LIGJ Nr.10 221, dat 4.2.

2010 PR MBROJTJEN NGA DISKRIMINIMI[1] N mbshtetje t neneve 18, 78 dhe 83 pika 1 t Kushtetuts, me propozim t nj grupi deputetsh, KUVENDI I REPUBLIKS S SHQIPRIS VENDOSI: KREU I DISPOZITA T PRGJITHSHME Neni 1 Objekti Ky ligj rregullon zbatimin dhe respektimin e parimit t barazis n lidhje me gjinin, racn, ngjyrn, etnin, gjuhn, identitetin gjinor, orientimin seksual, bindjet politike, fetare ose filozofike, gjendjen ekonomike, arsimore ose shoqrore, shtatzanin, prkatsin prindrore, prgjegjsin prindrore, moshn, gjendjen familjare ose martesore, gjendjen civile, vendbanimin, gjendjen shndetsore, predispozicione gjenetike, aftsin e kufizuar, prkatsin n nj grup t veant, ose me do shkak tjetr. Neni 2 Qllimi Qllimi i ktij ligji sht t siguroj t drejtn e do personi pr: a) barazi prpara ligjit dhe mbrojtje t barabart nga ligji; b) barazi t shanseve dhe mundsive pr t ushtruar t drejtat, pr t gzuar lirit dhe pr t marr pjes n jetn publike; c) mbrojtje efektive nga diskriminimi dhe nga do form sjelljeje q nxit diskriminimin. Neni 3 Prkufizimet 1. Diskriminimi sht do dallim, prjashtim, kufizim apo preferenc, bazuar n cilindo shkak t prmendur n nenin 1 t ktij ligji, q ka si qllim apo pasoj pengesn apo brjen e pamundur t ushtrimit n t njjtn mnyr me t tjert, t t drejtave e lirive themelore t njohura me Kushtetutn e Republiks s Shqipris, me aktet ndrkombtare t ratifikuara nga Republika e Shqipris, si dhe me ligjet n fuqi. 2. Diskriminim i drejtprdrejt sht ajo form diskriminimi q ndodh kur nj person apo grup personash trajtohen n mnyr m pak t favorshme sesa nj person tjetr, apo nj grup tjetr personash n nj situat t njjt a t ngjashme, bazuar n cilindo shkak t prmendur n nenin 1 t ktij ligji. 3. Diskriminim i trthort sht ajo form diskriminimi q ndodh kur nj dispozit, kriter apo praktik, e paanshme n dukje, do ta vinte nj person ose grup personash n kushte jo t favorshme, n lidhje me shkaqet e parashtruara n nenin 1 t ktij ligji, n raport me nj tjetr person ose grup personash, si dhe kur ajo mas, kriter a praktik, nuk justifikohet objektivisht nga nj synim i ligjshm, ose kur mjetet e arritjes s ktij synimi, ose nuk jan t prshtatshme, ose nuk jan t domosdoshme dhe n prpjestim t drejt me gjendjen q e ka shkaktuar at.

4. Diskriminim pr shkak t shoqrimit sht ajo form diskriminimi q ndodh kur ka nj dallim, kufizim ose preferenc, pr arsye t shoqrimit me persona q u prkasin grupeve t prmendura n nenin 1 t ktij ligji, si dhe pr shkak t supozimit pr nj shoqrim t till. 5. Shqetsim sht ajo form e diskriminimit q ndodh n rastin e nj sjelljeje t padshiruar, kur lidhet me cilndo nga shkaqet e prmendura n nenin 1 t ktij ligji, q ka pr qllim apo efekt cenimin e dinjitetit t personit dhe krijimin e nj mjedisi friksues, armiqsor, prmues, poshtrues a ofendues pr at person, si dhe n rastin e nj trajtimi m pak t favorshm, i kryer si rezultat i kundrshtimit ose i mosnnshtrimit nga ana e personit t cenuar ndaj nj sjelljeje t till. 6. Udhzim pr t diskriminuar sht nj udhzim ose krkes, bazuar n marrdhnie hierarkike, pr t diskriminuar nj ose m shum persona, n baz t shkaqeve t prmendura n nenin 1 t ktij ligji. 7. Mohim i nj prshtatjeje t arsyeshme sht ajo form diskriminimi q ndodh kurdoher kur ka nj mohim ose kundrshtim pr t kryer ndryshime ose rregullime t domosdoshme e t prshtatshme q nevojiten n nj rast t veant dhe nuk imponojn nj barr t tepruar, me qllim q t sigurohet gzimi dhe ushtrimi n baza t barabarta i t drejtave dhe lirive themelore pr personat me aftsi t kufizuar, ose t ndodhur n kushtet e tjera t prmendura n nenin 1 t ktij ligji. 8. Viktimizimi sht trajtim i disfavorshm apo pasoj negative, q vjen si reagim ndaj nj ankimimi a nj procedimi q synon zbatimin e parimit t barazis. 9. Organizatat me interesa legjitim jan ato organizata, t cilat jan t regjistruara n Republikn e Shqipris dhe kan si objekt t deklaruar t veprimtaris s tyre mbrojtjen e t drejtave t njeriut, ose u ofrojn ndihm viktimave t diskriminimit. Neni 4 Subjektet 1. Ky ligj zbatohet pr t gjith personat, q jetojn dhe qndrojn n territorin e Republiks s Shqipris. 2. Shtetasit shqiptar, me banim t prkohshm ose t prhershm jasht kufijve t Republiks s Shqipris, gzojn mbrojtjen, q ofron ky ligj, n marrdhniet me organet shtetrore shqiptare. 3. Personat fizik e juridik t huaj, me banim, vendqndrim apo seli jasht territorit t Republiks s Shqipris, gzojn mbrojtjen, q ofron ky ligj, n marrdhniet me organet shtetrore shqiptare. Neni 5 Ndalimi i diskriminimit 1. Ndalohet diskriminimi pr shkaqet e prmendura n nenin 1 t ktij ligji dhe mosmarrja n shqyrtim, sipas rasteve t prmendura n nenin 3 t ktij ligji, e nj ankimi ose procedure, si dhe do forme tjetr sjelljeje q pengon zbatimin e parimit t trajtimit t barabart. 2. Mohimi i modifikimeve dhe prshtatjeve t duhura e t nevojshme pr personat me aftsi t kufizuar prbn diskriminim. Neni 6 Trajtimi i ndryshm i prligjur 1. Ndalimi i diskriminimit i prshkruar nga ky ligj nuk zbatohet n raste kur ka nj qllim objektivisht t justifikueshm dhe t prligjur n baz t Kushtetuts, t marrveshjeve apo akteve ndrkombtare t ratifikuara nga Republika e Shqipris dhe legjislacioni n fuqi. 2. Trajtimi i ndryshm q bazohet n nj karakteristik t lidhur me shkaqet e prmendura n nenin 1 t ktij ligji, nuk prbn diskriminim kur pr shkak t natyrs s aktiviteteve profesionale, ose t

