T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP (MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

Datm Sreci

Ankara, 2008

NDEKLER

NDEKLER

AIKLAMALAR

AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 840 ULATIRMA Lojistik Datm Sreci Datm srecinde, Yurtii datm yetki belgelerinin ve datm szlemesinin ieriini renme, yurtii ve yurtd teslim ilemlerini yapma ve teslimat geri bildirimi alarak iade rn ilemlerini yapma becerilerinin kazandrld bir modldr. 40/32 9. snf tamamlam olmak Datm srecini uygulamak

Genel ama:
Bu modl ile ofis, depo ve saha ortamnda, bilgisayar, faks, yazc, el terminali, forklift ve elleleme elemanlar gibi donanm ve ara gereleri kullanarak, Karayolu Ulatrma Kanunu, Trk Ticaret Kanunu ve ISO kalite standartlarna uygun ekilde yurtii datmla ilgili alnmas gereken yetki belgeleri ve datm yaplacak rnle ilgili datm szlemesinin ieriini renecek, alclara teslim ilemlerini, teslimat geri bildirimi alma ve rn iade ilemlerini yapabileceksiniz. Amalar: 1. Snf veya ofis ortamnda, datm hizmetlerinin tr ve kapsam konusunda mteri ile anlama salanmas aamasn, Karayolu Ulatrma Kanunu, Trk Ticaret Kanunu, Borlar Kanunu ve firma standartlarna gre Yurtii datm firmalarnn almas gereken yetki belgelerini ve yurtii datm szlemesinin ieriini reneceksiniz. 2. Snf veya ofis, depo ve saha ortamnda, bilgisayar, faks, yazc, el terminali, forklift ve elleleme elemanlar gibi donanm ve ara gereleri kullanarak, Trk Ticaret Kanunu, Borlar Kanunu ve ISO kalite standartlarna uygun ekilde sevkiyat yaplacak rnle ilgili alclara teslim ilemlerini yapabilmeyi reneceksiniz. 13. Snf veya depo, ofis ortamnda, bilgisayar, el terminali gibi donanmlar kullanarak, firma ve kalite standartlarna gre, T.T.K. ve V.U.K.na uygun olarak iade rn ilemlerini yapabilmeyi reneceksiniz. 23-

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI LME VE DEERLENDRME

Snf ortam, Ofis ortam, depo ortam, Bilgisayar, faks, telefon, yazc, forklift, elleleme elemanlar. Her renim faaliyeti sonrasnda o faliyetle ilgili lme ve deerlendirme sorular ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz. Her modl sonunda, kazandnz bilgi ve becerileri belirlemek amacyla, retmeniniz tarafndan hazrlanacak lme aracyla deerlendirileceksiniz.

GR
Sevgili renci; Bu modl sonunda edineceiniz bilgi ve beceriler ile mteri ile anlama salayarak yurtii datm szlemesi yapabilecek, yurtii ve yurtd teslim ilemlerini ve iade rn ilemlerini yapabileceksiniz. Yurtii datm hizmetleri lojistik sektrnde faaliyet gsteren firmalarn sunduu hizmetlar arasnda nemli bir yer tutar.Sanayi iletmelerinin rettii mallarn veya ithalat firmalarn ithal ettii rnlerin, tanmas, depolanmas, ve alclarna datlmas ilemleri lojistik hizmet kapsamndadr.Lojistik firmalar(freight forwarders) sunduklar hizmetlerle retici firmalara ve datm zincirindeki dier birimler olan toptanc ve perakendecilere byk kolaylklar salamaktadrlar. Lojistik firmalarn, retici ve ithalatlara sunduklar yurtii datm hizmetleri, mallarn reticinin deposundan alnarak kendi deposuna sevketme, depolama ve alclarna datma, ayrca ambalajlama, etiketleme gibi katma deerli lojistik ilemlerini kapsar. Mallarn datmn tek bir merkezden yapmak zordur. Lojistik firmalarn, datm blgesinin ya da lkenin farkl yerlerinde depolar bulunmaktadr. rnein, Ege blgesinde retilen bir maln Anadoludaki alclarna datm iin mallar, lojistik firmann Anadoludaki deposunda stoklanr ve alclarna datm buradan yaplr. Bu da sipari zaman ile teslim zaman arasndaki sreyi ksaltarak mallarn en ksa zamanda alclarna ulamasn salar. Bu durum retici firmaya rakipleri karsnda rekabet avantaj kazandrr. Siz de bu modl sonunda edineceiniz bilgi ve beceriler ile kendinizi lojistik eitiminde bir adm daha ne tam olacaksnz.

RENME FAALYET-1
AMA

RE

Snf veya ofis ortamnda, datm hizmetlerinin tr ve kapsam konusunda mteri ile anlama salanmas aamasn, Karayolu Ulatrma Kanunu, Trk Ticaret Kanunu, Borlar Kanunu ve firma standartlarna gre Yurtii datm firmalarnn almas gereken yetki belgelerini ve yurtii datm szlemesinin ieriini reneceksiniz.

ARATIRMA
Sevgili renci, bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlar olmaldr: 1- Yurtii datm hizmetlerinin kapsamn aratrmalsnz. 2- Yurtii datm szlemesinin ieriini ve nasl yapldn aratrmalsnz. 3- lke genelinde veya ehir iinde datm yapacak firmalarn T.C. Ulatrma Bakanlndan almalar gereken yetki belgelerinin trlerini ve ieriklerini aratrmalsnz. Aratrma ilemleri iin internet ortamndan ve ilinizde bulunan bir lojistik datm firmasna giderek yetkili kiilerden bilgi almalsnz.Edindiiniz bilgileri snf arkadalarnzla paylamalsnz.

1. YURT DAITIM SZLEMES

1.1. Datm Yetki Belgeleri
Yurt ii datm yapmak isteyen firmalarn faaliyette bulunabilmesi iin ncelikle T.C. ULATIRMA BAKANLIIndan faaliyet yetki belgesi almalar zorunludur. Yurtii datm yapan firmalarn almalar gereken yetki belgeleri, tamann ekline gre deimektedir. P1 yetki belgesi; il snrlar iinde datm yapacaklara, P2 yetki belgesi; Yurtiinde datm yapacaklara verilir.

Belge.1.1.: P1 Yetki Belgesi rnei

P1 YETK BELGES N STENLEN BELGELER

Bavuru dilekesi (firma yetkilisi tarafndan imzalanp, kae vurulacak) Bavuru Formu (rnei Ulatrma Bakanlnn internet sitesinde rnek form ve szlemeler blmnde mevcut) Tamac gerek kii ise ilgili kiinin, tzel kiilik ise firma ortaklar ile temsile yetkili kiinin adli sicil belgesi ile nfus czdan rnekleri Firmay temsil ve imza yetkili kii/kiilerin imza sirkleri (asl veya noter onayl suretleri) Vergi dairelerinden alnm yaz. (Belgede tamacnn unvan, adresi, kimlik bilgileri, vergi numaras, ie balama tarihi, meslei yazl olacak) Ticaret Oda Belgesi (belgede tamacnn unvan, adresi, kayt tarihi, alma konusu/itigali, sermayesi yazl olacak)

 Merkezi adresine ait noter tasdikli Kira Kontrat veya Tapu fotokopisi. (Fotokopi ise Noter Onayl). Kurulu Ticaret Sicil Gazetesi ile deiiklikleri gsteren Ticaret Sicil Gazeteleri. (Gazetede firmann unvan, adresi, itigali, temsile yetkili kiileri, sermayesi, kurucular ve ortaklar yazl olacak) tigal konusunda Karayolu Tama Ynetmelii kapsamndaki faaliyetlerde bulunmak veya l iinde datm yapmak eklinde tescil edilerek, ticaret sicil gazetesinin gnderilmesi. 12,000YTL sermaye veya iletme sermayesine sahip olunmas ve sermayenin Ticaret Sicil Gazetesinde yaymlatlmas gerekmektedir. Kurucular ve Ortaklar Temsile yetkililer Varsa ube ile ilgili bilgilerin (adres, sorumlu) Ticaret Sicil Gazetesinde yaymlatlmas ve ube sorumlusunun adli sicil belgesi, nufus czdan rnei ve imza sirklerinin gnderilmesi. Tatlarla ilgili istenilen belgeler ve artlar; Yetki belgesine ilavesi istenilen zmal tatlara ait Trafik ve Tescil belgelerinin fotokopileri. Gerek ve tzel kiinin kendi adna kayt ve tescil edilmi en az 5 adet kendi adna kaytl 2 tekerlekli olanlar dahil motorlu zmal tata sahip olunmas. ( her tat iin 54YTL tat kart creti yatrlacak) Bu ie elverili 100 metre karelik kapal ve ykleme, boaltma, depolama, istifleme gibi hizmetlere elverili, trafii engellemeyen ve toplam ykl arl 3.5 ton olan bir tatn yanap ykleme, boaltma yapabilecei bamsz bir tanmazn kullanmna sahip olunmal. Ayrca her ube iin benzer nitelikte 20 m2lik kapal alann kullanm hakkna sahip olunduunun belgelenmesi. En az 5 adet datc elemana sahip olunduunun belgelenmesi. 10,780YTLlik yetki belgesi creti olduunu gsterir makbuz asllar (cretler T.C. Ziraat Bankas Tandoan ubesinin 7071889-5003 veya Vakflar Bankas 00158007280005003 Sayl Ulatrma Bakanl Dner Sermaye Saymanl hesabna yatrlacaktr.)

