You are on page 1of 16

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

CHNG 1

Gii Thieu
1.1 Kinh te lng la g? Theo ngha n gian, kinh te lng, lien quan en viec ap dung cac phng phap thong ke trong kinh te hoc. Khong nh thong ke kinh te, trong o cac d lieu thong ke la chnh yeu, kinh te lng c phan biet bang s hp nhat cua ly thuyet kinh te, cong cu toan hoc va cac phng phap luan thong ke. M rong hn, kinh te lng quan tam en (1) c lng cac moi quan he kinh te, (2) oi chieu ly thuyet kinh te vi thc te va kiem nh cac gia thuyet lien quan en hanh vi kinh te, va (3) d bao cac hanh vi cua cac bien so kinh te. Trong phan tiep theo ay, chung toi minh hoa moi hoat ong nay bang nhng v du thc te ngan gon. c lng cac moi quan he kinh te Kinh te hoc thc nghiem cung cap rat nhieu v du nham c lng cac moi quan he kinh te t d lieu. Sau ay la danh sach mot so cac v du co the: 1. Cac nha phan tch trong khu vc t nhan lan khu vc nha nc eu quan tam en viec c lng cau/cung cua cac san pham, dch vu khac nhau. 2. Mot cong ty t nhan co the quan tam en viec c lng anh hng cua cac mc o quang cao khac nhau en doanh thu va li nhuan. 3. Cac nha phan tch th trng chng khoan tm cach lien he gia cua co phieu vi cac ac trng cua cong ty phat hanh co phieu o, cung nh vi tnh hnh chung cua nen kinh te. 4. Chnh quyen lien bang va chnh quyen cac tieu bang co the muon anh gia tac ong cua cac chnh sach tien te va tai chnh en cac bien quan trong nh viec lam hoac that nghiep, thu nhap, xuat khau va nhap khau, lai suat, ty le lam phat, va tham hut ngan sach. 5. Chnh quyen a phng quan tam en moi quan he gia li nhuan va cac yeu to khac nhau quyet nh li nhuan nay nh thue suat va dan so. 6. Cac thanh pho co the quan tam en tac ong cua mot cong ty at tai a phng mnh. Mot trong nhng moi quan tam ac biet la s anh hng en nhu cau nha , viec lam, doanh thu va li nhuan t bat ong san, nhng yeu cau ve cac dch vu cong cong nh trng hoc, cac thiet b x ly chat thai, ien .vv

Ramu Ramanathan

Thuc oan/Hao Thi

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

Kiem nh gia thuyet Cung nh bat ky nganh khoa hoc nao, mot iem tot cua kinh te lng la quan tam en viec kiem nh gia thuyet ve cac hanh vi kinh te. ieu nay c minh hoa qua cac v du sau: 1. Mot chuoi ca hang thc an nhanh co the muon xac nh xem chien dch quang cao cua mnh co tac ong lam tang doanh thu hay khong. 2. Cac nha phan tch t nhan lan nha nc co the eu quan tam xem nhu cau co gian hay khong co gian theo gia va thu nhap. 3. Gan nh bat ky cong ty nao cung muon biet li nhuan tang hay giam theo qui mo hoat ong. 4. Cac cong ty kinh doanh thuoc la lan cac nha nghien cu y khoa eu can quan tam en cac bao cao phau thuat tong quat ve hut thuoc va ung th phoi (va cac benh ve ho hap khac) co dan en viec giam tieu thu thuoc la ang ke hay khong. 5. Cac nha kinh te hoc v mo co the muon anh gia hieu qua cua cac chnh sach nha nc. 6. Mot uy ban phuc vu cong cong can quan tam xem cac qui nh yeu cau cach ien tot hn trong cac toa nha va ho gia nh co lam giam ang ke mc tieu thu nang lng khong. 7. Cac c quan hanh phap va nhng nha lap phap co the muon anh gia tnh hieu qua cua viec xiet chat luat ve uong ru va lai xe oi vi viec giam cac tai nan va t vong do uong ru va giao thong. D bao Khi cac bien so c xac nh va chung ta anh gia c tac ong cu the cua chung en chu the nghien cu, chung ta co the muon s dung cac moi quan he c lng e d oan cac gia tr trong tng lai. Sau ay la mot so v du ve d bao 1. Cac cong ty d bao doanh thu, li nhuan, chi ph san xuat, va lng ton kho can thiet. 2. Cong ong d oan co nhu cau ve nang lng v the cac tram nang lng can c xay dng va/hoac cac thoa thuan mua nang lng t ben ngoai can c ky ket. 3. Rat nhieu cong ty d bao cac ch so th trng chng khoan va gia cua mot so co phieu. 4. Chnh quyen lien bang d oan nhng con so nh thu nhap, chi tieu, lam phat, that nghiep, va tham hut ngan sach va thng mai.
Ramu Ramanathan

