]er|yye S|c|||er|n|n nem|

kadilarin verdlklerl llam ve hucceLlerle blrllkLe grevlerl geregl LuLLuklari e;lLll kayiLlari lhLlv eden
defLerlere ;erlyye slclllerl denlr Ayrica bu defLerlere kadi defLerl mahkeme defLerl ve zabLi vekyl
slclllerl de denlr

]LkIL SICILLLkININ LSkI 10kk k0L10k0 AISINDAN Ak2L11II NLM

1Cenel 1arlh Aisindan Csmanli Larlhlnln kaynaklari arasinda ;erlyye slclllerlnln blrlncl derecede
neml olduguna ;uphe yokLur

kadilarin devleL merkezl lle yapLiklari resmi yazi;malari halkin ;lkayeL ve dllekelerlnl mahalli ldarelere
alL hukuki duzenlemeler olarak kabul edllen ferman ve hukumlerl en nemllsl de alL oldugu mahallln
sosyal ve lkLlsadi hayaLini yansiLan mahkeme kararlarini lhLlva eden bu slclller lncelenmeden Csmanli
uevleLlnln slyasi ldari ve sosyal Larlhlnl hakkiyla orLaya koymak mumkun deglldlr


Slclllerln her konuda Larlhe Lemel kaynak olacagina ;uphe bulunmamakla blrllkLe zelllkle ;ehlr Larlhlerl
ve mahalli hayaLa alL llmi ara;Lirmalarin blrlncl derecede kaynagi ;erlyye slclllerldlr Mahalli blr Larlhln
dogru yazilabllmesl lln ferLlerle ferLler ferLlerle devleL arasindakl buLun nemll olaylarin kaydedlldlgl
;erlyye slclllerlnln lncelenmesl llmi blr zarureLLlr

Slclllerln genel Larlhe kaLkilari nemll Larlhi olaylarin l Larlhi ;ahslyeLlerln mahalli adlarinin ve nemll
Larlhi muesseselerln buLun ayrinLilariyla dogru olarak LesplLlnde blrlncl derecede nem arz edecekLlr

Ayrica 5eyhullslamlar kazaskerler ve Sadrazamlar glbl buyuk devleL adamlarinin hayaL hlkayelerlnl
buLun ayrinLilari lle orLaya ikarabllmek lln slclllere muracaaL eLmek gereklr Zlra slclllerde klmln nereye
Layln edlldlgl hangl LarlhLe hangl vasifla nasil blr devleL hlzmeLl lfa eLLlgl muLlaka kaydedllmekLedlr

5erlyye slclllerl buLun Csmanli ulkeslnln yer lslmlerlnl LesplLLe ve haLLa mahalle lslmlerlnln blle LesplL
edllmeslnde muhlm blr kaynakLir

nUkUk 1AkInIMI2 AISINDAN NLMI

5erlyye slclllerlnln lncelenlp gun yuzune ikarilmasi hukuk Larlhlmlz aisindan ok nemlldlr unku her
konuda oldugu glbl eskl hukukumuz hakkinda da blrblrlnl LuLmayan ell;klll gru;ler mevcuLLur 8u
ell;klll gru;ler arasindan dogruyu LesplL edecek ylne ;erlyye slclllerldlr

5erlyye slclllerlnde hukukun buLun dallariyla alakali olarak ;eri hukumlere uygun blr ;ekllde verllml;
mahkeme kararlari mevcuLLur