kushteve n t cilat profesioni ose veprimtaria ushtrohet, kto karakteristika prbjn nj krkes t vrtet dhe profesionale t domosdoshme, me kusht q qllimi i trajtimit t ndryshm t jet i prligjur dhe krkesa t mos kaprcej at far sht e domosdoshme pr realizimin e saj. Neni 7 Mbrojtja nga diskriminimi 1. do veprim ose mosveprim i autoriteteve publike ose i personave fizik a juridik q marrin pjes n jetn dhe sektort publik ose privat, q krijojn baza pr mohimin e barazis ndaj nj personi apo grupi personash, ose q i ekspozon ata ndaj nj trajtimi t padrejt dhe jo t barabart, kur ata ndodhen n rrethana t njjta ose t ngjashme, n krahasim me persona t tjer ose grupe t tjera personash, prbn diskriminim. 2. Eliminimi i t gjitha privilegjeve dhe i diskriminimit t padrejt, garantohet pr cilindo, n baz t t drejtave vetjake, politike, ekonomike, shoqrore dhe kulturore t siguruara nga Kushtetuta e Republiks s Shqipris dhe aktet ndrkombtare t ratifikuara nga Republika e Shqipris, si dhe nga ligjet n fuqi. Neni 8 Reklamat diskriminuese Ndalohet publikimi i reklamave dhe njoftimeve t ndryshme, nse ato paraqesin, haptazi apo n mnyr t nnkuptuar, qllim pr t diskriminuar, pr shkaqet e prmendura n nenin 1 t ktij ligji. Neni 9 Pjesmarrja n politik Ndalohet diskriminimi n ushtrimin e s drejts pr t zgjedhur, pr tu zgjedhur dhe pr tu emruar n nj detyr publike, pr shkaqet e prmendura n nenin 1 t ktij ligji. Neni 10 Ndrgjegjja dhe feja 1. Ndalohet diskriminimi lidhur me ushtrimin e liris s ndrgjegjes dhe fes, veanrisht kur ka t bj me shprehjen e tyre individualisht ose kolektivisht, n publik ose n jetn private, nprmjet kultit, arsimimit, praktikave ose kryerjes s riteve. 2. Prjashtimi nga kjo dispozit mund t lejohet vetm kur ekziston nj prligjje e arsyeshme dhe objektive. Megjithat, n do rast, lejimi i diskriminimit pr shkak t ushtrimit t liris s ndrgjegjes dhe fes mund t vendoset vetm me ligj pr nj interes publik ose pr mbrojtjen e t drejtave t t tjerve. Prjashtimi pr kt shkak duhet t jet n prpjestim me gjendjen q e ka diktuar nevojn pr diskriminimin. N do rast lejimi i diskriminimit pr shkak t ushtrimit t liris s ndrgjegjes dhe fes nuk mund t cenojn thelbin e lirive dhe t t drejtave dhe n asnj rast nuk mund t tejkalojn kufizimet e parashikuara n Konventn Europiane pr t Drejtat e Njeriut. Neni 11 Veprime pozitive Masa e prkohshme, e veant q synon prshpejtimin e vendosjes reale t barazis, kur mungesa e barazis sht shkaktuar nga diskriminimi pr do shkak t prmendur n nenin 1 t ktij ligji, konsiderohet veprim pozitiv dhe nuk prbn diskriminim, sipas ktij ligji. Kjo mas ndrpritet sapo t jen arritur objektivat e trajtimit dhe ofrimit t mundsive t barabarta.

