Chöông 1

TOÅNG QUAN VEÀHEÄTHOÁ

NG
VI ÑIEÀ
U KHIEÅ
N

1. VI XÖÛLYÙVAØVI ÑIEÀ
U KHIEÅ
N LAØGÌ ?
2. LÒCH SÖÛPHAÙ
T TRIEÅ
N
3. CAÙ
C KHAÙ
I NIEÄ
M CÔ BAÛ
N

4. CAÁ
U TRUÙC HEÄTHOÁ
NG ÑIEÀ
U KHIEÅ
N TÖÏ ÑOÄ
NG
DUØ
NG VI ÑIEÀ
U KHIEÅ
N
5. KHAÛO SAÙT CAÙC IC NGOAÏI VI
+ Vi maïch ñeä
m
+ Vi maïch choá
t
+ Vi maïch chuyeå
n ñoå
i A/ D vaøD/ A
+ Vi maïch nhôù(RAM vaøROM)

1. VI XÖÛ LYÙ VAØ VI ÑIEÀU KHIEÅN LAØ GÌ ?

Vi xöû lyù laø vi maïch ñieän töû coù khaû naêng xöû lyù tín hieäu soá
theo chöông trình. Chöông trình laø moät taäp hôïp caùc maõ leänh (maõ
leänh laø moät soá nhò phaân) ñöôïc saép xeáp theo trình töï ñònh tröôùc
ñeå ñieàu khieån vi xöû lyù thöïc hieän caùc coâng vieäc moät caùch tuaàn
töï.
Chöông trình ñöôïc löu tröõ trong boä nhôù ROM (loaïi boä nhôù cho
pheùp ghi döõ lieäu vaøo baèng maïch naïp vaø löu giöõ döõ lieäu laâu daøi
sau khi naïp, döõ lieäu khoâng bò maát khi maát nguoàn ñieän caáp cho vi
maïch nhôù. Trong quaù trình söû duïng, döõ lieäu chæ coù theå ñoïc ra töø
ROM neân loaïi boä nhôù naøy goïi laø Read Only Memory – vieát taét laø
ROM).
Ñeå thöïc hieän vieäc xöû lyù döõ lieäu (ví duï : coäng, tröø, nhaân, chia,
caùc leäch logic, xoay traùi, xoay phaûi, taêng, giaûm v.v), döõ lieäu caàn
coù nôi löu tröõ taïm thôøi vaø caùc hoaït ñoäng duy chuyeån döõ lieäu töø

9
choã naøy sang choã khaùc. Caùc thanh ghi laø nôi löu tröõ döõ lieäu taïm
thôøi coøn vieäc duy chuyeån döõ lieäu do caùc maïch logic thöïc hieän.
Chöông trình ñieàu khieån vi xöû lyù ñöôïc soaïn thaûo bôûi laäp trình
vieân theo moät yeâu caàu ñònh tröôùc. Chöông trình bieân dòch coù
nhieäm vuï chuyeån caùc leänh do laäp trình vieân soaïn ra thaønh caùc
maõ leänh (moãi maõ leänh thöôøng laø 1 soá nhò phaân 8 bit, töùc 1 byte).
Chöông trình ñieàu khieån maïch naïp coù nhieäm vuï ghi caùc leänh naøy
leân boä nhôù (coù theå laø boä nhôù noäi beân trong chip vi ñieàu khieån
hoaëc boä nhôù rieâng beân ngoaøi).
Khi Reset heä thoáng vi xöû lyù, hoaït ñoäng ñaàu tieân ngay sau Reset
laø ñoïc byte maõ leänh ñaàu tieân naïp vaøo moät thanh ghi beân trong vi
xöû lyù ñöôïc goïi laø thanh ghi leänh (INSTRUCTION REGISTER). Maõ leänh
naøy ñöôïc ñöa ñeán maïch giaûi maõ, taïo ra caùc tín hieäu ñieàu khieån
caùc maïch ñieän ñeå thöïc hieän caùc coâng vieäc tieáp theo tuyø thuoäc
vaøo noäi dung cuûa maõ leänh. Nhö vaäy hoaït ñoäng cô baûn cuûa vi xöû
lyù laø hoaït ñoäng cuûa caùc maïch logic. Caùc hoaït ñoäng naøy nhö theá
naøo tuyø thuoäc vaøo traïng thaùi cuûa soá nhò phaân ñöôïc goïi laø maõ
leänh. Vôùi maõ leänh laø soá nhò phaân 8 bit, ta coù taát caû 2 8 = 256 toå
hôïp traïng thaùi khaùc nhau töông öùng vôùi 256 hoaït ñoäng khaùc nhau
coù theå coù. Moãi hoaït ñoäng öùng vôùi moät leänh. Tuy nhieân nhaø saûn
xuaát vi xöû lyù chæ thieát laäp moät soá höõu haïn caùc leänh vaø ñöôïc
lieät keâ trong moät danh muïc goïi laø taäp leänh. Laäp trình vieân phaûi
hieåu roõ caùch hoaït ñoäng cuûa töøng leänh ñeå söû duïng trong chöông
trình cuûa hoï.
Vi xöû lyù laø vi maïch xöû lyù tín hieäu soá. Vì vaäy döõ lieäu ñöa vaøo
vaø xuaát ra töø vi xöû lyù laø caùc döõ lieäu daïng soá. Moät soá vi maïch
ñöôïc thieát keá ñeå hoã trôï vieäc xuaát nhaäp naøy, chuùng ñöôïc goïi laø
caùc IC ngoaïi vi. Caùc IC ngoaïi vi thöôøng duøng laø boä nhôù ROM vaø
RAM (ví duï 27256, 6264), caùc boä ñeäm döõ lieäu (ví duï 74LS245), caùc vi
maïch caûng (ví duï 8255A), caùc vi maïch chuyeån ñoåi A/D (ví duï
ADC0804, AC0809), caùc vi maïch chuyeån ñoåi D/A (ví duï DAC0808,
AD7524), vi maïch chuyeån ñoåi tín hieäu chuaån TTL sang chuaån RS-232
ñeå thieát laäp giao tieáp giöõa vi ñieàu khieån vôùi maùy tính qua coång
COM (ví duï : MAX232), v.v
Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa töï ñoäng hoaù trong coâng nghieäp,
moät soá vi xöû lyù ñöôïc phaùt trieån chuyeân bieät daønh cho vieäc thieát
keá caùc heä thoáng ñieàu khieån töï ñoäng nhoû trong coâng nghieäp
hoaëc duøng ôû caùc khaâu ñieàu khieån cuoái cuøng trong daây chuyeàn
ñieàu khieån lôùn. Caùc IC ngoaïi vi ñöôïc tích hôïp cuøng vôùi vi xöû lyù
hình thaønh moät chip môùi goïi laø vi ñieàu khieån. Heä thoáng ñieàu
khieån duøng vi ñieàu khieån laø heä thoáng toái thieåu hoaù thaønh phaàn
töùc laø soá löôïng IC ngoaïi vi giaûm ñaùng keå so vôùi heä thoáng ñieàu
khieån duøng vi xöû lyù. Hieän nay ngöôøi ta ñaõ tích hôïp boä nhôù, maïch
so saùnh töông töï, maïch chuyeån ñoåi A/D vaø D/A beân trong vi ñieàu
khieån.

