L lun phn tch

Posted on Thng Ba 5, 2009 by Trn nh Honh

Phn tch Cho cc bn, Trong cc k nng suy ngh v l lun th c l k nng phn tch (analytical skill) c xem l quan trng hn c. Hu nh bt c qung co tm chuyn gia hay qun l no M cng ghi iu kin good analytical skill. Vy , k nng phn tch l g? V ti sao n quan trong n th? Phn tch c ngha l ch vn ra thnh tng mnh nh, hiu tng chi tit, tng kha cnh nh, hiu c vn t ngoi vo trong, t trong ra ngoi, cng nh ngi th my r ci my khng l thnh trm mnh vn tm v cha bnh bn trong lng my. Ngi ta thng dng ch mt t phn tch, nhng trong thc t, phn tch cn bao hm tng hp. Tng hp l ngc li ca phn tch, l rp trm mnh ph tng lt vt li thnh chic my. Nu r my m khng lp li c, th l ph my ch khng phi l phn tch, phi khng? Tuy nhin, ngi ta t ch tm v t ni n tng hp, v ngi gii phn tch t nhin l gii tng hp, cng nh ngi r my thng xuyn th ng nhin l s bit rp tr li. Trn phng din l lun, k nng phn tch c th gom vo mt chhi. Ngi phn tch l ngi bit t cu hi, nh chuyn vin iu tra. Nghe bt c iu g cng c th t cu hi. Ni tm tt l Hi cho ra l. Trong cc chng trnh ging dy v iu tra cho nhn vin an ninh, k gi, lut s, v.v ngi ta dy mt cng thc hi gin d5W1Hwhat, where, when, who, why v how. Chuyn g xy ra, u, lc no, xy ra vi ai, ti sao xy ra, xy ra cch no. V d: Tri i, ngoi ng L Vn S chy d lm! 1. Vy h? Ci g chy. (what) Xe hi. 2. Ch no (where) Cng s su? 3. ang chy h? (when) , ang chy. Tui mi v.

4. Chy sao? (how) Thy chy u my, lan ra gia xe ri. Chc n thng xng qu. 5. Ti sao chy vy? (Why) Khng bit. Chc ht du my, xe nng qu. Hay l g . 6. C ai b thng khng? (who) Thy c ng ti x vi mt b ng . Khng thy ai trong xe. Khng thy ai b thng. Trong ngh k gi, mt bn tin vn tt cng phi c ti thiu l 6 yu t ny mi c xem nh hi tiu chun. D nhin, mi cu tr li trong ny li c th ra 6 cu hi khc, v mi cu tr li mi li c th ra 6 cu hi mi. Ch trong mt lc thi, l 6 cu hi u tin c th ra hng trm cu hi mi, v c tip tc nh th cho n khi ngi iu tra thy khng cn phi hi thm na. (V vy cc lut s lun lun khuyn cc thn ch trong cc v kin l khng ni g vi ai ht. Ni mt cu l tr li mt nm cha xong).

ng no Trong ngh thut l lun v hng bin, phng php ny cn gi l phng php Socrates, v trit gia Socrates ca Hy Lp thng bin lun bng cch da vo cu ni ca i th ri bt u hi ng ta, cho n khi ng ta phi cng nhn l iu ng ta ni khng ng. V d: n ng xu. Ch ni sao? Tui ni n ng xu. Vy tui xu sao? Anh ngoi l. Anh l bn tt ca tui. Vy ba ca ch th sao? Ba tui ngoi l. ng ni cng ngoi l? . Vy ch cn ni n ng xu na khng? Thi. Tui ni, n ng xu, ngoi tr mt thiu s. Thiu s l nhng ai vy? V c th m tip tc.

Trong i sng tri thc, ci nhn phn tch l ci nhn nh du hi trn mi gi thuyt, mi nh , mi cu ni, mi t ng, cho n khi ngi hi tha mn vi mi cu tr li. V vy, kh nng phn tch (analytical skill) chnh l ct li ca t duy ph phn (cirital thinking) m ta nhc qua trc y trong bi T duy tch cc. T duy ph phn c ngha l khng chp nhn iu g l ng cho n khi ta nghin cu mi kha cnh ln nh ca vn , kt lun v ph phn ci g ng ci g sai. V trong tin tnh nghin cu , k nng phn tch l k nng s mt, nu khng phi l k nng duy nht. Ta c th thy ngay l trong mt cuc bin lun dng phn tch, ngi ta c th i hoi n v tn, khng bao gi ngng, Mt cuc ni chuyn c th bt u t trung tm thnh ph Nha Trang v ch mt lc sau c th lang thang trn nhng nh tuyt trng trn dy Alps ca u chu hay nhng tho nguyn hng hc nng Chu Phi. V vy, k nng phn tch rt hu ch trong nhng bui ng no (brainstorm) tm nh sng sng to.

