho rang tre em sinh pham gi Quan Sat khi nho
thng om yeu kho nuoi, ln len th au trom uoi cp. Nhng bac
lam cha me khi co con sinh Gi Quan Sat thng vo cung au kho.
Theo nhng ieu toi thau lm c bay lau nay th nhng tre sinh
pham Gi Quan Sat thng co chc nang gan khong on nh, so ln
de b mac benh viem gan khi co dch truyen nhiem benh nay. e tm
hieu gia tr that cua Gi Quan Sat ta tien hanh mo hnh hoa Gi
Quan Sat trong mot o nh sau. Trong o tren chung ta thay iem
gi Ty cua thang eu tren Qua at co hng oi chieu vi Mat Tri
qua tam Qua at, t o theo cac thang v tr Gi Quan Sat eu co
hng gan oi chieu vi hng Bac cua quy ao nam. Nh vay Gi
Quan Sat co gia tr la thi iem ni sinh a tre chu tac ong anh
hng vu tru t ngoai Mat Tri.
186
Hnh tren ay c thc hien lai da tren y tng mo hnh hoa
cua giao s Le Van Su, trong tng quan Trai at va v tr Mat Tri.
Qua o hnh tren th v tr Gi Quan Sat tren Trai at tng ng vi
nhau van khong thay oi so vi Mat Tri. Tc la ng noi t tam
Trai at vi v tr gi Quan Sat van tao thanh nhng ng thang
song song nh hnh ve tren. Nh vay ban oc se nhan thay mot hieu
ng vu tru nao o, tac ong len con ngi cac v tr gi Quan Sat.
Qua s phat hien cua Gs. Le Van Su va o hnh trnh bay
tren, chng to rang: nen van minh co ong phng khong nhng a
phat hien hien tng Trai at van ong quanh Mat Tri. ma con phat
hien ra Mat Tri phai van ong theo mot quy ao cua no. e noi len
c ieu nay, nhng ngi tien phong cua nen thien van hoc hien
ai a phai ra toa hoac len gian hoa thieu. o la trng hp cua
Galile va Bruno nc Y vao the k 15 - 16.
Hien tng Gi Quan Sat neu tren a chng to rang: tri thc cua
nen thien van co Van Lang ve nhieu mat a vt xa kha nang cua tri
thc thien van hoc hien ai, khi xac nh mot hieu ng vu tru vi n
v thi gian nho nhat la gi anh hng en con ngi. Va hien tng
nay la tien e t vu tru cua Gi Quan Sat a bo sung va minh
chng ro hn cua luan iem cho rang:
T Vi chnh la he qua cua s nhan thc nhng hieu ng tng
tac co tnh qui luat t vu tru chi phoi con ngi mot cach co qui luat,
nen a tao nen kha nang tien tri cua no.
Vi nhan nh tren, co the lap luan phan bac theo nhng kha
nang sau:
@ Nhan xet cho rang Gi Quan Sat ch la kinh nghiem dan
gian c uc ket t thc te cuoc song
ay ch la mot nhan xet khien cng. Bi v, mot hien tng
xay ra cho mot con ngi la ket qua cua s tong hp cua rat nhieu
yeu to. Moi con ngi co nhng hien tng giong nhau lai khong the
cung song trong mot thi iem khong gian va thi gian nh nhau.
Trong khi o hieu ng vu tru nay tac ong len cuoc i cua con ngi
qua n v thi gian nho nhat la gi, hn na he qua cua no lai khong
phai ch la benh viem gan ma la hanh vi cua con ngi. Neu nh tong
ket hanh vi tng t cua con ngi e dan en mot ket luan ve s
187
trung hp trong mot so gi sinh nh Gi Quan Sat th la mot viec lam
khong the thc hien c tren thc te, cho du la ngay trong xa hoi
hien ai vi tat ca nhng ieu kien huy ong c cua nhan loai. S
ket luan ve benh viem gan lien quan en Gi Quan Sat cua Giao s
Le Viet Su ch la kiem chng mot hien tng co san.
@Cho rang Gi Quan Sat ch la tro chi toan hoc ngau nhien
Bat au t thang 12 (Thang Su) vi gi Ngo, sau o c lui mot
thang th tien mot gi (Thang 11 gi Mui).cho en het 12 gi trong
12 thang. T tro chi toan hoc ngau nhien nay, ngi ta at ra Gi
Quan Sat. Bi v, gia mot tro chi toan hoc n gian va he qua cua
Gi Quan Sat tren con ngi (Benh viem gan va tnh bao ngc) lai
hoan toan khong co s lien he nao. Trong khi Gi Quan Sat ton tai
trong van minh ong phng (Cu the la Viet Nam) a nhieu the ky.
Vi lap luan nh vay, ch la mot dang cao cap hn viec lam mot
con toan chia 2622 nam la thi gian ton tai cua thi Hung Vng
theo chnh s Viet cho 18 i Hung Vng ra con so hn 145 nam
va ket luan: Khong the co tuoi tho trung bnh hn 145 nam cho i
mot con ngi. That la mot ieu buon! V sai lam xuat x t mot kien
thc s ang ve toan hoc. Bi v e co 18 v vua Hung lam con so chia
cho 2622 nam th ngi ta phai chng minh con so 18 nay phai la con
so that a. Khong the lay mot con so thc chia cho mot con so ao.
ieu nay khong khac g hoc sinh cap mot lam toan lay so ga tr i so
vt vay.
V vay, hien tng Gi Quan Sat ch co the giai thch hp ly
tren c s a chng minh la: o la ket qua cua mot tri kien thien van
sieu viet c ng dung va giai thch bang phng phap luan cua
mot ly thuyet vu tru quan hoan chnh e ly giai cho nhng hien tng
lien quan en con ngi. Nhng v khi lu truyen trong dan gian, no
ch con la ket qua ng dung. Nguyen ly ly thuyet va mot thc tai la c
s cho no a that truyen . Co the noi rang: He thong phng phap tien
tri cua T Vi chnh la hnh ong dang ln hn cua gi Quan Sat . No
ch la mot phng phap ng dung qui mo hn va chu chung so phan
cua hien tng Gi Quan Sat, cho en khi nen van minh Lac Viet
vao cuoc.
e tiep tuc chng to vi ban oc ve coi nguon cua cac phng
188
phap ng dung tri kien thien van trong nguyen ly hoc thuat co ong
phng, khong the thuoc ve nen van minh Hoa Ha, ban oc tham
khao phan trnh bay di ay.
DI SAN VAN HOA PHI VAT THE VIET
& NGUYEN LY HOC THUAT CO ONG PHNG
Trong di san van hoa phi vat the truyen thong cua ngi Viet
co nhng s trung khp en ky la lien quan en nguyen ly hoc thuat
co ong phng va tri thc thien van vu tru . Ngoai nhng hien tng
giai ma nhng di san van hoa phi vat the phan tren nh tranh th
Ngu Ho, banh chng banh day th phan nay, ngi viet tiep tuc
gii thieu vi ban oc nhng gia tr ky v cua nen van hoa truyen
thong Viet lien quan en nhng van e trong nguyen ly co hoc ong
phng.
1. Truyen thuyet Con Rong Chau Tien
va o so Lac th Ha o
Truyen thuyet Con Rong Chau Tien cua ngi Lac Viet lan
au tien c chep lai trong cuon sach Lnh Nam Chch Quai cua
Tran The Phap vi ta e la Hong Bang Th. Ngi viet li ta
trong cuon sach nay la Vu Quynh, ngi lang Mo Trach, huyen ng
An Hai Dng, sinh nam 1453 mat nam 1516, ong viet bai ta vao
nam 1492. Ngi viet li ta sau cho cuon sach nay vao nam 1493 la
Kieu Phu ngi lang Lap Ha, huyen An Sn, tnh Sn Tay, sinh nam
1450. Hai ong a tha nhan nhng truyen chep trong Lnh Nam Chch
Quai a c lu truyen trong dan gian t lau. Trong bai ta cua mnh
, ong Vu Quynh a viet:
Nhng truyen chep ay la s trong truyen chang ?
Truyen thuyet Con Rong Chau Tien c cac nha s hoc Viet
Nam ghi lai trong cac bo chnh s va nam phan ngoai ky v s
huyen ao cua cau chuyen. a co rat nhieu hoc gia phan tch tm hieu
noi dung ky b cua truyen thuyet ve thu ban au lap quoc cua ngi
Lac Viet. Tat nhien ho co cai nhn khac nhau va khac ngi viet ve
xuat x va ca noi dung cua no .
Nhng trong cai nhn rat chu quan cua ngi viet th nhng so
189
lieu trong truyen thuyet Con Rong Chau Tien co mot s lien he va
trung khp mot cach ky la vi hai o hnh noi tieng thieng lieng trong
truyen thuyet ong phng la Lac th va Ha o.
Xin ban oc xem hnh di ay:
HNH LAC TH VA HA O IEM
Tren hnh Lac th co 25 vong tron trang va 20 vong tron en.
Tren hnh Ha o co 25 vong tron trang va 30 vong tron en.
Tong o so cua Lac th Ha o la 100 vong tron, trong o co
50 vong tron en, 50 vong tron trang. T hai o hnh tren, tao ra hai
hnh vuong goi la Cu Cung Lac th va Cu Cung Ha o.
190
Qua o hnh tren th ban oc nhan thay rang co s trung khp
hoan toan gia cac con so trong tuyen thuyet va nhng hien tng
lien quan en Lac th va Ha o .
# 100 qua trng tng ng vi 100 vong tron.
# 50 ngi con theo cha tng ng vi 50 vong tron trang, thuoc
Dng, tng la theo Cha (Dng).
# 50 ngi con theo me tng ng vi 50 vong tron en, thuoc
Am, tng la theo Me (Am).
# 15 bo ma truyen thuyet noi ti trung khp vi so cua Ma Phng
Lac th co tong ngang doc cheo eu bang 15.
# 18 i vua trung khp vi tong so Cu Cung Lac th va Cu
Cung Ha o (9 x 2 = 18).
Van e cung cha phai dng ay.
Trong truyen thuyet ve thi lap quoc cua dan toc Viet con mot
chi tiet na la:
50 ngi con theo Me Au C suy ton ngi con trng len lam
vua. 49 ngi con con lai i cai tr khap ni.
ay chnh la so ai dien trong Kinh Dch dung trong boi co thi
- mot phng phap boi toi co cua ong phng.
Neu ban hoi tai sao lai phai bt i mot ma khong dung so 50?
Toi xin c tra li rang: Chnh truyen thuyet Con Rong - Chau Tien
CU CUNG LAC TH CU CUNG HA O
191
a tra li rat ro rang va ngi ta khong the tm c cau tra li trong
cac ban van ch Han.
2. Truyen thuyet Con Rong Chau Tien
va cac chom sao Thien cc Bac
S ky v cua nen van hien Lac Viet vi nguon goc t nhng tri
kien thien van sieu viet, khong phai ch qua nhng hien tng a
minh chng tren. Ma ngay trong truyen thuyet Con Rong Chau
Tien cung co mot s lien he trung khp mot cach ky la ve tri thc vu
tru quan sieu viet cua nen van minh nay.
Qua cac phan trch dan tren, qu v quan tam cung nhan thay
rang cac chom sao Thien Cc Bac theo cac nha khoa hoc lan lt
theo th t thi gian va co ten goi la:
Vu Tien (hn 7000 nam tr.CN).
Thien Long (gan 3000 nam tr.CN).
Tieu Hung Tinh (hien tai).
Qua tham khao y kien cua ban oc, ngi viet nhan thay mot s
lien quan chat che gia th t thi gian cac chom sao Thien cc Bac
vi nhng t nhan danh trong ket cau pha he cua truyen thuyet Con
Rong Chau Tien. S trung khp nay c mieu ta nh sau:
1. Chom sao Vu Tien tng ng the he th nhat la ba Vu
Tien (Theo Lnh Nam chch quai, hoang hau Vu Tien la v cua hoang
e Kinh Dng Vng) Trung hp danh t Vu Tien va Vu Tien.
2. Chom sao Thien Long tng ng the he th hai la Lac
Long Quan. Trung hp danh t Thien Long va Lac Long.
3. Chom sao Tieu Hung tinh tng ng the he th ba, bat au
t vua Hung Vng th nhat. Trung hp danh t Hung Vng va Tieu
Hung Tinh.
Mi tam thi vua Hung la to tien cua ngi Viet, la con cua
Rong (Lac Long Quan), chau cua Tien (ba Vu Tien). Nh vay, th t
pha he nay khong phai la mot hien tng ngau nhien, v s trung hp
gan nh hoan toan va s lien quan en nhng tri kien rc r ve thien
van hoc co Van Lang a c trnh bay trong sach nay. Hn na, e
192
co c mot nhan thc ve qui luat van ong cua cac chom sao trong
Ngan Ha (t o phat hien nhng hieu ng vu tru lien quan), ieu kien
tien quyet la phai nh v c iem chuan cua tat ca s van ong o
(trong o bao gom ca Trai at), tc la phai xac nh c chom sao
Thien Cc Bac. Do o, s lien he gia noi dung cua truyen thuyet
Con Rong Chau Tien bao gom t pha he vua Hung cho en o
so Lac th Ha o la mot s lien he nhat quan, chat che va trung
khp hp ly ve nhng tri kien vu tru ky v cua nen van minh Van
Lang. S lien he tren ay minh chng ro net truyen thuyet Con Rong
chau Tien khong the la truyen thuyet nguy tao cua cac nha nho
vao the ky 14. Bi v ke t khi nen van minh Van Lang that
truyen trong hn 2000 nam lch s cua nhan loai cho en sm
nhat vao au the ky 19 khoa hoc hien ai van cha phat hien ra cac
chom sao Thien Cc Bac.
3. Ngay gio to Hung Vng mung 10 thang 3
va trung cung Ha o
Hang nam vao ngay gio To Vua Hung, la dp e nhng ngi
Viet Nam tng nh en coi nguon t thi huyen s.
Nhng ai i ngc ve xuoi
Nh ngay gio To mung mi thang ba.
Thi Hung Vng a tr thanh huyen s; con sot lai chang ch
con la nhng tuc ng ca dao va truyen thuyet lu truyen trong dan
gian. Nhng ngay gio To Hung Vng van an sau vao tam linh ngi
Lac Viet. Trai qua hn 1000 nam Bac thuoc di ach o ho phong
kien Bac phng; tiep theo la 1000 nam hng quoc vi bao thang
tram cua lch s; tam linh cua ngi Lac Viet van luon nh ve coi
nguon. Ngay gio To mung mi thang ba la mot trong nhng ngay le
hoi thieng lieng nhat cua ngi Lac Viet.
S sach va truyen thuyet khong he ghi lai ngay mat cua v vua
Hung au tien hoac cuoi cung.
Vay ngay gio To vua Hung mung 10 thang 3 xuat phat t au?
ay lai la mot con so trung vi trung cung Ha o o la 5 10
thuoc ve ngoi Hoang Cc.
193
Trong o: Thang 3 la thang Thn (tng la Rong) trung khp
vi bieu tng cua Lac Long Quan (giong Rong) chnh la thang th 5
neu ke t thang T (Tc thang Mot nam trc. Trong cach tnh thang
cua ngi Viet nh sau: Thang Mot: Ty; Thang Chap: Su; Thang
Gieng: Dan; Thang Hai: Mao; Thang Ba: Thn/ Rong)(*).
18 thi Hung Vng vi nhieu v vua, khong the gio chung mot
ngay.
Ngay gio To Hung Vng 10 thang 3 chnh la mot bieu tng
cua nen van hien v ai cua ngi Lac Viet. o chnh la o so cua
trung cung Ha o vi so 5 10
Nh vay, truyen thuyet Con Rong Chau Tien va ngay gio To
Hung Vng hoan toan trung khp mot cach ky la vi noi dung cua
Lac th Ha o.
S trung khp hp ly en ky la cua cac san pham tr tue thuoc
ve van minh Lac Viet vi nguyen ly can ban cua thuyet Am Dng
Ngu hanh la Lac th Ha o a at lai van e mot coi nguon ch thc
cua nen van hoa ong phng huyen v chnh la nen van hien Lac
Viet vi coi nguon van hoa s trai gan 5000 nam .
Nhng di san van hoa phi vat the c dan trong tieu luan
nay, cung vi nhng nguyen ly can ban cua hoc thuat ong phng
eu la san pham cua tr tue . S trung khp hp ly en tng chi tiet a
chng to chung phai co xuat s t mot coi nguon van hoa duy nhat .
Khong nhng vay, chnh nhng gia tr van hoa phi vat the nam trong
truyen thong van hoa Viet lai co kha nang ch ra nhng sai lech t
nguyen ly can ban t nhng ban van ch Han co, e giai thch mot
cach hp ly va hoan hao hau het nhng van e lien quan en no .
ong thi, no con co kha nang ch ra mot thc tai la c s nhan thc
cho nhng gia tr hoc thuat co ong phng chnh la nhng tri thc vu
tru nam ngoai kha nang nhan biet cua tri thc khoa hoc hien ai . o
chnh la s van ong va hieu ng tng tac co qui luat cua vu tru en
Trai at va con ngi .
(*) Chu thch: Thang T - tc thang 11 am lch trong dan gian con goi la thang Mot
va phan biet gia so em 1 la so au tien, nen goi thang au trong nam sau Tet la
thang Gieng. Thang Mot khong phai la tieng goi tat cua thang 11 ma la thang au
tien theo th t 12 con giap. Cung nh thang Su la thang th 2 goi la thang Chap e
phan biet vi thang 2 theo so em.
194
Ngi ta co the a ra nhng d ban khac nhau cua truyen thuyet
, ca dao . Hoac cung co the ngi ta dan chng nhng d ban t cac
nen van hoa gan gui phi Viet e hoai nghi nhng minh chng t gia
tr van hoa phi vat the Viet va phu nh nhng noi dung cua no...
Nhng may man thay, nhng gia tr van hoa phi vat the truyen thong
Viet nham chng minh cho coi nguon van hien trai 5000 nam , khong
ch ton tai mot cach ri rac va mang tnh hien tng , ma la mot s
giai ma khong nhng chieu sau en tng chi tiet trung khp ma con
ca mot khong gian bao trum len tat ca moi loai hnh van hoa Viet .
Tnh hp ly toan dien ve ca chieu sau va rong khap ay trong ca khong
gian va thi gian a chng to mot s hp ly va hoan chnh khong the
phu nhan c .
Ngi viet cung lu y ban oc quan tam la vao thang 5 . 2002
To chc Giao duc, Khoa hoc va Van hoa cua Lien Hp Quoc chnh
thc tha nhan nhng gia tr van hoa phi vat the la bang chng khoa
hoc minh chng cho lch s.
Tr lai vi s chng minh tiep tuc ve tnh hp ly trong viec ly
giai cac hien tng va van e lien quan cua nguyen ly can ban Ha o
phoi Hau thien Lac Viet, Xin ban oc tiep tuc quan xet nhng phan
tiep sau ay.
195
PHA N IV
HA O HA O
HA O HA O HA O
Vk Th0I Ikh 0h 0h
T0h h06 Th0kT 60
0h Fh00h
196
197
T T
T TT
rong phan tren, ngi viet a chng minh chnh qui luat
van ong va tng tac trong khong gian cua cac thien the
la thc tai nhan thc lam nen nguyen ly hoc thuat co ong phng
hoan toan trung khp trong s giai thch mot cach hp ly va nhat quan
vi nguyen ly can ban c phuc hoi t van minh Lac Viet la Ha o
phoi Hau thien Lac Viet. Phan nay ngi viet se tiep tuc chng giai
s tnh hp ly va nhat quan cua nguyen ly can ban nay trong viec ly
giai nhng van e ve thi gian ng dung trong hoc thuat co ong
phng
ieu nay se chng to rang: Trong nguyen ly hoc thuat co ong
phng, khong gian va thi gian hoan toan nhat quan va co chung
mot nguyen ly can ban la Ha o phoi Hau thien Lac Viet .
198
199
CHNG 1
HA DO VA NGUYEN IY 1UONG HOP
CUA 1HAP 1HIEN CAN
T
rong nhng oan viet tren, ngi viet a han hanh trnh
bay mot thc tai lam nen tang cho khoa d oan ong
phng (von co ay u nhng yeu to theo tieu ch khoa hoc hien ai).
o chnh la quy luat van ong tng tac cua cac v sao va hanh tinh
trong vu tru anh hng en a cau. Hay noi mot cach khac: Phan
tren chnh la s chng giai t mot nguyen ly can ban Ha o phoi
Hau thien Lac Viet ly giai qui luat tng tac va van ong trong
khong gian vu tru .
Phan nay chung toi tiep tuc chng to tnh hp ly trong viec ly
giai cac hien tng va van e lien quan trong hoc thuat co ong
phng, von la s tong hp nhng nhan thc thc tai vu tru va lien
quan en van e thi gian cung t mot nguyen ly can ban Ha o
phoi Hau thien Lac Viet.
Phan nay tiep tuc chng to tnh hp ly cua Ha o trong viec ly
giai nguyen ly tng hp cua Thap Thien Can, von la mot tien e b
an c lu truyen qua co th ch Han .
Thap Thien Can la mot trong nhng khai niem trong hoc thuat
co ong phng e giai thch cac hien tng tng tac trong vu tru
theo thuyet Am Dng Ngu hanh. Nhng Thien Can cung la mot yeu
to cau thanh trong thi gian qui c cua hoc thuat co ong phng .
Bi vay, ngi viet han hanh trnh bay trong phan nay, nhng chng
giai lien quan en nhng b an co tnh nguyen ly cua thap Thien Can
trong hoc thuat co ong phng .
Trong cac co th lien quan en thuyet Am Dng Ngu hanh,
chung ta thng thay mot tien e sau ay lien quan en Thap Thien
Can la:
Giap (Moc) hp Ky (Tho)
Bnh (Hoa) hp Tan (Kim)
200
Mau (Tho) hp Qu (Thuy)
Canh (Kim) hp At (Moc)
Nham (Thuy) hp inh (Hoa).
ay la mot tien e cua qui tac lap cuc trong T vi au so va
cung la mot tien e quan trong cua Ly hoc co ong phng, c ng
dung trong rat nhieu lnh vc: y ly, lch so, d oan Tien e nay
cha co s ly giai va cung la s b an a trai hang thien nien ky trong
cac co th ch Han lu truyen. Chnh v s b an nay khien cho nhng
nha nghien cu va nhng ngi tm hieu ve Ly hoc ong phng
phai chap nhan mot cach khien cng tien e noi tren:
Moc khac Tho (ly tng khac cua Ngu hanh). Nhng trong tien
e noi tren th Giap Moc lai hp Ky Tho, that kho hieu!
Cha het, trong cac sach ng dung phng phap luan Am Dng
Ngu hanh vao cac lnh vc ong y, Ly hoc hoac d oan tng lai,
thng gap nhng nh e cung khong co s ly giai ma bat buoc phai
hoc thuoc long sau ay:
Giap hp Ky pha At xung Canh, hoac Mau hp Qu pha Giap
khac Ky
S b an cua tien e nay cung xuat phat t sai lam can ban ton
tai t hang ngan nam nay, khi cho rang: Am Dng va Ngu hanh la
hai hoc thuyet rieng biet khong lien quan en nhau. T sai lam can
ban nay, se khong co c s nao e lien he Thap Thien Can (mang
yeu to Ngu hanh) vi Lac th va Ha o (c nhac en au tien
trong Kinh Dch noi en Am Dng, khong co yeu to Ngu hanh).
ieu quan trong hn ca la:
Nen van minh Han a tiep thu mot cach sai lech va khong hoan
chnh thuyet Am Dng Ngu hanh t van minh Lac Viet. Bi vay, tat
ca cac phng phap ng dung cua thuyet nay trong co th ch Han
c nh t tren tri ri xuong, va trai hang ngan nam, tri thc cua
nhan loai khong the nao chng minh c mot thc tai nao la c s
cua hoc thuyet nay.
Nhng hien tng b an tren cung ch c ly giai mot cach
nhat quan va hp ly trong cac moi lien he tng quan vi Ha o ,
Phap ai uy no t van minh Lac Viet .
201
Bay gi, chung ta sap xep Thap Thien Can theo ly Am Dng
va Ngu hanh tng sinh, anh so th t t 1 en 10 t Giap en Qu,
ta se c mot bang sau.
Qua bang tren ban oc cung nhan thay: Tat ca cac so cua Thap
Thien Can va ung 10 so co tren Ha o. S trung hp nay khong the
la mot s ngau nhien, khi chung la nhng nen tang can ban cua mot
hoc thuyet nhat quan va hoan chnh va la san pham tr tue con ngi
phan anh s nhan thc thc tai vu tru va ieu kien thien nhien. Bi
vay, chung phai co mot s lien he chat che. ieu nay c chng to
khi chung ta sap xep Thap Thien Can theo chieu Ngu hanh tng sinh
- la noi dung cua Ha o - tren c s o so theo th t bang tren vao