Belge.1.2.: P2 Yetki Belgesi rnei

P2 YETK BELGES N STENLEN BELGELER Bavuru dilekesi (firma yetkilisi tarafndan imzalanp, kae vurulacak) Bavuru Formu (rnei Ulatrma Bakanlnn internet sitesinde rnek form ve szlemeler blmnde mevcut) Tamac gerek kii ise ilgili kiinin, tzel kiilik ise firma ortaklar ile temsili yetkili kiinin adli sicil belgesi ile nfus czdan rnekleri Firmay temsil ve imza yetkili kii/kiilerin imza sirkleri (asl veya noter onayl suretleri) Vergi dairelerinden alnm yaz. (Belgede tamacnn unvan, adresi, kimlik bilgileri, vergi numaras, ie balama tarihi, meslei yazl olacak) Ticaret Oda Belgesi (belgede tamacnn unvan, adresi, kayt tarihi, alma konusu/itigali, sermayesi yazl olacak) 5

 Merkezi adresine ait noter tasdikli Kira Kontrat veya Tapu fotokopisi. (Fotokopi ise Noter Onayl). Kurulu Ticaret Sicil Gazetesi ile deiiklikleri gsteren Ticaret Sicil Gazeteleri. (Gazetede firmann unvan, adresi, itigali, temsile yetkili kiileri, sermayesi, kurucular ve ortaklar yazl olacak) tigal konusunda Karayolu Tama Ynetmelii kapsamndaki faaliyetlerde bulunmak veya Yurtiinde datm yapmak eklinde tescil edilerek, ticaret sicil gazetesinin gnderilmesi. 125,000YTL sermaye veya iletme sermayesine sahip olunmas ve sermayenin Ticaret Sicil Gazetesinde yaymlatlmas gerekmektedir. Kurucular ve Ortaklar Temsile yetkililer Varsa ube ile ilgili bilgilerin (adres, sorumlu) Ticaret Sicil Gazetesinde yaymlatlmas ve ube sorumlusunun adli sicil belgesi, nufus czdan rnei ve imza sirklerinin gnderilmesi. Tatlarla ilgili istenilen belgeler ve artlar; Yetki belgesine ilavesi istenilen zmal tatlara ait Trafik ve Tescil belgelerinin fotokopileri. Gerek ve tzel kiinin kendi adna kayt ve tescil edilmi en az 30 adet kendi adna kaytl 2 tekerlekli olanlar dahil motorlu zmal tata sahip olunmas. ( her tat iin 54YTL tat kart creti yatrlacak) Bu ie elverili 100 metre karelik kapal ve ykleme, boaltma, depolama, istifleme gibi hizmetlere elverili, trafii engellemeyen ve toplam ykl arl 3.5 ton olan bir tatn yanap ykleme, boaltma yapabilecei bamsz bir tanmazn kullanmna sahip olunmal. Ayrca her ube iin benzer nitelikte 20 m2lik kapal alann kullanm hakkna sahip olunduunun belgelenmesi. En az 30 adet datc elemana sahip olunduunun belgelenmesi. Her corafi blgede; 2er ilde olmak zere en az 14 ilde rgtlenmesini tamamlam olmas. 161,700YTLlik yetki belgesi creti olduunu gsterir makbuz asllar (cretler T.C. Ziraat Bankas Tandoan ubesinin 7071889-5003 veya Vakflar Bankas 00158007280005003 Sayl Ulatrma Bakanl Dner Sermaye Saymanl hesabna yatrlacaktr.)
Yurtii datm srecinin birinci adm, mterilerle birlikte yaplacak iin amac, kapsam ve nitelii konusunda anlamaya vararak hizmet szlemesi yapmaktr.

Yazl bir szleme, yurt ii datm ilemleri srasnda ortaya kacak anlamazlklarn, taraflarn hak ve ykmllklerini aa kavuturarak zlmesini salar. Bu nedenle, yurtii datm ilemlerinin sorunsuz yrtlmesini salamak amacyla, szlemenin ayrntl bir ekilde dzenlenmesine, ilemlerin tm ynlerine ilikin, kapsaml ve ayrntl terim ve koullar iermesine dikkat edilmelidir. Firmalarn yapm olduklar datm szlemelerinin bir nshas Ulatrma Bakanlna gnderilir.

1.2. Szleme Sreci

Gnderen ve Freight Forwarder arasnda yada Freight Forwarder ile alt Freight Forwarder, distribtr veya acenta gibi kousunda uzman olan irketler arasnda yaplmaktadr. Szleme imzalanmadan nce belirli konularda grmeler yaplarak anlamaya varlmaldr. Grmelerde zellikle aadaki konular n planda tutulmaldr. Teslim alma ilemleri; Teslim alnacak yer ve zaman Teslim alnacak maln cinsi ve miktar Ambalaj ve koli nitelii Mallarn sigortanmas Sevk irsaliyeleri Faturalar Mterinin teslim ettii mallarla ilili stok ynetimi ve bilgilerin paylam Datm ncesi depolama sreci; Etiketleme Paketleme Sevkiyat; Sevkiyat adresleri Sevkiyat sresi Alcsna ulamayan rnlere yaplacak ilemler Mali hkmler; Fiyatlandrma Hizmet faturas Genel hkmler; Szlemenin geerlilik sresi

Resim.1.1. Anlama Salama

1.2.1. Teslim Alma lemleri: Datm yaplack maln teslim alnmasna ilikin
konularda anlama salanmaldr. Teslim Alnacak Yer ve Zaman: Datm yaplacak maln teslim alnaca adres ya da adresler belirlenir. Yurt iinde retilen mallarda teslim alma yeri, genellikle reticinin deposudur. thal edilen mallarda ise, genellikle maln geli liman, teslim alma yeridir. Teslim alma zaman ise, sevk emirlerinde belirtilecek olan zamandr. Teslim Alnacak Maln Cinsi ve Miktar: Maln ad, varsa teknik isimleri, maln hacim ve boyutlar hakknda bilgi alnarak, bir seferde teslim alnacak rn miktar konusunda anlama salanmaldr. Ambalaj ve Koli Nitelii: Teslim alnacak rnn ambalajnn tr ve nitelikleri, koli ebatlar ve paletli olup olmad konusunda bilgi alnmaldr. Ayrca, ambalajlama ilemi lojistik firma tarafndan yaplacaksa, bu konuda hakknda da anlama salanmaldr. Mallarn Sigortalanmas: Nakliye ve depolama srasnda meydana gelebilecek kayp ve hasarlara kar yaplacak sigortann kapsam ve sigorta masraflarnn kim tarafndan karlanaca, sigorta riski ve oranlar belirlenmelidir. Sevk rsaliyeleri ve Faturalar: Sevk edilen her rn iin mteri tarafndan yetki verilmesi halinde Freight Forwarder mteri adna irsaliye ve fatura dzenleyebilir. rsaliye ve faturalarn kim tarafndan dzenlenecei konusunda anlama salanmaldr. Stok Ynetimi ve Bilgi Paylam: Mteriye aktarlacak stok bilgilerinin niteligi ve bilgi aktarma dnemleri hakknda mtabakat oluturulmaldr.

1.2.2.Datm ncesi Depolama Sreci: Yurt iinde datm gerekletirilecek olan

rnler mteriden farkl ekillerde teslim alnabilir. retimi yurt iinde yaplan ve datma hazr rnler, mterinin kendi deposundan ya da thal edimi olan rnler geli limanndan alnarak depolanabilir. Depolama srecinde rnlere birtakm katma deerli lojistik hizmetleri(paketleme, etiketleme vb.) uygulanabilir. Paketleme: Mteri firma rnlerin paketlenmesinin hizmet kapsamna alnarak yaplmasn isteyebilir. Ambalajlama malzemelerinin nitelii ve temini konusunda bilgi alnarak anlama salanmaldr. Etiketleme: rnlerin etiketlenmesinin hizmet kapsamna alnarak yaplmas istenebilir. Etiket bilgileri alnmal, basmnn nerede ve kim tarafndan yaplaca kararlatrlmaldr.

1.2.3. Sevkiyat: rnlerin datm iin gerekli bilgiler alnarak mtabakat salanmaldr.
Sevkiyat Adresleri: rnlerin datmnn yaplaca adresler yurt genelinde ya da blgesel olarak belirlenerek anlama salanmaldr. Sevkiyat Sresi: Sevkiyatn hangi sre ierisinde yaplaca ve belirlenen sre ierisinde yaplmazsa yaptrmnn ne olaca konusunda anlama salanmaldr. Alcsna Ulamayan rnlere Yaplacak lemler: rnler alcsna eitli nedenlerden dolay ulamayabilir. Alcsna ulamayan rnlere hangi ilemlerin uygulanaca kararlatrlarak analama salanmaldr.

1.2.4. Mali Hkmler: Sunulacak hizmetin bedelinin belirlenmesi ve tahsilt ile ilgili
mali konular ile faturalandrma dnemlerinin hangi aralklarda olaca ile ilgili ayrntlar belirlenerek mtabakat salanmaldr. Fiyatlandrma: Tama, depolama, datm hizmetleri ve sunulacak dier hizmetler iin cret belirlenmelidir.cret belirlenirken, sunulacak hizmetlerin piyasa fiyatlar, deiken ve sabit maliyetler, rakiplerin durumlar gibi etkenler gz nne alnr. Bunlarn sonucunda, fiyat zerinde mtabakat salanr. Hizmet Faturas: Hizmet faturalarnn dzenlenmesine ilikin dnemler belirlenir.Kural olarak szlemede yazl olarak bir vade belirlenmedii srece hizmet faturalar, mteri tarafndan derhal denir. Grmeler srasnda fatura tarihi zerinden, deme iin vade belirlenebilir.

1.2.5. Genel hkmler: Yaplacak szlemede geerli olacak kurallar belirlenir.

Szlemeler genel olarak Trk Ticaret Kanunu(TTK) hkmlerine tabidir. Szlemede yer almayan baz konularda TTK kkmleri geerlidir. Bunun dnda szlemede belirtilmesi kaydyla UTKAD(Uluslar aras Tamaclk ve Lojistik Hizmet retenleri Dernei), LODER(Lojistik Dernei), UND(Uluslar aras Nakliyeciler Dernei) gibi meslek kurulularnn da yazl kurallar geerli olur. Anlamazlk konularnn zm iin ise hangi blgedeki mahkemelerin sorumlu olaca kararlatrlr. Szlemenin geerlilik sresi: szlemenin geerli olaca sreyi taraflar karlkl olarak grerek belirler.

1.3. Szleme Konular

Mtabakat sonucunda, grlen konular zerinde varlan anlama maddeleri yazl hle getirilir.Yazil bir szlemede bulunmas gereken ana balklar genel olarak aadaki ekilde sralanabilir.

Szlemenin Taraflar Tanmlar Kapsam Taraflarn Yapaca ler Taraflarn sorumluluk ve ykmllkleri Mali hkmler zel hkmler Szlemenin geerlilik sresi Uygulanacak Hkmler Yetkili Mahkeme

1.3.1. Szleme Taraflar: Szlemenin taraflar, szlemede aka balirtilmelidir.

Gnderici: Yurtii datm yaplacak mal teslim eden gerek ya da tzel kiidir. Lojistik letmecisi: Gndericinin teslim ettii mal, kendi nam ve hesabna cret karl, tayan, depolayan ve yurt ii datmn yapan gerek veya tzel kiidir. Lojistik firmalar, Karayolu Tama Kanununda Lojistik letmecisi deyimi ile yer almaktadr. 1.3.2. Tanmlar: Szlemenin taraflar ve szlemede geen terimler tanmlanr.

1.3.3. Kapsam: Bu blme szlemenin hangi hizmet konularn kapsad yazlr. Yurtii
datm hizmet konular genel olarak yledir: Yklerin tanmas veya tatlmas Yklerin depolanmas Ykleri konsolide etme(yk birletirme) veya konsolide edilmi ykleri ayrma Ambalajlama Yklerin elden geirilmesi, ellelenmesi veya markalanmas Sigorta yaptrlmas

1.3.4. Taraflarn Yapaca ler: Taraflarn datm hizmeti kapsamnda szleme

gerei yapmas gereken ilerdir.

