‫ﺑﻨﺎم ﺧﺪا‬

‫‪Aug.11. 2007‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ اﯼ ﺑﺮ ﻓﻬﻢ ﻣﺜﻨﻮﯼ‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﯼ از ﺑﻴﺎﻧﺎت ﺟﻨﺎب دﮐﺘﺮﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﺳﺮوش‬
‫‪8‬‬

‫در دﻧﺒﺎﻟﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﺣﻮل ﺗﻔﺎوت ﻣﺎهﻴﺖ ﺑﻴﻨﺶ و داﻧﺶ از ﻧﻈﺮ ﻋﺎرﻓﺎن را ﻋﺮض ﻣﻴﮑﺮدﻳﻢ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﺎرﻓﺎن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ واﻳﻨﮑﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑﻴﻨﺶ ﺁﻧﺮا ﻓﺮا ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﻨﺶ ﺁن ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﭼﻨﮓ‬
‫ﻣﻴﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ روز اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از او هﻤﻴﺸﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻮر ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﻟﺬا روﺷﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻔﺎف اﺳﺖ و‬
‫واﺳﻄﻪ اﯼ درﺁﻧﺠﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺁﻧﺠﺎ ﺟﻬﺎن هﻤﻴﺸﻪ ﺣﻀﻮر اﺳﺖ و ﻏﻴﺒﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﻣﺮﻩ ﯼ ﺣﻀﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل‬
‫ﺣﺎﻓﻆ ‪:‬‬
‫اوﻗﺎت ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻬﺮ ﺗﻮ ﺻﺮف دﻋﺎ ﮐﻨﻨﺪ‬ ‫ﺑﮕﺬر ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻴﮑﺪﻩ ﺗﺎ زﻣﺮﻩ ﯼ ﺣﻀﻮر‬
‫ﻳﻌﻨﯽ زﻣﺮﻩ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اهﻞ ﺣﻀﻮرﻧﺪ و ﻧﻪ اهﻞ ﻏﻴﺒﺖ‪ ،‬ﺗﮑﻪ ﺗﮑﻪ و ﭘﺎرﻩ ﭘﺎرﻩ ﻧﻴﺴﺖ و اﺟﺰاﻳﺶ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﮔﺮ در ﺗﻀﺎد‬
‫و ﺗﺨﺎﻟﻒ و ﺗﻀﺎهﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ در ﺁﻧﺠﺎ واﻗﻌﻴﺎت در ﻳﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ و ﺑﯽ واﺳﻄﻪ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻴﺪهﻨﺪ‪ ،‬و از هﻤﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﻳﻨﮑﻪ دﻳﮕﺮ اﻋﺪاد ﻧﻴﺴﺖ و اﺿﺪاد هﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫زاﻧﮑﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ وﯼ از اﺿﺪاد ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﺁن ﺟﻬﺎن ﺟﺰ ﺑﺎﻗﯽ ﯼ ﺁﺑﺎد ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺟﻬﺎن اﺿﺪاد اﺳﺖ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ هﻢ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ در اوهﺴﺖ و زﻣﺎن در او هﺴﺖ و ﺑﺴﻴﺎرﯼ دﻳﮕﺮ از‬
‫اﺣﮑﺎم ﮐﻪ در ﺁن ﺟﻬﺎن دﻳﮕﺮ ﺟﺎرﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻬﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اهﻞ اون ﻋﺎﻟﻤﻨﺪ رﻓﺘﻪ‬
‫رﻓﺘﻪ ﺧﻮدﺷﺎن هﻢ ﺑﺎهﻢ ﻳﮑﯽ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ .‬دﻋﻮا ﻣﻴﺎن ﻋﺎﻟﻤﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻴﻠﯽ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ هﻴﭻ ﻋﻠﻤﯽ را ﺳﺮاغ دارﻳﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻴﻦ اﻓﺮاد و اﺻﺤﺎﺑﺶ ﻧﺰاع ﻧﺒﺎﺷﺪ ؟ در ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬در ﮐﻼم‪ ،‬در ﻓﻘﻪ‪ ،‬در ﻓﻴﺰﻳﮏ و در هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻋﻠﻮم اﺧﺘﻼف‬
‫هﺴﺖ و اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ اﺧﺘﻼف هﻢ روح ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻴﺮود و ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻋﻠﻤﯽ ﻗﺎﺋﻢ اﺳﺖ ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ و ﺗﻌﺎون ﻋﺎﻟﻤﺎن‪ ،‬و ﺑﺎﻳﺪ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﮑﻨﻨﺪ و اﺧﺘﻼف رأﯼ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻀﺎرب ﺁرا هﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ را ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺮاﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻦ ﻳﮑﯽ ﻧﺒﻮدﻧﺸﺎن دراﻳﻨﺠﺎ ﺧﻴﺮ اﺳﺖ و ﺑﺮﮐﺖ‬
‫و ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺤﺮﮎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻋﻠﻤﻴﺴﺖ‪ .‬و رﻓﻊ اﻳﻦ اﺧﺘﻼف هﻢ هﻴﭻ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﮐﻪ ﻋﺎﻟﻤﺎن را دﻋﻮت ﺑﻪ اﺗﺤﺎد‬
‫ﻼ ﮐﺎر داﻧﺶ اﻳﻨﮑﻪ زﻳﺮ وﻻﻳﺖ ﮐﺴﯽ ﺑﺮوﻧﺪ و دﺳﺘﻮر ﮐﺴﯽ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺜﻼًهﻤﻪ ﺗﺎن‬ ‫ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺻ ً‬
‫ﻼ اﻳﻨﺠﻮر ﭼﻴﺰهﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎ ﮐﺎر اﺳﺎﺳًﺎ ﺑﻪ اﺧﺘﻼف رأﯼ اﺳﺖ و از‬ ‫ﻳﮑﺠﻮر ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ و ﻳﮑﺠﻮر ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬اﺻ ً‬
‫هﻤﻴﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﮐﺎر ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺮود و ﻣﻤﮑﻦ هﻢ هﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻈﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻳﮏ ﺣﻮزﻩ ﯼ ﻋﻠﻢ هﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬و‬
‫اﺗﻔﺎﻗًﺎ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﻋﻠﻢ ﻳﮏ ﮐﺎﻻﯼ دﻧﻴﻮﻳﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﮑﯽ از ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺮﻳﻒ و از ﻧﮑﺘﻪ هﺎ و ﺑﺼﻴﺮﺗﻬﺎﯼ‬
‫ﺧﻴﻠﯽ ﻟﻄﻴﻔﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻏﺰاﻟﯽ در ﮐﺘﺎب اﺣﻴﺎء اﻟﻌﻠﻮم ﺧﻮد ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ او ﻧﺰاع ﻣﻴﺮود از ﺟﻨﺲ‬
‫دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬هﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد ﺗﻨﺎﻗﺾ و ﺗﻀﺎهﻢ واﻗﻊ ﺑﺸﻮد از ﺟﻨﺲ ﮐﺎﻻهﺎﯼ دﻧﻴﻮﻳﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺳﺮ هﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان‬
‫ﻧﺰاع ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺸﻮد ﮐﺶ ﻣﮑﺶ ﮐﺮد‪ .‬هﺮزﻣﺎن ﭼﻨﻴﻦ واﻗﻌﻪ اﯼ رخ داد ﺷﻤﺎ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻗﺼﻪ اﯼ دﻧﻴﻮﯼ روﯼ دادﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ در روزﮔﺎر ﻣﺎ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻴﺸﻮد ﺑﻪ ﻣﺪرﮎ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺪرﮐﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﺑﺎزار داﻧﺶ و داﻧﺸﮕﺎهﻬﺎ ﻳﻌﻨﯽ ﺟﺎهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ را ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮد ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﭼﻴﺰ ﺑﺪﻳﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺎهﻴﺘﺶ را ﻋﺮض ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻًﺎ از ﭼﺸﻢ ﻋﺎرﻓﺎن‪ .‬ﻣﺎهﻴﺘًﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﻳﺴﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﻤﻴﺮود اﻳﻦ درﺳﻬﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻌﺪًا ﺁﻧﺮا ﺑﮕﺬارد ﺳﺮ ﺗﺎﻗﭽﻪ ! ﺑﺎﻵﺧﺮﻩ ﻣﻴﺨﻮاهﺪ ﻳﮑﺠﺎﻳﯽ‬
‫ﻣﺼﺮف ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﮑﺠﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﺪ و ﻋﺮﺿﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻬﺮﺣﺎل از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ اﻣﺮار ﻣﻌﻴﺸﺘﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﭼﻪ در ﺧﻮد ﻣﺴﺎﻳﻞ‬
‫ﻋﻠﻤﯽ و ﭼﻪ در ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺷﻐﻞ ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ داﻧﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺰاع و ﺗﻀﺎهﻢ ﻣﻴﺮود‪ .‬هﻢ در ﺑﺎزار ﮐﺎر داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺎ هﻢ‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ و هﻢ در ﺑﺎزار ﻋﻠﻢ ﺑﺎ هﻢ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬و هﺮدو ﺗﺎ هﻢ ﻣﺒﺎرﮎ اﺳﺖ و هﺮدو ﺗﺎ هﻢ ﻋﻠﻢ زﻧﺪﮔﯽ اﻳﻦ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﺁﺗﺶ اﻳﻦ اﺧﺘﻼف ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺣﻴﺎت ﺁدﻣﻴﺎن ﺳﺎﻳﻪ ﺧﻮاهﺪ اﻓﮑﻨﺪ و دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ هﻤﺎن ﻏﻔﻠﺘﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﻧﻬﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﺎن ﺑﺎزﻳﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ را وارد ﺁن‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ازﺁن ﺑﺎزﯼ ﺑﻴﺮون ﺑﺮوﻳﻢ‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ از ﺁن ﺑﻴﺮون ﻣﻴﺮوﻳﻢ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﻴﺮون‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﻋﻴﻦ هﻤﺎن ﺑﺎزﻳﺴﺖ‪ ،‬هﻴﭻ ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را از اﻳﻦ ﺑﺎزﯼ ﺑﻴﺮون ﻧﮕﻬﺪارد‪ ،‬و ﻳﺎ وارد ﺑﺎزﯼ ﺑﺸﻮد و‬
‫ﻗﺼﺪ ﺑﺮدن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﺂﻳﺪ ﺗﻮﯼ ﺑﺎزﯼ و ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺑﺮدن هﻢ ﻣﻴﺂﻳﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﮔﺮم هﻢ ﻣﻴﺒﺎزد‪ ،‬و ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻋﻤﺮش هﻢ اداﻣﻪ‬
‫ﻼ ﻧﻔﺲ ﺑﺎزﯼ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ دو ﺳﻮﯼ وﺟﻮد دارد‪ ،‬رﻗﺎﺑﺘﯽ وﺟﻮد دارد‪ .‬دوﻃﺮف‬ ‫ﺧﻮاهﺪ داد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺻ ً‬
‫هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ درﮔﻴﺮﻧﺪ و در ﮐﺶ ﻣﮑﺶ اﻧﺪ و رهﺎ ﻧﻤﻴﮑﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻼﺧﺮﻩ ﻳﮑﯽ ﺑﺮ دﻳﮕﺮﯼ ﭘﻴﺮوز ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﺎزﯼ ﻳﺎ‬
‫ﻼ دو ﻃﺮف درﺁﻧﺠﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻣﺘﻀﻤﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻗ ً‬

‫ﻣﻮﻟﻮﯼ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ در ﺟﻬﺎن ﻋﺎرﻓﺎن اﻳﻨﻄﻮرﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻬﺶ ﻣﺘﻌﻠﻘﻨﺪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻋﻴﻦ‬
‫ﺣﻀﻮر و وﺣﺪت ﻳﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ و ﺳﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﻻﻳﯽ ﮐﻪ درﺁن ﺟﻬﺎن اﺳﺖ از ﺟﻨﺲ ﮐﺎﻻهﺎﯼ دﻋﻮا ﮐﺮدﻧﯽ و ﮐﺶ ﻣﮑﺶ‬