1ze| nukuk Aisindan

a 5ahsin hukuku lle llglll kararlardan Csmanli hukukunda gerek ve Luzel kl;llerln blllndlglnl ehllyeL
galpllk ;ahsi haklar ve benzerl konulara dalr ;eri hukumlerln aynen uygulandigini anlamakLayiz

bAlle hukuku lle llglll kararlar ve slcll kayiLlarindan eskl 1urk alle yapisini nl;anlanma evlenme ve
benzerl muesseselerln nasil l;ledlglnl Lamamen erkege alL glbl sanilan bo;ama hakkinin kadin Larafindan
da nasil kullanildigini ;lddeLll gelmslzllgln kadina evlenmeyl sona erdlrme hakkini verdlglnl karikoca
arasindakl mal ayriligi re[lmlnl karikocanin ocuklar uzerlndekl hak ve vazlfelerlnl mehlr olarak hangl
e;yalarin verlldlglnl ve Larlhln muhLellf devlrlerlnde blr 1urk alleslnde hangl ;eylerln nem arz eLLlglnl
greneblllrlz

c Mlras hukukuna lll;kln kayiLlarin ogunlugunu mlras szle;melerl ( Leharuc ) ve Lereke Lakslmlerl Le;kll
eLmekLedlr

d L;ya borlar ve LlcareL hukukuna alL kararlar l ledlr L;ya hukuku lle llglll kararlardan mulklyeL
hakkinin dln dll ve irk farki gzeLmekslzln buLun ferLlere belll ;arLlar alLinda Laninmi;Lir 8orlar hukuku
lle llglll kararlardan falz muameleslne benzeyen muamelelerln kabul edllmedlglnl ve aklLlerde kar;ilikli
riza beyaninin esas kabul edlldlglnl grenlyoruz

e uevleLler hususi hukuku alaninda ahvall ;ahslye ve lbadeL konulari di;inda zimmilere de kendl
rizalariyla lslam hukukunun esaslarinin uygulandigini ba;La alle ve mlras hukuku olmak uzere kendl
dlnlerl geregl olan konularda kendl hukuklarinin LaLblk edlldlglnl mesela evlenme akdlnl lcrasi bo;anma
ve Lerekenln Lakslml glbl hususlarda Lamamen dln serbesLllgl bulundugunu gruyoruz lkl lme glbl
hususi olan bazi konular di;inda ceza hukuk alaninda e;ya borlar ve LlcareL hukuku sahalarinda
Muslumangayrl musllm ayrimi yapilmadigini gruyoruz

kamu nukuku Aisindan 5erlyye slclllerlnln hukuk Larlhl aisindan asil neml kamu hukuku alaninda
kendlnl gsLermekLedlr

a Ceza hukuku lle llglll kararlardan Csmanli uevleLlnln bu konuda lslam hukukunun hukumlerlnl aynen
uyguladigini anliyoruz 8lllndlgl glbl lslam hukukunda su ve cezalar u ana gruba ayrilmakLadir
8lrlnclsl kuran ve hadlsLe aik olarak mlkLari ve vasiflari Layln edllen had cezalaridir 8unlar lffeLe lfLlra
hirsizlik yol kesme zlna ve lkl lme su ve cezalaridir 5arLlar olu;Lugu hallerde Csmanli uevleLlnln bu
sulara dalr cezalari aynen uyguladigini ;erlyye slclllerl gsLermekLedlr

lklnclsl 5ahsa kar;i l;lenen curmlerdlr 8unlar hakkinda ;eri hukumlerln ngrdugu kisas 470 yillik
zaman dlllml llnde hl aksaLilmadan aynen uygulandigini ve kaLllln veya makLulun dlnlne dlllne ve
irkina lLlbar edllmedlglnl ylne ;erlyye slclllerlnden grenlyoruz

uuncusu Zlkredllenlerln di;inda kalan sular ve bunlarin cezalaridir lslam ve Csmanli hukukunda
bunlara Lazlr ve slyaseL cezalari denmekLedlr

5erlyye slclllerlnde Lipki lslam hukukunda oldugu glbl en ok muracaaL edllen lspaL vasiLasi ;ahlLllk veya
davalinin lkraridir ?lne ;erlyye slclllerlnden Csmanli hukukunda ceza ve hukuk usulu ayrimi
yapilmadigini ancak ceza davalarinda genel esaslar di;inda bazi farkli usullerln uygulandigini gruyoruz
Mesela ;upheden sanigin yararlanmasi veya ;ahlLlerln bazi davalarda ok siki soru;Lurulmasi ve sayilarini
lkl kaLina ikarilmasi bunlara mlsaldlr

kisaca ;erlyye slclllerl LeLklk edllmeden Csmanli hukuku hakkinda haLLa blr yerde lslam hukuk hakkinda
yapilan her ara;Lirma ekslk olur 8u arada ;erlyye slclllerl rfl hukuk aisindan da degerll blr kaynakLir

