KON8EP KON8EP- -KON8EP A8A8 KON8EP A8A8

HUBUNGAN ETNK HUBUNGAN ETNK

Kuliah 3 Kuliah 3
Pengenalan Pengenalan
&8aha &8aha- -u8aha memupuk perpaduan yang u8aha memupuk perpaduan yang
harmoni8 antara pelbagai etnik di Malay8ia harmoni8 antara pelbagai etnik di Malay8ia
8entia8a dilak8anakan pada 8etiap lapi8an 8entia8a dilak8anakan pada 8etiap lapi8an
ma8yarakat terutamanya di kalangan pelajar ma8yarakat terutamanya di kalangan pelajar
melalui 8i8tem pendidikan. melalui 8i8tem pendidikan.
&ntuk membina 8uatu kefahaman yang lebih &ntuk membina 8uatu kefahaman yang lebih
mendalam, perlu memahami beberapa kon8ep mendalam, perlu memahami beberapa kon8ep
a8a8 yang menda8ari hubungan etnik. a8a8 yang menda8ari hubungan etnik.
Tiga kon8ep penting yang dibincangkan iaitu Tiga kon8ep penting yang dibincangkan iaitu
ma8yarakat, budaya dan perpaduan. ma8yarakat, budaya dan perpaduan.
Konsep Masyarakat Konsep Masyarakat
Kumpulan manu8ia yang hidup ber8ama di Kumpulan manu8ia yang hidup ber8ama di
8e8uatu tempat dengan aturan dan cara tertentu 8e8uatu tempat dengan aturan dan cara tertentu
individu, keluarga dan kumpulan individu, keluarga dan kumpulan- -kumpulan kecil kumpulan kecil
merupakan anggota 8e8ebuah ma8yarakat merupakan anggota 8e8ebuah ma8yarakat
(Kamu8 Dewan). (Kamu8 Dewan).
Jaringan erat wujud di kalangan anggota melalui Jaringan erat wujud di kalangan anggota melalui
hubungan ber8emuka. Terbina pola hubungan hubungan ber8emuka. Terbina pola hubungan
8o8ial yang berulang 8ifatnya 8eperti gotong 8o8ial yang berulang 8ifatnya 8eperti gotong
royong, merayakan perayaan, majli8 kahwin atau royong, merayakan perayaan, majli8 kahwin atau
menziarahi orang 8akit atau meninggal. menziarahi orang 8akit atau meninggal.
$etiap ma8yarakat mempunyai budaya $etiap ma8yarakat mempunyai budaya
yang ter8endiri yang terbentuk daripada yang ter8endiri yang terbentuk daripada
hubungan rapat 8e8ama anggotanya hubungan rapat 8e8ama anggotanya
8emenjak ma8yarakat itu wujud. 8emenjak ma8yarakat itu wujud.
Contoh : Ma8yarakat Melayu kampung Contoh : Ma8yarakat Melayu kampung
telah wujud berabad lamanya. telah wujud berabad lamanya.
Ma8yarakat Melayu luar bandar Ma8yarakat Melayu luar bandar
yang paling baru dibentuk pada 1956 yang paling baru dibentuk pada 1956
melalui perkampungan FELDA. melalui perkampungan FELDA.
Kebudayaan tidak wujud jika tidak ada Kebudayaan tidak wujud jika tidak ada
ma8yarakat. ma8yarakat.
Bera8a8kan manu8ia 8ebagai anggota Bera8a8kan manu8ia 8ebagai anggota
ma8yarakat telah bertanggungjawab ma8yarakat telah bertanggungjawab
mencipta, mengubah, menokok dan mencipta, mengubah, menokok dan
mele8tarikan budaya dan menurunkannya mele8tarikan budaya dan menurunkannya
kepada genera8i ke genera8i. kepada genera8i ke genera8i.
Pro8e8 mewari8kan budaya melibatkan Pro8e8 mewari8kan budaya melibatkan
interak8i dua genera8i: interak8i dua genera8i:
i) i) Genera8i yang menurunkan budaya. Genera8i yang menurunkan budaya.
ii) ii) Genera8i yang menerima. Genera8i yang menerima.
Genera8i yang menurunkannya ketika Genera8i yang menurunkannya ketika
menerima budaya ter8ebut telah pun menerima budaya ter8ebut telah pun
mengubah8uai 8e8uai dengan per8ekitaran mengubah8uai 8e8uai dengan per8ekitaran
8o8ial dan fizikal 8ema8a. 8o8ial dan fizikal 8ema8a.
Genera8i yang menerima turut Genera8i yang menerima turut
mengubah8uai budaya yang diterima mengubah8uai budaya yang diterima
bera8a8kan 8itua8i 8o8ial dan fizikal bera8a8kan 8itua8i 8o8ial dan fizikal
8ema8a. 8ema8a.
Dengan cara ini, 8e8uatu budaya teru8 Dengan cara ini, 8e8uatu budaya teru8
meneru8 diperturun, diubah8uai dan meneru8 diperturun, diubah8uai dan
dile8tarikan 8epanjang zaman. dile8tarikan 8epanjang zaman.
Ma8yarakat yang berbudaya berkembang Ma8yarakat yang berbudaya berkembang
dengan menurunkan dua bentuk budaya: budaya dengan menurunkan dua bentuk budaya: budaya
material dan budaya bukan material. material dan budaya bukan material.
Contoh budaya material Contoh budaya material tembok be8ar Cina, tembok be8ar Cina,
piramid, Me8ir. piramid, Me8ir.
Contoh budaya bukan material Contoh budaya bukan material 8i8tem 8i8tem
kepercayaan dan agama, fal8afah, 8a8tera dan kepercayaan dan agama, fal8afah, 8a8tera dan
pemikiran. pemikiran.
