1CIAM US1AVNCG kAVA

2kLDML1 US1AVNCG kAVA

3 NA2IV US1AVNCG kAVA
4 NAUkA US1AVNCG kAVA
SML1CD US1AVNCG kAVA
6 2NACAI US1AVNCG kAVA I CDNCS
kLMA DkUGIM GkANAMA kAVA
7I2VCkI US1AVNCG kAVA
8 SIS1LM I2VCkA US1AVNCG kAVA
CCINL
9I2VCkI US1AVNCG kAVA U 8In
10 CIAM US1AVA
11 kLASIIIkACIIA US1AVA
12DCNCSLNIL I kCMILNA US1AVA
13CS1UAk kCMILNL US1AVA 8In
US1AVA I8In US1AVA kSU
14 US1AV I8In 1S US1AV kS
16 SADk2AI I ICkMA US1AVA
17SADk2AI I SIS1LMA1IkA US1AVA
8In US1AVA I8In I US1AVA kS
18NAS1ANAk I kA2VCI IDLIL
US1AVNL VLADAVINL
19US1AVNI SIS1LM SILDINILNIn
AMLkICkIn Dk2AVA ( SAD )
20 US1AVNI SIS1LM UILDINILNCG
kkALILVS1VA VLLIkL 8kI1ANIIL I
SILVLkNL IkSkL
22 US1AVNI SIS1LM SVAICAkSkL
21 US1AVNI SIS1LM IkANCUSkL








1CIAM US1AVNCG kAVA
podrazuml[eva usLavno pravo kao
naucnu dlsclpllnu sa znaca[nlm
m[esLom u slsLemu drusLvenlh
naukausLavno pravo kao na[vaznl[u
granu pozlLlvnog prava ko[a uredu[e
odnos cov[eka prema drzavno[ vlasLl
oblasL [avnog prava ko[o[ [e smlsao
balans lzmedu slobode l auLorlLeLa
2kLDML1 US1AVNCG kAVA
kl[ucna plLan[a u svako[ drzavno[
za[ednlcl clne maLerlu consLlLuLlonls l Lo
slobode l prava cov[eka l
gradanlnaCsLvarlvan[e narodnog
suverenlLeLa l leglLlmacl[a drzavne
vlasLlneposredno ucesce gradana u
vrsen[u drzavne vlasLlollLlcko
predsLavnlsLvo pollLlcke sLranke
lzbornl slsLemrlnclpl organlzacl[e l
sLrukLura drzavne vlasLlSLrukLura
pollLlcklh lnsLlLucl[alunkclonlran[e
pollLlcklh lnsLlLucl[aporemeca[l u
odnoslma pollLlcklh lnsLlLucl[aravna
drzava vladavlna prava osLvarlvan[e
prlnclpa usLavnosLl l zakonlLosLl
3 NA2IV US1AVNCG kI nazlv
usLavno lll drzavno pravo nl[e sam
Lermlnolosko vec ldeolosko l prakLlcno
plLan[e!nazlv usLavno pravo lzraz
llberalne gradanske koncepcl[e
demokraLskog odnosa cov[eka l vlasLl
narodnog suverenlLeLanazlv drzavno
pravo lzraz drzavnog apsoluLlzma l
uloge drzave ko[a [e sama sebl cll[
svo[sLven n[emacko[ pravno[ Lradlcl[l
ldeoloskl neprlhvaLl[lv nazlv
neadekvaLno oznacava ovu pravnu
granu s [edne sLrane preslrokpored
usLavnlh proplsa obuhvaLa l upravne
sudske proplse s druge sLrane
preuzakne obuhvaLa korpus l[udsklh
prava l sloboda
4 NAUkA US1AVNCG kAVA
konsLlLuclonallzam se lzdlferenclrao l
razvlo kra[em xI poceLkom xx
sLkl[ucna plLan[a nauke usLavnog prava
su leglLlmlLeL legallLeL drzvlasLl
narodnl suverenlLeL pollLlcka l pravna
osnova drzave l[udska prava l slobode
usLav usLavnosL zakonlLosL lLd