Ik1IS1 1AkInI AISINDAN NLMI

Per ;erlyye slclll bulundugu yerln lkLlsdi hayaLina dalr orl[lnal Larlh veslkalaridir xv lla xx asir
aralarinda 1urk halkinin ve zelllkle de Anadolu halkinin hayaL ve gelm Larzi memlekeLe di;aridan glren
ve ylne memlekeLLen di;ari ikan yanl lLhalaL ve lhracaL konusu olan e;ya Anadolu halkinin yeLl;Llrdlgl
Larim urunlerl lml eLLlgl sanayl mamullerl Anadoluda mevcuL olan sanaL ve meslek e;lLlerl halkLan
Loplanan vergller devleLln memurlarina dedlgl LahslsLlar hukuk ve ceza davalarindakl LazmlnaLlarin
mlkLari ve clnsl para arzi ve e;lLlerl enflasyon ve devaluasyonun gerek mnda Larlhi seyrl ve kisaca
hem makro hem de mlkro lkLlsada dalr buLun mevzular dogru olarak ve yerll yerlnde ancak ;erlyye
slclllerlndekl kaynaklardan grenlleblllr

Csmanli Larlhlne bakilacak olursa eldekl kaynaklar daha ok Csmanli Larlhlndekl olaylar lle nemll ruLbe
ve memurlyeLlerde bulunan kl;llerln n planda oldugu grulur Palbukl ;erlyye slclllerlnde gerekll
lnceleme yapildigi zaman kayserlnln herhangl blr kyundekl herhangl blr kl;lnln hayaLina dalr nemll
lpulari elde edlleblllr 8ylece Csmanli lnsani ve devleLl daha lyl anla;ilablllr kanaaLlndeylz

ASkLkI AIDAN NLMI

5erlyye slclllerl askeri aidan nemll bllgller lhLlv eLmekLedlr Csmanli ordusu sefere ikLigi zaman hem
Anadolu hem de 8umellde bulunan beylerbeyl ve sancak beylerlne yazili emlrler gnderlr ve ordunun
lhLlyaci olan gida maddelerl geml aL kurekl araba cephane ve benzeri lhLlyalarin kar;ilanmasi
amaciyla kadilara da yazili emlrler gnderlrdl Cnderllen bu yazili emlrlerln llnde sava;in klme ve hangl
sebeple yazildigi lzh edlllr ve konuyla llglll 5eyhullslam feLvasi haLirlaLilarak halkin sava;in zarureLlne
lnanmalari Lemln edlllrdl kisaca xv yuzyildan sonrakl harp Larlhlmlzl buLun LafsllaLiyla ;erlyye
slclllerlnln genelllkle sonlarinda yer alan ve kadilara hlLaben yazilan yazili emlrlerde bulmak mumkundur
Crnegln lll Mehmedln MacarlsLan ve AvusLurya seferlne ikabllmek lln Anadoludan nasil asker
Lopladigi ve Lflak lsyani lle zorla;an bunalimli dnemde sava;la llglll olarak halka ne glbl yazili emlrler
gnderdlgl 8ursa ;erlyye slclllerl esas alinarak orLaya konablllr CerekLen ;erlyye slclllerl askeri
harekeLlerl buLun ayrinLilariyla aydinlaLmak ordunun Le;kllL ve durumunu gsLermek bakimindan
vakanuvlslerde ve dlger kaynaklarda lspaLlanmayan blrok LafsllLli bllglyl lermekLedlr