1.3.5. Taraflarn sorumluluk ve Ykmllkleri: Taraflarn hizmet kapsamndaki

ilerle ilgili yerine getirmesi gereken sorumluluklardr. 1.3.5.1. Lojistik letmecisinin Sorululuklar:Tama , depolama, elden geirme, ambalajlama ve datma gibi hizmetlerle ve bunlarla ilgili ilve hizmetler bakmndan szleen sfatyla sorumludur.Hizmetleri yerine getirmesiyle grevlendirdii kiilerin fiil ve ihmallerinden, kendi eylem ve ihmali imi gibi sorumlu olur ve tazminat demesi gerekir. 1.3.5.2. Mterinin Sorumluluu: Mteri, Lojistik iletmecisine veya onun sorumlu olaca dier bir kiiye kendisi veya kendisi adna hareket eden dier bir kimse tarafndan

10

verilmi olan yanl veya eksik bilgilerden veya talimatlardan veya lme, bedensel zararlara, eya zararna, evre zararna veya dier herhengi bir zarara yol aan yklerin teslim edilmi olmasndan ileri gelen btn zarar ve masraflardan ve resmi ykmlerden dolay sorumludur.

1.3.6. Mali hkmler: Sunulacak hizmete karlk olarak yaplacak demelerin tr ve

dviz tr belirlenir. Ayrca faturalandrma dnemleri yazlr.

1.3.7.zel Hkmler: Taraflar, ilerin yaplamas ile ilgili olarak, iin zelliinden
kaynaklanan genelin dnda olan bir takm zel detaylar ve hususlar, zel hmler bal altnda belirtirler.

1.3.8. Szlemenin Geerlilik sresi: Szlemenin balama ve biti tarihleri bu blme

yazlr.

1.3.9. Uygulanacak hkmler: Taraflar arasnda kabilecek ihtilaflarda ncelikle

szleme hkmleri geerlidir. Szlemede yer almayan konularda ise TTK hkmleri ve bal bulunulan meslek kurulularnn hkmleri uygulanr.

1.3.10. Yetkili Mahkeme: Szlemenin uygulanmasndan doabilecek hertrl

uyumazlk iin her iki tarafn kabul edecei bir mahkeme sorumlu olarak yazlr.

1.4. Szleme mzalamak

Szleme metni zerinde anlama salandktan sonra her iki tarafn imzaya yetkili kiileri tarafndan imzalanr. mzalayan kiilere ait imza sirkleri ile birlikte notere tastik ettirilir.

Resim.1.2. Szleme imzalamak

11

YURT DAITIM HZMET SZLEMES 1. TARAFLAR Firma Unvan Belge Numaras 1-Gnderici: . 2-Datc ... . Belge Tr Merkezi Adresi . .

2.TANIMLAR 2.1. Gnderici: Yurtii datm hizmeti alacak olan retici veya ithalat firmay ifade eder. 2.2. Datc: Yurt ii datm hizmeti verecek olan Lojistik letmecisini temsil eder. 3- KAPSAM Bu szleme .. ........... ............................................................................................. .................................................................................................................................................. . ilerini kapsar. 4- TARAFLARIN YAPACAI LER ..yapacaktr. 5- SORUMLULUK VE YKMLLK Bu szleme kapsamnda taraflar aadabelirtilen husularda sorumludurlar. 5.1.Datcnn Sorumluluklar: 5.2. Gndericinin sorumluluklar: 6. MAL HKMLER:

-1-

12

7. ZEL HKMLER: 8. SZLEMENN GEERLLK SRES: Bu szleme . tarihinden ...tarihine kadar geerlidir 9. UYGULANACAK HKMLER: bu szleme ile doabilecek ihtilaflarda ncelikle szleme hkmleri, hkum bulunmayan hallerde ise Trk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu hkmleri uygulanacaktr. 10. YETKL MAHKEME: bu szlemenin uygulanmasndan doabilecek her trl uyumazlklarn zmnde . Merkez Mahkemeleri ile cra Mdrlkleri yetkili olacaktr. bu szleme 9 (dokuz) ana maddeden ve 3 () nshadan ibaret olup, taraflarca okunarak _____/_____/________ tarihinde mtereken imzalanmtr. TEMSL VE MZAYA YETKL K/KLERN ADI SOYADI 1.DAITICI: UNVAN KAES MZASI

2.GNDERC:

Not: 1) Szleme 2 sayfa ve 3 nshadr. Birer nsha taraflara verilecektir. Bir nsha Bakanla gnderilecektir. 2) Taraflar anlatklar dier hususlar meri mevzuat erevesinde zel hkmler bal altnda belirtirler.

-2Tablo.1.1.Datm Szlemesi bornei

13

UYGULAMA

Aadaki ilem basamaklarn uygulaynz. lem Basamaklar

Yurtii datm yapacak firmalarn almalar gereken yetki belgelerinin trlerini renerek arkadalarnza anlatnz. Yurtii datm szlemesinin imzalanmasndan nce hangi konular zerinde anlamaya varlmas gerektiini renerek snf arkadalarnza anlatnz. Datm yaplacak rnn teslim alma ilemlerinde, hangi konularda anlama salanmas gerektiini renerek snf arkadalarnza anlatnz. Datm ncesi depolama srecinde yaplabilecek ilemlerin neler olduunu renerek snf arkadalarnza anlatnz. Szlemenin genel hkmler blmnde ve mali hkmler blmnde hangi hususlarn belirtilmesi gerektiini renerek arkadalarnza anlatnz. Szleme rnek formunu doldurunuz.

neriler
Ulatrma bakanlnn resmi internet sitesinden yetki belgeleri ile ilgili bilgilere ulaabilirsiniz. Szlemeler ile ilgili TTK hkmlerini inceleyiniz lem basamaklarn uygularken modln ilgili blmlerini tekrar okuyunuz. Szleme rnek formunu dolduruken bir arkadanzla taraf oluturunuz.

14

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular cevaplandrarak bu faaliyette kazandnz bilgi ve becerileri lnz. A- OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz. 1. (..)P2 yetki belgesi yurt iinde datm yapacak firmalara verilir. 2. (..)Yurtii datm szlemesi yapmadan nce mteri ile anlama salanmaldr. 3. (..)Yurtii datm szlemesinin yazl olmas gerekmez. 4. (..)Mteri tarafndan yetki verilmesi halinde Lojistik firma, mteri adna irsaliye ve fatura dzenleyebilir. 5. (..)Ykleri konsolide etme, lojistik hizmet konusu deildir.

Aada verilen cmlelerdeki boluklar doru kelimeler ile doldurunuz.

6. . bir szleme, yurt ii datm ilemleri srasnda ortaya kacak anlamazlklarn, taraflarn hak ve ykmllklerini aa kavuturarak zlmesini salar. 7. Taraflar, ilerin yaplamas ile ilgili bir takm detaylar ve dier hususlar, .. bal altnda belirtirler. 8. Lojistik firmalar, Karayolu Tama Kanununda deyimi ile yer almaktadr. 9. Lojistik iletmecisi, tama , depolama, elden geirme, ambalajlama ve datma gibi hizmetlerle ve bunlarla ilgili ilve hizmetler bakmndan sfatyla sorumludur. 10. Szlemeler genel olarak .. hkmlerine tabidir. Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz.

DEERLENDRME
Sorulara verdiiniz cevaplar ile cevap anahtarnz (deerlendirme kriterleri) karlatrnz, cevaplarnz doru ise uygulamal teste geiniz. Yanl cevap verdiyseniz renme faaliyetinin ilgili blmne dnerek konuyu tekrar ediniz.

15

B. UYGULAMALI TEST
Datm firmalarnn almalar gereken yetki belgeleri ve datm slemesi konularn tekrar ediniz.Yaptnz bu uygulamay aadaki deerlendirme leine
gre deerlendiriniz. DEERLENDRME KRTERLER 1 2 3 4 5 6 Yurtii datm yapan firmalarn almalar gereken yetki belgelerinin trlerini renerek arkadalarnza anlattnz m? Datm yaplacak rn teslim alma ilemlerinde, hangi konularda anlama salanmas gerektiini renerek snf arkadalarnza anlattnz EVET HAYIR

m?
Datm ncesi depolama srecinde yaplabilecek ilemlerin neler olduunu renerek snf arkadalarnza anlattnz m? Yurtii datm szlemesin mali hkmler blmnde hangi hususlarn belirtilmesi gerektiini renerek arkadalarnza anlattnz m?

Genel hkmler ve mali hkmler blmnde yer alabilecek konularn neler olduunu biliyormusunuz? Bir arkadanzla taraf oluturarak szleme formunu doldurdunuz mu?

DEERLENDRME
Yaplan deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarnzn tamam evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.

16

RENME FAALYET-2

AMA

Ofis, depo ve saha ortamnda, bilgisayar, faks, yazc, el terminali, forklift ve elleleme elemanlar gibi donanm ve ara gereleri kullanarak, Trk Ticaret Kanunu, Borlar Kanunu ve ISO kalite standartlarna uygun ekilde sevkiyat yaplacak rnle ilgili alclara teslim ilemlerini yapabilmeyi reneceksiniz.

ARATIRMA
Sevgili renci, bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlar olmaldr: 1-Yurtii rn tesliminde kullanlan belgelerin neler olduunu aratrnz. 2- Yurtii rn tesliminin nasl yapldn aratrnz. 3- Yurtd teslim ekillerini ve ilemlerini aratrnz. Aratrma ilemleri iin internet ortamna girerek ve yaknnzda bulunan Yurtii datm yapan lojistik bir firmaya giderek bilgi almalsnz. Kazanm olduunuz bilgi ve deneyimleri arkada gurubunuz ile paylamalsnz.

2. ALICILARA TESLM
2.1. Yurtii Teslim
Datm szlemesi ile balayan datm sreci, mallarn reticiden veya ithalatdan teslim alnarak yurtii datm blgelerindeki rne uygun ekilde dzenlenmi depolara konulmas ile devam eder.Depolardaki mallar, yurtii datm gerekletirecek firmaya iletilen sipari listesindeki alclara teslim edilirler. Sipari listesinde hangi rnlerin, hangi adreslere, ne kadar miktarda ve ne zaman teslim edilecei belirtilmitir. Listede yer alan her bir datm noktasna teslim edilecek rnler iin nsha olarak irsaliye, fatura veya irsaliyeli fatura hazrlanarak iki nshas datm yapacak ara ofrlerine verilir.

17

Ara ofrleri, eyalar doru ve eksiksiz teslim aldn, brandasn ektiini teyid ederek irsaliyelerini imzalar ve sevk esnasnda olabilecek her trl aksakln sorumluluunu da yklenmi olur. Ayrca yklenmi olan eyalar ile ilgili dier belgeler varsa bunlar da aldna dair ksm imzalar. zellikle irsaliyanin tama srasnda arata bulundurulmas zorunludur. Teslim noktasnda ise alcya teslim atii mala ait irsaliye veya irsaliyeli faturay mal teslim ettiine dair imzalatarak bir nshasn alcya verir ve mallar teslim eder. Eya faturalar mteriye malla birlikte gnderilebilecei gibi, sevkiyattan sonra da gnderilebilir. Alc tarafndan imzalanm olan dier nshay datm iini stlenen firmaya geri gtrr. Sevk rsaliyesi : Satlan maln veya satn alnan maln, tanmas srasnda dzenlenir. Maln tanmas (sevki) srasnda mal ile birlikte bulunmas gereken bir belgedir. Sevk rsaliyesi fiyat ve bedel hari olmak zere faturada yazl olan bilgileri tar. Faturann ekil ve nizamna uygun esaslara gre dzenlenir. Sevk rsaliyesi 3 nsha olarak dzenlenir. Maln nereye ve kime gnderildii ayrca belirtilir. Sevk irsaliyesinde tanzim (dzenleme) tarihinden baka fiili sevk tarihi de bulunur.

