‫ﺑﻨﺎم ﺧﺪا‬

‫‪Jul. 28. 2007‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ اﯼ ﺑﺮ ﻓﻬﻢ ﻣﺜﻨﻮﯼ‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﯼ از ﺑﻴﺎﻧﺎت ﺟﻨﺎب دﮐﺘﺮﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﺳﺮوش‬

‫ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ ازﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد و درﺟﻬﺎﻧﺒﻴﻨﯽ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ و ﺑﺨﺼﻮص ﻧﺰد ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺟﻼل اﻟﺪﻳﻦ اهﻤﻴﺖ‬
‫ﻋﻈﻴﻤﯽ دارد‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻴﺎن " داﻧﺶ " و " ﺑﻴﻨﺶ " هﺴﺖ‪ .‬ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ‪ ،‬از ﻣﮑﺎﺗﺐ ﮐﻼﻣﯽ و‬
‫ﻓﻠﺴﻔﯽ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ رﮐﻦ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻌﺮﻓﺘﯽ ﺟﺪا ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﮑﻴﻤﺎن و ﻣﺘﮑﻠﻤﺎن وﻋﺎﻟﻤﺎن ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﺮاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ از ﺗﺠﺮﺑﻪ‪،‬‬
‫اﻧﮕﺸﺖ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﻣﻴﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاﯼ درﻳﺎﻓﺖ ﺣﻘﺎﻳﻘﯽ ﮐﻪ در ﺟﻬﺎن هﺴﺖ ﺁدﻣﻴﺎن را ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ از اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺧﺪاداد ﮐﻪ ﻳﺎ از ﺟﻨﺲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺣﺴﯽ هﺴﺘﻨﺪ و ﻳﺎ از ﺟﻨﺲ ﺑﺮهﺎن ﻋﻘﻠﯽ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺎرﻓﺎن درﮐﻨﺎر اﻳﻦ دو ﺷﻴﻮﻩ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺳﻮﻣﯽ را هﻢ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ و ﻣﻮرد ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ ﻗﺮار ﻣﻴﺪهﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺳﻮم را ﺑﺮﺁن دو ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺮﺗﺮﯼ ﻣﯽ ﻧﻬﻨﺪ‪ ،‬وﺁن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ارﺗﺒﺎط ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺑﯽ واﺳﻄﻪ‬
‫ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﮐﺸﻒ و درﮎ اﻧﺪ‪ .‬وﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺣﮑﻴﻤﺎن وﻣﺘﮑﻠﻤﺎن را ﻣﻮرد ﻃﻌﻦ وﮔﺎهﯽ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻴﺪهﻨﺪ‬
‫و روش ﺁﻧﻬﺎ را روﺷﻬﺎﯼ ﮐﺎﻣﻞ ﻧﻤﻴﺪاﻧﻨﺪ و ﺣﺎﺻﻞ ﮐﺎر ﺁﻧﻬﺎ را ﺣﻴﺮت و ﮔﻤﺮاهﯽ و ﻳﺎ در ﻧﻴﻤﻪ ﯼ راﻩ ﻣﺎﻧﺪن ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﺧﻮد را واﺟﺪ ﻳﻘﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ و ﺑﺮﺧﻮردار از ﺣﺴﻨﺎت و ﺑﺮﮐﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻳﻘﻴﻦ ﻣﺘﺮﺗﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺎرﻓﺎن ﻣﺎ ﺧﻮد را ﭘﻴﺮوان راﺳﺘﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ و درﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺁن ﺑﺰرﮔﺎن در ﮐﺸﻒ و درﮎ‬
‫از ﺣﻘﻴﻘﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﭼﻨﺎن ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ در اﻧﺤﺼﺎر ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻤﻴﻢ و ﺗﺴﺮﯼ در دﻳﮕﺮان هﻢ هﺴﺖ‪ ،‬و‬
‫ﭘﻴﺮوﯼ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻓﻘﻂ در اﻃﺎﻋﺖ از اواﻣﺮ و ﻧﻮاهﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻤﻴﺸﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﺮوان ﺧﻮد ﺁﻣﻮﺧﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ ﻳﺎ ﺣﺞ ﺑﺮوﻧﺪ و ﺣﺮام ﻧﺨﻮرﻧﺪ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺮوﯼ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در هﻤﻴﻦ اﻣﻮر‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﭘﻴﺮوﯼ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺗﺸﺒﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن اﺳﺖ و اﺳﺘﻔﺎدﻩ از هﻤﺎن ﺷﻴﻮﻩ هﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ از ﺁن‬
‫ﺷﻴﻮﻩ هﺎ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ ﻣﻴﮑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺻﺪر و رأس ﺁﻧﻬﺎ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ وﺣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان درس ﻧﺎﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﯽ و ﻋﺎﻣﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺣﺎﻓﻆ ﻓﻴﺾ روح اﻟﻘﺪس‬
‫ﺁﻧﻬﺎ را ﻳﺎرﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ درس در ﻣﮑﺘﺐ دﻳﮕﺮﯼ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ هﻤﻴﻦ درس ﻧﺎﺧﻮاﻧﺪﮔﯽ و اﻣﯽ‬
‫ﺑﻮدﻧﺸﺎن ﻳﮑﯽ از دﻻﻳﻞ و ﺻﺪق و ﺻﺤﺖ دﻋﻮﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻮرد ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم در ﻗﺮﺁن هﻢ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻼ درس ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ اﯼ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻧﺪﻳﺪﻩ اﯼ و ﻧﻨﻮﺷﺘﻪ اﯼ‪ ،‬ﺧﻄﯽ ﻧﻨﻮﺷﺘﻪ اﯼ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﻌﻠﻢ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﯼ‬ ‫" ﺗﻮ ﻗﺒ ً‬
‫دﺳﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻴﺨﻮاهﻨﺪ در دﻳﺎﻧﺖ ﺗﻮ‪ ،‬در ﺻﺤﺖ و ﺻﺪاﻗﺖ ﺗﻮ اﻳﺠﺎد ﺷﺒﻪ ﺑﮑﻨﻨﺪ ﺑﺎز ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﺮاﺣﺘﯽ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ازﺟﺎﻳﯽ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻣﺎ درﻣﻴﺎن ﻣﻴﮕﺬارد‪ ،‬وﻟﯽ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻮ درس ﻧﺎﺧﻮاﻧﺪﻩ اﯼ "‬
‫و ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺳﻌﺪﯼ ﮐﻪ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﺪ ‪:‬‬
‫ﮐﺘﺐ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ هﻔﺖ ﻣﻠﺖ ﺑﺸﺴﺖ‬ ‫ﻳﺘﻴﻤﯽ ﮐﻪ ﻧﺎ ﮐﺮدﻩ ﻗﺮﺁن درﺳﺖ‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ درس ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬درس ﺧﻮاﻧﺪﻩ هﺎ‪ ،‬هﻤﻪ ﺑﭙﺎﯼ درس او ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و از ﻣﮑﺘﺐ او ﺣﮑﻤﺖ ﺁﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁن‬
‫ﻣﺪرﺳﻪ اﯼ ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﻴﮑﺮد و ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ درس ﺣﮑﻤﺖ ﻣﻴﺪاد ﻣﺪرﺳﻪ ﯼ وﺣﯽ ﺑﻮد‪ .‬وﺣﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ اﺷﺎرﻩ ﯼ‬
‫ﺻﺮﻳﺢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺁﺷﮑﺎرا‪ ،‬ﺑﯽ ﭘﺮدﻩ و ﭘﻮﺳﺖ ﮐﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﻳﮏ اﺷﺎرﻩ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ‬