Thuc oan/Hao Thi

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

5. Cac thanh pho d bao nh ky mc tang trng cua a phng qua cac mat nh: dan so; viec lam; so nha , toa nha thng mai va cac nha xng cong nghiep; nhu cau ve trng hoc, ng xa, tram canh sat, tram cu hoa, va dch vu cong cong; v.v Do ba bc tong quat c xac nh trong phan m au cua chng nay thng can c vao d lieu mau hn la da vao d lieu ieu tra cua tong the, v vay trong nhng cuoc ieu tra chuan nay se co yeu to bat nh; cu the la (1) cac moi quan he c lng khong c chnh xac, (2) cac ket luan t kiem nh gia thuyet hoac la pham vao sai lam do chap nhan mot gia thuyet sai hoac sai lam do bac bo mot gia thuyet ung, va (3) cac d bao da vao cac moi lien he c lng hau nh khong bao gi ung ket qua. e giam mc o bat nh, mot nha kinh te lng se luon luon c lng nhieu moi quan he khac nhau gia cac bien nghien cu. Sau o, nha kinh te lng se thc hien mot loat cac kiem tra e xac nh moi quan he nao mo ta hoac d oan gan ung nhat hanh vi cua bien so quan tam. Tnh bat nh nay khien cho phng phap thong ke tr nen rat quan trong trong mon kinh te lng. Chng tiep theo se trnh bay tom tat cac khai niem thong ke can ban can dung trong cuon sach nay va c s dung, neu can, cac chng sau. Bay gi chung ta se xem xet cac bc c s e tien hanh mot nghien cu thc nghiem. 1.2 Cac thanh phan can ban cua mot nghien cu thc nghiem Mot nha ieu tra tien hanh mot nghien cu thc nghiem theo cac bc can ban sau: (1) Lap mo hnh, (2) thu thap d lieu, (3) c lng mo hnh, (4) dung mo hnh kiem nh gia thuyet, va (5) dien dch ket qua. Hnh 1.1 trnh bay cac bc nay di dang s o. Trong phan nay chung toi mo ta tong quat tng hoat ong neu tren. Chng 14 i chi tiet hn vao tng hoat ong. Neu giang vien d nh a mot e tai nghien cu thc nghiem vao mon hoc kinh te lng nay th nen gii thieu chng 14 ngay t au. Thiet lap mo hnh Moi phan tch he thong kinh te, xa hoi, chnh tr hoac vat ly da tren mot cau truc logic (goi la mo hnh), cau truc nay mo ta hanh vi cua cac phan t trong he thong va la khung phan tch chnh. Trong kinh te hoc, cung nh trong cac nganh khoa hoc vat ly, mo hnh nay c thiet lap di dang phng trnh, trong trng hp nay, cac phng trnh nay mo ta hanh vi kinh te va cac bien lien quan. Mot mo hnh c nha nghien cu thiet lap co the la mot phng trnh hoac la he gom nhieu phng trnh.
Ramu Ramanathan

Thuc oan/Hao Thi

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

Hnh 1: S o cac bc thc hien mot nghien cu thc nghiem

Ly thuyet kinh te, kinh nghiem, cac nghien cu khac

Thiet lap mo hnh

c lng mo hnh

Kiem nh gia thuyet

Thiet lap lai mo hnh

Dien dch ket qua

Cac quyet nh ve chnh sach

D bao

Mo hnh mot phng trnh Trong mo hnh mot phng trnh, nha phan tch chon mot bien n (ky hieu la Y) ma ong ta muon giai thch hanh vi cua no. Y co nhieu ten goi; bien phu thuoc la thuat ng thong dung nhat, bien nay con c goi la bien c hoi qui (regressand) va bien so ve trai. Ke o nha nghien cu xac nh mot so cac bien so (ky hieu la X), nhng bien so nay co anh hng en bien phu thuoc. Nhng bien nay cung c goi bang nhieu ten; bien oc lap la thuat ng thong dung nhat, ngoai ra chung con c goi la bien ngoai sinh (exogenous), bien giai thch (explanatory), hoi qui va bien so ve phai. Viec la chon cac bien oc lap co the xuat phat t ly thuyet kinh te, kinh nghiem trong qua kh, cac nghien cu khac hoac t trc giac. V du, xet mot cong ty quan tam en viec xac nh yeu cau ve lao ong. Nha phan tch kinh te cua cong ty co the s dung cac ly thuyet kinh te vi mo ve toi a hoa li nhuan e xac nh can thue bao nhieu ngi. Li nhuan cua cong ty se phu thuoc vao gia va so lng san pham cong ty ban ra, so ngi (hoac so gi lao ong) s dung, mc lng, lai suat, chi ph s dung von, chi ph nguyen vat lieu, v.v. Nguyen tac toi a hoa li nhuan se dan en moi lien he ve mat ly thuyet gia so nhan cong (so gi lam viec) va cac bien khac c neu tren. Trong v du nay, Y la so nhan cong (so gi lam viec) s dung, va cac bien X la gia cua hang hoa, mc lng, lai suat, chi ph nguyen vat
Ramu Ramanathan

