1

CENA FJUCERSA CENA FJUCERSA

2
MEHANIZAM TRGOVANJA I
CENA FJUCERSA
- Fjucersi u strukturi savremenih
finansijskih trzista
- Otkrivanje cene fjucersa
- Modeli izracunavanja cene fjucersa
- Predvidanje cene fjucersa
3
FJUCERS
- Ugovor da se kupi ili proda specificna
kolicina robe, valute ili finansijskih
instrumenata po ugovorenoj ceni na
unapred utvrdeni dan
- "Ugovor po pristanku"
- Obavezuje kupca da ugovorenu aktivu
kupi, odnosno prodavca da je proda, osim
kada je ugovor prodat pre dana dospeca,
sto se moze desiti ako trgovac zeli da
uzme profit ili zaustavi dalji gubitak
4
SAVREMENA TRZISTA
FJUCERSA I NJIHOVA ULOGA
- Upravljanje rizikom
- Brzo obavljanje velikih transakcija uz
male troskove
- Otkrivanje cene osnovne aktive
- Otvara mogucnosti spekulacije
5
OBIM TRGOVANJA FJUCERSIMA I OPCIJAMA U
SAD I NA OSTALIM SVETSKIM BERZAMA U
PERIODU 1997- 2000. (U MILIONIMA UGOVORA)
50
250
450
650
850
1050
1250
1450
1997 1998 1999 2000
Berze u SAD Berze van SAD
6
ELEKTRONSKO TRGOVANJE
FJUCERSIMA
- Pruza likvidnost i smanjuje
transakcione troskove ucesnika
- Povecava efikasnost
- Ucesnici mogu istovremeno pratiti vise
ugovora
- Smanjeni troskovi rada berze
7
Sistem javnog
uzvikivanja
Elektronski sistem trgovanja
Glavni izvor
likvidnosti
Trgovci na parketu Veliki institucionalni
investitori
Primarni
troskovi
Izgradnja, odrzavanje
parketa i troskovi
kadrova
Troskovi hardvera i soItvera,
telekomunikacioni troskovi
Izvor
informacija
Posmatranje trgovine na
parketu
Knjiga naloga i vesti koje
dolaze iz okruzenja
Operativna
efikasnost
Velika ulaganja vremena
i rada, mogucnost greske
Brzina, tacnost i
transparentnost
Moguci izvori
manipulacija
Nedostatak anonimnosti
u trgovini, moguce
greske u belezenju
transakcija
Manipulacija nalozima pre
unosenja
8
REGULACIJA NA TRZISTIMA
FJUCERSA
Institucionalna regulacija
omercijalne banke
Brokeri
Berza i klirinska kuca
Funkcionalna regulacija
CFTC (Commodity Futures Trading
Commission
NFA (National Futures Association)
9
INSTITUCIONALA
INFRASTRUKTURA TRGOVINE
FJUCERSIMA
Klirinska kuca Klirinska kuca
Sistem margina
Inicijalna margina
Margina odrzavanja
Poziv za marginu
Marking-to-market
10
IRINS &
racuni clanova
duga pozicija kratka pozicija
FCM A 250 230
FCM B - 20
M clan klirinske
kuce)
racuni klifenata
long 100 short 90
M B clan klirinske
kuce)
racuni klifenata
long 0 short 20
M
omnibus racun
long 150 short 140
I1ENT 1
100 long
I1ENT 2
90 short
I1ENT 3
20 short
M D nije clan
klirinske kuce)
racuni klifenata
long 150 short 140
I1ENT 4
150 long
I1ENT 5
140 long
11
PROCEDURE OTKRIVANJA
CENE
0rza fjuc0rsa 0rza fjuc0rsa
- Kreiranje novog ugovora
- Ring
- Javno uzvikivanje
- Pomeranje ka AD
12
Ring za
trgovanje
upac Prodavac
Broker na
parketu
Belezenje
transakcija
Grupa za
pracenje kotacija
Clan berze
Clan berze
Broker na
parketu
Izvestac
iz ringa
13
ISPORUKA ILI ZATVARANJE
POZICIJE
- !ostion Day - klirinska firma, koja zastupa klijenta koji zeli da
isporuci aktivu, obavestava klirinsku kucu;
- Notice Day - pre pocetka trgovine drugog dana, klirinska kuca
uparuje ovaj zahtev sa najstarijom dugom pozicijom, a potom
obavestava obe strane;
- Delivery Day - klirinska firma kupca salje klirinskoj firmi
prodavca cek na ugovoreni iznos, a zauzvrat dobija uputstva o
preuzimanju aktive kao i skladisnicu, sertifikat o isporuci, a u
slucaju da se radi o drzavnim hartijama od vrednosti, isporuka
se obavlja preko ederal Reserve Wire Transfer System.
14
MODELI IZRACUNAVANJA
CENE
- Teoretska i trzisna cena
- Spot cena
asis = spot c0na - c0na fjuc0rsa
15
0
20
40
60
80
100
120
140
159
1
3
1
7
2
1
2
5
2
9
3
3
3
7
4
1
4
5
4
9
5
3
5
7
6
1
Spot cena Spot cena Fjucers Fjucers
16
KOTACIJA
17
INVERZNO I NORMALNO
TRZISTE
TO SIROV NT
ul 398,30 Avgust 38,39
Avgust 398,70 0,40 Septembar 38,46 0,07
Oktobar 399,90 1,20 Oktobar 38,24 0,22)
Decembar 401,30 0,40 Novembar 37,98 0,26)