KREU II MBROJTA NGA DISKRIMINIMI N PUNSIM Neni 12 Ndalimi i diskriminimit 1. Ndalohet diskriminimi i personit n lidhje me t drejtn e tij pr punsim. Diskriminimi prfshin do dallim, kufizim ose prjashtim q bazohet n shkaqet e prmendura n nenin 1 t ktij ligji dhe q, ndr t tjera, ka lidhje me: a) shpalljen e vendeve t lira t puns; b) rekrutimin dhe przgjedhjen e punmarrsve; c) trajtimin e punmarrsve n vendin e puns, duke prfshir trajtimin e tyre gjat vendosjes ose ndryshimit t kushteve t puns, shprblimin, prfitimet dhe mjedisin e puns, trajtimin lidhur me trajnimet profesionale ose gjat procesit disiplinor apo lidhur me pushimin nga puna ose zgjidhjen e kontrats s puns; ) antarsin n sindikata dhe mundsin pr t prfituar nga lehtsit q siguron kjo antarsi. 2. Ndalohet do lloj shqetsimi, prfshir edhe shqetsimin seksual, nga pundhnsi prkundrejt nj punmarrsi ose nj krkuesi pr pun ose midis punmarrsve. 3. Zbatimi i masave t posame dhe t prkohshme, bazuar n shkaqet e prmendura n nenin 1 t ktij ligji, me qllim prshpejtimin e barazis n fushn e punsimit, nuk konsiderohet diskriminim. Zbatimi i masave t tilla, n asnj rast, nuk mund t nnkuptoj mbajtjen n mnyr t prhershme t standardeve t pabarabarta ose t ndryshme dhe masat e posame ndrpriten kur arrihet objektivi i trajtimit dhe ofrimit t mundsive t barabarta. Neni 13 Detyrimet e pundhnsit 1. Pundhnsi sht i detyruar: a) t zbatoj, t mbroj e t nxis parimin e barazis dhe t ndalimit t do lloj diskriminimi; b) t marr masat e nevojshme, prfshir dhe masa disiplinore, pr mbrojtjen e punmarrsve nga diskriminimi dhe viktimizimi, brenda nj muaji nga marrja e dijenis; c) tu prgjigjet efektivisht dhe n prputhje me kt ligj ankimeve t marra pr shkak t diskriminimit t kryer nga punmarrsit e tij, brenda nj muaji nga marrja e tyre. 2. Pundhnsi detyrohet t rris ndrgjegjsimin pr kt ligj edhe duke e afishuar at n mjediset publike t vendit t puns, si dhe t mundsoj kuptimin e plot t tij me mjetet e veta ose me ndihmn e subjekteve t specializuara.

Neni 14 Detyrat e Kshillit t Ministrave, Ministrit t Puns, shtjeve Sociale dhe Shanseve t Barabarta dhe Ministrit t Brendshm Kshilli i Ministrave, Ministri i Puns, shtjeve Sociale dhe Shanseve t Barabarta dhe Ministri i Brendshm jan secili prgjegjs pr marrjen e masave me karakter pozitiv pr t luftuar diskriminimin n lidhje me t drejtn pr punsim. Masat q merren, ndr t tjera, jan: a) rritja e ndrgjegjsimit pr kt ligj te punmarrsit dhe pundhnsit, ndr t tjera, duke dhn informacion pr kt ligj; b) vendosja e politikave t posame dhe t prkohshme, n baz t shkaqeve t prmendura n nenin 1 t ktij ligji, me qllim nxitjen e barazis, n veanti midis burrit dhe gruas, si dhe midis personave me aftsi t plot fizike dhe atyre me aftsi t kufizuar.