]LkIL SICILLLkININ 1AkIII In1IVA L11II 8LLGL L]I1LLkI VL nUkUkI DLLkI

1MAnDAk SICIL VL SAkkI ]LkI kAVkAMLAkI

5erlyye slclllerlyle llglll u Lemel mefhumun blllnmesl gereklr 8unlardan blrlnclsl mahdar kavramidir
Szluk anlami huzur ve hazir olmak demekLlr 1erlm olarak lkl anlami vardir 8lrlnclsl hukukl dava lle llglll
yanl Laraflarin lddlalarini dellllerlnl leren ancak kadinin kararina esas Le;kll eLmeyen yazili beyanlardir
lklnclsl herhangl blr mesele hakkinda duzenlenen yazili belgenln lerlglnln dogrulugunu onaylamak lln
belgenln alLinda mecllsLe hazir bulunan ve meseleye vakif olan ba;La suba;i avu; ve muhzir glbl
;ahislarin beyanlarina ve lmzalarina mahdar denlr

lklncl Lemel kavram slclldlr Szluk anlami okumak kaydeLmek olan bu kellme Lerlm olarak lnsanlarla
llglll buLun hukukl olaylari kadilarin verdlklerl karar sureLlerlnl hucceLlerl ve yargiyi llgllendlren e;lLll
yazili kayiLlari leren belgeye ;erlyye slclllerl kadi defLerlerl mahkeme defLerlerl veya slclllaL defLerl
anlamina gelmekLedlr 5erl mahkemeler Larafindan verllen her e;lL llm hucceL veya ;erl evrak aslina
uygun olarak bu defLere kaydedlllr 5erlyye slclllerlnde yazi genelllkle Lallk kirmasidir kagiL ok saglam
ve parlak murekkeplerl de bugun blle parlakligini muhafaza eder

8uLun ;erlyye slclllerlnln ba;inda genelllkle dlll Arapa olan dlbace yanl glrl; kismi vardir 8urada ;erl
hukumlere ve bunlari blldlren Allah ve eygambere saygi arz edllmekLe daha sonra slclll LuLan kadinin
lsml nvani ve greve ba;lama Larlhl kaydedllmekLedlr kadinin grevl blLLlkLen sonra bu defLerl blzzaL
kendlsl veya emlnl vasiLasiyla halefl olan kadiya Lesllm edllmekLedlr

1anzlmaLLan sonra her sahada meydana gelen degl;lkllklerden ;erlyye slclllerl de naslblnl almi;Lir
Slclllerln llk sayfasindan ba;lanarak sayfa numarasi koyma evraki slclle kaydedenln kayiLLa zel
muhrunun olmasi saLir aralarina blr ;ey llave eLmeme edlllrse de kadi Lasdlk edlp muhurlemell glbl
degl;lkllkler meydana gelml;Llr
5erlyye slclllerl uzerlne yapilan ara;Lirmalara gre her e;lL yazili kayiLlar belll blr usule gre
duzenlenmekLe ve slclle kaydedllmekLedlr 8u usule sakki ;erl usulu denlr Sakk szlukLe beraL hucceL
Lapu Lezkeresl glbl yazili belge manalarini lfade eder 1erlm olarak lse ;erl mahkemelerln slclle
kaydeLLlgl veya yazili olarak Laraflarin ellne verdlgl her e;lL belgenln duzenlenmeslnde ve yazilmasinda
Laklp edllen yazim usulune veya bu e;lL yazili belgelere sakki ;erl denlr 8a;La llm ve hucceLler olmak
uzere buLun kayiLlarin duzenl ve yazim ;eklllerlnl aiklayan numuneler yazilarak sakk klLaplari
olu;Lurulmu; ve ;erlyye slclllerlndekl nlzam mesellerl duzenll ve saglam Lemeller uzerlne oLurLulmu;Lur