Kedua Kedua- -dua komponen budaya ini memacu dua komponen budaya ini memacu
perkembangan dan kemajuan 8e8ebuah perkembangan dan kemajuan 8e8ebuah
ma8yarakat. ma8yarakat.
Penglibatan 8etiap anggota ma8yarakat Penglibatan 8etiap anggota ma8yarakat
perlu untuk mengatur kehidupan perlu untuk mengatur kehidupan
berlanda8 undang berlanda8 undang- -undang, 8i8tem politik, undang, 8i8tem politik,
ekonomi dan pentadbiran, nilai, norma, ekonomi dan pentadbiran, nilai, norma,
emo8i dan 8emangat mencintai emo8i dan 8emangat mencintai
ma8yarakat, negara. ma8yarakat, negara.
Konsep Masyarakat Konsep Masyarakat
Perlu memahami kon8ep ata8 8ebab Perlu memahami kon8ep ata8 8ebab- -8ebab: 8ebab:
a) a) Memahami hakikat manu8ia, demi Memahami hakikat manu8ia, demi
kelang8ungan hidup, tiada pilihan lain tetapi kelang8ungan hidup, tiada pilihan lain tetapi
untuk hidup berma8yarakat. untuk hidup berma8yarakat.
b) b) Manu8ia me8ti memahami 8ebaik mungkin cara Manu8ia me8ti memahami 8ebaik mungkin cara
hidup berma8yarakat. hidup berma8yarakat.
c) c) Memahami budaya ma8yarakat 8endiri dan Memahami budaya ma8yarakat 8endiri dan
ma8yarakat lain. ma8yarakat lain.
d) d) Teru8 memupuk kerja8ama dalam ma8yarakat Teru8 memupuk kerja8ama dalam ma8yarakat
8endiri dan dengan ma8yarakat lain. 8endiri dan dengan ma8yarakat lain.
r r- -cr utama masyarakat cr utama masyarakat
a) a) Berkelompok Berkelompok
b) b) Berbudaya Berbudaya
c) c) Mengalami perubahan Mengalami perubahan
d) d) Berinterak8i (dalaman dan dengan luaran) Berinterak8i (dalaman dan dengan luaran)
e) e) Mempunyai kepimpinan Mempunyai kepimpinan
f) f) Mempunyai aturan 8o8ial (8u8un lapi8, Mempunyai aturan 8o8ial (8u8un lapi8,
kela8, 8tatu8 dan ka8ta). kela8, 8tatu8 dan ka8ta).
Kon8ep Kon8ep ma8yarakat ma8yarakat Malay8ia Malay8ia adalah adalah kon8ep kon8ep
payung payung, , merangkumi merangkumi kon8ep kon8ep Bang8a Bang8a Malay8ia Malay8ia
yang yang merujuk merujuk kepada kepada 8atu 8atu cita cita- -cita cita politik politik..
Melalui Melalui Wawa8an Wawa8an 2020, 2020, para para pemimpin pemimpin ber8ama ber8ama- -
8ama 8ama ma8yarakat ma8yarakat menggari8kan menggari8kan cita cita- -cita cita untuk untuk
menjadikan menjadikan Malay8ia Malay8ia 8ebuah 8ebuah negara negara maju maju
bera8a8kan bera8a8kan 8atu 8atu bang8a bang8a..
Pembentukan Pembentukan Bang8a Bang8a Malay8ia Malay8ia diukur diukur
berpandukan berpandukan tiga tiga per8pektif per8pektif utama utama iaitu iaitu
kenegaraan kenegaraan, , kewarganegaraan kewarganegaraan dan dan kebang8aan kebang8aan..
Kenegaraan Kenegaraan 8emangat yang perlu ditanam 8emangat yang perlu ditanam
dan dipupuk dalam diri 8etiap rakyat demi dan dipupuk dalam diri 8etiap rakyat demi
keutuhan negara 8ebagai kumpulan 8o8ial. keutuhan negara 8ebagai kumpulan 8o8ial.
Ditanam melalui 8imbol yang mewakili Ditanam melalui 8imbol yang mewakili
keutuhan negara 8eperti bendera Malay8ia, keutuhan negara 8eperti bendera Malay8ia,
lagu kebang8aan dan Rukun Negara. lagu kebang8aan dan Rukun Negara.
Kewarganegaraan Kewarganegaraan bang8a Melayu, Cina, bang8a Melayu, Cina,
ndia dan lain ndia dan lain- -lain di8atukan melalui lain di8atukan melalui
kewarganegaraan yang 8ama. kewarganegaraan yang 8ama.
Kebang8aan Kebang8aan ditonjol melalui kebudayaan ditonjol melalui kebudayaan
kebang8aan yang merupakan penggerak kebang8aan yang merupakan penggerak
dalam menguatkan 8emangat kebang8aan dalam menguatkan 8emangat kebang8aan
dan menjadi batu a8a8 kepada dan menjadi batu a8a8 kepada
pembentukan bang8a Malay8ia. pembentukan bang8a Malay8ia.
Konsep Etnk, Etnst dan Konsep Etnk, Etnst dan
Etnosentrsme Etnosentrsme
Etnik Etnik 8ekelompok manu8ia yang mengamalkan 8ekelompok manu8ia yang mengamalkan
budaya yang hampir 8eragam terma8uk adat budaya yang hampir 8eragam terma8uk adat
re8am, pakaian, baha8a dan kegiatan ekonomi. re8am, pakaian, baha8a dan kegiatan ekonomi.
Kon8ep etnik mempunyai kaitan rapat dengan Kon8ep etnik mempunyai kaitan rapat dengan
kon8ep kon8ep- -kon8ep ra8 dan bang8a. kon8ep ra8 dan bang8a.
