ANALISA STRUKTUR METODE MATRIKS

RANGKA RUANG
(SPACE TRUSS)
Struktur Rangka Ruang
X
Y
Z
ui,f i
vi,g
i
w
i, h
i
w
j ,h
j
vj ,g
j
uj ,f j
Hubungan antara Gaya dan Deformasi
j j j i i i i
w v u w v u g . 0 . 0 . 0 . 0 . 0 . 0 + + + + + =
j j j i i i j
w v u w v u g . 0 . 0 . 0 . 0 . 0 . 0 + + + + + =
j j j i i i i
w v u w v u h . 0 . 0 . 0 . 0 . 0 . 0 + + + + + =
j j j i i i i
w v u
L
AE
w v u
L
AE
f . 0 . 0 . 0 . 0 + + + + =
j j j i i i j
w v u
L
AE
w v u
L
AE
f . 0 . 0 . 0 . 0 + + + + + =
j j j i i i i
w v u w v u h . 0 . 0 . 0 . 0 . 0 . 0 + + + + + =
Persamaan matriks hub. gaya dan deformasi
(
(
(
(
(
(
(
(

0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 1 0 0 1
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 1 0 0 1
L
AE
h
g
f
h
g
f
j
j
j
i
i
i

j
j
j
i
i
i
w
v
u
w
v
u
{ }
( )
| |{ }
) e
(e)
l
e
u k f
(
=
nodal displacemen, terdiri dari ; u
i
; v
i
; w
i
; u
j
; v
j
; w
j
atau
vektor displacemen
nodal gaya, terdiri dari ; f
i
; g
i
; h
i
; f
j
; g
j
; h
j
atau
vektor gaya

=
j
j
j
i
i
i
e
w
v
u
w
v
u
u
) (
} {

=
j
j
j
i
i
e
h
g
f
h
i
g
f
f
) (
} {
dimana :
A = luas penampang elemen
L = panjang elemen
E = modulus elastis bahan
( )
| |
(
(
(
(
(
(
(
(

=
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 1 0 0 1
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 1 0 0 1
L
AE
k
e
l

Matriks Kekakuan elemen pada sistem koordinat Lokal
sb-Y
sb-X
sb-Z
Transformasi Koordinat
X, Y, Z ; sistem koordinat global
x, y, z ; sistem koordinat lokal
X - sb dengan x - sb antara sudut
xX
= u
Y - sb dengan x - sb antara sudut
xY
= u
Z - sb dengan x - sb antara sudut
xZ
= u
Z - sb dengan z - sb antara sudut
zZ
= u
Y - sb dengan z - sb antara sudut
zY
= u
X - sb dengan z - sb antara sudut
zX
= u
X - sb dengan y - sb antara sudut
yX
= u
Y - sb dengan y - sb antara sudut
yY
= u
Z - sb dengan y - sb antara sudut
yZ
= u
Hub. koordinat lokal (x, y, z) terhadap koordinat global
(X, Y, Z) dapat dinyatakan sbb :
x = Cos
xX
. X + Cos
xY
.Y + Cos
xZ
. Z
y = Cos
yX
. X + Cos
yY
.Y + Cos
yZ
. Z
z = Cos
zX
. X + Cos
zY
.Y + Cos
zZ
. Z
Cosinus dari sudut-sudut
xX
,
xY
,
xZ
,,
zZ
disebut direction cosinus.
Untuk penyederhanaan penulisan, dipakai notasi baru sbb :
l
x
= cos
xX
m
x
= cos
xY
n
x
= cos
xZ
l
y
= cos
yX
m
y
= cos
yY
n
y
= cos
yZ
l
z
= cos
zX
m
z
= cos
zY
n
z
= cos
zZ

(
(
(

Z
Y
X
z
y
x
z z z
y y y
x x x
v
v
v
Sehingga hubungan antara x,y,z dengan X, Y, Z ditulis dalam bentuk
pers.matriks sbb :
Karena setiap elemen memiliki 2 node (node-i dan node-j)
maka hubungan tersebut dapat dinyatakan sbb :

(
(
(
(
(
(
(
(

j
j
j
i
i
i
z z z
y y y
x x x
z z z
y y y
x x x
j
j
j
i
i
i
Z
Y
X
Z
Y
X
z
y
x
z
y
x
v
v
v
v
v
v
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
{ } | | { } X x T =
Dimana :
| |
(
(
(
(
(
(
(
(

=
z z z
y y y
x x x
z z z
y y y
x x x
T
v
v
v
v
v
v
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
[T] = matriks transformasi untuk elemen rangka ruang
Dari uraian sebelumnya ;
Matriks {x} dapat diartikan sebagai vektor displacemen (atau vektor
gaya) terhadap koordinat lokal
Matriks {X} dapat diartikan sebagai vektor displacemen (atau vektor
gaya) terhadap koordinat global

(
(
(
(
(
(
(
(

j
j
j
i
i
i
z z z
y y y
x x x
z z z
y y y
x x x
j
j
j
i
i
i
W
V
U
W
V
U
w
v
u
w
v
u
v
v
v
v
v
v
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0

(
(
(
(
(
(
(
(

j
j
j
i
i
i
z z z
y y y
x x x
z z z
y y y
x x x
j
j
j
i
i
i
H
G
F
H
G
F
h
g
f
h
g
f
v
v
v
v
v
v
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
VEKTOR DISPLACEMEN
V
E
K
T
O
R

G
A
Y
A
{ } | | { } U u T =
{ } | | { } F f T =
Atau :
Atau :
Atau :
( )
{ }
( )
| |
( )
| |
( )
| |
e
e
l
T
e
e
g
T k T k . .