‫ﮐﺮدﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬هﻤﺎﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان در ﻗﺮﺁن ﺁﻣﺪﻩ " ﻻ ﻧﻔﺮق ﺑﻴﻦ اﺣﺪ ﻣﻦ رﺳﻠﻪ ‪ -‬ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان هﻴﭻ‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻗﺎﻳﻞ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ " و ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ هﻢ دﻋﻮاﻳﯽ ﻧﺒﻮدﻩ و ﻣﺎ هﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﻴﻨﺸﺎن دﻋﻮاﻳﯽ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ از ﺟﺎﻳﯽ‬
‫ﻣﻴﺂﻳﻨﺪ ﮐﻪ دﻋﻮاﺧﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﮐﺶ ﻣﮑﺶ ﺁﻓﺮﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ازﮐﺎﻻﻳﯽ و از ﺟﻨﺴﯽ ﺳﺨﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ و ﭼﻴﺰﯼ را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ او را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻳﺎ اﮔﺮ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ دﻳﮕﺮ دﻋﻮاﻳﯽ ﻧﻤﻴﮑﻨﺪ‪ .‬هﻤﺎن وﺣﺪت و ﺗﺴﺎﻟﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ اوﻟﻴﺎء هﺴﺖ‬
‫ﺁﻧﻮﻗﺖ ﺑﻴﻦ ﭘﻴﺮواﻧﺸﺎن هﻢ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬و دﻳﮕﺮ اﻳﻨﮑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻳﮑﯽ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭼﻨﺎن روﺣﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻬﻢ ﻧﺰدﻳﮏ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد ﮐﻪ ﮔﻮﻳﯽ ﻳﮏ ﻧﻔﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ در ﻳﮏ ﻋﺼﺮ زﻳﺴﺖ ﮐﻨﻨﺪ و ﭼﻪ در ﻋﺼﺮهﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻧﮑﺎﺗﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺼﺮاﺣﺖ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﺑﻴﺎن ﻣﻴﮑﻨﺪ ‪:‬‬
‫ﻳﮏ ﺷﻮد ﭼﻮن ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎن را ﺑﻔﺸﺮﯼ‬ ‫ﮔﺮ دو ﺻﺪ ﺳﻴﺐ و ﮔﻼﺑﯽ ﺑﺸﻤﺮﯼ‬
‫ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﺻﺪ ﺗﺎ ﺳﻴﺐ ﻳﺎ ﺻﺪ ﺗﺎ ﮔﻼﺑﯽ در اﻳﻨﺠﺎ دارﻳﻢ‪ ،‬و اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺘﻌﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺎن هﻢ ﺟﻬﺎن اﻋﺪاد اﺳﺖ‬
‫اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺂﻳﻴﺪ ﺁب اﻳﻦ ﻣﻴﻮﻩ هﺎ را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻮﻗﺖ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻴﺸﻮﻧﺪ ﺻﺪ ﺗﺎ ﺳﻴﺐ ﻳﺎ ﮔﻼﺑﯽ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ اون‬
‫روح و اون ﺟﻮهﺮ راﻩ ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻳﺪ از ﺗﻌﺪد ﻣﻴﮕﺬرﻳﺪ و ﺑﻪ وﺣﺪت ﻣﻴﺮﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺗﺠﺰﻳﻪ و اﻓﺮاد ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫در ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻧﺴﺒﺖ و اﻋﺪاد ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﺗﻮ ﺑﻤﻌﻨﯽ ﮔﻴﺮ ﺻﻮرت ﻧﺎﺧﻮﺷﺴﺖ‬ ‫اﺗﺤﺎد ﻳﺎر ﺑﺎ ﻳﺎران ﺧﻮﺷﺴﺖ‬
‫ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﯽ زﻳﺮ ﺁن وﺣﺪت ﭼﻮ ﮔﻨﺞ‬ ‫ﺻﻮرت ﺳﺮﮐﺶ ﮔﺪازان ﮐﻦ ﺑﻪ رﻧﺞ‬
‫ﺧﻮد ﮔﺪازد اﻳﻦ دﻟﻢ‪ ،‬ﻣﻮﻻﻳﻢ او‬ ‫ور ﺗﻮ ﻧﮕﺪازﯼ‪ ،‬ﻋﻨﺎﻳﺖ هﺎﯼ او‬
‫او ﻧﻤﺎﻳﺪ هﻢ ﺑﻪ دﻟﻬﺎ ﺧﻮﻳﺶ را‬ ‫او ﺑﺪوزد ﺧﺮﻗﻪ ﯼ دروﻳﺶ را‬
‫ﺑﯽ ﺳﺮ و ﺑﯽ ﭘﺎ ﺑﺪﻳﻢ ﺁن ﺳﺮ هﻤﻪ‬ ‫ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻮدﻳﻢ و ﻳﮏ ﮔﻮهﺮ هﻤﻪ‬
‫ﺑﯽ ﮔﺮﻩ ﺑﻮدﻳﻢ و ﺻﺎﻓﯽ هﻤﭽﻮ ﺁب‬ ‫ﻳﮏ ﮔﻮهﺮ ﺑﻮدﻳﻢ هﻤﭽﻮن ﺁﻓﺘﺎب‬
‫ﺷﺪ ﻋﺪد ﭼﻮن ﺳﺎﻳﻪ هﺎﯼ ﮐﻨﮕﺮﻩ‬ ‫ﭼﻮن ﺑﺼﻮرت ﺁﻣﺪ ﺁن ﻧﻮر ﺳﺮﻩ‬
‫ﺗﺎ رود ﻓﺮق از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻓﺮﻳﻖ‬ ‫ﮐﻨﮕﺮﻩ وﻳﺮان ﮐﻨﻴﺪ از ﻣﻨﺠﻨﻴﻖ‬
‫درﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﺜﻨﻮﯼ ﻣﺜﺎﻟﯽ دﻳﮕﺮﯼ ﻣﻴﺂورد‪ ،‬ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﮐﻪ هﺮﮐﺪام ﺑﺎ‬
‫دﻳﻮارﯼ از دﻳﮕﺮﯼ ﺟﺪا ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎز ﺗﻌﺪد اﻳﻨﺠﺎ هﻢ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ و ﻟﺬا ﻣﻴﮕﻮﺋﻴﻢ ﭼﻨﺪﺗﺎ ﺧﺎﻧﻪ دراﻳﻨﺠﺎ وﺟﻮد‬
‫دارد‪ .‬در اﺻﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﮑﯽ اﻧﺪ اﮔﺮ دﻳﻮارهﺎ را ﺑﺮدارﻳﻢ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﺎد ﺑﻪ درﻳﺎ ﻣﻴﻮزد ﺗﻤﻮج ﭘﻴﺪا ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬و ﻣﺎ ﭼﻨﺪﺗﺎ ﻣﻮج‬
‫ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ و ﻣﻴﮕﻮﺋﻴﻢ ﻣﻮﺟﻬﺎ ‪ ،‬درﺣﺎﻟﻴﮑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎد اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ را در ﻋﺪد ﺁوردﻩ و ﺗﻌﺪد از ﺁﻧﺠﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺎرﺿﻴﺴﺖ‪،‬‬
‫از ﺑﻴﺮون ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎد ﻳﻌﻨﯽ هﻤﻴﻦ ﺑﺪﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ روح اﻓﺰودﻩ ﺷﺪﻩ و ﻣﻴﺎن ﺁﻧﻬﺎ دﻳﻮار ﮐﺸﻴﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﻳﻮارهﺎ را ﺷﻤﺎ ﻧﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ دﻳﻮارهﺎ را ﺑﺮدارﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻮﻗﺖ اﻳﻦ ارواح ﻳﮑﯽ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﮏ ﻧﻔﺮﻧﺪ و ﭼﻨﺪ‬
‫ﻧﻔﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻢ ﻳﮑﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و هﻢ ﻳﮑﺼﺪ هﺰار‬ ‫ﮔﺮ ﻳﮑﯽ ﺑﻴﻨﯽ از اﻳﺸﺎن ﻳﺎ دو ﻳﺎر‬
‫اﮔﺮ ﻳﮑﯽ از ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺒﻴﻨﯽ اﻧﮕﺎر هﻤﻪ ﯼ ﺁﻧﻬﺎ را دﻳﺪﻩ اﯼ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺼﺮﻳﺤﺎت در ﮐﻼم ﻣﻮﻟﻮﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﻮﻳﺎ هﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ‬
‫اهﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﮐﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻳﻌﻨﯽ ﭼﯽ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻴﮑﻪ از ﻋﺎﻟﻢ داﻧﺶ ﺑﮕﺬرﻳﺪ و ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻴﻨﺶ ﺑﺮﺳﻴﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اون ﻋﺎﻟﻤﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﮕﺎهﻬﺎ ﺑﻪ او دوﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬وﺣﺪت‬
‫اﺳﺖ و ﺣﻀﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺪم ﮐﺜﺮت اﺳﺖ و ﻳﮑﭙﺎرﭼﮕﻴﺴﺖ‪ ،‬و ادراﮎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺎﻣﻼن و واﺟﺪان ﺁن‬
‫ﺑﻴﻨﺶ هﻢ ﻣﺘﺼﻒ ﺑﻪ اﻳﻦ اوﺻﺎف هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﺁن وﺣﺪت‪ ،‬ﺁن ﻋﺪم ﮐﺜﺮت‪ ،‬ﺁن ﺣﻀﻮر و ﻳﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ‪ ،‬ﺁن ﻋﺪم ﻏﻴﺒﺖ‬
‫و ﻋﺪم ﻏﻔﻠﺖ در ﺁﻧﻬﺎ هﻢ ﺟﺎرﻳﺴﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺁﻧﻬﺎ هﻢ در ﺣﻘﻴﻘﺖ روح واﺣﺪ و ﻳﺪ واﺣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻟﻌﺮض‬
‫ﻣﺘﻌﺪد ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ذات‪ ،‬ﺑﻪ واﻗﻊ‪ ،‬و ﺑﻪ ﮔﻮهﺮ اﻳﻨﻬﺎ ﻳﮏ اﻧﺴﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺠﻠﯽ ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺗﺠﻠﯽ‬
‫واﺣﺪ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ ارواح ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و ﻋﺎرﻓﺎن درﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﮑﯽ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ "ﻳﮑﯽ" ﺣﺘﯽ ﻳﮑﯽ ﻋﺪدﻳﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ‬
‫"ﻳﮑﯽ" ﺑﻤﻌﻨﯽ اﺷﺘﺮاﮎ در ﻳﮏ ﻣﻌﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ از ﺣﻴﺚ ﺷﺪت اﺗﺼﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ دارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﮑﯽ از ﺁﻧﻬﺎ در‬
‫ﺟﺎﻳﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻮﻳﯽ هﻤﻪ ﯼ ﺁﻧﻬﺎ درﺁﻧﺠﺎ ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ و درﺣﻘﻴﻘﺖ هﻴﭻ ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻤﻴﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫وﻟﯽ هﻤﻨﺸﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺎ وﻟﯽ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ‪ .‬اﻳﻦ درﺳﺖ ﺷﺒﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻗﯽ ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ ﺑﺮ ﻟﺐ درﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﮐﻨﺎر‬
‫اﻳﻦ ﺳﺎﺣﻞ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﻳﺎ ﮐﻨﺎر ﺳﺎﺣﻞ دﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺎﻵﺧﺮﻩ ﺑﺮ ﻟﺐ هﻤﺎن درﻳﺎ هﺴﺘﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺧﺘﻼف ﻣﺆﻣﻦ و ﮔﺒﺮ و ﻳﻬﻮد از اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮﮔﺎﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ اﺧﺘﻼف هﻢ اﺧﺘﻼف ﮔﻮهﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ‬
‫هﻢ هﻤﻴﻦ ﭼﻴﺰﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﻋﺮض ﮐﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺎﯼ ﻣﻌﻨﺎ ﮔﻴﺮ ﺻﻮرت ﻧﺎﺧﻮﺷﺴﺖ‬ ‫اﺗﺤﺎد ﻳﺎر ﺑﺎ ﻳﺎران ﺧﻮﺷﺴﺖ‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ در ﻗﺪرت ﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻴﺘﻮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﯽ ﺑﺮﺳﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﭘﺮدﻩ را از ﺟﻠﻮﯼ ﺗﻮ ﺑﺮدارﻧﺪ ﺗﺎ ﺁن ﮔﻨﺞ ﻧﻬﻔﺘﻪ‬
‫در زﻳﺮ اﻳﻦ ﮐﺜﺮت را ﮐﺸﻒ ﮐﻨﯽ و درﮎ ﮐﻨﯽ‪ .‬ﻋﻠﯽ اﯼ اﻟﺤﺎل وﺣﺪت ﮔﻮهﺮﯼ ادﻳﺎن ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ اﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﻋﺎرﻓﺎن ﻣﺎ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﺁﻳﻪ ﯼ ﺷﺮﻳﻔﻪ " ﻻ ﻧﻔﺮق ﺑﻴﻦ اﺣﺪ ﻣﻦ رﺳﻠﻪ " هﻢ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻳﮏ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﭼﻴﺰﻳﺴﺖ ﭼﻮن ﺁن درﻳﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺎن از ﺁﻧﺠﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ و ﻣﺎهﻴﺎن ﺁﻧﺠﺎ هﺴﺘﻨﺪ درﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﮏ اﻣﺮ واﺣﺪ اﺗﺼﺎﻟﯽ‬
‫ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ و وﺣﺪت در ﺁﻧﺠﺎ ﺑﺠﺎﯼ ﮐﺜﺮت و ﻏﻴﺮت ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﮑﯽ از ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﺑﺮﮐﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻴﻨﺶ‪ ،‬دراﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﺘﺮﺗﺐ اﺳﺖ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻳﻘﻴﻦ‬