]LkIL SICILLLkINDLkI 8LLGL L]I1LLkI

5erlyye slclllerlndekl belge e;lLlerl lkl gruba ayrilir 8lrlnclsl 8lzzaL kadilar Larafindan yazilanlardir kl
;erlyye slclllerlnln doksanini lerlr PucceL llm marzlar murseleler ve dlger belgeler olmak
uzere be; kisimdir

nccet|er ( Senedti ]er|yye ) ve ze|||k|er|

Gene| C|arak 1ar|f| ve ze|||k|er| PucceL szluk anlami olarak delll ve blr flllln sablL olduguna veslle olan
;ey demekLlr ( uelll seneL veslka vb )

Csmanli hukuk Lermlnolo[lslnde lse hucceLln lkl manasi vardir

8|r|nc|s| 5ahlLllk lkrar yemln veya yemlnden nukul glbl blr davayi lspaL eden hukuki dellllere denlr

Ik|nc|s| 5erlyye slclllerlndekl manasidir kadinin hukmunu ( kararini ) lhLlva eLmeyen Laraflardan blrlnln
lkrarini ve dlgerlnln bu lkrari Lasdlklnl hvl bulunan ve usL Larafinda bunu duzenleyen kadinin muhur ve
lmzasini La;iyan yazili belgeye hucceL denlr

1anzlmaLLan sonra hucceL yerlne seneL Lablrl kullanilmi;Lir 5eri hucceLlere senedaLi ;erlyye denml;Llr

8lr mahkemenln hucceL Lanzlm edlp llglllnln ellne vermesl ve blr sureLlnl de slcll defLerlne kaydeLmesl
demek o konuda bazi lsLlsnai durumlarin di;inda hukuki ekl;menln vkl olmayacagi ve olsa da
mahkemenln hucceLl ellnde bulunduranin lehlne karar verecegl manasini La;ir

PucceLlerln llamlardan farki hucceLlerde herhangl blr kararin bulunmamasi ve sadece ;eri mahkemenln
gunumuzdekl noLerler glbl hukuki durumu oldugu glbl zabL u rabL alLina almalaridir Ancak bazen
hucceLlerln hukum sayilabllecek ;ekllde duzenlendlglnl de gruyoruz

1araflara verllen hucceLlerln blr rnegl muLlaka slcll defLerlne kaydedlllr PucceL meLlnlerlnln orLak
zelllklerl ;unlardir

O 1araflara verllen hucceLlerln usL Larafinda hucceLl veren kadinin lmzasi ve muhru muLlaka
bulunur Palbukl slcll defLerlerlndekl hucceLlerln ba;inda bulunmaz Slclllerde kadilarin lmza
ve muhurlerl sadece slcllln ba; Larafinda veya kadinin ba;ladigi Larlhln ba; kisminda
kaydedlllr Creve ba;lama Larlhl de yazilir
O 1araflarin adi ve adreslerl her Lurlu ;upheyl orLadan kaldiracak ;ekllde aiklanir
O PucceLln konusunu Le;kll eden mal veya hak buLun LafsllaLiyla LaniLilir
O Pukuki muamelenln ;ekll ;arLlari ve varsa Lesllm ve Lesellum l;lemlerl beyan edlllr
O lkrarda bulunan kl;l konuyu blr daha dava eLmeyeceglnl Leyld eder Lehlne lkrar yapilan Laraf
da lkrar beyanini Lasdlk edlnce Lalep uzerlne durumun slclle kaydedlldlgl zlkredlllr
O Per muamelede oldugu glbl hucceLlerln sonunda da Larlh yil ay gun ve bazen de gunun belll
blr dlllml muLlaka zlkredlllr ve bu kisim Arapa yazilir
O PucceLln alLinda muLlaka 5uhdulhl durumun ;ahlLlerl veya ;uhdi muhzir ba;ligi lle
hukuki muameleye ;ahlL olanlarin lslmlerl ve unvanlari kaydedlllr

PucceLlerde alimsaLim klra nafaka vekaleL vaslyeL kefaleL ;ehadeL ferag ( kaLi veya ;arLli ) bor
hlbe ru;dun lsbaLi nezlr ke;lf sulh lrsallye vs konularda hucceLler bulunmakLadir

nccet e|t|er| Sulh hucceLl lkrar hucceLl saLi; hucceLl klra hucceLl vaslyeL hucceLl vekaleL hucceLl
feregaL hucceLl