10
2. LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN

Chip vi xöû lyù thaønh coâng ñaàu tieân laø chip 8088 cuûa Intel ñöôïc
giôùi thieäu naêm 1971. Sau ñoù caùc haõng Motorolar, RCA, MOS
Technology, Zilog giôùi thieäu caùc boä vi xöû lyù töông töï : 6800, 1801,
6502 vaø Z80.
Chip vi ñieàu khieån ñaàu tieân ra ñôøi naêm 1976 laø chip 8748 cuûa
haõng Intel. Vi maïch naøy chöùa hôn 17000 Transistor (moät möùc ñoä tích
hôïp raát lôùn). Naêm 1980, Intel saûn xuaát thaønh coâng chip 8051, boä vi
ñieàu khieån ñaàu tieân cuûa hoï MCS-51. Chip 8051 chöùa hôn 60000
Transistor bao goàm boä xöû lyù trung taâm, boä ñieàu khieån logic, caùc
thanh ghi, 4096 byte ROM (töùc 4Kb), 128 byte RAM, 32 ñöôøng xuaát
nhaäp, 1 Port noái tieáp vaø 2 boä ñònh thôøi 16 bit.
Thôøi gian sau naøy Intel khoâng tham gia saûn xuaát caùc chip vi ñieàu
khieån 8 bit hoï MCS-51 maø nhöôïng quyeàn saûn xuaát cho haõng Atmel
vaø moät soá haõng khaùc. Hieän nay treân thò tröôøng Vieät Nam, caùc
chip vi ñieàu khieån ñöôïc söû duïng roäng raõi nhaát laø caùc chip cuûa
haõng Atmel bao goàm : AT80C51; AT89C51; AT89C52.

3. CAÙC KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN

3.1 Chieàu daøi töø döõ lieäu

Chieàu daøi töø döõ lieäu chính laø soá bit döõ lieäu maø vi ñieàu khieån
coù khaû naêng xöû lyù trong moät laàn xöû lyù. Caùc vi xöû lyù theá heä
ñaàu chæ xöû lyù moãi laàn 4 bit. Veà sau, ñoä daøi töø döõ lieäu taêng leân
8 bit, 16 bit, 32 bit vaø hieän nay laø 64 bit. Caùc vi xöû lyù 32 bit vaø 64 bit
ñöôïc söû duïng trong caùc maùy tính hieän nay. Caùc vi xöû lyù 8 bit vaãn
coøn thoâng duïng trong caùc öùng duïng ñieàu khieån coâng nghieäp. Caùc
vi ñieàu khieån hoï MCS-51 laø loaïi xöû lyù 8 bit.
3.2 Khaû naêng truy xuaát boä nhôù
Truy xuaát boä nhôù goàm 2 hoaït ñoäng laø ghi döõ lieäu leân boä nhôù
hoaëc ñoïc döõ lieäu töø boä nhôù. Moãi IC nhôù chöùa nhieàu vò trí nhôù.
Moãi vò trí nhôù thöôøng chöùa 8 bit hay 1 byte. Khaû naêng truy xuaát boä
nhôù theå hieän ôû soá vò trí nhôù maø vi xöû lyù hay vi ñieàu khieån coù
theå truy xuaát ñöôïc. Moãi vò trí nhôù ñöôïc xaùc ñònh baèng moät ñòa
chæ rieâng (laø moät soá nhò phaân). Neáu vi ñieàu khieån daønh n ñöôøng
tín hieäu ñeå xaùc ñònh ñòa chæ cuûa caùc vò trí nhôù thì soá ñòa chæ toái
ña laø 2n (vì soá nhò phaân n bit coù toái ña 2n toå hôïp traïng thaùi khaùc
nhau). Ví duï neáu vi ñieàu khieån daønh 16 ñöôøng tín hieäu ñeå xaùc ñònh
ñòa chæ caùc vò trí nhôù (ta noùi vi ñieàu khieån coù 16 ñöôøng ñòa chæ)
thì noù coù theå truy xuaát toái ña 216 = 65536 vò trí nhôù. Neáu moãi vò trí
nhôù chöùa ñöôïc 1 byte thì 65536 vò trí nhôù töông öùng vôùi 65536 byte =
64Kb (1Kb = 1024byte). Khaû naêng truy xuaát boä nhôù caøng lôùn cho
pheùp vi xöû lyù hay vi ñieàu khieån thöïc hieän nhöõng chöông trình lôùn
vaø do vaäy naêng löïc cuûa heä thoáng maïnh hôn.

11
3.3 Toác ñoä laøm vieäc
Heä thoáng vi xöû lyù hay vi ñieàu khieån caàn coù moät nguoàn xung
Clock ñeå duy trì hoaït ñoäng ñoàng boä giöõa caùc khoái trong heä thoáng.
Moãi moät leänh caàn 1 hoaëc nhieàu xung Clock ñeå hoaøn thaønh. Nhö
vaäy toác ñoä thöïc hieän leänh phuï thuoäc vaøo toác ñoä (hay taàn soá)
cuûa xung Clock. Ví duï vi ñieàu khieån 89C51 laøm vieäc vôùi xung Clock
12MHz, thôøi gian thöïc hieän moät leänh caàn 1 hoaëc nhieàu chu kyø
maùy, moãi chu kyø maùy caàn 12 xung Clock. Nhö vaäy leänh thöïc hieän
nhanh nhaát laø 1 chu kyø maùy töông öùng vôùi 12 xung Clock (töông öùng
thôøi gian 1µs). Vaäy vi ñieàu khieån naøy chæ coù theå thöïc hieän toái ña
1 trieäu leänh / giaây. Khoái löôïng naøy theå hieän toác ñoä laøm vieäc
cuûa vi ñieàu khieån.

4. CAÁU TRUÙC HEÄ THOÁNG ÑIEÀU KHIEÅN DUØNG VI ÑIEÀU KHIEÅN

4.1 Heä thoáng ñieàu khieån voøng hôû ñôn giaûn

Vi ñieà
u khieå
n
Ñoái töôïng
Ñeä
m Driver ñieà
u khieån

Hình 1
Heä thoáng ñieàu khieån ñôn giaûn nhaát laø ñieàu khieån voøng hôû
tröïc tieáp. Tín hieäu ñieàu khieån daïng soá (2 möùc traïng thaùi 0, 1) sau
khi qua taàng ñeäm seõ kích hoaït tröïc tieáp maïch Driver (maïch trung gian
giöõa taûi vaø tín hieäu ñieàu khieån) ñeå taùc ñoäng ñeán ñoái töôïng ñieàu
khieån. Caùc traïng thaùi hoaït ñoäng cuûa ñoái töôïng ñieàu khieån xaûy ra
theo trình töï khoâng ñoåi vaø laäp trình vieân caên cöù vaøo ñoù ñeå xaây
döïng chöông trình ñieàu khieån. Moät soá tröôøng hôïp ñieàu khieån ví duï
nhö : ñieàu khieån khôûi ñoäng Υ → ∆ ñoái vôùi ñoäng cô khoâng ñoàng boä
3 pha, ñieàu khieån caùc ñoäng cô vaän haønh theo lòch trình, ñieàu khieån
caùc van khí neùn, thuyû löïc vaän haønh theo lòch trình, ñoàng hoà soá, v.v
coù theå aùp duïng sô ñoà ñieàu khieån treân.