‫و ﺳﮑﻴﻨﻪ ﮐﻪ ﻧﺰد ﻋﺎرﻓﺎن و ﺣﺎﻣﻼن اﻳﻦ ﺑﻴﻨﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﻬﻤﯽ را ﮐﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﻏﻴﺮ از ﺟﺬم اﺳﺖ‪ ،‬اﻓﺮادﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﯼ ﺧﻮدﺷﺎن ﺟﺬم دارﻧﺪ و ﺁﻧﺮا ﺻﺤﻴﺢ و ﺣﻖ‬
‫ﻼ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮ دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻦ از‬ ‫ﻣﯽ ﭘﻨﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺳﺮش ﻧﺰاع ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﮑﺎر هﻢ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دﻳﮕﺮان درﻣﻴﺎﻓﺘﻨﺪ و اﺻ ً‬
‫ﻋﻘﻴﺪﻩ ﯼ ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ را ﻟﺰوﻣًﺎ ﻧﻤﻴﺘﻮان ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻳﻘﻴﻦ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﻳﻘﻴﻦ ﮐﺎﻻﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻤﻴﺎﺑﻴﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد‬
‫ﭼﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ارزاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻳﻨﻘﺪر داراﯼ اهﻤﻴﺖ ﻧﻤﻴﺸﺪ‪ ،‬و اﻳﻨﻘﺪر هﻢ ﺑﺮاﻳﺶ زﺣﻤﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ و ﺗﺮوﻳﺞ ﻧﻤﻴﮑﺮدﻧﺪ‬
‫در رواﻳﺎت دﻳﻨﯽ هﺴﺖ ﮐﻪ " ﻧﺎدرﺗﺮﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗﯽ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﻳﻘﻴﻦ اﺳﺖ " ﭘﺲ اﻣﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻤﻴﺎﺑﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ ﻳﻘﻴﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬هﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﮏ ﮐﺮد‪ ،‬هﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺨﻨﺸﺎن را ﺑﺎ ﺗﺮدﻳﺪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫اهﻞ ﺟﺬم ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﺣﺘﯽ ﺳﺮ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان دﻋﻮا ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ و ﭘﺎﻓﺸﺎرﯼ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﺑﺮ ﻣﻮاﺿﻊ ﺧﻮدﺷﺎن‬
 ‫ﺁﻧﻬﻢ ﻣﻮاﺿﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺪﺳﺖ ﺁوردﻧﺶ ﮐﻤﺘﺮﻳﻦ زﺣﻤﺘﯽ هﻢ ﻧﮑﺸﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴﺪﯼ‪ ،‬ﺁﺑﺎء و اﺟﺪادﯼ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ‪ ،‬ﻳﮏ‬
‫ﭼﻴﺰﯼ در ذهﻨﺸﺎن ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺣﺎﺿﺮ هﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ دﺳﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ‪ ،‬و ﻓﮑﺮ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮﺻﻮاﺑﯽ هﻢ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻴﺪهﻨﺪ ‪:‬‬
‫ﺑﯽ ﺧﺒﺮ از ﻣﻌﺼﻴﺖ‪ ،‬ﺟﺎن ﻣﻴﮑﻨﺪ‬ ‫ﺧﻮاﺟﻪ ﭘﻨﺪارد ﮐﻪ ﻃﺎﻋﺖ ﻣﻴﮑﻨﺪ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﺷﮑﻢ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ را هﻢ ﭘﺎرﻩ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ را هﻢ ﻣﻤﮑﻨﻪ ﺟﻬﺎد ﻓﯽ ﺳﺒﻴﻞ اﷲ اﺳﻤﺶ را ﺑﮕﺬارد‪ .‬زﻧﺪﮔﯽ‬
‫را ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﺗﻠﺦ ﻣﻴﮑﻨﺪ ﺑﻪ اﺳﻢ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎ ﻳﻘﻴﻦ دارﻳﻢ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻣﺎن‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻳﻘﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﺳﻤﺶ ﺟﺬم اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺬﻣﻬﺎ‬
‫ﻼ در زﻣﺎن هﻴﺘﻠﺮ‪ ،‬اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎ ﻳﮏ ﻣﻠﺖ ﺑﺮﺗﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻠﻘﻴﻨﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺳﺮﺑﺎزهﺎ‬ ‫هﻢ اﻳﺠﺎد ﮐﺮدﻧﺶ ﺑﺴﻴﺎر راﺣﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜ ً‬
‫ﭼﻨﺎن ﺗﺮوﻳﺞ و راﺳﺦ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ واﻗﻌًﺎ ﻋﻘﻴﺪﻩ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻓﻀﺎﯼ ﺣﻴﺎﺗﯽ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﺷﺎن اﻳﺠﺎد ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬و اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯼ ﺧﻮدﺷﺎن را ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺪهﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﯼ ﻧﮋاد ﺑﺮﺗﺮ را ﺑﻪ هﻤﻪ‬
‫دادﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻧﮋادهﺎﯼ ﻓﺮوﺗﺮ و ﭘﺴﺖ ﺗﺮ را از ﺻﺤﻨﻪ ﯼ دﻧﻴﺎ ﺣﺬف ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬هﻴﺘﻠﺮ ﺻﺮﻳﺤًﺎ در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎﻳﺶ ﻣﻴﮕﻔﺖ‬
‫ﮐﻪ " اﮔﺮ ﻣﺎ ﻧﮋادهﺎﯼ ﭘﺴﺖ ﺗﺮ را ﺣﺬف ﻧﮑﻨﻴﻢ ﻳﮏ روزﯼ ﻣﻴﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﮐﺮم هﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﺣﺎﮐﻢ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ هﻤﻴﻨﻄﻮرﯼ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬از ﮐﺮم هﺎ ﺷﺮوع ﺷﺪﻩ و هﻤﻴﻨﻄﻮر ﻣﻮﺟﻮدات ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺗﺮ و ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮ ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ اﻳﻨﺠﺎ دﻗﺖ ﻧﮑﻨﻴﻢ و اﺟﺎزﻩ ﺑﺪهﻴﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﮋادهﺎﯼ ﭘﺴﺖ ﺗﺮ هﻢ ﻋﺮض اﻧﺪام ﺑﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺮدﻩ‬
‫ﺧﺮدﻩ ﭼﺮخ ﺗﮑﺎﻣﻞ را ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺧﻮاهﻨﺪ اﻧﺪاﺧﺖ و رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ هﻤﺎن ﮐﺮم هﺎ ﺧﻮاهﻨﺪ رﺳﺎﻧﺪ "‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ‬
‫ﺑﺎﻓﯽ هﺎ و ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻵﺧﺮﻩ ﻳﮏ ﻋﺪﻩ را ﻣﻌﺘﻘﺪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺠﻨﮕﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ دﻳﮕﺮان را ﻓﺮو ﺑﮑﺸﻴﻢ و از‬
‫ﺻﺤﻨﻪ ﯼ زﻣﻴﻦ ﺣﺬف ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﮐﺎﺷﺘﻦ اﻳﻨﺠﻮر ﻳﻘﻴﻦ هﺎ در دل اﻓﺮاد ﮐﺎر ﺧﻴﻠﯽ ﺁﺳﺎﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻳﮏ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﯽ‬
‫ﻗﺪر ﻗﺪرت را در دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮐﺸﺖ و زرع ﺑﮑﻨﻴﺪ در اذهﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬هﺮ ﺑﺬرﯼ را ﮐﻪ دﻟﺘﺎن ﻣﻴﺨﻮاهﺪ‬
‫ﺑﭙﺎﺷﻴﺪ و ﺑﻌﺪ هﻤﻴﻨﻄﻮر ﺁﺑﻴﺎرﯼ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬و ﻧﻬﺎﻳﺘًﺎ ﻳﮏ ﭼﻨﺪﺗﺎﻳﯽ ﺳﺒﺰ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﻴﮑﻨﺪ و اﻓﺮاد را ﻣﺮﻋﻮب اﻳﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‬
‫ﻼ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﭘﺮﭘﺎﮐﺎﻧﺪاﯼ رﺳﺎﻧﻪ اﯼ‬ ‫ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬ﺿﻤﻨًﺎ اﻳﻦ را هﻢ در ﭘﺮاﻧﺘﺰ ﻋﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دﻳﻨﯽ اﺻ ً‬
‫اﻣﺮوز ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻳﮏ ﻋﺪﻩ اﯼ ﻋﻮﺿﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻎ دﻳﻦ ﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﮐﺴﯽ را ﭼﻨﺎن زﻳﺮ‬
‫ﺑﻤﺒﺎران ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﯽ ﻗﺮار ﺑﺪهﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﺮﻋﻮب ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﺎ ﺑﺸﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﮐﺎر را ﺑﮑﻨﻴﻢ در واﻗﻊ ﻣﺎ ﻣﺠﺎل اﺧﺘﻴﺎر و‬
‫اﻧﺘﺨﺎب را از او ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻳﻢ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ در دﻳﻦ ﺑﻨﺎم ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ اﺑﻼغ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﻴﺸﻮد ﻳﻌﻨﯽ دﻋﻮت‪.‬‬
‫ﻼ ﻳﮏ دوﺳﺘﯽ از ﺷﻤﺎ دﻋﻮت ﻣﻴﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﻣﺎ ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬و ﺷﻤﺎ هﻢ ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫دﻋﻮت‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺜ ً‬
‫و ﺳﺒﮏ وﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﻴﮑﻨﻴﺪ‪ ،‬و ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ هﻢ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ زور و ﻓﺸﺎرﯼ هﻢ ﻧﺪارد ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ ﺑﻪ ﻟﺮزﻩ ﺑﻴﺎﻓﺘﻴﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ‬
‫ﺟﻮاب ﻧﻪ ﺑﺎو ﺑﺪهﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮ ﻣﻦ را ﺑﺒﺮد و ﭼﻪ و ﭼﻪ‪ .‬ﺑﺎﻵﺧﺮﻩ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ هﺴﺖ و ﺁزادﯼ هﺴﺖ و ﺑﻌﺪ هﻢ‬
‫ﺟﻮاب رد و ﻳﺎ ﻗﺒﻮل ﻣﻴﺪهﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻤﺒﺎران ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﯽ دﻗﻴﻘًﺎ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﮑﺮ ﻧﮑﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺟﻮاب ﺳﺆال را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺪهﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از هﺮ ﻃﺮف ﺑﺮوﻳﺪ ﺑﻪ هﻤﺎن ﺟﻮاﺑﯽ ﮐﻪ از ﻗﺒﻞ ﺑﺮاﯼ ﺷﻤﺎ ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﺑﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﻟﺬا اﻳﻦ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ اﺳﻤﺶ دﻋﻮت ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﺑﻼغ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻋﻠﯽ اﻟﺨﺼﻮص در ﻋﺎﻟﻢ دﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﻴﮕﻮﺋﻴﻢ‬
‫ﻻ اﮐﺮاﻩ ﻓﯽ اﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ در اﻣﺮ دﻳﻦ دﻳﮕﺮ اﺟﺒﺎرﯼ ﭘﺪﻳﺪ ﺁورد‪ .‬ﻋﻠﯽ اﯼ اﻟﺤﺎل ﺑﺎ اﻳﻦ روش ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺷﻤﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺟﺬم ﺑﻮﺟﻮد ﺁورﻳﺪ و ﻧﻪ ﻳﻘﻴﻦ‪ .‬ﺟﺬم ﻳﮏ ﺁﺛﺎرﯼ دارد و ﻳﻘﻴﻦ هﻢ ﺁﺛﺎر دﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬و اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﺮد‬