Sevk rsaliyesini Dzenlemek Zorunda Olanlar

Satcnn satt mal, alcya teslim etmek zere tad/tatt durumlarda Sevk rsaliyesi satc tarafndan dzenlenir.

NOT : Bu durumda satc faturay malla birlikte gnderse dahi malla birlikte Sevk rsaliyesini de yannda bulundurmak zorundadr. Satcnn teslim ettii maln alc tarafndan tanmas/tattrlmas durumunda Sevk rsaliyesi alc tarafndan dzenlenir. Ancak alc ile satcnn anlamalar durumunda Sevk rsaliyesi satc tarafndan da hazrlanabilir.

Sevk rsaliyesinin zellikleri

3 nsha olarak hazrlanr. Seri ve sra numaraldr. Muhasebe kaytlarnda esas alnmaz. Maln nereye ve kime gnderildiini belirtir. Maliye Bakanlnn antlamal matbualarnda bastrlp, notere tasdik ettirilir. Sevk rsaliyesi dzenlendii tarihten itibaren 10 gn ierisinde fatura dzenlenmesi gereklidir.

18

Vergi Usul Kanununa gre 5 yl, Trk Ticaret Kanununa gre 10 yl saklanmaldr.

Belge.2.1.Sevk rsaliyesi rnei

19

Belge 2.2. Tama irsaliyesi

20

rsaliyeli Fatura : Vergi Usul Kanununun 257nci maddesinin Maliye Bakanlna vermi olduu yetkiye dayanarak, Fatura ve Sevk rsaliyesinin ayr belgeler olarak deil, isteyen mkellefler asndan rsaliyeli Fatura ad altnda tek belge halinde dzenlenmesi ve kullanlmas esas getirilmitir. Sattklar mallar dolaysyla maln tesliminden itibaren faturann 10 gn ierisinde dzenlenmesi durumundan vazgeilerek, fatura ve sevk irsaliyesi ayr ayr dzenlenmek yerine rsaliyeli Fatura dzenlenebilir. rsaliyeli Fatura le lgili Uyulmas Gereken Kurallar :

rsaliyeli Fatura uygulamasn seen veya mal satn alan mkelleflerin bu mallar tamalar veya tattrmalar durumunda rsaliyeli Fatura bulundurulmas halinde ayrca bir sevk irsaliyesine gerek yoktur. rsaliyeli Faturalar Maliye Bakanlnca antlamal matbualarda bastrlarak noter tarafndan tasdik ettirilir. Mal satan mkellefler rsaliyeli Faturay en az 3 nsha olarak dzenlemek zorundadrlar. Bu ekilde dzenlenmeyen rsaliyeli Faturalar hi dzenlenmemi saylr. rsaliyeli Faturann en az 2 nshas mal tayan tatta bulundurulur. Yoklama ve denetleme srasnda yetkililere ibraz ettirilir. Mkellefler isterlerse rsaliyeli Fatura ile birlikte Sevk rsaliyesi de kullanabilirler. Vergi Usul Kanununa gre 5 yl, Trk Ticaret Kanununa gre 10 yl saklanmaldr.

21

Belge.2.3. rsaliyeli Fatura rnei

22

2.2. Yurtd Teslim

D ticaret ilemleri esnasnda alc (ithalat) ile satc (ihracat) arasnda dzenlenen sat szlemesinde satlan maln alcya hangi suretle teslim edilecei kayda balanmaldr.Uygulamada karlalan pek ok anlamazlktan birisi de satlan maln teslimat eklinin szlemede aklkla belirtilmemi olmasndan kaynaklanmaktadr.nk maln teslimat denildiinde taraflarn aklna ok farkl hususlar gelebilmektedir.D ticaret ilemlerinde maln teslimat dendiinde taraflarn aklna ok farkl hususlar anlalabilmektedir. Bu nedenle eksiksiz bir sat szlemesi bu gibi hususlara da aklk getirmek zorundadr. D ticaret ilemlerinde taraflar arasndaki anlamazlklar gidermek ve maln teslimat srasnda yaplacak harcamalarn ve ortaya kabilecek hasar ve rizikolarn kime ait olacan tespit etmek maksadyla Uluslar aras Ticaret Odas ksa ad INCOTERMS olan Ticari Terimlerin Yorumlanmas iin Uluslar aras Kurallar (The International Rules for the Interpretation of Trade Terms) adl blteni yaymlamtr.Taraflar arasnda aktedilecek olan sat szlemesinde bu yaynda kullanlan uluslar aras ticari terimlerle teslimat ilemlerinin nasl gerekletirileceinin belirtilmesi sorunlar asgari dzeye indirecektir. hracat ve ithalat firmalar,maln yurt dndaki alcya teslim edilmesi ifadesini ncelikle u sorular nda cevaplandrmal ve daha sonra uluslar aras terimlerden kendi artlarna uygun olann sat szlemesine kaydetmelidir. Satlan mal alcya nerede teslim edilecektir? Tama giderleri kime ait olacaktr? Tama srasnda ortaya kabilecek herhangi bir zarar kim tazmin edecektir? Sigorta giderleri kime ait olacaktr? Gerek ihracat ve gerek ithalat ilemleriyle kim ilgilenecek ve bu ilemlerden doacak masraf kim karlayacaktr?

Her ihracat ve ithalat ileminde taraflar yukardaki sorulara aklk getirmek zorundadr.artlar tespit edildikten sonra INCOTERMS den kendilerine uygun olann seerek sat szlemesine yazmak,en doru davran olacaktr, zira ortaya kabilecek herhangi bir anlamazlk halinde uluslar aras kabul grm, standart terimler taraflarn haklarn aramalarnda daha gereki ve adil bir yol izlenmesini mmkn klabilecektir.

2.2.1. Uluslararas Ticarette Kullanlan Teslim ekilleri(INCOTERMS) 2.2.1.1. EX WORKS (Ticari letmede Teslim):

Satc, yeri belirtilen iyerinde (atlye, fabrika, antrepo v.s.) mallar alcnn emrine hazr bulundurmakla teslim ykmlln yerine getirmi saylr. Teslimden sonraki tm masraf ve rizikolar alcya aittir. Dier bir deyimle, eer aksine bir hkm bulunmuyorsa, satc, mallar alc tarafndan salanan araca yklemek ya da gmrk ilemlerini yerine

23

getirmek zorunda deildir. Mallarn, satcnn kuruluundan alnarak istenilen yere gtrlmesiyle ilgili tm masraf ve riskler alcya aittir. Bu teslim ekli satc asndan asgari ykmllk ierir hracatnn Sorumluluklar: hracat,belirlenen bir tarihte mallar kendi iletmesinde alcya verilmek zere hazr eder ve alcya burada teslim eder. Btn masraflar alcya ait olmak zere,alc isterse,kendi lkesindeki bir tama irketi ile anlaarak ithalatya yardmc olur. thalatnn kendi lkesindeki mevzuata yabanc olmasn gz nnde bulundurarak gerekli gmrk ilemlerinde de ithalatya yardmc olmas adettendir. thalatnn Sorumluluklar: Belirlenen tarihte ihracatnn iletmesinden mallar teslim alp mal bedelini der. hracat ve ithalat iin gerekli btn belgeleri dzenleyip bunlardan doacak olan masraflar karlar. Gerek ihracat ve gerekse ithalat iin denen btn vergi, resim ve harlar der. Tama,sigorta gibi masraflar kendisine ait olup, yolda maln bana gelebilecek herhangi bir hasardan dolay ihracaty sorumlu tutamaz.

2.2.1.2. FCR (Free Carrier Belirlenen Yerde Taycya Teslim):

Birden fazla tama etab dahil herhangi bir tama metodu iin kullanlabilir. Satc, ihracat formalitesi tamamlanm mallar alcnn adn verdii yerde, yine alc tarafndan ismi belirtilen tamacya teslim etmekle ykmlln yerine getirmi olmaktadr. Navlun, Riziko ve tm masraflar Alcya aittir. Eer alc tarafndan teslim iin belirli bir nokta belirtilmemise, bu durumda satc, daha nce snrlar belirlenmi bir alan iinde veya yerde mallar taycya devredecei noktay kendisi seebilir. Bu terim, ok vastal olanlar da dahil herhangi bir tama ilemi iin kullanlabilir. Dier ykmllkler FOB teslimindeki gibidir. hracatnn Sorumluluklar: hracat, mallarn gmrk ilemlerini tamamlar ve bundan doacak masraflar karlar.

24

 Belirlenen yerde mallar taycya teslim eder.Bu yere gelene kadar ortaya kan tm masraf, hasar ve riziko ihracatya aittir. thalatnn talep etmesi halinde, belirlenen yerden sonraki nakliye ilemleri iin, masraflar alcya ait olmak zere tama szlemesi yaplabilir. thalatnn Sorumluluklar: Belirlenen yer ve zamanda mallar ihracatdan teslim alr ve bu andan sonra doacak tm masraflar karlar. Mallarn kendi lkesine girii srasndaki btn ithalat ilemlerini yrtr ve gmrk vergilerini der.

2.2.1.3. CPT (Carriage Paid To Named Place Of Destination Var Yerine Kadar Navlun denmi Olarak Teslim):
Birden fazla tama etab dahil herhangi bir tama metodu iin kullanlabilir. Satc, mallar ad belirtilen teslim yerine kadar navlun denmi olarak var yerinde alcya teslim etmektedir. Belirtilen teslim yerine kadar birden fazla tamac kullanlyor ise mallar ilk tamacya teslim edildiinde risk satcdan alcya geer. Mallarn taycya aktarlmasndan sonra mallar ile ilgili kayp ve hasar riski, ayrca bu teslim ileminden sonra meydana gelebilecek olaylarn yaratt btn ek masraflar satcdan alcnn zerine geer. Satc, alcya maln sigortalanmas amacyla gerekli bilgileri iletecektir. Alcnn sorumluluu ise, masraflar kendisine ait olmak zere gerekli ithal iznini veya yetki belgelerini almaktr. CFR deniz, CPT ise kara ve dier tama ekillerinde kullanlr. hracatnn Sorumluluklar: Belirlenen yer ve zamanda mallarn ithalatnn elinde olmasn temin edecek ekilde mallar hazr edip masraflar kendine ait olmak zere bir tama irketi ile anlar. hracat ilemlerini gerekletirir ve bu ilemlerden doacak masraflar karlar. thalatya gerekli ilemlerin yapldn ve muhtemel var tarihini bildirir. Mallarn tama giderleri dendikten ve ilk sevkiyat yapldktan sonra ortaya kabilecek hasar ve rizikolardan sorumlu deildir. thalatnn Sorumluluklar:

25

 Mallarn ithalat ilemlerini gerekletirir ve bu ilemlerden doacak olan masraflar karlar. hracatnn mallar tama acentesine teslim etmesinden sonra ortaya kabilecek navlun dndaki masraf ve riskleri karlar. Mallarn tanmas srasnda herhangi bir nc lkeden transit gei sz konusu ie bu ilemlerden doacak gmrk masraflarn karlar. ayet ihracatnn dedii navlun cretine mallarn var yerindeki boaltma masraflar dahil deil ise bunlar da kendisi karlamakla mkelleftir.