Thuc oan/Hao Thi

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

lieu v.v. Muc tieu e ra la c lng quan he ly thuyet va s dung quan he nay ra cac quyet nh ve chnh sach. Mo hnh he phng trnh. Trong mot so nghien cu kinh te lng, nha nghien cu co the quan tam en nhieu hn mot bien oc lap va do o cung mot luc thiet lap nhieu phng trnh. Nhng mo hnh nay c goi la mo hnh he phng trnh. c lng cac phng trnh cau va cung la cac v du ve mo hnh loai nay. Cac mo hnh kinh te v mo cung la v du ve mo hnh he phng trnh. Mot trong nhng phng trnh o co the la ham tieu thu lien he gia sc tieu thu tong hp vi khoan thu nhap co the s dung c va lai suat. Mot v du khac la ham au t, lien he au t vi thu nhap co the s dung c va lai suat. Hoac la ham nhu cau tien mat, lien he nhu cau ve tien mat vi thu nhap va lai suat. Cac phng trnh khac nh ieu kien can bang, lien he tong cau vi tong cung va cau ve tien vi cung tien. V du 1.1 Cau truc can ban cua mot mo hnh kinh te lng c hieu ro hn vi mot v du n gian trong o bien phu thuoc Y lien he vi mot bien oc lap (X). Xet mot cong ty a oc quan tam en lien he gia gia ban cua ngoi nha vi cac ac iem cua no nh kch thc, dien tch s dung, so phong ngu va phong tam, cac loai thiet b gia dung, co ho bi hay khong, canh quan co ep khongv.v. Cu the, cong ty muon biet cac ac iem cu the cua ngoi nha co vai tro nh the nao trong viec hnh thanh gia cua bat ong san. V du nay la mot trng hp ac biet ve mo hnh ch so gia hng thu ( a hedonic price index model) trong mo hnh nay gia cua hang hoa phu thuoc vao cac ac iem cua no (mot v du khac la lien he gia gia cua mot chiec xe va cac ac iem cua no). Mac du tat ca cac ac iem liet ke tren eu quan trong trong viec giai thch s khac biet ve gia gia cac ngoi nha, e minh hoa chung ta hay xem xet mot ac iem rieng le, v du dien tch s dung. Gia s GIA la gia ban ngoi nha va SQFT la dien tch s dung tnh bang bo vuong. e n gian, gia s moi lien he gia hai bien nay la tuyen tnh, chung ta co phng trnh GIA = + SQFT, vi la tung o goc va la o doc cua ng thang. Gia s chung ta co hai can nha co cung dien tch s dung. Co the hoan toan hoac hau nh do ngau nhien co nhng khac biet gia hai can nha ve cac ac iem khac nhng khong c xet en trong mo hnh nay (v du nh kch thc vn). V vay, moi lien he nay co ve khong chnh xac ma co sai so. e tnh en nhng sai so nay, mot mo hnh kinh te lng nen c xay dng nh sau: PRICE = + SQFT + u
Ramu Ramanathan

(1.1)

Thuc oan/Hao Thi

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

vi u la mot bien ngau nhien khong quan sat c goi la so hang sai so (con c goi la so hang nhieu hoac so hang ngau nhien vi mot so tnh chat thong ke c mo ta sau. So hang sai so se thay oi trong tng quan sat. Phng trnh (1.1) c goi la mo hnh hoi qui tuyen tnh hoac la mo hnh hoi qui tuyen tnh n. ng thang + SQFT goi la phan xac nh cua mo hnh va so hang u c goi la phan ngau nhien. Tiep tuc vi v du ve a oc, gia s chung ta co nh SQFT 5 mc 1.500, 1.750, 2.000, 2.250 va 2.500, em tat ca cac can nha trong cung khu vc co SQFT bang (hoac gan vi) mot trong 5 mc tren, va xem gia cac can nha nay.1 Nh a neu trc ay, ngay ca khi hai can nha co cung dien tch s dung, gia ban cua chung cung co the khac nhau. ieu chung ta quan tam ay la anh gia c s khac biet ve gia do tac ong cua yeu to SQFT, co y ngha thong ke, en mc nao. Neu cac cap gia tr GIA va SQFT c ve tren mat phang toa o, chung se tao thanh mot o th nh Hnh 1.2 trong o nhng vong tron the hien cac iem. V nha ln hn th gia se cao hn, chung ta ky vong cac iem tren o th dien ta mot xu hng i len khi ta i t trai sang phai cua truc hoanh. Ke en chung ta tnh gia trung bnh tai moi mc SQFT. Trong Hnh 1.2 cac iem nay c dien ta bang ky hieu X. Co mot gia nh trong phng trnh (1.1), phng trnh chac chan can c xem xet ky, la nhng iem trung bnh nam tren ng thang + SQFT. Phan xac nh, v vay, la tng quan trung bnh thong ke gia bien phu thuoc va bien oc lap, cho toan bo tong the cac ngoi nha trong khu vc nghien cu. V vay, va c goi la thong so cua tong the (hoac oi khi con goi la thong so that). Lien he trung bnh that + SQFT (goi la hoi qui tong the) khong bao gi xac nh c nhng nh se c trnh bay trong Chng 3, mot lien he c lng (goi la hoi qui mau) co the co c t mau nghien cu. So hang khong quan sat c u ai dien cho cac anh hng cua cac bien bo qua (kch thc vn, tuoi cua ngoi nha, va cac ac iem khac co anh hng en gia ban nha), cung nh cac anh hng cua cac tac ong ton tai khong d oan c. V se vo cung ton kem khi khao sat toan bo cac can nha trong mot khu vc e xac nh gia tr cua va , nha ieu tra co the thay bang mot mau ngau nhien va s dung thong tin t mau nay e a ra ket luan khong ch ve gia tr va cua tong the ma con va tnh thch ang cua gia nh hoi qui tuyen tnh trong Phng trnh (1.1). V cac ket luan eu can c vao mau cac can nha, nen chung eu co sai so. Viec nghien cu cac sai so nay e xem co