Ra8 dan bang8a Ra8 dan bang8a penekanan pada perbezaan penekanan pada perbezaan
fizikal atau 8ifat fizikal atau 8ifat- -8ifat biologi (keturunan dan 8ifat biologi (keturunan dan
pertalian darah yang 8ama) antara 8e8ama pertalian darah yang 8ama) antara 8e8ama
manu8ia. manu8ia.
Etnik dapat dikela8kan melalui perbezaan Etnik dapat dikela8kan melalui perbezaan
budaya. Berbeza berda8arkan ciri budaya budaya. Berbeza berda8arkan ciri budaya
8eperti adat re8am, pola keluarga, pakaian, 8eperti adat re8am, pola keluarga, pakaian,
pandangan mengenai kecantikan, orienta8i pandangan mengenai kecantikan, orienta8i
politik, kegiatan ekonomi dan hiburan. politik, kegiatan ekonomi dan hiburan.
Etnik pada da8arnya ber8ikap etno8entrik Etnik pada da8arnya ber8ikap etno8entrik
iaitu menganggap ciri iaitu menganggap ciri- -ciri budayanya ciri budayanya
8ebagai wajar, betul dan lebih utama 8ebagai wajar, betul dan lebih utama
daripada budaya etnik lain yang dipandang daripada budaya etnik lain yang dipandang
rendah 8erta dianggap ganjil atau berada di rendah 8erta dianggap ganjil atau berada di
tahap rendah atau tidak bermoral. tahap rendah atau tidak bermoral.
Kon8ep etnik membentuk kon8ep etni8iti Kon8ep etnik membentuk kon8ep etni8iti
dan etno8entri8me. dan etno8entri8me.
Etni8iti merujuk kepada ra8a kekitaan Etni8iti merujuk kepada ra8a kekitaan
8e8uatu kumpulan etnik tertentu. 8e8uatu kumpulan etnik tertentu.
Wujudnya 8atu kebudayaan atau Wujudnya 8atu kebudayaan atau
8ubbudaya jela8 yang menyatukan 8ubbudaya jela8 yang menyatukan
anggotanya dengan 8atu 8ejarah, nilai, anggotanya dengan 8atu 8ejarah, nilai,
8ikap dan tingkah laku yang 8ama. 8ikap dan tingkah laku yang 8ama.
Etno8entri8me bermak8ud 8uatu Etno8entri8me bermak8ud 8uatu
per8pektif melihat kelompok lain daripada per8pektif melihat kelompok lain daripada
kaca mata etnik 8endiri. kaca mata etnik 8endiri.
Konsep Ras dan Rassme Konsep Ras dan Rassme
Ra8 Ra8 8ebuah 8ebuah kelompok kelompok 8o8ial 8o8ial yang yang mempunyai mempunyai
tanda tanda pengenalan pengenalan kolektif kolektif bera8a8kan bera8a8kan ciri ciri- -ciri ciri
fizikal fizikal- -biologikal biologikal nyata nyata 8eperti 8eperti warna warna kulit kulit, , warna warna
mata mata, , warna warna rambut rambut. .
Linneaeu8 Linneaeu8 membahagi membahagi manu8ia manu8ia kpd kpd : Homo : Homo
europaeu8 europaeu8 ( (manu8ia manu8ia eropah eropah), Homo ), Homo a8iaticu8 a8iaticu8
( (manu8ia manu8ia a8ia a8ia), Homo ), Homo afer afer ( (manu8ia manu8ia afrika afrika) ) dan dan
Homo Homo americanu8 americanu8 ( (manu8ia manu8ia amerika amerika). ).
Pembahagian Pembahagian manu8ia manu8ia yg yg lebih lebih terkenal terkenal : :
cauca8oid cauca8oid, , negroid negroid dan dan mongoloid mongoloid iaitu iaitu mengikut mengikut
warna warna kulit kulit putih putih, , hitam hitam dan dan kuning kuning..
Ahli 8ain8 menggolongkan manu8ia kpd Ahli 8ain8 menggolongkan manu8ia kpd
Homo 8apien8 berda8arkan kpd kajian Homo 8apien8 berda8arkan kpd kajian
pemetaan gen yg terdpt dlm DNA bhw pemetaan gen yg terdpt dlm DNA bhw
99.8% adalah 8ama. Perbezaan fizikal 99.8% adalah 8ama. Perbezaan fizikal
manu8ia hanya fenomena luaran 8hj. manu8ia hanya fenomena luaran 8hj.
$i8tem pengela8an ra8 atau bang8a tidak $i8tem pengela8an ra8 atau bang8a tidak
tepat. tepat.
Kumpulan Bolog Kumpulan Bolog
Membahagikan kumpulan manu8ia Membahagikan kumpulan manu8ia
mengikut fizikal iaitu kaedah pengukuran mengikut fizikal iaitu kaedah pengukuran
rangka manu8ia. rangka manu8ia.
Ahli 8ain8 mendapati 8emua manu8ia Ahli 8ain8 mendapati 8emua manu8ia
mampu mengubah bentuk badan mampu mengubah bentuk badan
mengikut per8ekitaran dan pemakanan. mengikut per8ekitaran dan pemakanan.
Kumpulan Bahasa Kumpulan Bahasa
Mengikut baha8a pertuturan. Mengikut baha8a pertuturan.
Manu8ia mempunyai poten8i utk menutur Manu8ia mempunyai poten8i utk menutur
baha8a baha8a- -baha8a lain. baha8a lain.
Pembahagian kumpulan manu8ia Pembahagian kumpulan manu8ia
berda8arkan baha8a pertuturan juga berda8arkan baha8a pertuturan juga
ditolak. ditolak.