‫ﻣﺎ در رواﻳﺎت دارﻳﻢ ﮐﻪ " ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺎدرﺗﺮ و ﻋﺰﻳﺰﺗﺮ از ﻳﻘﻴﻦ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ " ﻳﻘﻴﻦ از ﻋﻼﺋﻢ و ﺁﺛﺎرش ﺳﮑﻴﻨﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺁراﻣﺶ و ﺳﻌﻪ ﺻﺪر ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺁﺛﺎر و ﻋﻼﺋﻢ ﺟﺬم ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻋﺪم ﺗﺤﻤﻞ و اهﻞ ﻣﺪارا‬
‫ﻧﺒﻮدن ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﭼﻨﺎن دﻳﺪﮔﺎهﺶ ﺗﻨﮓ ﻣﻴﺸﻮد و درهﻤﺎن ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺧﺎص و ﮐﻮﭼﮑﯽ ﮐﻪ ﺧﻮدش دارد ﻣﺤﺼﻮر‬
‫و ﻣﺤﺒﻮس ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﻳﯽ و ﻣﺠﺎﻟﯽ ﺑﺮاﯼ هﻴﭻ ﮐﺲ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎز ﻧﻤﻴﮑﻨﺪ و ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ هﻤﻪ ازﺁن داﻳﺮﻩ ﯼ اﻧﺴﺎﻧﻴﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ او ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻴﮑﻨﺪ ﺑﻴﺮون ﺧﻮاهﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﻟﺬا ﺑﺮاﻓﺘﺎدﻧﯽ و ﺑﺮﮐﻨﺪﻧﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬درﺣﺎﻟﻴﮑﻪ اهﻞ ﻳﻘﻴﻦ اهﻞ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‬
‫و اهﻞ ﻣﺪارا و ﺳﻌﻪ ﺻﺪر و ﻋﻔﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﯽ ﻓﻬﻤﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﺮدم ﺟﻮرهﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺮف ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ و ﻋﻘﻴﺪﻩ دارﻧﺪ‪.‬‬
 ‫داﺳﺘﺎﻧﯽ در ﻣﺜﻨﻮﯼ هﺴﺖ ﮐﻪ ‪ :‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﯽ هﻨﻮز ﭼﻮﭘﺎن ﺑﻮد و ﺑﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮﯼ ﻣﺒﻌﻮث ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﮏ‬
‫روز ﮔﻮﺳﻔﻨﺪﯼ از ﮔﻠﻪ ﯼ او ﮔﺮﻳﺨﺖ‪ .‬ﻣﻮﺳﯽ )ع( هﻢ ﺑﺪﻧﺒﺎل او دوان ﺷﺪ ﺗﺎ او را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دوﻳﺪ و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ هﻢ‬
‫ﻣﻴﺪوﻳﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ از ﮔﻠﻪ ﺧﻴﻠﯽ دور ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬روز ﮔﺬﺷﺖ و ﻏﺮوب ﺷﺪ‪ ،‬و دﻳﮕﺮ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ از ﻓﺮط ﺧﺴﺘﮕﯽ اﻳﺴﺘﺎد‪ .‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻳﮏ ﭼﻮﭘﺎﻧﯽ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺴﻠﻄﯽ ﺑﺮ ﺁن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﯽ زﺑﺎن ﺧﻮدش دارد‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪﯼ ﮐﻪ او را‬
‫اﻳﻨﻄﻮر ﺧﺴﺘﻪ ﮐﺮدﻩ و از ﮐﺎر ﺑﺎزداﺷﺘﻪ اش‪ .‬ﻳﮏ روز ﺗﻤﺎم او را اﻳﻨﻄﻮر ﺑﻪ دوﻧﺪﮔﯽ و زﺟﺮ و ﻓﻼﮐﺖ اﻓﮑﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪،‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ اﻳﺴﺘﺎد ﻣﻮﺳﯽ)ع( هﻢ اﻳﺴﺘﺎد‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر هﺮ ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻠﯽ ﻣﻴﺮﻓﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﻮﺳﯽ )ع( هﻴﭻ ﻇﻠﻤﯽ‪ ،‬ﺟﻮرﯼ‬
‫زﺟﺮﯼ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﻴﻮان ﻧﮑﺮد‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ او را ﺑﻘﻞ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮔﻴﺮم ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻨﺖ رﺣﻤﯽ ﻧﺒﻮد ﺟﺎن ﺗﻮ ﺑﺮ ﺗﻮ ﭼﺮا اﺳﺘﻢ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﻦ رﺣﻢ ﻧﮑﺮدﯼ ﭼﺮا ﺧﻮدت را ﺧﺴﺘﻪ ﮐﺮدﯼ ؟ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻼﺋﮏ‬
‫ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ اﻳﻦ ﺁدم ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﯼ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮﻳﺴﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻪ ﻧﺒﻮت را هﻤﯽ زﻳﺒﺪ ﻓﻼن‬ ‫ﮔﻔﺖ ﻳﺰدان ﺑﺎ ﻣﻼﺋﮏ ﺁن زﻣﺎن‬
‫ﺣﺎﻻ ﺁدﻣﯽ ﮐﻪ ﺁﻣﺎدﻩ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﮑﻢ ﻳﮏ ﮐﺲ دﻳﮕﺮﯼ را ﺑﺮاﺣﺘﯽ ﭘﺎرﻩ ﮐﻨﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﯼ ﺧﻮدش‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎ ﻳﮏ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﭼﻪ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد ؟ ﻗﺼﻪ اﻳﻨﻄﻮرﻳﺴﺖ‪ .‬و اﻳﻦ روﺣﻴﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ را ﻋﺎرف ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ ،‬و ﻟﺬا ﻳﻘﻴﻦ‬
‫ﻋﻼﻣﺖ دارد‪ ،‬اﻳﻨﻄﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ هﺮﮐﺴﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺳﺨﺎوت درﺟﺎﻧﺶ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﮐﺮﻳﻢ اﺳﺖ ﻓﺮق‬
‫دارد ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ واﻧﻤﻮد ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و ﮐﺮﻳﻢ ﻧﻤﺎﻳﯽ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻨﻄﻮر اﺳﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﮑﻴﻨﻪ و ﺳﻌﻪ ﺻﺪر‬
‫و ﺁراﻣﺶ رواﻧﯽ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﻘﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ در روﺣﻬﺎﯼ ﺑﺰرگ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻳﻢ‪ ،‬و درﺳﺖ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ دراﻳﻦ روﺣﻬﺎﯼ ﺗﻨﮓ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ دارﻧﺪ و ﻣﺪﻋﯽ ﻳﻘﻴﻦ هﻢ هﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻦ ﮐﻠﻤﻪ ﯼ ﺷﺮﻳﻒ را ﻧﺎ ﺑﺠﺎ‬
‫ﺑﮑﺎر ﻣﻴﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﮔﺸﺎدﻩ روﻳﯽ و ﻣﺪارا و ﺗﺤﻤﻞ را ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﭘﺲ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﻨﺶ درﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻧﺒﺎﻟﺶ ﻳﻘﻴﻦ و ﺳﮑﻴﻨﻪ‬
‫و ﺳﮑﻮن درﺁﻣﺪ و ﻧﻔﺲ از اﺿﻄﺮاب ﺧﺎرج و ﺧﺎﻟﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎران وار ﺑﺮ ﺑﺪ و ﺧﻮب ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﮎ و ﭘﻠﻴﺪ‬
‫ﺑﺒﺎرد‪ .‬و ﺁﻓﺘﺎب وار ﺑﺮ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺘﺎﺑﺪ و ﻧﻮر و ﮔﺮﻣﺎﯼ ﺧﻮدش را از ﭼﻴﺰﯼ درﻳﻎ ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ هﻤﻪ را ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺟﺬب ﮐﻨﺪ و ﻧﻮر هﺪاﻳﺖ را در دل ﺁﻧﺎن ﺑﺘﺎﺑﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ در اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺟﺬب ﻗﻠﻮب دﻳﮕﺮان ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و در‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﮐﺎﻣﻴﺎﺑﯽ و ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻟﻬﯽ هﻢ دﻧﺒﺎﻟﺸﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺪﮐﯽ از اﻳﻦ ﻳﻘﻴﻦ و ﺳﮑﻴﻨﻪ را دارا ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎودان ﻏﺮش ﮐﻨﺎن ﻧﺎﻳﺪ ﺑﮑﺎر‬ ‫ﺁﺳﻤﺎن ﺷﻮ اﺑﺮ ﺷﻮ ﺑﺎران ﺑﺒﺎر‬
‫ﻧﺎوان هﻤﺴﺎﻳﻪ در ﺟﻨﮓ ﺁورد‬ ‫ﺁب ﺑﺎران ﺑﺎغ ﺻﺪ رﻧﮓ ﺁورد‬
‫ﭘﺲ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻬﻢ در اﻳﻨﺠﺎ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺁن ﺗﻮﻓﻴﻘﯽ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان وﻋﺎرﻓﺎن و اﻓﺮاد اهﻞ ﻳﻘﻴﻦ و ﺳﮑﻴﻨﻪ‬
‫در ﺟﺬب ﻗﻠﻮب ﻣﺮدم ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻧﺪ ﻧﺼﻴﺐ ﻋﺎﻟﻤﺎن ﻧﺸﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﯽ و هﻴﭻ ﻣﺘﮑﻠﻤﯽ اﻳﻨﻄﻮر ﺁﺗﺶ در ﺧﺮﻣﻦ ﺗﻌﺎدل‬
‫ﺣﻴﺎت ﺁدﻣﻴﺎن ﻧﺰد ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان زدﻧﺪ‪ .‬و اﻳﻨﻄﻮر در زﻳﺮ و رو ﮐﺮدن و ورق زدن دﻓﺘﺮ ﺣﻴﺎت ﺁدﻣﻴﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮّش هﻢ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﮑﻴﻨﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻘﻴﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻴﻨﺶ از ﺟﻨﺲ روح ﺁدﻣﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻣﻐﺰﺷﺎن و ﺑﺎ ذهﻨﺸﺎن‬
‫ﺳﺮوﮐﺎر ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺶ دل ﺁدﻣﻴﺎن اﺳﺖ‪ .‬وهﺮﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ زﻣﺎم دل را ﺑﺪﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬زﻣﺎم‬
‫وﺟﻮد ﺁدﻣﯽ را ﺑﺪﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﮑﻪ اﻧﺴﺎن ﻳﮑﺪهﻢ اش ﻋﻘﻞ اﺳﺖ وﻟﯽ ﻧﻪ دهﻢ اش دل اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ ﮐﺴﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺁن را در اﺧﺘﻴﺎر ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺧﻮاهﻴﺪ دﻳﺪ ﮐﻪ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ در اﺧﺘﻴﺎرش ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ دﻳﮕﺮ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺮ‬
‫او ﺳﺠﺪﻩ ﺧﻮاهﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﻗﺒﺎل ﻻهﻮرﯼ رﺣﻤﺘﻪ اﷲ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺗﺄﻣﻼت ﺧﻮﺑﯽ ﮐﻪ در ﺑﺎب ﻣﻐﺮب زﻣﻴﻦ داﺷﺘﻪ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ در‬
‫ﻣﻐﺮب زﻣﻴﻦ ﻋﻘﻞ ﺧﻴﻠﯽ رﺷﺪ ﮐﺮدﻩ وﻟﯽ دل ﻓﺮو ﻧﻬﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻬﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻳﮏ ﺗﻤﺪن ﻧﺎ ﻣﺘﻌﺎدل و ﻧﺎﻣﻮزون‬
‫ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺗﺎ ﺑﺎل ﮔﺸﻮدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎرﺗﺮ اﺳﺖ‬ ‫از ﻣﻦ اﯼ ﺑﺎد ﺻﺒﺎ ﮔﻮﯼ ﺑﻪ داﻧﺎﯼ ﻓﺮﻧﮓ‬
‫ﻋﺠﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺗﻮ ﺑﻴﻤﺎرﺗﺮ اﺳﺖ‬ ‫ﻋﺠﺐ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﻋﺠﺎز ﻣﺴﻴﺤﺎ دارﯼ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ اﻋﺠﺎز ﻣﺴﻴﺤﺎ در ﺁﻧﺠﺎ ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ هﻤﺎن ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻣﻴﺮﻓﺘﻨﺪ ﭘﻴﺶ ﺣﻀﺮت ﻣﺴﻴﺢ )ع(‬
‫ﮐﻪ ﻋﻼج ﮐﻨﺪ و ﺷﻔﺎ ﺑﺪهﺪ‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ ﻋﻼج ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﺁن ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ ﮐﻪ ﺷﻔﺎ ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎﯼ‬