Neni 15 T drejtat e punmarrsit 1. do punmarrs ka t drejt t ankohet te pundhnsi, te Komisioneri pr Mbrojtjen nga Diskriminimi, ose n gjykat, nse beson se ka psuar diskriminim. Kjo dispozit nuk e kufizon t drejtn e ankimit n institucione t veanta, t ngritura pran sektorve t ndryshm t punsimit. 2. Gjat periudhs s shqyrtimit t ankess, punmarrsi ka t drejt t vazhdoj punn sipas kushteve t kontrats. 3. Punmarrsi ka t drejt t marr informacion n do koh n lidhje me trajtimin e ankess, si dhe t marr shpjegime pr vendimet e marra nga pundhnsi, n prgjigje t ankess s tij, menjher pas shqyrtimit. 4. N rast se pundhnsi nuk merr masa pr t hetuar dhe pr t zgjidhur ankesn pr diskriminim, punmarrsi q ka br ankesn ka t drejt ta ndrpres punn, pa humbur t drejtn e pags, pr aq koh sa sht e nevojshme pr tu mbrojtur nga diskriminimi. Punmarrsi kthen pagn e marr, sipas ktij neni, n rast se diskriminimi i pretenduar nuk rezulton i vrtetuar me vendim t forms s prer. Neni 16 Zbatimi i ligjit pr personat e vetpunsuar Dispozitat e kreut II t ktij ligji zbatohen n lidhje me kushtet pr pranimin n profesion dhe marrjen e lejeve t ushtrimit t profesionit, sidomos n rastet kur personat jan t vetpunsuar. KREU III MBROJTJA NGA DISKRIMINIMI N FUSHN E ARSIMIMIT Neni 17 Ndalimi i diskriminimit 1. Ndalohet do dallim, kufizim ose prjashtim q bazohet n shkaqet e prmendura n nenin 1 t ktij ligji dhe q, ndr t tjera, ka lidhje me: a) krijimin e institucioneve publike ose private q ofrojn shrbime arsimore ose profesionale; b) financimin e institucioneve publike q ofrojn shrbime arsimore ose profesionale; c) prmbajtjen e parimeve dhe kritereve t veprimtaris arsimore, duke prfshir programet msimore dhe metodat e msimdhnies; ) trajtimin e studentve ose nxnsve, duke prfshir pranimin, vlersimin, zbatimin e masave disiplinore ose prjashtimin e tyre. 2. Ndalohet ti refuzohet nj personi ose nj grupi personash pranimi n nj institucion arsimor publik, pr shkaqet e prmendura n nenin 1 t ktij ligji. 3. Ndalohet do lloj shqetsimi, veanrisht shqetsimi seksual, i studentve, nxnsve dhe punmarrsve n institucionet arsimore. 4. Zbatimi i masave t posame dhe t prkohshme, bazuar n shkaqet e prmendura n nenin 1 t ktij ligji, me qllim prshpejtimin e barazis n arsim, nuk konsiderohet diskriminim. Zbatimi i masave t tilla, n asnj rast, nuk mund t nnkuptoj mbajtjen e prhershme t standardeve t pabarabarta ose t ndryshme dhe kto masa ndrpriten kur arrihet objektivi i trajtimit dhe ofrimit t mundsive t barabarta. Neni 18 Detyrat e Kshillit t Ministrave dhe Ministrit t Arsimit dhe Shkencs

1. Kshilli i Ministrave dhe Ministri i Arsimit dhe Shkencs jan secili prgjegjs pr marrjen e masave me karakter pozitiv pr t luftuar diskriminimin n lidhje me t drejtn pr arsimim. 2. Kshilli i Ministrave dhe Ministri i Arsimit dhe Shkencs, ndr t tjera, marrin secili masa pr: a) rritjen e ndrgjegjsimit pr kt ligj n sistemin arsimor, ndr t tjera duke prfshir informacion pr t n programet msimore; b) prfshirjen n programet msimore t koncepteve dhe veprimeve kundr modeleve t sjelljes diskriminuese; c) arsimimin e t gjith popullsis, n mnyr t veant, duke marr masa n favor t grave dhe vajzave, pakicave, personave me aftsi t kufizuar, si dhe personave q jan, ose kan m shum mundsi t jen objekt i diskriminimit, pr shkaqet e prmendura n nenin 1 t ktij ligji; ) respektimin dhe sigurimin e s drejts pr arsimim n gjuht e pakicave, si dhe n mnyrat e prshtatshme pr persona me aftsi t kufizuar. Neni 19 Detyrat e drejtuesit t institucionit arsimor Drejtuesi i institucionit arsimor sht prgjegjs pr marrjen e masave me karakter pozitiv n institucionin prkats, pr t luftuar diskriminimin n lidhje me t drejtn pr arsimim. Masat q merren, ndr t tjera, jan: a) rritja e ndrgjegjsimit pr kt ligj brenda institucionit, ndr t tjera duke afishuar ligjin n nj vend t dukshm; b) lufta kundr modeleve t sjelljes diskriminuese q prbjn ose nxisin diskriminim brenda institucionit; c) t marr masat e nevojshme, prfshir dhe masa disiplinore, pr mbrojtjen e punmarrsve nga diskriminimi dhe viktimizimi, brenda nj muaji nga marrja e dijenis; ) trajtimi efektiv i ankesave pr diskriminim n institucion, duke shqyrtuar do ankim brenda 30 ditve nga paraqitja e tij; d) vendosja e masave disiplinore ndaj do personi q verifikohet t ket kryer nj veprim diskriminues kur nj gj e till sht e prshtatshme, proporcionale dhe n prputhje me kompetencat e drejtorit. KREU IV NDALIMI I DISKRIMINIMIT N FUSHN E T MIRAVE DHE T SHRBIMEVE Neni 20 T mirat dhe shrbimet 1. Personi fizik ose juridik q ofron t mira apo shrbime pr publikun, me pages ose jo, ndalohet t diskriminoj nj person tjetr, i cili krkon ti arrij ose ti prdor ato: a) duke refuzuar ti jap nj personi apo grupi personash t mira apo shrbime pr shkaqet e prmendura n nenin 1 t ktij ligji; b) duke refuzuar ti ofroj nj personi t mira apo shrbime n mnyr t ngjashme, ose me cilsi t ngjashme, ose n kushte t ngjashme me ato n t cilat kto t mira apo shrbime i ofrohen publikut n prgjithsi. 2. Pika 1 e ktij neni zbatohet veanrisht pr: a) mundsi pr t hyr n nj vend ku publiku lejohet t hyj ose pr t prdorur nj vend, i cili lejohet pr tu prdorur nga publiku; b) mundsi pr t marr ose pr t prfituar nga t mirat apo shrbimet q kan t bjn me shndetin;