Ra8i8me Ra8i8me pandangan pandangan, , pemikiran pemikiran atau atau
kepercayaan kepercayaan negatif negatif oleh oleh 8e8uatu 8e8uatu
kelompok kelompok 8o8ial 8o8ial atau atau para para anggotanya anggotanya
mengenai mengenai 8e8uatu 8e8uatu kelompok kelompok lain lain
berda8arkan berda8arkan perbezaan perbezaan wajah wajah fizikal fizikal- -
biologikal biologikal atau atau ra8 ra8 8emata 8emata- -mata mata dan dan ini ini
ditunjukkan ditunjukkan 8ecara 8ecara terbuka terbuka melalui melalui
perilaku perilaku atau atau tindakan tindakan terbuka terbuka
Ra8i8me ialah gabungan prejudi8 dan kua8a yang Ra8i8me ialah gabungan prejudi8 dan kua8a yang
diartikula8i melalui di8krimina8i bera8a8kan warna diartikula8i melalui di8krimina8i bera8a8kan warna
kulit dan ciri kulit dan ciri- -ciri fizikal ciri fizikal- -biologikal yang lain. biologikal yang lain.
Ra8i8me wujud pada dua tahap : tahap individu Ra8i8me wujud pada dua tahap : tahap individu
dan tahap in8titu8i. dan tahap in8titu8i.
Tahap ndividu Tahap ndividu ra8i8me berlaku dalam bentuk ra8i8me berlaku dalam bentuk
kepercayaan wujudnya ra8 tertentu yang ber8tatu8 kepercayaan wujudnya ra8 tertentu yang ber8tatu8
tinggi dan ada yang rendah. Wujud dalam bentuk tinggi dan ada yang rendah. Wujud dalam bentuk
kepercayaan, 8ikap individu. kepercayaan, 8ikap individu.
Tahap n8titu8i Tahap n8titu8i ra8i8me melibatkan da8ar dan ra8i8me melibatkan da8ar dan
pelak8anaan yang ber8ifat di8krimina8i, pelak8anaan yang ber8ifat di8krimina8i,
membentuk ketidak8amaan ma8yarakat ra8 membentuk ketidak8amaan ma8yarakat ra8
berbeza. berbeza.
Governor Governor George Wallace George Wallace attempts to attempts to
block the enrollment of black students at block the enrollment of black students at
the the Unversty of Alabama Unversty of Alabama. .
Konsep Pre]uds dan 8tereotap Konsep Pre]uds dan 8tereotap
Prejudi8 ditakrif 8ebagai pandangan negatif Prejudi8 ditakrif 8ebagai pandangan negatif
mengenai ahli atau kelompok etnik lain mengenai ahli atau kelompok etnik lain
yang ter8emat dalam hati 8e8eorang atau yang ter8emat dalam hati 8e8eorang atau
kelompok etnik tertentu; prejudi8 tidak kelompok etnik tertentu; prejudi8 tidak
diluahkan 8ecara terbuka. diluahkan 8ecara terbuka.
Pandangan ini tidak bera8a8kan maklumat Pandangan ini tidak bera8a8kan maklumat
yang jela8, tepat atau mencukupi. yang jela8, tepat atau mencukupi.
Apabila prejudi8 di8uarakan ia akan Apabila prejudi8 di8uarakan ia akan
menjadi 8tereotaip. menjadi 8tereotaip.
Melalui pro8e8 8o8iali8a8i, 8ikap prejudi8 Melalui pro8e8 8o8iali8a8i, 8ikap prejudi8
di8alurkan daripada 8atu genera8i kepada di8alurkan daripada 8atu genera8i kepada
genera8i lain. genera8i lain.
Ke8an 8ikap prejudi8 8emakin mudah dilihat Ke8an 8ikap prejudi8 8emakin mudah dilihat
apabila berlaku per8aingan bagi apabila berlaku per8aingan bagi
mendapatkan 8e8uatu yang terhad 8ama mendapatkan 8e8uatu yang terhad 8ama
ada dari a8pek politik, ekonomi, 8o8ial dan ada dari a8pek politik, ekonomi, 8o8ial dan
8ebagainya. 8ebagainya.
$tereotaip merupakan kenyataan $tereotaip merupakan kenyataan- -kenyataan kenyataan
umum yang negatif terhadap 8e8uatu umum yang negatif terhadap 8e8uatu
kumpulan etnik. Contoh: "8emua orang Arab kumpulan etnik. Contoh: "8emua orang Arab
beragama 8lam beragama 8lam
$tereotaip ialah gambaran berlebih $tereotaip ialah gambaran berlebih- -lebihan lebihan
tentang perlakuan baik atau buruk yang tentang perlakuan baik atau buruk yang
ditujukan kepada 8e8uatu kumpulan etnik oleh ditujukan kepada 8e8uatu kumpulan etnik oleh
etnik lain. etnik lain.
Fahaman 8tereotaip akan mengakibatkan Fahaman 8tereotaip akan mengakibatkan
8e8uatu kumpulan etnik memandang rendah 8e8uatu kumpulan etnik memandang rendah
terhadap etnik lain dan membata8kan interak8i terhadap etnik lain dan membata8kan interak8i
antara etnik dan menimbulkan 8emangat antara etnik dan menimbulkan 8emangat
perkauman. perkauman.
Konsep Dskrmnas Konsep Dskrmnas
Di8krimina8i ditakrif 8ebagai pandangan, Di8krimina8i ditakrif 8ebagai pandangan,
pemikiran dan kepercayaan negatif oleh pemikiran dan kepercayaan negatif oleh
8e8eorang atau 8ekelompok etnik terhadap 8e8eorang atau 8ekelompok etnik terhadap
anggota atau kelompok etnik lain yang anggota atau kelompok etnik lain yang
mempengaruhi perilaku pihak yang mempengaruhi perilaku pihak yang
berpandangan negatif. berpandangan negatif.