=
( )
| |
(
(
(
(
(
(
(
(

=
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .

x x y x x x x y x x
x y x x x x y x x x
x x x x x x x x x x
x x y x x x x y x x
x y x x x x y x x x
x x x x x x x x x x
e
g
L
AE
k






Matriks kekakuan elemen pada sistem koordinat global ;
Dimana
dan
L
X X
i j

L
Y Y
i j

L
Z Z
i j

x
= Cos
xX
=

x
= Cos
xY
=

x
= Cos
xZ
=
( ) ( ) ( )
2 2 2
i j i j i j
Z Z Y Y X X L + + =
GAYA-GAYA BATANG / ELEMEN RANGKA RUANG

(
(
(
(
(
(
(
(

(
(
(
(
(
(
(
(

|
.
|

\
|
=

j
j
j
i
i
i
z z z
y y y
x x x
z z z
y y y
x x x
j
j
j
i
i
i
W
V
U
W
V
U
L
AE
h
g
f
h
g
f






0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 1 0 0 1
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 1 0 0 1
.

(
(
(
(
(
(
(
(

|
.
|

\
|
=

j
j
j
i
i
i
x x x x x x
x x x x x x
j
j
j
i
i
i
W
V
U
W
V
U
L
AE
h
g
f
h
g
f
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
.


( )
{ }
( )
| |
( )
| |
( )
{ }
e e
e
l
e
U T k f . . =
Contoh Perhitungan :
150 kg
150 kg
150 kg
150 kg
1150 kg
150 kg
100 kg
100 kg
X
Y
Z
100 kg
100 kg
100 kg
100 kg
100 kg
100 kg
100 kg
Z
Y
X
CONTOH KASUS :
Batang-1 (node-i = 1 ; node-j = 3)
E = 2.100 kg/cm
2
A = 20 cm
2
L = 500 cm
maka diperoleh ;
AE/L = 84 kg/cm

x
= cos
xX
= cos 90 = 0

x
= cos
xY
= 4/5 = 0.8
v
x
= cos
xZ
= 3/5 = 0.6
Z
-X
Y
Matriks Kekakuan Lokal pada Batang-1
( )
| |
3
3
3
1
1
1
1
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 84 0 0 84
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 84 0 0 84
W
V
U
W
V
U
k
l

......
......
......
......
......
......

(
(
(
(
(
(
(
(

=
( )
| |
3
3
3
1
1
1
1
.....
.....
....
....
....
....
24 . 30 32 . 40 0 24 . 30 32 . 40 0
32 . 40 76 . 53 0 32 . 40 76 . 53 0
0 0 0 0 0 0
24 . 30 320 . 40 0 24 . 30 32 . 40 0
32 . 40 76 . 53 0 32 . 40 76 . 53 0
0 0 0 0 0 0
W
V
U
W
V
U
k
g
(
(
(
(
(
(
(
(

=
Dari Matriks Kesetimbangan didapatkan
nilai-nilai Deformasi seperti di samping :
{ }
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(

=
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(

147 . 2
419 . 22
0487 . 7
133 . 23
182 . 0
101 . 34
2868 . 2
386 . 33
1485 . 1
888 . 20
11 . 3
602 . 21
8917 . 0
147 . 2
419 . 22
0487 . 7
133 . 23
182 . 0
101 . 34
2868 . 2
386 . 33
1485 . 1
888 . 20
11 . 3
602 . 21
8917 . 0
16
15
15
14
14
13
13
12
12
11
11
10
10
8
7
7
6
6
5
5
4
4
3
3
2
2

V
W
V
W
V
W
V
W
V
W
V
W
V
V
W
V
W
V
W
V
W
V
W
V
W
V
U
known un
displacemen
node-3
Gaya pada Batang-1
(
(
(
(
(
(
(
(

=
(
(
(
(
(
(
(
(

(
(
(
(
(
(
(
(

=
(
(
(
(
(
(
(
(

0
0
045 . 10
0
0
045 . 10
888 . 20
110 . 3
0
0
0
0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
6 . 0 8 . 0 0 6 . 0 8 . 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
6 . 0 8 . 0 0 6 . 0 8 . 0 0
3
3
3
1
1
1
h
g
f
h
g
f
(
+
)

T
A
R
I
K
1
0
.
0
4
5

N
1
0
.
0
4
5

N
1
3
1