4.2 Heä thoáng ñieàu khieån voøng hôû ñôn giaûn coù söû duïng DAC

12
 Vi ñieà
u khieå
n
Ñoái töôïng
Ñeä
m DAC Driver ñieà
u khieån

Analog signal

Hình 2
Heä thoáng naøy khaùc heä thoáng hình 1 ôû choã tín hieäu ñieàu khieån
töø vi ñieàu khieån sau khi qua taàng ñeäm ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh tín
hieäu töông töï (Analog signal) roài môùi ñöa tôùi maïch Driver. Heä thoáng
naøy ñöôïc duøng trong moät soá tröôøng hôïp nhö khôûi ñoäng meàm,
ñieàu khieån nhieät ñoä, ñieàu khieån löu löôïng, v.v (baèng caùch ñieàu
chænh goùc kích TRIAC, SCR). Ví duï moät heä thoáng ñieàu khieån nhieät
ñoä kieåu voøng hôû coù nguyeân lyù nhö sau.
TRIAC

Ñieä
n aù
p treâ
n taû
i

Taû
i nhieä
t

ON ON

Xung kích Triac

Hình 3
1

3
4

Hình 4
1. Tín hieäu sin cuûa nguoàn ñieän (220V hieäu duïng, 311 V ñænh)

13
2. Tín hieäu sin ñoàng boä vôùi tín hieäu nguoàn (coù theå taïo ra tín
hieäu naøy baèng maïch caàu phaân aùp hoaëc maùy bieán aùp)
3. Tín hieäu xung raêng cöa ñoàng boä vôùi ñieän aùp sin daïng 2 (coù
theå taïo ra tín hieäu raêng cöa naøy baèng maïch taïo xung raêng cöa
duøng Transistor)
4. Tín hieäu ñieàu khieån Vñk (ñaây laø tín hieäu ngoõ ra cuûa DAC, tín
hieäu naøy coù theå ñieàu khieån theo chöông trình baèng caùch
taêng/ giaûm giaù trò cuûa tín hieäu soá ôû ngoõ ra cuûa vi ñieàu
khieån)
5. Tín hieäu ngoõ ra cuûa maïch so saùnh duøng OPAMP hoaït ñoäng ôû
cheá ñoä caáp nguoàn ñôn khi xung raêng cöa ñöa ñeán ngoõ vaøo
(+) vaø tín hieäu ñieàu khieån ñöa ñeán ngoõ vaøo (-).
6. Tín hieäu xung taàn soá cao (coù theå taïo ra baèng maïch dao ñoäng
taïo xung duøng IC 555).
7. Tín hieäu kích TRIAC (tín hieäu naøy taïo ra baèng caùch ñöa tín hieäu
5 vaø 6 vaøo coång AND, ngoõ ra chính laø tín hieäu 7).

Quaù trình ñieàu khieån :

Ta bieát raèng nhieät naêng sinh ra treân taûi laø do ñieän naêng
chuyeån hoaù thaønh. Coâng suaát P chính laø toác ñoä chuyeån ñoåi
naêng löôïng ñieän thaønh naêng löôïng nhieät. Nhieät ñoä cuûa taûi
nhieät (ví duï loø nung) seõ oån ñònh khi naøo nhieät naêng sinh ra treân
ñieän trôû ñoát cuûa loø caân baèng vôùi nhieät naêng toaû ra moâi
tröôøng xung quanh, töông öùng khi ñoù caàn cung caáp cho taûi moät
coâng suaát P naøo ñoù. Vôùi cuøng moät nhieät ñoä yeâu caàu treân
taûi, coâng suaát P coù theå thay ñoåi theo ñieàu kieän toaû nhieät (töùc
laø phuï thuoäc vaøo moâi tröôøng xung quanh). Tuy nhieân neáu ñieàu
kieän toaû nhieät khoâng ñoåi thì öùng vôùi moãi nhieät ñoä yeâu caàu,
coâng suaát P treân taûi laø coá ñònh. Töø giaù trò P yeâu caàu, ta coù
theå xaùc ñònh ñöôïc goùc kích, töø ñoù tính ra ñieän aùp ñieàu khieån
vaø suy ra giaù trò soá caàn xuaát ra töø vi ñieàu khieån.
Ví duï 1: Giaû söû ta coù moät loø nung coù ñieän trôû 25Ω, ñieän aùp
ñònh möùc baèng 220V (töông öùng vôùi coâng suaát ñònh möùc baèng
1936W). Baây giôø caàn xaùc ñònh ñieän aùp caáp cho laø sao cho coâng
suaát tieâu thuï cuûa loø laø P = 1000W, töø ñoù xaùc ñònh goùc kích vaø
tính ñieän aùp Vñk bieát raèng soùng tam giaùc coù bieân ñoä ñænh
baèng 6V. Ñieän aùp hieäu duïng cuûa nguoàn ñieän laø 220V, boû qua
suït aùp treân TRIAC khi daãn.
Giaûi :
Ta coù coâng suaát toái ña treân taûi laø :
U2max 2202
Pmax = = = 1936W
R 25
Umax laø ñieän aùp hieäu duïng lôùn nhaát treân taûi öùng vôùi tröôøng
hôïp TRIAC daãn ñieän hoaøn toaøn (goùc kích baèng 00).

14
Theo yeâu caàu baøi toaùn ta caàn coù P = 1000W. Vôùi coâng suaát
naøy ta tính ñöôïc ñieän aùp hieäu duïng yeâu caàu treân taûi laø :
U = P.R = 1000.25 ≈ 158,11V

Ñieän aùp treân taûi coù daïng nhö sau :

Ñieä
n aù
p treâ
n taû
i
Vm
π+α 2π ωt
0 α π

Ñieän aùp hieäu duïng treân taûi laø :

 1 
π 2  π − α + sin2α 
1 V  1   2 
U= ∫ Vm2 . sin2 (ωt).d(ωt) =  π − α + sin2α  = Umax
m

πα 2π  2  π

 1 
 π − α + sin2α 
Hay : U  2 
=
Umax π

Ñeå deã tính toaùn, ta coù theå söû duïng ñoà thò quan heä giöõa U/U max
theo goùc kích.

15
 Vôùi ñieän aùp hieäu duïng yeâu caàu laø U = 158,11V ta coù :
U 158,11
Tæ soá : = = 0,7187= 71,87%
U max 220
Baèng caùch ñôn giaûn laø tra ñoà thò treân, ta ñöôïc goùc kích töông
öùng khoaûng 1,56 [rad]

Tính ñieän aùp ñieàu khieån :

Ta coù quan heä giöõa goùc kích vaø Vñk laø tuyeán tính vaø :
Vñk 0 Baèng bieân ñoä xung tam giaùc
töùc 6V
Goùc kích 0 π

Vaäy vôùi goùc kích baèng 1,56 rad, aùp duïng quy taéc tam suaát ta coù
:
1,56.6
Vñk = = 2,98V
π
Khi bieát giaù trò Vñk naøy, ta coù theå tín ñöôïc giaù trò soá caàn xuaát
ra töø vi ñieàu khieån laø bao nhieâu. Xem phaàn chuyeån ñoåi DAC ñeå
bieát caùch tính.