Manife8ta8i pra8angka yang wujud dalam Manife8ta8i pra8angka yang wujud dalam
kalangan 8e8uatu kumpulan etnik. $emakin kalangan 8e8uatu kumpulan etnik. $emakin
mudah berlaku terutama apabila wujud prejudi8 mudah berlaku terutama apabila wujud prejudi8
dan 8tereotaip dalam 8e8ebuah ma8yarakat dan 8tereotaip dalam 8e8ebuah ma8yarakat
8ama ada peringkat individu atau pun kumpulan 8ama ada peringkat individu atau pun kumpulan
etnik. etnik.
Bentuk Bentuk- -bentuk di8krimina8i bentuk di8krimina8i mengelak mengelak
diri daripada individu atau etnik yang diri daripada individu atau etnik yang
dipra8angka, tahap tertinggi melibatkan dipra8angka, tahap tertinggi melibatkan
pembuangan kerja, 8erangan fizikal pembuangan kerja, 8erangan fizikal
8ecara terbuka atau penghapu8an 8ecara terbuka atau penghapu8an
kumpulan etnik ( kumpulan etnik (ethnic cleansing ethnic cleansing). ).
srael melakukan pembunuhan d srael melakukan pembunuhan d
hadapan mata duna. hadapan mata duna.
Konsep Budaya Konsep Budaya
Budaya bera8al daripada cantuman perkataan $an8krit Budaya bera8al daripada cantuman perkataan $an8krit
dan Melayu iaitu "Budhi dan "daya dan Melayu iaitu "Budhi dan "daya
Budhi ($an8krit) bererti kecerga8an fikiran dan akal. Budhi ($an8krit) bererti kecerga8an fikiran dan akal.
Daya (Melayu Daya (Melayu- -Poline8ia) bermak8ud kekuatan kua8a, Poline8ia) bermak8ud kekuatan kua8a,
tenaga dan pengaruh. tenaga dan pengaruh.
Budaya membawa mak8ud tenaga fikiran, u8aha rohani Budaya membawa mak8ud tenaga fikiran, u8aha rohani
atau kua8a menggerakkan jiwa (Nik $afiah Karim, 1963). atau kua8a menggerakkan jiwa (Nik $afiah Karim, 1963).
Budaya Budaya kemajuan fikiran, akal budi (cara berfikir), kemajuan fikiran, akal budi (cara berfikir),
berkelakuan dan 8ebagainya (Kamu8 Dewan, 2005). berkelakuan dan 8ebagainya (Kamu8 Dewan, 2005).
Budaya didefini8ikan 8ebagai 8uatu cara hidup yang Budaya didefini8ikan 8ebagai 8uatu cara hidup yang
diamalkan oleh kumpulan tertentu dan meliputi 8i8tem diamalkan oleh kumpulan tertentu dan meliputi 8i8tem
8o8ial, 8u8unan organi8a8i ekonomi, politik, agama, 8o8ial, 8u8unan organi8a8i ekonomi, politik, agama,
kepercayaan, adat re8am, 8ikap dan nilai. kepercayaan, adat re8am, 8ikap dan nilai.
Budaya dibahagikan kepada dua: Budaya dibahagikan kepada dua:
- - Budaya kebendaan Budaya kebendaan ialah peralatan dan ialah peralatan dan
kelengkapan hidup 8eperti rumah, kereta, kelengkapan hidup 8eperti rumah, kereta,
perahu, 8enjata dan 8ebagainya. Contoh, perahu, 8enjata dan 8ebagainya. Contoh,
reka bentuk rumah orang Melayu dengan reka bentuk rumah orang Melayu dengan
orang E8kimo. orang E8kimo.
- - Budaya bukan kebendaan Budaya bukan kebendaan kepercayaan, kepercayaan,
adat i8tiadat dan undang adat i8tiadat dan undang- -undang. undang.
Dua peranan utama bagi pembentukan 8e8uatu Dua peranan utama bagi pembentukan 8e8uatu
budaya: budaya:
i) i) Membina imej negara ke arah mewujudkan Membina imej negara ke arah mewujudkan
keperibadian 8erta identiti; keperibadian 8erta identiti;
ii) ii) Memupuk ke8edaran kebang8aan dan Memupuk ke8edaran kebang8aan dan
kenegaraan bercirikan kerohanian, kenegaraan bercirikan kerohanian,
kemanu8iaan, 8piritual dan mental. kemanu8iaan, 8piritual dan mental.
Budaya memberikan identiti kepada 8e8uatu Budaya memberikan identiti kepada 8e8uatu
kelompok daripada a8pek cara pengendalian kelompok daripada a8pek cara pengendalian
hidup. hidup.
Budaya 8atu himpunan kelengkapan intelektual dan Budaya 8atu himpunan kelengkapan intelektual dan
kebendaan yang dapat memenuhi kehendak kebendaan yang dapat memenuhi kehendak
biologi dan kema8yarakatan 8erta dapat biologi dan kema8yarakatan 8erta dapat
menye8uaikan dengan keadaan 8ekeliling menye8uaikan dengan keadaan 8ekeliling
(Mohd Taib O8man, 1988). (Mohd Taib O8man, 1988).
Budaya mempunyai ciri Budaya mempunyai ciri- -ciri ter8endiri ciri ter8endiri
i) i) Dipelajari. Dipelajari.
ii) ii) Dikong8i Dikong8i
iii) iii) $ejagat $ejagat
iv) iv) Diwari8i Diwari8i
v) v) Berubah Berubah
vi) vi) Mempunyai perlambangan Mempunyai perlambangan
vii) vii) Adanya pandangan 8eme8ta. Adanya pandangan 8eme8ta.
Budaya ber8ifat univer8al tetapi paradok8nya pada Budaya ber8ifat univer8al tetapi paradok8nya pada
ma8a yang 8ama terdapat perbezaan antara ma8a yang 8ama terdapat perbezaan antara
budaya 8atu ma8yarakat dengan yang lain. budaya 8atu ma8yarakat dengan yang lain.