v tr co o so tng ng cua Cu cung Ha o ta c bang sau:
O SO HA O PHOI O SO THIEN CAN
Nh vay tren c s o so cua Thien Can tng ng vi o so
cua Cu cung Ha o, ta se co s tng hp bi cung hanh nh sau:
Giap (1) hp Ky (6) trong hanh Thuy,
Bnh (3) hp Tan (8) trong hanh Moc,
202
Mau (5) hp Qu (10) trong hanh Tho,
Canh (7) hp At (2) trong hanh Hoa,
Nham (9) hp inh (4) trong hanh Kim.
Nh vay, moi mot hanh tren Ha o i lien vi hai Thien Can
mot Am mot Dng.
ieu nay cung ly giai mot bai phu truyen b an, co noi dung nh
sau:
Nhat luc cong tong (1 6 cung ho) / Thuy
Nh that ong ao (2 7 cung i mot ng) / Hoa
Tam bat vi bang (3 8 nh nhau) / Moc
T cu vi hu (4 9 la ban be) / Kim
Ngu thap ong o (5 10 cung mot loai) / Tho
ieu nay khong the thc hien tren Lac th v trung cung Lac th
ch co mot so, khong co s tng thch hp ly.
Vi o hnh a trnh bay tren, chung ta co the ly giai nhng
trng hp b an khac, nh Giap hp Ky pha At xung Canh va nhng
trng hp tng t nh sau:
Giap (1) nam v tr Dng Thuy, khac At (2) Canh (7) nam
v tr Am Dng Hoa theo ly tng khac cua Ngu hanh, hoac Mau (5)
nam v tr Dng Tho khac Giap (1) Ky (6) nam v tr Am Dng
Thuy.
T o, suy ra mot so nh e b an khac nh: Bnh la qu nhan
cua Ky, v o so cua Bnh (3) va o so cua Ky (6) nam tren cung
tng sinh cua Ngu hanh: Thuy sinh Moc tren Ha o v.v
Qua o hnh tren a ly giai tat ca moi trng hp Sinh Khac
Tha Vu cua Thap Thien Can, von la s b an a trai nhieu thien
nien ky. Ke t khi than Kim Qui mot bieu tng cua nen van minh
Lac Viet re nc lan xuong bien cung vi An Dng Vng, a
mang theo tat ca nhng b mat cua no va e lai mot nen van hoa
ong phng ay huyen b.
Nh vay, vi s chng minh tren a chng to rang: Lac th
203
Ha o (Hieu theo ngha: Sach cua ngi Lac Viet viet ve Ha o) la
tien e cua khoa thien van hoc co Van Lang va la nguyen ly ng
dung can ban cua thuyet Am Dng Ngu hanh, t o tnh toan cac
hieu ng vu tru tac ong len t nhien, xa hoi va i song con ngi.
Phan tiep theo di ay se tiep tuc chng to vi ban oc nguyen
ly can ban la Ha o trong viec kham pha b an cua 60 hoa giap, mot
thanh to quan trong trong cau hnh n v thi gian ng dung trong
hoc thuat co ong phng .
204
205
CHNG II
HA DO VA B AN 60 HOA GIAP
P
han nay la mot s bo sung rat quan trong cho cuon sach
a xuat ban: Thi Hung Vng va b an luc thap hoa
giap .Nxb Thanh Nien xuat ban lan th nhat 1998; Nxb VHTT tai
ban nam 2002. Trong ca hai lan xuat ban trc, do hoan canh thieu
thon t lieu, nen ngi viet ch a ra c mot gia thuyet hp ly cho
van e lien quan en chu ky 60 hoa giap va coi nguon Am Dng lch
ong phng va thieu phan chng minh cho van e nay .
T cuoi nam 2003, ngi viet co ieu kien thu thap c nhieu
t lieu e bo sung dan chng cho nhng luan iem cua mnh. Nhng
tai lieu cua cac hoc gia Trung Hoa co ma noi dung cua no ch lam ro
hn tnh chan ly cua viec oi cho Thuy Hoa, a chng to ro hn tnh
chan ly cua no.
e tien viec theo doi, chng nay chia lam 3 phan chnh, co noi
dung nh sau:
1. B an 60 hoa giap trong co th ch Han .
Noi dung noi ve cac luan iem trong nghien cu cua cac hoc
gia Trung Hoa co kim, nham giai thch ve bang nap am 60 hoa giap.
2. Ha o va nguyen ly nghch trong cau thanh Luc thap hoa
giap t co th ch Han .
Chng minh nguyen ly nghch t Ha o trong viec lap thanh cua
bang 60 hoa giap theo co th ch Han.
3. Ha o va nguyen ly thuan trong cau thanh Lac th hoa giap
t van minh Lac Viet .
Chng minh nguyen ly cua bang Lac th hoa giap (oi cho
Thuy Hoa trong bang 60 hoa giap t sach co viet bang ch Han).
Xin ban oc bat au t phan 1 di ay .
206
B AN 60 HOA GIAP TRONG CO TH CH HAN
Mot he qua ng dung quan trong cua hoc thuyet vu tru quan
Am Dng Ngu hanh chnh la lch phap va nap am trong bang Hoa
giap vi chu ky boi so chung nho nhat mot tien e cho moi phng
phap ng dung cua no la 60 nam.
Nhng bang nap am hoa giap 60 nam ton tai trong co th ch
Han cung khong tranh khoi mot hien tng chung cho tat ca cac phng
phap ng dung khac cua thuyet Am Dng Ngu hanh la khong co
mot nguyen ly ly thuyet la tien e cho s ton tai cua no va la mot
ieu b an trai hang ngan nam - Ke t khi nen van hien v ai cua
ngi Lac Viet sup o mien nam song Dng T.
Chnh ong Thieu V Hoa - mot nha nghien cu noi tieng Trung
Hoa hien ai - a phai tha nhan rang:
Nap am Ngu hanh trong bang 60 Giap Ty can c theo nguyen
tac g e xac nh; ngi xa tuy co ban en nhng khong co can
c ro rang va cung cha ban c minh bach. Do o van la huyen
b kho hieu. Bang 60 Giap Ty bien hoa vo cung; oi vi gii hoc
thuat cua Trung Quoc cho en nay van la huyen b kho hieu
(Trch trong sach:Chu Dch va d oan hoc. Trang 68. Thieu V
Hoa. Nxb Van Hoa Thong Tin 1996).
Hang ngan nam troi qua vi s hien dien cua bang 60 Hoa giap,
cung a co nhieu hoc gia Trung Hoa tm cach ly giai nguyen ly nap
am Ngu hanh trong 60 hoa giap. Bay gi chung ta th tm hieu xem
ho a ly giai nh the nao, ma cho en nay hau the van cho la cha ro
ra ng va ca c nha nghie n c u hie n a i va n cho ra ng huye n b.
oan trch dan di ay trong bai Luan Ngu hanh nap am; muc Ly so
Dch boc, website tuvilyso.com, t lieu cua Khong Kiep Minh Tam,
se cho chung ta mot y niem ve cach luan giai cua ngi xa ve nguyen
ly nap am cua Ngu hanh trong bang luc thap hoa giap.
LUAN CAN CHI NGU HANH NAP AM
Sach Chu Le noi ve:
Danh hieu cua 10 Nhat, danh hieu cua 12 Thi, danh hieu cua
12 Nguyet, danh hieu cua 12 Tue, danh hieu cua 28 Tinh Tu ma ve
sau Trnh Huyen giai thch rang:[/i] Nhat bao rang t Giap en Quy;
Thi bao rang t T en Hi; thang bao rang t Chau en o; Tue
bao rang t Nhiep e Cach en Xch Phan Nhc; Tinh Tu bao rang
207
t Giac en Chan. Thi xa ngi ta dung o e ma ghi chep nam
thang ngay gi thanh lch.
Sach Nh Nha giai thch rong them rang:
Nguyet Dng (biet danh cua lch xa dung 10 Can e ghi
chep thang), nguyet tai Giap goi la Tat, tai At goi la Quat, tai Bnh
goi la Tu, tai inh goi la Ng, tai Mau goi la Le, tai Ky goi la Tac (quy
tac), tai Canh goi Trat, tai Tan goi la Tac (bt, lap), tai Nham goi la
Chung, tai Quy goi la Cc. Nguyet Danh (biet danh e ghi chep
thang trong nong lchvu mua) thang Gieng la Chau, thang Hai la
Nh, thang Ba la M, thang T la Tr, thang nam la Niet, thang Sau
la Tha, thang Bay la Tng, thang Tam la Trang, thang Chn la
Nguyen, thang Mi la Dng, thang Mi Mot la Co, thang Chap la
o. Tue Dng (biet danh cua lch xa lay 10 Can e ghi chep nam)
Thai Tue tai Giap goi la Phung At, tai At goi la Chieu Mong, tai Bnh
goi la Nhu Trieu, tai inh goi la Cng Ng, tai Mau goi la Trc
Ung, tai Ky goi la o Duy, tai Canh goi la Thng Chng, tai Tan
goi la Trung Quang, tai Nham goi la Huyen, tai Quy goi la Chieu
Dng. Tue Danh (biet danh cua lch xa lay 12 a Chi phoi vi Thai
Tue e ghi nam) Thai Tue tai Dan goi la Nhiep e Cach, tai Mao goi
la n At, tai Thn goi la Chap T, tai T goi la ai Hoang Lac, tai
Ngo goi la n u Tng, tai Mui goi la Hiep Hiep, tai Than goi la
Quan Than, tai Dau goi la Tac Ngac, tai Tuat goi la Yen Mau, tai Hi
goi la ai Uyen Hien, tai T goi la Khon on, tai Su goi la Xch Phan
Nhc.
Sach Thai Ung oc oannoi rang:
Can la can (than) vay, ten no co mi ay la Giap At Bnh inh
Mau Ky Canh Tan Nham Quy. Chi la canh nhanh vay, ten no co
mi hai ay la T Su Dan Mao Thn T Ngo Mui Than Dau Tuat
Hi.
Sach Le Ky Nguyet Lenhnoi rang:
Thang Xuan lay Giap At lam ai bieu; thang Ha lay Bnh inh;
thang T Quy (3,6,9,12) lay Mau Ky lam ai bieu; con thang Thu lay
Canh Tan; thang ong th lay Nham Quy.
Sach S Ky Luat Thnoi rang:
That chnh 28 xa luat lch tri v the thong kh cua Ngu hanh
bat chnh, tri v the thanh thuc van vat. Xa nay cho cua nhat nguyet
tru. Xa nay la kh th dan ra.
Cho ma sach S Ky goi Bat Chnh la kh cua tam Tiet em ng
vi gio cua tam phng. Gio cua tam phng la: Bat Chu Phong,
Quang Mac Phong, ieu Phong, Minh Th Phong, Thanh Minh Phong,
208
Canh Phong, Lng Phong, va Xng Hap Phong.
- ieu Phong ong ong Bac, chu xuat ra van vat, hng
ve Nam en Tu C. mi hai luat la Thai Thoc, thi lenh la
thang Gieng, mi hai chi la Dan. Van vat tranh nhau nay mam.
Lai hng Nam en V, Phong. Van vat sinh sm nay a en ky
co hoa nh vay co the xem thay c.
- Minh Th Phong ong phng ong. mi hai luat la
Giap Chung, thi lenh la thang Hai, mi Can la Giap At, mi
hai chi la Mao. Thi o van vat xuat ra het tan, mi phan sum se
ti tot. Minh Th Phong hng Nam en Tu e, lai en Tu
Cang, Tu Giac. mi hai luat la Co Tay, thi lenh la thang Ba,
mi hai Chi la Thn. Thi o van vat bo cu, theo mi, ti sang, cao
vut, ran roi.
- Thanh Minh Phong ong goc ong Nam, thuc ay van vat
hng Tay phat trien. au tien en Chan cua phng Tay, lai en
Dc. mi hai luat la Trong L, mi hai Chi la T. Thi o van
vat vng thnh, ln manh, Dng kh phat trien at en cc iem.
Thanh Minh Phong lai hng Tay en bay sao cua tu Tinh, Lieu.
mi hai luat la Nhuy Tan, thi lenh la thang Nam. Thi o van vat
t thnh chuyen thanh suy, Dng kh tru xuong ben di.
- Canh Phong ong Phng Nam. mi hai Chi la Ngo,
Mi Can la Bnh inh. Am Dng giao nhau, Dng kh giang xuong,
Am kh thang len, van vat sap thanh thuc.
- Lng Phong ong goc Tay Nam, chu ve at. mi hai
luat la Lam Chung, mi hai Chi la Mui. Thi o van vat thanh
thuc, giau co, v ngon. Hng Bac tien en Phat, lai en Sam.
mi hai luat la Di Tac, thi lenh la thang Bay, mi hai Chi la
Than. Thi o, Am kh dan dan thnh, m au. Than la giac cua van
vat, lai ln manh en Troc, ke en Lu. thi lenh la thang Tam,
mi hai luat la Nam L, mi hai Chi la Dau. Thi o van vat eu
tiep xuc vi at chet, Dng kh cang suy, m au phuc tang.
- Xng Hap Phong ong phng Tay. mi Can la Canh
Tan. Hng Bac en V, lai en Lau, at ti Khue. mi hai
luat la Vo Sa, thi lenh la thang Chn, mi hai Chi la Tuat. Thi
o van vat tan diet, thu tang nhap vao kho, Am kh vng thnh,
Dng kh khong d. Nhng van vat theo Dng en het, lai thuan
theo am ma khi, khong het han, khong dng han, khong ng lai.
- Bat Chu Phong ong Tay Bac chu sat sinh, nhng hng
ve phng ong hanh tien th chu m au sinh kh. No hng ong
en Tu That lai en Tu Nguy (chu o nat). mi hai luat la ng
Chung. thi lenh la thang Mi. mi hai con la Hi. Thi o
209
Dng kh a bat au sinh nhng lai la mi phan con nho yeu,
khong kham noi dung vao viec, v vay nen van con phuc tang di.
- Quang Mac Phong ong phng Bac, hng ong en
H, lai en sao Vu N. mi hai luat la Hoang Chung, thi lenh
la thang Mi Mot, mi hai Chi la T, mi Can la Nham Quy.
Thi o Dng kh ln len, van vat nhan s nuoi dng di giong
nh thang Mi hoai thai, giang sinh cung co the phan oan c.
Quang Mac Phong lai hng ong en Khien Ngu lai en Kien.
thi lenh la thang Chap, mi hai luat la ai L, mi hai Chi
la Su. Thi o van vat a t dng thanh hnh, nhng van con cha
pha at ma xuat ra.
Tren ay la ngha ly va nguyen ly ma ngi ta cho rang mi
Thien Can va mi hai a Chi t o lu hanh. Con mi hai con vat
tng cua T la chuot, Su la trau, Dan la cop, Mao la meo, Thn la
rong, T la ran, Ngo la Nga, Mui la de, Than la kh, Dau la ga, Tuat
la cho, Hi la heo, th c giai thch nh sau.
Tinh Lch Khao Nguyen noi rang:
- Thuyet noi ve 12 con vat Cam Tinh a co t rat lau roi,
khong ro t au lai (s that en t Tay Vc). Theo t s lu truyen
chep lai T s khao xet ve van hien, th t thi Xuan Thu Chien
Quoc a co thuyet nay. Cho en 28 tu phoi vi cam tng th la t
Nguyen Minh ve sau mi co viec o. Quan sat ve viec chon tng
o, chang qua la nhan 12 con vat cam tinh ma khuech rong ra thoi.
Tai sao ma biet c? Phep nay lay T Ngo Mao Dau lam bon trong
cung, moi cung quan ba tu, c 12 tu.
Nh cung T la 3 tu N H Nguy, tu H ong gia v vay lay
chuot lam tng cua mnh. N la bc (con di), Nguy la yen th chon
no ta giong chuot em phoi vao.
Cung Mao la e Phong Tam, e la lac (con chon), Tam la ho
(cao), Phong gia la tho nen lay tho lam tng cua mnh (nhng
Viet Nam e meo v gan cop vay).
Cung Ngo la Lieu Trinh Trng. Lieu la chng (con hoang),
Trng la loc (hu), Trinh gia la nga nen lay nga lam tng
cua mnh.
Cung Dau la V Mao Tat. V la con tr, Tat la con qua, Mao
gia la con ga nen lay ga lam tng cua mnh.
Qua en 8 cung Dan Than T Hi, Thn Tuat Su Mui th moi
cung quan 2 tu, ma lay tu gan cung gia lam chu, ong ben th
chon loai nao tng t phoi vao.
Nh cung Thn, Cang gan gia cung v vay lay rong lam tng
210
cua mnh. Giac ong ben no th chon Giao (thuong luong) la loai
rong em phoi vao.
Cung Dan, v gan gia cung v vay lay ho lam tng cua
mnh. C ong ben no th chon con bao la loai cua ho em phoi
vao.
Cung Su, Ngu gan gia cung v vay lay trau lam tng cua
mnh. au ben no th chon Hai la loai cua trau em phoi vao.
Cung Hi, That gan gia cung v vay lay ln lam tng cua mnh,
Bch ong ben no th chon D la loai cua ln em phoi vao.
Cung Tuat, Lau gan gia cung v vay lay cau lam tng cua mnh,
Khue ben no th chon lang (cho soi) la loai cua cho em phoi vao.
Cung Than, Chuy gan gia cung v vay lay hau (con kh) lam tng
cua mnh, Sam ong ben no th chon vien (con vn) la loai cua kh
em phoi vao.
Cung Mui, Quy gan gia cung v vay lay de lam tng cua
mnh, Tnh ong gan ben no th chon ngan la loai cua de em phoi
vao.
Cung T, Dc gan gia cung v vay lay xa (ran) lam tng
cua mnh, Chan ong ben no th chon dan (con giun at) la loai
cua ran em phoi vao vay.
Theo Tinh Lch Khao Nguyen th thuyet 12 con vat tng
trng cho 12 a Chi (tuoi) that la het sc sang to vay! Tuy nhien,
ay ch la bc th hai, v van cha giai quyet c Nap Am cua
tuoi, tc la Ngu hanh cua 60 Hoa Giap. Ty nh Giap T la Hai Trung
Kim, v sao Giap la Moc ma hp vi T la Thuy lai tr thanh Hai Trung
Kim?!
Nh vay; qua s trch dan tren th chung ta mi ch tm thay
nhng t lieu tham khao co gia tr ve nguyen nhan cua viec lay ten 12
con vat e at cho 12 a chi. Viec tm nguyen ly cho viec nap am
van cha sang to. Bay gi chung ta tiep tuc tm hieu trong co th cung
qua bai viet a dan tren e tiep tuc tham khao xem tai sao ma ong
Thieu V Hoa phai tha nhan:
Nap am Ngu hanh trong bang 60 Giap Ty can c theo nguyen
tac g e xac nh; ngi xa tuy co ban en nhng khong co can
c ro rang va cung cha ban c minh bach. Do o van la huyen
b kho hieu. Bang 60 Giap Ty bien hoa vo cung; oi vi gii hoc
thuat cua Trung Quoc cho en nay van la huyen b kho hieu
Tham Quat noi:
Nap Am luc thap Giap T, rat t ngi biet nguyen ly cua no.
211
S thc la phep cua 60 luat l cung nham lam cung phap. Mot luat
ham 5 am, 12 luat tc nap 60 am. Pham Dng Kh bat au
phng ong ma i ve ben phai, Am Kh khi t phng Tay ma i
ve ben trai, Am Dng an xen nhau ma sinh bien hoa. Cho goi la
kh bat au phng ong nay la bon mua bat au Moc, i ve ben
phai chuyen ti Hoa, Hoa chuyen ti Tho, Tho chuyen ti Kim, Kim
chuyen ti Thuy. Cho bao rang Am bat au phng Tay nay la
Ngu Am bat au Kim, chuyen xoay ve ben trai ti Hoa, Hoa chuyen
ti Moc, Moc chuyen ti Thuy, Thuy chuyen ti Tho (Nap Am vi Nap
Giap cua Dch cung mot phng phap, Can nap Giap ma Khon nap
Quy, bat au Can ma chung het Khon. Nap Am bat au Kim
Kim la Can vay, chung Tho Tho la Khon vay). Phng phap c
ban cua Nap Am la cung loai vi thu the (lay v) cach tam sinh
con. Th t cua Ngu hanh Nap Am la trc trong sau manh, manh
roi mi en quy. Tam nguyen cua on Giap a ghi chep nh the vay.
Giap T la trong cua Kim (Thng cua Hoang Chung), lay v cung v
tc la At Su (Thng cua ai L cung ngoi v). Bao rang la loai cua
Giap vi At, Bnh vi inh. di eu phong theo the. Cach tam
sinh ra Nham Than di la manh cua Kim (Thng cua Di Tac),
cach tam o la ai L sinh ra Di Tac vay. di eu phong theo
the. Nham Than lay v cung mot ngoi v la Quy Dau (Thng cua
Nam L). Cach tam, Canh Thn sinh ra tren quy cua Kim (Thng
cua Co Tay), nh the tam nguyen cua Kim het.
Neu ch lay thi Dng ma noi th da vao on Giap chuyen
thuan: trong-manh-quy. Neu kiem noi ve v th nghch chuyen : manh-
trong-quy. Canh Thn lay v Tan T cung ngoi v (Thng cua trong
l), cach tam di sinh Mau T, trong cua Hoa (Chuy Kim cua
Hoang Trung). Tam nguyen het th i ve ben trai chuyen ti phng
Nam, Hoa Mau T - Ky Su (Chuy cua ai L) sinh ra Bnh Than,
manh cua Hoa (Chuy cua Di Tac) Bnh Than lay v inh Dau (Chuy
cua Nam L) sinh Giap Thn, quy cua Hoa (Chuy cua Co Tay), Giap
Thn lay v At T (Chuy cua Trong L) sinh Nham T, trong cua Moc
(Giac cua Hoang Chung). Tam nguyen Hoa het th i ve ben trai
chuyen ti phng ong Nam Moc. Nh i ve ben trai en inh T
la Cung cua Trong L ngu am het lan mot. Quay lai t Giap Ngo,
trong cua Kim, lay v At Mui, cach tam sinh Nham Dan. Giong nh
phep cua Giap T th het Quy Hi (goi la Nhuy Tan lay v Lam
Chung, tren sinh ra loai cua Thai Thoc). T en T la Dng, v vay t
Hoang Chung en Trong L, eu la ha sinh. T Ngo en Hi la Am,
v vay t Lam Chung en ng Chung eu thng sinh.
Qua oan trch dan nhng ly giai cua Tham Quat th phan ly
giai nguyen ly nap am cua ong ch phan tren; con oan di th ch
la s noi ve nhng nguyen tac co san nh Cach bat sinh t va nguyen
212
ly Sinh Vng Mo (Manh; Trong; Quy) va nhng nguyen ly nay
van c ng dung trong Lac th hoa giap (Xin c chng minh
phan sau). Bay gi chung ta xem lai phan au a dan cua Tham Quat:
Nap Am luc thap Giap T, rat t ngi biet nguyen ly cua no.
S thc la phep cua 60 luat l cung nham lam cung phap. Mot luat
ham 5 am, 12 luat tc nap 60 am.Pham Dng Kh bat au
phng ong ma i ve ben phai, Am Kh khi t phng Tay ma i
ve ben trai, Am Dng an xen nhau ma sinh bien hoa. Cho goi la
kh bat au phng ong nay la bon mua bat au Moc, i ve ben
phai chuyen ti Hoa, Hoa chuyen ti Tho, Tho chuyen ti Kim, Kim
chuyen ti Thuy. Cho bao rang Am bat au phng Tay nay la
Ngu Am bat au Kim, chuyen xoay ve ben trai ti Hoa, Hoa
chuyen ti Moc, Moc chuyen ti Thuy, Thuy chuyen ti Tho
Qua oan trch dan tren th chung ta nhan thay rang:
Cho du ban xoay chuyen the nao th Tham Quat van sai.
ieu nay c chng minh nh sau:
Chung ta so sanh chu ky a dan (Phan in am) cua Tham Quat
vi chu ky nap am Ngu hanh ngay trong co th ch Han nh sau:
1. Ngu Am bat au Kim => Giap Ty/At Su = Hai trung Kim.
2. Chuyen xoay ve ben trai ti Hoa => Bnh Dan/ inh Mao =
L Trung Hoa.
3. Hoa chuyen ti Moc => Mau Thn/Ky T = ai lam Moc.
4. Moc chuyen ti Thuy
Nhng tiep theo Mau Thn/ Ky T trong Luc thap hoa giap t co
th ch Han lai la hai nam:Canh Ngo/Tan Mui thuoc Lo Bang Tho?
5. Thuy chuyen ti Tho
Nhng trong Luc thap hoa giap t co th ch Han lai la hai
nam: Nham Than/Qu Dau thuoc Kiem Phong Kim?
Nh vay, qu v cung thay rang: Thc te cua chnh bang luc thap
hoa giap t co th ch Han a phu nhan cach giai thch cua Tham
Quat. Ban than ong Tham Quat cung ch giai thch ch cha chng
minh c nguyen ly cua no.
Bay gi chung ta lai xem xet tiep nhng s ly giai sau trong La
213
Hai Tap cung trong bai viet a dan tren:
La Hai Tap noi:
Cho nen van vat mi sinh n tat nguon goc Kh, kh tc
Kim. Kim thu kh, thuan hanh th la The cua Ngu hanh, nghch hanh
th la Dung cua Ngu hanh. Thuan hanh la The cua Ngu hanh, lay
tng sinh lam th t v vay da theo th t lam Kim Thuy Moc Hoa
Tho. Nghch hanh la Dung cua Ngu hanh, em phu tr lam goc. Nh
Kim nhan Hoa bat au ma co the thanh hu dung, Hoa tat bat au t
Moc mi co the phat sinh, Moc khong co Thuy tc khong c phong
phu tot ti, Thuy han thac gi vao Tho mi co the dng ma tch gi
c thanh song nc, v vay th t o la Kim Hoa Moc, Thuy Tho.
Cho nen ai Nao (sau cuoc ai tao) tao ra Giap T, tc lay nh the
lam th t cua Nap Am Ngu hanh. ai e nh vay v Kim co the thu
nhan tieng ma truyen ba kh ra. Phep nay la: Giap lay At lam v,
cach tam sinh con, con sinh chau ma i tiep ve sau, ke tuc ngoi v
cua no i tiep. Nh Giap T la Kim, Giap lay At lam v, cach tam
sinh Nham Than la con. Nham lay Quy lam v, cach tam la Canh