‫و ﻣﺮاﺗﺐ ﺧﻴﻠﯽ ﻋﺎﻟﻴﺘﺮ راﻩ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﺨﺘﻴﺎر ﺧﻮدش ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﺐ را اﻳﻨﻄﻮر در ﻣﻴﺎن‬
‫ﻣﻴﮕﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻋﺎرﻓﺎن ﺑﻪ ﻣﺎ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﻣﺪرﺳﻪ ﯼ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﻮدن ﻓﻘﻂ ﺧﻮاﻧﺪن ﮐﺘﺎب ﺁﻧﻬﺎ و ﭘﻴﺮوﯼ از اواﻣﺮ‬
‫و ﻧﻮاهﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺸﺒﻪ و ﺗﺸﺒﺚ ﺑﻪ راﻩ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬و راﻩ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬راﻩ درﮎ ﺑﯽ واﺳﻄﻪ واﻗﻌﻴﺎت اﺳﺖ‪ ،‬راﻩ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ از اﻟﻬﺎﻣﺎت اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺎغ ﺑﺮوﯼ هﻤﮕﺎن ﺑﺎز اﺳﺖ‪ ،‬و ﻓﻘﻂ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻧﺒﻮدﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ از اﻳﻦ در وارد ﻣﻴﺸﺪﻧﺪ و از اﻳﻦ ﺧﻮان ﻟﻘﻤﻪ ﺑﺮﻣﻴﮕﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬هﻤﻪ را ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ ﺧﻮان دﻋﻮت ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و اﻣﮑﺎن‬
‫وﺻﻮل ﺑﻴﻨﺶ و ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از واﻗﻌﻴﺎت ﺑﺮاﯼ هﻤﮕﺎن هﺴﺖ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط اﻳﻨﮑﻪ هﺮﮐﺲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﮐﺎﻓﯽ در‬
‫ﺧﻮد اﻳﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ هﻤﺎن ﺷﻴﻮﻩ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﺮا ﺑﻴﻨﺶ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟﻮﯼ ﺑﻪ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ‪:‬‬
‫او ز داﻧﺶ هﺎ ﻧﺠﻮﻳﺪ دﺳﺘﮕﺎﻩ‬ ‫هﺮ ﮐﻪ در ﺧﻠﻮت ﺑﻪ ﺑﻴﻨﺶ ﻳﺎﻓﺖ راﻩ‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﺴﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ از ﺑﻴﻨﺶ ﺷﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ داﻧﺶ ﻧﺰد او ﻗﺪر و ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ هﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫داﻧﺶ را ﺳﻮاد ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و اﻣﺮوز هﻢ اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ درﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﺟﺎرﻳﺴﺖ‪ .‬ﻟﻐﺖ ﺳﻮاد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺳﻴﺎهﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﻟﺬا ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺳﻮاد ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﭼﻮن ﻣﻌﻠﻮل ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﻄﻮط اﺳﺖ‪ ،‬و ﺧﻄﻮط ﺑﺎ ﻣﺮﮐﺐ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﻩ روﯼ ﮐﺎﻏﺬ ﻧﻘﺶ ﻣﯽ ﺑﻨﺪ د‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ وﻗﺘﯽ ﻣﻴﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ ﻓﻼﻧﯽ ﺁدم ﺑﺎ ﺳﻮادﻳﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺮوزﻩ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻣﺜﺒﺘﯽ ﺑﮑﺎر ﻣﻴﺮود‪ ،‬وﻟﯽ دراﺻﻞ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻣﻨﻔﯽ‬
‫در او ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻮﻋﯽ از ﻋﻠﻢ ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻮاﻧﺪن ﮐﺘﺎﺑﻬﺎ و ﺳﺘﻮر ﺳﻴﺎﻩ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ در اوﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻟﻮﯼ‬
‫ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻴﮑﻨﺪ ﮐﻪ ‪:‬‬
‫ﺟﺰ دل اﺳﭙﻴﺪ هﻤﭽﻮن ﺑﺮف ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫دﻓﺘﺮﺻﻮﻓﯽ ﺳﻮاد و ﺣﺮف ﻧﻴﺴﺖ‬
‫زاد ﺻﻮﻓﯽ ﭼﻴﺴﺖ ؟ اﻧﻮار ﻗﺪم‬ ‫ﻗﻠﻢ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪ ‪ ،‬ﺁﺛﺎر‬ ‫زاد‬
‫ﺗﻮﺷﻪ و دﻓﺘﺮ ﺻﻮﻓﯽ ﺑﺠﺎﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﺳﻴﺎﻩ ﺷﺪﻩ و ﺧﻄﻮط ﺑﺴﻴﺎرﯼ در او ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻔﻴﺪ اﺳﺖ و هﻴﭻ ﭼﻴﺰ در او‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و او از ﻧﺎﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎ ﮐﺸﻒ واﻗﻌﻴﺎت ﻣﻴﮑﻨﺪ و ﻧﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺘﻮر و ﺧﻄﻮﻃﯽ ﮐﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان و داﻧﺸﻤﻨﺪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺑﺮﮐﺎﻏﺬهﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺗﻮﺷﻪ ﯼ او ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻳﮏ دل ﮐﻮﭼﮏ وﻟﯽ ﭘﺎﮐﻴﺰﻩ وﺻﺎف‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﻮﻟﻮﯼ ﮐﺠﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ؟ ﺁﻧﺠﺎﻳﯽ ﮐﻪ داﺳﺘﺎن ﻧﺰاع روﻣﻴﺎن و ﭼﻴﻨﻴﺎن را ﻣﻴﺂورد‪ .‬اﻳﻦ داﺳﺘﺎن را ﻏﺰاﻟﯽ‬
‫هﻢ ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﺁﻧﺮا ﺑﻪ ﺷﻌﺮ درﺁوردﻩ و ﻧﻈﻴﺮ اﻳﻦ اﻗﺘﺒﺎﺳﺎت ﮐﻪ ﻣﻮﻟﻮﯼ از ﻏﺰاﻟﯽ ﮐﺮدﻩ ﻓﺮاوان در‬
‫ﻣﺜﻨﻮﯼ دﻳﺪﻩ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺧﻼﺻﻪ داﺳﺘﺎن اﻳﻨﮑﻪ روﻣﯽ هﺎ و ﭼﻴﻨﯽ هﺎ ﺑﺮ ﺳﺮاﻳﻨﮑﻪ ﮐﺪاﻣﺸﺎن درﻣﻘﺎم ﻧﻘﺎﺷﯽ اﺳﺘﺎدﺗﺮ هﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻧﺰاع‬
‫داﺷﺘﻨﺪ و هﺮﮐﺪام دﻋﻮﯼ ﺑﺮﺗﺮﯼ ﻣﻴﮑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺁن زﻣﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ درﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﻃﺎﻳﻔﻪ داورﯼ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫اﺗﺎق ﺑﺰرﮔﯽ را ﺑﺎ ﻳﮏ ﭘﺮدﻩ ﺑﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﮑﻨﺪ و هﺮ ﻗﺴﻤﺖ را در اﺧﺘﻴﺎر ﻳﮏ ﻃﺎﻳﻔﻪ ﻗﺮار ﻣﻴﺪهﺪ‪ ،‬و ﻣﻘﺮر‬
‫ﻣﻴﮑﻨﺪ ﮐﻪ درﻃﻮل ﻳﮑﺴﺎل ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﺑﺪﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ اﺛﺮﯼ را ﮐﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬روﯼ دﻳﻮار اﻳﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﮑﻪ روﻣﯽ هﺎ‬
‫ﺑﺮﺗﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﻳﺎ ﭼﻴﻨﯽ هﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﻣﻮﻟﻮﯼ و ﻏﺰاﻟﯽ درﻧﻘﻞ داﺳﺘﺎن اﺧﺘﻼف هﺴﺖ‪ ،‬وﻟﯽ روح داﺳﺘﺎن ﻳﮑﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻴﻨﻴﺎن ﺑﻨﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻮﻟﻮﯼ درﻃﻮل ﻳﮑﺴﺎل ﺗﻤﺎم هﻢ اﺳﺘﺎدﯼ ﺧﻮد را ﺑﮑﺎر ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ و ﻧﻘﺶ ﺑﯽ ﻧﻈﻴﺮﯼ روﯼ دﻳﻮار ﻣﯽ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫روﻣﻴﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻴﻘﻞ زدن دﻳﻮار هﻤﺖ ﻣﯽ ﮔﻤﺎردﻧﺪ ﺗﺎ هﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻳﻮار هﻤﻮارﺗﺮ و ﺁﻳﻨﻪ ﺻﻔﺖ ﺗﺮ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎز ﮐﺮد ﺁن ارﺟﻤﻨﺪ‬ ‫ﭼﻴﻨﻴﺎن ﺻﺪ رﻧﮓ از ﺷﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‬