Kebudayaan Kebudayaan
Kebudayaan atau Kumpulan Etnik Kebudayaan atau Kumpulan Etnik
Dominan Dominan kebudayaan yg berkua8a dan kebudayaan yg berkua8a dan
kumpulan kumpulan- -kumpulan etnik lain mengikut kumpulan etnik lain mengikut
nilai nilai- -nilai kebudayaannya. nilai kebudayaannya.
Kebudayaan Pendatang Kebudayaan Pendatang kumpulan kumpulan
etnik yg baru berhijrah ke kawa8an baru. etnik yg baru berhijrah ke kawa8an baru.
Memaham Kebudayaan Memaham Kebudayaan
Lan Lan
Ciri Ciri- -ciri pandangan dlm memahami ciri pandangan dlm memahami
kebudayaan : kebudayaan :
1. 1. Pandangan Holi8tik Pandangan Holi8tik kebudayaan kebudayaan
mempunyai pelbagai komponen 8pt mempunyai pelbagai komponen 8pt
ekonomi, politik, 8o8ial dan agama. ekonomi, politik, 8o8ial dan agama.
2. 2. Dipelajari Dipelajari perubahan cara hidup perubahan cara hidup
manu8ia dgn menggunakan ilmu manu8ia dgn menggunakan ilmu
pengetahuan pengetahuan
3. 3. Diwari8i Diwari8i ilmu pengetahuan diwari8i bg ilmu pengetahuan diwari8i bg
mengekalkan khazanah kumpulan etnik. mengekalkan khazanah kumpulan etnik.
. . Relativi8me Relativi8me nilai nilai- -nilai nilai adalah adalah perkara perkara
yg yg tidak tidak boleh boleh di8ukat di8ukat 8ecara 8ecara mutlak mutlak. .
Nilai Nilai- -nilai nilai dianggap dianggap ber8ifat ber8ifat relatif relatif
( (berubah berubah- -ubah ubah). ). $i8tem $i8tem nilai nilai ter8endiri ter8endiri yg yg
difahami difahami melalui melalui pengetahuan pengetahuan yg yg
diwari8i diwari8i. . Nilai Nilai mempunyai mempunyai makna makna yg yg
berbeza berbeza mengikut mengikut kebudayaan kebudayaan..
5. Etno8entri8me 5. Etno8entri8me perbuatan yg perbuatan yg
bertera8kan kpd kumpulan etnik 8endiri. bertera8kan kpd kumpulan etnik 8endiri.
Menggunakan nilai Menggunakan nilai- -nilai kebudayaan nilai kebudayaan
etnik 8endiri utk menilai perbuatan atau etnik 8endiri utk menilai perbuatan atau
kelakuan org lain yg bukan dari kelakuan org lain yg bukan dari
kebudayaan atau etnik yg 8ama. kebudayaan atau etnik yg 8ama.
6. $udut pandangan emik 6. $udut pandangan emik makna makna
perbuatan manu8ia mengikut perbuatan manu8ia mengikut
pemahaman (nilai pemahaman (nilai- -nilai) kebudayaan yg nilai) kebudayaan yg
dikaji. dikaji.
. $udut pandangan Etik . $udut pandangan Etik makna makna
8e8uatu perbuatan manu8ia 8pt yg 8e8uatu perbuatan manu8ia 8pt yg
difahami oleh penyelidik. Pemerhati difahami oleh penyelidik. Pemerhati
hanya membuat laporan berda8arkan hanya membuat laporan berda8arkan
apa yg dilihat dan pemahaman mengikut apa yg dilihat dan pemahaman mengikut
nilai nilai- -nilai beliau. nilai beliau.
8. Penelitian Turut 8. Penelitian Turut- -$erta $erta keperluan utk keperluan utk
mendptkan makna mendptkan makna- -makna 8ebenar di makna 8ebenar di
8ebalik kelakuan manu8ia. 8ebalik kelakuan manu8ia.
Konsep Perpaduan dan ntegras Konsep Perpaduan dan ntegras
Perpaduan Perpaduan pro8e8 menyatupadukan 8eluruh pro8e8 menyatupadukan 8eluruh
ma8yarakat dan negara 8upaya 8etiap anggota ma8yarakat dan negara 8upaya 8etiap anggota
ma8yarakat dapat membentuk 8atu identiti dan ma8yarakat dapat membentuk 8atu identiti dan
nilai ber8ama 8erta pera8aan cinta dan nilai ber8ama 8erta pera8aan cinta dan
banggakan tanah air. banggakan tanah air.
ntegra8i ntegra8i 8atu pro8e8 bagi mewujudkan 8atu 8atu pro8e8 bagi mewujudkan 8atu
identiti na8ional dalam kalangan kumpulan yang identiti na8ional dalam kalangan kumpulan yang
terpi8ah dari 8egi kebudayaan, 8o8ial dan loka8i terpi8ah dari 8egi kebudayaan, 8o8ial dan loka8i
dalam 8e8ebuah unit politik. dalam 8e8ebuah unit politik.