Thn tc la chau. Canh lay Tan lam v, cach tam la Mau T i Hoa
ngoi v Kim. Th hai noi ve Hoa, Mau ke tuc no ve sau. Mau lay Ky
lam v, cach tam la Bnh Than, ay la con vay; Bnh lay inh lam v,
cach tam la Giap Thn, tc la chau. Giap lay At lam v, cach tam la
Nham T, o la ngoi v i Moc. Th ba goi la Moc, Nham ke tuc i
no. Nham lay Quy lam v, cach tam lam Canh Than, ay la con vay.
Canh lay lay v Tan, cach tam la Mau Thn, ay la chau vay. Mau lay
v Ky cach tam la Bnh T, o la ngoi v i Thuy. Th t goi la Thuy,
Bnh ke tuc sau no, Bnh lay v inh, cach tam la Giap Than, ay la
con vay. Giap lay v At, cach tam la Nham Thn, ay la chau vay.
Nham lay v Quy, cach tam la Canh T, o la ngoi v i Tho. Th
nam goi la Tho. Canh lay v Tan, cach tam la Mau Than, ay la con
vay. Mau lay v Ky, cach tam la Bnh Thn, ay la chau vay. Bnh lay
v inh, cach tam la Giap T, o la ngoi v i Kim quay tr ve. Giap
Ngo, At Mui khi nh phep trc. ung la v vay mi co thuyet ngu
T quy Canh, ao gia lu truyen chon ngha nay dung e phoi ngoi v
cua ngu phng, t so au Can T en ch Canh th la so o. Giap
T Kim, t so Giap en bay th gap Canh, nen phng Tay Kim c
that (7) kh. Mau T la Hoa, t Mau T en ba so th gap Canh, nen
phng Nam Hoa c tam (3) kh. Nham T la Moc, t Nham en
chn so th gap Canh, nen phng ong Moc c cu kh. Bnh T la
Thuy, t Bnh en nam so th gap Canh, nen phng Bac Thuy c
ngu kh. Canh T la Tho, th t c mot la nhat kh phng gia. Ay
la ngu T quy Canh. Chnh la biet Kim nay thu kh trc tien, thuan
hanh th la The cua Ngu hanh, neu nghch hanh la Dung cua Ngu
hanh. V vay 60 Giap T Nap Am nay, lay lam Dung cua van vat.
214
Qua oan trch dan tren th ban oc cung nhan thay rang: theo
La Hai Tap th nguyen ly cua nap am Ngu hanh ch oan tren.
oan di cung ch dien ta cu the hn ve nguyen tac Cach bat sinh
t (Nguyen ly nay van ng dung trong Lac th hoa giap. Xin chng
minh phan sau). Nhng chnh nguyen ly nay lai b phu nhan ngay
trong bang luc thap hoa giap trong co th ch Han. Bi v khi ket thuc
hanh Kim Chu ky 24 nam theo nguyen ly Cach bat sinh t th
con cua Kim phai la Thuy ; nhng trong nap am Ngu hanh t co th
ch Han lai la Hoa).
Bay gi chung ta xem lai oan tren trong phan trch dan t La
Hai Tap:
Cho nen van vat mi sinh n tat nguon goc Kh, kh tc
Kim. Kim thu kh, thuan hanh th la The cua Ngu hanh, nghch hanh
th la Dung cua Ngu hanh. Thuan hanh la The cua Ngu hanh, lay
tng sinh lam th t v vay da theo th t lam Kim Thuy Moc Hoa
Tho.Nghch hanh la Dung cua Ngu hanh, em phu tr lam goc. Nh
Kim nhan Hoa bat au ma co the thanh hu dung, Hoa tat bat au t
Moc mi co the phat sinh, Moc khong co Thuy tc khong c phong
phu tot ti, Thuy han thac gi vao Tho mi co the dng ma tch gi
c thanh song nc, v vay th t o la Kim Hoa Moc, Thuy Tho.
Cho nen ai Nao (sau cuoc ai tao) tao ra Giap T, tc lay nh the
lam th t cua Nap Am Ngu hanh. ai e nh vay v Kim co the thu
nhan tieng ma truyen ba kh ra.
Nh vay, qua oan trch dan tren, qu v cung nhan thay rang:
Vi phng phap so sanh va chng minh tng t vi Tham Quat
tren, chung ta cung khong thay tnh qui luat nao trong chnh cach nap
am Ngu hanh trong co th ch Han phu hp vi lap luan (Phan in
am) cua La Hai Tap. Xin qu v quan tam xem phan so sanh di
ay:
* Kim nhan Hoa ma bat au => Giap Ty/ At Su.
Vi hien tng nay th hp ly vi luan e giai thch cua La Hai
Tap qua cau Nghch hanh la Dung cua Ngu hanh. Trong trng
hp nay la s tng tac trc tiep gia hai hanh nghch hanh la Hoa &
Kim.
* Nhng en trng hp tiep theo cua nap am trong luc thap
hoa giap t co th ch Han la Bnh Dan; inh Mao thuoc L Trung
Hoa th lai khong the giai thch c bang luan e tren:
215
Hoa tat bat au t Moc mi co the phat sinh...
Nh vay; trong trng hp nay; th nguyen nhan cua Hoa lai la
ly tng sinh:Moc sinh Hoa va no lai t phan bac vi luan e Nghch
hanh tren?
* Trng hp nap am tiep theo Bnh Dan/ inh Mao trong bang
luc thap hoa giap theo co th ch Han la: Mau Thn/ Ky T thuoc ai
Lam Moc cung khong the giai thch bang ca ly thuan lan nghch theo
La Hai Tap:
Moc khong co Thuy tc khong c phong phu tot ti,
Thuy han thac gi vao Tho mi co the dng ma tch gi c
thanh song nc.
Nh vay, en lan nay th co en ba hanh lien he sinh khac mi
giai thch c va phu nhan luon chnh luan e cua tac gia La Hai
Tap:
Moc (cua hai nam Mau Thn/ Ky T: ai lam Moc) do Thuy
sinh. Thuy lai phai nng vao Tho e ton tai?
Bay gi chung ta lai tiep tuc xem phan trch dan sau trong Khao
Nguyen cung trong bai viet a dan tren.
Khao Nguyennoi rang:
Ngu hanh th t lay bat au la kh, cuoi cung la hnh th Hong
Pham la Thuy, Hoa, Moc, Kim, Tho qua la vay. Lay lam th t em
trai ra bon mua tng sinh, th Nguyet hoi Moc, Hoa, Tho, Kim,
Thuy qua la vay. em chnh on tr ly Ngu Tai (giong nh Ngu hanh)
tng khac lam th t th Ngu Mo la Thuy, Hoa, Kim, Moc, Tho qua
la vay. Nap Am Ngu hanh bat au Kim, th en Hoa, th en Moc,
th en Thuy, th en Tho, a khong co goc au - cuoi cua no, lai
khong dung sinh khac, v vay thuyet nay chang biet no au en.
Khao sat ro ngha cua no, ai e la theo li day cua to tien lay y
cua Dch tng, tc la ly cua Tien Thien Hau thien bat quai vay.
Giap T, At Su la Kim thng nguyen; Nham Than, Quy Dau
la Kim trung nguyen; Canh Thn, Tan T la Kim ha nguyen, tc Tam
Nguyen th u mot vong. Sau o chuyen ti Mau T, Ky Su la Hoa
thng nguyen; Bnh Than inh Dau la Hoa trung nguyen, Giap Thn
At T la Hoa ha nguyen. T o ve sau eu da vao th t Kim, Hoa,
Moc, Thuy, Tho ma dung nhac luat cung ngoi v vi thu the (lay v),
phep cach bat sinh con, cuoi cung en inh T ma nap Am tieu
thanh vay. Lai t Giap Ngo, At Mui la Kim thng nguyen khi nh
216
phep trc, en cuoi cung inh Hi, ma nap Am ai thanh vay.
Theo 10 Can, 12 Chi an xen nhau la 60, nam am (am thanh),
12 luat nhan vi nhau cung la 60. Giap T Kim, At Su cung la Kim,
lay v cung ngoi v vay. At Su Kim ma Nham Than lai la Kim, cach
bat sinh con vay. Mot lan i tat ca Tam Nguyen ma sau chuyen sang
i tiep, giong nh Xuan co ba thang manh-trong-quy ma sau chuyen
sang Ha vay. T Giap T en inh T ma Tam Nguyen Ngu hanh
c mot vong. Giong nh Dch i ba vach la tieu thanh vay. T Giap
Ngo en inh Hi ma Tam Nguyen Ngu hanh lai c mot vong na,
giong nh Dch i sau vach la ai thanh vay. Cach lap phep o eu
ng vi luat l.
Qua phan trch dan tren th ngi viet khong can phai chng
minh. V chnh sach Khao nguyen a viet:
V vay, thuyet nay chang biet no au en. Khao sat ro
ngha cua no, ai e la theo li day cua to tien lay y cua Dch tng,
tc la ly cua Tien Thien Hau thien bat quai vay.
Chung ta lai tiep tuc khao sat s ly giai trong co th ch Han
sau ay.
KHI SO NAP AM CAN CHI HP NGU HANH
So cua Nap Am: Giap Ky, T Ngo tr so la 9; At Canh, Su Mui
tr so la 8; Bnh Tan, Dan Than tr so la 7; inh Nham, Mao Dau tr so
la 6; Mau Quy, Thn Tuat tr so la 5; T Hi tr so la 4. ieu nay trong
Van ai Loai Ng thay cu Le Quy on co nhac en, nhng khong
he cho biet tr so cua no do au ma co. Nay lai thay Hiep Ky Bien
Phng Th giai thch het sc ro rang nen xin chep lai nguyen van
e oc gia tham khao.
La Hai Tap noi:
Hoac hoi: So cua Tien Thien duyen theo au ma khi? Ta
ap rang: So cc 9, t 9 lui ngc lai dung, v vay Giap Ky, T Ngo
9; At Canh, Su Mui 8; Bnh Tan, Dan Than 7; inh Nham, Mao Dau
6; Mau Quy, Thn Tuat 5; Thien Can a het ma a Chi mot mnh con
tha ra T Hi, lay T Hi c 4 la het o. Hn na, Hi la thien
mon, T la a ho, ngoi v cua thuan Dng, la then chot cua viec
ong m cho nen la mau chot cua Ngu hanh.
Thuy Que ng Ha Luc noi rang:
Nap Am cua 60 Giap T lay am (thanh) cua Kim Moc Thuy
Hoa Tho ma sang to vay. 1-6 la Thuy, 2-7 la Hoa, 3-8 la Moc, 4-9 la
Kim, 5-10 la Tho.(*) Nh vay trong Ngu hanh, duy Kim Moc co Am
217
cua t nhien, Thuy Hoa, Tho han la mn nhau ma sau thanh am.
ai the Thuy mn Tho, Hoa mn Thuy, Tho mn Hoa, v vay am
Kim 4-9, am Moc 3-8, am Thuy 5-10, am Hoa 1-6, am Tho 2-7. (Nh
the cang kho luan ban va xac nh nen Mai Coc Thanh che). Giap
Ky, T Su 9; At Canh, Su Mui 8; Bnh Tan, Dan Than 7; inh
Nham, Mao Dau 6; Mau Quy, Thn Tuat 5; T Hi 4. Can c nh the
th Giap T At Su hp lai thanh 34 so, 4 la so cua Kim v vay Giap
T At su Nap Am la Kim. Mau Thn Ky T hp so la 23, 3 la so cua
Moc. Canh Ngo Tan Mui hp so la 32, 2 la so cua Hoa, Tho mn
am cua Hoa, v vay Canh Ngo, Tan Mui Nap Am la Tho. Giap Than
At Dau hp so 30, 10 la Tho, Thuy mn am cua Tho, v vay la Thuy.
Mau T Ky Su hp so 31, 1 la Thuy, Hoa mn am cua Thuy, v vay
la Hoa. Pham 60 Giap T chang cai nao khong nh the. Do chnh la
Nap Am 60 Giap T t o lai.
Qua oan trch dan tren th qu v quan tam cung nhan thay rang
cach giai thch quy vao nhng con so va e co the co s trung khp
nhng he so nay th lap luan lai khien cng. Xin qu v quan tam
xem lai oan trch dan sau ay:
Duy Kim Moc co Am cua t nhien, Thuy Hoa, Tho han la
mn nhau ma sau thanh am.
Bi the cho nen:
Nh the cang kho luan ban va xac nh nen Mai Coc Thanh
che.
Chung ta lai tiep tuc xet mot cach giai thch khac trong co th;
qua oan trch dan sau:
Tinh Lch Khao Nguyen noi:
Cho noi tren la Dng Hung luan Thai Huyen thanh luat
cho chep ve so. Pham hai Can, hai chi hp nhau, ngoai ra so c
49 la Kim c 16 la Hoa, c 38 la Moc, c 50 la Thuy, c 27
la Tho. Nh Giap T eu 9, c so 18; At Su eu c so 16; hp
lai la 34, v vay la Kim. Nham 6 Than 7, c so 13; Quy 5 Dau
6 , c so 11; hp lai c 24, v vay cung la Kim. Ngoai ra theo so
ma suy ra, khong trng hp nao ma khong nh vay. Nhng cho
phoi 1 vi 6, 2 vi 7, cac hang so vi so cua Ha o khong giong
nhau. Nay theo so ai Dien la 50 ch dung 49 lay hp so cua hai
*Chu thch: 1-6 la Thuy, 2-7 la Hoa, 3-8 la Moc, 4-9 la Kim, 5-10 la Tho.
Ban oc lu y: ay chnh la o so va phng v cua Ha o. Se c chng minh
phan sau.
218
Can, hai chi lai. Trong 49 giam bt i, so tha u 10 tr i d 1, 6 la
Thuy; d 2, 7 la Hoa; d 3, 8 la Moc; d 4, 9 la Kim; d 5,10 la Tho,
eu dung cho Ngu hanh sinh lam Nap Am, nh the th giong vi Ha
o. Lai nh phep em co thi dung sach tha e nh c (le) ngau
(chan), nh the dung so tha e nh Ngu hanh, ly o ung va hp
nhau vay. Nh Giap la 9, T la 9; At la 8, Su la 8, tong cong la 34,
lay 49 tr cho 34 d ra 15, bo 10 khong dung, lay 5 la Tho ma Tho
sinh Kim, v vay at la Kim. Bnh Dan, inh Mao hp so la 26, lay 49
tr cho 26 d ra 23, bo 20 khong dung, lay 3 la Moc ma Moc sinh
Hoa, v vay at la Hoa. Mau Thn, Ky T hp so la 23, lay 49 tr cho
23 d ra 26, bo 20 khong dung, lay 6 la Thuy ma Thuy sinh Moc, v
vay at la Moc. Canh Ngo, Tan Mui hp so la 32, lay 49 tr i cho 32
d ra 17, bo 10 khong dung, lay 7 la Hoa ma Hoa sinh Tho, v vay
at la Tho. Ngoai ra phong theo nh the.
Tren c s noi dung trch dan tren, ngi viet bai nay a chu
kho tnh u 60 hoa giap va cho thay phng phap tnh va dung ly
tng sinh cua Ngu hanh qua so tnh c nh tren th hoan toan trung
khp. Nhng s trung khp o lai cha the noi len c nguyen ly va
phng phap nap Am cua Ngu hanh. ieu nay mi ch the hien s
tm ra mot qui tac trung khp trong cach nap am theo co th ch Han
ma thoi. Nhng qui tac qua s tnh toan o co phai ung la nguyen ly
nap am hay khong th lai la mot van e khac. Qui tac nay se c
chng to nguyen ly cua chnh no va lai khong phai nguyen ly nap am
cua Ngu hanh trong bang 60 hoa giap trong co th ch Han. ieu nay
xin c chng minh phan sau.
Theo Dng Hung Thai Huyen Kinh noi rang:
So 9 cua T Ngo, Su Mui 8, Dan Than 7, Mao Dau 6, Thn
Tuat 5, T Hi 4, v vay Luat 42, L 36, gop so cua Luat L hoac
Hoan, hoac Phu, he la so cua 78 la so cua Hoang Chung lap o.
Lay no lam o, eu sinh Hoang Chung.
Lai noi rang:
So 9 cua Giap Ky, At Canh 8, Bnh Tan 7, inh Nham 6, Mau
Quy 5. Thanh sinh nhat, luat sinh thi. Thanh lay tnh chat, luat
lay hoa thanh, thanh luat hp vi nhau ma bat am sinh.
Tong phai trai qua nhieu i en nay, en o la so cua thien
nhien. Nhn lai cho Giap Ky, T Ngo tai sao lai lay la 9; At Canh, Su
Mui tai sao lai lay la 8, th hiem co viec luan bnh chnh xac o. Nay
xet T Ngo nay la cho Can Chan nap vao; Su Mui nay la cho nap
vao cua Khon Ton; Dan Than nay la cho Kham nap vao; Mao Dau
nay la cho Ly nap vao; Thn Tuat nay la cho Can nap vao; T Hi
219
nay la cho oai nap vao. So Dng cc 9, so Am cc 8, v vay
Can Khon c vay. Chan Ton trng ma thong quan phu mau,
ngoai ra theo th t tr xuong. Nh ai (cha me), luc t (6 con), th
t cua nam n trng thieu (ln, nho). Trat t nh vay khong roi loan
that khong ai co the cng ep lam c. Neu lay th t 10 ngay, th
lai tuy theo hoa kh tho yeu cua so ma cung khong tao tac mot chut
nao trong o. Giap Ky la Tho, Tho het, t co xa khong b huy, t
tach ri ra la vi tran, rong chi trong trai lang gieng ma chat cua no
von tai o la rat tho, v vay so la 9. Cho tiep theo th la Kim, tuy hoa
ren nung cung co thi la kh tan ra cua chat tro ma kien co la van vat
vng vay. At Canh la Kim vay, v vay tiep theo Giap Ky. Lai tiep na
la Thuy. Gio nong ban ngay ma Hoa nung nau cung co thi kho can
het ma chang bang Kim, no nhu nhc chuyen van mi co the tho
lau dai ma chang bang vat vay. Bnh Tan Thuy vay, v vay tiep theo
At Canh, lai tiep theo na la Moc. Trong mot nam ti tot hay heo
rung co trong nh ky. inh Nham la Moc vay, v vay tiep theo Bnh
Tan, lai theo na th la Hoa. KHoang mot ngay mot em hien lo ra
hay u am cung co nh ky, Mau Quy la Hoa vay, v vay tiep theo la
inh Nham. Con Giap Ky Tho sinh At Canh Kim, Kim sinh Bnh Tan
Thuy, Thuy sinh inh Nham Moc, Moc sinh Mau Quy Hoa. Chong
chat ma xuong di. Lai la so t nhien nh vay. Nhng tai sao khong
co 10 va 1, 2, 3? Noi rang so het 9, 10 tc la 1 vay. V bang 1, 2,
3 chnh la ai so cua Thien-a-Nhan, khong c co y ky gi
kHoang cua mot ngay, mot thi. Con noi 9-8-7-6-5-4, th 1-2-3 tai
goc cua chung. V vay Hoang Chung la 81, 12 thi ch c 78, ma
Dng T noi rang so cua Hoang Chung lap o. ai e a h ham
ba so ma thanh 81 vay.
Li ly giai trong Thai huyen kinh tren quanh co khien cng
va tap loan. Qu v quan tam chac cung nhan thay, nen xin c mien
ban.
Bay gi, chung ta lai tiep tuc quan xet s luan ve ngu Am lien
he Ngu hanh nap am trong co th ch Han trong oan trch dan sau
ay. Trong phan trch dan nay, ngi viet trch dan nguyen van, nhng
bo cuc lai cho de hieu.
NGU HANH NGU AM
Thuoc Tho:
Giap T-At Su, Nham Than-Quy Dau,Canh Thn-Tan T: Cung
Sinh Kim Giap Ngo-At Mui, Nham Dan-Quy Mao, Canh Tuat-Tan Hi
Thuoc Kim:
Bnh T-inh Su, Giap Than-At Dau, Nham Thn-Quy T:
220
Thng
Sinh Thuy Bnh Ngo-inh Mui, Giap Dan-At Mao, Nham Tuat-
Quy Hi
Thuoc Moc:
Mau T-Ky Su, Bnh Than-inh Dau, Giap Thn-At T : Giac
Sinh Hoa Mau Ngo-Ky Mui, Bnh Dan-inh Mao, Giap Tuat-At Hi
Thuoc Hoa:
Canh T-Tan Su, Mau Than-Ky Dau, Bnh Thn-inh T: Chuy
sinh Tho Canh Ngo-Tan Mui, Mau Dan-Ky Mao, Bnh Tuat-inh Hi.
Thuoc Thuy :
Nham T-Quy Su, Canh Than-Tan Dau, Mau Thn-Ky T: Vu
sinh Moc Nham Ngo-Quy Mui, Canh Dan-Tan Mao, Mau Tuat-Ky Hi
Chu T noi rang: Thanh nhac la Tho sinh Kim Moc Hoa Thuy.
Hong Pham la Thuy Hoa Moc Kim Tho. ai e nap am la lay Can
Chi phan phoi ngu am ma ban am ni sinh cua Ngu hanh, tc la
cho nap am cua Can Chi cua no.
@ Bat au la:
Cung/ Thng/ Giac/ Chuy/ Vu, nap Giap/ Bnh/ Mau/ Canh/
Nham vao, lay he ngu T ma tuy theo o ngu Su.
* Cung c Giap T.
* Thng c Bnh T.
* Giac c Mau T.
* Chuy c Canh T.
* Vu c Nham T.
# Cung la Tho, Tho sinh Kim, v vay Giap T-At Su nap am
Kim.
# Thng la Kim, Kim sinh Thuy, v vay Bnh T-inh Su nap
am la Thuy.
# Giac la Moc, Moc sinh Hoa, v vay Mau T, Ky Su nap am
Hoa.
# Chuy la Hoa, Hoa sinh Tho, v vay Canh T-Tan Su nap am
Tho.
# Vu la Thuy, Thuy sinh Moc, v vay Nham T, Quy Su nap
am Moc.
221
@Th hai tiep:
Thng/ Giac/ Chuy/ Vu/ Cung, nap vi Giap/ Bnh/ Mau/ Canh/
Nham la he ngu Dan ma tuy theo lay ngu Mao.
* Thng Kim vi Giap Dan-At Mao, nap am Thuy.
* Giac Moc c Bnh Dan-inh Mao nap am Hoa.
* Chuy Hoa c Mau Dan-Ky Mao nap am Tho.
* Vu Thuy c Canh Dan-Tan Mao nap am Moc.
* Cung Tho c Nham Dan-Quy Mao nap am Kim.
@ Th ba tiep:
La Giac/ Chuy/ Vu/ Cung/ Thng, nap vi Giap/ Bnh/ Mau/
Canh/ Nham, lay ngu Thn ma tuy theo lay ngu T.
* Giac Moc c Giap Thn-At T nap am Hoa.
* Chuy Hoa c Bnh Thn-inh T nap am Tho.
* Vu Thuy c Mau Thn-Ky T nap am Moc.
* Cung Tho c Canh Thn-Tan T nap am Kim.
* Thng Kim c Nham Th-Quy T nap am Thuy.
tren luc Giap mi c mot na, nap am tieu thanh.
@Th t:
Quay tr lai lay Cung/ Thng/ Giac/ Chuy/ Vu, nap vi Giap/
Bnh/ Mau/ Canh/ Nham. Lay ngu Ngo ma tuy theo lay ngu Mui.
* Cung Tho c Giap Ngo-At Mui nap am Kim.
* Thng Kim c Bnh Ngo-inh Mui nap am Thuy.
* Giap Moc c Mau Ngo-Ky Mui nap am Hoa.
* Chuy Hoa c Canh Ngo-Tan Mui nap am Tho.
* Vu Thuy c Nham Ngo-Quy Mui nap am Moc.
@Th nam:
Quay lai lay Thng/ Giac/ Chuy/ Vu/ Cung nap Giap/ Bnh/
Mau/ Canh/ Nham, lay ngu Than ma tuy theo lay ngu Dau.
* Thng Kim c Giap Than-At Dau nap am Thuy.
* Giac Moc c Bnh Than-inh Dau nap am Hoa.
* Chuy Hoa c Mau Than-Ky Dau nap am Tho.
* Vu Thuy c Canh Than-Tan Dau nap am Moc.
222
* Cung Tho c Nham Than-Quy Dau nap am Kim.
@Th sau
Tiep quay lai lay Giac/ Chuy/ Vu/ Cung/ Thng nap Giap/
Bnh/ Mau/ Canh/ Nham, lay ngu Tuat ma tuy theo lay ngu Hi.
* Giac Moc c Giap Tuat-At Hi nap am Hoa.
* Chuy Hoa c Bnh Tuat-inh Hi nap am Tho.
* Vu Thuy c Mau Tuat-Ky Hi nap am Moc.
* Cung Tho c Canh Tuat-Tan Hi nap am Kim.
* Thng Kim c Nham Tuat-Quy Hi nap am Thuy.
Ay la toan bo luc Giap ma am ai thanh vay. Dng sinh T,
t Giap T lay en Quy T. Am sinh Ngo, t Giap Ngo lay en Quy
Hi. V vay 30 mi quay lai lay Cung khi Cung la quan. Thng la
than, Giac la dan, eu nhap vao ao (ng) vay. V the eu co the
lay lam au. Chuy la viec, Vu la vat, eu nhap vao cho dung v vay
khong the lay lam au. Ay la lay het ba Giap ma quay lai bat au
Cung. Can la thien, Chi la a, am (nap am Ngu hanh) la ngi Ngu
hanh cua tam tai u vay.
Qua oan trch dan tren th qu v cung nhan thay mot s trung
khp trong viec ly giai s tng quan gia Ngu Am co la:
Cung/Thng/ Gioc (Giac)/ Chuy/Vu va s lien he suy luan trung
khp vi Ngu hanh nap am trong luc thap hoa giap t co th ch
Han.
Nhng mot s suy luan trung khp khi Ngu Cung co qui luat la
Ngu hanh (Cung thuoc tho; Thng thuoc Kim) va tnh qui luat (Se
c minh chng phan sau) cua bang luc thap hoa giap t co th
ch Han la viec khong co g la la. Mot s lien he trung khp khong
co ngha la ngi ta a tm ra c nguyen ly cua no.
Cho en luc nay, chung ta van cha tm thay mot s chng minh
nguyen ly Ngu hanh nap am cua bang Luc thap Hoa giap t cac nha
Ly hoc Han. en ay, oan trch dan a qua dai. Nhng ngi viet
khong the ngat oan v e bao am tnh khach quan trong viec i tm
chan ly. Bi vay, xin qu v quan tam xem tiep oan trch dan cuoi
cung sau ay.
ao Tong Nghi noi rang:
Giap T-At Su la Hai Trung Kim. T thuoc Thuy lai la cai ho,
223
lai la at vng cua Thuy, kiem Kim t T, Mo Su, Thuy vng
ma Kim t Mo, v vay at la Hai Trung Kim (vang di bien).
Bnh Dan-inh Mao la Lo Trung Hoa, Dan la tam Dng, Mao
la t Dng (thuoc que ai Trang cua 12 que tieu tc) nen Hoa a
ac a, lai c Moc cua Dan Mao ma sinh ra nh the thi o tri
at nh m lo ra, van vat bat au sinh v vay goi la Lo Trung Hoa
(la trong lo).
Mau Thn-Ky T la ai Lam Moc. Thn la chon thon da. T la
luc Dng (thuan Dng, T la que Can cua 12 que tieu tc), Moc
en luc Dng th canh tot ti, la ram rap phong phu. Lay s tot ti
thnh vng cua Moc ma von chon thon da, v vay at la ai Lam
Moc (cay rng ln).
Canh Ngo-Tan Mui la Lo Bang Tho, Moc trong Mui (v Mui
tang Can At) ma sinh vng Hoa cua ngoi v Ngo. Hoa vng th Tho
b ot kho i, Mui co the nuoi nang van vat, giong nh lo bang tho,
v vay at la Lo Bang Tho (at ben ng).