Trong thc te, khong the tien hanh nghien cu toan bo tong the nh vay v chi ph rat cao. Thay v vay, mot mau c chon ngau nhien va quan sat tren mau a chon. Ramu Ramanathan

Thuc oan/Hao Thi

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

the cai tien nhng cong thc va cac ket luan co the c cung co hay khong la rat quan trong. Hnh 1.2 o th GIA va Dien tch s dung SQFT GIA (Y)
(X,Y) Hoi qui tong the X u X X X X
+ SQFT

SQFT (X) 1.500 1.750 2.000 2.250 2.500

Nh a e cap trc ay, cac bien khac ngoai dien tch s dung cung anh hng en gia ban cua ngoi nha. Mot mo hnh m rong cua mo hnh tren la mo hnh hoi qui boi, xem v du sau ay. (Do co s dung nhieu thong so nen qui c tieu chuan la s dung cac ky t Hy Lap vi cac ch so kem theo) GIA = 1 + 2SQFT + 3YARD + 4BATHS + 5BEDRMS + u Vi YARD la kch thc vn, BATHS la so phong tam, va BEDRMS la so phong ngu. c lng va dien dch mo hnh nay se c thao luan chi tiet trong Chng 4. Cac m rong cua mo hnh nay bao gom phi tuyen c thao luan trong Chng 6. (1.2)

Ramu Ramanathan

Thuc oan/Hao Thi

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

V du 1.2 Gia s chung ta ieu tra tat ca cac ho trong thanh pho va tnh thu nhap hang thang cua ho (Y) va tong chi tieu vao hang hoa va dch vu (C). Neu chung ta ve C va Y, chung ta se co c mot o th nh Hnh 1.2, nhng vi thu nhap tren truc X va chi tieu tren truc Y. ke en, chung ta lay tat ca nhng ho co thu nhap la $500 (hoac thc te hn la trong mot khoang nho xung quanh 500) va tnh trung bnh cua cac tong chi tieu tng ng. Chung ta lap lai cac bc tren oi vi cac ho co thu nhap hang thang khoang $1.000, $1.500, $2.000 v.v, chung ta tnh cac mc chi tieu trung bnh tng ng. Sau o a vao o th cac iem trung bnh nay ng vi 500, 1.000, 1.500v.v Mot lan na gia s la cac iem trung bnh nay nam tren mot ng thang ( + Y). V cac ho gia nh co cung thu nhap se co nhng mc chi tieu khac nhau (co le do khac biet ve cac ac iem khac nh so thanh vien trong gia nh), mot quan sat cu the (C, Y) se khong hoan toan chnh xac nam tren ng thang tren. Do vay, mo hnh hoi qui tuyen tnh tng ng vi v du nay se co dang C = + Y + u Trong thc te, chung ta se khong ieu tra tat ca cac ho gia nh ma ch chon mot mau ngau nhien t tong the va s dung cac quan sat nay e c lng nhng thong so va , cung nh thc hien cac kiem nh va kiem tra tnh thch ang cua gia nh ve moi lien he trung bnh gia chi tieu va thu nhap la tuyen tnh. V du 1.3 Trong nghien cu tai chnh, mo hnh nh gia tai san von (CAPM), cho mot khung tong quat e phan tch cac lien he rui ro-li nhuan vi tat ca cac loai tai san. Gia s r la li nhuan cua mot loai chng khoan (v du nh co phieu cua mot cong ty), rm la li nhuan cua mot tap danh muc au t (v du nh ch so Standard and Poors Composote), va rf la li nhuan cua chng khoan khong rui ro (v du trai phieu ngan kho U.S. Treasury, 30 ngay). at Y = r rf la li nhuan chenh lech cua mot chng khoan bat ky va X = rm rf la li nhuan chenh lech cua tap danh muc au t trung bnh. Vay phng trnh sau la cong thc CAPM chuan: Y = X + u Lu y la mo hnh nay khong co so hang tung o goc. o la do li nhuan c dien ta nh khoang chenh lech t li nhuan khong rui ro. Neu chung ta co d lieu qua kh cua li nhuan chng khoan, chung ta co the c lng mo hnh tren. Mot chng khoan co c lng ln hn 1 c xem la thay oi hoac bien ong hn th trng va chng khoan co gia tr c lng nho hn 1 c xem la on nh hoac t bien ong.
Ramu Ramanathan