4.3 Heä thoáng ñieàu khieån voøng hôû nhaän tín hieäu ñieàu khieån ñaàu
vaøo
Vi ñieà
u khieå
n
Khoái taïo tín Ñoái töôïng
hieä
u ñaàu vaøo Ñeä
m Driver ñieà
u khieån

Hình 5
Heä thoáng ñieàu khieån loaïi naøy nhaän tín hieäu ñaàu vaøo ñeå thieát
laäp tín hieäu ñieàu khieån ôû ngoõ ra cuûa vi ñieàu khieån. Tín hieäu ñieàu
khieån ñaàu vaøo coù theå taïo ra baèng caùc coâng cuï nhö nuùt nhaán,
coâng taéc ñieàu khieån baèng tay.

16
4.4 Heä thoáng ñieàu khieån voøng kín ñôn giaûn
Vi ñieà
u khieå
n
Khoái taïo tín Ñoái töôïng
hieä
u ñaàu vaøo Ñeä
m Driver ñieà
u khieån

Heäthoá
ng
caû
m bieá
n

Tín hieä
u soátaïo ra töøcaù
c caû
m bieá
n
Hình 6
Heä thoáng naøy nhaän tín hieäu hoài tieáp töø caùc caûm bieán vaø
ñaùp öùng theo yeâu caàu laäp trình saún. Khi tín hieäu töø caùc caûm bieán
veà thay ñoåi traïng thaùi, tín hieäu ñaàu ra seõ thay ñoåi phuø hôïp vôùi
yeâu caàu ñieàu khieån. Caùc caûm bieán söû duïng trong tröôøng hôïp naøy
laø caùc caûm bieán loaïi coù tín hieäu ñaàu ra laø tín hieäu soá (theo
chuaån TTL). Vì vaäy ta khoâng caàn boä chuyeån ñoåi ADC ôû ñaàu vaøo.
Trong tröôøng hôïp tín hieäu taïo ra töø caùc caûm bieán laø tín hieäu daïng
Analog, ta coù theå duøng caùc maïch so saùnh ñeå taïo ra tín hieäu soá
hoaëc qua maïch chuyeån ñoåi ADC ñeå taïo ra tín hieäu soá nhö sô ñoà hình
7.

4.5 Heä thoáng ñieàu khieån voøng kín söû duïng ADC ôû ñaàu vaøo
Vi ñieà
u khieå
n
Ñoái töôïng
ADC Ñeä
m Driver ñieà
u khieån

Caû
m bieá
n

Tín hieä
u daïng Analog taïo ra töøcaû
m bieá
n
Hình 7

17
 4.6 Heä thoáng ñieàu khieån voøng kín söû duïng ADC ñaàu vaøo vaø DAC
ôû ñaàu ra
Vi ñieà
u khieå
n
Ñoái töôïng
ADC Ñeä
m DAC Driver ñieà
u khieån

Caû
m bieá
n

Tín hieä
u daïng Analog taïo ra töøcaû
m bieá
n
Hình 8

5. KHAÛO SAÙT CAÙC IC NGOAÏI VI THOÂNG DUÏNG

5.1 Vi maïch ñeäm khoâng ñaûo hai chieàu 74LS245

 Ñeäm khoâng ñaûo coù nghóa laø tín hieäu ra coù cuøng möùc logic
vôùi tín hieäu vaøo
 Ñeäm hai chieàu coù nghóa laø tín hieäu coù theå truyeàn töø A → B
hoaëc ngöôïc laïi töø B → A. Trong tröôøng hôïp naøy caàn coù 1 tín
hieäu ñieàu khieån ñeå löïa choïn chieàu truyeàn.

 Ai vaø Bi laø moät caëp vaøo/ra

 Ñeå IC laøm vieäc, chaân 19 töùc E phaûi noái mass hoaëc tín hieäu
caáp ñeán ñoù phaûi ôû möùc thaáp.
 Chaân 1 (DIR – Direction) laø chaân ñieàu khieån höôùng truyeàn
+ DIR = 1 : Tín hieäu truyeàn töø Ai sang Bi
+ DIR = 0 : Tín hieäu truyeàn töø Bi sang Ai.

5.2 Vi maïch ñeäm moät chieàu 74LS540

18
  74LS540 laø vi maïch ñeäm ñaûo moät chieàu. Traïng thaùi cuûa
ngoõ ra Yi laø ñaûo cuûa traïng thaùi ngoõ vaøo Ai. Vi maïch laøm vieäc
khi G1 vaø G2 ôû möùc thaáp.

 74LS541 coù cuøng sô ñoà chaân vôùi 74LS540 nhöng ñeäm khoâng
ñaûo. Tín hieäu ngoõ ra cuøng traïng thaùi vôùi ngoõ vaøo khi G1 vaø
G2 ôû möùc thaáp.

Nhôø tích hôïp caùc maïch Trigger-Schmitt ôû moãi ngoõ vaøo neân
caùc vi maïch 74LS540 vaø 74LS541 chaáp nhaän caû tín hieäu vaøo
khoâng phaûi xung vuoâng chuaån. Tính naêng naøy cho pheùp IC laøm
vieäc vôùi tín hieäu bò nhieãm nhieãu.
Khi tín hieäu ôû caùc ngoõ vaøo G1 vaø G2 khoâng ñoàng thôøi baèng 0,
IC khoâng laøm vieäc vaø caùc ngoõ ra ôû traïng thaùi toång trôû cao (High
Z), caùch ly caùc ngoõ ra vôùi maïch ngoaøi.

19
5.3 Vi maïch choát
Maïch choát coù nhieäm vuï “chuïp hình” hoaëc “quay phim” döõ
lieäu vaøo thôøi ñieåm choát. Ñieàu naøy coù nghóa laø ôû nhöõng thôøi
ñieåm khaùc, döõ lieäu ngoõ ra cuûa maïch choát khoâng ñoåi baát chaáp
döõ lieäu ngoõ vaøo theá naøo.
Coù hai loaïi maïch choát : choát baèng caïnh xung vaø choát baèng
möùc logic.
 Loaïi choát baèng caïnh xung seõ “chuïp hình” döõ lieäu ngay thôøi
ñieåm coù taùc ñoäng choát (laø thôøi ñieåm tín hieäu taïi ngoõ vaøo
choát chuyeån traïng thaùi töø 0  1 töùc caïnh leân hoaëc töø 1  0
töùc caïnh xuoáng tuyø IC).
 Loaïi choát baèng möùc logic seõ “quay phim” döõ lieäu trong suoát
thôøi gian tín hieäu taïi ngoõ vaøo choát ôû möùc tích cöïc (möùc cao
hoaëc möùc thaáp tuyø IC).
Caùc IC choát thoâng duïng laø : 74LS373, 74LS374 vaø 74LS573. Hai
IC 74LS373 vaø 74LS573 coù chöùc naêng hoaøn toaøn gioáng nhau, chæ
khaùc sô ñoà chaân, laø loaïi IC choát baèng möùc logic. 74LS374 laø loaïi IC
choát baèng caïnh xung.