SML1CD US1AVNCG kAVACpcl
meLodl drusLvenlh nauka hlsLorl[skl
socloloskl pollLokoloskl lLd LgzegeLskl
meLod meLod ko[l se domlnanLno
prlm[en[u[e sasLo[l se u doslovnom
obasn[avan[u LeksLa usLava
6 2NACAI US1AVNCG kAVA I CDNCS
kLMA DkUGIM GkANAMA kAVA
usLavno pravo [e na[znaca[nl[a grana
prava ne samo unuLrasn[eg [avnog vec
l prlvaLnog pravaZnaca[ l veza sa druglm
granama prava prolzllazl lz hl[erarhl[e
pravnlh akaLa a usLav [e na[vlsl pravnl
akL Le su sve osLale grane prava
subordlnlrane usLavnom pravu
7I2VCkI US1AVNCG kAVAzvorl
usLavnog prava u maLerl[alnom smlslu
skup odnosa l uL[eca[a ko[l opred[el[u[u
sadrza[ pravazvorl usLavnog prava u
formalnom smlslu obllcl u ko[lma se
lzrazava realan sadrza[ prava
8 SIS1LM I2VCkA US1AVNCG kAVA
CCINL clne uS1IuS1In
C8CnSk ZkCnZkCn ko[l
uredu[u usLavnu maLerl[uu8Lu8L S
ZkCnSkCM SnCCM kada uredu[u
usLavnu maLerl[u lzuzeLno [er su
deleglrano zakonodavsLvoCuLukL
uS1In SuuCICSLCIn opcl
akLl kolegl[alnlh organa8LSuuL
u8uC SuuCI u zeml[ama ko[e
lma[u usLav u maLerl[alnom smlslu ne u
formalnom ( Lngleska novl Zeland
zrael ) l zeml[ama precedenLnog
pravaMLuun8Cun uCCIC8 u
monlsLlcklm slsLemlma u m[erl u ko[o[
uredu[u usLavnu maLerl[uC8nC
8IC u zeml[ama sa usLavom u
maLerl[alnom smlslu

14 US1AV I8In predvlda goLovo
ldenLlcan posLupak prom[ene usLava sa
speclflcnosLlma
1S US1AV kS o prom[enama odlucu[e
narodna SkupsLlna 8S 2/3 veclnom
posLupak ukl[ucu[e [avnu raspravu


9I2VCkI US1AVNCG kAVA U 8In su
uS1I 8 neks I Cpceg okvlrnog
sporazuma za mlr u 8osnl l ercegovlnl (
ue[Lonskog sporazuma ) paraflranog
23111993 god u ueyLonu poLplsanog
14121993 god u arlzuuS1I
Ln11L1 uS1I l8 uS1I
8SuS1I kn1CnMLuun8Cun
uCCIC8 medunarodnl dokumenLl o
l[udsklm pravlma naroclLo Lvropska
konvencl[a o zasLlLl l[udsklh prava l
osnovnlh sloboda lz 1930 god opca
pravlla medunarodnog prava kao
sasLavnl dlo pravnog poreLka 8 13
medunarodnlh sporazuma lz neksa
usLava 8 22 medunarodna
sporazuma lz neksa usLava l8
ZkCn 8 ZkCn Ln11L1
ZkCn kn1Cn CuLukL uS1InCC
Suu 8 uS1In SuuCI
Ln11L1CSLCIn 8LMLn1
nCI uCMCI ILu
10 CIAM US1AVA u maLerl[alnom
smlslu [e sve ono sLo se osLvaru[e
lrelevanLno [e da ll [e zaplsano u
[ednom akLu lll ne cak l nlze pravne
snage all [e [asno kako se usposLavl[a[u
odnosl lzmedu drzorgana l ko[a su
prava gradana usLav u maLerl[alnom
smlslu lma[u Lngleska zrael novl
Zeland u formalnom smlslu [e uvl[ek
plsanl usLav pravnl akL na[vlse pravne
snage donesen po posLupku slozenl[em
od zakonodavnog cesLo l od
usLavoLvornog Ll[elarednosLl ovog
usLava su sLo sLvara preLposLavke
pravne slgurnosLl sLabllnosLl poreLka l
pravnog slsLema na [ednom m[esLu
sadrzl odredbe usLavnopravnog
znaca[a
16 SADk2AI I ICkMA US1AVA o
sLrukLurl l forml usLavl mogu lmaLl sve lll
neke od sll[edeclh dl[elova 1
8LM8uLu lll uvodnl dlo usLava ko[l
preLhodl normaLlvnom dl[elu 2 CC
nLL lll posebnl dlo usLava 3
nC8M1In uC uS1I kao
na[znaca[nl[l na[oblmnl[l dlo sa
sopsLvenom slsLemaLlkom sadrzl
usLavne norme 4 MnuMnL
ko[lma se ml[en[a lll dopun[ava usLav l
ko[l su oblcno daLl kao sasLavnl dlo
normaLlvnog dl[ela 3 nLkSL lll
dodaLke usLavu