Thuc oan/Hao Thi

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

V du 1.4 Trong ly thuyet nhu cau ngi tieu dung, mot nha phan tch thng xay dng ham li ch va toi a hoa no trong rang buoc ve ngan sach. ieu nay dan en cac ham nhu cau phat sinh oi vi hang hoa. Cu the, mot ham cho thay vi mot so gia nh chi tieu cho mot mat hang (E) ty le vi thu nhap (Y). Moi lien he nay goi la ng cong Engel. ieu nay dan en mot mo hnh kinh te lng sau, trong o ve ly thuyet c ky vong co gia tr bang khong: He so c dien dch la xu hng bien te (marginal propensity) chi tieu cho mat hang nay, so vi thu nhap. V vay, mot o la tang trong thu nhap se c ky vong lam tang chi tieu trung bnh cho mat hang nay len o-la. Vi d lieu ve cac ho gia nh, chung ta co the c lng ham chi tieu tren va kiem nh gia thuyet la so hang tung o goc co gia tr bang khong. Cac v du khac. Mac du cuon sach nay chu yeu quan tam en cac moi lien he kinh te va kiem nh cac gia thuyet ve chung, cac ky thuat van co the ap dung c cho cac mon hoc khac. ay chung toi trnh bay mot so v du trong cac nganh khac. V du 1.5 Cho en nay, viec hut thuoc la nguyen nhan chnh gay t vong do ung th phoi c ghi chep can than. Mot mo hnh hoi qui tuyen tnh n cho van e nay la: DEATHS = + SMOKING + u vi DEATHS la so ngi chet do ung th phoi tren mot trieu dan so trong vung trong mot thi gian nhat nh v du mot nam va SMOKING la mc tieu thu thuoc la bnh quan au ngi n v tnh la can Anh. V viec hut thuoc tang se gay t vong nhieu hn, chung ta ky vong la so dng. Nh trong trng hp v du a oc, nha nghien cu cung co the a vao cac bien khac co anh hng en so ngi chet do ung th phoi (nh o nhiem khong kh). V du 1.6 Nhieu nha xa hoi hoc va toi pham hoc lap luan rang an t hnh la mot cong cu quan trong ngan can toi pham bao hanh. e kiem nh ieu nay, chung ta
Ramu Ramanathan

Thuc oan/Hao Thi

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

co the xay dng mot mo hnh nh sau (mot lan na lai bo qua cac nguyen nhan khac cua nhng thay oi trong toi pham bao hanh): CRIMES = + PUNISHMENT + u ay CRIMES ai dien cho so toi pham bao hanh tren 1.000 dan so va PUNISHMENT la phan tram ban an dan en toi t hnh. c ky vong la so am v hnh phat gia tang co the ngan can toi pham. V du 1.7 Khi mot luat c ap at e han che viec hut thuoc b that bai, ngi ta thng qui nguyen nhan cho viec van ong hanh lang chong lai luat nay cua nganh thuoc la. Mot cach e c lng tac ong nay la s dung mo hnh nh sau: VOTE = + EXPENSE + u Vi VOTE la phan tram nhng ngi bo phieu phan oi luat va EXPENSE la chi ph ma nganh thuoc la chi cho mot ngi bo phieu. Chung ta ky vong la co dau dng bi v khi EXPENSE tang th so ngi bo phieu chong lai luat han che hut thuoc la tang. Hai phng phap e xay dng mo hnh nay hoan toan khac nhau ve triet ly. Mot phng phap bat au vi mot mo hnh c s (nh Phng trnh 1.1), mo hnh nay thng xuat phat t ly thuyet kinh te, cam tnh, cac nghien cu khac va cac kinh nghiem trc ay, ke o thc hien cac kiem nh e xem mot mo hnh phc tap hn (nh Phng trnh 1.2) co phu hp khong. Phng phap nay, goi la lap mo hnh t n gian en tong quat, c s dung chnh Bac My. Ngc lai, lap mo hnh t tong quat en n gian bat au vi mot cong thc tong quat va tien hanh phep rut gon da tren c s d lieu e n gian mo hnh. Phng phap nay, con c goi la phng phap Hendry/LSE, pho bien nhieu Vng Quoc Anh va cac nc Chau Au khac. Ca hai phng phap nay eu co nhng iem manh va iem yeu, se c thao luan chi tiet hn trong Chng 6, muc 6.13 va 6.14. Toi co li khuyen nh sau, chung ta khong nen s dung mot cach cng nhac mot phng phap nao ma nen s dung ca hai phng phap e at c nhng ket luan thuyet phuc nhat.