PucceLler llnde nevi ;ahsina munhasir blr hucceL e;ldl de vakflyelerdlr

Vakf|ye vakif hukmi ;ahslyeLlnln Luzugu mesbeslnde olan ve ferazl blr dava sonucu ;eri mahkeme
Larafindan Lasdlk edllen yazili belgelere denlr

nccet| 2ahr|ye 8esmi belgelerln arkasina yazilan veya konan ve ylne resmi olan beyanlar ve emlrler
manasindadir

ILAMLAk VL 2LLLIkLLkI

a) 1ar|f| ve 1anz|m|

ogu ara;Lirmacilar Larafindan kari;Lirilan nemll belge e;ldldlr llm szlukLe blldlrmek manasindadir
1erlm olarak ;erl blr hukmu ve alLinda karari veren kadinin lmza ve hukmunu La;iyan belgeye llm
denlr Per llm belgesl davacinin lddlasini dayandigi dellllerl davalinin cevabini ve lLlrazi varsa lLlrazinin
sebeplerlnl son kisimda da verllen karari ve kararin gerekelerlnl lerlr

llam belgelerlnl dlger ;erlyye kayiLlarindan ayiran en nemll zelllk hak|m|n verd|g| karari |ht|va
etmes|d|r kadinin kararini leren her belge llmdir Ancak rfl anlamda alLinda kadinin lmza ve
muhrunun bulundugu her belgeye hukmu lhLlva eLsln eLmesln llm denlllr 8u nedenle 8a;bakanlik
Csmanli Ar;lvlndekl blrok marzlar llm dlye kayda gelrllml;Llr

kadi yargilamayi LamamladikLan sonra dava dosyasini esas alarak ;erl hukumlere gre kararini verlr
verdlgl kararlari nce Laraflara szlu olarak blldlrlr uaha sonra verllen kararin gerekelerlnl de leren blr
llm hazirlar hem davaliya hem de davaciya blrer sureLlnl Lakdlm eder 8lr sureLlnl de slclle kaydeder
5erlyye mahkemelerlnde blr davanin seyrlne alL buLun kayiLlarin gelrlldlgl dava LuLanaklari anlamina
gelen zabiL cerldelerl LuLulur ZabiL cerldeslnde yazili bulunan dava LuLanagi esas alinarak llm
musveddesl hazirlanir kadinin lnceleyerek yazila kaydini du;meslnden sonra llm kaleme alinir ZabiL
kaLlbl Larafindan lncelenerek paraf edlllr kadinin son kez lncelemeslyle llm slclle kaydedlllr

1296/1878 Larlhll 1allmaLi senlyye lle daha nce mevcuL olan ancak yazili hale geLlrllmeml; esaslar yazili
hale geLlrllml;Llr1878 Larlhlnden nce yazilan llmlar lle bu LarlhLen sonra yazilanlar arasinda uslp
lfade ve ;ekll aisindan blr fark yokLur

b) ze|||k|er| ve e|t|er|

5erl mahkemelerde duzenlenen blr llmda ;u zelllklerln bulunmasi gereklr

O kadinin lmza ve muhru hucceLlerln Lam Lerslne llmlarda alL LarafLa yer alir lmza kadinin kendl
ellyle yazdigi lsml ve kunyeslnden lbareLLlr Muhur lse kadinin kendl ve babasinin lsmlnl bazen de
kisa blr dua cumleslnl lerlr
O 1araflarin ve dava yerlnln formule edlll; lfadelerle LaniLilmasi gereklr
O uavacinin lddlasini yanl dava konusunu lerlr
O uavalinin cevabini ve lLlrazlarini lerlr
O kararin gerekelerl demek olan dellllerl lerlr
O kadinin kararini lerlr
O 1arlh Arapa ya yaziyla yada bugunku Larlh aLma ;eklllerlne benzer blr ;ekllde yazilir

llmlarda hucceLlerde oldugu glbl sonda 5uhdulhl ba;ligi alLinda ;ahlLler llsLeslnln verllmesl ;arL
deglldlr lspaL vasiLasi ;ahlLllk lse llmin llnde veya sonunda ;ahlLlerln lsml yazilablllr

llmlar konularina gre lffeLe lfLlra lkl lme zlna yapma glbl e;lLlere ayrilirlar ?lne konularina gre
kefaleL zlna evlenme ve bo;anma llmlari glbl lslmler alirlar