18
CENA I VREDNOST
FORVARDA
t) F0, - St t) 0, V
)
T
) )
)
)

t T q r
t T r
t T r
Se F
e I S F
Se F
19
Primer:
Forvard sa rokom dospeca od sest
meseci glasi na aktivu koja ima stalnu
dividendu od 6%. Godisnja slozena
kamata na nerizicnu aktivu iznosi 10%,
a trenutna cena te aktive je 30USD.
30 * e
(0,10-0,06) * 0,5
30,6 USD
20
ODSTUPANJA OD
JEDNAKOSTI
Ako su cena fjucersa i trzisna kamatna
stopa pozitivno kor0lisani, cena
fjucersa treba da je visa visa od cene
forvarda;
Ako su cena fjucersa i trzisna kamatna
stopa n0ativno kor0lisani, cena
fjucersa treba da je niza niza od cene
forvarda.
21
OSNOVNI MODELI
ODREIVANJA CENE
- od0l troskova isporuk0 (.ost-of-.arry
model) - cena fjucersa uzima u obzir
troskove manipulisanja robom ili osnovnom
aktivom od trenutka ugovaranja do trenutka
isporuke.
- od0l oc0kivanja (expe.tations model) -
cena fjucersa jednaka ocekivanoj ceni robe ili
osnovne aktive na dan dospeca.
22
MODEL TROSKOVA ISPORUKE
- Troskovi skladistenja
- Troskovi osiguranja
- Troskovi transporta
- Finansijski troskovi
S
0

0
(S) - C
S
0

0,t
- C - ()
23
COST-OF-CARRY ARBITRAZA
) 1 S F
) 1 S F
) 1 S F
0 t 0,
0 t 0,
0 t 0,

K
A
24
Osnovne pretpostavke:
Spot cena zlata 400 USD
Cena fjucersa zlata (isporuka za godinu dana) 450 USD
Kamatna stopa 10%
Pozajmiti 400 USD na
jednu godinu, kamatna
stopa 10%
upiti 1 uncu zlata na
spot trzistu za 400
USD
Prodati fjucers na zlato,
ugovorena cena 450
USD/unca, rok
dospeca jedna godina
=
Uzeti zlato iz skladista.
Isporuciti zlato na dan
dospeca fjucersa.
Vratiti pozajmljenu sumu
uz kamatu.
=1
25
n d ), 1 F F
n ~ d ), 1 F F
n ~ d ), 1 F F
n 0, d 0,
n 0, d 0,
n 0, d 0,

K
A
26
Osnovne pretpostavke:
Cena fjucersa zlata (isporuka za godinu dana) 440 USD
Cena fjucersa zlata (isporuka za dve godine) 450 USD
Kamatna stopa (od prve do druge godine) 10%
Prodati fjucers sa rokom
dospeca od jedne
godine
upiti fjucers sa rokom
dospeca od dve godine
Ugovoriti plasman 440
USD na godinu dana sa
kamatnom stopom od
10%
Pozajmiti uncu zlata
na jednu godinu
Isporuciti zlato na
dan dospeca fjucersa
Plasirati dobijena
sredstva uz kamatu od
10%
=
27
Primiti isporuku zlata na dan
dospeca fjucersa;
Vratiti pozajmljeno zlato;
Podici nazad plasirana sredstva.
-450 + 484 = +34 USD
28
OGRANICENJA
) T)1 - 1 S F ) I T)1 - 1 S
) T)1 - 1 S F ) T)1 - 1 S
) T)1 - 1 S F ) T)1 - 1 S
B 0 t 0, L 0
B 0 t 0, L 0
0 t 0, 0
K A
K A
K A
29
MODEL OCEKIVANJA
- Hipoteza o normalnoj bekvardaciji
- CAPM (Capital Asset Pri.ing Model)
) S E F
T 0 t 0,