Ramu Ramanathan

10

Thuc oan/Hao Thi

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

Thu thap d lieu e c lng mo hnh kinh te lng ma mot nha nghien cu a ra, can co mau d lieu ve cac bien phu thuoc va bien oc lap. Neu nha phan tch quan tam en viec giai thch s bien thien cua bien phu thuoc theo thi gian, ong ta hay co ta phai co cac so o tai cac thi iem khac nhau (goi la d lieu chuoi thi gian). V du, mot thanh pho muon d bao nhu cau nha cho nam hoac mi nam trong tng lai. Viec nay oi hoi phai xac nh cac bien co anh hng en nhu cau nha cua thanh pho o trong qua kh, co c chuoi d lieu theo thi gian trong nhieu nam qua kh, va s dung chung vao mot mo hnh thch hp e tao cac gia tr d bao cua nhu cau tng lai. Khoang thi gian hoac thi oan cua chuoi thi gian se la hang nam, hang quy hoac hang thang, tuy theo thanh pho o muon xem xet thay oi trong nhu cau nha hang nam, hang quy hay hang thang. Loai d lieu san co thng se quyet nh thi oan cua d lieu thu thap. Trong khi d lieu chuoi thi gian ai dien cac quan sat trong nhng khoang thi gian khac nhau, d lieu cheo/theo khong gian ai dien cho so o tai mot thi iem nh trc. V du, c quan nha cua mot tieu bang muon giai thch v sao nhu cau nha thay oi gia cac thanh pho. Viec nay oi hoi phai quan sat ac iem cua cac thanh pho khac nhau trong mot khoang thi gian xac nh. Hau het cac d lieu co c t cac nguon san co cua t nhan hoac cong cong (Chng 14 trnh bay chi tiet hn ve phan nay). Tuy nhien, thong thng nhng nguon nay khong u d lieu e giai quyet van e at ra hoac nhng d lieu nay khong co san. Trong trng hp nh vay, can tien hanh mot khao sat ac biet e thu thap cac thong tin can thiet. V du, vai nam trc nhieu hiep hoi dch vu cong cong a quan tam en viec nghien cu xem ngi tieu dung se phan ng nh the nao oi vi chnh sach gia ien trong ngay. Chnh sach gia ien trong ngay la gia ien se thay oi theo nhng gi khac nhau trong ngay, vi gia cao trong nhng gi cao iem va gia thap trong nhng gi thap iem. e co c d lieu phu hp hiep hoi a chon mot so khach hang va lap at ong ho tai nha ho e ghi lai lng ien s dung tng gi trong ngay. Lng ien tieu thu c kiem soat trong vong mot nam nh the hiep hoi a co c d lieu theo chuoi thi gian cho mot nhom cac ho gia nh. D lieu nay c goi la d lieu cheo va theo chuoi thi gian hay thong dung hn c goi la d lieu bang. e x ly cac d lieu loai nay can s dung nhng ky thuat kinh te lng ac biet. Mot loai d lieu khac ma nha nghien cu thng gap lien quan en mc o tong hp . V du, xem xet quan he gia chi tieu cho thc pham va thu nhap. D lieu nay co the la mot trong nhng loai: (1) cho mot gia nh trong mot thi gian (d lieu chuoi thi gian), (2) cho mot nhom gia nh tai
Ramu Ramanathan

11

Thuc oan/Hao Thi

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

mot thi iem (o la d lieu cheo), (3) cho mot nhom gia nh trong mot thi oan (d lieu bang), (4) tong chi tieu va tong thu nhap cua toan bo dan c trong mot so thanh pho, quoc gia hoac tieu bang (o la d lieu cheo tong hp cho dan c cua nhieu vung a ly), va (5) tong chi ph va tong thu nhap theo thi gian cua toan dan c trong mot vung a ly (la d lieu chuoi thi gian tong hp cho dan c cua khu vc). Ban chat cua cac cau hoi nha ieu tra quan tam tra li se ch ra loai d lieu ma anh ta hoac co ta se phai thu thap va mc o tong hp, neu can. Trong qua trnh thu thap d lieu, mot nha ieu tra thc nghiem phai xem xet en viec d lieu san co co the khong hoan toan thch hp vi yeu cau cua nha phan tch. V du, ly thuyet kinh te lien quan nhieu en lai suat. Tuy nhien khong co mot loai lai suat n oc. Neu nha phan tch quan tam en viec tm hieu nhu cau ve nha , anh ta hoac co ta phai s dung lai suat the chap. Tuy nhien, neu ho quan tam en chi tieu von cho nha xng va may moc thiet b mi th lai suat c ban hoac cac lai suat vay lien quan vi no la lai suat thch hp nhat can tnh toan. V vay, trong mot nghien cu thc nghiem viec anh gia va xem xet can than qua trnh x ly d lieu la rat can thiet. Mot nha ieu tra khong ch can chon d lieu phu hp vi van e nghien cu ma con phai biet en cac han che cua d lieu s dung, bi v tnh chnh xac cua cac ket luan phu thuoc vao o chnh xac cua d lieu. c lng mo hnh Sau khi mo hnh a c thiet lap va d lieu phu hp a c thu thap, nhiem vu chu yeu cua nha ieu tra la c lng nhng thong so cha biet cua mo hnh. Trong nhng v du tren chung ta se co c cac c lng cua so hang tung o goc , so hang o doc , va cac thong so (nh trung bnh va phng sai) cua phan bo xac suat cua u. Phng trnh c lng sau o se c s dung e kiem nh cac gia thuyet hoac d bao cac gia tr cua bien phu thuoc, vi nhng gia tr cua cac bien oc lap cho trc. Co nhieu thu tuc c lng oi vi c lng mo hnh. Nh se c thao luan sau nay, ban chat cua van e nghien cu va ban chat cua mo hnh thng se xac nh cac thu tuc can c s dung. Kiem nh gia thuyet c lng s bo cua mot mo hnh kinh te lng khong luon luon em en cac ket qua thoa ang. Cong thc cua mo hnh kinh te lng c ban ac biet chu anh hng cua ly thuyet kinh te, s hieu biet cua nha phan tch ve cac hanh vi tiem an, va cac kinh nhiem hoac nghien cu trong qua kh. Cac thanh to
Ramu Ramanathan