c) kontributin dhe mundsin pr t prfituar t mira nga skemat e mbrojtjes shoqrore, duke prfshir asistenc sociale, sigurime shoqrore, mbrojtje t fmijve, prfitim pr shkak t aftsis s kufizuar, apo ndonj skem tjetr t mbrojtjes sociale ose avantazh tjetr social t ofruar pr publikun; ) mundsi pr t prdorur ose pr t hyr n nj institucion arsimor; d) sistemimin n nj vend ku ofrohet strehim; dh) shitjen ose dhnien me qira t banesave dhe t mjediseve t tjera; e) shrbimet e banks dhe mundsi pr t siguruar grante, huadhnie, depozita bankare ose financim; ) lehtsi pr argtim, lodhje e freskim; f) lehtsi pr transport ose udhtim; g) shrbimet e profesioneve t lira. 3. Ndalohet pr nj person fizik ose juridik, q ofron t mira dhe shrbime pr publikun, t mos pranoj ose t kundrshtoj realizimin e ndryshimeve ose prshtatjeve t nevojshme dhe t duhura, t cilat synojn t mundsojn prfitimin e ktyre t mirave dhe shrbimeve nga nj person me aftsi t kufizuara, pr sa koh q kto modifikime apo prshtatje nuk imponojn nj barr t shprpjestuar ose t paligjshme mbi personin q ofron t mirat dhe shrbimet. 4. Refuzimi, sipas piks 1 t ktij neni, prfshin edhe situata kur refuzimi n fakt bazohet n shkaqet e prmendura n nenin 1 t ktij ligji, por nga subjekti diskriminues deklarohen shkaqe t tjera, apo nuk deklarohet asnj arsye si shkak i refuzimit. 5. Nuk prbjn diskriminim dallimet n shprblime dhe prfitime, t vendosura pr shkaqet e prmendura n nenin 1 t ktij ligji, kur kto dallime jan t arsyeshme dhe n prpjestim me nj rrezik, i cili vlersohet n baz t t dhnave aktuale dhe statistikore t vrtetueshme dhe t lidhura ngusht me rrezikun. 6. Kostot lidhur me shtatzanin dhe amsin nuk mund t rezultojn shkak pr dallime n shprblimet dhe prfitimet e individit. 7. Ndalimi i diskriminimit nuk zbatohet pr caktimin e nj moshe t veant pr mundsi t prfitimeve sociale, t t mirave, lehtsive dhe shrbimeve, nse ekzistojn kritere t arsyeshme e objektive pr caktimin, pa cenuar thelbin e s drejts pr prfitime dhe kur caktimi synon t arrij nj qllim t ligjshm pr nj interes publik, ose pr t mbrojtur t drejtat e t tjerve, gjithmon n prpjestim t drejt me gjendjen q e ka shkaktuar caktimin. KREU V KOMISIONERI PR MBROJTJEN NGA DISKRIMINIMI Neni 21 Komisioneri 1. Komisioneri pr Mbrojtjen nga Diskriminimi, m posht komisioneri, siguron mbrojtjen efektive nga diskriminimi dhe nga do form sjelljeje q nxit diskriminimin. Komisioneri sht person juridik publik.

2. Komisioneri mbshtetet nga Zyra e Komisionerit pr Mbrojtjen nga Diskriminimi (zyra). Zyra ka personelin dhe pajisjet e nevojshme pr t mbshtetur komisionerin n prmbushjen e detyrave t ngarkuara me ligj. 3. Kuvendi vendos pr pagn e komisionerit, strukturn organizative dhe klasifikimin e pagave pr punonjsit e Zyrs s Komisionerit pr Mbrojtjen nga Diskriminimi. Punonjsit e ksaj zyre gzojn statusin e npunsit civil. 4. Komisioneri ka buxhetin e vet t pavarur, i cili financohet nga Buxheti i Shtetit dhe nga donacione t ndryshme.

Neni 22 Statusi Komisioneri sht i pavarur n ushtrimin e detyrs dhe u nnshtrohet vetm Kushtetuts dhe ligjit. Neni 23 Mnyra e zgjedhjes s komisionerit 1. Komisioneri zgjidhet nga shumica e t gjith antarve t Kuvendit. 2. Kandidatt e mundshm pr komisioner i propozohen Kuvendit nga nj grup deputetsh. 3. Para marrjes ose rimarrjes s detyrs, komisioneri bn betimin para Kuvendit. 4. Formula e betimit sht: Betohem se gjat kryerjes s detyrave t mia do t mbroj kurdoher parimin e barazis, n prputhje me Kushtetutn dhe me ligjet e Republiks s Shqipris. Neni 24 Kushtet pr tu zgjedhur komisioner Komisioner mund t zgjidhet do shtetas shqiptar q plotson krkesat e mposhtme: a) t ket cilsi t larta morale e veprimtari t shquar n komunitet; b) t ket nj diplom universitare; c) t ket njohuri dhe veprimtari t shquara n fushn e lirive dhe t drejtave t njeriut dhe t ligjit; ) t mos jet dnuar me vendim t forms s prer pr kryerjen e nj vepre penale; d) t mos jet deputet n legjislaturn e Kuvendit q bn propozimin ose zgjedhjen e tij. Neni 25 Kohzgjatja n detyr Komisioneri zgjidhet pr nj mandat prej pes vjetsh, me t drejt rizgjedhjeje vetm nj her. Neni 26 Raportimi Komisioneri paraqet raport t paktn nj her n vit prpara komisioneve t Kuvendit. Raporti prfshin analiz pr zbatimin e ktij ligji n prgjithsi, si dhe pr punn e komisionerit dhe t zyrs. Neni 27 Mbarimi i mandatit Mandati i komisionerit mbaron kur: a) mbaron afati 5-vjear; b) shkarkohet; c) i paraqet Kuvendit dorheqje me shkrim; ) vdes. Neni 28 Rastet e shkarkimit nga detyra t komisionerit 1. Komisioneri shkarkohet nga detyra vetm n rastet kur: a) sht dnuar me nj vendim gjykate t forms s prer pr kryerjen e nj vepre penale;