‫درﺧﻮر ﺁﻳﺪ ﮐﺎر را ﺟﺰ دﻓﻊ زﻧﮓ‬ ‫روﻣﻴﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻧﻪ ﻧﻘﺶ و ﻧﻪ رﻧﮓ‬
‫هﻤﭽﻮ ﮔﺮدون ﺳﺎدﻩ و ﺻﺎﻓﯽ ﺷﺪﻧﺪ‬ ‫در ﻓﺮو ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﺻﻴﻘﻞ ﻣﯽ زدﻧﺪ‬
‫وهﻴﭻ ﮐﺪام از ﮐﺎر ﻃﺎﻳﻔﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬درﭘﺎﻳﺎن ﻳﮑﺴﺎل داوران ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ و ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺑﺮاﯼ داورﯼ در ﻣﺤﻞ‬
‫ﺣﺎﻇﺮ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﭘﯽ ﺷﺎدﯼ دهﻠﻬﺎ ﻣﯽ زدﻧﺪ‬ ‫ﭼﻴﻨﻴﺎن ﭼﻮن از ﻋﻤﻞ ﻓﺎرغ ﺷﺪﻧﺪ‬
‫ﻣﯽ رﺑﻮد ﺁن ﻋﻘﻞ را و ﻓﻬﻢ را‬ ‫ﺷﻪ درﺁﻣﺪ‪ ،‬دﻳﺪ ﺁﻧﺠﺎ ﻧﻘﺸﻬﺎ‬
‫ﭘﺮدﻩ را ﺑﺎﻻ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ از ﻣﻴﺎن‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﺁن ﺁﻣﺪ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ روﻣﻴﺎن‬
‫زد ﺑﺮﻳﻦ ﺻﺎﻓﯽ ﺷﺪﻩ دﻳﻮارهﺎ‬ ‫ﻋﮑﺲ ﺁن ﺗﺼﻮﻳﺮ و ﺁن ﮐﺮدارهﺎ‬
‫دﻳﺪﻩ را از دﻳﺪﻩ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽ رﺑﻮد‬ ‫هﺮﭼﻪ ﺁﻧﺠﺎ دﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﻮد‬
‫و داورﯼ در داﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻧﻔﻊ روﻣﻴﺎن ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟﻮﯼ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ ‪:‬‬
 ‫ﺑﯽ ز ﺗﮑﺮار و ﮐﺘﺎب و ﺑﯽ هﻨﺮ‬ ‫روﻣﻴﺎن ﺁن ﺻﻮﻓﻴﺎﻧﻨﺪ اﯼ ﭘﺪر‬
‫ﭘﺎﮎ از ﺁز وﺣﺮص وﺑﺨﻞ وﮐﻴﻨﻪ هﺎ‬ ‫ﻟﻴﮏ ﺻﻴﻘﻞ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﺁن ﺳﻴﻨﻪ هﺎ‬
‫ﺻﻮرت ﺑﯽ ﻣﻨﺘﻬﺎ را ﻗﺎﺑﻠﺴﺖ‬ ‫ﺁن ﺻﻔﺎﯼ ﺁﻳﻨﻪ وﺻﻒ دل اﺳﺖ‬
‫ﺑﺠﺎﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن را از ﺳﻴﺎهﯽ هﺎ ﭘﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺧﺎﻟﯽ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬و درﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻤﺎم دﺳﺘﻮر ﮐﺴﺐ داﻧﺶ و ﮐﺸﻒ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ در ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺼﻮف و ﻋﺮﻓﺎن هﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁدﻣﯽ ﺑﺠﺎﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﮑﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺧﻮد را ﭘﺮ و ﻣﻤﻠﻮ از اﻗﻮال اﻳﻦ و ﺁن‬
‫ﮐﻨﺪ و ﺣﺎﻓﻈﻪ را ﮔﺮاﻧﺒﺎر ﻧﻤﺎﻳﺪ و هﺮ ﮐﺘﺎﺑﯽ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮ درﺳﯽ ﺑﺮود‪ ،‬ﺑﻬﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﯼ رﻳﺶ دل ﺑﺴﭙﺎرد‪ ،‬ﺑﺠﺎﯼ‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻔﮑﺮ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﺧﻮد را ﺗﻬﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺰﮐﻴﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬دل را ﺻﻴﻘﻞ ﺑﺰﻧﺪ و ﺁﻳﻨﻪ ﺻﻔﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺑﺮ‬
‫او ﺑﺘﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫هﺮ دﻣﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﯽ درﻧﮓ‬ ‫اهﻞ ﺻﻴﻘﻞ رﺳﺘﻪ اﻧﺪ ازﺑﻮﯼ ورﻧﮓ‬
‫وﻗﺘﻴﮑﻪ ﮐﺴﯽ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺎﺑﻴﺪن ﺣﻘﺎﻳﻖ در او‪ ،‬واﺟﺪ ﻋﻠﻢ و ادراﮎ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮع ادراﮎ را ﺑﻴﻨﺶ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬درﺣﺎﻟﻴﮑﻪ‬
‫اﮔﺮ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻮاﻧﺪن ﮐﺘﺎب و دﻳﺪن ﻣﻌﻠﻢ و رﻓﺘﻦ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﺮا داﻧﺶ ﻧﺎم ﻣﻴﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟﻮﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﻔﺎوت‬
‫اﻳﻦ داﻧﺶ و ﺑﻴﻨﺶ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ در اﺛﺮ ﺑﻴﻨﺶ ﻓﺮد ﺳﺒﮏ ﺗﺮ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬وﻟﯽ در اﺛﺮ داﻧﺶ ﺷﺨﺺ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬در‬
‫اﺛﺮ ﺑﻴﻨﺶ‪ ،‬ﺷﺨﺺ واﺟﺪ ﺁراﻣﺶ و ﺳﮑﻴﻨﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬وﻟﯽ در اﺛﺮ داﻧﺶ‪ ،‬ﺷﺨﺺ اهﻞ دﻋﻮا و ﻣﺸﺎﺟﺮﻩ و ﻣﻔﺎﺧﺮﻩ و ﺟﺪال‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬و ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺁﻓﺎت دﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﺑﺮ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺘﺮﺗﺐ اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺶ ﻋﻤﺪﺗًﺎ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮوﺧﺘﻦ اﺳﺖ و ﺷﺨﺺ ﺁﻧﺮا ﻓﺮاهﻢ‬
‫ﻣﯽ ﺁورد ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ هﺮ ﮐﺎﻻﻳﯽ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﺗﻘﻠﻴﺪﯼ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﮐﺎﻻﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﭼﻮن ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﺧﻮش ﺑﺮ ﻓﺮوﺧﺖ‬ ‫ﻋﻠﻢ ﺗﻘﻠﻴﺪﯼ ﺑﻮد ﺑﻬﺮ ﻓﺮوﺧﺖ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﮔﺮاﻧﺘﺮ ﻣﻴﺨﺮد ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺗﺤﺴﻴﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﻬﺘﺮﯼ هﻢ ﭘﻴﺪا ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ هﻤﺎﻧﺠﺎ ﺧﻮاهﺪ رﻓﺖ و در اﺧﺘﻴﺎر ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﺧﻮاهﺪ داد‪ .‬ﭘﺲ داﻧﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻨﺶ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺎزار اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻣﻴﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﻌﻼ ﭼﻪ ﺟﻨﺴﯽ و ﭼﻪ ﮐﺎﻻﻳﯽ ﻣﺸﺘﺮﯼ دارد‪ ،‬ﻟﺬا هﻤﺎن را ﺗﺤﺼﻴﻞ وهﻤﺎن را ﮐﺴﺐ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻴﻨﺶ ﻃﺎﻟﺐ‬
‫ﺑﺎزار ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺎهﺶ ﺑﻪ روﻧﻖ ﺑﺎزار ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻧﮕﺎهﺶ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ وﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ و ﺣﻘﻴﻘﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺁدﻣﯽ ﮐﺸﻒ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺎﻟﺐ روﯼ ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﻮد‬ ‫ﻋﻠﻢ ﺗﻘﻠﻴﺪﯼ ﮐﻪ ﺁن ﺑﻴﺠﺎن ﺑﻮد‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻔﺴﺶ ﻧﻪ ﺣﻮر و ﻧﻪ ﭘﺮﯼ‬ ‫درس ﺁدم را ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﯼ‬