Ny, ny, ng l s ci ny ny! V d nhin l trong nhiu cuc tranh lun ta hay thy trn Internet, n c th lm cho tt c mi ngi, t ngi tranh lun cho n ngi c, lc su trong nhng cnh rng rm hoang vu. Cho nn, trong thc t ta phi bit khi no th ngng, hay tm ngng, phn tch v nhng l do thc tinkhng th c ngi phn tch hoi, hoc phn tch qu xa so vi ch ban u. Hn na, chng ta phi bit gii hn ca ngn ng v l lun. Ngn ng v l lun c rt nhiu gii hn. Ta khng th c tin vo ngn ng 100% gii quyt mi vn . V d: Ci bn l g? Mt mt phng v bn ci chn. Th ci gng cng l ci bn sao? Khng, ci bn ngi v n ung. Vy ci sp g cc ng ngi dy hc c phi l ci bn khng? Khng, ngi ta khng ngi trn bn. Vy nh ti c ng Pht ngi trn bn, n l ci g? C nh th, nu ta ly ra bt k mt t no trong t in v bt u phn tch, th t cng u khng hon ton chnh xc. V vy, ngn ng v l lun c rt nhiu hn ch. Ta phi bit cc hn ch . Ngoi ra, a s vn trong i sng, khng th c mang li ni v l lun ra m gii quyt. V d: Mt nhm dn qu c th ni vi nh nc nh th ny: y ton l t hng ha ng cha chng ti c trm nm li. My ng ng mang lut l, l s cn, hay sng ng ra da. Chng ti khng di i u ht. Chng ti sn sng cht trn mnh t ca chng ti. Nhng

trng hp phi c gii quyt t t bng i thoi, cm thng, v thuyt phc bng tnh cm. K nng phn tch, cng nh, mi k nng khc, c pht trin nh thc tp hng ngy. Hin nay, khng c cch no thc tp hay hn l tranh lun trn cc din n Internet. Cho nn nu cc bn sing tranh lun trn Net, trong nhng din n c qun l tt cc tranh lun c din ra l , th l cch rt hay pht trin. Tuy nhin c hai iu quan trong nht trong vic pht trin kin thc, cc bn cn ghi nh l s can m v tnh thnh tht tr thc (intellectual honesty). 1. Can m: Nu ta s ngi ta ci t tng ca ta, ta s khng dm ni g, v ta s khng bao gi bit c ch yu v ch mnh ca t tng mnh. l cha k cn khi chuyn khc c th lm ta s s ni th mt vic, mt tin, mt s. 2. Tnh thnh tht tr thc. Nu chng ta s chuyn g nh s ng gim chay tham chuyn g nh tham c ln chctim thc ca ta s iu khin ta lc no cng ngh hay v ni tt v ng gim c, v khng thy c c nhng quyt dnh rt ti ca ng ta. iu ny ta gi l thiu thnh tht tr thc, v c th l trong lng chng ta rt thnh tht, nhng tri thc ca chng ta thiu thnh tht v b quyn li c nhn che m. D nhin, ngi t duy tch cc lun lun ch trng vo ci hay, ci tt ca ngi, v lun lun sng ha i. iu cn ni y l, trong khi ch trng vo iu tt, ta vn phi sng sut thy mi vn , v khi thy vn no cn gii quyt th tm cch gii quyt mt cch tch cc v ha i. Ngi thiu thnh tht tr thc, khng thy c c vn . Vn ln trong gio dc i hc trn th gii ngy nay l ngi ta dy k nng, nhng khng dy c hnh. Cng nh thy dy kim thut nhng khng cn bit hc tr s dng kim cu ngi hay git ngi. K nng, nh l k nng phn tch, ch l kh c nh kim. Dng kim th no trong cuc i mnh l do mnh c can dm v thnh tht khng. Chc cc bn mt ngy vui v. Mn, Honh