Nham Than-Quy Dau la Kiem Phong Kim. Than Dau la chnh
v cua Kim, Kim Lam Quan Than, e Vng Dau, Kim a sinh
vng th thanh cng (la thep) vay, cng th vt hn kiem
phong, v vay at la Kiem Phong Kim (kim mui kiem).
Giap Tuat-At Hi la Sn au Hoa. Tuat Hi la thien Mon, Hoa
chieu thien mon, anh sang cua no len rat cao, ch cao vo thng, v
vay at la Sn au Hoa (la au nui).
Bnh T-inh Su la Gian Ha Thuy. Thuy vng T, suy
Su, vng ma lat lai la suy th khong the la giang ha (song ln)
c, v vay at la Gian Ha Thuy (nc di khe).
Mau Dan-Ky Mao la Thanh au Tho. Thien Can Mau Ky thuoc
tho cua Dan la Can sn, tho tch lai ma thanh nui, v vay at la Thanh
au Tho (at au thanh).
Canh Thn-Tan T la Bach Lap Kim (hp Kim cua thiet va ch),
Kim Dng Thn, Sinh T hnh chat mi s thanh, cha the vng
chac ch li c, v vay at la Bach Lap Kim (kim trong nen).
Nham Ngo-Quy Mui la Dng Lieu Moc. Moc T Ngo, Mo
Mui, Moc a T Mo tuy c Thuy cua Thien Can Nham Quy sinh e
song, chung lai la nhu nhc, v vay at la Dng Lieu Moc (cay
dng lieu).
Giap Than-At Dau la Tnh Tuyen Thuy. Kim Lam Quan Than,
e Vng Dau, Kim a vng th Thuy do o sinh ra, nh vay la
mi ang luc sinh ra, lc lng cha ln, v vay at la Tnh Tuyen
Thuy (nc di suoi).
224
Bnh Tuat-inh Hi la Oc Thng Tho. Bnh inh thuoc Hoa,
Tuat Hi la thien mon, Hoa ot chay tren th Tho khong di ma
sinh ra c, v vay at la Oc Thng Tho (at tren noc nha).
Mau T-Ky Su la Tch Lch Hoa. Su T thuoc Thuy, Thuy c
chnh v ma nap am chnh la Hoa, Hoa trong Thuy neu khong
phai la Than Long th khong the lam c, v vay at la Tch Lch Hoa
(la sam set).
Canh Dan-Tan Mao la Tung Bach Moc. Moc Lam Quan
Dan, e Vng Mao, Moc a vng th khong the nhu nhc c,
v vay at la Tung Bach Moc (go cay tung, bach).
Nham Thn-Quy T la Trng Lu Thuy. Thn la Mo cua Thuy,
T la ni Kim Sinh, Kim sinh th Thuy tnh a gi lai, lay Mo Thuy ma
gap sinh Kim th nguon suoi khong can, v vay at la Trng Lu
Thuy (nc nguon).
Giap Ngo-At Mui la Sa Thach Kim. Ngo la at Hoa Vng,
Hoa vng th Kim chay ra, Mui la at Hoa Suy, Hoa suy th Kim
Quan ai. Hoa Suy ma Kim Quan ai th Mui co the thnh man, v
vay at la Sa Thach Kim (kim trong cat).
Bnh Than-inh Dau la Sn Ha Hoa. Dau la ca nhap cua
nhat (Mat Tri lan), nhat a en thi o th anh sang tang an, v
vay at la Sn Ha Hoa (la di nui).
Mau Tuat-Ky Hi la Bnh a Moc. Tuat nguyen la chon thon
da, Hi la at Mo sinh ra, Moc sinh ra chon thon da th khong the
la mot re cay, mot goc cay, v vay at la Bnh a Moc (cay ong
bang).
Canh T-Tan Su la Bch Thng Tho. Su tuy la chnh v nha
cua Tho, ma T la at cua Thuy vng, Tho gap Thuy nhieu thanh la
bun, v vay at la Bch Thng Tho (at tren vach).
Nham Dan-Quy Mao la Kim Bac Kim. Dan Mao la at cua
Moc vng, Moc vng th Kim gay yeu; lai na, Kim Tuyet Dan,
Thai Mao. Kim a vo lc v vay at la Kim Bac Kim (kim pha bac).
Giap Thn-At T la Phu ang Hoa. Thn la thc thi (gi an),
T la trong khu vc, trong tng cua nhat, Dng rc r, the sang
sua, phong quang thien ha, v vay at la Phu ang Hoa (la en
long).
Bnh Ngo-inh Mui la Thien Ha Thuy. Bnh inh thuoc Hoa,
Ngo la at Hoa vng, ma nap am chnh la Thuy, Thuy t Hoa xuat
ra, neu khong phai la ngan ha th khong the co nc nay, v vay at
la Thien Ha Thuy (nc tren ngan ha, nc song tren tri).
Mau Than-Ky Dau la ai Dch Tho. Than la Khon, Khon la
225
a, Dau la oai, oai la trach (am). Tho cua Mau Ky gia len tren
a trach nay chang phai cai nao khac la Tho phu bac, v vay at la
ai Dch Tho (khu at rong ln).
Canh Tuat-Tan Hi la Thoa Xuyen Kim. Kim en Tuat mi
Suy, en Hi mi Benh th ung that la nhu vay, v vay at la Thoa
Xuyen Kim (kim tram thoa hay vang trang sc).
Nham T-Quy Su la Tang Cha Moc. T thuoc Thuy, Su thuoc
Kim, Thuy sinh Moc con Kim khac Moc (Moc mi sinh th yeu giong
nh cay tang cha), v vay at la Tang Cha Moc (go cay dau).
Giap Dan-At Mao la ai Khe Thuy, Dan la goc ong Bac,
Mao la chnh ong, Thuy chay chnh ong (chung Thuy trieu ong
muon nhanh song eu chay ve phng ong) th thuan tnh no,
nen song suoi, khe, ao, am, ho eu hp vi nhau ma quay tr ve,
v vay at la ai Khe Thuy (nc khe ln, nc lu).
Bnh Thn-inh T la Sa Trung Tho. Tho Mo Thn, Tuyet
T ma Hoa cua Thien Can Bnh inh en Thn la Quan ai, en T
la Lam Quan, Tho a Mo Tuyet, vng Hoa quay lai sinh Tho, v vay
at la Sa Trung Tho (at lan trong cat).
Mau Ngo-Ky Mui la Thien Thng Hoa, Ngo la at Hoa vng,
Moc trong Mui lai phuc sinh, tnh Hoa chay tren, lai gap sinh a,
v vay at la Thien Thng Hoa (la tren tri).
Canh Than-Tan Dau la Thach Lu Moc. Than la thang 7, Dau
la thang 8, thi ay th la Moc tuyet vay, duy moc cua thach lu, trai
lai ben chac, v vay at la Thach Lu Moc (go cay thach lu).
Nham Tuat-Quy Hi la ai Hai Thuy. Thuy Quan ai Tuat,
Lam Quan Hi, Thuy vng th lc hau (day), kiem Hi la giang
(song ln) nen lc manh the trang, khong phai Thuy ay th khong the
nh the, v vay at la ai Hai Thuy (nc trong bien ln).
Qua oan trch dan cua ao Tong Nghi th ban oc cung nhan
thay rang:
Ong ao Tong Nghi ch tm cach giai thch mot hien tng a
co san. Noi theo ngon ng dan gian: Got chan cho va giay. Bi
vay lap luan cung khong tranh khoi quanh co, khien cng va mau
thuan. Xem het phan giai thch nay, chung ta cung khong tm thay
nguyen ly nap am cua 60 hoa giap t au ma ra.
Tat ca nhng phan trch dan co th nay eu nham chng to
rang:
Trai a hang ngan nam, mac du het sc co gang, nhng nha
226
nghien cu co kim van khong the nao tm ra c nguyen ly nao lam
nen s lap thanh bang nap am Luc thap hoa giap.
Bi vay, khong phai ngau nhien ma ong Thieu V Hoa a phat
bieu:
Nap am Ngu hanh trong bang 60 Giap Ty can c theo nguyen
tac g e xac nh; ngi xa tuy co ban en nhng khong co can
c ro rang va cung cha ban c minh bach. Do o van la huyen
b kho hieu. Bang 60 Giap Ty bien hoa vo cung, oi vi gii hoc
thuat cua Trung Quoc cho en nay van la huyen b kho hieu
(Trch trong sach:Chu Dch va d oan hoc. Trang 68. Thieu V
Hoa. Nxb Van Hoa Thong Tin 1996).
Bc man huyen b cua van minh ong phng ch co the c
he m khi tm ve coi nguon ch thc cua no la lch s 5000 van hien
cua ngi Lac Viet.
HA O VA NGUYEN LY NGHCH
TRONG CAU THANH HOA GIAP T CO TH CH HAN
Trong phan tren, ngi viet a han hanh lu y ban oc ve hai
hien tng mang tnh qui luat trong Tinh lch khao nguyen va qui
luat thuan t trong viec dung ngu am thanh trung khp vi thuan t
cua Luc thap hoa giap lu truyen trong co th ch Han. ieu nay
chng to rang: S sap xep cua bang luc thap hoa giap lu truyen
trong co th ch Han cung co tnh qui luat. Nhng ieu o khong co
ngha o la nguyen ly nap am cua bang luc thap hoa giap. Vay tnh
qui luat o la qui luat g?
Bay gi, chung ta lai xet en o so c s dung trong Tinh
lch khao nguyen.
Tinh lch khao nguyen viet:
Trong 49 giam bt i, so tha u 10 tr i d 1, 6 la Thuy; d
2, 7 la Hoa; d 3, 8 la Moc; d 4, 9 la Kim; d 5,10 la Tho, eu dung
cho Ngu hanh sinh lam nap am, nh the th giong vi Ha o. Lai
nh phep em co thi dung sach tha e nh c (le) ngau (chan),
nh the dung so tha e nh Ngu hanh, ly o ung va hp nhau
vay. Nh Giap la 9, T la 9; At la 8, Su la 8, tong cong la 34, lay 49
tr cho 34 d ra 15, bo 10 khong dung, lay 5 la Tho ma Tho sinh
Kim, v vay at la Kim. Bnh Dan, inh Mao hp so la 26, lay 49 tr
227
cho 26 d ra 23, bo 20 khong dung, lay 3 la Moc ma Moc sinh Hoa,
v vay at la Hoa. Mau Thn, Ky T hp so la 23, lay 49 tr cho 23 d
ra 26, bo 20 khong dung, lay 6 la Thuy ma Thuy sinh Moc, v vay at
la Moc. Canh Ngo, Tan Mui hp so la 32, lay 49 tr i cho 32 d ra
17, bo 10 khong dung, lay 7 la Hoa ma Hoa sinh Tho, v vay at la
Tho. Ngoai ra phong theo nh the.
ay chnh la so cua Ha o va Tinh lch khao nguyen cung cong
nhan ieu nay (Phan in am). V so Ha o mang tnh qui luat the hien
s van ong cua ngu tinh cho nen s trung khp nay chng to bang
Luc thap hoa giap lu truyen trong co th ch Han cung phai da tren
mot nguyen tac hoac qui luat co lien he vi Ha o. Ve tnh qui luat va
nguyen tac trong bang luc thap hoa giap lu truyen trong co th ch
Han, ngi viet trnh bay va minh chng nh sau:
Bat au t:
1. Hanh Kim
Giap T-At Su = Hai trung Kim: Kim sinh (Manh); cach 8 nam
(Cach bat sinh t) en Nham Than-Quy Dau = Kiem phong Kim:
Kim vng (Trong); cach 8 nam en Canh Thn-Tan T = Bach Lap
Kim: Kim mo (Quy).
Ket thuc chu ky Sinh - Vng - Mo cua Kim - tong so la 24
nam; nghch theo chieu kim ong ho tren Ha o; cach 8 nam tiep
theo ti hanh Hoa la:
2. Hanh Hoa
Mau T - Ky Su = Tch Lch Hoa (Sinh); cach 8 nam en: Bnh
Than - inh Dau = Sn ha Hoa (Vng); cach 8 nam en: Giap Thn-
At T = Phuc ang Hoa (Mo).
Ket thuc chu ky Sinh - Vng - Mo cua hanh Hoa - tong so la
24 nam; nghch theo chieu kim ong ho tren Ha o; cach 8 nam tiep
theo ti hanh Moc la:
3. Hanh Moc
Nham T-Quy Su = Tang o Moc (Sinh); cach 8 nam en Canh
Than-Tan Dau = Thach Lu Moc (Vng); cach 8 nam en Mau
Thn-Ky T = ai Lam Moc (Mo).
Ket thuc chu ky Sinh - Vng - Mo cua hanh Moc - tong so la
228
24 nam; nghch theo chieu kim ong ho tren Ha o; cach 8 nam tiep
theo ti hanh Thuy la:
4. Hanh Thuy
Bnh T-inh Su = Giang ha Thuy (Sinh); cach 8 nam en:
Giap Than-At Dau =Tuyen trung Thuy (Vng); cach 8 nam en:
Nham Thn-Quy T = Trng Lu Thuy (Mo).
Ket thuc chu ky Sinh - Vng - Mo cua hanh Thuy - tong so la
24 nam; nghch theo chieu kim ong ho tren Ha o; cach 8 nam tiep
theo ti hanh Tho la:
5. Hanh Tho
Canh T-Tan Su = Bch thng Tho (Sinh); cach 8 nam en:
Mau Than-Ky Dau = ai dch Tho (Vng); cach 8 nam en Bnh
Thn-inh T = Sa trung Tho (Mo).
Ket thuc chu ky Sinh Vng Mo cua hanh Tho - tong so la
24 nam.
Qui luat cach bat sinh t va Sinh Vng Mo - c lap lai vi
nguyen tac nghch chieu kim ong ho tren Ha o tren bat au t
Giap Ngo - At Mui = Sa Trung Kim (Sinh) tiep tuc cho en het 60
nam cua mot hoa giap.
229
Xin ban oc xem hnh sau ay:
NGUYEN LY NAP AM
LUC THAP HOA GIAP TRONG CO TH CH HAN
Ngc chieu kim ong ho tren Ha o sau mot chu ky 24 nam
Nh vay, ngi viet a chng to mot tnh quy luat va nguyen ly
trong viec sap xep nap am 60 hoa giap lu truyen t co th ch Han,
lien quan en Ha o. Mac du ay la mot nguyen ly sai. Nhng chnh
tnh qui luat nghch chieu cua nguyen ly nay a lam nen s trung
khp ve o so vi Ha o cua bang Luc thap hoa giap t co th ch
Han ma Tinh lch khao nguyen noi ti; va s trung khp ve Ngu hanh
gia Ngu Am (Mang qui luat Ngu hanh) va hanh kh cua nap am
trong Luc thap hoa giap ma Chu Hy noi ti.
Tnh qui luat la mot trong nhng yeu to can cua mot ly thuyet
khoa ho c. Nhng o la i cha pha i la ye u to u va quye t nh.
S sai lam cua tnh qui luat chu quan trong nguyen tac nay trong viec
230
lap thanh bang 60 hoa giap t co th ch Han the hien nhng iem
sau ay:
1. Ha o la mot o hnh bieu ly cho s tng tac cua vu tru vi
a cau theo chieu thuan kim ong ho (S van ong cua cac thien the
theo chieu nghch. ay chnh la bieu ly cua Lac th =Dng: Bieu ly
cho vat the/ thien the = Am. Ha o = Am: Bieu ly cho s tng tac
theo chieu thuan: Dng). Do o, khong the can c tren o hnh can
nguyen cua no ma lai i theo chieu ngc vi chnh nguyen ly cua
no.
2. Chnh v sai lam cua nguyen tac ngc chieu kim ong ho
tren Ha o, nen qui luat cach bat sinh t ch the hien gii han trong
chnh hanh o (Sinh - Vng - Mo) ma khong the hien c cac
hanh tiep noi. Th du:
Ket thuc chu ky Sinh - Vng - Mo cua hanh Kim th ang le
phai la hanh Thuy (Con do Kim sinh; Kim sinh Thuy) th trong bang
Luc thap hoa giap t co th ch Han lai la hanh Hoa?
Nhng co the noi rang: Ngay chnh ca cai nguyen tac sai nay
cung khong c phat hien trong co th ch Han cho en tan bay gi.
Nhng phng phap tnh toan trong Tinh lch khao nguyen mi ch co
tnh tiep can vi o so Ha o ma thoi.
Chnh nhng sai lech nay a ay nen van minh ong phng
tr thanh huyen b, khi ma nhng nguyen ly cua mot sieu ly thuyet vu
tru quan that truyen trai hang thien nien ky. a hang ngan nam troi
qua, mac du het sc co gang, ngi ta cung khong the kham pha
nhng b an cua nen van hoa phng ong huyen v. n gian ch la:
Ngi ta khong the tm ra mot cai ung t mot cai sai.
Bi vay, ong Thieu V Hoa - mot nha nghien cu noi tieng Trung
Hoa hien ai - a phai tha nhan rang:
Nap am Ngu hanh trong bang 60 Giap Ty can c theo nguyen
tac g e xac nh; ngi xa tuy co ban en nhng khong co can
c ro rang va cung cha ban c minh bach. Do o van la huyen
b kho hieu. Bang 60 Giap Ty bien hoa vo cung; oi vi gii hoc
thuat cua Trung Quoc cho en nay van la huyen b kho hieu.
S phuc hoi nhng nguyen ly cua hoc thuat co ong phng ch co
231
the thc hien t nen van minh Lac Viet, ma hau due chnh la dan toc
Viet Nam hien nay. e phuc hoi lai nap am cua bang Hoa giap nay,
chung ta cung phai tm trong Ha o.
HA O VA NGUYEN LY THUAN
TRONG CAU THANH LAC TH HOA GIAP
T VAN MINH LAC VIET
Trong phan tren, ngi viet a chng to nguyen tac nap am cua
bang Luc thap hoa giap lu truyen qua co th ch Han la:
Chu ky cach bat sinh t va nguyen ly Sinh - Vng - Mo cua mot
hanh trong 24 nam ket thuc th chuyen sang hanh khac theo chieu
ngc kim ong ho tren Ha o.
Ngi viet a chng to nguyen tac nap am trong bang Luc thap
hoa giap t co th ch Han la mot nguyen tac sai so vi nguyen ly tao
nen no la Ha o.
Bi v, Ha o la o hnh bieu ly cho s tng tac co tnh qui luat
cua ngu tinh - Kim, Moc, Thuy, Hoa, Tho - trong Thai Dng he.
ieu nay a c chng minh tren thc te qua trnh thien van Skymap
pro. Cac hanh tinh van ong theo chieu ngc kim ong ho, nen s
tng tac se theo chieu thuan va ay cung chnh la chieu Ngu hanh
tng sinh cua Ha o; thuan vi chieu tng sinh cua Ngu hanh trong
4 mua cua a Cau.
Do o, tnh hp ly vi phng phap Sinh Vng Mo va Cach
bat sinh t theo o hnh bieu ly cua no la Ha o th cung phai theo
ung qui luat nay.
Vay, thc chat ban the nguyen Thuy cua bang hoa giap theo
nguyen ly cua Ha o phai la thuan theo chieu tng sinh cua no. Phan
tiep theo ay chng to ieu nay.
1. Nguyen tac nap am Lac th Hoa giap
Sach cua ngi Lac Viet viet ve chu ky 60 nam
Nguyen ly nap am cua Lac th hoa giap van ng dung nhng
nguyen ly c ban c phat hien trong co th ch Han la:
* Qui luat Cach bat sinh t.
232
* Chu ky Sinh - Vng - Mo
* Can c tren Ha o va tuan theo nguyen ly THUAN chieu kim
ong ho cua o hnh nay, chung ta se co bang Lac th hoa giap.
Qui luat sap xep cua Lac th hoa giap ch khac bang lu truyen qua
co th ch Han v tr hai hanh Thuy va Hoa.
ieu nay c trnh bay nh sau
Bat au t hanh Kim:
1. Hanh Kim
Giap T- At Su = Hai trung Kim: Kim Sinh (Manh); cach 8
nam (Cach bat sinh t) en Nham Than-Quy Dau = Kiem phong
Kim: Kim Vng (Trong); cach 8 nam en Canh Thn-Tan T = Bach
Lap Kim: Kim Mo (Quy).
* Ket thuc chu ky Sinh - Vng - Mo cua Kim - tong cong 24
nam,
Thuan theo chieu kim ong ho tren Ha o; cach 8 nam tiep
theo ti hanh Thuy Ban oc lu y:
Thuy la con do Kim sinh.
Theo bang Luc thap hoa giap t co th ch Han th sau hanh
Kim la Hoa. ieu nay khong the hien c qui luat Cach bat sinh
t. Bi v Hoa khac Kim va khong phai con (T) cua Kim.
2. Hanh Thuy:
Mau T - Ky Su = Gian ha Thuy (Sinh), cach 8 nam en: Bnh
Than - inh Dau = Tuyen trung Thuy (Vng), cach 8 nam en: Giap
Thn-At T = Trng lu Thuy (Mo).
* Ket thuc chu ky Sinh - Vng - Mo cua hanh Thuy - Tong
cong 24 nam,
Thuan theo chieu kim ong ho tren Ha o; cach 8 nam tiep
theo ti hanh Moc (Moc la con do Thuy sinh) la:
3. Hanh Moc:
Nham T-Quy Su = Tang o Moc (Sinh), cach 8 nam en Canh
Than-Tan Dau = Thach Lu Moc (Vng), cach 8 nam en Mau Thn-
233
Ky T = ai Lam Moc (Mo).
* Ket thuc chu ky Sinh - Vng - Mo cua hanh Moc - Tong
cong 24 nam,
Thuan theo chieu kim ong ho tren Ha o; cach 8 nam tiep
theo ti hanh Hoa (Hoa la con do Moc sinh) la:
4. Hanh Hoa
Bnh T-inh Su = L trung Hoa (Sinh), cach 8 nam en: Giap
Than-At Dau = Sn au Hoa (Vng), cach 8 nam en: Nham Thn-
Quy T = Tch lch Hoa (Mo).
* Ket thuc chu ky Sinh - Vng - Mo cua hanh Hoa - Tong
cong 24 nam,
Thuan theo chieu kim ong ho tren Ha o; cach 8 nam tiep
theo ti hanh Tho (Tho la con do Hoa sinh)la:
5. Hanh Tho
Canh T-Tan Su = Bch thng Tho (Sinh); cach 8 nam en:
Mau Than-Ky Dau = ai dch Tho (Vng); cach 8 nam en Bnh
Thn-inh T = Sa trung Tho (Mo).
* Ket thuc chu ky Sinh Vng Mo cua hanh Tho.
en ay la ket thuc mot ky 30 nam cua Lac th hoa giap.
Qui luat Cach bat sinh t c lap lai vi nguyen tac thuan chieu
kim ong ho tren Ha o tren bat au t Giap Ngo - At Mui = Sa
Trung Kim (Sinh) tiep tuc cho en het tao thanh bang Lac th Hoa
giap vi chu ky 60 nam. Nguyen tac thuan theo chieu kim ong ho
tren Ha o (Chieu Ngu hanh tng sinh) va van ng dung qui luat
Cach bat sinh t vi Sinh - Vng - Mo, c minh hoa bang hnh sau
ay:
234
NGUYEN TAC NAP AM LAC TH HOA GIAP
Theo chieu tng sinh thuan chieu kim ong ho tren Ha o
Ngi viet xin c the hien chu ky cua hai bang Lac th hoa
giap va Luc thap hoa giap lu truyen qua co th ch Han qua hnh
tron e ban oc quan tam de dang so sanh tnh tnh quy luat va hp ly
gia hai bang nh sau:
235
236
237
Qua hai o hnh so sanh tren, qua nhng luan iem chng
minh cho nguyen tac va qui luat tao thanh bang Luc thap hoa giap t
co th ch Han va Lac th hoa giap t nen van minh Lac Viet, ban
oc cung nhan thay tnh qui luat va s trung khp hp ly cua nhng
gia tr noi tai tao nen bang Lac th hoa giap. ong thi, ban oc
cung nhan thay tnh bat hp ly trong bang Luc thap hoa giap lu truyen
trong co th ch Han, chnh v s sai lech ngay t nguyen ly cua no -
Nghch hanh theo chieu ngc t phai sang trai cua Ha o. Trong khi
o, Ha o la o hnh bieu ly Ngu hanh tng sinh theo chieu thuan.
o chnh la nguyen nhan e hang ngan nam troi qua, biet bao hoc gia
co kim thuoc van minh Hoa Ha khong the kham pha ra b an cua no.
Ngi ta khong the tm ra mot cai ung t mot cai sai.
Qua nhng chng minh tren, ngi viet a chng to rang:
Chnh Ha o la nguyen ly cua chu ky hoa giap 60 nam trong Ly hoc
ong phng du theo cach nao: Han co hay Lac th hoa giap.
Ha o la mot o hnh can ban trong Ly hoc ong phng va
c chng minh trong luan e Ha o va van minh Lac Viet, ong
thi cung c chng to trong di san van hoa dan gian Lac Viet la
bc tranh th Ngu Ho cua phng Hang Trong vi danh xng:Phap
ai uy no.
ay la ieu khong he co trong cac ban van Han co.
Di ay la bang Lac th hoa giap t nen van minh Lac Viet e
qu v quan tam so sanh va ng dung thay the cho bang Luc thap hoa
giap theo co th ch Han.
238
2. Lac th hoa giap
Sach cua ngi Lac Viet viet ve quy luat tuan hoan 60 nam
trong vu tru
KY TH NHAT
Luc kh - Van 1
Tam Am Tam Dng
Giap T. At Su Hai Trung Kim
Bnh Dan. inh Mao Tuyen Trung Thuy
Mau Thn.Ky Tai Lam Moc
Luc kh - Van 2
Tam Am Tam Dng
Canh Ngo. Tan Mui --Lo Bang Tho
Nham Than. Qu Dau Kiem Phong Kim
Giap Tuat. At Hi-Trng Lu Thuy
Luc kh - Van 3
Tam Am Tam Dng
Bnh T, inh Su Tch Lch Hoa
Mau Dan, Ky MaoThanh au Tho
Canh Thn, Tan T Bach Lap Kim
Luc kh - Van 4
Tam Am Tam Dng
Nham Ngo, Qu Mui -Dng Lieu Moc
Giap Than, At Dau--L Trung Hoa
Bnh Tuat, inh Hi Oc Thng Tho
239
Luc kh - Van 5
Tam Am Tam Dng
Mau T, Ky Su- Giang Ha thuy
Canh Dan, Tan MaoTung Bach Moc
Nham Thn, Qu T Sn au Hoa
KY TH II
Luc kh - van 1
Tam Am Tam Dng
Giap Ngo, At Mui Sa Trung Kim
Bnh Than, inh Dauai Khe Thuy .
Mau Tuat, Ky HiBnh a Moc
Luc Kh - Van 2
Tam Am Tam Dng
Canh T, Tan Su-Bch Thng Tho
Nham Dan, Qu MaoKim Bach Kim
Giap Thn, At T-ai Hai Thuy
Luc Kh - Van 3
Tam Am Tam Dng
Bnh Ngo, inh MuiThien Thng Hoa
Mau Than, Ky Dau- ai Dch Tho
Canh Tuat, Tan Hi Thoa Xuyen Kim
Luc kh - Van 4
Tam Am Tam Dng
Nham T, Qu SuTang o Moc
240
Giap Dan, At Mao Sn Ha Hoa
Bnh Thn, inh TSa Trung Tho
Luc kh - Van 5
Tam Am Tam Dng
Mau Ngo, Ky Mui Thien Ha Thuy
Canh Than, Tan Dau-Thach Lu Moc
Nham Tuat, Qu Hi-Phuc ang Hoa.
241
G
i
a
p