2.2.1.4. CIP (Carriage And Insurance Paid To Named Place Of Destination Var Yerine Kadar Navlun Ve Sigorta Primi denmi Olarak Teslim):
Birden fazla tama etab dahil herhangi bir tama metodu iin kullanlabilir. Satc, CPT terimindeki ykmllklerine ilaveten tamaya ilikin yk sigortasn yaptrmay ve primini demeyi de stlenmektedir. Tama ve sigorta bedeli denmi olarak teslim terimi, satcnn CIF terimi ile ayn ykmllkleri tad, ancak bunlara ek olarak, maln tanmas annda kayp ve/ya hasar riskine kar alcya yk sigortas salama zorunda olduu durumu anlatr. Satc, sigorta szlemesini akdeder ve sigorta primini der. Alcnn dier sorumluluklar CIF teslim eklindeki gibidir. CIP terimi, mallarn ihra k ilemlerinin satc tarafndan yaplmasn ngrr. CIF deniz tamasnda, CIP ise kara ve ok vastal olanlar da dahil, her tr tama biiminde kullanabilir. hracatnn Sorumluluklar: Belirlenen yer ve zamanda mallarn ithalatnn elinde olmasn temin etmek amacyla gerekli ihracat ilemlerini gerekletirir ve bu ilemlerden doacak masraflar karlar. Var yerine mallarn ulaabilmesi iin gerekli olan tama ilemlerini gerekletirip navlun cretini der. Mallarn gvenli tanabilmesi iin gerekli olan sigorta ilemlerini yapar ve sigorta primini der. Mallarn muhtemel var tarihini ithalatya bildirir. thalatnn Sorumluluklar: Mallarn ithalat ilemlerini gerekletirir ve bundan doacak olan tm masraflar karlar. ayet ihracatnn dedii navlun cretine masraflar dahil deil ise,boaltma masraflarn deyerek mallar teslim alr.

26

2.2.15. DDU (Delivered Duty Unpaid Belirlenen Vari Yerinde Gmrk Verigisi denmemi Olarak Teslim):
Herhangi bir tama biimi iin kullanlabilen bu terime gre satc, ithal lkesindeki ad belirtilen bir yerde mallar alcnn emrine hazr bulundurmakla teslim ykmlln yerine getirmi olmaktadr. O noktaya kadar her trl risk ve maliyet ile gmrk formalitelerini sonulandrmaya ilikin maliyet ve riski, fiili ithal srasndaki vergi, har ve dier resmi giderler hari satc stlenmektedir. Eyalarn vergileri denmemi olarak alcnn lkesinde belirtilen yerde teslimidir. Bu teslim ekli deniz hari kara, demiryolu, havayolu tamaclnda kullanlr. hracatnn Sorumluluklar: Mallarn belirlenen var yerinde tespit edilen tarihte hazr olabilmesi iin gerekli olan ihracat ilemlerini yerine getirir ve bundan doacak masraflar karlar. Belirlenen yere mallarn zamannda ulaabilmesi iin bir tama acentesi ile anlar ve navlun cretini der. Var yerine kadar ortaya kabilecek olan tm riskleri kabul etmi saylr. thalatnn Sorumluluklar: Mallar belirlenen var yerinde teslim alabilmek iin gerekli olan ithalat ilemlerini gerekletirir ve bu ilemlerden doacak olan masraflar karlar. Mal kendi lkesindeki belirlenen yerde teslim aldktan sonraki btn riskleri stlenir.

2.2.1.6. DDP (Delivered Duty Paid Belirlenen Vari Yerinde Gmrk Vergisi denmi Olarak Teslim):
Herhangi bir tama biimi iin kullanlabilen bu terime gre satc, ithal lkesindeki ad belirtilen bir yerde mallar gmrklenmi olarak alcnn emrine hazr bulundurmakla teslim ykmlln yerine getirmi olmaktadr. O noktaya kadar her trl risk ve maliyeti satc stlenmektedir. Eyalarn vergileri denmi olarak alcnn lkesinde belirtilen yerde teslimidir. Satc, mallarn o noktaya kadar tanmas, ithal gmrnden geirilmesi iin gerekli vergi, resim ve dier harlar dahil olmak zere riziko ve giderleri stlenmek durumundadr. EXW terimi satcya ne kadar az ykmllk getiriyorsa, DDP terimi de bunun tersine o kadar ok ykmllk getirmektedir. hracatnn Sorumluluklar:

27

 Belirlenen var yerinde mallarn zamannda ithalatya teslim edilebilmesi iin gerekli olan ihracat ve ithalat ilemlerini yerine getirir ve bu ilemlerden doacak olan btn masraflar karlar. Mallarn belirlenen var yerine kadar tanmas iin gerekli olan tama szlemesini yapar ve navlunu der. thalatnn lkesindeki var yerine kadar olan btn riskleri ve masraflar zerine aldn kabul eder. thalatnn Sorumluluklar: thalat,bu teslim ekline gre adeta kendi lkesindeki bir satcdan mal satn alr gibidir.Bu nedenle tek sorumluluu maln bedelini ihracatya demek ve belirlenen yerde mal teslim almaktr.

2.2.1.7. DAF (Delivered At Frontier Snrda Teslim):

Satc mallar ihracat formaliteleri tamamlanm olarak snrdaki ad belirtilen yerde fakat komu lkenin gmrnden nce alcnn emrine hazr bulundurmakla teslim ykmln yerine getirmi saylr. Snr ifadesi ihra lkesi dahil herhangi bir lkenin snr iin kullanlabilir. Bu nedenle yer isminin verilerek hangi snrn kastedildiinin kesinlikle ifade edilmesi byk nem tamaktadr. ncelikle Demiryolu ve Karayolu ile tamada kullanlr. Snrdaki belirtilen yerden itibaren Navlun Alcya aittir. Snrdan itibaren tamaya ait masraf ve sigortann yaplmas konusunda satcnn ykmll yoktur. hracatnn Sorumluluklar: Belirlenen gmrk snr kapsnda mallarn tespit edilen zamanda alcya teslim edilebilmesi iin gerekli olan ihracat ilemlerini gerekletirir ve bu ilemlerden doacak olan masraflar karlar. Mallarn belirlenen snrda teslim edilmesi aamasna kadar olan tama cretini der.Bu andaki karlalabilecek olan btn zarar,ziyan ve riskleri stlenir.Bu nedenle sz konusu yere kadar olan sigorta ilemleri ve masraflar da satcya aittir. thalatnn Sorumluluklar: Mallar szlemede belirtilen snrda teslim alarak,gerekli ithalat ilemlerini gerekletirir ve bunlardan doacak masraflar karlar. Mallarn teslim alnmasndan sonraki tama,sigorta benzeri masraflar karlar, riskleri stlenir.

2.2.1.8. FAS (Free Alongside Ship Gemi Yaninda Teslim): 28

Sadece Deniz tamaclnda kullanlr. Satc, alc tarafndan ismi belirtilen ykleme limannda, yine alcnn ismini verdii geminin yannda ve alcnn belirttii zamanda mallar hazr bulundurmakla teslim ykmlln yerine getirmi saylr. Bu yer ve zamandan sonraki Navlun, Riziko ve her trl masraflar alcya aittir. hracatnn Sorumluluklar: Mallar szlemede belirtilen tarihte hazr ederek tespit edilen geminin yanna getirir. Mallarn gemi yanna gelene kadar tabi olduu tama giderlerini karlar. hracat ilemlerinin gerekletirilmesinde ithalatya yardmc olur.Zira ihracat ilemleri ve ilemlerden doacak masraflar bu sat ekline gre ithalatya aittir. thalatnn Sorumluluklar: hracat ve ithalat ilemlerini gerekletirir ve bu ilemlerden doan tm masraflar karlar. Belli bir tama acentesi ile anlaarak,navlunu denmi olarak belirlenen yerde gemiyi hazr eder ve geminin ykleme yapaca tarihi ve liman ihracatya bildirir. Mallarn geminin yanna gelmesini mteakip ortaya kacak tm masraf,risk ve hasardan sorumludur. 2.2.1.9. FOB (Free On Board Gemi Kpetesinde Teslim): Sadece Deniz tamaclnda kullanlr. Satc, mallar alc tarafndan ismi belirtilen sevk limannda alcnn belirttii zamanda ve yine alc tarafndan ismi verilen geminin kpetesini at anda teslim ykmlln yerine getirmi saylr. Bu yer ve zamandan sonraki Navlun, Riziko ve tm masraflar Alcya aittir. Satc, mallarn yklendiini tm detaylar ile birlikte alcya bildirmelidir. Alcnn sorumluluu ise, belirtilen ykleme limanndan tanmas iin, masraflar kendisine ait olmak zere tama szlemesi akdetmek ve maln gemide teslim edildii andan itibaren; maln var noktasna ulancaya kadar geen sre ierisinde mala ilikin her trl kayp ve hasar stlenmektir. hracatnn Sorumluluklar: Belirlenen yerde,tespit edilen geminin kpetesinde mallarn teslimatnn gerekletirilmesini temin maksadyla ihracat ilemlerini gerekletirir ve bu ilemlerden doacak olan masraflar karlar.

29

 Maln belirlenen tarihte,istenen gemiye yklenmesi ilemlerini gerekletirir ve bu ilemlerden doacak olan masraflar karlar.Maln yklendiini ithalatya bildirir ve belgeleri yollar. Maln gemiye yklenmesine kadar olan btn tama,sigorta benzeri masraflar stlenir.Mallarn kpeteye yklenmesinden sonraki benzeri masraflar ve riskler alcya aittir. thalatnn Sorumluluklar: Tama acentesi ile anlaarak,navlunu der ve belirlenen tarihte geminin ykleme yaplacak limanda olmasn temin eder. thalat ilemlerini gerekletirir ve bu masraflardan doacak olan masraflar karlar. Mallarn gemi kpetesine yklenmesini mteakip ortaya kacak btn masraf ve riskleri stlenir. 2.2.1.10. DES (Delivered Ex Ship Gemide Teslim): Sadece Deniz tamaclnda kullanlr. Satc, mallar ad belirtilen var limannda, geminin bordasnda, gmrkten nce alcnn emrine hazr bulundurduunda teslim ykmlln yerine getirmi olmaktadr. Bu yere kadar olan btn risk ve masraflar satcya aittir. hracatnn Sorumluluklar: Mallar belirlenen tarihte ve yerde hazr bulundurabilmek iin ihracat ilemlerini gerekletirir ve bu ilemlerden doacak olan masraflar karlar. Tespit edilen limanda mallarn alcya teslim edilebilmesi iin bir tama acentesi ile anlaarak navlunu der ve mallar gemiye ykler.Muhtemel var tarihini alcya bildirir ve belgeleri yollar.Bu tama esnasnda ortaya kabilecek tm masraflar,riskler alcya aittir. thalatnn Sorumluluklar: Sat szlemesinde belirtilen tarih ve limanda gemi bordasnda teslim eder.Bu andan itibaren btn boaltma,tama vb. masraflar ve riskleri stlenir. Gerekli ithalat ilemlerini gerekletirerek bu ilemlerden doan masraflar karlar.