Terdapat beberapa un8ur integra8i yang Terdapat beberapa un8ur integra8i yang
terdiri daripada: terdiri daripada:
a) a) ntegra8i Wilayah ntegra8i Wilayah bertujuan mengurangkan bertujuan mengurangkan
jurang perbezaan pembangunan ekonomi jurang perbezaan pembangunan ekonomi
dan 8o8ial antara wilayah yang maju dengan dan 8o8ial antara wilayah yang maju dengan
yang mundur. Antara Malay8ia Barat dengan yang mundur. Antara Malay8ia Barat dengan
Malay8ia Timur dan Pantai Timur Malay8ia Timur dan Pantai Timur
$emenanjung dengan Pantai Barat. $emenanjung dengan Pantai Barat.
b) b) ntegra8i Ekonomi Timur ntegra8i Ekonomi Timur u8aha u8aha- -u8aha u8aha
untuk mengurangkan jurang perbezaan untuk mengurangkan jurang perbezaan
ekonomi antara kumpulan etnik. ekonomi antara kumpulan etnik.
c) ntegra8i Kebudayaan c) ntegra8i Kebudayaan melibatkan u8aha melibatkan u8aha
membentuk 8atu kebudayaan kebang8aan. membentuk 8atu kebudayaan kebang8aan.
d) ntegra8i $o8ial d) ntegra8i $o8ial u8aha u8aha- -u8aha menyatupadukan u8aha menyatupadukan
rakyat melalui program 8o8ial 8eperti 8ukan, rakyat melalui program 8o8ial 8eperti 8ukan,
pendidikan, perumahan dan ke8ihatan. pendidikan, perumahan dan ke8ihatan.
e) ntegra8i Pendidikan e) ntegra8i Pendidikan mewujudkan 8atu 8i8tem mewujudkan 8atu 8i8tem
pendidikan yang bercorak kebang8aan dan pendidikan yang bercorak kebang8aan dan
8empurna dari 8egi intelek, ja8mani dan rohani. 8empurna dari 8egi intelek, ja8mani dan rohani.
f) ntegra8i Politik f) ntegra8i Politik u8aha u8aha- -u8aha menyatukan u8aha menyatukan
rakyat melalui kerja8ama dan pembahagian rakyat melalui kerja8ama dan pembahagian
kua8a politik. kua8a politik.
Pro8e8 Pro8e8 mencapai mencapai 8ebuah 8ebuah ma8yarakat ma8yarakat integra8i integra8i
adalah adalah 8uatu 8uatu pro8e8 pro8e8 yang yang amat amat komplek8 komplek8. .
Tahap Tahap- -tahap tahap hubungan hubungan etnik etnik dilihat dilihat dari dari
kedekatan kedekatan iaitu iaitu bermula bermula dari dari 8egrega8i 8egrega8i hingga hingga
amalgama8i amalgama8i..
Perhubungan Perhubungan yang yang lebih lebih rapat rapat antara antara wilayah wilayah
mewujudkan mewujudkan integra8i integra8i bidang bidang politik politik dan dan nilai nilai..
Mampu Mampu mengurangkan mengurangkan konflik konflik dan dan
per8efahaman per8efahaman, , pera8aan pera8aan harmoni8 harmoni8 antara antara
pelbagai pelbagai etnik etnik..
Konsep 8egregas Konsep 8egregas
$egrega8i $egrega8i pemi8ahan atau penga8ingan pemi8ahan atau penga8ingan
antara 8atu kumpulan etnik dengan kumpulan antara 8atu kumpulan etnik dengan kumpulan
etnik lain dalam 8e8ebuah negara. etnik lain dalam 8e8ebuah negara.
Pemi8ahan dari 8egi kawa8an tempat tinggal, Pemi8ahan dari 8egi kawa8an tempat tinggal,
8i8tem per8ekolahan, pengangkutan dan 8i8tem per8ekolahan, pengangkutan dan
kemudahan awam. kemudahan awam.
Dida8ari oleh undang Dida8ari oleh undang- -undang atau 8ebaliknya undang atau 8ebaliknya
8eperti Da8ar Apartheid di Afrika $elatan (198 8eperti Da8ar Apartheid di Afrika $elatan (198- -
199). 199).
Petty aparthed": sgn on Durban beach n Petty aparthed": sgn on Durban beach n
Englsh, Afrkaans and Zulu {1989_ Englsh, Afrkaans and Zulu {1989_
Konsep Akomodas Konsep Akomodas
Akultura8i Akultura8i pro8e8 pro8e8 penerimaan penerimaan un8ur un8ur kebudayaan kebudayaan
dalam dalam kalangan kalangan individu individu atau atau kelompok kelompok dari dari 8e8uatu 8e8uatu
kebudayaan kebudayaan lain yang lain yang berbeza berbeza..
Kebudayaan Kebudayaan a8ing a8ing diterima diterima dan dan diolah diolah dalam dalam
kebudayaan kebudayaan 8endiri.Tidak 8endiri.Tidak menyebabkan menyebabkan kehilangan kehilangan
identiti identiti a8al a8al ma8yarakat ma8yarakat yang yang menerima menerima..
Menyebabkan Menyebabkan berlakunya berlakunya pro8e8 pro8e8 pinjam pinjam meminjam meminjam. .
&n8ur &n8ur pinjaman pinjaman digunakan digunakan 8ecara 8ecara lang8ung lang8ung dan dan
kemudian kemudian diolah diolah 8erta 8erta dijadikan dijadikan kebudayaan kebudayaan 8endiri 8endiri..
Lebih Lebih mudah mudah dicapai dicapai apabila apabila meliabtkan meliabtkan budaya budaya
ber8ifat ber8ifat kebendaan kebendaan yang yang mendatangkan mendatangkan manfaat manfaat..
Konsep Asmlas Konsep Asmlas
A8imila8i A8imila8i pro8e8 percantuman dan penyatuan pro8e8 percantuman dan penyatuan
antara kumpulan etnik berlainan budaya antara kumpulan etnik berlainan budaya
8ehingga membentuk 8atu kelompok dengan 8ehingga membentuk 8atu kelompok dengan
kebudayaan dan identiti yang 8ama. kebudayaan dan identiti yang 8ama.
Vander Zanden, a8imila8i adalah pro8e8 Vander Zanden, a8imila8i adalah pro8e8
kelompok kelompok- -kelompok yang berfikir, berpera8aan kelompok yang berfikir, berpera8aan
dan bertindak 8ecara berlainan, menjadi 8atu dan bertindak 8ecara berlainan, menjadi 8atu
dalam ke8atuan 8o8ial 8erta budaya yang 8ama. dalam ke8atuan 8o8ial 8erta budaya yang 8ama.