b) sht i paaft mendrisht ose fizikisht pr t ushtruar funksionet e tij; c) kryen veprimtari n kundrshtim me parashikimet e ktij ligji, me Kushtetutn ose me legjislacionin n fuqi. 2. Mocioni pr shkarkimin e komisionerit propozohet nga jo m pak se 1/3 e deputetve t Kuvendit. Vendimi pr shkarkimin nga detyra t komisionerit merret me shumicn e votave t t gjith antarve t Kuvendit. Neni 29 Zgjedhja e komisionerit Kuvendi zgjedh komisionerin e ri brenda nj muaji t mbetjes s vendit vakant. Kur mbaron mandati 5-vjear i komisionerit, ai qndron n detyr derisa t zgjidhet komisioneri i ri. Neni 30 Papajtueshmria me funksionin e komisionerit Komisioneri ndalohet t bj pjes n parti apo organizata politike, t kryej veprimtari politike, shtetrore e profesionale, si dhe t marr pjes n organet drejtuese t organizatave shoqrore, ekonomike dhe tregtare. Komisioneri mund t ushtroj msimdhnien dhe botimin e veprave letrare dhe shkencore, pa cenuar ushtrimin e funksioneve t tij n mnyr normale. Neni 31 Sigurimi i puns s mvonshme t komisionerit Me mbarimin e funksionit, sipas shkronjave a e c t nenit 27 t ktij ligji komisioneri, i cili, n kohn e emrimit, kishte punuar n funksion shtetror ose pun publike, ka t drejt t rimarr funksionin ose punn q kishte para zgjedhjes si komisioner. Kur kjo nuk sht e mundur, atij i sigurohet nj pun e barasvlefshme me at q ai kishte prpara zgjedhjes n detyrn e komisionerit. Neni 32 Kompetencat 1. Komisioneri ka kompetenc: a) t shqyrtoj ankesat nga personat ose grupet e personave q pretendojn se jan diskriminuar, si parashikohet n kt ligj; b) t shqyrtoj ankesat nga organizatat q kan nj interes t ligjshm pr t vepruar n emr dhe me plqimin me shkrim t individve ose grupeve t individve q pretendojn se ka ndodhur diskriminimi; c) t kryej hetime administrative pas marrjes s informacionit t besueshm pr shkelje t ktij ligji; ) t vendos sanksione administrative sipas prcaktimit t ktij ligji; d) t nxis parimin e barazis dhe mosdiskriminimit, veanrisht duke sensibilizuar dhe informuar pr kto shtje, prfshir edhe ofrimin e informacioneve t shkruara, ndr t tjera pr kt ligj, n gjuhn shqipe, n gjuht e pakicave, si dhe n formate t prdorshme nga persona me aftsi t kufizuar; dh) t monitoroj zbatimin e ktij ligji; e) t kryej sondazhe n lidhje me diskriminimin; ) tu bj rekomandime autoriteteve kompetente, sidomos duke propozuar miratimin e legjislacionit t ri, ose ndryshimin apo reformimin e legjislacionit ekzistues;