2.2.1.11. DEQ (Delivered Ex Quay Duty Paid Gmrk Vergisi denmi Olarak Rihtimda Teslim)
Rhtmda teslim terimi, sadece Deniz tamaclnda veya ok vastal tama ile varma limannda gemiden rhtma boaltlmakla teslim edilecekse kullanlr.

30

Rhtm zerinde alc emrine mallarn hazr bulundurulmas ile satcnn ykmll sona erer. Satc, mallarn o noktaya kadar tanmasyla ilgili vergi, resim ve dier harlar da dahil olmak zere tm riziko ve giderleri stlenir. DEQ teriminin yanna ek kelimeler yazlarak mallarn gmrkten ekme sorumluluunun kime ait olaca belirtilir. rnein; DEQ duty paidde vergiler ve gmrkten ekme masraflar ihracatnn, DEQ duty unpaidde ise bu masraflar ithalatnndr. hracatnn Sorumluluklar: Belirlenen yerde ve tarihte mallar alcya teslim etmek amacyla ihracat ve ithalat ilemlerinin her ikisini de gerekletirir ve bu ilemlerden doacak olan masraflar karlar. Tespit edilen rhtmda mallarn teslim edilmesi amacyla bir tama acentesi ile anlaarak,navlunu ve sigortas denmi olan maln sevkiyatn gerekletirir. Var limanna mal geldiinde,gmrk ilemlerinide gerekletirerek,ithalatnn lkesinde mal serbest halde alcya teslim eder. thalatnn Sorumluluklar: Satcnn yabanclk ekmesini nlemek amacyla,istek zerine ve adet olarak masraflar ihracatya ait olmak zere ithalat ilemlerinde yardmc olur. Satcdan mal belirlenen rhtmda teslim aldktan sonraki btn masraflar stlenir.thalat iin bu tr bir sat ekli kendi lkesindeki herhangi bir satcdan mal almaya benzedii iin ok fazla riski ve masraf yoktur.

2.2.1.12. CFR (Cost And Freight Varis Limanina Kadar Navlun denmi Olarak Teslim) Sadece Deniz tamaclnda kullanlr. Mallar Satc tarafndan tama szlemesi yaplm ve navlunu denmi olarak var limannda alcya teslim edilmektedir. Mallarn riski ykleme limannda geminin kpetesini at anda Alcya aittir.
hracatnn Sorumluluklar: Sat szlemesinde belirlenen limanda mallar hazr ederek ihracat ilemlerini gerekletirir ve bu ilemlerden doan masraflar karlar. Tama irketi ile anlama yaparak mallarn var limanna kadar olan navlun giderini der. Mallar gemiye yklendikten sonraki masraflar,sigorta da dahil olmak zere ithalatya aittir. Mallarn gemiye yklenmesi srasndaki masraflar stlenir. thalatnn Sorumluluklar:

31

 Mallarn kendi lkesindeki var limanna gelmesi sreci iindeki navlun dndaki masraflar ve sigorta bedelini stlenir. Var limanndaki boaltma masraflarn der. thalat ilemlerini gerekletirerek bu ilemlerden doacak tm masraflar karlar. 2.2.1.13. CIF (Cost,Insurance And Freight Vari Limanina Kadar Navlun Ve Sigorta Bedeli denmi Olarak Teslim) Sadece Deniz tamaclnda kullanlr. Satcnn sorumluluu Geminin gvertesinde biter. CFRdan fark Sigorta Priminin de satcya ait olmasdr. Fakat bu sigorta asgari riskleri kapsamaktadr. Duruma gre zel risklerin sigorta kapsamna alnmasn istedii takdirde alc bu hususlar satc ile yapt szlemeye dahil ettirmek zorundadr. Sigorta ettirilen deerin szleme tutarnn %10 fazlas ile olmas gerekir. hracatnn Sorumluluklar: Belirlenen tarihte mallarn alcnn eline gemesi amacyla bir tama irketi ile anlaarak navlunu ve sigorta primi denmi olarak mal gemiye ykler.Yklemeden doacak masraflar karlamakla da mkelleftir. hracat ilemlerini gerekletirir ve bu ilemlerden doacak olan masraflar karlar. thalatnn Sorumluluklar: Kendi lkesindeki belirlenen limanda mallar teslim alr.Boaltma masraflarn karlar. thalat ilemlerini gerekletirerek gerekli masraflar der. Mallarn gemi kpetesini gemesini mteakip navlun ve sigorta primi dnda kalan btn masraf ve riskleri stlenir. Bu sat eklindeki sigorta denizcilikte kullanlan en dar kapsaml sigorta olduu iin, alc istersen masraflar kendine ait olmak zere daha geni kapsaml bir sigorta yapabilir ve ek primleri der. Yukarda anlatlan tm teslim ekilleri INCOTERMS tarafndan ngrlen ve dnya apnda geerlilii olan denizyolu ve karayolu tamacl iin geerli teslim ekilleridir.Her birinin farkl zellikleri ve ayrcalklar bulunmaktadr.

32

UYGULAMALAR

Aadaki ilem basamaklarn uygulaynz. lem Basamaklar neriler

Yurtii mal tesliminin nasl Faaliyetin ilgili blmn bir kez gerekletiini renerek snfta daha dikkatlice okuyunuz. arkadalarnza anlatnz. evrenizdeki herhangi bir rnn Uluslar aras Ticaret Odas hakknda bayisinden mal tesliminin nasl bilgi edininiz. gerekletiini sorunuz. Yurtd teslim ekillerinin (incoterms) neler olduunu reniniz. Yurtd teslim ekillerinin her birinin taraflara ykledii sorumluluklar renerek arkadalarnza anlatnz.

UYGUA FAALYET

33

LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular cevaplandrarak bu faaliyette kazandnz bilgi ve becerileri lnz.

A- OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) 1- (..)Yurtii teslim eyalarn alcnn adresine evraka gerek olmadan braklmasndan 2345678ibarettir. (..)INCOTERMS kurallar yurtii teslim ilemlerinde de geerlidir. (..)Eya faturalar mteriye mutlaka eya ile birlikte gnderilmelidir. (..)Tama srasnda arata irsaliye bulunmas zorunlu deildir. (..)Ex Works teslim ekli satc asndan asgari ykmllk ierir. (..)CPT teslim ekli birden fazla tama etab dahil herhangi bir tama metodu iin kullanlabilir. (..)DDU teslim ekli Eyalarn vergileri denmi olarak alcnn lkesinde belirtilen yerde teslimini ifade eder. (..)CIF teslim ekli sadece deniz yolunda kullanlr.

Aadaki sorularda bo olan yerleri doru kelimeler ile doldurunuz.

9- Yurtii mal tesliminde kullanlacak irsaliyeler ve faturalar en az .. nsha

olarak hazrlanr. 10- INCOTERMS kurallar .. .. ... tarafndan d ticaret ilemlerinde taraflar arasndaki anlamazlklar gidermek ve maln teslimat srasnda yaplacak harcamalarn ve ortaya kabilecek hasar ve rizikolarn kime ait olacan tespit etmek maksadyla oluturulmutur. 11- CFR teslim ekli sadece . tamaclnda kullanlr. 12- CIF teslim eklinin CFRdan fark Sigorta Priminin de ait olmasdr. Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz

DEERLENDRME
Sorulara verdiniz cevaplar ile cevap anahtarnz (deerlendirme kriterleri) karlatrnz, cevaplarnz doru ise uygulamal teste geiniz. Yanl cevap verdiyseniz renme faaliyetinin ilgili blmne dnerek konuyu tekrar ediniz.

34

B. UYGULAMALI TEST
rnlerin yurtii ve yurtd teslim ilemleri ile ilgili ilem basamaklarn yapnz. Yaptnz bu uygulamay aadaki deerlendirme leine gre
deerlendiriniz. DEERLENDRME KRTERLER 1 2 3 4 5 Yurtii mal tesliminin nasl gerekletiini rendiniz mi? Yurtd teslim ekillerini (Incoterms) rendiniz mi? rendiiniz yurtii ve yurtd teslim konusunu snfta arkadalarnza anlatabilir misiniz? Uluslar aras Ticaret Odas hakknda bilgi edindiniz mi? Yurtd teslim ekillerinin her birinin taraflara ykledii sorumluluklar renerek arkadalarnza anlattnz m? EVET HAYIR

DEERLENDRME
Yaplan deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarnzn tamam evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.

35

RENME FAALYET-3
AMA

RENME

Snf veya depo, ofis ortamnda, bilgisayar, el terminali gibi donanmlar kullanarak, firma ve kalite standartlarna gre, Karayolu Ulatrma Kanunu, T.T.K. ve
V.U.K.na uygun olarak teslimat geri bildirimi alma ve iade rn ilemlerini yapabilmeyi reneceksiniz.

ARATIRMA
Sevgili renci, bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlar olmaldr: 1- Lojistik firmann, hangi durumlarda iade rn ilemlerini balatacan aratrnz. 2- ade rn srecinde takip edilmesi gereken ilem basamaklarn ve doldurulmas gereken belgeleri aratrnz. 3- Firmalar tarafndan iade alnan rnlerin nasl deerlendirildiklerini ve ne gibi ilem basamaklarna tabi tutulduklarn aratrnz. Aratrmalarnz yaparken internet ortam ve ilinizde bulunan lojistik firma merkez ya da ubelerini gezebilirsiniz. Ayrca bu firmalarla almalarn yrten iletmelerin yetkili kiilerinden de gerekli bilgi ve dkmanlar edinebilirsiniz.Edindiiniz bilgi ve belgeleri snf arkadalernzla paylanz.

3. ADE RN
ade rn, firmalar tarafndan retilen mamln eitli sebeplerden (eksiklik, fazlalk, hasar veya kullanlamayacak hale gelmesi) dolay, retilmi olduu firma deposuna geri gnderilen rndr.