12

Thuc oan/Hao Thi

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

nay cua mo hnh ch cung cap mot khung tong quat cho cac van e kinh te lng. Do vay, nhng ket qua au tien co the gay ngac nhien cho ngi ieu tra v cac bien c cho la quan trong, co u tien cao th lai xuat hien sau nhng bien c cho la khong quan trong ve mat thc nghiem hoac chung se co nhng anh hng i theo nhng hng khong mong i. Nha phan tch kinh te v vay se kiem nh chan oan mo hnh nhieu lan nham chac chan la nhng gia nh at ra va cac phng phap c lng c s dung phu hp vi d lieu a thu thap. Muc tieu la tm c nhng ket luan thuyet phuc nhat o la nhng ket luan khong thay oi nhieu oi vi cac ac trng cua mo hnh. e at c muc tieu nay, thng thng can phai thiet lap lai cac mo hnh, va d nhien la c lng lai mo hnh bang nhieu ky thuat khac nhau. Kiem nh gia thuyet khong ch c thc hien nham cai tien cac ac trng cua mo hnh ma con nham kiem nh tnh ung an cua cac ly thuyet. Dien dch ket qua Bc cuoi cung cua mot ieu tra thc nghiem la dien dch cac ket qua. Cac ket luan thng phai ung ho mot ly thuyet kinh te hoac la bac bo ly thuyet nay, v vay, oi hoi phai xem xet lai ly thuyet. Neu cac ket qua phu hp oi vi viec ra quyet nh ve chnh sach, th sau o cac quyet nh nay cung se c thc hien trong giai oan nay. Hoac la nha phan tch thc nghiem co the s dung tap mo hnh cuoi cung e d bao mot hoac nhieu bien phu thuoc trong nhieu tnh huong khac nhau trong tng lai va s dung nhng ket qua nay cho viec ra quyet nh ve chnh sach. Tom tat nhng phan quan trong e thc hien mot nghien cu thc nghiem, mot nha ieu tra phai co nhng cau tra li thoa ang cho cac cau hoi sau: 1. Mo hnh co y ngha kinh te khong? Cu the, mo hnh co the hien moi quan he tng thch an trong qua trnh phat d lieu hay khong? 2. D lieu co tin cay khong? 3. Phng phap c lng s dung co phu hp khong? Co sai lech trong cac c lng tm c khong? 4. Cac ket qua cua mo hnh so vi cac ket qua t nhng mo hnh khac nh the nao? 5. Ket qua the hien ieu g? Ket qua co nh mong i da tren ly thuyet kinh te hoac cam nhan trc giac khong? 1.3 e tai thc nghiem
Ramu Ramanathan