T

A
t

S

u
B

n
h

D
a
n

i
n
h

M
a
o
M
a
u

T
h

n
H
a

i

T
r
u
n
g

K
i
m
G
i
a

n

H
a

T
h
u

i

L
a

m
C
a
n
h

N
g
o

T
a
n

M
u
i
N
h
a
m

T
h
a
n
Q
u

D
a
u
G
i
a
p

T
u
a
t
L
o

B
a

n
g

T
h
o

K
i
e

m

P
h
o
n
g

K
i
m
T
u
y
e

n

T
r
u
B

n
h

T

i
n
h

S

u
M
a
u

D
a
n
K
y

M
a
o
C
a
n
h

T
h

n
L

T
r
u
n
g

H
o

a
T
h
a

n
h

u

T
h
o

B
a

c
h

L
a

N
h
a
m

N
g
o

Q
u

M
u
i
G
i
a
p

T
h
a
n
A
t

D
a
u
B

n
h

T
u
a
t
D

n
g

L
i
e

u

M
o

c
S

u

H
o

a
O

c

T
h

M
a
u

T

K
y

S

u
C
a
n
h

D
a
n
T
a
n

M
a
o
N
h
a
m

T
h

n
T
r

n
g

L

u

T
h
u

y
T
u

n
g

B
a

c
h

M
o

c
T

c
h

L

c
L
A

C

T
H

H
O
A

G
I
A

P

-

K
Y

T
H

I
242
G
i
a
p

N
g
o

A
t

M
u
i
B

n
h

T
h
a
n

i
n
h

D
a
u
M
a
u

T
u
a
t
S
a

T
r
u
n
g

K
i
m
T
h
i
e

n

H
a

T
h
u

y
B

n
h

a
C
a
n
h

T
y

T
a
n

S

u
N
h
a
m

D
a
n
Q
u

M
a
o
G
i
a
p

T
h

n
B

c
h

T
h

n
g

T
h
o

K
i
m

B
a

c

K
i
m

i

K
h
e

n
h

N
g
o

i
n
h

M
u
i
M
a
u

T
h
a
n
K
y

D
a
u
C
a
n
h

T
u
a
t
S

n

H
a

H
o

i

T
r
a

c
h

T
h
o

T
h
o
a

X
u
y
N
h
a
m

T

Q
u

u
G
i
a
p

D
a
n
A
t

M
a
o
B

n
h

T
h

n
T
a
n
g

M
o

c
P
h
u

n
g

H
o

a
S
a

T
r
u
n
M
a
u

N
g
o

K
y

M
u
i
C
a
n
h

T
h
a
n
T
a
n

D
a
u
N
h
a
m

T
u
a
t

i

H
a

i

T
h
u

y
T
h
a

c
h

L

u

M
o

c
T
h
i
e

n

T
h

L
A

C

T
H

H
O
A

G
I
A

P

-

K
Y

T
H

I
I
243
Tren thc te, ngi viet bai nay a ng dung Lac th hoa giap
thay the cho bang Luc thap hoa giap lu truyen t co th ch Han,
trong tat ca nhng van e lien quan. Bang di ay la s hieu chnh
lai bang Lac th hoa giap trong cuon Thi Hung Vng va b an Luc
thap hoa giap cua tac gia Nguyen Vu Tuan Anh. Do s xuat nen tac
gia a b nham lan ve chu ky Sinh - Vng - Mo trong hanh Thuy.
244
PHU CHNG PHU CHNG PHU CHNG PHU CHNG PHU CHNG
GIAI MA BAI KHAU QUYE1
Bai khau quyet hoc thuoc long cho nhng ngi mi hoc T Vi
ve nap am 60 hoa giap la:
Ngan (Kim) ang (Hoa) Gia (Moc) Bch (Tho) Cau (Kim)
Yen (Hoa) Man (Thuy) T (Tho) Chung (Kim) Lau (Moc)
Han (Thuy) a (Tho) Sieu (Hoa) Sai (Moc) Thap (Thuy)
Viet gon lai la:
Ngan ang gia bch cau.
Yen man t chung lau
Han a sieu sai thap
S ong am khac ngha cua am Han Viet trong bai th tren co
the dch ra theo mot ngha khac cua bai th tren:
# Ngan ang gia bch cau
Ngon en bac lam lanh bc tng vang.
Co the hieu noi dung cua no la gia tr gia, thap kem a thay the
cho gia tr that, cao qu.
#Yen man t chung lau
La a chay ngap trong toa lau ai.
Co the hieu la s nguy nan cua quoc gia Van Lang co nguyen
nhan t ben trong khong the cu van.
#Han a sieu sai thap
at nha Han a nghieng tran en cho thap nhat.
S o ho cua nha Han a hoan tat tren lanh tho Van Lang xa.
Ban oc neu biet ve luat th ngu ngon t tuyet th se nhan thay
rang no thieu mot cau cuoi. Ngi viet toi mao muoi them vao mot
cau cuoi cho u kho th la:
245
Viem (Hoa) Thuy (Thuy) Lac (Moc) Kim (Kim) Au (Tho).
Bi nhng ly do tren ma: Hanh Thuy va Hoa a sai lac vi
nguon goc cua no.
Va nh vay, bai th t tuyet u se la:
Ngan ang gia bch cau.
Yen man t chung lau
Han a sieu sai thap
Viem Thuy lac kim au.
Cau th t nay khong lac van vi 3 cau tren va trung vi noi
dung ban au cua no vi u Ngu hanh. ieu nay c dien ta nh
sau:
Ngan (Kim) ang (Hoa) Gia (Moc) Bch (Tho) Cau (Kim).
Yen (Hoa) Man (Thuy) T (Tho) Chung (Kim) Lau (Moc).
Han (Thuy) a (Tho) Sieu (Hoa) Sai (Moc) Thap (Thuy).
Viem (Hoa) Thuy (Thuy) Lac (Moc) Kim (Kim) Au (Tho).
Noi dung cua toan bo bai th c giai ma co the hieu rang:
Nhng gia tr gia a thay cho nhng gia tr that - Khi ma nc Van
Lang a suy sup t ben trong va b nha Han chinh phuc. Nhng gia tr
tri thc v ai cua at nc nay - ma mot trong nhng nen tang can
ban cua no la bang nap am 60 hoa giap - a phai thay oi hai hanh
Thuy Hoa.
246
247
CHNG III CHNG III CHNG III CHNG III CHNG III
IAC 1HU HOA GIAP
IY GIAI CAC VAN DE IIEN QUAN
T
ren c s tieu ch khoa hoc cho mot ly thuyet hoac mot
phng phap khoa hoc, th tnh hp ly cua Lac th hoa
giap khong ch dng s hp ly noi tai trong tng quan vi o hnh
nguyen ly cua no la Ha o, ma con chng to tnh hp ly trong nhng
van e lien quan nh: Qui tac Cach bat sinh t, qui luat Sinh Vng
Mo a trnh bay bai tren, ma con nhng van e lien quan en no.
S ly giai nay se chng to tnh nhat quan va hoan chnh, tnh
quy luat, tnh hp ly, con ve kha nang tien tri th co le khong can phai
at ra.
Bi v, nhng phng phap tien tri van ng dung t trc khi co
o hnh Ha Lac va Tien Hau thien trong van minh Han ca ngan nam,
sau o ca ngan nam. Cho en bay gi, vi s phuc hoi cua nen van
hien Lac Viet , no van tiep tuc tien tri nh a tien tri t hang thien
nien ky. Ch co khac chang la: Khi ri vao trng hp sai lech nay -
rat han hu trong ng dung cu the - th tuy cac nha tien tri se thuan
theo nhng qui luat c chng minh trong sach nay, hay c theo
sach Han co .
Nhng ieu ma ngi viet han hanh trnh bay vi ban oc, chu
yeu la phuc hoi va chng minh cho mot ly thuyet khoa hoc va mot
thc tai ng ang sau no, tren c s khoa hoc, nhan danh nhng tieu
ch khoa hoc hien ai.
Tuan thu tieu ch khoa hoc, ngi viet tiep tuc trnh bay nhng
tnh hp ly trong viec ly giai o so cuc ng dung trong T Vi la mot
yeu to quan trong trong nhng hien tng lien quan en no.
248
TNH HP LY CUA O SO CUC TRONG T VI
& LAC TH HOA GIAP
Hau het nhng ngi co tm hieu ve T Vi eu biet cuc so cua
T Vi lu truyen trong co th ch Han la:
Thuy - NH Cuc.
Moc Tam Cuc.
Kim T Cuc
Tho Ngu Cuc
Hoa - LUC Cuc
Bay gi chung ta cung quan xet o so tren Ha o vi o so cuc
do co th viet bang ch Han th chung khac nhau cuc so cua Thuy /
Hoa.
ieu nay c mo ta nh sau:
CU C SO TRONG T VI
(Theo sa ch co ch Ha n)
O SO HA NH TRE N HA O
* Thu y "NH" Cu c * Thu y LU C
Mo c Tam Cu c Mo c Tam
Kim T Cu c Kim T
Tho Ngu Cu c Tho Ngu
* Ho a "LU C" Cu c * Ho a NH
Nh vay; chung ta cung nhan thay rang s sai lenh nay ung
v tr cua hai hanh Thuy/Hoa. Chung ta cung biet rang:
Hanh cua cuc trong T Vi chnh la hanh cua thang an Menh theo
nam sinh cua ng so.
Bi vay, khi Thuy/ Hoa a oi cho cho nhau trong Luc thap hoa
giap th hanh cua cuc cung se oi Thuy & Hoa. ieu nay c mieu
ta so sanh nh sau:
249
Qua s so sanh tren, chung ta lai thay mot s trung khp hp ly
gia o so cuc trong Lac th hoa giap vi Ha o, von la nguyen ly can
ban cua no.
Con bang Luc thap hoa giap lu truyen qua co th ch Han th
ngay ca ngi Han cung chang biet nguyen ly nao tao ra no va roi
mu. Trc het la khong co tnh nhat quan bi o so cuc ngay t o
hnh khi nguyen cua no la Ha o (a chng minh tren: Nguyen ly
nghch chieu tng sinh cua Ha o).
Ngi viet a han hanh trnh bay ve tnh qui luat va kha nang
tien tri la hai trong so nhng tieu ch e tham nh mot ly thuyet khoa
hoc.
Khong co tnh qui luat th khong co kha nang tien tri.
Xet ve goc o khoa hoc th kha nang ton tai mot phng phap
tien tri la he qua tat yeu cua mot ly thuyet khoa hoc a hoan chnh.
Bi vay, tnh qui luat la khong the thieu c, o la yeu to can trong
mot ly thuyet thong nhat va hoan chnh. ieu nay khong the tm thay
trong cac ban van ch Han lu truyen t hang ngan nam nay. Bi v,
mot ly thuyet tien e b that truyen. Kha nang tien tri trong cac phng
phap ng dung t cac co th nay - von la he qua cua mot ly thuyet -
b han che bi nhng sai lech.
CU C SO TRONG T VI
(Theo La c th hoa gia p)
O SO HA NH TRE N HA O
* Ho a NH Cu c * Ho a NH
Mo c Tam Cu c Mo c Tam
Kim T Cu c Kim T
Tho Ngu Cu c Tho Ngu
* Thu y LU C Cu c * Thu y LU C
250
NG DUNG CUA CUC SO
TRONG LAC TH HOA GIAP & T VI
T khi cuon Thi Hung Vng va b an Luc thap hoa giap
c phat hanh 1999, a c s quan tam cua cac nha nghien cu ve
anh hng cua s thay oi hanh Thuy & Hoa trong Lac th hoa giap
trong ng dung .Do o, ngi viet xin c danh phan nay e noi ro
hn ve thc chat cua s thay oi hai hanh Thuy & Hoa trong bang
Hoa giap.
* S thay oi Thuy Hoa trong bang hoa giap ch gii han trong
hai hanh Thuy va Hoa, khong co s thay oi cac hanh khac.
* S thay oi Thuy Hoa trong bang hoa giap ch gii han nap
am trong chu ky 60 hoa giap, khong phai la s thay oi nhng van
e lien quan khac gia Thuy & Hoa trong thuyet Am Dng Ngu
hanh. Co ngi cho rang s thay oi nay trong bang hoa giap th Thuy
& Hoa trong thap Thien Can va a chi cung phai thay oi la mot sai
lam. Th du nh cho rang: Bnh inh Hoa phai oi thanh Thuy, hoac
T Ngo Hoa cung oi thanh Thuy la sai lam.
* S thay oi Thuy & Hoa trong bang hoa giap la mot s hieu
chnh han che ch ng dung trong hai hanh Thuy & Hoa, ch khong
phai la mot s phu nh tnh tng tac cua Ngu hanh trong bang hoa
giap vi nhng van e lien quan.
* S thay oi hanh Thuy & Hoa trong Lac th hoa giap so vi
Luc thap hoa giap chng to s sai lech trong co th ch Han truyen
lai, la mot trong s phat trien tat yeu tien ti s hoan chnh, nhat
quan, nham chng to quan niem cho rang:
Thuyet Am Dng Ngu hanh la mot hoc thuyet nhat quan, hoan
chnh va la mot ly thuyet thong nhat, giai thch t s hnh thanh vu tru
cho en moi van e lien quan en con ngi vi kha nang tien tri. Hoc
thuyet nay thuoc ve dan toc Viet, la nen tang cua danh xng van hien
vi lch s gan 5000 nam cua dan toc Viet va la coi nguon ch thc
cua nen van minh ong phng. Quan niem nay nhan danh khoa hoc,
nen no phai ap ng ay u nhng tieu ch cua khoa hoc hien ai.
Bang Hoa giap la mot trong nhng nguyen tac can ban ve thi
gian trong nhng ng dung cua hoc thuat co ong phng. Cho nen,tnh
251
tat yeu cua s hieu chnh hai hanh Thuy & Hoa nay se dan en s
hieu chnh trong mot so s ng dung lien quan. Nhng bo mon ng
dung nao khong lien quan en nap am Ngu hanh trong bang Hoa giap
se khong b anh hng bi s hieu chnh nay. Th du trong T Vi s
hieu chnh nay se anh hng ti nhng ngi co cuc va Menh thuoc
Thuy va Hoa.
Trong trng hp chung ta lay T vi theo cac chng trnh T vi
vi tnh a lap san - von can c theo bang Luc thap hoa giap lu truyen
t co th ch Han - th ch khi:
* Gap mang Thuy va Hoa se oi chieu vi bang Lac th hoa
giap e hieu chnh lai. Th du: trc ay mang la: Giang Ha Thuy,
nay la L Trung Hoa.
* Gap cuc Thuy & Hoa th sa oi lai va tat yeu nhng chom
sao va sao lien quan en Cuc Thuy hay Hoa phai an lai theo ung tnh
chat cua cuc o.
Th du:
Theo sach co ch Han, ng so co Thuy Nh Cuc. V Thuy cuc
nen Trng sinh bat au t Than. Nay theo Lac th hoa giap la Hoa
Nh Cuc, Trng sinh bat au t Dan.
* Tat ca nhng cau phu va phng phap luan oan lien quan
en Thuy & Hoa van gi nguyen gia tr, nhng ng dung cho bang
Lac th hoa giap. Th du:
Ngi co menh (Hoac han) gap T Phu c Dan tot cho Hoa va
khong tot cho Thuy van nguyen gia tr.
Nhng ieu nay ng dung cho Lac th hoa giap.
S luan oan ung sai van con tuy thuoc vao yeu to kha nang
cua ngi luan oan. Nhng cung mot ngi luan oan va mot phng
phap luan oan se la s kiem chng tnh chnh xac cua Lac th hoa
giap.
Mot trong nhng tieu ch khoa hoc la:
Khong co tnh quy luat th khong the co kha nang tien tri.
Nen van minh Lac Viet, t nhng di san van hoa phi vat the a chng
to tnh hoan chnh, nhat quan, tnh quy luat, kha nang giai thch mot
252
cach hp ly cac van e lien quan va kha nang tien tri. Ngi viet rat
cam n s quan tam cua qu v nghien cu ve mon T Vi se co thi
gian thc nghiem tnh hp ly cua Lac th hoa giap, nhan danh nen
van minh Lac Viet vi gan 5000 nam van hien.
e de dang cho s chng nghiem cu the trong ng dung, ban
oc quan tam co the vao website vietlyso.com thuoc Trung tam nghien
cu nguyen ly hoc thuat co ong phng e chep ve trnh T Vi Lac
Viet .
GIAP HP KY HOA THO
Lac th hoa giap & van kh trong
Hoang e noi kinh to van
Tnh hp ly cua Lac th hoa giap khong ch gii han s ng
dung lien quan quan en phng phap luan cua thuyet Am Dng
Ngu hanh oi vi cac co th ch Han c cong bo sau thi Han.
Ngay ca oi vi co th ch Han ma theo noi dung ban van co t trc
Han cung chng to tnh hp ly cua no. o chnh la s ly giai cua Lac
th hoa giap trong mot nguyen ly b an c lu truyen sau ay, trong
co th ch Han:
Giap hp Ky hoa Tho.
At hp Canh hoa Kim
Mau hp Qu hoa Hoa
Nham hp inh hoa Moc
Bnh hp Tan hoa Thuy.
Tien e nay c ghi nhan trong cuon Hoang e noi kinh to
van mot cuon sach c coi la co nhat trong cac sach lien quan en
thuyet Am Dng Ngu hanh thi Hoang e co nien ai c tnh
4000 nam trc CN. Trc ca thi vua ai Vu tm ra Lac th tren
lng rua va phat hien ra Ngu hanh kHoang 2000 nam (Xet theo danh
tnh nhan vat the hien trong noi dung ban van). Tat nhien ay la ieu
vo ly! Cac nha nghien cu hien ai trong o co ca Trung Hoa cho
rang: Thi ai ra i cua cuon Hoang e noi kinh ch co the xuat
hien vao the ky th III trc CN. Toi khong bao ho sai. Ho co quyen
a ra nhng luan c e tm mot gia thuyet hp ly cho nien ai xuat
253
hien cua cuon Hoang e noi kinh. Nhng vi bat c gia thuyet nao
th cung la s phu nhan gia tr nien ai lch s - thi Hoang e theo
noi dung cuon sach. ay se la mot hieu ng day chuyen dan en s
xet lai toan bo gia tr lch s cua tat ca cac th tch co ch Han lien
quan en hoc thuat co ong phng. ieu nay a xay ra tren thc te,
bi chnh cac nha nghien cu hien ai Trung Hoa, do tnh mau thuan
noi tai trong noi dung tng quan the hien thi gian lch s hnh thanh
thuyet Am Dng Ngu hanh t co th ch Han va ca t nhng sai
lech co tnh can ban trong hoc thuyet nay . ieu nay c minh chng
ngay sau ay .
Trong phan: Ha o ly giai nguyen ly tng hp cua Thap Thien
Can, ngi viet a han hanh trnh bay vi qu v ve s giai thch tnh
tng hp cua thap Thien Can. ieu ma t co th ch Han cho en
nhng nha nghien cu hien ai cung rat m ho (a chng minh).
Nhng trong tien e nay, s b an a tang them phan ngac nhien na
la:
Tai sao: Giap hp Ky lai hoa Tho ?.
Nhng hoc gia Trung Hoa hien ai cung a co nhng co gang
giai thch hien tng nay. Xin qu v quan tam xem oan trch dan sau
ay:
Trong cuon D oan theo t tru ong Thieu V Hoa co a ra
hai cach ly giai sau ay:
1- Giap hp vi Ky hoa Tho la nam Giap, nam Ky lay Bnh
lam au, Bnh Dan la thang gieng cua nam Giap, nam Ky. Bnh la
Hoa, Hoa sinh Tho nen Giap hp Ky hoa Tho.
At hp vi Canh hoa Kim la noi nam At, nam Canh lay Mau
lam au, Mau Dan la thang gieng cua nam At, nam Canh. Mau la
Tho, Tho sinh Kim nen At hp Canh hoa Kim.
Bnh hp vi Tan hoa Thuy la noi nam Bnh, nam Tan lay
Canh lam au, Canh Dan la thang gieng cua nam Bnh, nam Tan.
Canh la Kim, Kim sinh Thuy nen Bnh hp vi Tan hoa Thuy.
inh hp vi Nham hoa Moc la noi nam inh, nam Nham la
lay Nham lam au, tc Nham Dan la thang gieng cua nam inh, nam
Nham. Nham la Thuy, Thuy sinh Moc nen goi inh hp vi Nham
hoa Moc.
Mau hp Qu hoa Hoa, tc la nam Mau, nam Qu lay Giap lam
254
au, Giap Dan la thang gieng cua cac nam Mau, nam Qu. Giap la
Moc, Moc sinh Hoa nen Mau hp Qu hoa Hoa.
2- Co y kien noi mi can hoa hp vi nhau la do phng v
cua 28 ngoi sao tren tri quyet nh.
Mi can hoa hp la Dng hp vi Am , Am hp vi Dng,
la Am Dng hoa hp. Sach Chu Dch co cau: Mot Am, mot Dng
goi la mot ao. Am Dng hp vi nhau nh nam n hp vi nhau
e thanh ao v chong.
Trong sach Hoang e Noi kinh vi suy oan van kh, tac gia
am Thanh Mau cung nhac ti tien e tren ma ong a ng dung
trong viec suy oan van kh cho nhng ly luan trong y hoc. Ong ly
giai nh sau:
Tai sao thuoc tnh cua Thien Can hoa nam van lai khong
ong nhat? o la bi v Thien Can ghep vi Ngu hanh la lay quan he
nam phng, nam mua e xac nh, ma nam van th can c vao bien
h o a
tng Tri, cung chnh la s bien hoa cua cac sao tren tri.
Qua phan trch dan, ban oc cung nhan thay rang:
Cho en tan bay gi trai hang thien nien ky - cac nha ly hoc
Trung Hoa cung ch co nhng s ly giai m ho tien e noi tren. Nh
vay, mac du nen van minh Hoa Ha t nhan la coi nguon cua nen Ly
hoc ong phng, nhng nhng hau due tai nang cua nen van minh
Hoa Ha trong suot hang ngan nam van khong the ly giai c b an
nhng gia tr van hoa ma ho cho la cua chnh ho. Khong ch mot hien
tng nay, ma hang loat nhng hien tng tng t khac a chng to
khong he co tnh tha ke trong s hnh thanh va phat trien, lien quan
en thuyet Am Dng Ngu hanh thuoc ve nen van minh Hoa Ha.
Nhng nhng b an o lai c ly giai mot cach hp ly, hoan chnh,
nhat quan, co tnh qui luat va kha nang tien tri hoan hao t nen van
minh Lac Viet. ieu nay c chng to vi Lac th hoa giap ma
nguon goc cua no t o hnh huyen b trong nen Ly hoc ong phng
la Ha o, Phap ai uy no trong van minh Lac Viet.
Trc khi i vao chng minh tnh hp ly trong viec ly giai cac
van e lien quan cua Lac th hoa giap, Ban oc quan tam xem lai o
hnh Lac th Hoa giap cua ngi Lac Viet the hien bang hnh tron
di ay:
255
Qua o hnh nay qu v cung nhan thay rang:
Mot chu ky Lac th hoa giap (Mot Ky/30 nam) c chia lam
nam phan (Ngu Van) va mot van gom 6 nam (Luc kh). ieu nay
khong bao gi co the c thc hien bang Hoa Giap trong co th
ch Han v s sai lech gia hanh Thuy va Hoa.
Tren c s Luc Kh va Ngu van theo Lac th hoa giap chung ta
so sanh vi chu ky 60 nam van kh c the hien trong sach Hoang
e noi kinh To van nh sau:
256
NA M TRE N GI A D I
GIA P T Thie u A m qua n Ho a Tha i cung Tho va n Dng minh ta o Kim
A t S u Tha i a m tha p Tho Thie u thng Kim va n Tha i dng ha n Thu y
Bnh Da n Thie u dng tng Ho a Tha i vu Thu y va n Quye t a m phong Mo c
inh Ma o Dng minh ta o Kim Thie u gia c Mo c va n Thie u A m qua n Ho a
Ma u Thn Tha i dng ha n Thu y Tha i chu y Ho a va n Tha i a m tha p Tho
KY T Quye t a m phong Mo c Thie u cung Tho va n Thie u dng tng Ho a
CANH NGO Thie u A m qua n Ho a Tha i thng Kim va n Dng minh ta o Kim
Ta n Mu i Tha i a m tha p Tho Thie u vu Thu y va n Tha i dng ha n Thu y
Nha m Tha n Thie u dng t ng Ho a Tha i gia c Mo c va n Quye t a m phong Mo c
Qu Da u Dng minh ta o Kim Thie u chu y Ho a va n Thie u A m qua n Ho a
Gia p Tua t Tha i dng ha n Thu y Tha i cung Tho va n Tha i a m tha p Tho
A T H I Quye t a m phong Mo c Thie u thng Kim va n Thie u dng tng Ho a
BNH T Thie u A m qua n Ho a Tha i vu Thu y va n Dng minh ta o Kim
inh S u Tha i a m tha p Tho Thie u gia c Mo c va n Tha i dng ha n Thu y
Ma u Da n Thie u dng tng Ho a Tha i chu y Ho a va n Quye t a m phong Mo c
Ky Ma o Dng minh ta o Kim Thie u cung Tho va n Thie u A m qua n Ho a
Canh Thn Tha i dng ha n Thu y Tha i thng Kim va n Tha i a m tha p Tho
TA N T Quye t a m phong Mo c Thie u vu Thu y va n Thie u dng tng Ho a
NHA M NGO Thie u A m qua n Ho a Tha i gia c Mo c va n Dng minh ta o Kim
Qu Mu i Tha i a m tha p Tho Thie u chu y Ho a va n Tha i dng ha n Thu y
Gia p Tha n Thie u dng tng Ho a Tha i cung Tho va n Quye t a m phong Mo c
A t Da u Dng minh ta o Kim Thie u thng Kim va n Thie u A m qua n Ho a
Bnh Tua t Tha i dng ha n Thu y Tha i vu Thu y va n Tha i a m tha p Tho
INH H I Quye t a m phong Mo c Thie u gia c Mo c va n Thie u dng tng Ho a
MA U T Thie u A m qua n Ho a Tha i chu y Ho a va n Dng minh ta o Kim
Ky S u Tha i a m tha p Tho Thie u cung Tho va n Tha i dng ha n Thu y
Canh Da n Thie u dng tng Ho a Tha i thng Kim va n Quye t a m phong Mo c
Ta n Ma o Dng minh ta o Kim Thie u vu Thu y va n Thie u A m qua n Ho a
Nha m Thn Tha i dng ha n Thu y Tha i gia c Mo c va n Tha i a m tha p Tho
QUY T Quye t a m phong Mo c Thie u chu y Ho a va n Thie u dng tng Ho a
Qua bang tren cho chung ta thay mot s trung khp hoan toan