12DCNCSLNIL I kCMILNA
US1AVACdnose se na donosen[e prvog
usLava donosen[e novog usLava L[
poLpunu lzm[enu preLhodnog gd[e [e
blLan usLavnl konLlnulLeL Le na
d[ellmlcnu prom[enu usLava ( usLavnlm
zakonlma lll amandmanlma8evlzlonl
slsLeml odnosno posLupcl za prom[enu
usLava se dl[ele uopce na dvl[e grupe
usLave ko[l predvlda[u neposredno
ucesce gradana ( usLavoLvornl
referendum ) usLave ko[l revlzlonl
posLupak pov[erava[u predsLavnlckom
Ll[elu usLavoLvorno[ skupsLlnl
redovnom zakonodavnom organu all po
slozenl[em posLupku parlamenLu kao
[edlnsLvenom Ll[elu spa[an[em domova
11 kLASIIIkACIIA US1AVA 1 rema
krlLerl[u forme usLavl se dl[ele na SnL
nLSnL 2 rema posLupku po
kome se donose odnosno ml[en[a[u
usLavl se dl[ele na I8S1L ( kruLe
rlgldne ) l MLkL ( flekslbllne )3rema
organu ko[l [e donlo usLav dl[ele se na
n8CunL uS1IL uS1IL k1CIL
Ck18CSnL ( nML1nu1L )
uS1IL4rema Lome da ll su u [ednom
akLu sadrzane sve usLavne odredbe
govorlmo o kCulkCInCM uS1Iu
lll su one sadrzane u vlse akaLa kada [e
rl[ec o nLkCulkCInCM (
L1L8CCLnCM ) uS1Iu3rema
sLepenu sLvarne prlm[ene usLava usLavl
se dl[ele na 8LLnL uLkL81InL
lk1InL uS1IL6 uruge klaslflkacl[e
prema obllku vladavlne (
8Lu8LknSk MCn8Sk uS1I)
prema drzavnom ureden[u ( uS1I
un18n SLCZLn u8ZI ) prema
pollLlckom rezlmu ( uLMCk81Sk
nLuLMCk81Sk uS1I )