A8imila8i mutlak atau 8empurna A8imila8i mutlak atau 8empurna berlakunya berlakunya
penghapu8an penuh perbezaan dari 8egi penghapu8an penuh perbezaan dari 8egi
kebudayaan dan identiti. kebudayaan dan identiti.
Formula A+B+C=A Formula A+B+C=A
Contoh Contoh orang Melayu di Thailand. Nama, orang Melayu di Thailand. Nama,
baha8a dan hampir 8emua a8pek (kecuali baha8a dan hampir 8emua a8pek (kecuali
agama) di8atukan dengan amalan dan cara agama) di8atukan dengan amalan dan cara
hidup orang Thai. hidup orang Thai.
Pro8e8 a8imila8i berlaku apabila wujudnya Pro8e8 a8imila8i berlaku apabila wujudnya
interak8i erat antara ahli kumpulan etnik interak8i erat antara ahli kumpulan etnik
berbeza budaya bagi 8uatu tempoh lama. berbeza budaya bagi 8uatu tempoh lama.
Kejayaan a8imila8i bergantung kepada Kejayaan a8imila8i bergantung kepada - -
ke8anggupan etnik minoriti, terdapat banyak ke8anggupan etnik minoriti, terdapat banyak
per8amaan budaya antara kumpulan etnik dan per8amaan budaya antara kumpulan etnik dan
ke8anggupan etnik majoriti menerima etnik ke8anggupan etnik majoriti menerima etnik
minoriti. minoriti.
Konsep Amalgamas Konsep Amalgamas
Amalgama8i Amalgama8i pro8e8 yang terjadi apabila pro8e8 yang terjadi apabila
budaya atau ra8 bercampur untuk budaya atau ra8 bercampur untuk
membentuk jeni8 budaya dan ra8 baru. membentuk jeni8 budaya dan ra8 baru.
Cara utama Cara utama perkahwinan campur antara perkahwinan campur antara
kumpulan etnik. kumpulan etnik.
Formula A+B+C=D. Formula A+B+C=D.
Membentuk 8atu genera8i baru atau Membentuk 8atu genera8i baru atau
budaya baru. budaya baru.
Kontak Peripheral/Pinggiran Kontak Peripheral/Pinggiran

Pengin8titu8ian Pengin8titu8ian Kontak Kontak dan dan Akultura8i Akultura8i

Akultura8i Akultura8i

A B A B
Domina8i Domina8i

Paternali8me Paternali8me
Masyarakat
Metropolitan
Masyarakat
oloni
Masyarakatoloni
ntegra8i ntegra8i

Plurali8me Plurali8me
Catatan : gari8an Catatan : gari8an 8empadan etnik 8empadan etnik
bulatan bulatan pu8at kewibawaan pu8at kewibawaan

Pengalaman d Malaysa Pengalaman d Malaysa

Kepelbagaian etnik 8ecara lang8ung atau tidak Kepelbagaian etnik 8ecara lang8ung atau tidak
berperanan dalam hubungan etnik. berperanan dalam hubungan etnik.
Kerajaan melak8anakan pelbagai langkah dan Kerajaan melak8anakan pelbagai langkah dan
program bagi memupuk perpaduan. program bagi memupuk perpaduan.
Menubuhkan Jabatan Perpaduan Negara Menubuhkan Jabatan Perpaduan Negara
8elepa8 Peri8tiwa 13 Mei 1969. 8elepa8 Peri8tiwa 13 Mei 1969.
Menubuhkan Majli8 Pena8ihat Perpaduan Menubuhkan Majli8 Pena8ihat Perpaduan
Negeri Negeri bertujuan membincang i8u bertujuan membincang i8u- -i8u i8u
perpaduan kaum. perpaduan kaum.
Da8ar Ekonomi Baru dan Da8ar Pendidikan Da8ar Ekonomi Baru dan Da8ar Pendidikan
Kebang8aan. Kebang8aan.
Kementerian Ke8enian, kebudayaan dan Kementerian Ke8enian, kebudayaan dan
Wari8an memperkukuh ke8enian rakyat Wari8an memperkukuh ke8enian rakyat
Malay8ia. Malay8ia.
Ahli ma8yarakat Malay8ia haru8 elakkan Ahli ma8yarakat Malay8ia haru8 elakkan
8ikap prejudi8, 8tereotaip, ra8i8me dan 8ikap prejudi8, 8tereotaip, ra8i8me dan
di8krimina8i. Kon8ep akomoda8i wajar di8krimina8i. Kon8ep akomoda8i wajar
dijadi panduan dalam menjalin hubungan dijadi panduan dalam menjalin hubungan
etnik. etnik.
Kesmpulan Kesmpulan
A8pek yang menjadi tera8 kebudayaan A8pek yang menjadi tera8 kebudayaan
kebang8aan dipelihara kerana bera8a8kan kebang8aan dipelihara kerana bera8a8kan
kebudayaan rakyat a8al rantau ini kebudayaan rakyat a8al rantau ini
&n8ur &n8ur- -un8ur kebudayaan lain yang 8e8uai dan un8ur kebudayaan lain yang 8e8uai dan
wajar diterima menjadi un8ur kebudayaan wajar diterima menjadi un8ur kebudayaan
kebang8aan dan 8lam menjadi un8ur penting kebang8aan dan 8lam menjadi un8ur penting
dalam pembentukan kebudayaan kebang8aan. dalam pembentukan kebudayaan kebang8aan.
Tidak meminggirkan kebudayaan lain, Tidak meminggirkan kebudayaan lain,
meraikan kepelbagaian yang ada di Malay8ia. meraikan kepelbagaian yang ada di Malay8ia.