Vi maïch 74LS573

Hai tín hieäu ñieàu khieån IC laø OE (Output Enable – cho pheùp ngoõ ra)
vaø LE (Latch Enable).
 Tín hieäu OE phaûi ôû möùc 0 thì IC môùi cho pheùp xuaát tín hieäu
ra. Neáu OE = 1, caùc ngoõ ra cuûa IC ôû traïng thaùi toång trôû cao
(High Z), caùch ly caùc ngoõ ra vôùi maïch ngoaøi.
 Tín hieäu LE taùc ñoäng ôû möùc cao. Khi LE = 1, ñoàng thôøi OE =
0, IC thöïc hieän chöùc naêng “quay phim” döõ lieäu ngoõ vaøo.
Trong thôøi gian naøy döõ lieäu ra cuøng traïng thaùi vôùi döõ lieäu
vaøo. Khi LE = 0, ñoàng thôøi OE = 0, döõ lieäu ngoõ ra cuûa IC
khoâng ñoåi baát chaáp döõ lieäu vaøo nhö theá naøo.

20
 Giaùtròtín hieä
u vaø
o

Tín hieä
u ra
khoâng ñoå
i
Thôøi gian naø
y
tín hieä
u ra =tín hieä
u vaø
o

LE

Chuù yù : Trong hình veõ treân, ñöôøng cong “ giaù trò tín hieäu vaøo” laø
hình aûnh minh hoaï tröôøng hôïp giaù trò nhò phaân cuûa tín hieäu vaøo
thay ñoåi chöù khoâng phaûi laø ñieän aùp cuûa tín hieäu vaøo.

Vi maïch 74LS374

Hai tín hieäu ñieàu khieån IC laø Output Control (ôû chaân soá 1) töông
töï nhö OE vaø Clock (ôû chaân 11), moät soá taøi lieäu kyù hieäu chaân 11
laø CP (Clock Pulse).
 Tín hieäu Output Control phaûi ôû möùc 0 thì IC môùi cho pheùp
xuaát tín hieäu ra. Neáu Output Control = 1, caùc ngoõ ra cuûa IC ôû
traïng thaùi toång trôû cao (High Z), caùch ly caùc ngoõ ra vôùi maïch
ngoaøi.
 Tín hieäu Clock taùc ñoäng ôû caïnh leân. Khi tín hieäu taïi ngoõ
vaøo naøy chuyeån töø 0  1, IC thöïc hieän chöùc naêng “chuïp
hình” döõ lieäu ngoõ vaøo. Chæ duy nhaát taïi thôøi ñieåm naøy thì
tín hieäu ra = tín hieäu vaøo. ÔÛ nhöõng thôøi ñieåm khaùc, döõ lieäu
ngoõ ra khoâng thay ñoåi, baát chaáp ngoõ vaøo nhö theá naøo.

21
 Giaùtròtín hieä
u vaø
o Output =Input

Output =Input

Output khoâ
ng ñoå
i Output
khoâ
ng ñoåi

Clock

Chuù yù : Trong hình veõ treân, ñöôøng cong “ giaù trò tín hieäu vaøo” laø
hình aûnh minh hoaï tröôøng hôïp giaù trò nhò phaân cuûa tín hieäu vaøo
thay ñoåi chöù khoâng phaûi laø ñieän aùp cuûa tín hieäu vaøo.

5.4 Vi maïch chuyeån ñoåi DAC

Chuyeån ñoåi D/A laø quaù trình chuyeån ñoåi tín hieäu soá (thöôøng laø
moät taäp hôïp goàm n tín hieäu soá coù theå bieãu dieãn traïng thaùi cuûa
taäp hôïp naøy baèng moät soá nhò phaân n bit) thaønh möùc ñieän aùp
hoaëc doøng ñieän coù ñoä lôùn tæ leä vôùi ñoä lôùn cuûa soá nhò phaân
bieãu dieãn tín hieäu soá. Noùi moät caùch ñôn giaûn hôn, neáu ta coù taäp
hôïp n tín hieäu soá, moãi tín hieäu coù 2 traïng thaùi 0 hoaëc 1 thì taäp hôïp
naøy coù 2n traïng thaùi khaùc nhau thay ñoåi töø 0000…000 ñeán 1111…
111. Moãi traïng thaùi naøy laø moät soá nhò phaân n bit coù giaù trò beù
nhaát laø 0 vaø lôùn nhaát laø 2n-1. Boä chuyeån ñoåi DAC coù nhieäm vuï
taïo ra möùc ñieän aùp hoaëc doøng ñieän coù ñoä lôùn tæ leä vôùi ñoä lôùn
cuûa soá nhò phaân bieãu dieãn traïng thaùi taäp hôïp tín hieäu soá ngoõ
vaøo. Giaù trò ñaàu ra seõ beù nhaát khi tín hieäu soá ñaàu vaøo coù traïng
thaùi 0000…000 (toaøn bit 0) vaø lôùn nhaát khi tín hieäu soá ñaàu vaøo coù
traïng thaùi 1111…111 (toaøn bit 1).
Giaù trò lôùn nhaát ôû ngoõ ra cuûa DAC ñöôïc goïi laø giaù trò ñaày
thang, kyù hieäu Afs (fs; full scale – ñaày thang). Ngoõ ra seõ ñaït giaù trò
naøy khi taát caû caùc ngoõ vaøo cuûa DAC ñeàu ôû möùc 1. Maïch chuyeån
ñoåi DAC coù moät ngoõ vaøo ñaëc bieät goïi laø ngoõ vaøo ñieän aùp tham
chieáu (kyù hieäu VREF). Trong tröôøng hôïp DAC coù ngoõ ra ñieän aùp thì Afs
= VREF.
Khi giaù trò soá nhò phaân bieãu dieãn traïng thaùi tín hieäu vaøo thay
ñoåi theo luaät taêng daàn töø 0000…000 → 1111…111, giaù trò ñaàu ra
cuõng taêng daàn töø 0 ñeán Afs. Vì ngoõ vaøo coù 2n traïng thaùi neân ngoõ
ra coù 2n möùc giaù trò. Khi ngoõ vaøo thay ñoåi 1 ñôn vò thì ngoõ ra thay
ñoåi 1 böôùc (1 step). Coù taát caû laø 2n-1 step neân kích thöôùc cuûa step
ñöôïc tính nhö sau :
A fs
Step size =
2n − 1
Step size coøn ñöôïc goïi laø ñoä phaân giaûi cuûa DAC. Ñoä phaân giaûi
caøng nhoû thì giaù trò ngoõ ra thay ñoåi caøng mòn (khi ngoõ vaøo thay
ñoåi). Ñoä phaân giaûi tæ leä nghòch vôùi soá tín hieäu soá ñaàu vaøo (soá
bit) vaø tæ leä thuaän vôùi giaù trò ñaày thang Afs. Ñoä phaân giaûi thöôøng
ñöôïc kyù hieäu laø K. Ví duï sau minh hoaï tröôøng hôïp DAC 4 bit coù ngoõ
ra ñieän aùp, ñieän aùp VREF = 15V.