‫دﻳﮕﺮ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﯼ ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻩ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻮم و ﻃﺒﺎﺑﺖ دﺳﺘﺸﺎن و ﺗﻮاﻧﺎﺋﻴﺸﺎن ﺑﻪ ﺷﻔﺎﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻤﻴﺮﺳﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﺗﺸﺨﻴﺺ‬
‫درﺳﺘﯽ ﺑﻮد از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﯼ ﺣﮑﻴﻢ ﻋﺎرﻓﯽ ﭼﻮن او ﮐﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﻣﺪرﺳﻪ ﯼ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﺑﻮد و ﻣﻔﺘﺨﺮ ﺑﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺎﮔﺮدﯼ‪.‬‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺎ در ﻣﺸﺮق زﻣﻴﻦ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و اﮐﻨﻮن ﻣﺎ هﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﯼ‬
‫هﺮﻳﮑﯽ از اﻳﻦ دوﺗﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻴﻨﺶ ﺑﺮ داﻧﺶ‪ ،‬و ﻳﺎ داﻧﺶ ﺑﺮ ﺑﻴﻨﺶ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ ﻋﺪم ﺗﻮازن ﭘﺪﻳﺪ ﺧﻮاهﺪ ﺁورد‪ .‬و ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ‬
‫رهﺒﺮان ﻓﮑﺮﯼ هﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺸﻒ اﻳﻦ ﻋﺪم ﺗﻮازن‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺗﻮازن دﻋﻮت ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺿﻮع دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻨﺠﺎ اﺷﺎرﻩ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﻏﻤﻬﺎﯼ اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻨﮑﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮارد ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫واﮐﻨﺸﻬﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﺪ‪ .‬درواﻗﻊ اﻳﻨﻬﺎ ﻏﻢ دﻧﻴﺎ ﺧﻮردن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻏﻢ هﺎ ﻏﻢ هﺎﯼ ﻋﺎﻃﻔﻴﺴﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻴﺂﻳﻨﺪ ﻣﺜﻞ ﻳﮏ ﻣﻴﻬﻤﺎن و ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻖ ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﻬﺎد و اﺟﺎزﻩ داد ﺗﺎ ﻣﺪﺗﯽ هﻢ اﻗﺎﻣﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ زاﻳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫و رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ هﻢ ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﺷﺎدﻳﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن هﺴﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ هﻢ ﻣﻴﺂﻳﻨﺪ و ﻣﺜﻞ ﻳﮏ ﻣﻴﺰﺑﺎن ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻪ اﻗﺎﻣﺖ ﺁﻧﻬﺎ هﻢ ﺳﭙﺮﯼ ﺑﺸﻮد و روح ﺁدﻣﯽ را ﺗﺮﮎ ﺑﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻪ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﻏﻤﻬﺎ ﮐﺴﯽ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺧﻮدش را ﺑﺒﺎزد‪ ،‬و ﻧﻪ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺎدﻳﻬﺎ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻻزم اﺳﺖ و ﮐﺎر ﺳﺎدﻩ اﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل اﻳﻨﻬﺎ هﻤﻪ ﻏﻤﻬﺎ و‬
‫ﺷﺎدﻳﻬﺎﯼ ﻋﺎﻃﻔﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ اون ﺑﺪن ﺁدﻣﯽ را و ﺁن روﻳﻪ ﺧﻴﺎﻟﯽ وﺟﻮد ﺁدﻣﯽ را ﻓﺮا ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ وهﻤﻴﻦ و ﺑﺲ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫در ﺁدﻣﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬در ﺁدﻣﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺣﺴﺎب روﺣﺸﺎن را از ﺧﻴﺎل ﺧﻮدﺷﺎن ﺟﺪا ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻣﺮاﺗﺐ‬
‫را هﺮﮐﺪام ﺣﻘﺶ را ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﻴﮕﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺣﻮال ﺑﺮﺁدﻣﯽ ﻋﺎرض ﻣﻴﺸﻮد و هﻴﭽﮑﺲ هﻢ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺑﻪ ﻣﻼﻣﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ )ع( " هﻴﭽﮑﺲ‬
‫را ﻧﻤﻴﺸﻮد ﻣﻼﻣﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﺎدرت را دوﺳﺖ دارﯼ " ﭼﻮن او ﻣﺎدر ﻣﺎﺳﺖ و ﻣﺎ در داﻣﺎن او ﭘﺮوردﻩ ﺷﺪﻩ اﻳﻢ‬
‫ﻟﺬا دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ دﻧﻴﺎ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻼﻣﺘﯽ داﻧﺴﺖ‪ ،‬و اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﯼ ﺧﻴﺎل‪ .‬ﻣﺜﻞ زﺧﻤﻴﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺪن ﮐﺴﯽ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺧﻮدش را ﺧﻼﺻﻪ ﯼ در ﺑﺪن ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬درﺁن ﺻﻮرت زﺧﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺪن او ﻣﻴﺮﺳﺪ‬
‫ﻣﺴﺎوﻳﺴﺖ ﺑﺎ زﺧﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻤﻪ ﯼ ﺷﺨﺼﻴﺖ او رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﻴﺰﯼ از اﻳﻦ زﺧﻢ دﻳﮕﺮ ﻣﺼﻮن و ﻣﻌﺎف ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم هﺴﺘﯽ او زﺧﻤﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻮن هﺴﺘﯽ ﺧﻮد را در ﺑﺪن ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ ﻣﻴﺪﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮدرا ﻓﺮاﺗﺮ از ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ و ﺑﺪﻧﯽ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬زﺧﻤﻬﺎ زﺧﻤﻬﺎﻳﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮ روح او ﮐﺎرﯼ ﻧﻴﺴﺖ و ﻓﻘﻂ ﺑﺪن او را درﺑﺮ ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻏﻤﻬﺎﯼ اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ هﻢ هﻤﻴﻦ ﺣﮑﻢ را دارﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻤﻬﺎﯼ ﻋﺎﻃﻔﯽ‬
‫ﺧﻮردن‪ ،‬ﻳﮏ ﻏﻢ اﺳﺖ وﻏﻤﻬﺎﯼ ﻋﻘﻠﯽ ﺧﻮردن هﻢ ﻳﮏ ﻏﻢ دﻳﮕﺮﻳﺴﺖ‪ .‬ﻏﻤﻬﺎ و ﺷﺎدﻳﻬﺎﯼ اﻳﻦ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻋﺎﻃﻔﯽ هﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻼ ﻣﺎ هﻨﻮز وارد ﺟﻬﺎن‬
‫ﻼ اﻳﻦ ﻏﻤﻬﺎ و ﺷﺎدﻳﻬﺎ ﺧﻮد اﻳﻦ ﺟﻬﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﺻ ً‬
‫و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪن ﺁدﻣﯽ را ﻓﺮا ﮔﻴﺮﻧﺪ و اﺻ ً‬
‫ﻼ وﻗﺘﯽ ﺻﺤﺒﺖ از ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ‬ ‫دﻳﮕﺮﯼ ﻧﺸﺪﻩ اﻳﻢ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺻﺤﺒﺖ از زهﺪ ﻣﻴﺸﻮد وﻗﺘﯽ ﺻﺤﺒﺖ از ﺗﺮﮎ دﻧﻴﺎ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬اﺻ ً‬
‫دﻧﻴﺎ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻧﺰد اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﻧﺪارد‪ .‬ﺧﻮد اﻳﻦ ﻏﻤﻬﺎ ﻋﻴﻦ اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮد اﻳﻦ ﺷﺎدﻳﻬﺎ ﻋﻴﻦ‬
‫اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻴﺎل ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﺎﻃﻔﻪ ﯼ ﻣﺎ‪ ،‬ﺁن روﻳﻪ ﯼ ﺑﻴﺮوﻧﯽ وﺟﻮد ﻣﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﺗﻤﺎس ﻣﻴﮕﻴﺮد اﻳﻨﻬﺎ ﺟﺰو ﺧﻮد‬
‫اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﻮﻗﺖ ﻣﺎ ﻳﮏ ﻣﺎﻳﻊ ﻋﻘﻠﯽ و زﻳﺮﻳﻨﯽ دارﻳﻢ ﮐﻪ در ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﺪﮔﺎن ﺁن ﻻﻳﻪ هﺎﯼ زﻳﺮﻳﻦ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪﻩ و‬
‫ﺣﻖ ﺧﻮدش را ﻣﯽ ﻃﻠﺒﺪ‪ .‬اوﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺴﺎب ﺧﻮدش را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻏﻤﻬﺎ و ﺷﺎدﻳﻬﺎ روﺷﻦ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و اوﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ‬
‫داﻣﻦ ﻓﺮاﺗﺮ ﺑﮕﻴﺮد و ﻣﺘﺄﺛﺮ از اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺸﻮد‪ ،‬و هﻤﭽﻨﺎن ﮐﻪ ﺟﺴﻢ او در اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺸﻤﻮل اﻳﻦ اﺣﮑﺎم اﺳﺖ‪،‬‬
‫روﺣﺶ هﻢ در ﻳﮏ ﻋﺎﻟﻢ دﻳﮕﺮﯼ ﻣﺸﻤﻮل ﻳﮏ اﺣﮑﺎم دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻼ ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻣﺮاﺗﺐ‬

‫ﺣﺎﻻ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﮑﻠﻴﻔﯽ ﺑﺮاﯼ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻴﺴﺖ و ﻋﻤ ً‬
 ‫) ﮐﺘﺎﺑﻬﺎ ( را ازهﻢ ﺟﺪا ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬واﮐﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮدم ﻏﻮﻃﻪ ور درهﻤﻴﻦ ﻋﺎﻟﻤﻨﺪ! ﺑﻠﻪ اﻳﻦ ﺣﺮف درﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و درﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﺳﺨﻦ اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺎن هﻢ در اﺻﻞ هﻤﻴﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم اهﻞ ﻏﻔﻠﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮐﺜﺮﻳﺘﺸﺎن ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺮاﺗﺐ ) ﮐﺘﺎﺑﻬﺎ ( را از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺟﺪا ﺑﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﻏﻮﻃﻪ ورﻳﺸﺎن دراﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ هﻤﺎن اﺣﻮال و اوﺻﺎف را ﺑﺮاﻳﺸﺎن‬
‫ﻓﺮاهﻢ ﻣﻴﺂورد‪ .‬ﻋﻤﺪﻩ ﯼ ﻣﻄﻠﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻩ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻳﮏ ارﺗﻔﺎع دﻳﮕﺮﯼ هﻢ وﺟﻮد دارد و از ﺁن‬
‫ارﺗﻔﺎع هﻢ ﻣﻴﺘﻮان دراﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﻧﻈﺮ ﮐﺮد‪ .‬ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﮐﻪ درﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ راهﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﻤﯽ اﻧﮕﺎرد و ﺷﻤﺎ را واﻣﻴﺪارد‬
‫ﮐﻪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ و ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﻳﮏ ﺟﻬﺎﻧﻬﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬ﻳﮏ ارزﺷﻬﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ هﻢ وﺟﻮد دارد و ﻟﺬا اﻳﻦ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ در ﮐﻨﺎر او هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ادﻋﺎ ﻧﮑﻨﺪ و ﺗﻤﺎم ﺣﻮاس ﺷﻤﺎ را ﺑﺨﻮدش ﺟﻠﺐ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺮاﯼ اﮐﺜﺮ‬