‫وﻟﯽ از ﺁن ﻃﺮف ﻋﻠﻢ ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ ﮐﻪ هﻤﺎن ﻋﻠﻢ ﺑﻴﻨﺸﯽ ﺑﺎﺷﺪ ) اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﮐﻠﻤﻪ اﻣﺮوزﯼ(‪ ،‬اﺳﺎﺳًﺎ از ﺟﻨﺲ‬
‫دﻳﮕﺮﻳﺴﺖ و ﺁدﻣﯽ را هﻢ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ رهﻨﻤﻮن ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﺑﻴﻨﺶ و داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﻴﻦ دو ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﮐﺸﻒ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ و ﺑﻴﻦ دو اﺛﺮﯼ ﮐﻪ در ﺷﺨﺺ واﺟﺪ داﻧﺶ و ﻳﺎ ﺑﻴﻨﺶ ﻣﻴﻨﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰو ارﮐﺎن و اﺻﻮل ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﺻﻮﻓﻴﮕﺮﻳﺴﺖ‬
‫ﺟﺰو ﺗﻌﻠﻴﻤﺎﺗﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﮔﺎهﯽ ﻣﻮرد ﺳﻮء ﺑﺮداﺷﺖ و ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ هﻢ ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﻧﻘﺎﻃﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﮑﺘﺐ‬
‫ﺿﺮﺑﻪ ﺧﻮردﻩ و ﺁﻓﺖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ازهﻤﻴﻦ رأﻳﺴﺖ ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ داﻧﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫دراﻳﻨﮑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻨﺎم ﺑﻴﻨﺶ وﺟﻮد دارد واﻳﻨﮑﻪ ﺁدﻣﯽ ﻏﻴﺮاز اﻳﻦ ﭼﺸﻢ ﻇﺎهﺮﯼ ﮐﻪ دارد‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﺑﺎﻃﻨﯽ هﻢ دارد‬
‫و ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و دراﻳﻨﮑﻪ ﺑﺎ ﺁن ﭼﺸﻢ هﻢ ﻣﻴﺘﻮان واﻗﻌﻴﺎﺗﯽ را دﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭼﺸﻢ ﻇﺎهﺮ دﻳﺪﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬هﻴﭻ‬
‫ﺗﺮدﻳﺪﯼ ﻧﺪارﻳﻢ ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻮﻟﻮﯼ ‪:‬‬
‫ﮐﺎن ﭼﻮ زر ﺳﺮخ ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ ﭼﻮ ﻣﺲ‬ ‫ﭘﻨﺞ ﺣﺴﯽ هﺴﺖ ﺟﺰ اﻳﻦ ﭘﻨﺞ ﺣﺲ‬
‫ﺻﺤﺖ ﺁن ﺣﺲ ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ از ﺣﺒﻴﺐ‬ ‫ﺻﺤﺖ اﻳﻦ ﺣﺲ ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ از ﻃﺒﻴﺐ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﺁن ﺣﺴﺘﺎن ﮐﺎر ﺑﮑﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺰد ﺣﺒﻴﺐ ﺑﺮوﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻃﺒﻴﺒﺎن اﻟﻬﯽ‪ .‬و ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﮑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺣﻮاﺳﺘﺎن درﺳﺖ ﮐﺎر ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺰد ﻃﺒﻴﺒﺎن ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻧﻮع ﺣﺲ هﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
 ‫اﻳﻦ ﻣﺲ اﺳﺖ و ﺁن دﻳﮕﺮﯼ زر ﺳﺮخ‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻗﺪر و ﻗﻴﻤﺘﯽ ﮐﻪ دارﻧﺪ و ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﮐﻪ در ﺑﻬﺎﯼ ﺁﻧﻬﺎ هﺴﺖ‪ ،‬و هﻴﭻ‬
‫ﮐﺪام اﻳﻨﻬﺎ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ اﻳﻨﮑﻪ ﺁن زر ﺳﺮخ ﺁﺳﺎن ﻳﺎب اﺳﺖ و ﻳﺎ ﮐﺴﯽ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﺣﺘﯽ و ﺑﺪون هﻴﭻ ﻣﻘﺪﻣﻪ اﯼ ﻣﺪﻋﯽ‬
‫داﺷﺘﻦ او ﺑﺸﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ درﺁﻧﺠﺎ ﺁدﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺳﺨﺘﮕﻴﺮﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد وهﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‬
‫ﻧﻪ درﻣﻮرد ﺧﻮدش ﺑﺎور ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﺎن ﻣﺘﺎع ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﯼ ﮐﻤﻴﺎﺑﯽ ﺁﺳﺎن ﺑﺪﺳﺖ او ﻗﺮار ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻧﻪ ﻣﺪﻋﺎﯼ‬
‫ﻣﺪﻋﻴﺎن را ﺑﺮاﺣﺘﯽ ﺑﺎور ﮐﻨﺪ‪ .‬و ازهﺮﮐﺴﯽ ﺑﭙﺬﻳﺮد ﮐﻪ او واﺟﺪ ﭘﻨﺠﺮﻩ و درﻳﭽﻪ اﯼ ﺑﯽ واﺳﻄﻪ ﺑﺮوﯼ ﺣﻘﻴﻘﺖ هﺴﺖ‬
‫و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺁن ﻣﺘﺎع ﮐﻤﻴﺎب را ﺁﺳﺎن و ارزان در اﺧﺘﻴﺎر او ﻗﺮار ﻣﻴﺪهﺪ‪ .‬ﻣﺪﻋﻴﺎن دروﻏﻴﻦ و ﮐﺬاب و ﻧﺎراﺳﺖ و‬
‫ﻣﺸﺘﺮﯼ ﺟﻮ دراﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺁﻧﻘﺪر ﻓﺮاواﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻔﺲ ﭘﻴﻤﻮدن ﺁن ﻃﺮﻳﻖ ﺁﻧﭽﻨﺎن ﺻﻌﺐ و درﺷﺘﻨﺎﮎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﻼ و ﺷﺮﻋ ًﺎ اﺟﺎزﻩ ﻧﻤﻴﺪهﺪ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎب هﺮ ﻣﺪﻋﯽ ﺧﺎﺻﯽ را ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺑﮑﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫هﺮﮔﻮﻧﻪ اﺣﺘﻴﺎﻃﯽ دﻋﻮت ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬و ﻋﻘ ً‬
‫وﻟﯽ اﻟﺒﺘﻪ اﺻﻞ ﻣﻄﻠﺐ ﺷﺮﻳﻒ اﺳﺖ و درﺟﺎﯼ ﺧﻮد درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را هﻢ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻴﻨﺸﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﻮاران از ﺁن ﺳﺨﻦ ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ از ﺣﻘﺎﻧﻴﺘﯽ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫اﺳﺖ و ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻴﺸﻮد ﺑﻪ ﮐﺸﻒ ﺣﻘﺎﻳﻘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت ﺁدﻣﯽ ارﺗﺒﺎط دارد‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﺸﻒ ﺣﻘﺎﻳﻘﯽ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ را از ﻃﺮق‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺑﺮهﺎن ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻴﺂورﻳﻢ‪ .‬هﻴﭻ ﻋﺎرﻓﯽ ﺗﺎ ﺑﺤﺎل ادﻋﺎ ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺧﻄﻮط ﺁزاد ﺳﻨﮓ را ﻓﯽ اﻟﻤﺜﻞ‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﻨﺶ هﺎﯼ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﮐﺸﻒ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و هﻴﭻ ﻋﺎرﻓﯽ ادﻋﺎ ﻧﮑﺮدﻩ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺟﺮام ﺳﻤﺎوﯼ را ﮐﺸﻒ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺣﺮﮐﺘﻬﺎ و ﺗﺤﻮﻻت ﻓﻼن ﻣﻮﻟﮑﻮل را در ﺑﺪن ﺁدﻣﯽ ﻳﺎ در ﺳﻠﻮﻟﻬﺎﯼ ﺁدﻣﯽ ﮐﺸﻒ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺎرﻓﺎن ﻣﺎ و ﻳﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ درهﺮﻋﺼﺮﯼ ﮐﻪ ﻣﻴﺰﻳﺴﺘﻪ اﻧﺪ از ﺣﻴﺺ اﻳﻦ ﻋﻠﻮم درﺳﻄﺢ دﻳﮕﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﺼﺮ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ هﻴﭻ ﺗﻘﺪﻣﯽ ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﻟﻮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ اﺑﻦ ﻋﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻏﺰاﻟﯽ و ﺣﺎﻓﻆ ﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬هﺮﮐﺪام از اﻳﻨﻬﺎ ﮐﻪ ﻣﺎ در وادﯼ ﻋﺮﻓﺎن ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﻠﻨﺪﯼ ﻗﺎﺋﻠﻴﻢ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻴﺮﺳﺪ اﻃﻼﻋﺎﺗﺸﺎن ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻠﻤﯽ ﻋﺼﺮ ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﺣﻴﺺ ﻋﺎﻣﯽ اﻧﺪ‪ ،‬و از اﻳﻦ ﺣﻴﺺ‬