22
 Vout (V)

15
14
13
15V 12
11
V ref 10
Khoaû
ng naø
y goïi laøñoäphaâ
n giaû
i
A 9
u soángoõvaø
o

8
B
Vout 7
C
6
Tín hieä

D 5
DAC 4
3
2
1 time
0
Traïng thaùi
0001

0101

0001

0011

0101
0110
0111

0010

0100

0110
0000

0100

1000

1010

1100
1101
0010

1001

1011

0000
1110
0011

1111
ngoõ vaøo

Hai vaán ñeà thöôøng gaëp khi laøm vieäc vôùi DAC laø :
Thöù nhaát : Xaùc ñònh giaù trò ñaàu ra khi bieát traïng thaùi tín hieäu
soá. Baøi toaùn naøy giaûi quyeát nhö sau :
Giaù trò ñaàu ra = (Giaù trò soá nhò phaân bieãu dieãn ñaàu
vaøo).(Ñoä phaân giaûi)..
Ví duï : Cho DAC 8 bit, ngoõ ra ñieän aùp, VREF = 5V, traïng thaùi tín hieäu
soá ngoõ vaøo laø 0100 1010b = 4Ah. Xaùc ñònh möùc aùp ngoõ ra.
Giaûi :
5 5
Ta coù : Ñoä phaân giaûi : K = =
2 − 1 255
8

5 5
(Chuù yù neáu ta tính K = = ≈ 0,0196 thì seõ gaëp sai soá
2 − 1 2558

ñaùng keå, ñieàu naøy seõ ñöôïc kieåm chöùng ngay sau ñaây).
Giaù trò cuûa ngoõ vaøo laø : 4Ah = 4.161 + A.160 = 4.16 + 10 = 74
Hay 4Ah = 0100 1010 = 1.26 + 1.23 + 1.21 = 64 + 8 + 2 = 74
5
Giaù trò ñaàu ra laø : Vout = 74. ≈ 1,451V
255
5
74. − 1,451
255 .100% = 0,0014%
Sai soá töông ñoái maéc phaûi laø : 5
74.
255
Neáu laøm troøn K ngay töø ñaàu ta coù : Vout = 74.0,0196= 1,4504

23
 5
74. − 1,4504
255 .100% = 0,04%
Sai soá töông ñoái laø : 5
74.
255
(sai soá naøy lôùn hôn nhieàu so vôùi khoâng laøm troøn K).

Baøi toaùn thöù 2 laø xaùc ñònh giaù trò cuûa ñaàu vaøo ñeå coù giaù trò
ñaàu ra theo yeâu caàu (bieát giaù trò ñaàu ra, tìm giaù trò ñaàu vaøo). Baøi
toaùn naøy ñöôïc giaûi nhö sau :
Giaù trò ñaàu vaøo = round[(giaù trò ñaàu ra)/(ñoä phaân
giaûi)]…
Round töùc laø laøm troøn soá.
Ví duï : Cho DAC 8 bit, ngoõ ra ñieän aùp, VREF = 5V, möùc ñieän aùp
ngoõ ra yeâu caàu laø 1,8V. Xaùc ñònh giaù trò soá ñaàu vaøo.
Giaûi :
5 5
Ta coù : ñoä phaân giaûi cuûa DAC naøy laø : K = =
2 − 1 255
8

 1,8 
  1,8.255
 = round
Giaù trò soá ñaàu vaøo = round
 5    = 92
 5 
 255
92 = 0101 1100b = 5Ch

Khaûo saùt DAC0808

DAC 0808 laø vi maïch chuyeån ñoåi DAC coù ngoõ ra doøng ñieän.
Doøng ñieän tham chieáu IREF = VREF/R14. Doøng ñieän ngoõ ra (chaân soá 4)
coù giaù trò lôùn nhaát baèng IREF vaø coù chieàu chaûy vaøo IC. Doøng IREF
lôùn nhaát cho pheùp laø 5mA.

Doøng ñieän
tham chieáu
IREF Ñieän aùp
tham chieáu
VREF

Doøng ñieän
ngoõ ra

24
 Giaù
tròsoánhòphaân
ñaàu
vaøo
Giaù trò doøng ñieän ngoõ ra laø : Io = .IREF
256
Ñeå chuyeån ñoåi tín hieäu doøng thaønh tín hieäu aùp, coù theå söû
duïng 1 vi maïch Opamp keát hôïp vôùi DAC0808. Sô ñoà chaân vaø sô ñoà
öùng duïng ñieån hình nhö sau:

Giaù
tròsoánhòphaân
ngoõ
vaøo
Ñieän aùp ngoõ ra Vo laø : Vo = .VREF
256
(Coù theå maéc song song hai ñieän trôû 10k ñeå coù ñieän trôû töông
ñöông 5k)

Khaûo saùt vi maïch AD7524

Vi maïch AD7524 cuûa haõng Analog Device cuõng laø vi maïch chuyeån
ñoåi DAC ñöôïc duøng phoå bieán. IC naøy hoaït ñoäng ôû cheá ñoä caáp
nguoàn ñôn (toái ña 17V). Ñieän aùp VREF coù theå döông (+) hoaëc aâm (-)
vaø VREFmax = ± 25V. Hai sô ñoà öùng duïng ñieån hình nhö hình veõ beân
döôùi.

25
5.5 Vi maïch chuyeån ñoåi ADC
Chuyeån ñoåi ADC (Analog to Digital Converter) laø quaù trình
chuyeån ñoåi moät tín hieäu (thöôøng laø ñieän aùp) daïng Analog thaønh
moät taäp hôïp tín hieäu soá (Digital). Giaù trò cuûa soá nhò phaân bieãu
dieãn traïng thaùi cuûa taäp hôïp tín hieäu soá naøy tæ leä thuaän vôùi giaù
trò cuûa tín hieäu Analog ôû ngoõ vaøo.
Quaù trình chuyeån ñoåi ADC phöùc taïp hôn nhieàu so vôùi quaù trình
chuyeån ñoåi DAC. Coù 3 kyõ thuaät chuû yeáu ñöôïc duøng ñeå thieát keá
maïch chuyeån ñoåi ADC bao goàm : ADC baäc thang, ADC xaáp xæ lieân
tieáp vaø ADC nhanh. Chi tieát veà 3 kyõ thuaät naøy xin xem theâm trong
“Baøi giaûng kyõ thuaät soá” – chöông 7. Trong phaàn naøy ta chæ quan
taâm ñeán caùch duøng moät soá vi maïch ADC coù saún (ví duï ADC0804
vaø ADC0809) ñeå phuïc vuï cho vieäc thieát keá heä thoáng ñieàu khieån
duøng vi ñieàu khieån.