‫ﻣﺮدم ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﻓﻴﻘﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻴﺸﻮد ﺳﺨﻦ درﺳﺘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ هﻤﺎن ﻣﻔﻬﻮم ﻏﻔﻠﺘﻴﺴﺖ ﮐﻪ در ﮐﻠﻤﺎت اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺎن ﺁﻣﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم اهﻞ اﻳﻦ دﻧﻴﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺧﻮد اﻳﻦ دﻧﻴﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻟﺬا اﻳﻦ اﺣﮑﺎم ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺻﺪ در‬
‫ﺻﺪ ﺟﺎرﻳﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻤﻴﺸﻮد ﮐﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﻳﮏ دﻧﻴﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ هﻢ هﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻬﺎن ﺁﺧﺮت ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﮏ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎ ﻳﮏ اﻳﺪﻩ ﺁل هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎ ﻳﮏ زﻳﺒﺎﻳﯽ هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺁدﻣﯽ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﭘﺮواز ﮐﻨﺪ‪ .‬و وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﭘﺮواز ﮐﺮد اﻳﻦ ﺟﻬﺎن از ﭼﺸﻢ او ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ .‬از ﭼﺸﻢ او اﻓﺘﺎدن ﺑﻤﻌﻨﺎﯼ ﭘﺸﺖ ﭘﺎ‬
‫زدن ﺑﺎو ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻤﻌﻨﺎﯼ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﺁن ارزش ﭘﻴﺸﻴﻦ را ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﺁدﻣﯽ اون دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ ﻗﺒﻠﯽ را ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﺎو ﭘﻴﺪا ﻧﺨﻮاهﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﻳﮏ ﻧﻮع ﮐﻨﺎرﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﺑﻤﻌﻨﺎﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ وﺟﻮد ﺁدﻣﯽ از او اﺷﺒﺎح ﻧﻤﻴﺸﻮد ﺑﺮاﯼ او ﭘﻴﺪا ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‬
‫ﺗﻌﺒﻴﺮﯼ ﮐﻪ در ﻗﺮﺁن دارﻳﻢ ﺑﺮاﯼ اهﻞ دﻧﻴﺎ دﻗﻴﻘًﺎ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ " ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم وﺟﻮدﺷﺎن از اﻳﻦ دﻧﻴﺎ اﺷﺒﺎح ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ " ﻳﻌﻨﯽ هﻴﭻ ﭼﻴﺰﯼ وراﯼ او ﻧﻤﯽ ﻃﻠﺒﻨﺪ‪ ،‬واﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﯼ دﻧﻴﺎدارﻳﺴﺖ و ﻏﻢ دﻧﻴﺎ را ﺧﻮردن‪ .‬و در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﮔﺮ‬
‫ﮐﺴﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺟﻬﺎن وﺟﻮدش اﺷﺒﺎح ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﻃﺎﻟﺐ ﭼﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ و ﻓﺮاﺗﺮ از ﺁن ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻤﻌﻨﯽ ﺗﺮﮎ دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﮎ‬
‫دﻧﻴﺎ ﻧﻪ ﺑﻤﻌﻨﯽ ﺗﺮﮎ هﻤﺴﺮ‪ ،‬ﺗﺮﮎ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺮﮎ زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﺎﺑﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺎﺑﺎن هﻢ ﺑﺎﻵﺧﺮﻩ ﺟﺰو هﻤﻴﻦ‬
‫دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬هﺮﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺁدم دراﻳﻦ ﮐﺮﻩ ﯼ زﻣﻴﻦ ﺑﺮود درهﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬اون دﻧﻴﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﺨﺸﯽ ازاﻳﻦ ﮐﺮﻩ ﯼ‬
‫زﻣﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اون ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁدﻣﯽ وﺟﻮد دﻳﮕﺮﯼ ﭘﻴﺪا ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺟﻮد دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻘﺪر ﺑﺰرگ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮهﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ را ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ در او هﺴﺖ درش ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ ﭘﺮش ﻧﻤﻴﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﺮاﯼ ﭘﺮ ﺷﺪن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﭼﻴﺰهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ دارد‪ .‬اﻳﻦ داﻳﺮﻩ ﯼ ﻧﻴﺎزهﺎ وﻗﺘﯽ وﺳﻌﺖ ﭘﻴﺪا ﮐﺮد‪ ،‬ﺁدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ دﻟﺴﺮد ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫دﻟﺴﺮدﯼ ﺑﻤﻌﻨﺎﯼ دﻗﻴﻖ ﮐﻠﻤﻪ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ارزش ﻧﺒﻮدن اﻳﻦ ﭼﻴﺰ در ﺣﺪﯼ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺁدﻣﯽ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ و ﺗﻤﺎم‬
‫وﺟﻮد او را ﻓﺮا ﺑﮕﻴﺮد و او را اﺷﺒﺎح ﺑﮑﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮدﯼ اﺣﻮال ﺧﺎﺻﯽ هﻢ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻓﻘﻂ اﻳﻦ‬
‫ﻼ ﻣﻘﺎم ﻣﻘﺎم ادﻋﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اون‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ادﻋﺎ ﺑﮑﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ رﺳﻴﺪﻩ ﻳﺎ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻮ اﻳﻨﮑﻪ اﺻ ً‬
‫ﻼ از ﺁن ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺁن ﮐﺮﻳﻢ ﺑﻮدن و ﻋﺎﺷﻖ ﺑﻮدن درﺣﻘﻴﻘﺖ درهﻤﻴﻦ ﺟﺎهﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺑﺎرزﯼ‬ ‫اﻳﺜﺎر و ﮔﺬﺷﺘﯽ ﮐﻪ ﻗﺒ ً‬
‫ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ اﯼ اﻟﺤﺎل دﻧﻴﺎ ﺑﻴﻨﯽ ﻋﺎرﻓﺎن ﻣﺎ در ﺣﻘﻴﻘﺖ دو ﺑﺨﺶ دارد‪ ،‬ﻳﮏ ﺑﺨﺶ او اﻧﺴﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮش‬
‫دﻧﻴﺎ ﺷﻨﺎﺳﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺁدﻣﯽ ﺑﺰرگ اﺳﺖ و دﻧﻴﺎ ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺑﺸﺮﻃﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁدﻣﯽ ﺑﺰرگ دﻳﺪﻩ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺁدﻣﯽ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ دﻳﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬دﻧﻴﺎ هﻢ ﺁﻧﻮﻗﺖ ﺑﺰرگ دﻳﺪﻩ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ هﻤﻴﻨﺠﺎ ﺑﺮﻣﻴﮕﺮدد‪ ،‬و اﻳﻦ ﻳﮑﯽ از ﺻﻔﺎت ﻣﻬﻢ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ )ع( درﺑﺎرﻩ ﯼ اوﺻﺎف ﺑﺮادر اﻳﻤﺎﻧﯽ ﺧﻮد ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ " :‬درﭼﺸﻢ ﻣﻦ ﺑﺰرگ ﺑﻮد ﭼﻮن دﻧﻴﺎ در‬
‫ﭼﺸﻢ او ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮد " ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺻﻠﯽ و اﺑﺘﺪاﻳﯽ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺻﺪر ﻗﺮار دارد‪ ،‬و دﻳﮕﺮ هﺮﭼﻪ ﮐﻪ هﺴﺖ از او‬
‫ﻓﺮو ﻣﻴﺮﻳﺰد و ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬و ﺑﺪﻧﺒﺎل او دﻳﮕﺮ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺁدﻣﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﭙﺮدازد و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻬﺎ ﺑﺪهﺪ‪،‬‬
‫و وﺟﻮد ﺧﻮدش را ﺧﺮج ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ در اﻳﻦ ﻗﻤﺎر زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺒﺎزد‪ .‬هﻤﻪ ﯼ ﻣﺴﺌﻠﻪ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯽ اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﺜﻞ ﻣﻮﻟﻮﯼ و ﺣﺎﻓﻆ ﺑﺨﻮﺑﯽ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺨﻮﺑﯽ ﺁﺷﮑﺎر ﻣﻴﮑﻨﺪ ﮐﻪ دﻧﻴﺎ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﻳﻨﮑﻪ دﻳﮕﺮان را هﻢ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎن دهﺪ ﮐﻪ دﻧﻴﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﻴﮑﺮدﻩ‬
‫ﻼ ﺑﻪ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮﯼ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﺷﻌﺮاﺳﺖ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺻﺮﻳﺤًﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺟﻬﺎﻧﺒﻴﻨﯽ دارد ‪:‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﺜ ً‬
‫ﺧﻮش ﺁ ﮐﻪ ﺷﺮاب اﺳﺖ و ﮐﺒﺎب اﺳﺖ و رﺑﺎب اﺳﺖ‬ ‫ﻣﺎ ﻣﺮد ﺷﺮاﺑﻴﻢ و ﮐﺒﺎﺑﻴﻢ و رﺑﺎﺑﻴﻢ‬
‫ﻧﻪ ﻣﺮد ﺷﻮد اﺳﺐ و ﻧﻪ ﻣﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﺁب اﺳﺖ‬ ‫اﺳﺒﯽ ﮐﻪ ﻓﺘﻴﺮش ﻧﺰﻧﻴﻢ هﻢ ﻧﺨﻮرد ﺁب‬
‫ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ هﻤﻴﻦ هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬و ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ هﻢ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ادﻋﺎﯼ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ هﻢ ﻧﻤﻴﮑﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﺮد ﺷﺮاﺑﻴﻢ و ﮐﺒﺎﺑﻴﻢ و رﺑﺎﺑﻴﻢ‬
‫ﺣﺘﯽ اﺳﺐ را ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﺁب ﺑﺨﻮرد ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﺻﻮﺗﯽ و ﺻﻔﻴﺮﯼ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻵﺧﺮﻩ ﻣﺎ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬وﻗﺖ ﺧﻮردن‬
‫ﻳﮏ ﻧﻮاﺧﺘﻨﯽ و ﺻﺪاﻳﯽ هﻢ ﺑﺎﻳﺪ درﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ روﺷﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ اﮔﺮ ﺷﺮاﺑﺶ و ﮐﺒﺎﺑﺶ و رﺑﺎﺑﺶ ﺑﺮاﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻏﻤﻨﺎﮎ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻏﻢ هﻢ ﻳﻌﻨﯽ هﻤﻴﻦ‪ .‬و هﺮﭼﻪ را ﮐﻪ ﺁدﻣﯽ ﺑﻪ او ﻓﺮﺣﻨﺎﮎ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﺪ ﺻﺒﺎﺣﯽ ﮔﻴﺮش ﻧﻴﺂﻣﺪ‪،‬‬
‫ﻏﻤﻨﺎﮎ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬و اﮔﺮ دﻧﻴﺎﯼ او در هﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﻋﻨﺼﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﺮ ﻳﮏ از اﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮهﺎ ﮐﻪ ﺣﺬف‬
‫ﻼ‬
‫ﺷﻮد دﻧﻴﺎﯼ او وﻳﺮان ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻮد ﮐﻪ رواﻗﻴﻮن و ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺁن ﺑﻌﻀﯽ از ﺻﻮﻓﻴﺎن ﻣﺎ ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﺻ ً‬
‫در" داﺷﺘﻦ " ﻏﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ اﻃﻮار ﻏﻢ " داﺷﺘﻦ " اﺳﺖ‪ .‬و ﻧﺘﻴﺠﻪ اش اﻳﻦ ﻣﻴﺸﺪ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﻏﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭼﻴﺰﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ هﺮﭼﻪ را ﮐﻪ داﺷﺘﯽ اﮔﺮ از ﺷﻤﺎ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻏﻤﻨﺎﮎ ﻣﻴﺸﻮﯼ‪ .‬داﺷﺘﻦ هﻤﺎن ﻣﺎﻟﮏ‬