30
HIPOTEZA O NORMALNOJ
BEKVARDACIJI
(4rmal Backwardati43 Hyp4thesis)
ena
Ijucersa
W
A
Y
E

B
0
31
Kontango
Normalna bekvardacija
Ocekivana buduca
spot cena
Neto hedzing
32
MODEL VALORIZACIJE KAPITALNE
AKTIVA
CAPM - Capital Asset Pricing Model)
- Osnovna pretpostavka modela: svi investitori
mogu drzati isti efikasan portfolio rizicnih
hartija od vrednosti koji se naziva trzisni
portfolio.
- . Dusak modifikovala je CAPM i primenila
ga na procentualnu promenu cene fjucersa
- Rezultati do kojih je dosla bili su saglasni sa
CAPM, ali ne i sa teorijom normalne
bekvardacije.
33
FUNDAMENTALNA ANALIZA
- Pristup na osnovu iskustva (old hand
approa.h)
- Analiza tabela ravnoteze (the balan.e
table)
- Tabelarni i graficki pristup
- Regresiona analiza
- Ekonometrijski modeli
- Analogni sezonski model
- Metod klasifikacije ranga
34
35
Rangiranje Kombinovani
rang
U odnosu na
prethodnu
godinu
U odnosu na
trogodisnji
prosek
U odnosu na
petogodisnji
prosek
Moguci izvoz

2 2 2 2
Izvoz kao procenat
moguceg izvoza
2 2 2 2
Projektovano
buduca ponuda
2
Ukupno

36
1992/93 1993/94 1994/95
Moguci izvoz 2 2 2
Izvoz kao moguceg izvoza 2 2 2
Projektovana buduca ponuda 1 1 2
&kupno 5 5 6
alihe pre pocetka sezone -2 -1 2
Racio razlika u zalihama 2 1 -1
Racio zaliha i razlike u zalihama -2 -1 2
&kupno -2 -1 3
Kombinovani rang +3 +4 +9
Prosecna cena u junu USD) 0,481 0,5454 1,2791
un-decembar 0,5268 0,6821 1,7971
Promena cene u 9,5 25,1 40,5

37
TEHNICKA ANALIZA
- Analizu trenda cena i analizu
vremenske komponente
- od fjucersa strategija "kupi i
neograniceno drzi" nemoguca je usled
prirode samog ugovora
- oriscenjem efekata leveridza
- Tacna procena samog trenutka ulaska i
izlaska sa trzista
- Fleksibilnosti i primenljivosti na razlicite
instrumente i razlicita trzista.
38
Svaki pristup tehnickoj analizi na trzistu
fjucersa moze se podvesti pod jednu
od cetiri kategorije:
1. prac0nj0 fiura i rafikona,
2. prac0nj0 tr0nda,
3. analiza karakt0ristika trzista,
. strukturaln0 t0orij0
39
ANALIZA GRAFIKONA
40
REVERZNE FORMACIJE
- glava i ramena (head and sholders)
- gepovi (gaps)
- siljci (spikes)
- dani preokreta (reversal days)
- dani potiska (thrust days)
41
GLAVA I RAMENA
42
KONTINUELNE FIGURE
- Trougao
- Zastava
- Zastavica
- Glava i ramena
43
ZASTAVA
44
PRACENJE TRENDA
- %r0nd
- Pokr0tni pros0k (Moving Average - MA)
- kspon0ncijalni pokr0tni pros0k
(Exponential Moving Average - MA)- daje
vecu tezinu cenama iz poslednjih dana
trgovanja
- Pokr0tni pros0k konv0r0ncij0
div0r0ncij0 (Convergen.e-Divergen.e,
MACD) - dva eksponencijalna pokretna
proseka razlicita po duzini perioda za koji su
izracunati
45
46
ANALIZA KARAKTERISTIKA
TRZISTA
- Oscilacije
- Obim trgovanja
- Aktivnosti velikih i malih investitora
- Zauzimanje pozicije suprotne vecini
47
STRUKTURALNE TEORIJE
- Analiza sezonskog
pomeranja cena
- Analiza ciklusa
- Teorija Eliotovih
talasa
48
UPOTREBA SAVREMENIH
SOFTVERSKIH ALATA ZA
TEHNICKU ANALIZU
- Parabolic SAR (stop and reverse) -
zasniva se na promeni pozicije u
trenutku kada cena dostigne zastitni
nivo
- U sistem je ugraden i akcelerator, tako
da sto trend duze traje to je sistem sve
priblizniji empirijskim podacima
49
PARABOLIC SAR