f) t publikoj raporte dhe t bj rekomandime pr fardo lloj shtjeje q lidhet me diskriminimin; g) ti drejtohet drejtprdrejt opinionit publik pr fardo lloj shtjeje q lidhet me diskriminimin; gj) me krkesn e gjykats q shqyrton shtjen, t parashtroj mendim me shkrim pr fardo lloj shtjeje q lidhet me diskriminimin; h) t kontribuoj n raportimet dhe sipas rastit t paraqes raporte para organizmave ndrkombtar dhe rajonal; i) t prfaqsoj ankuesin n organet gjyqsore n shtje civile me miratimin e tij n prputhje me pikn 3 t nenit 34 t ktij ligji; j) t informoj pr t drejtn e mbrojtjes nga diskriminimi dhe pr mjetet ligjore t disponueshme pr kt mbrojtje; k) t zhvilloj dialogun e rregullt n lidhje me shtjet e diskriminimit me grupet prkatse sociale, duke prfshir organizatat joqeveritare; l) t zhvilloj aktivitete ndrgjegjsimi dhe edukimi q ndihmojn n zbatimin e ktij ligji. 2. T gjitha institucionet publike dhe subjektet private jan t detyruara t mbshtesin komisionerin n prmbushjen e detyrave t tij, veanrisht duke dhn informacionin q i nevojitet atij. 3. Pr shqyrtimin e ankesave q i drejtohen, komisioneri zbaton normat e parashikuara n Kodin e Procedurave Administrative, me prjashtim t procedurave q parashikohen nga ky ligj. 4. Detyrimi i prmendur n pikn 2 t ktij neni prmbushet n prputhje me ligjin nr. 9887, dat 10.3.2008 Pr mbrojtjen e t dhnave personale. Neni 33 Procedurat 1. Nj person ose grup personash q pretendojn se jan diskriminuar, ose nj organizat me interesa legjitim q pretendon diskriminim n emr t nj personi apo grupi personash, mund t paraqes ankes s bashku me provat e disponueshme para komisionerit, me shkrim ose, n raste prjashtimore, gojarisht, n mnyr q t mund t mbahet procesverbal. 2. Organizata me interesa legjitim paraqet prokur t posame pr t prfaqsuar personin ose grupin e personave. 3. Ankesa prmban, t paktn: a) emrin e ankuesit; b) shpjegimin se si mund t kontaktohet ankuesi; c) subjektin q pretendohet t ket kryer diskriminimin, ose shpjegim pr pamundsin e identifikimit t tij; ) shpjegimin e diskriminimit t pretenduar; d) masat q krkohen nga komisioneri; dh) datn dhe firmn e ankuesit ose t prfaqsuesit t tij. 4. Ankesa nuk pranohet nse: a) sht anonime; b) prbn abuzim me t drejtn e ankimimit para komisionerit, ose sht e papajtueshme me dispozitat e ktij ligji; c) e njjta shtje sht duke u shqyrtuar n kuadr t nj ankese tjetr ose pr t sht marr nj vendim i mparshm dhe nuk ka t dhna t reja; ) sht haptazi e pabazuar ose nuk ka informacion t mjaftueshm pr t br t mundur nj hetim; d) t gjitha faktet q prbjn thelbin e ankess kan ndodhur para hyrjes n fuqi t ktij ligji; dh) paraqitet m von se tre vjet nga ndodhja e diskriminimit ose m von se nj vit nga marrja dijeni nga i dmtuari, pr kt fakt.

5. Personat fizik ose juridik, kundr t cilve sht paraqitur ankesa, njoftohen me shkrim nga komisioneri brenda 15 ditve nga dita e marrjes s ankess. 6. Komisioneri nuk i ngarkon ankuesit me ndonj tarif pr shqyrtimin e ankess. 7. Me marrjen e ankess, komisioneri verifikon faktet. Pr kt qllim, komisioneri mund tu krkoj ankuesit dhe personit kundr t cilit sht drejtuar ankesa, t paraqesin parashtrime me shkrim brenda 30 ditve nga dita q palt marrin njoftimin. Kur e mon t nevojshme, komisioneri merr informacion edhe nga do person ose burim tjetr. 8. Kur e sheh t prshtatshme, komisioneri zhvillon nj seanc dgjimore publike dhe fton palt dhe do person tjetr t interesuar. 9. Kur e sheh t prshtatshme, komisioneri krkon t arrij marrveshje pajtimi mes ankuesit dhe personit kundr t cilit sht paraqitur ankesa. 10. Komisioneri shprehet me vendim, i cili u njoftohet palve brenda 90 ditve nga dita e marrjes s ankess ose nse sht zhvilluar nj seanc dgjimore publike, brenda 90 ditve nga dita e seancs. Vendimi prmban rregullimet dhe masat e duhura, duke caktuar edhe nj afat pr kryerjen e tyre. 11. Nse komisioneri urdhron rregullime ose masa, personi kundr t cilit sht paraqitur ankesa, raporton brenda 30 ditve para komisionerit n lidhje me veprimet e ndrmarra pr zbatimin e vendimit. N rast se personi, kundr t cilit sht paraqitur ankesa nuk e informon komisionerin ose nuk e zbaton vendimin, komisioneri vendos mas pr ndshikimin me gjob pr personin kundr t cilit sht paraqitur ankesa. Sanksioni me gjob shfuqizohet nse personi kundr t cilit sht paraqitur ankesa, e zbaton vendimin brenda shtat ditve pasi sht vendosur sanksioni. 12. Kur vendos masn, komisioneri siguron q ajo t jet: a) e efektshme dhe parandaluese; dhe b) n prpjestim me gjendjen q e shkaktoi vendosjen e mass. Nse vendoset gjob, komisioneri prcakton shumn e gjobs duke marr parasysh: i) natyrn dhe fushn e veprimit t shkeljes dhe ndikimin mbi viktimn; dhe ii) rrethanat personale e financiare t shkelsit, veanrisht duke marr n konsiderat t gjitha burimet e t ardhurave dhe nse shkelja kryhet nga nj person juridik privat, merren parasysh aktivet e bilancit dhe fitimi, si dhe pagat totale t paguara punonjsve; c) nse e njjta shkelje diskriminon disa persona, vendoset vetm nj gjob, por duke marr parasysh krkesat e shkronjs b t ktij neni. 13. do person q shkel dispozitat e ktij ligji dnohet me gjob si m posht: a) personi fizik, nga 10 000 deri n 60 000 lek; b) personi juridik nga 60 000 deri n 600 000 lek; c) personi fizik brenda personit juridik, i cili sht prgjegjs pr shkelje, nga 30 000 deri n 80 000 lek; ) personi, i cili ushtron funksion publik dhe sht prgjegjs pr shkelje n baz t ktij ligji, nga 30 000 deri n 80 000 lek. 14. Vendimi pr vnien e nj mase ndshkimore me gjob cakton gjithashtu afatin e arsyeshm, brenda t cilit paguhet gjoba. 15. Si mjet t fundit, veanrisht kur subjekti fizik ose juridik nuk i prmbahet vendimit t komisionerit ose nuk e paguan gjobn brenda tre muajve pas afatit t caktuar nga komisioneri dhe sanksioni nuk sht kundrshtuar n gjykat, komisioneri mund tu krkoj autoriteteve kompetente heqjen apo pezullimin e lejes ose autorizimit t subjektit fizik ose juridik pr ta ushtruar veprimtarin e tij. 16. Subjekti fizik ose juridik, ndaj t cilit merret masa ndshkimore me gjob, ka t drejt t ankohet n gjykatn kompetente, sipas Kodit t Procedurs Civile. 17. Gjoba derdhet n Buxhetin e Shtetit. KREU VI PROCEDURAT PRPARA GJYKATS