Khaûo saùt vi maïch ADC0804

ADC0804 laø vi maïch chuyeån ñoåi A/D duøng kyõ thuaät xaáp xæ lieân
tieáp. Vi maïch naøy caàn moät xung Clock ñeå laøm vieäc. Xung Clock coù
theå caáp tröïc tieáp ñeán ngoõ vaøo CLK IN (chaân soá 4) hoaëc laép ñieän
trôû vaø tuï ñieän keát hôïp vôùi maïch dao ñoäng beân trong IC ñeå taïo ra
xung Clock.

26
 Giaù trò khuyeán caùo laø R =
10kΩ, C = 150pF. Khi ñoù taàn soá
xung Clock klhoaûng 606kHz. Vôùi
taàn soá xung Clock naøy, thôøi
gian chuyeån ñoåi cuûa ADC0804
khoaûng 100µs.

Ñeán vi ñieà
u khieå
n
Töøvi ñieà
u khieå
n ñeá
n
R
10k +5V
CS 1 20 Vcc (OR Vref)

RD 2 19 CLK OUT
1 CS Vcc 20

WR 3 18 D0 (LSB)
2 RD CLK OUT 19

CLK IN 4 17 D1
3 WR DB0 18

INTR 5 16 D2
4 CLK IN DB1 17
ADC0804
VIN(+) 6 15 D3 5 INTR DB2 16

VIN(-) 7 14 D4 6 Vin(+) DB3 15

+ Döõlieä
u soá
Analog input (ñöa ñeán vi
A-GND 8 13 D5 - 7 Vin(-) DB4 14 ñieà
u khieå
n)

Vref/2 9 12 D6 C 8 AGND DB5 13

150pF

D-GND 10 11 D7 (MSB) +
9 Vref/2 DB6 12
Vref/2
- 10 DGND DB7 11

Sô ñoà chaân
ADC0804

Sô ñoà maïch öùng duïng ñieån hình

WR

INTR
Thôø
i gian chuyeå
n ñoå
i
< 100µs Keá
t quaûchuyeå n ñoåi oå
n ñònh
(coùtheåñoïc döõlieä
u trong thôøi
gian naø y)

Ñeå ñieàu khieån vieäc chuyeån ñoåi, ta caáp ñeán ngoõ vaøo WR moät
xung nhö hình veõ treân. Thôøi ñieåm caïnh leân cuûa xung naøy laø thôøi
ñieåm khôûi ñoäng quaù trình chuyeån ñoåi. Khi quaù trình chuyeån ñoåi
keát thuùc (khoaûng 100µs) thì tín hieäu taïi ngoõ ra INTR xuoáng möùc
thaáp baùo hieäu ñaõ hoaøn taát chuyeån ñoåi. Sau thôøi ñieåm naøy ta coù
theå ñoïc döõ lieäu vaøo vi ñieàu khieån ñeå xöù lyù.
Ñieän aùp Analog ngoõ vaøo laø ñieän aùp sai leäch giöõa hai ngoõ vaøo
Vin(+) vaø Vin(-) töùc laø : Vin = Vin(+) – Vin(-)
Neáu ñieän aùp caáp ñeán ngoõ vaøo Vref/2 laø 2,5V (so vôùi ñieåm AGND
– ñieåm mass ñoái vôùi tín hieäu Analog) thì khoaûng chuyeån ñoåi laø töø 0
ñeán Vref töùc laø töø 0 ñeán 5V. Khi ñoù :

27
  Neáu Vin < 0 thì taát caû caùc ngoõ ra ñeàu baèng 0.
 Neáu Vin > 5 thì taát caû caùc ngoõ ra ñeàu baèng 1
VREF
Ñoä phaân giaûi : K =
255
VREF coù giaù trò baèng 2 laàn ñieän aùp taïi ngoõ vaøo Vref/2 (chaân soá
9).

Khaûo saùt ADC0809

Vi maïch ADC0809 cuõng duøng kyõ thuaät xaáp xæ lieân tieáp nhöng
coù theâm maïch giaûi maõ 3 line → 8 line, 8 line naøy duøng ñeå choïn 1
trong 8 ngoõ vaøo Analog ñeå chuyeån ñoåi. 3 ñöôøng tín hieäu ñeán töø vi
ñieàu khieån ñöôïc caáp ñeán caùc ngoõ vaøo A, B, C (chaân soá 25, 24, 23
ñoái vôùi kieåu voû Dual-In-Line) ñeå choïn 1 trong 8 ngoõ vaøo Analog.

Sô ñoà öùng duïng ñieån hình

28
 +5V

Vcc
OE
ALE Tín hieä
u khôûi ñoä
ng chuyeån ñoå
i
500kHz CLK START (ñeá
n töøvi ñieà
u khieå
n)

5V Vref(+) C
Tín hieä
u choïn keâ
nh
B (ñeá
n töøvi ñieà
u khieå
n)
0V Vref(-) A

EOC Tín hieä

u baù
o keá
t thuù
c
chuyeån ñoå
i
ADC0809
-1
IN7 2 DB7
IN6 2-2 DB6
IN5 2-3 DB5
Ñieä
n aùp IN4 2-4 DB4
Analogï8 keânh
(0 ñeán 5V) IN3 2-5 DB3
IN2 2-6 DB2
IN1 2-7 DB1
IN0 2-8 DB0

Choïn keâ
nh Tín hieä
u khôû
i ñoäng chuyeån ñoå
i gôû
i ñeá
n töø
vi ñieà
u khieå
n

START

EOC
Thôø
i gian chuyeå
n ñoå
i
100µs Döõlieä
u ngoõra ñaõoå n ñònh
(coùtheåñoïc döõlieä
u)

5.6 Vi maïch nhôù

Vi maïch nhôù laø IC coù khaû naêng löu tröõ döõ lieäu moät caùch
taïm thôøi (khi maát ñieän döõ lieäu seõ maát) hoaëc laâu daøi (khi maát
ñieän döõ lieäu khoâng bò maát). Loaïi löu tröõ döõ lieäu taïm thôøi laø
RAM (Random Access Memory) vaø loaïi löu tröõ laâu daøi laø ROM
(Read Only Memory).
Ta coù theå ghi döõ lieäu leân RAM hoaëc ñoïc döõ lieäu töø RAM khi boä
nhôù naøy ñang ñöôïc söû duïng trong maïch. Vieäc naøy khoâng theå thöïc
hieän ñoái vôùi ROM. Muoán ghi döõ lieäu leân ROM, phaûi duøng maïch naïp
ROM. Khi ROM ñang duøng trong maïch, ta chæ coù theå ñoïc döõ lieäu ñaõ
naïp töø tröôùc ñang löu tröõ trong ROM.
Hieän nay phoå bieán coù hai loaïi ROM laø EPROM vaø EEPROM.
 EPROM laø loaïi ROM naïp döï lieäu baèng ñieän (nhôø maïch naïp)
vaø xoaù döõ lieäu baèng caùch chieáu aùnh saùng cöïc tím vaøo cöûa
soå ROM. Moät soá IC nhôù thuoäc loaïi naøy laø : 27C16 (dung löôïng
2048 x 8bit hay 2 Kbyte); 27C32 (4 Kbyte); 27C64 (8 Kbyte); 27C128
(16 Kbyte); 27C256 (32 Kbyte) vaø 27C512 (64 Kbyte). EPROM hieän
nay ít ñöôïc söû duïng vì vieäc xoaù döõ lieäu khoâng thuaän tieän