3.1. ADE RN SREC

Mteriden geri bildirim alma ade rn tespiti rnn kabul edilmesi Geri alm rn kontrol

36

 Tutanak hazrlama rn yenileme Stoklardan dme

3.1.1. MTERDEN GER BLDRM ALMA

Sevkiyat yaplm bulunan herhangi bir rnn, herhangi bir nedenle hatal olduu anlaldnda, lojistik firma ile balant kurularak rnn alcya ulamas engellenir. Bu salanamyorsa, alc ile temasa geilerek maln aratan indirilmemesi salanr. rn alcya ulam ise, alc sipari ettii rn almaktan vazgetiyse veya herhangi bir sebepten (fazlalk, eksiklik, nakliye hasar, yanl veya hatal rn vb.) dolay rnn geri iadesini isterse; internet, telefon veya faks yoluyla retici firma ile balantya geer. retici firmann sat departman tarafndan yollanan veya internet ortamnda bulunan iade bildirim formunu doldurarak (form 3.1) retici firmaya gnderir. Bu ilemler bittiinde ise mteriden geri bildirim alma ilemleri tamamlanm olur.

37

Sipari Sahibi : Sipari No : Eposta : Tel : rn ad : ade Sebebi :

ade sebebi yukarda verilen seeneklerden : farkl ise

Not :

Gnder

temizle

Form. 3.1: ade bildirim formu

38

3.1.2. ADE RN TESPT

ade rn tespiti; kalite standartlarna uygun olmayan rnlerin iaretlenmesi, ayrlmas, saklanmas ve hakknda yaplacak ilem iin karar verilmesi srecidir. retici firma, iade rnn tespiti iin iade bilgileri listesi kullanmaktadr. Bu liste, rn kabul ve kontrol ilemleri srasnda istenen zellikleri tamad belirlenerek, reticiye iade edilmesine karar verilen rnlere ilikin irsaliye bilgilerinin raporlanmas iin tasarlanmtr. rn iade sebepleri unlardr: retim Dnleri: Yeterli olamayan kalite, retim sonucu artan rnler gibi sebeplerle rnn iade alnmasdr. rn Geri arma: Baz durumlarda hatal rnler, rn datm srecine girdikten sonra fark edilir ve bu nedenle iade alnabilir. Ticari Dnler: Baz ticari anlamalara dayal iadeler veya zamanlama ve rn kalitesi asndan arz ve talebin elememesi durumunda rnn iade alnmasdr. Garanti ve Servis Dnleri: Garanti kapsamndaki rnler tamir veya edeeri ile deitirilmek zere iade alnabilir. Kullanm Sonu ve mr Sonu Dnleri: rnn kullanm veya mr sonunda yeniden retim, geri dnm veya uygun ekilde yok etme amac ile iade alnmasdr. rnn uyumsuzluu durumunda mteri ile yaplan kontratta belirtildii takdirde ve gerek duyulduunda uygunsuzluk durumunun tespiti iin mteri veya firma temsilcisinin grlerine bavurulur.

3.1.3. RNN KABUL EDLMES

Mterilerden geri kazanlacak rnn alnmasdr. Bu aamada firmann sipari giri veya muhasebe sistemlerinden faydalanlr(geri alnacak rn gncel varlk, stok kalemi veya mteride bulunan sabit varlk olarak deerlendirilir).

3.1.4. GER ALIM

rnn mteriden fiziksel olarak tanmas ilemidir. Lojistik firmann grevlendirecei sevkiyat arac yardmyla iade rn mteriden tutanak ve iade faturas ve irsaliyesi ile birlikte alnr. Geri alm iki trl olabilir. Mteri teslimat annda rnn hatasn, kusurunu, fazlalk ya da noksanln fark ederse iade tutanan hemen dzenleyerek rnleri lojistik firmaya

39

teslim eder, ve rnler depoya getirilir. Teslim annda hatalar fark edilmeyen rnler daha sonra incelenir ve iade sebepleri belirlenirse, mteri gerekli iletiim kanallaryla gnderici firmay haberdar ederek rnlerin iade alnmasn ister.

MTER LE LGL BLGLER (Mteri tarafndan doldurulacaktr) Tarih Mteri Unvan ade Fatura Tarih ve Numaras Mteri Yetkilisi (isim/imza/kae) RN LE LGL BLGLER (Mteri tarafndan doldurulacaktr) Marka Model Seri No Adet Fatura Tarihi Fatura No ADE NEDEN (Mteri tarafndan doldurulacaktr) rnde kusur olmas, Hizmette kusur olmas, Yanl rn gnderme, Eksik rn gnderme, Teslimatn ge yaplmas, Sipari verilen aamasnda bir yazl olarak yerine taahhdn

getirilmemesi,

AIKLAMA:

Form 3.2: ade rn tutana

40

rn geri alma srecinde firmann rn geri alma standartlarn bilmesi olduka nemlidir. Ancak bu analizin doru yaplabilmesi iin ihtiya duyulan baz bilgilere ulalmas gerekmektedir. Bunlar: rnn yapsal zellikleri rnn geri dn sresi Yeniden ilenmi rnn, pazar durumu Gerekleen rn geri alm ve atk ynetimi

ekil 3.1: ade rn geri alm sreci

3.1.5. RN KONTROL
Firmann geri alnm rn ile ne yapacana karar verme aamasdr ( firma rnleri fiziksel olarak inceler ve yeniden retilmi olan rn stounu gzden geirir ). retici firma deposuna gelen iade rnler, saylr ve depo kabul sahasna alnr. Ara ofrnden rnn irsaliyesi alnr. ade gelen bu rnlerin isimleri, arlklar ve para adetleri tespit edilip, grnm kontrolleri yaplr.

41

ade irsaliyesinde yazl olan mallarn miktar ile iade gelen rn miktar ayn ise rnler gnderici firmann deposuna teslim alnr. ade gelen miktar ile iade irsaliyesinde yazl olan miktar arasnda fark tespit edilirse iadeyi yapan kiiye bilgi verilip, gerekli dzeltmelerin yaplmas istenir. ade gelen rn kolilerinin zerine iade gelmitir etiketi yaptrlr. Sevkiyat sonras iade gelen belgeler zerinden sevkiyatn doruluu gzden geirilerek sistemdeki malzeme teslim bilgileri doldurulur ve rnlerin depoya girii salanr.

3.1.6. RN YENLEME
ade rn sreci, kullanlm ya da hatal rnlerin son kullancdan reticiye doru akn ierir. rn bu sre ierisinde reticiye dndnde bunu tekrar kazanabilmek iin reticinin uygulayaca birka aktivite vardr. Lojistikte iade rn geri kazanm ( yenileme ) aktiviteleri ekil 2.4 de sreler baznda gsterilmektedir. Geri kazanm aktivitelerinin tm, rnlerin toplanmas, yeniden ilenmesi ve yeniden datlmas aamalarn ierir. Asl farkllk yeniden ileme aamasnda kendini gsterir. 3.1.6.1. Tamir Tamiratn amac, geri dnm kullanlm rn yeniden alr ya da kullanlabilir hale getirmektir. Tamir edilmi rnn kalitesi genellikle yeni rn kalitesine gre biraz daha dktr. rnn tamirat ilemi, krlm veya bozulmu paralarn tamiri ve deitirilmesini ierir. Tamirat genellikle olduka snrl dzeyde demontaj(skme, paralara blme) ve montaj gerektirir.

42

ekil 3.2: rn geri kazanm aktiviteleri

3.1.6.2. rn yeniletirme rn yeniletirmenin amac, kullanlm rn, belirlenmi kalite dzeyine getirebilmektir. Kalite standartlar, yeni rnde olduu kadar sk deildir. Kullanlm rn demontaj ile modllerine ayrldktan sonra kritik modller kontrol edilir ve gerekiyorsa deitirilir. Uygun modller yenilenmi rne monte edilir. Bazen rn yenileme srecinde eski modller, teknik olarak daha iyi olan modller ve paralarla deitirilerek, rn gelitirilmesi gerekletirilir. rn yeniletirme, rnn kalitesini arttrr ve rnn mrn uzatr. 3.1.6.3. Yeniden retim Yeniden retimin amac, kullanlm rn yeni rne uygulanan kalite standartlarna uygun hale getirmektir. Kullanlm rn tamamyla demonte edilir, tm modller ve paralar kontrolden geirilir. Anm, eskimi ve teknolojik olarak modas gemi para ve modller yenisi ile deitirilir. Tamir edilebilir para ve modller onarlr ve testten geirilir. Uygun paralar, alt montajlar ve modller monte edilir. Yeniden retim esnasnda da rnde gelitirme salanabilir. 3.1.6.4. rn yamyamlatrma

43

Yukarda bahsedilen tip geri alm aktivitesinde kullanlm rnn byk bir ksm yeniden kullanlmaktadr. Yamyamlatrmada ise rnn sadece ufak bir ksm yeniden kullanlr. Ama, kullanlm rn veya bileenden, kullanlabilir snrl bir dizi parann geri alnmasdr. Bu paralar baka rn veya bileenlerin tamir, yenilenme veya yeniden retiminde kullanlr. 3.1.6.5. Geri dnm Yukarda bahsedilen rn geri alm aktivitelerinde ama, kullanlm rnlerin ve bileenlerin fonksiyonlarnn ve zelliklerinin mmkn olduunca korunmasdr. Geri dnmde ise rn ve bileenlerin zellik ve fonksiyonlar kaybolur. Geri dnmn amac, kullanlm rn ve bileenlerin materyallerinin yeniden kullanlabilmesidir.

3.1.7. STOKLARDAN DME

rnn arzas yenilemeye olanak vermeyecek dzeyde ise bu rn hurdaya ayrlr ve kaytlardan karlmas gerekir. ade alnan mal kullanlamayacak durumda ise o rn sistem tarafndan bloke edilir ve sata sunulmaz. Firmann muhasebe servisi tarafndan kayttan dme teklif ve onay tutana hazrlanarak iade rnn stoktan dme ilemi tamamlanr.

ekil 3.3: Kayttan dme teklif ve onay tutana

3.2. ADE RN SRECNDE OLUMSUZLUKLAR

ade rn sreci, ierdii belirsizlikler sebebi ile tahminler, planlamalar ve kontroller yaplmas daha zor bir ak srecidir. Geri dnen rnn miktar ve zamanlamas hakknda belirsizlikler bulunmakta, dahas firmann rettii her rn iin farkl bir dn oran geerli olmaktadr.

44

 Sevkiyat ve datm srecinde rn ve paketleme kalitesi belirli ve ayndr, bu da tamay kolaylatrr. Ancak, geri dnlerde rnler tam olarak paketlenmemi olabilir. Ayn zamanda, dnen rnler, giden yeni rnler kadar byk miktarlarda olmadndan, bunlar iin tamay kolaylatrc paketlemeler (paletler, konteynerler) kullanlamamaktadr. Paketlemenin olmamas veya dzgn ve bir rnek olmamas, rnn retici firma ve ileyecek personel tarafndan tanmlanmasn da zorlatrmaktadr. Sevkiyat ve datm srecinde maliyetler tanmlanmtr ve belirlidir. Firmann muhasebe sistemi de bu sreteki maliyetleri izleyecek ekilde tanmlanmtr. Fakat iade rn srecinde, maliyetler farkl ekilde ortaya kacaktr. ade rn lojistik sisteminde en nemli maliyetlerden biri, nakliye aktivitelerine ilikin maliyettir. Nakliye miktarnn az olmas, paketlemenin dzgn olmamas, nakliye maliyetlerinin artmasna sebep olur. ade rn lojistik sisteminde srecin izlenmesi, sevkiyat ve datm srecine kyasla daha g olmaktadr. nk firmalarn biliim sistemleri, geri dnleri takip edecek ekilde tasarlanmamtr. Bu da rn gelilerini takip etmeyi zorlatrmakta, ksa dnemli operasyon planlar yaplmasn bile olduka g klmaktadr. Sevkiyat ve datm sreci ile iade rn lojistii arasndaki bu farkllklarn bilinmesi firmalara ve aratrmaclara, uygun iade rn lojistik sistemi tasarlamalarnda kolaylk salayacaktr.