Neni 34 Subjektet q kan t drejt t paraqesin padi pr diskriminim 1. do person ose grup personash q pretendojn se ndaj tyre sht ushtruar diskriminim pr nj nga shkaqet e prmendura n nenin 1 t ktij ligji, mund t paraqesin krkespadi prpara gjykats kompetente sipas prcaktimeve t Kodit t Procedurs Civile pr dmshprblim sipas ligjit ose, sipas rastit, t kryejn kallzimin prpara organeve kompetente pr ndjekje penale. 2. Paraqitja e ankimit prpara komisionerit nuk sht kusht pr t paraqitur nj krkespadi dhe nuk prbn penges pr personin e dmtuar ti drejtohet gjykats ose organeve t ndjekjes penale. 3. Nj organizat me interes t ligjshm ose komisioneri mund t paraqes padi n emr t nj personi ose grupi personash, me kusht q komisioneri ose organizata t ket plqimin me prokur t posame ose me deklarim prpara gjykats t personit ose grupit t personave t dmtuar nga diskriminimi. Neni 35 Prgjegjsia individuale do person mban prgjegjsi n baz t dispozitave t ktij ligji, kur, me veprimet ose mosveprimet e tij, ka kryer nj akt diskriminues n kuptimin e ktij ligji. Prgjegjsia individuale nuk e prjashton prgjegjsin e shtetit ose t personit juridik privat. Neni 36 Procedura para gjykats 1. Padia i paraqitet gjykats kompetente nga nj prej subjekteve t parashikuara n nenin 34 t ktij ligji jo m von se 5 vjet nga dita q ka ndodhur sjellja e pretenduar diskriminuese dhe jo m von se 3 vjet nga dita q i dmtuari merr dijeni pr kt sjellje. 2. I dmtuari nuk ka detyrim t njoftoj komisionerin para se t paraqes nj padi pr diskriminim n gjykat. 3. Gjykata e njofton komisionerin pr paraqitjen e do padie pr diskriminim. 4. Gjykata mund ti krkoj komisionerit, n do faz t procedimit, q t paraqes nj mendim me shkrim, rezultatet e hetimit t tij, n qoft se sht br hetimi, ose do informacion tjetr q ka rndsi pr shtjen. 5. Paditsi ka detyrim t sjell prova n mbshtjetje t padis, duke prdorur do lloj prove t ligjshme q mund t provoj sjelljen diskriminuese. 6. Pasi paditsi paraqet prova, mbi t cilat bazon pretendimin e tij dhe n baz t t cilave gjykata mund t prezumoj sjelljen diskriminuese, i padituri detyrohet t provoj se faktet nuk prbjn diskriminim sipas ktij ligji. Neni 37 Vendimi i gjykats 1. Vendimi i gjykats cakton dmshprblim nse gjykata vendos q ka shkelje t ktij ligji, duke prfshir edhe nj afat kohor pr kryerjen e zhdmtimit. 2. Vendimi i gjykats u komunikohet t gjitha palve t interesuara, prfshir komisionerin. 3. Vendosja e masave, sipas ktij ligji, nuk prjashton vendosjen e masave sipas ligjeve t tjera. Neni 38 Dmshprblimi

Dmshprblimi prfshin, ndr t tjera, ndreqjen e shkeljeve ligjore dhe t pasojave t tyre prmes kthimit n gjendjen e mparshme, kompensimin e duhur pr dmet pasurore si dhe jopasurore, ose prmes masave t tjera t prshtatshme. KREU VII DISPOZITA T FUNDIT DHE KALIMTARE Neni 39 Aktet nnligjore 1. Ngarkohet komisioneri t nxjerr rregulloren e funksionimit t zyrs brenda 3 muajve nga data e emrimit t tij. 2. Ngarkohet Kshilli i Ministrave t nxjerr aktet nnligjore n zbatim t nenit 18 t ktij ligji brenda 6 muajve nga hyrja n fuqi e tij. Neni 40 Hyrja n fuqi Ky ligj hyn n fuqi 15 dit pas botimit n Fletoren Zyrtare.

Shpallur me dekretin nr.6433, dat 24.2.2010 t Presidentit t Republiks s Shqipris, Bamir Topi