13

Thuc oan/Hao Thi

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

Neu mot e tai thc nghiem c a vao nh mot phan cua khoa hoc kinh te lng, chung ta nen tam thi bo qua chu e chnh va tien hanh nhiem vu chon mot e tai va ke o thu thap d lieu. o la do qua trnh chon e tai, thiet lap mo hnh va thu thap d lieu ton rat nhieu thi gian, va chung ta khong nen i en khi hoc het moi ly thuyet roi mi bat au qua trnh nay. ay chung ta phan biet gia hai mc o thc hien e tai: cao cap va trung cap. Viec chon cap o nao phu thuoc vao thi gian cua khoa hoc va thi gian ma giang vien va sinh vien danh cho e tai thc nghiem. Neu mc o cao cap c chon, th nen oc phan 14.1, phan nay mo ta cach chon mot e tai nghien cu nh the nao, sau o xem lai ly thuyet ve e tai nay (xem phan 14.2), xac nh cac bien trong mo hnh (phan 14.3), quyet nh loai d lieu nao thch hp chuoi thi gian hay cheo, va bat au thu thap d lieu (phan 14.4). Mc o trung cap th nhiem vu de hn. oi vi mc o nay, chon mot trong nhng tap tin d lieu c liet ke sau va c mo ta chi tiet trong Phu luc D, cap nhat d lieu hoac tm d lieu tng t cho mot khu vc hoac mot quoc gia va thc hien phan tch tng t nh a thao luan trong sach. V du, tap tin d lieu DATA9-7 trong phu luc D lien he nhu cau ve xe hi mi vi ch so gia xe hi mi, thu nhap, lai suat v.v Cac nguon thong tin cung c liet ke trong phu luc. Nhng chuoi d lieu nay co the cap nhat oi vi nc My hoac cac d lieu tng t co the co oi vi cac quoc gia khac. Tuy nhien oi vi mot so d lieu, nguon d lieu khong c ghi ra nhng co the tm c t cac nguon liet ke trong phan 14.4 Cac tap tin d lieu co the cap nhat tot la DATA4-4, DATA4-7 en DATA4-14 (tr DATA4-8 va DATA4-11), DATA6-3 en DATA6-5, DATA7-2, DATA7-9 en DATA7-20 (tr DATA7-19), mot so tap tin trong Chng 9, DATA10-1, DATA10-3, DATA10-4, DATA11-1, DATA12-1 va DATA13-1. Neu ban a cap nhat mot trong nhng tap tin d lieu nay va muon a vao ban hieu nh sau nay cua cuon sach, vui long gi tap tin d lieu o cho toi. a ch th ien t cua toi la ramu@weber.ucsd.edu va hop th bu ien la: Department of Economics, University of California, San Diego, La Jolla, CA 92093-0508, USA. TOM TAT Lnh vc kinh te lng lien quan en c lng cac moi lien he kinh te, kiem nh gia thuyet cac ly thuyet kinh te, va d bao cac bien kinh te hoac cac bien so khac. Mot nha kinh te lng thng bat au vi mot tap hp cac ly thuyet kinh te, sau o ket hp chung vi nhng nhan nh trc giac (hoac
Ramu Ramanathan

14

Thuc oan/Hao Thi

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

kinh nghiem, nghien cu trong qua kh) e xay dng mot mo hnh kinh te lng. Qua trnh nay lien quan en quyet nh chon mot hay nhieu bien phu thuoc va xac nh cac bien oc lap co anh hng en cac bien phu thuoc. Nha phan tch kinh te cung nen quyet nh s dung d lieu chuoi thi gian hay cheo cho phu hp. Bc tiep theo la thu thap d lieu tng ng. giai oan nay, nha ieu tra thng phai dung hoa bi v cac d lieu o lng c co the se khong hoan toan thch hp vi cac oi hoi ly thuyet. Khi co c cac d lieu nay, nha nghien cu c lng cac thong so cua mot hoac nhieu mo hnh s bo. Cac mo hnh nay se c kiem nh nhieu lan e xac nh cac ac trng mo hnh co the co va cac loi ve phng phap. Da vao nhng kiem nh nay, cac mo hnh c thiet lap lai va c lng lai cho en khi nha ieu tra thoa man vi tnh thuyet phuc cua cac ket luan rut ra t nhng mo hnh. Bc cuoi cung la dien dch ket qua va quyet nh ung ho hay bac bo tap ly thuyet ma nha kinh te lng a kiem nh thc nghiem. Mo hnh cuoi cung co the c dung e xay dng cac chnh sach hoac e d bao cac gia tr cua cac bien phu thuoc trong nhieu tnh huong khac nhau. THUAT NG Aggregation: Tong hp Captial asset pricing model (CAPM): Mo hnh nh gia tai san von Cross-section data: D lieu cheo Data generating process (DGP): Qua trnh phat d lieu Dependent variable: Bien phu thuoc Econometric model: Mo hnh kinh te lng Econometrics: Mon kinh te lng Engel curve: ng cong Engel Error term: So hang sai so Forecasting: D bao General to simple model: Lap mo hnh t tong quat en n gian Hedonic price index model: Mo hnh nh gia-hng thu Hendry/LSE approach: Phng phap Hendry/LSE Independent variable: Bien oc lap Linear regression model: Mo hnh hoi qui tuyen tnh Marginal prospensity: Xu hng bien te Model: Mo hnh Multple regression model: Mo hnh hoi qui boi Panel data: D lieu bang Periodicity: Tnh thi oan Pooled cross-section and time series data: D lieu cheo (theo khong gian) va theo chuoi thi gian
Ramu Ramanathan

15

Thuc oan/Hao Thi

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2003-2004

Phng phap phan tch Bai oc

Nhap mon kinh te lng vi cac ng dung Chng 1: Gii thieu

Population parameter: Thong so tong the Population regression: Hoi qui tong the Sample regression: Hoi qui mau Simple linear regression model: Mo hnh hoi qui tuyen tnh n Simple to genreal modeling: Lap mo hnh t n gian en tong quat Simultaneous equation models: Cac mo hnh he phng trnh Testing hypotheses: Kiem nh gia thuyet Time series data: D lieu chuoi thi gian True parameter: Thong so that

Ramu Ramanathan

16

Thuc oan/Hao Thi

You might also like