45

UYGULAMALAR
lem Basamaklar
ade rn sreci aamalarnn neler olduunu renerek snfta arkadalarnza anlatnz Mteriden geri bildirimin nasl alndn reniniz ve baka hangi yntemlerle geri bildirim alnabileceini arkadalarnz ile snfta tartnz. rn iade sebeplerinin neler olduunu ve bu rnlerin nasl tespit edileceini renerek farkl sebep ve yntemlerin neler olabileceini snfta arkadalarnzla tartnz. ade rnlere yaplan kontrolleri renerek arkadalarnza snfta anlatnz. Depoya teslim alnan iade rnn, geri kazanm (yenileme) srecindeki aamalarn neler olduunu renerek snfta arkadalarnza anlatnz. rnn stoklardan dlmesi ilemini reniniz.

neriler
lem basamaklarn uygularken faaliyetin ilgili blmlerini yeniden gzden geiriniz. Herhangi bir rnn bayiliini veya satn yapan iletmelerden, iade edilecek rnler iin hangi ilemleri yaptklarn renerek bilgilerinizi pekitiriniz.

46

LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular cevaplandrp faaliyette kazandnz bilgi ve becerileri lnz.

A- OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

Aadaki sorularn doru seeneklerini iaretleyiniz. 1- Aadaki seeneklerden hangisi iade rn sreci ierisinde yer almaz? A) Tutanak hazrlama B) Stoklardan dme C) rn pazarlama D) Geri alm 2- Sevkiyat yaplm bulunan herhangi bir rnn hatal olduu anlaldnda retici firma aadakilerden hangisini uygular? A) Alc rn almsa, kendisine posta yoluyla iade bildirim formu gnderir. B) Lojistik firma ile balant kurarak rnn alcya ulamasn engeller. C) Alc ile temasa geerek, maln aratan indirilip depolanmasn salar. D) Alc ile temasa geerek gerekli yasal ilemleri balatr. 3- retici firmann rn geri alma srecinde hangi standart bilgiye ihtiyac vardr? A) rnn toptan sat fiyat C) Yeniden ilenmi rnn pazar durumu B) rnn son kullanma tarihi D) Sevk tarihi ve sresi

4- Aadaki aamalardan hangisi rn kontrol iin doru sralamadr? A) ade irsaliyesi ile karlatrma-depo teslim belgesi-grnm kontrol B) Depoya giri-grnm kontrol-depo teslim belgesi C) Grnm kontrol-iade irsaliyesi ile karlatrma-depo teslim belgesi D) Depo teslim belgesi-grnm kontrol-depoya giri 5- rn yamyamlatrmann amac nedir? A) Eskimi, anm paralar yenisi ile deitirme

47

B) Kullanlm rn veya bileenden, kullanlabilir bir dizi parann geri alnmas C) Kullanlm rn bileenlerinin fonksiyonlarnn ve zelliklerinin mmkn olduunca korunmas D) Kullanlm rn, yeni rne uygulanan kalite standartlarna uygun hale getirmek Aadaki sorularda bo olan blmlere uygun cevab yaznz. 6- Baz durumlarda hatal rnlerin, rn datm srecine girdikten sonra fark edilip, iade alnmasna .. .. . denir. 7- ade rnn geri verilmesi ile ilgili olarak mterinin doldurduu belge ........ .. .. dr. 8- ade gelen rn kolilerinin zerine .. .. etiketi yaptrlr. Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz.

DEERLENDRME
Sorulara verdiniz cevaplar ile cevap anahtarnz (deerlendirme kriterleri) karlatrnz, cevaplarnzn tamam doru ise uygulamal teste geiniz. Yanl cevaplarnz iin renme faaliyetinin ilgili blmne dnerek konuyu tekrar ediniz.

48

B. UYGULAMALI TEST
Aada ade rn lemleri ile ilgili uygulamalarda karnza kacak durumlar sralanmtr. rnek bir ade rn lemi uygulamas yapnz. Yaptnz bu uygulamay tabloda bulunan deerlendirme leine gre deerlendiriniz.

SIRA NO 1

GZLEMLENECEK DAVRANILAR ade rn sreci aamalarnn neler olduunu renerek snfta arkadalarnza anlattnz m? Mteriden geri bildirimin nasl alndn reniniz ve baka hangi yntemlerle geri bildirim alnabileceini arkadalarnz ile snfta tarttnz m? rn iade sebeplerinin neler olduunu ve iade rnlerin nasl tespit edileceini renerek farkl sebep ve yntemlerin neler olabileceini snfta arkadalarnzla tarttnz m? ade rnlere yaplan kontrolleri renerek arkadalarnza snfta anlattnz m? Depoya teslim alnan iade rnn, geri kazanm (yenileme) srecindeki aamalarn neler olduunu renerek snfta arkadalarnza anlattnz m? rnn stoklardan dlmesi ilemini rendiniz mi?

EVET

HAYIR

DEERLENDRME:
Yaplan deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarnzn tamam evet ise modl deerlendirmeye geiniz.

49

MODL DEERLENDRME
A-OBJEKTF TESTLER Aadaki sorular doru ve yanl olarak deerlendiriniz 1. (.)l iinde datm lojistii yapacak firmalarnn P1 yetki belgesi alabilmesi iin en az 15 adet datc elemana sahip olunduunun belgelenmesi gerekir. 2. (.)lke genelinde datm lojistii yapacak olan frmalarn P2 yetki belgesi alabilmesi iin kendi adna kayt ve tescil edilmi en az 3 adet kendi adna kaytl 2 tekerlekli olanlar dahil motorlu zmal tata sahip olmas gerekir. 4. (.)Sevk irsaliyesi Satlan maln veya satn alnan maln, tanmas srasnda dzenlenir. 5. (.)Sevk irsaliyesi herhangi bir matbaaya bastrlarak kullanlabilir. Aadaki sorularda bo olan yerleri uygun kelimeler ile doldurunuz. 6. .. .. , firmalar tarafndan retilen mamln eitli sebeplerden dolay, retilmi olduu firma deposuna gnderilen rndr. 7. .. . , firmann geri alnm rn ile ne yapacana karar verme aamasdr. Aadaki sorularn doru seeneklerini iaretleyiniz. 8. Aadakilerden hangisi rn iade sebebi deildir? A) rn geri arma C) Ticari dnler B) Yeniden yaplandrma D) Garanti ve servis dnleri

9. Geri dnm, kullanlm rnn yeniden alr ya da kullanlabilir hale getirilmesi hangi kazanm aktivitesi ierisindedir? A) Tamir B) Yeniden retim C) rn yeniletirme D) rn yamyamlatrma

DEERLENDRME
Sorulara verdiniz cevaplar ile cevap anahtarnz (deerlendirme kriterleri) karlatrnz, cevaplarnz doru ise performans testine geiniz. Yanl cevap verdiyseniz renme faaliyetinin ilgili blmne dnerek konuyu tekrar ediniz.

50

B-MODL YETERLK LME (PERFORMANS TEST) Bu modl ile kazandnz datm szlemesi,alclara teslim,iade rn ilem basamaklarn tekrar yapnz.Bu uygulamay aadaki kriterlere gre deerlendiriniz. Kendinizi kt dzeyde gzlediyseniz(0), zayf dzeyde gzlediyseniz (1), Orta dzeyde gzlediyseniz (2), ve iyi nitelikte gzlediyseniz (3) rakamn altndaki ilgili kutucua X iareti koyunuz. 0 1 2 3 GZLENECEK DAVRANILAR (kt) (zayf) (orta) (iyi) DAITIM SZLEMES A) Yetki belgelerinin trlerini renebilme B)Anlama konularn renebilme C)Depolama srecinde yaplacak ilemleri renebilme D)Genel hkmler ve mali hkmler blmlerindeki konular renebilme E)Szleme formunu doldurabilme ALICILARA TESLM A)Yurtii mal teslm ilemlerini renebilme B)Yurtd teslim ekillerini(Incoterms)renebilme

C)Uluslar aras Ticaret Odasnn faaliyet konularn renebilme D)Yurtd teslim ekillerinin her birinin taraflara ykledii sorumluluklar renebilme
ADE RN

A)ade rn sreci aamalarn renebilme B)Mteriden geri bildirim almay renebilme C) rn iade sebeplerini renebilme D)ade rn tespitini renebilme E)ade rn kontroln renebilme F)ade rn geri kazanm(yenileme) yntemlerini renebilme
TOPLAM PUAN

DEERLENDRME
Yaptnz derecelendirme lei listesindeki davranlar, srasyla uygulayabilmelisiniz. Hangi davrantan 0 ve 1 deer leini iaretlediyseniz o konuyla ilgili faaliyeti tekrar ederek yeterlik testini yeniden yapnz. Tm davranlardan yeterli puan aldysanz bir sonraki modle geiniz.

51

CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET 1N CEVAP ANAHTARI Sorular 12345678910Cevaplar D D Y D Y Yazl zel hkmler Lojistik iletmecisi Szleen Trk Ticaret Kanunu

RENME FAALYET 2N CEVAP ANAHTARI Sorular 123456789101112Cevaplar Y Y Y Y D D Y D Uluslar aras Ticaret Odas Deniz
Satcya

52

RENME FAALYET 3N CEVAP ANAHTARI Sorular 12345678Cevaplar C B C C B rn Geri arma ade rn Tutana ade Gelmitir

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

Sorular 123456789-

Cevaplar Y Y D D Y ade rn rn kontrol B A

53

KAYNAKLAR NERLEN KAYNAKLAR

Lojistik Dergileri Lojistik sektrnde faaliyet gsteren firmalarn internet siteleri Bilgisayar yazlm firmalarnn internet siteleri http://www.kugm.gov.tr/kara.php?komut=yetkibelgeleri

KAYNAKA
http://www.kugm.gov.tr/kara.php?komut=yetkibelgeleri ERDAL, Murat. Metin ANCI, Tamaclk Ynetimi, stanbul, 2003. www.bil-com.com www.nirvanabilgisayar.com www.minerva.com www.diyalog.com www.workcube.com.tr www.bgsis.com www.turcom..com.tr www.elitlojistik.com. www.linkbilisim.com. www.cukurova.edu.tr

54