nhng khai niem cua thuyet Am Dng Ngu hanh vi Ngu Van va
luc kh trong Lac th hoa giap va cung la s giai thch hoan hao cho
tien e b an la luan e cua rieng phan nay, Giap hp Ky hoa Tho.
ieu nay c noi ro hn nh sau:
257
1. Giap hp Ky hoa Tho.
T Giap Ty en Ky T (Mot van/6 nam).
Bat au t Thai Cung Tho van, ket thuc Thieu Cung Tho van.
2. At hp Canh hoa Kim.
T Canh Ngo en At Hi (Mot van/6 nam).
Bat au t Thai Thng Kim van, ket thuc Thieu Thng Kim
van.
3. Bnh hp Tan hoa Thuy.
T Bnh Ty en Tan T (Mot van/6 nam).
Bat au t Thai Vu Thuy van, ket thuc Thieu Vu Thuy van.
4. Nham hp inh hoa Moc.
T Nham Ngo en inh Hi (Mot van/6 nam).
Bat au t Thai Giac Moc van, ket thuc Thieu Giac Moc van.
5. Mau hp Quy hoa Hoa.
T Mau Ty en Quy T (Mot van/6 nam).
Bat au t Thai Chuy Hoa van, ket thuc Thieu Chuy Hoa van.
Hien tng cua mot tien e b an trong cac phng phap ng
dung cua hoc thuat co ong phng - mot lan na - lai cho thay ch co
the ly giai t Lac th hoa giap c phuc hoi t van minh Lac Viet,
bi tnh chat the hien Ngu van va Luc kh trong mot Ky cua no. Trong
bang Hoa giap lu truyen t co th ch Han khong the nao the hien
c ieu nay. Do o, ngi ta khong the nao co s lien he so sanh.
o la nguyen nhan chnh e cac nha nghien cu Ly hoc ong phng
trai qua hn 2000 nam khong phat hien c s b an cua bai phu
258
truyen noi tren. S tng ng ngu am van cua bai phu truyen vi ngu
van trong Lac th hoa giap lai chng to ro net tnh ong ang trong s
tung quan gia van kh trong mot van vi Thien Can.
Nh vay, vi s chng minh tren a chng to rang:
Tnh hp ly cua Lac th hoa giap da tren nen tang can ban cua
no la Ha o a chng minh quan iem cho rang:
Ha o la nen tang ng dung cua khoa thien van co Van Lang,
he qua va s phat trien cua he thong vu tru quan Am Dng Ngu
hanh. T o, khang nh tnh nhat quan va hoan chnh cua hoc thuyet
nay a ton tai t rat lau trong xa hoi ong phng co va coi nguon
cua no khong the bat au t nen van minh Hoa Ha. S phuc hoi va
hieu chnh t nhng van e co tnh can ban cua hoc thuyet nay qua
phng phap ng dung t van minh Lac Viet a chng to rang:
Nen van minh Van Lang a ton tai huy hoang gan 3000 nam.
o la mot s ly giai hp ly cho thi gian hnh thanh, phat trien cua
mot hoc thuyet tam c ma s ng dung cua no bao trum len moi lnh
vc cua t nhien, xa hoi va con ngi mot cach sau sac vi dieu.
ay cung la mot s chng minh chu nhan ch thc cua Am Dng
lch ong phng thuoc ve nen van minh Van Lang, khang nh cau
ca dao cua to tien truyen lai va c dan gian tran trong lu truyen
qua hang thien nien ky.
Ai ve nhan ho Hy Hoa
Nhuan nam sao chang nhuan vai trong canh.
Bi vay mac du co mot so di tch khao co tm c tren vung
at sinh song cua ngi Hoa Ha (Tai An Kh / Thu o cua nha An
Thng thuoc Trung Hoa co ai) va nhng th tch lu truyen sau nay
ve Am Dng lch gan nh hoan toan bang ban van ch Han th
ngay ca nhng hien tng mang tnh hnh thc o, cung khong u c
s e chng minh van minh Hoa Ha la chu nhan ch thc cua Am
Dng lch ong phng, v nhng sai lech va m ho cua no. S ton
tai cua nhng di vat khao co tren at nc Trung Hoa hien nay, khong
co ngha rang coi nguon cua no co nien ai tnh bang thien nien ky
- thuoc ve van minh Han. Cung nh nhng ban van co co noi dung
lien quan en thuyet Am Dng Ngu hanh c the hien bang hnh
259
thc van t Han, th ieu nay cung khong chng to c coi nguon
cua noi dung ay thuoc ve van minh Han. Bi v, vi mot e che bao
trum cac quoc gia lan bang b chinh phuc, th phai co s thong nhat ve
ngon ng va ch viet la mot ieu kien tat yeu e bao am tnh thong
nhat cua e che. Trai hang ngan nam ay khong phai la con so nh
lng thi gian vo cam noi trong mot giay th tat ca moi tinh hoa
cua cac dan toc b chinh phuc tat yeu phai chuyen sang van t Han.
Do o, vi hnh thc van t Han khong phai la ieu chng to noi dung
coi nguon cung thuoc ve van minh Hoa Ha, khi ma tnh mau thuan
trong lch s phat trien cua thuyet Am Dng Ngu hanh va bat quai,
cung vi nhng mau thuan trong tng quan noi dung cua no khong
the ly giai c.
ieu nay chng to rang nen van minh Hoa Ha ch tiep thu mot
cach khong hoan chnh mot nen van minh a mat va b Han hoa.
Nhng chng minh tren cho thay:
Nen van minh Lac Viet mot thi trai gan 3000 nam ky v
mien Nam song Dng t la chu nhan ch thc cua nen Ly hoc co
ong phng.
Chnh nhng gia tr van hien o so vi be day cua nen van minh
nay, nen cho en tan bay gi, du qua hang ngan nam thang tram cua
lch s, nhng ch vi nhng di san t oi con lai, cung u e phuc hoi
lai nhng gia tr ch thc cua no.
Chnh s phat trien cua tri thc khoa hoc hien ai, cho en ngay
nay, mi u hnh thanh nhng tieu ch khoa hoc e tham nh mot
chan ly. Va luc ay mi hoi u nhng nhan duyen e phuc hoi nen van
minh Khoa au ky v cua ngi Lac Viet. Di huan cua to tien a e
lai qua truyen Tre Coc:
Coc Me (Bieu tng cua van minh Lac Viet) khong di nc
(Tc la a mat nc). Nen an nong noc (Van minh Khoa au) b ca
Tre lay mat. Coc me tha kien b s thien can ch nhn thay hnh thc
giong Tre cua Nong Noc nen x Me Coc thua kien (Nhng ban van
ghi lai nhng gia tr van hoa Phng ong bang ch Han). Me Coc
au kho v mat con. Nhng Nhai Ben a khuyen Me Coc hay ch i:
Chnh nhng quy luat phat trien cua t nhien, xa hoi va con ngi
khi u nhan duyen th con cua Coc se ve vi Me Coc.
260
Nen van minh Khoa au rc r va ay tnh nhan ban se tr ve
vi chu nhan ch thc cua no la ngi Lac Viet.
Me Coc a i ch. Phai chang thi gian a u nhan duyen nh
li mot bai ca noi tieng Hon vong Phu cua nhac s Le Thng:
Ta co i ngan nam
Mot ngan nam na se qua
261
PHU CHNG:
CHIA 1AY NEN DONG Y 1RUNG HOA
Tren website Tuoi Tre Online, th Ba, 24 .10 .2006 co bai viet
rat ang chu y . Hien tng neu trong bai viet nay cho thay mot thc
te rat minh xac cho mot mot he thong ly thuyet trong cac phng
phap ng dung cua hoc thuat co ong phng a that truyen . Phng
phap luan cua no ch con la nhng khai niem m ho t co th ch Han
. Noi dung bai viet nh sau:
Th Ba, 24/10/2006, 06:34 (GMT+7)
ong y se i ve au?
Vai tro hang ngan nam cua ong y tai Trung Quoc ang b th
thach.
TT - oi vi a so ngi Trung Quoc cung nh ngi dan
nhieu nc chau A khac, ong y a tr thanh mot phan khong the
thieu trong cuoc song.
Vay ma hien nay Trung Quoc ang day len lan song keu goi
xoa bo ong y, e ngh chnh phu ngng ung ho nghien cu va phat
trien ong y.
V sao?
Ngi khi mao cho cuoc chien chong ong y la nha nghien
cu lch s khoa hoc Trng Cong Dieu, lam viec S Nghien cu
khoa hoc ky thuat va xa hoi cua Trng H Trung Nam, thanh pho
Trng Sa, tnh Ho Nam, Trung Quoc.
Tren blog cua mnh (http://zhgybk.blog.hexun.com/), ong keu
goi xoa bo ong y va sa ieu 21 hien phap ve viec khuyen khch
phat trien y hoc truyen thong. Ong con van ong ch ky ung ho cua
nhng chuyen gia, hoc gia ve y hoc. Mot so thong tin noi rang a co
tren 10.000 ngi tham gia ky ten, nhng trong blog cua ong Trng
Cong Dieu ch co kHoang 150 ch ky.
That ra, viec tranh luan ve u khuyet iem cua ong y a ro
len Trung Quoc t nam 2000. Tuy nhien, s viec ch tr nen nong
gan ay khi ong Trng Cong Dieu ang mot loat bai viet tren blog
cua mnh e phan oi ong y nh:
Chia tay ong y, Luan mot lan na ve s chia tay ong y,
Phan tch nguyen nhan that bai cua viec khoa hoc hoa ong y...
262
Ong con keu goi nhng chuyen gia y te ky ten e ung ho viec
keu goi chnh phu xoa bo ong y khoi chnh sach nha nc va sa
hien phap.
Ong Trng lap luan rang y hoc cung la khoa hoc, khoa hoc
phai tien bo, the nhng t vai nghn nam trc ong y a ngng
tien bo. Bi the hien nay ong y van mang hi hm ma thuat.
Trong nhng bai ang tren blog, ong Trng cho rang ong y khong
phai la khoa hoc, v ngi ta khong the xac nh quan he nhan
qua trong ong y, cung khong the the hien bang kinh nghiem va
s that.
Ong noi rang t trc en nay, nhng no lc nham khoa hoc
hoa ong y eu a that bai, v du nhan sam c ong y xem la bai
thuoc rat hieu qua, nhng theo nghien cu cua cac nha khoa hoc
phng Tay, nhan sam hoan toan khong co hieu qua y te, ch la mot
loai thc pham an toan bnh thng thoi. Ong cho rang u the cua
ong y so vi y hoc hien ai that ra ch la hieu ng thuoc tran an tinh
than.
Y kien cua ong Trng a gay tranh cai d doi tren mang.
Ngi ung ho viec t bo ong y th a ra nhng lap luan, bang
chng cho thay ong y cha ng nhieu khuyet iem. V du, nhieu
ngi e cap en viec mot loai thuoc ong y b phat hien cha thuy
ngan nhieu gap 117.000 lan tieu chuan cho phep, va lay viec nay e
chng minh thuoc ong y cung co tac dung phu.
Mot sinh vien ong y viet mot bai bnh luan dai trong blog cua
ong Trng:
Toi tng thc tap vi mot v thay thuoc ong y gia, la nha
ong y cap tnh. Moi ngay toi chep tay n thuoc. Cha en ba ngay,
toi phat hien that ra ong ay ch dung lap i lap lai mot n thuoc.
Ngc lai, nhng ngi ung ho ong y th noi ong y khong can phai
co y c nh Tay y. Du nhieu ly luan cua ong y khong phu hp vi
khoa giai phau va sinh ly hoc cua phng Tay, du ngi ta cha viet
ra c cong thc cua thanh phan hu hieu cua thuoc ong y...,
nhng nh the van cha u thuyet phuc ngi Trung Quoc t bo
ong y.
e cuoc tranh cai nay khong i qua xa, vao gia thang 10-
2006, Bo Y te Trung Quoc a to chc hop bao, tuyen bo bo kien
quyet phan oi ngon luan va hanh vi keu goi xoa bo ong y va van
ong ch ky. Ngi phat ngon cua bo noi nhng ngi keu goi xoa
bo ong y that la vo tri ve lch s, xoa bo vai tro quan trong ma ong
y ang ong gop trong cuoc song.
ong y se i en au, ong vai tro g trong xa hoi? o khong
263
ch la van e y hoc ma con cha ng nhieu yeu to xa hoi, van hoa
va chnh tr.
Cuoc tranh luan ve viec gi hay khong gi ong y hien van
ang dien ra gay gat tren mang, va cung vi s phat trien cua
khoa hoc va s nang cao tri thc cua ngi dan, co the moi chuyen
cha dng lai o.
CHUC XIN
(Bac Kinh)
Ngi viet tieu luan nay trch dan bai tren vi mot muc ch rat
ro rang la coi hien tng ma bai bao e cap en, nh la mot bang
chng sac sao cho mot ly thuyet a that s that truyen va mot thc tai
cha c biet en ma ly thuyet o the hien. Mac du he qua cua ly
thuyet o van ng dung co hieu qua ca ngan nam trong xa hoi ong
phng, trong o co ong y. Nhng mot thc tai khac cung ton tai ca
hang ngan nam la: phng phap luan da tren mot nen tang ly thuyet
het sc m ho v that truyen va sai lech.
Trong nhng phng phap ng dung cua hoc thuat co ong
phng noi chung va ong y noi rieng co nhng khai niem b an
trong phng phap luan. Nhng khai niem nay lai phan anh nhng
thc tai cung nam ngoai tri thc khoa hoc hien ai . Bi vay, tri thc
hien ai khong the hieu c noi dung cua khai niem o . ay chnh
la ban chat cua s huyen b ong phng .
Mot yeu to quan trong tiep theo gan lien vi tnh be tac cua van
minh ong phng va can tr s phat trien cua no chnh la s sai lech
ngay t nhng nguyen ly can ban cua mot hoc thuyet a that truyen,
trong co th ch Han.
Ngi ta khong the tm ra mot cai ung t mot cai sai .
o la nguyen nhan rat chu yeu e gay nen s be tac hoan toan
trong viec kham pha nhng b an cua van minh ong phng trai
hang ngan nam va la nguyen nhan bien minh cho s nhan xet cua ong
Trng Cong Dieu :
T vai nghn nam trc ong y a ngng tien bo. Bi the hien
nay ong y van mang hi hm ma thuat.
Hang ngan nam a troi qua. Hoc thuat co ong phng a ton
tai trong niem tin con ngi v chnh hieu qua cua no, nhng no lai
264
khong the phat trien c v thieu mot s hieu biet ve mot he thong
ly thuyet hoan chnh la nguyen nhan cua cac phng phap ng dung
va thc tai lam nen no.
Cung hang ngan nam o, con ngi vi tri thc s khai a phai
dung than quyen e giai thch nhng phng phap ng dung cua hoc
thuat co ong phng.
Ngay nay , nhng ngi nh ong Trng Cong Dieu a khong
the phan biet c gia ban chat khoa hoc cua phng phap ng dung
co hieu qua thuoc hoc thuat co ong phng va niem tin cua con
ngi vao chnh tnh hieu qua cua no vi cach giai thch mang tnh
than quyen, nen a voi va chup cho no cai nhan me tn d oan.
Trng Cong Dieu viet:
Bi the hien nay ong y van mang hi hm ma thuat.
ay chnh la hau qua cua mot s lam lan gia cach giai thch va
ban chat cua phng phap ng dung.
e ro hn van e nay, toi th du nh thuat thoi mien. Ngi ta
co the giai thch bang quyen nang cua than thanh , hoac ngi ta co
the giai thch nhan danh song nao... Nhng ban chat cua thuat thoi
mien la mot thc tai ang hien hu va co hieu qua. Neu ban nham lan
gia cach giai thch mang tnh than quyen th thuat thoi mien la ma
thuat va me tn d oan. Nhng neu ban giai thch theo phng
phap luan khoa hoc la do tng tac cua song nao (Cha chac a ung)
th o la mot hng ma ban phai chng minh. Nhng du ban giai thch
cach nao th thoi mien van la mot thc te ang hien hu va a ng
dung trong khoa hoc tr lieu. Hieu qua cua no chnh la s bien minh
cho s ton tai cua chnh no.
Thc tai luon la oi tng nghien cu cua khoa hoc , bi v ban
khong the phu nhan thc tai. Thc tai la chan ly.
Sai lam cua ong Trng Cong Dieu chnh la ong ta a nham lan
gia cach giai thch hien tng va tnh khach quan cua hien tng a
ton tai tren thc te. Nhng thc tai o la he qua cua mot he thong ly
thuyet a that truyen va sai lech.
Bi vay, mot hau qua tat yeu la s xuat hien phong trao nhan
danh hoc thuat oi xoa so ong y ngay chnh nc Trung Hoa - von
265
c hieu la cai noi cua nen y hoc ong phng co .
Bai bao trch dan tren cho thay chnh phu Trung Quoc a co
gang bao ve nen ong y bang phng phap hanh chnh va quyen lc.
Nhng ieu nay lai khong phai mot phng phap phan bien hoc thuat.
Co the co nhng hoc gia Trung Hoa phan bien c nhng lap
luan cua ong Trng Cong Dieu. Nhng cot loi cua van e la phai tm
mot thc tai nao la c s cua cac phng phap ng dung trong ong
y va phai phuc hoi c nguyen ly ly thuyet la c s cua phng phap
luan trong ng dung cua ong y. ay se la bang chng thuyet phuc
nhat chng to tnh khoa hoc cua ong y va cac phng phap ng
dung khac trong hoc thuat co ong phng, ma bien phap hanh chnh
va quyen lc ch la tam thi.
Bi vay, quyet nh bao ton ong y cua chnh phu Trung Quoc
la ung . Bi v no bao ve mot thc tai ng dung co hieu qua. Nhng
o lai khong phai la bien phap rot rao, neu nhng nguyen ly ly thuyet
cua no khong c phuc hoi va phan anh c mot thc tai ang sau
no.
Hien tng oi xoa so nen ong y c coi la cua chnh Trung
Hoa la mot v du thuyet phuc, chng to tnh that truyen va sai lac
trong nhng ban van co ch Han lien quan en hoc thuyet nay . Bi
vay, chnh ngi Trung Hoa a khong the tm ra c mot c s ly
luan cho nen ong y va nhng thc tai cua no, khong phai bay gi
ma a hang ngan nam nay.
266
267
CHNG IV
HA DO VA PHUONG PHAP NAP CHI
1RONG BOC DJCH
B
oc Dch va toan que la mot phng phap tien tri noi tieng
trong van hoa ong phng . e co mot s nghiem ly
bi nhng yeu to tng tac theo phng phap luan cua thuyet Am
Dng Ngu hanh, trong co th ch Han co mo ta qui c nap chi va
nap giap trong cac que Dch .
Chu e nay co noi dung chnh la s tiep tuc chng minh kha
nang giai thch mot cach hp ly hau het cac hien tng lien quan cho
nguyen ly can ban trong hoc thuat co ong phng la Ha o phoi
Hau thien Lac Viet . Trong phan nay , nguyen ly can ban o chng
minh tnh hp ly trong viec giai thch cach nap chi trong boc Dch ,
von la mot hien tng van cha co mot s ly giai hp ly trong co th
ch Han t hang ngan nam qua .
Trong boc Dch th nap Chi va nap Giap la hai thanh to lien
quan en nhau . e ban oc de nam bat van e c at ra , ngi
viet gii thieu qui tac nap giap trong boc Dch, du no khong phai chu
e chnh cua phan nay .
NGUYEN TAC NAP GIAP TRONG BOC DCH
T CO TH CH HAN
S lien he cua Thien Can trong boc dch khong phai chu e
chnh trong phan nay, nhng v la s lien he gan gui, nen ngi viet
xin c gii thieu e qu v quan tam tham khao.
Lai Hai Tap noi:
Thuyet ve Nap Giap, t Giap la 1 en Nham la so 9, o la so
Dng bat au va cuoi het vay, v vay quay ve Can, Dch thuan so
vay. At la so 2 en Quy la so 10, so Am bat au va het o, v vay
quay ve Khon, Dch nghch so vay.
* Ca n nha t sa ch, mo t la n tm ma c nam la Cha n.
Khon nhat sach, mot lan tm ma c n la Ton.
268
V vay:
Canh nhap Chan.
Tan nhap Ton.
*Ca n la i sa ch tm la n n a, ma c nam la Kha m.
Khon lai sach tm lan na ma c n Ly.
V vay:
Mau quy ve Kham.
Ky xu theo Ly.
* Can sach tm lan th 3 ma c nam la Can.
Khon sach tm lan th 3 ma c n la oai.
V vay:
Bnh theo Can.
inh theo oai.
Dng sinh Bac ma thanh Nam, v vay Can bat au Giap
T ma ket thuc Nham Ngo.
Am sinh Nam ma thanh Bac, v vay Khon bat au Mui
ma ket thuc Quy Su.
Chan Ton sach tm mot lan (t Can Khon), v vay Canh Tan
bat au T Su (tc la Chan bat au Canh T, Ton bat au Tan
Su).
Kham Ly sach tm lan na (lan th 2 t Can Khon), v vay Mau
Ky bat au Dan Mao (tc la Kham bat au Mau Dan, Ly bat au
Ky Mao).
Can oai ba lan sach tm (t Can Khon), v vay Bnh inh bat
au Thn T (tc la Can bat au Thn la Bnh Thn, oai bat au
T la inh T.
(T lieu cua Thien Ky Qu. Muc Boi Dch .Tuvilyso.com)
269
Nh vay, oan trch dan tren cho thay noi dung the hien nguyen
tac nap Thien Can phoi vi 8 que. Nguyen tac nay khong lien quan
trc tiep en chu e cua phan nay, nhng ngi viet xin c lam ro
tnh qui luat cua nguyen tac nay nh sau:
* Can & Khon la hai quai can ban.
* S hoan v lan th nhat cua hao au tnh t di len (Nhat
sach) c hai quai la Chan &Ton.
CA N KHO N CHA N TO N
Nha m Tua t Quy Da u Canh Tua t Ta n Ma o
Nha m Tha n Quy H i Canh Tha n Ta n T
Nha m Ngo Quy S u Canh Ngo Ta n Mu i
Gia p Thn A t Ma o Canh Thn Ta n Da u
Gia p Da n A t T Canh Da n Ta n H i
Gia p T A t Mu i Canh T Ta n S u
KHA M LY CA N OA I
Ma u T Ky T Bnh Da n inh Mu i
Ma u Tua t Ky Mu i Bnh T inh Da u
Ma u Tha n Ky Da u Bnh Tua t inh H i
Ma u Ngo Ky H i Bnh Tha n inh S u
Ma u Thn Ky S u Bnh Ngo inh Ma o
Ma u Da n Ky Ma o Bnh Thn inh T
O HNH NAP GIAP 12 CHI
* S hoan v lan th hai cua hao 2 tnh t di len, c hai quai
la Kham & Ly
270
* S hoan v lan th 3 cua hao 3 tnh t di len c hai quai la
Can oai.
Bay gi chung ta sap thap Thien Can theo th t t 1 en 10 (T
trai sang phai/ Thuan chieu) nh sau:
1/ Giap 2/ At 3/ Bnh 4/ inh 5/ Mau 6/ Ky - 7/ Canh
8/ Tan 9/ Nham 10/ Qu.
Trong o: 1/ Giap, 2/ At, 9/ Nham,10/ Qu thuoc ve hai quai
khi nguyen la Can / Khon nh li trch dan a viet:
T Giap la 1 en Nham la so 9, o la so Dng bat au va
cuoi het vay, v vay quay ve Can, Dch thuan so vay. At la so 2 en
Quy la so 10, so Am bat au va het o, v vay quay ve Khon, Dch
nghch so vay.
Bi vay, vi ba cap quai con lai cua s giao hoan Can / Khon se
tng ng theo chieu t phai sang trai (Nghch chieu) cua 3 cap Thien
Can con lai nh sau:
Sach hao 1: Chan & Ton - ng vi 7/ Canh & 8/ Tan.
Sach hao 2: Kham & Ly - ng vi 5/ Mau & 6/ Ky
Sach hao 3: oai & Can - ng vi 3/ Bnh & 4/ inh.
Nhng quai thuoc Dng la: Can, Kham, Can, Chan lien he vi
Thien Can Dng.
Nhng quai thuoc Am la: Khon, Ly, Ton, oai lien he vi Thien
Can Am.
Nh vay, phng phap nap giap vi bat quai mang tnh qui luat.
Phan tiep theo ay chung ta tm hieu ve phng phap nap chi la noi
dung chnh cua phan trnh bay nay.
271
NGUYEN TAC NAP CHI TRONG BOC DCH
T CO TH CH HAN
Phng phap nap chi nay co the tom tat nh sau:
Trong boc Dch chia lam 8 nhom que phan Am Dng nh sau:
Nhom Dng:
1) Thuan Can. 2) Thuan Kham. 3) Thuan Can. 4) Thuan Chan.