MAkU2

5erlyye slclllerlnde hucceL ve llamlardan farkli olarak ve genelllkle lfade ve ;ekll lLlbarlyle llamlarla
kari;Lirila gelen blr belge e;ldl de marzlardir Marz kellme anlami lLlbarlyle arz edllen ;ey demekLlr
1erlm olarak lse blrl asil dlgerl Lll olmak uzere lkl manasi mevcuLLur 1ll manasi llamlarin blrogu lcra
makamlarina hlLaben yazilarak onlara arz edlldlglnden llamlara da marz adi verllebllmekLedlr ogu
llam Marzi ull uevleLl Allyyelerldlr kl dlye ba;lar Marzun farkli blr belge olarak asil manasi
;udur kadi Larafindan kaleme alindigi halde kadinin kararini lhLlva eLmeyen ve hucceL glbl hukuki blr
durumun LesplLl aisindan yazili delll olarak kabul edllemeyen ve sadece kadinin lcra makamlarina ldarl
blr durumu arzeLLlgl yazili kayiLlara veya halkin lcra makamlarina yahuL kadiya hlLaben yazdigi ;lkayeL
dllekelerlne denlr

kisaca asLin usLe yazdigi blr lsLegl veya blr durumu hvl yazili belge ve kayiLlardir 8una marz dendlgl
glbl ariza veya arz da denlr ve genelllkle ogulu olan marzaL kullanilir

kadi Larafindan kaleme alinan marzlarin bazen marz dlye kaydedllen llamlardan farki bunlarin
kadinin kararini lhLlva eLmemesldlr Marzlarin sonu uevleLln yuce makamina arz ve llam olundu
dlye blLmekLedlr 8elgenln llnde llam kellmeslnln gemesl bunun llam oldugunu gsLermez

M0kSLLLLLk

kadilar yukarida zlkredllen belgeler di;inda da bazi resmi yazi;malarda bulunablllrler Mesela merkezden
gelen blr ferman veya buyrulLu uzerlne herhangl blr sanigin yakalanmasi lln o mahallenln keLhudasina
resmi blr yazi yazablllrler ?ahuL Layln edlldlklerl kadilik grevlnl ylne resmi blr yazi lle herhangl blr nalbe
devredeblllrler l;Le ;erlyye slclllerlnde yer alan ve kadinin kendlslne denk veya daha a;agi ruLbedekl
;ahis yahuL makamlara hlLaben kaleme aldigi yazili belgelere mursele denlr

8A]kA MAkAMLAkDAN GNDLkILLN 8LLGLLLk

5erlyye slclllerlndekl belgeler sadece kadilar Larafindan yazilan belgelerden lbareL deglldlr kadilar
bulunduklari blgenln yuruLme grevlnl de lf ederlerdl Merkezi ldareden beylerbeylne eyaleLe
sancaga ve kazaya gnderllen emlrlerln bazi askeri kisimlari harl Lamamen kadilara gnderlllrdl ve
kadilar bunlari kaydederdl 8u emlrler Layln beraLlari fermanlar buyrulLular ve dlger hukumlerdlr

8A]kA MAkAMLAkDAN SDIk CLAN VL SICILL kADLDILLN 8LLGLLLk

5erlyye slclllerlndekl kayiLlar sadece kadilar Larafindan kaleme alinan belgeler deglldlr kadilar ;erlyye
slclllerlne kendlslne adl;ah Larafindan gnderllen fermanlari beraLlari ve benzerl emlrlerl Sadrazam
8eylerbeyl ve kazaskerlerden gelen buyrulLular lle llglll devleL Le;kllaLlarindan kendlslne gnderllen dlger
yazili belgelerl kaydederlerdl 8u belgelere bakacak olursak