‫دﻧﺒﺎﻟﻪ رو هﻤﺎن درﻳﺎﻓﺘﻬﺎﯼ داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ اﻧﺪ ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﮐﺘﺎب و ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺑﺮهﺎن ﮐﺴﺐ داﻧﺶ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻴﻨﺸﯽ هﺴﺖ اﮔﺮ راﻩ ﺗﺎﺑﻌﯽ ﺑﺮاﯼ ﮐﺸﻒ واﻗﻌﻴﺎت و ﺣﻘﺎﻳﻘﯽ هﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮ در ﮐﻨﺎر و ﺑﻤﻮازات داﻧﺶ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﺑﻴﻨﺶ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺁن ﻓﻘﻂ در ﻣﻘﺎم ﮐﺸﻒ واﻗﻌﻴﺎت و ﺣﻘﺎﻳﻖ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺳﻌﺎدت ﺁدﻣﯽ‪ ،‬ﺁﺧﺮت ﺁدﻣﯽ‪ ،‬و در ارﺗﺒﺎط‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺁدﻣﯽ در هﺴﺘﯽ‪ ،‬و ﺗﻤﺎم ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺎ درﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻴﺨﻮاهﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻓﻴﺰﻳﮏ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻤﯽ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ وﻳﺎ ﻋﻠﻢ ﻃﺐ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ‪ .‬از‬
‫اﻳﻦ ﺣﻴﺺ ﮐﺎر ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻟﻨﮓ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﯽ ﻣﺒﻌﻮث ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان هﻢ اﮔﺮ ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺁدﻣﻴﺎن ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ راﻩ ﺧﻮد را دراﻳﻦ ﺟﻬﺎن دراﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ و ﺗﺠﺮﺑﯽ ﭘﻴﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻤﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﭘﻴﺪاهﻢ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻓﺘﺎدن و ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺧﻄﺎ‪ ،‬و ﺑﺎ ﭘﺎ ﻧﻬﺎدن در ﻣﺴﻴﺮهﺎﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ‪ ،‬ﺧﺮدﻩ ﺧﺮدﻩ راﻩ را ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و‬
‫ﭘﺎرﻩ اﯼ از ﻣﺠﻬﻮﻻت را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان هﻢ اﻳﻦ ﭼﻴﺰهﺎ را ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﻧﻴﺎﻣﻮﺧﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﻄﺮﻳﻖ‬
‫اوﻟﯽ ﻋﺎرﻓﺎن هﻢ دراﻳﻦ وادﯼ ﮔﺎﻣﯽ ﻧﻨﻬﺎدﻩ اﻧﺪ و ازاﻳﻦ درﺧﺖ ﻣﻴﻮﻩ اﯼ ﻧﭽﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻋﺎرﻓﺎن را ﻋﺎرف ﮐﺮد و‬
‫ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺁﻧﻬﺎ را ارزﺷﻤﻨﺪ ﮐﺮد‪ ،‬و ﺁدﻣﻴﺎن را ﺣﺎﺟﺘﻤﻨﺪ ﺁﻧﺎن ﮐﺮد‪ ،‬و ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺑﻴﻨﺶ را ﮐﻨﺎر داﻧﺶ ﻗﺮارداد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﮐﺸﻒ‬
‫ﻼ ﺑﺪﺳﺖ ﺁدﻣﻴﺎن‬ ‫واﻗﻌﻴﺎت دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ از اﻳﻦ ﻃﺮق ﻣﻌﻠﻮم و ﻣﮑﺸﻮف ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ ) اﻳﻦ ﻃﺮق ﻣﻌﻤﻮل ﮐﻪ ﻓﻌ ً‬
‫اﺳﺖ(‪ ،‬وهﻤﺎن ﮐﻤﻴﺎب ﺑﻮدن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﺮا هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎ ارزش ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻋﺮض ﮐﺮدﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺧﻴﺎل‬
‫ﮐﻨﻨﺪ ﻣﻴﺎن ﺑﺮﯼ وﺟﻮد دارد ﺑﺮاﯼ رﻳﺎﺿﻴﺪان ﺷﺪن ﺑﺮاﯼ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪان ﺷﺪن و ﺷﻴﻤﻴﺪان ﺷﺪن و ﺑﺮاﯼ ﻃﺒﻴﺐ ﺷﺪن و اﻣﺜﺎل‬
‫اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬وﺷﺨﺺ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ رﻳﺎﺿﺖ ﺑﮑﺸﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ دﻋﺎ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺷﺐ ﺧﻴﺰﯼ و ﺑﺎ ﺗﻮﺻﻞ ﺑﺪرﮔﺎﻩ ﺧﺪاوﻧﺪ واﺟﺪ‬
‫اﻳﻦ ﻋﻠﻮم ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮﯼ و راهﯽ را ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﻧﻬﺎدﻩ اﺳﺖ هﻤﻴﻦ راهﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁدﻣﻴﺎن ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و‬
‫رﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﻘﻞ ﺁدﻣﯽ اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻴﮑﻨﺪ ﮐﻪ از او ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺳﺮﭘﻴﭽﯽ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﺑﻴﺮاهﻪ رﻓﺖ و دﻣﺎغ دﻳﮕﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭘﺨﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ هﻢ هﺴﺖ ﮐﻪ از اﻳﻦ ﻃﺮق ﻗﺎﺑﻞ ﮐﺸﻒ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻮن از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻋﺎﻗﺒﺖ و ﺁﺧﺮت ﺁدﻣﯽ را ﻧﻤﻴﺸﻮد‬
‫ﮐﺸﻒ ﮐﺮد‪ .‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان و ﻋﺎرﻓﺎن ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ را ﺑﻴﺂﻣﻮزﻧﺪ ﮐﻪ ﻳﺎ ﻧﻤﻴﺸﻮد ﺁﻧﻬﺎ‬
‫را اﻣﺘﺤﺎن ﮐﺮد‪ ،‬ﻳﺎ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ و ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺟﻮاب اﻣﺘﺤﺎن وﻗﺘﯽ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻴﺸﻮد ﮐﻪ ﮐﺎر از ﮐﺎر ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﻴﺸﻮد اﻣﺘﺤﺎﻧﺸﺎن ﮐﺮد‪ ،‬و ﻣﻴﺸﻮد درهﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎ ﺟﻮاب ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺪﺳﺖ ﺁورد و ﺟﻮاب اﻣﺘﺤﺎن هﻢ‬
‫دﻳﺮ ﻧﻤﻴﺸﻮد‪ ،‬ﺁن ﭼﻴﺰهﺎﻳﻴﺴﺖ ﮐﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﺁدﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ و هﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ اﻳﻦ ﻋﻘﻠﯽ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺁدﻣﯽ دادﻩ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ ﮐﻪ درﻣﻘﺎم ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪ او دادﻩ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮل و ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ هﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﮑﻪ ﻓﻼن ﺑﻴﻤﺎرﯼ‬
‫داروﻳﺶ ﭼﻴﺴﺖ ؟ اﻳﻦ را اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ از هﻤﺎن ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﺪﺳﺖ ﺑﻴﺂورﻧﺪ و ﺷﻴﻮﻩ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ او وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد و ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻨﮑﻪ اﻧﺴﺎن ﺣﻴﺎت ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﯽ دارد و ﻳﺎ ﻧﺪارد ؟ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﻓﻬﻤﻴﺪن و‬
‫ﺁﻣﻮﺧﺘﻨﺶ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻋﺎرﻓﺎن دارﻳﻢ‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺑﺼﻴﺮ دارﻳﻢ‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان دارﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ روﯼ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ رﻳﺴﮏ ﺑﮑﻨﻴﻢ‪ ،‬وﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺁﻧﺮا اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬و اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺴﺎﻳﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﺎ ﻧﻤﻴﺘﻮان ﺁﻧﻬﺎ را ﺁزﻣﻮد ﻳﺎ اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ‬
‫ﺁزﻣﻮدن ﺑﺎﺷﺪ ﺟﻮاب ﺁزﻣﺎﻳﺶ وﻗﺘﯽ ﻣﻌﻠﻮم ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر دﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺣﻘﺎﻳﻖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان دارﻳﻢ‪ ،‬و دراﺻﻞ هﻢ ﺁﻧﻬﺎ هﻤﻴﻦ ﻧﮑﺎت را ﺗﻌﻠﻴﻢ ﮐﺮدﻧﺪ وﺁن ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ اﻟﻬﺎﻣﯽ هﻢ ﺑﺮاﯼ درﻳﺎﻓﺖ هﻤﻴﻦ ﺣﻘﺎﻳﻖ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺜﻴﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﺑﺮاﯼ ﻧﺸﺎن دادن ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎن ﺁدﻣﻴﺎن و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺁوردﻩ اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر روﺷﻨﮕﺮ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن هﺎ ﻣﺜﻞ ﮐﻮران‪ ،‬ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﺎن ﻣﻴﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﺎن ﺑﺎ ﻋﺼﺎ راﻩ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬وﺗﺎ ﺣﺪود زﻳﺎدﯼ از اﻓﺘﺎدن‬
‫در ﭼﺎﻟﻪ هﺎ و ورﻃﻪ هﺎ وﻣﻬﻠﮑﻪ هﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺬر ﮐﻨﻨﺪ واﻳﻤﻦ و ﻣﺼﻮن ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬وهﻤﻪ اﻳﻦ را ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﮐﻮرﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻋﺼﺎ راﻩ ﻣﻴﺮود ﻣﺠﺎ ل ﻣﺎﻧﻮر او ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻨﮓ و ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﺼﺎ هﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮود و از‬
‫هﺮ ﺧﻄﺮﯼ و ﻣﻬﻠﮑﻪ اﯼ ﭘﺮهﻴﺰ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل هﻤﺎن ﻋﺼﺎ را هﻢ ﺑﻴﻨﺎﻳﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﺪﺳﺖ ﮐﻮران دادﻩ اﻧﺪ‪ ،‬از ﻳﮏ‬
‫ﺟﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ هﻤﻴﻦ ﮐﻮران ﺑﺎ ﻋﺼﺎ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﺑﻴﻨﺎﻳﺎن و ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﺑﻪ دﻳﺪﻩ وران دارﻧﺪ‪ ،‬و از اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﺣﺘﻴﺎج داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﻪ ﺑﻴﻨﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ارﺑﺎب داﻧﺶ ﺑﻪ ارﺑﺎب ﺑﻴﻨﺶ ﺁﺷﮑﺎر ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫در ﭘﻨﺎﻩ ﺧﻠﻖ روﺷﻦ دﻳﺪﻩ اﻧﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﻋﺼﺎ ﮐﻮران اﮔﺮ رﻩ دﻳﺪﻩ اﻧﺪ‬
‫دﻳﺪﻩ ﺑﺎن را در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺁورﻳﺪ‬ ‫ﺣﻠﻘﻪ ﯼ ﮐﻮران ﺑﻪ ﭼﻪ ﮐﺎر اﻧﺪرﻳﺪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﮐﻮران ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﭼﺸﻢ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﺼﺎ ﺑﻪ هﻤﻪ ﺟﺎ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺮوﻳﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از ﭼﻴﺰهﺎ ﻧﺰاع ﻣﻴﮑﻨﻴﺪ ؟ ﭼﺮا ﺧﻮد را ﺑﻪ رﻧﺞ و ﺗﻌﺐ ﻣﯽ اﻓﮑﻨﻴﺪ ؟ ﭼﺮا ﺗﻮﻗﻊ روزﻳﯽ ﻧﻨﻬﺎدﻩ ﻣﻴﮑﻨﻴﺪ ؟ از‬
‫ﻳﮑﺠﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﺎﻳﺪ از راهﺒﺎﻧﺎن و ﺻﺎﺣﺒﺎﻧﺶ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺣﻠﻘﻪ ﯼ ﮐﻮران ﺑﻪ ﭼﻪ ﮐﺎر اﻧﺪرﻳﺪ دﻳﺪﻩ ﺑﺎن را درﻣﻴﺎﻧﻪ ﺁورﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﮑﺮ ﺑﻴﺎﻓﺘﻴﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻨﺠﺎ دﻳﮕﺮ ﺟﺎﯼ دﻳﺪن اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎﯼ ﺷﻨﻴﺪن و ﺟﺎﯼ ﺧﻮاﻧﺪن اﺳﺖ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺟﺎﯼ ﺗﻌﻤﻞ‬
‫ﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻮرﯼ از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺘﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺁﻧﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ارﺑﺎب‬ ‫ﻓﺮدﯼ و ﺟﻤﻌﯽ ﮐﺮدن ﻧﻴﺴﺖ و اﺣﺘﻤﺎ ً‬
‫ﺑﻴﻨﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻴﮑﻨﻴﺪ و دﻗﻴﻘًﺎ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ درﺟﻬﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ اﻧﺪ و ادﻋﺎﯼ داﺷﺘﻦ ﺑﻴﻨﺶ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻴﻨﺶ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در اﺑﺘﺪا ﮔﻔﺘﻴﻢ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﺗﺼﺎل ﺑﯽ واﺳﻄﻪ ﯼ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺎت‪ ،‬ﻣﺎ دراﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ‪،‬‬
‫درﻋﺎﻟﻢ واﺳﻄﻪ هﺎ هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻬﺎن را در ﻣﻘﺎم ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﭼﻨﺪ ﺟﻮر ﻣﻴﺘﻮان ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮد‪ .‬هﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎﯼ ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ ﻣﺎ در او زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻮﻟﻮﯼ دﻧﻴﺎﯼ اﻋﺪاد اﺳﺖ‪ ،‬دﻧﻴﺎﯼ اﺿﺪاد اﺳﺖ‪ .‬دﻧﻴﺎﯼ اﻋﺪاد ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﮐﺜﺮت اﺳﺖ‪ ،‬دﻧﻴﺎﯼ اﺿﺪاد ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻀﺎهﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ ﺟﺎﯼ را ﺑﺮاﯼ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﺗﻨﮓ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ ،‬اﺟﺎزﻩ ﯼ ورود‬
‫ﺑﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻤﻴﺪهﺪ‪ .‬دﻧﻴﺎﯼ ﻏﻴﺒﺖ هﻢ هﺴﺖ‪ ،‬دﻧﻴﺎﯼ ﻏﻔﻠﺖ هﻢ هﺴﺖ‪ ،‬اﺷﻴﺎء از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻏﺎﻳﺐ اﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﻣﺎ از‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن هﻢ دورﻳﻢ‪ .‬اﻵن ﻣﺎ هﺮ ﻳﮑﯽ ﮐﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺎرﻩ هﺎﯼ ﺑﺰرﮔﯽ از ﻣﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﻧﺰد‬