Nhom Am:
1) Thuan Ton. 2) Thuan Ly. 3) Thuan Khon. 4) Thuan oai.

Cu the phng phap nap chi trong co th ch Han c truyen
lai nh sau:
O HNH NAP GIAP VA CHI
CA N KHO N CHA N TO N
Nha m Tua t Quy Da u Canh Tua t Ta n Ma o
Nha m Tha n Quy H i Canh Tha n Ta n T
Nha m Ngo Quy S u Canh Ngo Ta n Mu i
Gia p Thn A t Ma o Canh Thn Ta n Da u
Gia p Da n A t T Canh Da n Ta n H i
Gia p T A t Mu i Canh T Ta n S u
KHA M LY CA N OA I
Ma u T Ky T Bnh Da n inh Mu i
Ma u Tua t Ky Mu i Bnh T inh Da u
Ma u Tha n Ky Da u Bnh Tua t inh H i
Ma u Ngo Ky H i Bnh Tha n inh S u
Ma u Thn Ky S u Bnh Ngo inh Ma o
Ma u Da n Ky Ma o Bnh Thn inh T
272
Bay gi chung ta cung xem lai qui tac nap chi theo sach co ch
Han truyen lai nh sau:
Que Dng:
* Can hao au tnh t di len nap chi Ty
* Kham hao au tnh t di len nap chi Dan
* Can hao au tnh t di len nap chi Thn
* Chan hao au tnh t di len nap chi Ty (giong que Can)
Que Am:
* Ton hao au tnh t di len nap chi Su
* Ly hao au tnh t di len nap chi Mao
* Khon hao au tnh t di len nap chi Mui
* oai hao au tnh t di len nap chi T
Tat ca nhng sach ch Han co e lai eu ghi nhan qui tac nap
chi nh tren va la mot qui tac pho bien trong ng dung e luan que .
Nhng qui tac nay, c mac nhien coi la ung khong phai t bay gi
ma la hang ngan nam nay.
Nhng can c vao au e co quy tac Nap chi nay ?
Tat nhien, hien tng nay a c cac nha ly hoc co kim va cac
nha nghien cu mo xe, phan tch trai cung hang ngan nam. Nhng co
the noi:
Tat ca moi s phan tch eu ch nham giai thch cho s hp ly
cua qui tac Nap chi a ton tai tren thc te, ch khong phai s giai
thch t mot nguyen ly co tnh tien e cua qui tac o va khong phai la
s ly giai hp ly t nguyen ly tien e nay.
ieu nay cung de hieu. V khi nhng nguyen ly ly thuyet va
nhng tien e can ban cua no a that truyen th can c vao au e
bao no sai?
Trc khi tiep tuc chng minh cho tnh hp ly cua Ha o phoi
Hau thien Lac Viet trong viec ly giai nguyen ly nap chi trong boc
Dch, chung ta cung tm hieu, so sanh mot so nhng phng phap va
cach ly giai lien quan trong co th ch Han .
273
1. Phng phap nap chi theo Am Dng cua chi
oan trch dan di ay trong sach Tinh lch khao nguyen
no i ve phng pha p na p chi theo A m Dng cu a a chi:
Khao Nguyen noi rang:
o la phng phap lay sau hao cua Bat Quai phan ra ma nap
vi luc thi cua a Chi. He Can tai noi quai th la Giap nap vi a
Chi T Dan Thn. Tc la s cu Giap T, cu nh Giap Dan, cu tam
Giap Thn. Tai ngoai quai th la Nham, nap vi a Chi Ngo Than
Tuat, tc la cu t la Nham Ngo, cu ngu la Nham Than, thng cu
la Nham Tuat. He Khon tai noi quai th At nap vi a Chi Mui T
Mao, tc la s luc la At Mui, luc nh la At T, luc tam la At Mao. Tai
ngoai quai th la Quy, nap Su Hi Dau, tc la luc t la Quy Su, luc
ngu la Quy Hi, thng luc la Quy Dau. Bi v la Can Khon eu nap
vi hai Can cho nen phan ra lam noi ngoai hai quai. Ngoai ra sau
que, ch nap mot Can, da vao th t phoi vi nhau vi cho nap luc
thi co the c.
Phng phap cua Bat Quai nap vi a Chi, la Chi Dng eu
thuan hanh, Chi Am eu nghch chuyen. Bat Quai da vao cho th
t cua Am Dng, cho nap a Chi eu lech nhau mot ngoi v.
Ch co cho nap cua Chan vi Can la giong nhau, ai khai y
t la trng t tha tiep the cua cha. Khon khong khi Su ma
khi Mui, ac biet cung vi Lac th so ngau khi Mui.
o hnh Hau thien, Khon ong Tay Nam, nhac luat Lam
Chung la a, thong nhat ma ng vi kh cua thang Mui, hp nhau.
Tai cho co trong thuat so, ch co Nap Giap het sc gan vi ly le.
Nay Hoa Chau Lam chiem que, cho dung ung chnh la loai phng
phap nay.
(Chu y: Bat Quai cung co phan Am Dng. Dng Quai la Can
Kham Can Chan, Am Quai la Ton Ly Khon oai. Y noi Dng
thuan Am nghch va lech nhau mot v, tc nh que Can khi au
la T Dng Chi i thuan theo Dng Chi en Tuat la het 6 hao
Dng, Kham khi au la Dan Dng Chi i thuan theo Dng Chi
en T het 6 hao Dng, Can khi au la Thn Dng Chi i thuan
theo Dng Chi en Dan la het 6 hao Dng. Rieng Chan va Can
khi giong nhau nen ay khong lap lai na. Am Que chuyen nghch,
nh que Ton khi au la Su Am Chi chuyen nghch theo Am Chi
en Mao la het 6 hao Am, Ly khi au la Mao Am Chi chuyen nghch
en T la het 6 hao Am, Khon khi au la Mui Am Chi chuyen nghch
theo Am Chi en Dau la het 6 hao Am, oai khi au la T Am Chi
chuyen nghch theo Am Chi en Mui la het 6 hao Am).
274
(T lieu cua Thien Ky Qu. Bai Nap Giap. Phap Van. Muc
Boi Dch .Tuvilyso.com)
Qua oan trch dan tren, ban oc cung nhan thay rang:
Khao Nguyen ch giai thch mot hien tng a co san va khong
he co chng minh (Tng t nh La Hai Tap. Nhng phng phap
nap giap the hien bi s ly giai trong sach La Hai Tap co tnh qui
luat. a dan giai).
Bay gi chung ta khao sat phng phap nap chi trong co th ch
Han qua cach ly giai cua Khao Nguyen.
Trc het, chung ta eu biet rang:
Am lch phan mot chu ky nam co 12 a chi la:
1) Ty . 2) Su . 3) Dan . 4) Meo . 5) Thn . 6) T . 7) Ngo . 8)
Mui . 9) Than . 10) Dau . 11) Tuat . 12) Hi.
Theo qui tac:
Chi Am nap quai Am va chi Dng nap quai Dng
Chi Dng eu thuan hanh, chi Am eu nghch chuyen.
Nh vay, trong chu ky cua 12 nam a chi, ch co the phan Am
Dng cua 12 a chi theo hai phng phap nh sau:
* Phng phap 1
Phan chi Dng ra chi Dng va chi Am ra chi Am, nh sau:
Dng:
1/ Ty 3/ Dan 5/ Thn 7/ Ngo - 9/ Than 11/Tuat.
Am:
2/ Su 4/ Mao 6/ T - 8/ Mui 10/ Dau 12/ Hi.
275
* Phng phap 2
Sau chi au lien tiep la Dng va sau chi sau lien tiep la Am,
nh sau:
Dng:
1/ Ty 2/ Su 3/ Dan 4/ Meo 5/ Thn 6/ T.
Am:
7/ Ngo 8/ Mui 9/ Than 10/ Dau 11/ Tuat 12/ Hi.
PHAN AM DNG 12 CHI THEO PHNG PHAP 2
PHAN AM DNG 12 CHI THEO PHNG PHAP 1
Tren c s nay, chung ta bat au so sanh thc te qui tac nap chi
theo co th ch Han vi cach phan Am Dng 12 chi theo phng
phap 2 .
276
* Nap chi theo phng phap 2
Phng phap nay phan Am Dng cua 12 chi nh sau:
Chi Dng:
Gom 6 chi au la:
Ty Su Dan Meo Thn T.
Chi Am:
Gom 6 chi sau la:
Ngo - Mui Than Dau Tuat - Hi.
Sach Khao nguyen viet
He Khon tai noi quai th At nap vi a Chi Mui T Mao, tc la
s luc la At Mui, luc nh la At T, luc tam la At Mao. Tai ngoai quai
th la Quy, nap Su Hi Dau, tc la luc t la Quy Su, luc ngu la Quy
Hi, thng luc la Quy Dau. (a dan)
Vi s ghi nhan cach giai thch trong sach Khao nguyen va
thc te nap chi cua Bat quai c mo ta di ay:
Chi Dng:
1) Ty: Can & Chan 2) Su: Ton 3) Dan: Kham 4) Meo:
Ly - 5) Thn: Can 6) T: oai.
Chi Am:
7) Ngo: 0 8) Mui: Khon . 9) Than: 0 10) Dau: 0 11)
Tuat: 0 12) Hi: 0
277
Nh vay, chung ta thay rang: Mac nhien, hai quai Can va Khon
c nap chi theo theo phng phap 2 cua 12 a chi. Tc la Can nap
Ty (au chi Dng va ket thuc T) va Khon nap Mui (Chi Am au
tien khi t Ngo ket thuc Hi).Vi cach phan Am Dng theo phng
phap 2 th trc het no giai thch c viec quai Chan khong the nap
chi Ngo. V chi Ngo thuoc phan Am cua cach phan Am Dng noi
tren.
Nh vay, vi phng phap 2 va thc te nap chi qua phan trnh
bay tren th qu v cung nhan thay rang:
* Ngoai tr hai quai Can / Khon nap theo ung phng phap 2:
Can au quai Dng nap Ty au chi Dng.
Khon au quai Am nap Mui au chi Am theo phng phap 2.
Nhng tat ca nhng quai khac eu khong tuan thu qui luat nay.
Bi v: Neu theo phng phap 2 th cac chi Su Meo T eu
thuoc chi Dng, khong the nap quai Am la Ton Ly oai.
a co li giai thch rang:
Theo nguyen ly Am thuan tung Dng nen cac quai Am
tng quan v i qua i Dng pha i na p chi A m ke qua i Dng.
Nhng so vi chnh li giai thch nay th o lai la s bat hp ly ngay
trong phng phap phan Am Dng cua phng phap 2. Bi v, vi
phng phap nay th cac chi Su - Meo - T khong c coi la cac chi
Am.
* chi Dng theo phng phap 2 th ch co 3 chi nap quai,
tha chi au: v co en hai quai nap chi Ty la Can / Chan? Con uoi
th thieu, do khong nap chi Ngo.
* chi Am theo phng phap 2 th ch co 1 chi c nap
quai. o la chi Mui / nap Khon. Con cac chi khac thuoc Am theo
cach phan Am Dng cua phng phap 2 eu khong nap quai nao.
* cac quai Dng nap chi theo chieu thuan t Can / Ty =>
Kham / Dan => Can / Thn en Chan quay lai Ty. Nhng cac quai
Am th chieu cua cac quai vi chieu thuan cua chi khong co tnh qui
luat nh tren:
2) Su nap Ton en 4) Meo nap Ly thuan chieu, nhng 6) T
278
nap oai en 8) Mui nap Khon th quai va chi lai nghch chieu.
Bi vay, neu phan Am Dng cua 12 chi theo phng phap 2 th
tap loan, khong theo qui luat nao (!?). Nh vay, theo Khao nguyen,
khi xet ve Quai Dng th thieu, Am th loan. Neu xet ve chi th
Dng th tha ma Am th thieu.
Nh vay, s ng dung phan Am Dng cua 12 chi theo phng
phap 2 (c nh tnh bang: Khon au quai Am - nap chi Mui va
Can au quai Dng nap chi Ty) khong phai la nguyen ly nap chi
trong boc Dch.
T s chng minh nay th Khon khong the nap chi Mui.
ieu nay c chng minh nh sau:
Theo cach phan Am Dng cua 12 a chi theo phng phap 2
la:
Chi Dng:
Ty , Su , Dan, Mao, Thn, Ty.
Chi Am:
Ngo, Mui, Than, Dau, Tuat, Hi.
Theo cach phan Am Dng nay th chi Ngo ng au cac chi
Am.
Do o neu phan Am Dng cua 12 a chi theo phng phap
nay th Quai Khon ng au cac quai Am ch co the nap chi Ngo
la chi ng au cac chi Am va khong the nap chi Mui ng th hai
trong cac chi Am theo cach phan chia nay. Neu xac nh Mui la chi
ng au cac chi Am (e nap Khon - quai ng au quai Am), th t
no a chng minh cach phan Am Dng cua 12 a chi theo phng
phap 2 khong phu hp vi viec nap chi trong boc Dch. Bi vay,
chung ta phai chon phng phap 1 la phng phap duy nhat con lai
trong viec phan Am Dng cua 12 a chi. T o chung ta se quan
xet tnh hp ly cua phng phap nap chi trong boc Dch.
* Nap chi theo phng phap 1
Phng phap nay phan chi Dng ra chi Dng va chi Am ra chi
Am, nh sau:
279
Dng:
1) Ty 3) Dan 5) Thn 7) Ngo - 9) Than 11)Tuat.
Am:
2) Su 4) Meo 6) T - 8) Mui 10) Dau 12) Hi.
Theo phng phap nay va so sanh vi thc te se la:
Quai Dng phoi chi Dng
1) Ty: Can & Chan
3)Dan: Kham
5) Thn: Can
7)Ngo / 0
Quai Am phoi chi Am
2) Su: Ton
4) Mao: Ly
6)T: oai
8) Mui: Khon
O HNH MINH HOA NAP CHI THEO PHNG PHAP 1
Xet cach nap chi theo phng phap nay, ban oc cung thay
rang nhng quai Am th nap chi Am va nhng quai Dng th nap chi
Dng phu hp vi nguyen ly quai Am nap chi Am va quai Dng
nap chi Dng. Phng phap nap chi nay c la chon v tnh hp ly
so vi phng phap nap chi 2 a trnh bay tren.
280
Bay gi chung ta i vao quan xet tnh qui luat chi tiet cho tng
quai:
T s the hien tren, ban oc cung de dang nhan thay rang:
chi Dng th cac quai tha chi au (Can & Chan) va thieu chi cuoi
(Chi Ngo khong c nap quai nao).
Nhng neu nap chi theo phng phap 1 th chi Mui khong phai
la au quai Am, ma la chi Su.
Vay, neu coi Khon la au quai Am th vi cach phan Am Dng
12 chi theo phng phap 1:
Khon cung se khong the nap Mui.
V luc nay chi Mui cung khong phai la chi ng au cac chi
Am. Ma la chi Su.
Nh vay, vi ca hai phng phap phan Am Dng cho 12 a
chi eu chng minh rang:
Khon khong the nap chi Mui.
Bay gi chung ta lai khao sat mot cach ly giai khac.
S ly giai nay can c theo tnh chat qui c cua quai va s nap
chi phu thuoc vao tnh chat nay.
2. Phng phap nap chi theo tnh chat quai
Phng phap nay ly giai nh sau:
Can Khon la thu lanh, chu te cua Dng va Am, do o Can
khi nap (Chi) tai T, va Khon khi nap tai Mui ... Chu te Am Dng,
e cho ro ngha xin goi theo ngha gia nh cho de hieu la Can la
Cha, Khon la Me sau o sinh ra 6 con, ba trai va ba gai:
(1) Dng = Trng Nam = Chan , (2) Am = Trng N = Ton
(3) Dng = Trung Nam = Kham, (4) Am = Trung N = Ly
(5) Dng = Thieu Nam = Can, va (6) Am = Thieu N = oai
Nap Chi Can (Cha) = T Dan Thn Ngo Than Tuat (Chi Dng)
Nap Chi Khon (Me) = Mui T Mao Su Hi Dau (Am)
Trng nam thay Cha cung Trng N hp cung e dan dat
cac em ganh vac s nghiep), v the Chan thay Can nap chi tai t
(Dng) i len theo chieu thuan ,hp cung Ton nap chi khi tai Su
281
(Am) cung i len theo chieu nghch, tiep theo th t la Trung Nam
hp cung Trung N va Thieu Nam hp cung Thieu N...
Tom lc theo ly tren cach nap chi cua 6 con theo th t nh
sau:
Que Dng: nap chi gom chi Dng:
Theo th t t vai ve: Trng Nam roi ke en la Trung Nam, va
sau mi la Thieu Nam:
Chan (Trng Nam) = Khi tai T roi Dan v.v...
Kham (Trung Nam) = (Tiep theo T) Khi tai Dan roi en Thn...
Can (Thieu Nam) = (Tiep theo Dan) Khi tai Thn, roi en
Ngo.vv.
Que Am: nap chi gom cac chi Am: (Cung theo th t tren):
Trng N, roi en Trung N theo sau la Thieu N:
Ton (Trng N) = Khi tai Su roi en Mao ....
Ly (Trung N) = Khi tai Mao ....
oai (Thieu N) = Khi tai T ....
Tom lai: Tri at (cha me) nh v tai T Mui, va tiep noi la 3
cap theo vai ve:
1)Trng Nam cung Trng N khi tai T Su (Chan Ton)
2)Trung Nam cung Trung N khi t Dan Mao (Kham Ly)
3)Thieu Nam cung Thieu N khi tai Thn T (Can oai)
(T lieu Thien Ky Qu. Bai Nap Giap. Phap Van. Muc Boi
Dch .Tuvilyso.com)
Qua oan trch dan tren th cach giai thch nay co mot s hp
ly hnh thc cho s giai thch cua no. S hp ly hnh thc rat tuyet vi
nay the hien oan a trch dan sau:
1)Trng Nam (Chan) cung Trng N (Ton) khi tai T Su .
2)Trung Nam (Kham) cung Trung N (Ly) khi t Dan Mao.
3)Thieu Nam (Can) cung Thieu N (oai) khi tai Thn T.
Chung ta se thay tnh qui luat lien tiep ve a chi qua cac cap
Am Dng la: T & Su, Dan & Mao, Thn & T phoi hp mot cach
hai hoa vi tnh chat quai v , bieu tng bang cac cap nam & n theo
thuan t lan lt la Trng Trung - Th (Ut).
282
Nhng tnh mau thuan cua cach ly giai nay la:
* Lap lai mau thuan cua cach phan Am Dng theo tng oan
6 nam. Tc la: Can phoi vi Ty va Khon phoi vi Mui. Mau thuan
cua phng phap nay a chng minh phan tren.
* Co ma u thua n no i ta i theo ca ch gia i thch na y la :
Neu cho rang:
Trng Nam thay Cha cung Trng N hp cung e dan dat
cac em ganh vac s nghiep, v the Chan thay Can nap chi tai T
(Dng) i len theo chieu thuan , hp cung Ton nap chi khi tai Su
(Am) cung i len theo chieu nghch.
Th ieu tat yeu quai Khon (Me) se phai nap chi Su cung vi
Ton (Trng N) e bao am tnh nhat quan tng ng vi Can (Cha)
nap chi Ty vi Chan (Trng Nam). Nhng ay, Khon (Me) lai nap
chi Mui !?
e tien theo doi, ban oc xem hnh mo ta nh sau:
O HNH LY GIAI PHNG PHAP NAP CHI THEO TNH CHAT QUAI
Nh vay, qua nhng phan trch dan va chng minh tren, ban
oc cung nhan thay rang:
Thc te nap chi theo sach Han co khong co tnh qui luat du
giai thch bang bat c phng phap nao, cho nhng nguyen tac chnh
t co th ch Han e lai .
283
DAU AN CON LAI
i tm tnh qui luat va nguyen ly trong nap chi
Trc khi chng minh cho mot nguyen ly Ha o phoi Hau thien
Lac Viet la tien e cua phng phap nap chi trong boc Dch, ban oc
cung chung toi cung tm nhng dau vet con lai cua qui luat va nguyen
ly nap chi trong nhng dau vet con lai t s sai lech trong co th ch
Han .
1. Hau thien Van Vng phan quai Am Dng va mui ten ch
chieu thuan t Can , mui ten ch thuan t Ton .Ban oc quan xet hai
o hnh di ay:
THUAN T NAP CHI CAC QUAI DNG & AM
TRONG HAU THIEN VAN VNG
284
2. Hnh 12 chi theo hnh tron phan Am Dng .
PHNG PHAP PHAN DNG & AM TRONG 12 CHI
Qua hai o hnh tren th chung ta thay mot dau an con lai cua
phng phap nap chi t co th ch Han chnh la :
Quai Dng: Bat au t Can phoi vi Ty, thuan t ti Kham
phoi vi Dan, Can phoi vi Thn ...ang le Chan phoi vi Ngo th
Chan phoi lai vi Ty .
Tc la theo chieu thuan th bat au t Can, quai Dng phoi vi
chi Dng bat au t Ty .
Quai Am: Bat au t Ton - theo thuan t cua Hau thien Van
Vng - phoi vi Su, ke en Ly phoi vi Mao. Nhng trong sach
Han co th ang nhe Khon la thuan t tiep theo phai phoi T th ay
lai phoi Mui?
285
THC TE NAP CHI THEO CO TH CH HAN
Quai Am phoi chi Am & Quai Dng phoi chi Dng
Nhng tren c s dau an con lai a trnh bay tren, phoi hp
vi nhng nguyen tac a c chng to la:
1. Theo nguyen ly Am thuan tung Dng nen cac quai Am
tng quan vi quai Dng phai nap chi Am ke quai Dng.
2. Chi Am nap quai Am va chi Dng nap quai Dng
3. Chi Dng eu thuan hanh, chi Am eu nghch chuyen.
4. Phan Am Dng 12 chi theo thuan t Am Dng (Phng
phap1)
Tren c s nay ta ng dung Ha o va Hau thien Lac Viet trong
viec nap chi trong boc Dch, nham khang dnh tnh nhat quan trong
viec ng dung mot nguyen ly can ban vao nhng van e lien quan
en no.
286
HA O VA HAU THIEN LAC VIET
Tnh qui luat cua nap chi trong boc Dch
Nhng nguyen tac nap chi a c trnh bay tren ng dung
trong sach Han co la:
1. Theo nguyen ly Am thuan tung Dng nen cac quai Am tng
quan vi quai Dng phai nap chi Am ke quai Dng.
2. Chi Am nap quai Am va chi Dng nap quai Dng
3. Chi Dng eu thuan hanh, chi Am eu nghch chuyen.
Tiep tuc ket hp vi s chng minh cua ngi viet phan tren
la:
4. Que Khon khong the nap chi Mui, theo co th ch Han v
tnh phi ly cua no.
5. Phng phap phan Am Dng theo a chi mang tnh qui
luat va phu hp vi hau het cac que chnh la phng phap phan chi
A m theo A m va pha n chi Dng theo Dng (Phng pha p 1).
Cu the la:
* Ty Dan Thn Ngo - Than / Tuat thuoc chi Dng
* Su Mao T - Mui Dau / Hi thuoc chi Am.
Tren c s tong hp cac yeu to tren va ng dung vao phng
phap nap chi ta co nguyen ly can ban: Ha o phoi Hau thien Lac Viet
nh sau:
287
THUAN T NAP CHI CAC QUAI DNG & AM
TRONG HAU THIEN LAC VIET
Qua o hnh tren, qu v quan tam cung nhan thay ngay rang:
Vi o hnh Ha o phoi Hau thien Lac Viet chung ta se thay ngay
c nguyen ly oi cho Ton Khon trong Hau thien Lac Viet cho thay
quai Khon ng au chi Am va viec phan chia Am Dng cua bat
quai theo thuan t se la:
Quai Dng:
Can Kham Can Chan. eu pha tren Ha o (Tc la pha
tren a cau).
Quai Am:
Khon Ly Ton oai. eu pha di Ha o (Tc la pha
di a cau).
Theo nguyen ly Dng tren, Am di th pha tren a Cau
thuoc Dng, pha di thuoc Am. Vat thuoc Am th Ly cua vat thuoc
Dng va ngc lai. Do o, ly cua Ha o Am tren, Dng di. Trong
288
Am co Dng nen cac quai dng pha tren cua Ha o va ngc lai.
Bay gi, chung ta can c vao hai nh e a chng minh tren
la:
4. Que Khon khong the nap chi Mui theo co th ch Han v tnh
phi ly cua no.
5. Phng phap phan Am Dng theo a chi hp ly vi thc te
ang ng dung (a chng minh) chnh la phng phap phan chi Am
theo Am va phan chi Dng theo Dng.
Cu the la:
# Ty Dan Thn Ngo - Than / Tuat thuoc chi Dng
# Su Mao T - Mui Dau / Hi thuoc chi Am.
Bi vay, can c theo nguyen ly can ban la Hau thien Lac Viet
phoi Ha o th Khon phai thay the Ton nap chi Su (oi cho Ton &
Khon). Su la chi ng au cac chi Am (a chng minh ve tnh duy
nhat cua phng phap nay) va ieu nay hoan toan phu hp vi chnh
nguyen ly:
Chi A m na p qua i A m va chi Dng na p qua i Dng.
Do o: Can & Khon la hai quai au Am Dng nap hai chi au Am
Dng Ty & Su (Theo cach phan Am Dng 12 chi th 1, a chng
minh). Vi Khon nap chi Su cung hoan toan phu hp vi cach phan
quai theo tnh chat la:
Can = Cha . Khon = Me;
Kham = Trung Nam . Ly = Trung N.
@ Nh vay vi bc mot chung ta a giai quyet mot cach
hp ly va nhat quan viec oi cho Ton & Khon vi cac van e lien
quan en no.
Hien tng con lai la v tr nap chi cua oai va Ton khi quai
Chan c xac nh Ngo.
A. Theo nguyen tac ma chnh co th ch Han a ghi nhan:
* Am thuan tung Dng.
* Quai Am nap chi Am va quai Dng nap chi Dng.
289
* Tren c s phng phap phan Am Dng theo phng phap 1
cho 12 a chi (a chng minh).
B. Tren c s a chng minh:
* Quai Chan c xac nh nap chi Ngo.
* Quai Khon xac nh nap chi Su.
Tong hp hai ieu kien A B, chung ta se thay co hai phng
phap co the giai thch nh sau:
1. Giai thch theo tng quan tnh chat quai v:
Theo cach giai thch nay th :
* Can (Cha) nap Ty Khon (Me) nap Su.
* Chan (Trng Nam) nap Ngo Ton ( Trng N) nap Mui.
* Kham (Trung Nam) nap Dan Ly (Trung N) nap Mao.
* Can (Thieu Nam) nap Thn. oai (Thieu N) nap T.
Nh vay, vi phng phap luan theo tnh chat tng quan quai
v th ch co s sa oi nh tren. Di ay la bang nap chi tng quan
vi Thien Can va tnh chat quai v theo cach 1.
O HNH NAP GIAP 12 CHI
(Theo tnh chat quai v)
CA N KHO N CHA N TO N
Nha m Tua t Quy Ma o Canh Thn Ta n Da u
Nha m Tha n Quy T Canh Da n Ta n H i
Nha m Ngo Quy Mu i Canh T Ta n S u
Gia p Thn A t Da u Canh Tua t Ta n Ma o
Gia p Da n A t H i Canh Tha n Ta n T
Gia p T A t S u Canh Ngo Ta n Mu i
290
Vi cach Giai thch theo tng quan tnh chat quai v chung ta
se thay s khong oi xng trong tng quan cac cap quai trong o
hnh Hau thien Lac Viet va trong o hnh Hau thien theo co th ch
Han th tnh phi oi xng con the hien ro hn nhieu. Ban oc quan
tam co the so sanh hai o hnh nap chi gia co th ch Han va Lac
Viet the hien bang hnh tron tren.
Qua s so sanh gia hai hnh, chung ta cung thay: o hnh Hau
thien bat quai theo sach co ch Han khong he co kha nang the hien
tnh nguyen ly cho tat ca moi hien tng lien quan en thuyet Am
Dng Ngu hanh va s ng dung o so cua no trong moi lnh vc.
Ngc lai, tren o hnh Hau thien Lac Viet, chung ta se thay c
c s cua s Giai thch theo tng quan tnh chat quai v nh sau:
* S ket hp cua hai quai ien ao Dch la oai / Ton va Can
/ Chan, chung se thanh mot cap Bat Dch co tnh oi xng la:
Trong hai cap bat dch ket hp nay th hai quai di la Chan /
Ton theo nguyen ly tnh t di len cua Dch la hai quai co trc,
bi vay, se la Trng Nam / Trng N (Anh / Ch = sinh trc). Hai
quai oai / Can tren la hai quai co sau tnh t di len bi vay,
se la Thieu Nam /Thieu n (Em = sinh sau). Hai cap Bat Dch nay oi
xng th nhng hien tng trong noi ham cua no phai oi xng. o la
ly do e Chan oi vi Ton va oai oi vi Can. Va ieu nay cung ch
ly giai c vi Hau thien Lac Viet .
KHA M LY CA N OA I
Ma u T Ky T Bnh Da n inh Mu i
Ma u Tua t Ky Mu i Bnh T inh Da u
Ma u Tha n Ky Da u Bnh Tua t inh H i
Ma u Ngo Ky H i Bnh Tha n inh S u
Ma u Thn Ky S u Bnh Ngo inh Ma o
Ma u Da n Ky Ma o Bnh Thn inh T
291
Nh vay, vi cach giai thch theo tnh chat quai v th s nap chi
theo Lac Viet se co s thay oi Khon / Su, Ton / Mui va Chan /
Ngo.
Con mot phng phap nap chi na la: Nap chi theo thuan t
quai v. Nhng xet thay phng phap nap chi nay ch phu hp vi hai
nguyen ly nap chi va co tnh oi xng, nhng khong phu hp vi mot
nguyen ly th ba la s tng quan tnh chat quai v nh a trnh bay
tren, nen toi la chon phng phap tren coi la hp ly hn.
Nh vay, mot lan na chung ta lai thay s hieu chnh hp ly cua
phng phap nap chi trong boc Dch lai lien quan en Ha o.
292
293
PHA N V
DA U A N HA O DA U A N HA O
DA U A N HA O DA U A N HA O DA U A N HA O
T0h 8kh Vkh 60 6h0 hkh
... Thi Tien Tan co Ha o, Lac th hay khong van la mot cau hoi.
B an cua Bat quai
294
295
CHNG I
HA DO
1RONG HOANG DE NOI KINH 1O VAN
h
oang e noi kinh to van la cuon sach ly luan can