‫ﺑﻮدن اﺳﺖ‪ ،‬واﻳﻦ ﺣﺲ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺑﻪ ﺁدﻣﯽ وﺟﻮد و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﮐﺎذﺑﯽ ﻣﻴﺪهﺪ‪ ،‬وهﺮﭼﻪ از اﻳﻦ داﺷﺘﻪ هﺎ وﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﮐﺎﺳﺘﻪ‬
‫ﺑﺸﻮد ﻏﻢ هﻢ ﺑﺠﺎﯼ او ﺧﻮاهﺪ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺗﻮﺻﻴﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺪﻧﺒﺎل اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻴﺂﻣﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺲ " ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ "‬
‫ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻏﻢ اﻳﻦ دﻧﻴﺎ را ﻧﺨﻮرﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﺧﻴﻠﯽ هﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ وﻟﯽ ﻏﻢ ﺁﻧﻬﺎﻳﯽ را ﻣﻴﺨﻮردﻧﺪ ﮐﻪ دارﻧﺪ و ﻣﺎﻟﮏ اﻧﺪ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ اﻳﻨﻄﻮر ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﻓﻘﻂ هﺮﮐﺴﯽ ﮐﻪ داﺷﺖ ﺑﺎ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪن داﺷﺘﻪ هﺎﻳﺶ ﻏﻤﻨﺎﮎ ﻣﻴﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺁﻧﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‬
‫هﻢ ﻏﻢ ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻣﻴﺨﻮردﻧﺪ‪ .‬و ﻟﺬا ﺧﻴﻠﯽ ﮐﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺎﮎ‪ ،‬ﻧﺪارﻳﻢ‬
‫ﮐﻪ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺪارهﺎ ﺁﺳﻮدﻩ ﺗﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻠﮑﻪ اﮐﻨﻮن هﻢ اﻳﻨﻄﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﯼ ﻋﻤﻠﯽ‬
‫وﻣﻮﻓﻘﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ " ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ " ﺁﻧﻬﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻦ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ اﺿﻄﺮارﯼ ﺑﻮد واﮔﺮ دﺳﺖ ﻃﺮف ﺑﺎز ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫داﺷﺘﻦ را اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻴﮑﺮد‪ ،‬دﺳﺘﺶ ﻧﻤﻴﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻘﺮ اﺿﻄﺮارﯼ ﺑﻮد و ﻟﺬا ﺣﺴﺮت و اﻧﺪوﻩ ﺑﺒﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬ﭘﺲ اﻳﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻦ هﻴﭻ ﻓﺮﻗﯽ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻧﻤﻴﮑﺮد‪ ،‬و هﺮدو اﻧﺪوﻩ زا ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻏﺰاﻟﯽ درﺟﺎهﺎﻳﯽ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ‬
‫دﻧﻴﺎ ﻣﺤﻞ ﻏﻢ اﺳﺖ و اﻧﺪوﻩ‪ ،‬ﺁﻧﮑﻪ ﻧﺪارد ﻏﻢ ﻣﻴﺨﻮرد ﮐﻪ ﻧﺪارد‪ ،‬و اﻳﻨﮑﻪ دارد ﻏﻢ ﻣﻴﺨﻮرد ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا از دﺳﺖ ﺑﺪهﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ وﺳﻂ راﻩ ﺣﻞ ﭼﻴﺴﺖ ؟ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺸﻮد داﺷﺖ ﻳﮏ داﺷﺘﻨﯽ ﮐﻪ ﻋﻴﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺎ اﮔﺮ رﻳﺸﻪ ﯼ ﻏﻤﻬﺎ‬
‫را داﺷﺘﻦ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﭘﺲ ﻳﮑﺠﻮر داراﻳﯽ از ﺟﻨﺲ ﻧﺪارﯼ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ داﺷﺘﻦ را ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﮐﻨﻴﻢ‬
‫و اﻳﻦ از ﺟﻨﺲ اﻣﺎﻧﺖ دارﻳﺴﺖ‪ .‬ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﺣﺎﻓﻆ ﮐﻪ از اﻧﺪﻳﺸﻪ ﯼ ﻗﺮﺁﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و هﻤﺎن داﺷﺘﻦ‬
‫هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﮏ ﻧﻮع داراﻳﯽ ﻋﻴﻦ ﻧﺪارﻳﺴﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ دو ﺗﺎ اﻣﺮ ﻣﺘﻀﺎد و ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﮔﻮﻳﯽ ﺑﺎ هﻢ ﻳﮑﯽ و‬
‫ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ‪:‬‬
‫ﮔﺮ ﺳﺎﻟﮑﯽ ﺑﻪ ﻋﻬﺪ اﻣﺎﻧﺖ وﻓﺎ ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺣﻘﺎ ﮐﺰﻳﻦ ﻏﻤﺎن ﺑﺮﺳﺪ ﻣﮋدﻩ اﻣﺎن‬
‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪ اﻣﺎﻧﺖ ﺑﺎﻳﺪ وﻓﺎ ﮐﺮد‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﺎ ﺑﻤﻌﻨﺎﯼ دﻗﻴﻘﺘﺮﯼ از ﺗﺮﮐﻴﺐ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻴﺮﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺮﮎ ﻣﺎﻟﮑﺎﻧﻪ ﯼ دﻧﻴﺎ‪ ،‬و ﻧﻪ‬
‫ﺗﺮﮎ اﻣﺎﻧﺘﺪاراﻧﻪ ﯼ دﻧﻴﺎ‪ .‬اون اﺣﺴﺎس ﺗﻤﻠﮏ‪ ،‬اون ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﺎﻟﮏ ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻟﮏ دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬اون‬
‫ﭼﻴﺰ را اﮔﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻏﻢ ﺑﺪﻧﺒﺎل او ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻣﺎﻧﺘﯽ ﮐﻪ در دﺳﺖ ﺁدﻣﻴﺴﺖ را اﮔﺮ روزﯼ ﭘﺲ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ‬
‫ﻏﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮرد‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﻔﺘﻦ و ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﭽﻪ را ﮐﻪ دارد اﻣﺎﻧﺘﻴﺴﺖ در‬
‫دﺳﺖ او‪ ،‬و ﺑﺮ او ﺗﺴﻠﻂ ﻣﺎﻟﮑﺎﻧﻪ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻼ ﺁدم ﻣﺎﻟﮏ ﺑﺪن ﺧﻮدش هﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﻻ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم و اﺣﺴﺎس ﻣﻠﮑﻴﺖ ﭼﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﻴﺴﺖ‪ ،‬اﺻ ً‬ ‫اﺻﻮ ً‬
‫ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ ﺧﺎرج از ﺧﻮدش‪ ،‬واﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﺧﻴﻠﯽ ﻏﻠﻄﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ از ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ درﮎ ﻧﺎدرﺳﺘﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ داﺷﺖ‬
‫اﮔﺮ درش ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ را ﺑﻨﺸﺎﻧﻴﻢ‪ .‬ﮔﺮ ﺳﺎﻟﮑﯽ ﺑﻪ ﻋﻬﺪ اﻣﺎﻧﺖ وﻓﺎ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺟﺎﻧﻤﺎن و ﺟﺴﻤﻤﺎن اﻣﺎﻧﺖ اﺳﺖ ﻧﺰد ﻣﺎ‪،‬‬
‫زﻧﺪﮔﻴﻤﺎن هﻢ اﻣﺎﻧﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ و هﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻨﻬﺎ اﻣﺎﻧﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ هﻴﭽﮑﺪام اﻳﻨﻬﺎ ﺑﭽﺸﻢ ﻣﺎﻟﮑﺎﻧﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ‬
‫ﻧﮕﺎﻩ ﮐﺮد‪ .‬ﻏﻢ وﻗﺘﯽ ﻣﻴﺂﻳﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻟﮑﯽ ﻣﻤﻠﻮﮎ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﺑﺪهﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ اﻣﺎﻧﺘﺪارﯼ اﻣﺎﻧﺘﯽ را ﺑﺎز ﭘﺲ دهﺪ‪،‬‬
‫ﻏﻢ ﺑﺴﺮاﻏﺶ ﻧﻤﻴﺂﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮب ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺣﺎﻻ اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﻋﺎﻟﻢ داد و ﺳﺘﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﻋﺎﻟﻤﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁدﻣﯽ ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ را ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻤﻴﺸﻮد ﮐﺴﯽ را از‬
‫اﻳﻨﮑﺎر ﺑﺎز داﺷﺖ‪ ،‬و ﻧﻤﻴﺸﻮد ﮐﺴﯽ را در ﺣﺴﺮت داﺷﺘﻦ و ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ ﮐﻪ رﻧﺞ و ﺣﺴﺮت ﻣﻀﺎﻋﻔﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﮑﺎر ﮐﺮد ؟ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ داﺷﺘﻦ و ﻧﺪاﺷﺘﻦ داد‪ .‬و ﺁن ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﻃﺮح اﻣﺎﻧﺘﺪارﯼ را در اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﭘﻴﺎدﻩ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺮح اﻟﺒﺘﻪ ﻃﺮح زﺑﺎﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺑﺎ اهﻤﻴﺖ و ﻣﺤﮑﻤﯽ دارد‪ ،‬ﭼﻮن ﺁدم از اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ دﻳﺪش و درﮐﺶ از ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﻋﻮض ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬و‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺁﻣﺪﻧﻬﺎ و رﻓﺘﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ او ﻣﻌﻨﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﭘﻴﺪا ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ورود در اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ اﻣﺎﻧﺘﺪارﯼ و ﺧﺮوج‬
‫از ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﻳﮏ ﺗﺤﻮﻟﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﮏ ﺗﻮﻟﺪﻳﺴﺖ ﮐﻪ در وﺟﻮد ﺁدﻣﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﻴﺎﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﻪ زﺑﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﻳﮏ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن در ﻋﻴﺪ وﻻدت ﺧﻮدش اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪهﺪ‪ ،‬ﺁن ﻣﻮﺟﻮد ﮐﻬﻨﻪ اﯼ ﮐﻪ دﭼﺎر ﺗﻮهﻢ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ اﺳﺖ را در ﭘﺎﯼ ﻳﮏ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻧﻮﻳﻨﯽ ﮐﻪ واﺟﺪ اﻣﺎﻧﺖ اﺳﺖ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ ،‬و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮ ﻏﻤﻬﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺧﻮدش ﭘﺎ ﻧﻬﺎدﻩ و ﺁﺗﺶ ﺑﺮ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻴﺰﻧﺪ و ﻟﺬا ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﯼ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻻ ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﮑﻪ اﻳﻦ ﮐﻼم ﻧﺎﻗﺺ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ را هﻢ اﺷﺎرﻩ ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ داﻧﺴﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎرﻓﺎن ﻣﺎ‬
‫و ﻣﻨﺠﻤﻠﻪ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﻳﮏ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺧﻴﻠﯽ ﻋﺎﻟﻴﺘﺮ و ﺷﺮﻳﻔﺘﺮﯼ هﻢ درﺑﺎب ﻏﻢ ﻧﺨﻮردن دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺎ ﺑﺤﺎل درﺑﺎرﻩ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت‬
‫ﭼﺎﻻﮎ رواﻧﯽ‪ ،‬اﻣﺎﻧﺘﺪارﯼ‪ ،‬رﺳﻴﺪن زﺧﻤﯽ ﺑﻪ ﺗﻦ ﻧﻪ ﺑﺮوح‪ ،‬ﮔﺸﺎدﻩ ﺗﺮ ﮐﺮدن اﻓﻖ دﻳﺪ و ﻓﺮاﺧﺘﺮ ﮐﺮدن اﻓﻖ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬و ﮔﻔﺘﻴﻢ ﮐﻪ هﺮ ﻳﮏ از اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺘﻨﻬﺎﻳﯽ ﮐﺎﻓﻴﺴﺖ ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﺁدﻣﯽ را ﻋﻮض ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺴﯽ‬