29
 Cöûa soåEPROM
Chieá
u tia cöïc tím vaøo cöû
a soånaø
y Cöû
a soåphaûi ñöôïc daù
n kín ñeåbaû
o
ñeåxoaùdöõlieä u trong EPROM quaûn döõlieä
u trong EPROM

 EEPROM laø loaïi ROM coù theå naïp vaø xoaù baèng ñieän, vieäc naïp
hay xoaù ñeàu duøng maïch naïp. Vieäc xoaù baèng ñieän thuaän
tieän hôn xoaù baèng tia cöïc tím neân EEPROM ñöôïc söû duïng phoå
bieán. Moät soá IC nhôù thuoäc loaïi naøy goàm : 28C16A (2 Kbyte);
28C32 (4 Kbyte); 28C64A (8 Kbyte); 28C128 (16 Kbyte); 28C256 (32
Kbyte); 28C512A (64 Kbyte).

Caùc IC RAM raát phoå bieán nhöng loaïi thöôøng duøng trong caùc heä
thoáng ñieàu khieån töï ñoäng duøng vi ñieàu khieån laø 6116 (2 Kbyte);
6264 (8 Kbyte); 62256 (32 Kbyte). Caùc IC naøy thuoäc loaïi RAM tónh (Static
RAM) töùc laø khi ghi döõ lieäu leân RAM, khoâng caàn phaûi laøm töôi nhö
loaïi RAM ñoäng.
Trong heä thoáng ñieàu khieån töï ñoäng duøng vi ñieàu khieån, ROM
thöôøng ñöôïc duøng khi boä nhôù noäi cuûa vi ñieàu khieån khoâng ñuû
choå ñeå löu tröõ caùc chöông trình daøi. Ví duï vi ñieàu khieån 89C51 coù
khaû naêng tri xuaát 64 Kbyte boä nhôù nhöng boä nhôù noäi cuûa noù chæ
coù 4 Kbyte (4096 byte). Vì vaäy vôùi nhöõng chöông trình coù soá maõ
leänh daøi hôn 4096 byte, ta khoâng theå duøng boä nhôù noäi. Trong
tröôøng hôïp naøy phaûi söû duïng boä nhôù ngoaøi ñeå löu tröõ chöông
trình. Boä nhôù ngoaøi trong tröôøng hôïp naøy cho pheùp ñeán toái ña 64
Kbyte.
Boä nhôù RAM thöôøng ít ñöôïc duøng, noù chæ ñöôïc söû duïng khi caàn
moät boä ñeäm döõ lieäu duøng trong caùc thieát bò thu thaäp döõ lieäu,
laø nôi löu tröõ taïm thôøi döõ lieäu ñeå sau ñoù nhaäp vaøo vi ñieàu khieån
ñeå xöû lyù.

Khaûo saùt vi maïch nhôù EEPROM 28C64A (dung löôïng 8 Kbyte)

30
 Caùc thoâng soá chính
+ Nguoàn caáp ñieän :
5VDC
+ Thôøi gian ñoïc: 150ns
+ Thôøi gian ghi 1 byte :
200µs
+ Tuoåi thoï : 100 000 laàn
ghi/xoaù
+ Thôøi gian löu döõ lieäu :
> 200 naêm
+ Doøng ñieän tieâu thuï:
 30mA khi vaän haønh
 0,1mA khi ôû traïng
thaùi Standby
Caùc mode laøm vieäc

Ñeå ñoïc döõ lieäu töø ROM,

tín hieäu taïi caùc chaân CE
vaø OE phaûi ôû möùc thaáp,
ñoàng thôøi tín hieäu taïi
chaân WR phaûi ôû möùc cao.
Quaù trình ñoïc döõ lieäu töø
ROM coù theå moâ taû nhö
sau :

1. Caáp ñòa chæ xaùc ñònh oâ nhôù caàn tri xuaát. (ñòa chæ naøy
phaûi oån ñònh cho ñeán khi quaù trình ñoïc döõ lieäu hoaøn
taát).
13 ñöôøng tín hieäu ñöôïc noái ñeán 13 chaân töø A12 ñeán A0 (A12 laø
MSB vaø A0 laø LSB). Khi tín hieäu treân 13 ñöôøng naøy oån ñònh, moät
ñòa chæ ñöôïc xaùc ñònh vaø oâ nhôù töông öùng seõ ñöôïc tri xuaát.
13 ñöôøng tín hieäu xaùc ñònh ñòa chæ treân ñöôïc goïi laø 13 ñöôøng
ñòa chæ. Coù taát caû 213 = 23.210 = 8.1024 = 8192 traïng thaùi taát caû
(thaáp nhaát laø 0 0000 0000 0000b = 0000h vaø cao nhaát laø 1 1111
1111 1111b = 1FFFh). Vi maïch coù taát caû 8192 oâ nhôù hay vò trí
nhôù. Moãi oâ nhôù naøy chöùa ñöôïc 8 bit vaø 8 bit naøy ñöôïc tri xuaát
(ñoïc ra hay ghi vaøo) ñoàng thôøi.
2. Cho tín hieäu taïi chaân CE xuoáng möùc 0. Chaân naøy coù theå
noái saún xuoáng mass ñeå tín hieäu taïi ñoù luoân ôû möùc 0 khi chæ
duøng 1 IC nhôù duy nhaát trong heä thoáng.
3. Cho tín hieäu taïi chaân OE xuoáng möùc thaáp. Khi tín hieäu naøy
ñaõ xaùc laäp ôû möùc 0, khoaûng 150ns (ñoái vôùi 28C64A) thì döõ lieäu
trong oâ nhôù (ñöôïc xaùc ñònh ôû böôùc 1) seõ xuaát hieän ôû caùc
ngoõ ra I/07 ñeán I/00 (I/07 laø MSB).

31
4. Sau khi döõ lieäu ñaõ xuaát hieän ôû caùc ngoõ ra cuûa ROM, ta
coù theå ñoïc döõ lieäu naøy vaøo vi ñieàu khieån ñeå xöû lyù.
Khaûo saùt vi maïch nhôù RAM 6264 (dung löôïng 8 Kbyte)

Sô ñoà chaân
Caùc thoâng soá chính + Nguoàn caáp ñieän : 5VDC
+ Thôøi gian tri xuaát : 55ns ñoái vôùi
CY6264-55
70ns ñoái vôùi CY6264-70
+ Doøng ñieän tieâu thuï lôùn nhaát : 100mA
+ Doøng ñieän tieâu thuï ôû traïng thaùi
Standby : 20mA

Hai hoaït ñoäng chuû yeáu

laø ghi döõ lieäu leân RAM
vaø ñoïc döõ lieäu töø RAM.
Hai hoaït ñoäng naøy coù
theå thöïc hieän ñoái vôùi
RAM ñang duøng trong heä
thoáng.

32