‫ﻣﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺣﻮادﺛﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ را دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺎد ﻧﻤﯽ ﺁورﻳﻢ‪ ،‬از‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن ﻏﺎﺋﺒﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن را وراﯼ ﺣﺠﺎب ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ ﮐﻪ از ﺧﻮد ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺣﺠﺎب از ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﻮدﻣﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﮔﺎهﯽ ﺧﻮدﻣﺎن را هﻢ ﺑﯽ واﺳﻄﻪ ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻻﺑﻼﯼ ﺣﺮف دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺳﺨﻦ‬
‫ﻼ روﺷﻨﻴﺴﺖ‪،‬‬ ‫دﻳﮕﺮان ﺧﻮدﻣﺎن را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬هﻴﭻ ﮐﺴﯽ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ او از ﺧﻮدش ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﯽ واﺳﻄﻪ و ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد را ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺪ و ﺟﻬﺪ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﺑﮑﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﮐﺎرهﺎﻳﯽ ﮐﻪ رواﻧﮑﺎوان ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺧﻮدﺷﺎن درﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﮏ ﺁﻳﻨﻪ اﯼ ﺟﻠﻮﯼ ﻣﺮﻳﺾ‬
‫ﻣﻴﮕﺬارﻧﺪ و ﺑﻪ او ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮدت را ﺑﺒﻴﻦ‪ ،‬و ﺗﻮ ﺗﺎ ﺑﺤﺎل ﺧﻮدت را ﻧﻤﯽ دﻳﺪﯼ‪ .‬ﻋﺎرﻓﺎن هﻢ هﻤﻴﻦ ﮐﺎ را ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدش را ﺑﺒﻴﻨﺪ و ﺧﻮدش را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﯽ ﻋﺎرﻓﺎن ﺟﻮر دﻳﮕﺮﻳﺴﺖ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫اﻧﺸﺎءاﷲ اﺷﺎرﻩ ﺧﻮاهﻴﻢ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻠﻪ ﻣﺎ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ در ﻋﺎﻟﻢ ﻏﻴﺒﺖ و ﻏﻔﻠﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ‪ ،‬از ﺧﻮدﻣﺎن ﮐﻪ ﻏﺎﻳﺒﻴﻢ‪ ،‬و از دﻳﮕﺮان هﻢ ﮐﻪ ﺑﻄﺮﻳﻖ‬
‫اوﻟﯽ‪ .‬ﻣﺎ از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﭼﻪ ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ ؟ ﺟﺰ اﻳﻨﮑﻪ ﻳﮏ ﺟﺴﻤﯽ و اﺳﻤﯽ و ﺟﺰ ﻳﮏ ﭼﻨﺪ ﮐﻼم ﺣﺮﻓﯽ ﮐﻪ ﻣﻴﺰﻧﻴﻢ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﭼﻪ‬
‫ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ و ﭼﻪ ﺧﺒﺮ دارﻳﻢ ؟ هﺮﮐﺴﯽ دﻧﻴﺎﺋﻴﺴﺖ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدش‪ ،‬و اﻳﻦ دﻧﻴﺎهﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺨﺘﺼﺮﯼ واﻧﺪﮐﯽ ﺑﺮوﯼ هﻢ روزﻧﻪ‬
‫و ﭘﻨﺠﺮﻩ دارﻧﺪ و اﮐﺜﺮﻳﺘﺶ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻢ از ﺧﻮدﻣﺎن ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ اﻳﻢ هﻢ از دﻳﮕﺮان‪ ،‬و درﻳﮏ ﭼﻨﻴﻦ ﻏﻴﺒﺖ و ﻇﻠﻤﺖ‬
‫ﻋﻈﻴﻤﯽ ﻣﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺗﺼﻮر ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ و ﭼﻴﺰﯼ ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬و ﺣﻘﻴﻘﺘﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻗﺪر و ﻣﻘﺪورات ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻈﻴﻤﺘﺮ اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻣﺎ‪ .‬ﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن را هﻢ ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﻳﮏ ﻓﻌﻞ زﺷﺘﯽ اﻧﺠﺎم دادﻳﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ هﻤﺎن روز ﮐﻤﯽ ﺁزار ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ اﺣﺴﺎس ﺷﺮم ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺘﺪرﻳﺞ دﻳﮕﺮ ﻧﺴﻴﻢ‬
‫زﻣﺎن ﮐﻪ ﻣﻴﻮزد ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﺗﻨﺪﯼ هﺎ و ﺗﻴﺰﯼ هﺎ و ﺣﺮارﺗﻬﺎ را ﻣﯽ ﺑﺮد و ﺳﺮد و ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻴﮑﻨﺪ و از ﭼﺸﻢ ﻣﺎ دور‬
‫ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ‪ .‬ﻋﺰﻳﺰﯼ اﮔﺮ از دﺳﺖ دادﻩ اﻳﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ اﮔﺮ اﺗﻔﺎق ﻣﻬﻤﯽ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ اﻳﻨﻬﺎ اﺑﺘﺪا ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ و ﮔﺮم اﺳﺖ وﻟﯽ رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻴﺸﻮد و از ﻳﺎدﻣﺎن‬
‫ﻣﻴﺮود‪ .‬و ﮔﺎهﯽ ﭼﻨﺎن از ﻳﺎدﻣﺎن ﻣﻴﺮود ﮐﻪ دﻳﮕﺮ اﺣﻈﺎرش ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﻳﮏ ﻋﺎﻟﻢ دﻳﮕﺮﯼ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻋﺎرﻓﺎن ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﻪ ﻣﺎ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬و ﺁن‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ﻋﺎﻟﻢ ﺣﻀﻮر اﺳﺖ وﻋﻠﺘﯽ ﺁﻧﺠﺎ در ﮐﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﻪ ﺁدﻣﯽ از ﺧﻮدش ﻏﺎﻳﺐ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻪ از دﻳﮕﺮان ﻏﺎﻳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻨﮑﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﻴﻢ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ روز رﺳﻮاﺋﻴﺴﺖ ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻴﭻ ﮐﺲ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را ﻣﺨﻔﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬هﻤﻪ ﺑﻪ ذات‬
‫ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ و ﺁﺷﮑﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺎل ﻣﺨﻔﯽ ﮐﺮدن وﺟﻮد ﻧﺪارد هﻤﻪ ﺷﻔﺎﻓﻨﺪ ﺗﺎ اﻋﻤﺎق وﺟﻮدﺷﺎن دﻳﺪﻩ ﻣﻴﺸﻮد و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ‬
‫ﺳﺒﺐ هﻢ ﺧﺎﺋﻒ و ﻟﺮزاﻧﻨﺪ‪ .‬دراﻳﻨﺠﺎ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﻣﻴﺘﻮان ﻣﺨﻔﯽ ﮐﺮد ﮐﻤﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺨﻔﯽ هﻢ هﺴﺖ و ﻟﺬا ﺁن دﺷﻮارﻳﻬﺎﯼ‬
‫ﺁﻧﺠﺎ را ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻮﻟﻮﯼ ﺗﻌﺒﻴﺮش اﻳﻦ اﺳﺖ و ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﺷﺐ اﺳﺖ و ﺁﻧﺠﺎ روز اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺴﺒﺖ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫هﻢ اﻳﻨﻄﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺎﺷﻖ روزﻧﺪ اﻳﻦ زرهﺎﯼ ﮐﺎن‬ ‫اﻳﻦ ﻗﻼدﮐﺎن‬ ‫دﺷﻤﻦ روزﻧﺪ‬
‫ﻋﺮض ﺁن ﺧﻮاهﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ زﻳﺐ و ﻓﺮاﺳﺖ‬ ‫ﭘﺲ ﻗﻴﺎﻣﺖ روز ﻋﺮض اﮐﺒﺮﺳﺖ‬
‫ﻣﻴﺪارد ذهﺐ‬ ‫روز‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر‬ ‫دﻟﻮ ﭘﻬﻠﻮ ﻣﯽ زﻧﺪ ﺑﺎ زر ﺑﻪ ﺷﺐ‬