‫ﺑﺒﺨﺸﺪ و ﻏﻢ ﻣﺬﻣﻮم را از او دور ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻳﮏ ﻧﮑﺘﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻓﺰود ﺗﺎ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺸﻮد‪ ،‬و ﮔﻮﻳﯽ‬
‫ﮐﻪ اﻳﻦ ﺁﺧﺮﯼ درﺗﻮان هﺮﮐﺴﯽ ﻧﻴﺴﺖ و از هﺮﮐﺴﯽ هﻢ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﺁن ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻦ از زﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﻮدن در اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺑﻮدن در دﻧﻴﺎﯼ ﺗﻨﮓ‪ ،‬و واﺟﺪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎﯼ راﮐﺪ روﺣﯽ ﺑﻮدن ﺁدﻣﯽ را ﻏﻤﻨﺎﮎ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در‬
‫ﻋﺮﺻﻪ زﻣﺎن زﻳﺴﺘﻦ هﻢ ﺁدﻣﯽ را ﻏﻤﻨﺎﮎ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺮون ازﻋﺎﻟﻢ زﻣﺎن زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ از ﻏﻢ رهﺎﻳﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﻳﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﻪ در ﻣﺜﻨﻮﯼ‬
‫هﺴﺖ و ﻋﺎرﻓﺎن دﻳﮕﺮ هﻢ ﺁوردﻩ اﻧﺪ ‪:‬‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻓﺮدا ﮔﻔﺘﻦ از ﺷﺮط ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫ﺻﻮﻓﯽ اﺑﻦ اﻟﻮﻗﺖ ﺑﺎﺷﺪ اﯼ رﻓﻴﻖ‬
‫ﻧﻘﺪ را از ﻧﺴﻴﻪ ﺧﻴﺰد ﻧﻴﺴﺘﯽ‬ ‫ﺗﻮ ﻣﮕﺮ ﺧﻮد ﻣﺮد ﺻﻮﻓﯽ ﻧﻴﺴﺘﯽ‬
‫ﺁدﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ اﺑﻦ اﻟﻮﻗﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻤﻌﻨﯽ دم ﻗﻨﻴﻤﺘﯽ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﻤﻌﻨﯽ ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻠﺐ‪ ،‬وﻧﻪ ﺑﻤﻌﻨﯽ ﻣﺬﻣﻮم ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻣﺮوزﯼ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺘﻀﺎﯼ وﻗﺖ ﻋﻤﻞ ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬اﺣﻮال روﺣﯽ ﺧﻮدش را ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺣﮑﻢ ﺁﻧﻬﺎ ﻋﻤﻞ ﺑﮑﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﺟﺎهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﻮﻟﻮﯼ اﻳﻦ را ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻣﻴﮑﻨﺪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻳﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ در ﺁﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﭼﺴﺒﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯼ ﺧﻮدش‪ ،‬و ﭼﺸﻢ ﻣﻄﻠﻖ دوﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺁن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﻳﻬﺎﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻣﻴﺨﻮاهﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ‬
‫ﻏﻤﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﻏﻢ ﺁورﻧﺪﻩ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺿﯽ و ﻣﺴﺘﻘﺒﻠﺖ هﺮ دو ﺟﺪا‬ ‫هﺴﺖ هﺸﻴﺎرﯼ ز ﻳﺎر ﻣﺎ ﻣﻀﺎ‬
‫ﻣﺎﺿﯽ و ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﻳﻌﻨﯽ درﺑﻨﺪ زﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ درﺑﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮدن و ﻳﺎ درﺑﻨﺪ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﻮدن‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ اﻧﺪوﻩ ﺁور اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﮐﺴﯽ ﻧﺎدرًا ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﭼﻨﮓ و ﺑﻨﺪ زﻣﺎن هﻢ رهﺎﻳﯽ ﭘﻴﺪا ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ از ﺑﻨﺪ ﻏﻢ رهﺎﻳﯽ ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫رﺳﺖ از ﺗﻠﻮﻳﻦ ﮐﻪ از ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮﺳﺖ‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻠﻮﻳﻦ هﺎ ﺑﺴﺎﻋﺘﻬﺎﺳﺖ ﺑﺴﺖ‬
‫هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻت ﭼﻪ در روح ﺁدﻣﯽ و ﭼﻪ در ﺑﺪن ﺁدﻣﯽ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ از زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻮدن ﺁدﻣﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از‬
‫ﺁن رهﺎﻳﯽ و ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﺪ اﻟﺒﺘﻪ از ﻏﻤﻬﺎﯼ دﻧﻴﺎﻳﯽ هﻢ رهﺎﻳﯽ و ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺪا ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ اﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ ﺗﮑﻤﻴﻞ‬
‫ﺑﺤﺚ ﺑﻮد و ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ در ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﯼ ﻧﻮرﻣﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ رهﺎﻳﯽ از زﻧﺪان زﻣﺎن ﭘﻴﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻼ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ‪ ،‬در ﻳﮏ ﮐﻼم ﺗﮑﺮار ﻣﻴﮑﻨﻢ ﮐﻪ‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻪ هﺎﯼ اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺎن ﺷﻨﻴﺪﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺗﺮﮎ دﻧﻴﺎ را ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﺗﺮﮎ ﻣﺎﻟﮑﺎﻧﻪ اﻳﻦ دﻧﻴﺎ و ورود ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ اﻣﺎﻧﺘﺪاران‪ ،‬اﻳﻦ اﺻﻠﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻼ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﻨﻴﺪ ﮐﻪ " ﻳﮏ ﮐﺴﯽ هﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺳﻴﮕﺎر ﻣﻴﻔﺮوﺷﺪ و هﺪﻓﺶ اﻣﺮار ﻣﻌﺎش و‬ ‫ﺁن ﺗﻤﺜﻴﻠﯽ ﮐﻪ ﻗﺒ ً‬
‫ﮐﺎﺳﺒﻴﺴﺖ از اﻳﻦ راﻩ‪ ،‬و ﮐﺲ دﻳﮕﺮﯼ هﻢ هﺴﺖ ﮐﻪ هﻤﻴﻦ ﮐﺎر را ﻣﻴﮑﻨﺪ وﻟﯽ درﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﯽ دارد و در ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﺳﻴﮕﺎر ﻓﺮوﺷﯽ ﮐﺎرﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻠﻬﺎﯼ ﻇﺎهﺮﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﮑﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ دو ﺣﻴﺎت ﻣﺘﻔﺎوت و دو ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﺘﻔﺎوت‪،‬‬
‫و دو ﻏﺎﻳﺖ ﻣﺘﻔﺎوت ﭘﺸﺖ ﺳﺮ اﻳﻦ دو ﺷﮑﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ در زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻋﺎرﻓﺎن ﻣﺎ ﺗﻮﻟﺪﯼ دﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻧﺘﻬﺎ اﺷﺎرﻩ ﻣﻴﮑﻨﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺻﻮﻓﻴﺎﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﺮﮎ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻮرد ﻓﻬﻢ و ﺗﻌﻘﻞ و درﮎ‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﭘﻴﺮوان ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن هﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁن ﺷﻴﻮﻩ ﯼ درﮎ و ﻓﻬﻢ ﺁﺳﺎﻧﺘﺮ را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻓﻬﻢ ﻋﻤﻴﻖ ﻳﮏ ﻣﻌﻨﺎ و ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﺁن ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻴﺮوﻳﻢ‪ ،‬و ﺁن راﻩ هﺎﯼ ﺁﺳﺎﻧﺘﺮ را‬
‫ﻼ ﺗﺮﮎ دﻧﻴﺎ ﻳﻌﻨﯽ در ﺧﺎﻧﻘﺎﻩ زﻳﺴﺘﻦ‬‫در ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬راﻩ ﺁﺳﺎﻧﺘﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻨﻬﺎ را ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﺑﮑﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺮﮎ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﮐﺮدن‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ دﻧﺒﺎل ﮐﺎﺳﺒﯽ ﻧﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ درﻳﻮزﮔﯽ ﻋﺎدت ﮐﺮدن‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻓﻘﺮ اﺿﻄﺮارﯼ‬
‫را ﺑﺮﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺧﻮد ﺗﺤﻤﻴﻞ ﮐﺮدن‪ .‬ﺑﻄﻮرﻳﮑﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﺻﻮﻓﻴﺎن ﻣﺎ وﻗﺘﯽ اﻳﻦ را ﻣﻴﺪﻳﺪﻧﺪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻴﮑﺮدﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻓﻘﺮ را ﺑﺮﻣﻴﮕﺰﻳﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﮑﻨﻨﺪ و ﺁن را در ﻣﻨﻄﻘﻪ وﺟﻮد ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫ﭘﻴﺎدﻩ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﮐﻪ زن و ﺑﭽﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻴﺨﻮاهﻨﺪ زاهﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا اﻳﻨﻬﺎ را در ﺗﻨﮕﻨﺎ ﻣﻴﮕﺬارﻳﺪ؟ ﭼﺮا اﻳﻦ ﻋﺰﻟﺖ را‬
‫ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻴﮑﻨﻴﺪ؟ و اﻳﻦ هﻤﺎن ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻏﻠﻄﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از اﻳﻦ ﻣﮑﺘﺐ زادﻩ ﻣﻴﺸﺪ‪ .‬ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﺻﻮﻓﻴﺎن اﻣﺮوزﻩ در‬
‫اﻳﻦ ﺟﻬﺎن اﮔﺮ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻗﻴﻖ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﻬﻤﺎن ﺑﺮهﻨﮕﯽ و ﺑﯽ ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ ﮐﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻴﺸﺪ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﺷﻮد ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﮐﻪ ﻓﺴﺎدش از ﻣﻨﻔﻌﺘﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻨﺼﺮﯼ‪ ،‬ﺟﺮﻣﯽ‪ ،‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻟﻄﻴﻒ و ﺷﺮﻳﻔﯽ در اﻳﻦ‬
‫ﮐﻠﻤﺎت هﺴﺖ ﮐﻪ از ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﻻ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﺎهﯽ در دﻓﺘﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﭼﻨﺎن ﮔﻞ ﺁﻟﻮد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﭼﻨﺎن ﺁﻟﻮدﮔﯽ هﺎ ﺑﺮ‬
‫او ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺮوز دﻳﺪن ﺻﻮرت واﻗﻌﯽ ﺁﻧﻬﺎ از ﻻﺑﻼﯼ اﻳﻦ ﺣﺠﺎﺑﻬﺎﯼ ﺳﺘﺮگ ﮐﺎر ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺷﺪﻩ و ﺗﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺣﺠﺎﺑﻬﺎ ﮐﻨﺎر زدﻩ ﻧﺸﻮﻧﺪ و ﺗﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺪرﺳﺘﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﺸﻮد اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﻋﺎﻣﻪ ﮐﺎر ﻣﺸﮑﻞ و ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﺧﺪاوﻧﺪ هﺪاﻳﺖ هﻤﮕﺎن را ﺧﻮاﺳﺘﺎرﻳﻢ‪.‬‬

‫واﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﮑﻢ و رﺣﻤﺘﻪ اﷲ و ﺑﺮﮐﺎﺗﻪ‬