12DCNCSLNIL I kCMILNA US1AVA
Cdnose se na donosen[e prvog usLava
donosen[e novog usLava L[ poLpunu
lzm[enu preLhodnog gd[e [e blLan
usLavnl konLlnulLeL Le na d[ellmlcnu
prom[enu usLava ( usLavnlm zakonlma lll
amandmanlma8evlzlonl slsLeml
odnosno posLupcl za prom[enu usLava
se dl[ele uopce na dvl[e grupe usLave
ko[l predvlda[u neposredno ucesce
gradana ( usLavoLvornl referendum )
usLave ko[l revlzlonl posLupak
pov[erava[u predsLavnlckom Ll[elu
usLavoLvorno[ skupsLlnl redovnom
zakonodavnom organu all po slozenl[em
posLupku parlamenLu kao
[edlnsLvenom Ll[elu spa[an[em domova
13CS1UAk kCMILNL US1AVA 8In
US1AVA I8In US1AVA kS UsLav 8 cl
x zm[ene l dopune predvlda
demokraLsku amandmansku proceduru
za svo[u lzm[enu sa sll[edeclm
karakLerlsLlkama Cdredbe o l[udsklm
pravlma l slobodama ne mogu blLl
ellmlnlsane nlLl uman[ene posLupak
prom[ene usLava pov[erava se
arlamenLarno[ skupsLlnl prom[ene
usLava mora[u blLl u lsLov[eLnom LexLu
usvo[ene u redsLavnlckom domu ( 42
poslanlka predsLavnlsLvo gradana ) l
uomu naroda ( 13 delegaLa
predsLavnlsLvo konsLlLuLlvnlh naroda )
mora blLl posLlgnuL kvorum prlsuLnlh u
redsLavnlckom domu l konacno za
lzm[ene mora glasaLl kvallflkovana ( 2/3
) veclna u redsLavnlckom domu l veclna
u uomu naroda ( naclonalnl konsenzus )
17SADk2AI I SIS1LMA1IkA US1AVA
8In US1AVA I8In I US1AVA kS usLav
8 Lrl dl[ela preambula (
obavezu[uce usLavno pravne snage )
normaLlvnl dlo ( 12 clanova ) aneksl (
aneks 13 medunarodnlh sporazuma
aneks prelazne odredbe ) usLav
l8 ceLlrl dl[ela preambula (
obavezu[uce usLavnopravne snage )
normaLlvnl dlo aneks ( 22
medunarodna dokumenLa )
amandmanl ( do februara 2004 god
102 amandmana ) usLav 8S Lrl dl[ela
preambula ( all u vldu osnovnlh odredbl
) normaLlvnl dlo amandmanl ( 113
amandmana )

18NAS1ANAk I kA2VCI IDLIL
US1AVNL VLADAVINLusLavnosL prl[e
po[ave prvlh plsanlh usLava zacecl lde[e
konsLlLuclonallzma u anLlckom perlodu
ko[l [os ne pozna[e po[am usLav8azvo[
ekspanzl[a usLavne vladavlne posmaLra
se kroz 3 faze 1 laza od prvog
plsanog usLava do sv[eLskog raLa
gradanska klasa gradanska demokraLl[a
prlrodnopravna shvaLan[a Leorl[a
ugovora llberalnodemokraLske lde[e l
usLavl Leorl[a narodnog suverenlLeLa 2
laza 8azvo[ usLavnosLl lzmedu l
sv[eLskog raLa socl[alnoekonomska
prava novl Llp socl[allsLlcke usLavnosLl
ozbll[na krlza usLavnosLl nasLupan[em
faslsLlcklh rezlma3 laza Savremene
Lendencl[e u razvo[u usLavne vladavlne
od sv[eLskog raLa do danas usLavnosL
zapadnlh demokraLl[a razvo[ l slom
socl[allsLlcke usLavnosLl usLavnosL
zemal[a Lreceg svl[eLa
19US1AVNI SIS1LM SILDINILNIn
AMLkICkIn Dk2AVA ( SAD )uonosen[e
prvog plsanog usLava 1787 god lzraz
lde[e llberallzma kruLl usLav samo 26
amandmana dugov[ecnosL zbog
zadrzavan[a samo na prlnclplma kraLak
7 clanova 84 odredbe rlnclp pod[ele
vlasLl na zakonodavnu ( kongres
redsLavnlckl dom l SenaL ) lzvrsnu ( [aka
lnsLlLucl[a preds[ednlka ) l sudsku vlasL (
Irhovnl sud Su ) sa ovlasLe[lma na
prlnclpu kocnlce l ravnoLeze"
lederallzam prva na[sLarl[a federacl[a
nl[e zasnovana na naclonalnom
prlnclpu 3o federalnlh [edlnlca ko[e su
ravnopravne l u korlsL ko[lh vazl
preLposLavka nadleznosLl kooperaLlvnl
federallzam 8lparLlzam dvoparLl[skl
pollLlckl slsLem 8epubllkancl ( nasLall
od ranl[lh federallsLa ) l uemokraLl (
nasLall od konfederallsLa)