A) ad|ahtan Ge|en Lm|r ve Ierman|ar

adl;ahLan gelen emlr ve fermanlari lkl ana grupLa Loplayablllrlz 8lrlnclsl adl;ahin kendlslne lslam
hukuku Larafindan Laninan ll bo; yasama yeLklslne dayanarak veya lcra kuvveLlnln ba;i olarak kaleme
aldigi ;erlyye slclllerlnde evmlr ve fermin dlye zlkredllen hukumlerdlr Ayrica bu kayiLlar lln ayri
defLer LuLulur bu LuLulmazsa dlger kayiLlardan ayirmak lln ya Lers yazilir ya da slclllerln ba;ina veya
orLasina evmlr ve fermin yazilirdi lklnclsl lse ylne adl;ahLan sdir olan ancak blrlncl grupLakl glbl
ummi degll hussi ;ahislari llgllendlren ve vazlfe Levclhl Limar Lefvlzl LlcareL beraLi ve benzerl konulara
lll;kln olarak kaleme alinan ferman beraL ve nl;anlardir

8) Sadrazam 8ey|erbey| ve kazaskerden Ge|en 8uyru|tu|ar

Csmanli uevleLlnde adl;ahLan sonra ;eri ve kanuni hukumler lcra ve Laklp lle grevll olan makam
adl;ahin blr nevl muLlak veklll bulunan sadrazamlardir Sadrazamlar bazen gerekll grduklerl
durumlarda adl;ahin emrlne blnaen bazi durumlari kadilara haLirlaLablllrlerdl l;Le ;erlyye slclllerlndekl
kayiLlardan blrl de Sadrazam Larafindan kadilara gnderllen buyrulLulardir Aslinda buyrulLu Sadrazam
kapLani derya vezlr 8eylerbeyl ve kazasker glbl devler erkninin yazili emlrlerlne denlr


]LkIL SICILLLkININ nUkUkI AIDAN DLLkLLNDIkILMLSI

8u konuyu ;erlyye slclllerl mahkemede delll olarak kullanilablllr ml? Sorusuyla lzh ederek aiklayablllrlz
Meseleye eskl ve yenl hukukumuz aisindan bakacak olursak eskl hukukumuz olan lslam hukukunda
yazili dellller kesln delll olarak kabul edllemezdl Mecellede bu konuda yalniz haL ve haLem lle amel
olunmaz Lablrl gemekLedlr 8unun sebebl olarak da sahLekarlik ve belgelerde LahrlfaLlar olabllecegl
gsLerllml;Llr Mecelleye gre kesln dellllere mlsal olarak lkl Lane belge olablllr 8unlardan blrlnclsl
padl;ah beraLlari ve Lapu Lahrlr defLerlerlndekl kayiLlardir unku bunlar LahrlfLen uzakLir lklnclsl lse
;erlyye slclllerldlr Ancak bu konuda lkl gru; vardir 8lrlncl gru; eger ;erlyye slclllerlnde Lahrlf sz
konusu degllse kesln delll olarak kabul edlllr Lger Lahrlf ve sahLekarlik ;uphesl varsa o zaman bu
belgenln llndekl bllgllerln dogruluguna ;ahlL lsLenlr lklncl gru; lse 1879 Larlhlnden ncekl ;erlyye
slclllerl lle amel olunmaz 8u LarlhLen sonrakllerde lse Lahrlf ve sahLekarlik ;uphesl olmayanlar lle amel
edlleblllr unku 1879dan sonrakller lln zel blr Lakim usuller geLlrllml;Llr

?enl hukukumuz aisindan lse medeni kanunun yururluge glrdlgl Larlh yanl 4 Lklm 1926 Larlhlnden
ncekl belgeler o zamankl hukuka gre degerlendlrmeye Labl olacak