‫اﯼ ﻣﺰور ﺗﺎ ﺑﺮﺁﻳﺪ روز ﻓﺎش‬ ‫ﺑﺎ زﺑﺎن ﺣﺎل ﮔﻮﻳﺪ زر ﮐﻪ ﺑﺎش‬
‫ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺷﺐ اﺳﺖ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺗﺎرﻳﮏ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﮏ ﺳﮑﻪ ﯼ ﺗﻘﻠﺒﯽ دارﻳﻢ و ﻳﮏ ﺳﮑﻪ ﯼ ﻃﻼﯼ ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬و وﻗﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺷﺐ اﺳﺖ و ﺗﺎرﻳﮏ‪ ،‬ﺁن ﺳﮑﻪ ﯼ ﺗﻘﻠﺒﯽ ﺑﻪ ﺁن ﺳﮑﻪ ﯼ ﻃﻼﯼ اﺻﻞ ﻃﻌﻨﻪ ﻣﻴﺰﻧﺪ و ادﻋﺎﯼ ﺑﺮادرﯼ و هﻤﺴﺮﯼ‬
‫ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺁن ﺳﮑﻪ ﯼ ﺣﻘﻴﻘﯽ و راﺳﺘﻴﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﺁﻳﺪ روز ﻓﺎش‪ ،‬ﺑﮕﺬار روز ﺑﺸﻮد ﺁﻧﻮﻗﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺪام ﺗﻘﻠﺒﯽ و ﮐﺪام ﺣﻘﻴﻘﯽ هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬دراﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﺑﻤﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﻓﻌﻠﯽ ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫روز اﺳﺖ ﺑﺎ ﺷﺐ‪ ،‬درﺁﻧﺠﺎ روز ﻣﻴﺸﻮد و ﺗﻘﻠﺒﯽ هﺎ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺻﻠﯽ هﺎ هﻢ ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ .‬و ﺑﻌﺪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ روز ﻋﺮض اﮐﺒﺮ اﺳﺖ ﻋﺮض ﺁن ﺧﻮاهﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ زﻳﺐ و ﻓﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺴﯽ‬
‫ﻃﺎﻟﺐ ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮدن ﺧﻮد اﺳﺖ و ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻴﮕﺬارد ﮐﻪ زﻳﺒﺎﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ زﻳﺐ و ﻓﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ او‬
‫ﮐﺴﻴﺴﺖ ﮐﻪ وﺟﻮدش ﻳﮑﭙﺎرﭼﻪ زﺷﺘﻴﻬﺎ و ﻧﺠﺎﺳﺎت و ﮐﺜﺎﻓﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﮐﺴﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﻴﺰهﺎﯼ زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﻧﺸﺎن دادن‬
‫دارد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﻮد را ﻣﺨﻔﯽ ﻧﻤﻴﮑﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﺠﺎ ﻋﺎﻟﻢ ﺣﻀﻮر اﺳﺖ و ﻋﺎﻟﻢ ﺗﻤﺎس و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺑﯽ واﺳﻄﻪ ﯼ‬
‫واﻗﻌﻴﺎت ﺑﺎ ﺁدﻣﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﮐﻪ ﺷﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﮏ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ ﻏﻴﺒﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ ﮐﺜﺮت اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﮐﺎرهﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺟﺪا هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺗﮑﻪ ﺗﮑﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و هﺮﺗﮑﻪ اﯼ ﺑﺪﺳﺖ ﻳﮏ ﮐﺴﯽ اﻓﺘﺎدﻩ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺪﺳﺖ ﺑﻌﻀﯽ هﺎ هﻢ هﻴﭻ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻴﺎﻓﺘﺎدﻩ‪ ،‬ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻞ هﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺧﺎﻟﺺ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ)ع( در ﮐﻠﻤﺎﺗﺸﺎن دارﻧﺪ ﮐﻪ " اﮔﺮ ﺣﻖ ﺧﺎﻟﺺ دراﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻮد هﻴﭽﮑﺴﯽ ﺗﺮدﻳﺪ ﻧﻤﻴﮑﺮد وﺁن‬
‫ﺣﻖ را ﺑﺮﻣﻴﮕﺮﻓﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺎﻃﻞ ﺧﺎﻟﺺ در اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻮد هﻴﭽﮑﺴﯽ ﺗﺮدﻳﺪ ﻧﻤﻴﮑﺮد و ﺑﻪ ﺁن ﺑﺎﻃﻞ ﻟﮕﺪ ﻣﻴﺰد و ﺁﻧﺮا دور‬
‫ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺖ‪ ".‬ﻣﺸﮑﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دراﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﺣﻖ و ﺑﺎﻃﻞ ﺑﻪ هﻢ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ اﻧﺪ و ﮐﺎر ﻣﺮدم از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ دﺷﻮار ﺷﺪﻩ‬
‫اﮔﺮ ﺣﻖ از ﺁﻣﻴﺨﺘﮕﯽ ﺑﺎ ﺑﺎﻃﻞ ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺪا ﻣﻴﮑﺮد و ﺧﺎﻟﺺ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﺎ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ و راﺣﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺶ‬
‫ﻣﻴﮑﺮدﻳﻢ و ﺑﺮﻣﻴﮕﺮﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺸﮑﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺟﻬﺎن ﺁﻣﻴﺨﺘﮕﻴﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﻴﺰﺧﺎﻟﺺ درش ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻴﺸﻮد‬
‫ﻧﻪ در ﻋﻠﻤﺶ و ﻧﻪ در ﻓﻠﺴﻔﻪ اش‪.‬‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﺎرﻓﺎن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬واﻳﻨﮑﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑﻴﻨﺶ ﺁﻧﺮا ﻓﺮا ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﻨﺶ ﺁن ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﭼﻨﮓ‬
‫ﻣﻴﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ روز اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از او هﻤﻴﺸﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻮر ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﻟﺬا روﺷﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻔﺎف اﺳﺖ و‬
‫واﺳﻄﻪ اﯼ درﺁﻧﺠﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺁﻧﺠﺎ ﺟﻬﺎن هﻤﻴﺸﻪ ﺣﻀﻮر اﺳﺖ و ﻏﻴﺒﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﻣﺮﻩ ﯼ ﺣﻀﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل‬
‫ﺣﺎﻓﻆ ‪:‬‬
‫اوﻗﺎت ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻬﺮ ﺗﻮ ﺻﺮف دﻋﺎ ﮐﻨﻨﺪ‬ ‫ﺑﮕﺬر ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻴﮑﺪﻩ ﺗﺎ زﻣﺮﻩ ﯼ ﺣﻀﻮر‬
‫ﻳﻌﻨﯽ زﻣﺮﻩ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اهﻞ ﺣﻀﻮرﻧﺪ و ﻧﻪ اهﻞ ﻏﻴﺒﺖ‪ ،‬ﺗﮑﻪ ﺗﮑﻪ و ﭘﺎرﻩ ﭘﺎرﻩ ﻧﻴﺴﺖ و اﺟﺰاﻳﺶ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﮔﺮ در ﺗﻀﺎد‬
‫و ﺗﺨﺎﻟﻒ و ﺗﻀﺎهﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ در ﺁﻧﺠﺎ واﻗﻌﻴﺎت در ﻳﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ و ﺑﯽ واﺳﻄﻪ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻴﺪهﻨﺪ‪ ،‬و از هﻤﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﻳﻨﮑﻪ دﻳﮕﺮ اﻋﺪاد ﻧﻴﺴﺖ و اﺿﺪاد هﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫زاﻧﮑﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ وﯼ از اﺿﺪاد ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﺁن ﺟﻬﺎن ﺟﺰ ﺑﺎﻗﯽ ﯼ ﺁﺑﺎد ﻧﻴﺴﺖ‬
‫اداﻣﻪ دارد‪.‬‬
‫واﻟﺴﻼم و ﻋﻠﻴﮑﻢ و رﺣﻤﺘﻪ اﷲ و ﺑﺮﮐﺎﺗﻪ‬