20 US1AVNI SIS1LM UILDINILNCG
kkALILVS1VA VLLIkL 8kI1ANIIL I
SILVLkNL IkSkLvrsLa usLavnosL bez
usLava evoluLlvnosL l konLlnulLeL
na[duza Lradlcl[a usLavne vladavlne
blLno obllkovana sudskom praksom l
oblca[lmaMonarh obllk vladavlne do
danas monarhl[a od neogranlcenog
nosloca drzavne vlasLl kral[ [e posLao
nomlnalnl sef drzave sa skromnlm
prerogaLlvlma slmbol Lradlcl[e l
drzavne moclarlamenL nosllac
na[vlse zakonodavne vlasLl l
suverenlLeLa prlnclp narodnog
suverenlLeLa uz Leorl[u mandaLa clne
ga uom komuna lll uon[l dom l uom
lordova lll Corn[l dom Zakonodavnu
lnlcl[aLlvu lma[u vlada l poslanlcl uon[eg
domaIlada ( kablneL ) formlra [e
veclnska parLl[a sLabllna [ednoparLl[ska
prlnclp kocnlce l balansa llder
pob[ednlcke parLl[e [e rvl mlnlsLar (
prlme mlnlsLer ) ko[l sasLavl[a vladu l ko[l
[e kl[ucna na[[aca llcnosL ukupnog
usLavnog slsLema vlada lma Lrl kruga
clanova8lparLlzam dvosLranackl
pollLlckl slsLem LaburlsLlcka ( ranl[e
vlgovcl l llberall ) konzervaLlvna
sLranka ( ranl[e Lorl[evcl )
21 US1AVNI SIS1LM IkANCUSkL
usLav eLe republlke lz 1938 god
rezulLaL burne hlsLorl[e l konacne
usLavnosLl danas na snazl konLlnulLeL l
Lradlcl[a posLlvan[a na[slreg korpusa
l[udsklh prava l sloboda l suverenlLeLa
narodareds[ednlk 8epubllke l Ilada
dl[ele lzvrsnu vlasL preds[ednlka
8epubllke blra[u gradanl neposredno sLo
[e prolzvelo olupreds[ednlckl lll
m[esovlLl preds[ednlckoparlamenLarnl
slsLemreds[ednlk vlade dobl[a mandaL
od reds[ednlka 8epubllke za sasLav
vlade arlamenL dvodomnl
naclonalna skupsLlna SenaL nosllac
zakonodavne vlasLl all druge
ovlasLlusLavno vl[ece preds[ednlk l
deveL clanova funkcl[a sllcna funkcl[l
usLavnog suda speclflcnosL [e
preLhodna konLrola zasLlLa usLavnosLl
prl[e promulgacl[e l sLupan[a na snagu
znaca[na uloga u oslguravan[u
regularnosLl lzboraollLlcke sLranke
Llplcan slsLem pollparLlzma usLavna
r[esen[a sLlmullsu koallcl[e

22 US1AVNI SIS1LM SVAICAkSkLusLav
lz 1874 god sa kasnl[lm lzm[enama l
dopunama sLvorlo konfederacl[u
sva[carsklh kanLona ko[l danas clne
federacl[u roklamovao na[znaca[nl[a
l[udska prava l slobode u svlm
kanLonlmalederallzam Sva[carska
lma 20 kanLona l 6 polukanLona
federallzam nema za osnovu naclonalne
razllke kanLonl su suverenl
preLposLavka nadleznosLl u n[lhovu
korlsL all vazl supremacl[a saveznlh
proplsa Savezna skupsLlna lma
vrhovnu vlasL zakonodavnu all l osLale
ovlasLl dovodomnosL naclonalno
vl[ece ( don[l dom ) l Il[ece drzava (
gorn[l dom ) oba doma ravnopravna
Savezno vl[ece na[vlsa lzvrsna vlasL
kao kolekLlvna savezna vlada lzvrsnl
organ Savezne skupsLlne svo[evrsna
koallclona vlada na[[aclh sLranaka
socl[allsLlcke radlkalne konzervaLlvne
ovo vl[ece [e l kolekLlvnl sef drzave
prlm[en[en slsLem demokraLskog
[edlnsLva vlasLl Savezna skupsLlna [e
nosllac zakonodavne l lzvrsne vlasLl l blra
svo[ lzvrsnl organ lako [e LezlsLe na
egzekuLlvl