ban cua ong y, c phat trien t mot he thong ly
luan cua hoc thuyet Am Dng Ngu hanh. Dau an cua thuyet Am
Dng Ngu hanh the hien qua phng phap luan cua no ghi am
trong cuon ky th nay . ieu nay co the khang nh rang:
Cuon Hoang e noi kinh ch co the c thc hien khi ngi ta
a co mot kien thc hoan chnh ve hoc thuyet nay. Nhng cho en
ngay hom nay, thuyet Am Dng Ngu hanh van ch e lai nhng dau
an m ho. That la phi ly, khi ngi ta lai co the sang tac ra mot cuon
sach ly luan, da tren mot ly thuyet can ban ma ngi ta hoan toan
m ho ve no. Nhng ngi ta lai khong the tm thay s hoan chnh
cua hoc thuyet nay trong cac ban van ch Han t hang ngan nam
trc cho en tan bay gi.
Trong pham vi chu e cua cuon sach nay, ngi viet minh chng
tnh m ho cua hoc thuyet Am Dng Ngu hanh trong cac ban van
ch Han thong qua Ha o va Hau thien Lac Viet nguyen ly can ban
cua thuyet Am Dng Ngu hanh trong hoc thuat co ong phng .
Theo truyen thuyet lu truyen th Ha o co t thi vua Phuc Hy
c phat hien kHoang 4000 nam trc CN. Nhng vi be day thi
gian nh vay (Xap x 4000 nam), chnh cac nha nghien cu hien ai
Trung Hoa cua 6000 nam sau van phai at cau hoi:
... Thi tien Tan co Ha o, Lac th hay khong van la mot
cau hoi.
(B an cua bat quai - Vng Ngoc c, Dieu V Quan, Trnh
Vnh Tng. Nhan dan Quang Tay xuat ban xa. Nxb VHTT. 1996).
Trong sach Chu Dch d oan hoc, ong Thieu V Hoa viet:
Thuyet Ha o Lac o trong cuon Thng Th cua tien
Tan, Luan ng cua Manh T va trong He t eu co ghi lai, nhng
296
o va Th thc chat la cai g, cha co ai nhn thay, cang cha
thay ai noi en. Trc i Tong, khong t Dch gia khi viet ve
Dch, rat t noi en Ha o, Lac o, mot vai ngi co noi en
th cung ch lt qua. Phong trao noi en Ha o, Lac th vao
nhng nam Thai Bnh Hng Quoc (nien hieu Tong Thai Ton).
Qua cac oan trch dan tren, ban oc cung nhan thay rang:
Ha o Lac th ma chung ta biet en ngay hom nay, thc chat ch c
cong bo chnh thc vao i Tong. Trai hang ngan nam T trc Tan
en Tong mac du Ha o Lac th c nhac en trong so sach c
coi la cua nen van minh Hoa Ha, nhng ngay ca ngi Hoa Ha cung
khong hieu chnh o hnh nay. Chnh s xuat hien muon man cua lch
s - 5000 nam t thi Phuc Hy en i Tong - cho thay: Ha o Lac
th va Tien, Hau thien bat quai van ton tai tren thc te , nhng no
c lu truyen trong mot nen van minh phi Han . ieu nay a c
chng minh: o chnh la nhng gia tr con lai cua van minh Viet
Nam Dng T , ang dan lui tan sau hn 1000 nam Bac thuoc. Nhng
gia tr nay vao cuoi thi suy tan cua no, a b Han hoa hoan toan va
xuat hien trong van minh Han vi ngon ng Han .
ieu nay giai thch mot cach hp ly s xuat hien muon man sau
5000 nam cua Ha Lac trong van minh Han . o cung chnh la nguyen
nhan e nhng nha nghien cu khong the nao tm thay dau an Ha o
trong ban van ch Han trc Tong . Ho cung khong the biet c gia
tr s dung va noi dung ch thc cua Ha o va nhng van e lien
quan . Bi vay, ho khong the nao nhan thay c dau an trong ng
dung cua Ha o ngay trong ban van c coi la cua chnh van minh
Han . Hien tng nay xay ra khong phai bay gi ma a hang thien
nien ky. ieu nay th ch co chu nhan ch thc cua no - tc van minh
Viet - mi phuc hoi c.
Phan V trong cuon sach se chng minh ieu nay .
Dau an Ha o trong Hoang e noi kinh to van
Neu xet ve thi gian lch s trong noi dung ban van th Ha o a
c ng dung t thi Phuc Hy trc ca khi vua ai Vu tm ra Ngu
hanh tren lng rua va viet nen Hong Pham cu tru (? ).
Tat nhien trc ca Tien Tan en 4000 nam (?!) .
... Thi Tien Tan co Ha o, Lac th hay khong van la mot cau
297
hoi.
Trong cuon Hoang e noi kinh to van a ng dung phng
phap luan cua thuyet Am Dng Ngu hanh nh la mot hoc thuyet
nhat quan va hoan chnh - e ly giai cac hien tng cua s van ong
vu tru va anh hng cua no en Trai at vi i song con ngi.
Nhng noi dung cua no lai gop phan tao nen s b an cua lch s
thuyet Am Dng Ngu hanh va cung la e tai tranh luan qua nhieu
the he. Trong Hoang e noi kinh to van cung e lai rat nhieu nhng
khai niem b an khac, ma cho en tan ngay nay a khong biet bao
nhieu hoc gia ton rat nhieu cong sc van cha ly giai c .
Th du nh nhng khai niem ve luc kh, ngu van ng dung trong
y ly. Khai niem b an: Giap hp Ky hoa Tho cung bat au t cuon
sach nay.
Nhng mot hien tng ac biet quan trong rat ang lu y la:
Trong Hoang e noi kinh to van, mot cuon sach c cac nha nghien
cu cho la xuat hien vao thi Xuan thu Chien quoc tc la Tien Tan
lai ghi nhan dau an cua Ha o, khi ly giai nhng van e c s ly
luan ng dung trong ong y. oan sau ay c trch trong Hoang
e noi kinh to van toan tap* (Nha thuoc Hong Khe Hanoi. Xuat ban
1954 - dch gia Nguyen T Sieu) c trch dan trong phan Kim quy
chan ngon luan:
Hoang e hoi:
- Nam tang ng vi bon mua, vay co s thau thu g khong ?
Ky Ba tha:
1. ong phng sac xanh, thong vao can, khai khieu len mat,
tang tinh can, phat ra benh thanh chng kinh s. Ve v la chua,
thuoc ve loai Thao Moc, thuoc ve luc suc la ga, thuoc ve ngu coc la
lua mach, thuoc ve bon mua tren ng vi Tue tinh (Sao Moc), xuan
kh thuoc ve bo phan au, thuoc ve am la tieng Giac,
Thuoc ve so la so 8,
Thuoc ve mui la mui hoi, do o, biet la thng phat sinh benh
*Chu thch cua ngi viet: Cuon sach nay c dch t cuonHoang e noi kinh to
van hp chu cua Trng An Am va Ma Nguyen ai. ay la cuon sach dch c
coi la u tu nhat trong cac ban dch Noi Kinh t trc o en nay. Nhng noi dung
cua no con thieu hai phan la: Thch Phap luan & Ban Benh luan.)
298
gan.
2. Nam phng sac o, thong vao vi tam khai khieu len tai,
tang tinh tam, benh phat sinh ca nam tang, ve v la ang va
thuoc ve Hoa, thuoc ve luc suc la de, thuoc ve ngu coc la th, thuoc
ve bon mua, tren ng vi sao Huynh Hoac (Sao Hoa), thuoc ve am
la tieng Chuy,
Thuoc ve so la so 7,
Thuoc ve mui la mui hac, do o biet la thng sinh benh
mach.
3. Trung ng sac vang, thong vao vi ty, khai khieu len
mieng, tang tinh ty, benh phat sinh cuong li, ve v la ngot, va
thuoc ve Tho, thuoc ve luc suc la bo, thuoc ve ngu coc la tac, thuoc
ve bon mua tren ng vi sao Chan, thuoc ve am la cung,
Thuoc ve so la so 5,
Thuoc ve mui la mui thm, do o, biet la thng sinh benh tai
tht.
4. Tay phng sac trang, thong vao vi phe, khai khieu mui,
tang tinh phe, benh phat sinh vai, ve v la cay va thuoc ve Kim,
thuoc ve luc suc la nga, thuoc ve ngu coc la ao, thuoc ve bon
mua, tren ng vi sao Thai Bach (Sao Kim, tc sao Thuy ngay nay)
thuoc ve am la Thng,
Thuoc ve so la so 9,
Do o biet la thng sinh benh tai b mao.
5. Bac phng sac en, thong vao vi than, thong khieu nh
am, tang tinh than, benh phat sinh khe, ve v la man va thuoc ve
Thuy, thuoc ve luc suc la ln, thuoc ve ngu coc la au, thuoc ve bon
mua tren ng vi sao Than (Sao Thuy, tc sao Kim ngay nay), thuoc
ve am la Vu,
Thuoc ve so la so 6,
Thuoc ve mui la mui huc muc, do o biet la thng sinh benh
xng.
Qua phan trch dan tren, chung ta quan xet o so va hanh cac
phng v se thay la:
1. Phng ong thuoc Moc: Sac xanh - o so 8
2. Phng Nam thuoc Hoa: Sac o - o so 7
3. Trung ng thuoc Tho: Sac Vang - o so 5
299
4. Tay phng thuoc Kim: Sac Trang - o so 9
5. Bac Phng thuoc Thuy: Sac en - o so 6
So sanh phng v / hanh va o so noi tren vi Ha o, chung
hoan toan co s trung khp. Xin lu y ban oc la: o hnh Lac th va
tng quan Ngu hanh cua no, khong the hien c ieu nay. e chng
to ieu nay, ban oc so sanh hai o hnh Lac th va Ha o di ay .
O HNH CHNG MINH NG DUNG O SO
VA PHNG V NGU HANH TRONG HOANG E NOI KINH
O HNH LAC TH
Noi dung khong tng ng trong Hoang e noi kinh
300
Khong co noi dung tng ng trong tnh ng dung cua Hoang
e noi kinh .
Ha o a c chng minh la nguyen ly can ban cua thuyet Am
Dng Ngu hanh trong ng dung - thuoc ve van minh Lac Viet vi
danh xng Phap ai uy no . Do o, s trung khp trnh bay tren
chng to rang:
Ha o la mot thc te a ton tai va a c ng dung trc thi
iem hnh thanh cuon Hoang e noi kinh to van . Khi hnh thanh
cuon sach nay, tac gia cua no a s dung Ha o va nhng qui luat
tng tac cua no anh hng en i song Trai at va con ngi va a
ng dung ly thuyet o trong ong y.
S lien he nay cho thay:
Ha o mang noi dung Am Dng Ngu hanh la mot thc te a
ton tai va c ng dung nh la mot nguyen ly can ban t trc thi
vua ai Vu tm ra Ngu hanh t Lac th theo truyen thuyet trong
van minh Han gan 2000 nam.
301
CHNG II
HA DO 1RONG IA 1HJ XUAN 1HU
Vi dau an cua Ha o c chng minh tren trong cuon Hoang
e noi kinh, ngi ta co the kiem c that truyen e bien minh .
Nhng vi cuon La th Xuan thu von c coi la cua La Bat Vi , v te
tng noi tieng trong lch s Trung Hoa thi tien Tan th chac chan
khong the giai thch c bang tnh that truyen .
Viec nen van minh Trung Hoa trai hang 2000 nam sau thi Tan,
cung khong phat hien c dau an Ha o ngay trong cuon sach c
coi la cua v te tng Tan, cung u chng to rang:
Nen van minh Han khong he la coi nguon ch thc cua nhng
gia tr hoc thuat co ong phng .
Di ay la oan trch dan trong La th Xuan thu, mot tac pham
c coi la cua La Bat Vi viet vao thi ky au cua e che Tan, mang
dau an Ha o .
Li gii thieu trong sach La th Xuan thu do Phan Van Cac dch
- Nxb Van Hoc & Trung tam van hoa ngon ng ong Tay xuat ban
1999 viet:
La Bat Vi ben sai cac thc khach cua mnh viet ra nhng ieu
nghe biet, tap hp lai lam thanh bat lam va luc luan, thap nh ky
cong hn hai mi van ch, coi la co u thien a van vat co kim chi
s, at ten la La Th Xuan Thu, va at cong ch Ham Dng, treo
ngan lang vang tren o, mi du s tan khach ch hau ai them bt
c mot ch th thng ngan lang vang.
Han th nghe van ch a coi o la tac pham tieu bieu cua
tap gia, anh gia rang ve hoc thuat, sach ay kiem Nho Mac, hp
Danh Phap (gom ca Nho gia lan Mac gia, ghep ca Danh gia vi Phap
gia).
thi hien ai, Hau Ngoai L cho o la khi nguon cua Tap
gia, la s nhao tron kiem thnh tap hoc khong co tinh than sang tao,
nhieu hoc gia ch tha nhan gia tr s lieu cua no ma thoi.
Nhng nha s hoc Phung Hu Lan cho rang:
302
Sach nay khong at ten La t, ma at ten La th Xuan thu,
han la Van Tn Hau von a coi sach cua mnh la s. S Ky noi rang:
La Bat Vi coi sach cua mnh cha u muon vat trong tri at cung
moi viec xa nay, at ten la La th Xuan thu cung a coi o la s. Ta
nien bieu mi hai ch hau trong S Ky at ngang hang La th Xuan
thu vi Ta th Xuan thu va Ngu th Xuan thu, chng to S cong cung
coi sach o la s roi.
Trong noi dung cua sach La th Xuan thu co noi en s van
hanh co tnh qui luat cua thi tiet tng thang trong nam va s ng x
cua cac bac e vng thuan theo t nhien e ieu hanh at nc.
Phan nay c chia lam 12 ky. oan trch dan di ay chng to ieu
nay:
Mi hai ky sap xep theo trnh t bon mua, moi mua co ba ky:
Manh, Trong, Quy. Ky thu la nguyet lenh cua thang. Xuan chu sinh,
Ha chu trng, Thu chu thu, ong chu tang (*).
Trong cuon La th Xuan thu, dau an mang noi dung cua Ha o
the hien trong cac oan tieu bieu c trch dan sau ay:
Manh Xuan Ky
Thien th nhat noi rang:
Thang au xuan: mat tri v tr sao Doanh That. Buoi chieu
hom, sao Sam phng chnh Nam, sang sm sao V phng
chnh Nam. Mat tri thang nay phng Giap At (phng ong).
V e vng tng ng vi thang nay la Thai Cao th (da vao Moc
c ma xng vng). V than oi ng thang nay la Moc than Cau
Mang, ong vat tieu bieu cua thang nay la loai co vay, thanh am
thang nay lay am Gioc (mot trong ngu am) lam tieu bieu, am luat
thang nay phu hp vi Thai Thoc (mot trong luc luat).
Con so oi ng vi thang nay la so 8
v oi ng cua thang nay la v chua, mui oi ng vi thang nay
* Chu thch trong sach a dan: Thap nh ky chnh la thien nguyet lenh trong sach Le
ky, mi hai thang sap xep lam mi hai thien, sau moi thien eu chen them bon
thien khac. Bon ky xuan ha thu ong, xuan noi ve sinh, ha noi ve trng, thu noi ve
thu (hoach), ong noi ve cat giau. Bon thien phu vao moi ky cung eu phoi hp theo
trnh t xuan sinh, ha trng, thu thu, ong tang ma trnh bay cac quan iem ve phep
ton sinh, the thch ma tang trng, van vat thu gom, chet ch ang, chet co gia tr.
ban mau cua thien au moi ky trong thap nh ky va ha tieu chinh eu la sach nong
lu hanh trong dan gian. Manh xuan la thang au trong lch nha Ha, tc thang
gieng. ay la thien Manh xuan, khong phai Ky, cac Ky sau eu nh vay.
303
la mui tanh.
Manh Ha Ky
Thien th nhat noi rang:
Thang au mua ha: Mat Tri v tr cua sao Tat. Buoi chieu
hom sao Dc phng chnh Nam, sang sm sao Vu N phng
Bnh inh (phng Nam). V e vng tng ng thang nay la Viem
e (da vao Hoa c ma xng vng). V than oi ng thang nay la
Hoa than Chuc Dung. ong vat tieu bieu thang nay la loai chim co
long vu. Thanh am thang nay lay am Chuy (mot trong ngu am) lam
tieu bieu. Am luat thang nay hp vi Trong L.
Con so oi ng thang nay la so 7.
ac iem cua thang nay la le tiet. S viec thang nay la xem.
Manh Thu Ky
Thien th nhat noi rang:
Thang au mua thu: Mat Tri v tr cua sao Dc. buoi chieu
hom sao au phng chnh Nam. Mat Tri thang nay phng
Canh Tan ( phng Tay). V e vng ng vi thang nay la ho Thieu
Hao (lay c Kim ma xng vng thien ha). V than ng vi thang
nay la Kim than nhuc thu (ten la Cai). ong vat tieu bieu thang nay
la loai thu co long mao. Thanh am thang nay lay Thng lam tieu
bieu. Am luat thang nay hp vi Di Tac (mot trong luc luat).
Con so oi ng thang nay la so 9
V tng ng thang nay la v cay, mui tng ng thang nay la
mui tanh, te t thang nay ca.
Manh ong Ky
Thien th nhat noi rang:
Thang au mua ong: Mat Tri v tr cua sao V. Buoi chieu
hom sao Nguy phng chnh Nam, buoi sang sm That tinh
phng chnh Nam. Mat Tri thang nay phng Nham Quy (phng
Bac). V e vng ng vi thang nay la Chuyen Huc (lay c Thuy
ma xng vng thien ha). V than ng vi thang nay la Huyen Minh
(thuy than). ong vat tieu bieu thang nay la loai giap gii (ai bieu
la rua). Thanh am thang nay la Vu (mot trong ngu am). Am luat
thang nay hp vi ng chung (mot trong luc la).
Con so cua thang nay la so 6.
V tng ng thang nay la v man. Mui tng ng thang nay la
mui muc. Thang nay te t at trong ca. Luc te t, trc phai dang
than. Thang nay, nc bat au ong bang, at bat au ong gia. Ga
304
rng xuong nc bien thanh con so. Cau vong an nau khong xuat
hien. Thang nay thien t trong phong au tay cua nha hng Bac,
ngoi xe en, thang xe bang nga en, tren xe co c en, mac ao
en, eo ngoc en lam o trang sc, an ke nep va tht ln. o te kh
to ma chum mieng.
Qua oan trch dan tren qu v quan tam cung nhan thay rang:
Neu chung ta lay o so va hanh cua cua 4 mua Xuan Ha - Thu
ong - ng vi Moc, Hoa, Kim, Thuy va lien he vi Ha o th mot lan
na no lai trung khp.
Cha het! Thap nh ky trong La th Xuan thu chnh la thien
Nguyet Lenh trong sach Le Ky - cung von c coi la cua Khong T
viet , cung mang dau an Ha o. Tat ca nhng sach nay eu thuoc ve
Tien Tan (?!).
Nhng cho en ngay hom nay:
Cac hoc gia tam c quoc te (Ke ca cua ngay chnh Trung Hoa)
van khong thay dau an Ha o trong co th trc Tan ? Va chnh Kinh
Dch von c coi la cua Khong T - lai la cuon sach co nhat noi
en Ha o (Ha xuat o / Lac xuat Th) ?
Neu nh trong sach Thng Th thien Co Menh ch nhac en
Ha o c ve vach cung ien nha Chu mot cach m ho, hoac trong
Kinh Dch vi cau Ha xuat o, Lac xuat th cung rat m ho (Tat nhien
s m ho nay ch trong co th ch Han) th Hoang e noi kinh & La
th Xuan thu, Nguyet lenh trong Le Ky lai ghi lai nhng dau an rat ro
rang lien quan en noi dung cua Ha o - nguyen ly can ban cua hoc
thuat co ong phng, a c minh chng co coi nguon t van minh
Lac Viet.
Nh vay, cung chng to Ha o - nguyen ly can ban cua Ly hoc
phng ong a c phat hien t rat lau trong nen van minh co
ong phng va a c ng dung tren thc te nhng no khong thuoc
ve van minh Han . Nhng s minh chng tren qua ngay van ban co
Han a chng minh mot cach sac sao: Khong he co tnh ke tha trong
s phat trien lien tuc nhng gia tr cua nen Ly hoc phng ong trong
co th ch Han.
305
THAY LI KET
* Mot gia thuyet hoac mot ly thuyet khoa hoc c coi la
ung phai giai thch mot cach hp ly hau het cac hien tng va
van e lien quan en no mot cach hoan chnh va nhat quan, co
tnh he thong, tnh khach quan, tnh quy luat vi kha nang tien tri.
* Mot gia thuyet hoac mot ly thuyet khoa hoc b coi la sai
neu ngi ta ch ra c mot luan iem bat hp ly trong he thong
ly luan cua no, ma no khong the bien minh c .
Tieu ch khoa hoc hien ai
Cuon Ha o trong van minh Lac Viet la mot s tiep noi nhng
sach a xuat ban nham chng minh ve mot lch s van hien Viet trai
gan 5000 nam va nhan danh khoa hoc. S nhan danh nay can c vao
tieu ch khoa hoc . Ngoai viec minh chng cho mot lch s van hoa b
lang quen th Ha o trong van minh Lac Viet c viet vi mot hy
vong chng minh ro hn cho mot thc tai la c s cho s nhan thc,
ma t o co nhan a tong hp e tao ra mot hoc thuyet vu tru quan
nen tang cho s huyen v cua van minh ong phng . o chnh la
thc tai cua s van ong co qui luat va tng tac t vu tru, c phan
anh trong thuyet Am Dng Ngu hanh .
Tieu ch khoa hoc hien ai a nh tnh rang:
Khong co tnh qui luat th khong co kha nang tien tri.
Mot ly thuyet khoa hoc phai co kha nang tien tri.
S xuat hien cua trnh thien van Skymap pro a chng to tnh
qui luat cua nhng s van ong trong vu tru (Khong co tnh qui luat
th khong the lap trnh) . Chnh qui luat va hieu ng cua s van ong
tng tac nay c nhan thc a lam nen kha nang tien tri ky v cua
nen van minh ong phng .
Bi vay, tnh hp ly trong viec giai thch nhng hien tng va
van e lien quan theo tieu ch khoa hoc, khong phai ch dng lai
viec minh chng cho lch s nen van hien Viet b lang quen, ma con
306
la s phat trien tiep tuc viec kham pha mot tri thc vu tru ky v thuoc
ve mot nen van minh co xa a tan lui.
Nhng ban van co ch Han ghi nhan dau an cua mot hoc thuyet
va cac phng phap ng dung mot cach ri rac va khong co he thong,
cha u e chng to la c s coi nguon cua mot hoc thuyet ky v co
qui mo vu tru , ma kha nang vt ra ngoai s hieu biet cua tri thc
hien ai . S tham nh coi nguon cua mot gia tr tri thc la hoc
thuyet vu tru quan Am Dng Ngu hanh, khong the n gian ch gii
han bang chng van ban va nhng di vat khao co. Bi v noi dung
va hnh thc van ban cung nh nhng di vat khao co ch la nhng yeu
to can , nhng khong phai yeu to duy nhat u e chng minh cho coi
nguon cua mot hoc thuyet, hoac lch s.
Mot hien tng lch s la s tong hoa cua cac moi quan he xa
hoi.
Le tat nhien nhng hien tng va van e lch s o, khong the
duy nhat c chng minh bang di vat khao co hoac van ban , khi ma
nhng moi quan he xa hoi lch s khac, to ra mau thuan va bat hp
ly . Hay noi theo tieu ch khoa hoc: No khong giai thch mot cach hp
ly cac van e lien quan .
Van e c at ra trong Ha o trong van minh Lac Viet lai
khong ch gii han s bien minh cho mot van e lch s. No con la
s minh nh cho noi dung cua mot hoc thuyet a that truyen . Bi
vay, s ton tai cua nhng ban van lien quan en thuyet Am Dng
Ngu hanh, khong phai la bang chng cho noi dung va coi nguon ch
thc cua hoc thuyet nay. e minh nh mot hoc thuyet, no con phai
chng to nhng van e va yeu to can khac lien quan en no. o chnh
la nhng thc tai c nhan thc va la gia tr tri thc pho bien trong
xa hoi lam nen tang cho s xuat hien cua mot ly thuyet va tnh ke
tha cua nen van minh . Nhng ieu nay khong co trong van minh
Hoa Ha va a c chng minh trong sach nay .
Nhng chnh nhng di san van hoa Viet lai chng to s lien he
chat che vi nhng gia tr tri thc lien quan va co kha nang giai thch
va phuc hoi lai mot cach nhat quan , hoan chnh , co tnh khach quan,
tnh qui luat va kha nang tien tri cua hoc thuyet Am Dng Ngu hanh.
Nhng thanh tu ma tri thc khoa hoc hien nay at c, cha
307
phai la chan ly cuoi cung cua vu tru .
Nhng nha khoa hoc hang au cua nhan loai ang m c :
Tao ra mot ly thuyet thong nhat cac nh luat vu tru. Mot sieu
cong thc bao trum moi nh luat cua thien nhien, hoan toan co the
giai thch moi s kien bao quanh con ngi t nhng hat vat chat cc
nho en nhng thien ha khong lo .
Thuyet Am Dng Ngu hanh ve noi dung giai thch t s hnh
thanh vu tru va moi s kien bao quanh con ngi vi mot kha nang
tien tri huyen v . No c ng dung mot cach nhat quan bi mot bieu
thc duy nhat la nguyen ly can ban Ha o phoi Hau thien Lac Viet
- ve mat nh tnh - the hien mot cach co tnh khach quan, tnh quy
luat , mot cach nhat quan va hoan chnh cho moi hien tng lien quan
en vu tru va con ngi . Nhng mot van e rat ang chu y ay la :
Ch mot nguyen ly can ban duy nhat Ha o phoi Hau thien Lac
Viet nhng bao gom ca moi lien he khong thi gian cua hoc thuyet
nay . Khi no va giai thch mot cach hp ly moi tng quan ve khong
gian vi qui luat van ong cua cac thien the gan Trai at , va nh
lng thi gian cho s van ong o .
ieu nay ch xuat hien mot cach cha hoan chnh trong thuyet
tng oi, mot ly thuyet khoa hoc hien ai nhat hien nay trong tri thc
nhan loai . oan sau ay trch trong Lc s thi gian (Nxb Khoa
hoc ky thuat 1997) chng to ieu nay . S.W.Hawking , tac gia cua
cuon sach a viet:
Tuy nhien, thuyet tng oi buoc chung ta phai thay oi mot
cach can ban nhng y niem cua chung ta ve khong va thi gian .
Chung ta can phai chap nhan rang thi gian khong hoan toan tach
ri va oc lap vi khong gian, ma ket hp no thanh mot oi tng
c goi la khong - thi gian .
(Sach a dan , trang 44)
Trong Ha o trong van minh Lac Viet , ngi viet a chng
minh vi ban oc mot nguyen ly can ban duy nhat Ha o phoi Hau
thien Lac Viet ly giai ca khong gian lan thi gian trong nhng phng
phap ng dung cua thuyet Am Dng Ngu hanh .
Phai chang ay co s trung hp gia mot ly thuyet hien ai
nhat trong tri thc nhan loai vi mot hoc thuyet co? S khac nhau
308
gia thuyet tng oi va thuyet Am dng Ngu hanh ve khong gian
va thi gian ch la: Thuyet Am Dng Ngu hanh a bieu tng hoa
trong ng dung vi kha nang tien tri. Hay noi theo cach cua S.W .
Hawking la no a ket hp thanh mot oi tng . Con thuyet tng oi
mi ch at van e cho no?
Phai chang: Thuyet Am Dng Ngu hanh chnh la mot ly thuyet
thong nhat vu tru ma trong o, no phan anh nhng nhng thc tai ma
tri thc hien ai cua nhan loai cha biet ti?
Viet cuon Ha o trong van minh Lac Viet, ngi viet hy vong
se at van e la c s ban au cho viec tiep tuc kham pha nhng thc
tai vu tru nam ngoai tri thc hien ai cua con ngi .
ieu nay ch co the thc hien c t mot nen van minh ky v
trong lch s. o chnh la nen van minh Lac Viet trai gan 5000 nam
van hien.
Xin chan thanh cam ta s quan tam cua ban oc .
Hoan tat ban thao ngay 20 .11 . 2006 .
Nguyen Vu Tuan Anh