T.C.

ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
SİVİL HAVACILIK YÜKSEKOKULU
Sivil Hava Ulaştırma İşletmeciliği

HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE
YAKIT YÖNETİMİ

TEZ TASLAĞI

Seyit Ali MÜHİM

SHUİ-4
Eylül-2007
 YAKIT YÖNETİMİ

Giriş

Havayolunun Operasyonel maliyetleri( direkt ve en-direkt)

• Personel giderleri
• Yakıt ve yağ
• Havaalanı ve seyrüsefer
• Uçuş ekibi
• Sigorta
• Bakım maliyetleri
• Amortismanlar
• Yer hizmeti giderleri
• Yolcu hizmeti giderleri
• Promosyon
• Genel yönetim giderleri

Yakıt ve çeşitleri

Jet yakıtları(türbin)

• Jet A ( Amerika)
• Jet B (Kanada,Alaska)
• Jet A-1 (İngiltere)

Alternatif yakıt türler

• Güneş enerjisi
• Likit hidrojen
• Alternatif yakıt türlerinin olumlu ve olumsuz tarafları

Jet Yakıtın çevreye olumsuz etkileri

• Sera etkisi (Global ısınma)

• Asit yağmurları(balıkların ölmesi,ormanların yok olması..)
• Ozon tabakasının delinmesi(Cilt kanseri)

Neden yakıt yönetimi yapılmalıdır?

• Yakıt fiyatlarındaki artış

• Operasyonel Maliyetleri azaltmak

Yakıt Yönetimi Faaliyetleri

1. Uçuş operasyon ve dispeç faaliyetleri

2. Uçuş ekibi faaliyetleri (In-Flight Procedures)
3. Bakım faaliyetleri (Technical Maintanance)
4. Yönetim faaliyetleri

2
 1. Uçuş operasyon ve dispeç faaliyetleri

Ağırlık ve denge

• Yapısal ağırlıklar

• Empty Weight: İçinde kullanılmayan yakıt, çalıştırma sıvıları, hidrolik gibi maddeler bulunan uçağın boş
ağırlığıdır. Uçağın yakıt deposunda uçuşta kullanılamayan Salma diye adlandırdığımız bir bölüm vardır.Bu
bölümde yakıttan ağır pist maddelerin ve suyun bulunduğu bölümdür.Bu ağırlıklar da boş ağırlığa dahil edilir.

• Basic Empty Weight: Uçağı satın alan havayolu şirketi kendi kullanma şartlarına göre uçakta bir takım ilave
ağırlıklar oluşturduğunda ortaya çıkan ağırlıkltır.Örneğin koltuk sayısını arttırma, koltuğun döşemesinde kullanılan
malzemeyi değiştirme, mutfak ekipmanları, emergency araç gereçleri (oksijen tüpleri vb..)

• Operation variable weight: Yolcu miktarı ve uçuş durumuna göre her uçuşta değişebilen araç, gereç ve
malzemenin ağırlığına denir. Örneğin uuşun kısa oluşuna göre yolcuya daha az ikram, servis gereçleri kargo ve
bagaj yükleme malzemeleri ve container sayıları gibi…

• Basic Operational weight: (DRY operating weight): Basic Empty weight’in Operational variable weight e
eklenmesiyle elde edilir.Uçağın iç hat ve dış hat oluşuna göre değişir.İç hatlı uçuşlarda mesafe kısa olduğu için
ikram yapılmaz.Uzun dış hat uçuşlarda ikram yüklenir. İkram malzemelerin ağırlıkları uçak manuellerinde yazar.

• Maksimum Design Zero Fuel Weight: Fabrikasyon ağırlığıdır.Üretici firmanın test edip onaylattığı
ağırlıktır.Uçağın manuelinde yazar.Yapısal ağırlık limitidir.Bu limitin üstündeki uçak uçuşa kabul edilmez.Uçak
azami taşıma kapasitesine kadar ylcu ve yükünü almış fakat henüz yakıtını almamış yapısal ağırlığıdır.Bu bir limit
değerdir.Kanat taşımayı sağlar.Bu değerden fazlsını kanatlar taşıyamaz.

• Actual zero fuel weight: Yolcu miktarı ve uçuşun durumuna göre her uçuşta değişebilen bir ağırlıktır.Hiçbir zaman
Maksimum design Zero Fuel Weight’i geçemez.

• Max. Design taxi weight: (Max Ramp weight): Fabrikasyon ağırlığıdır.Üretici firmanın test edip onaylattığı
ağırlıktır.Uçağın manuelinde yazar.Uçak motorunun çalıştırılmasıyla apronda itilerek ya da çekilerek yer
hareketlerindeki maksimum ağırlığıdır.

• Maksimum Design Take-off weight: Fabrikasyon ağırlığıdır.Üretici firmanın test edip onaylattığı ağırlıktır.Uçağın
manuelinde yazar.Bu değerin üstündeki bir uçak kaptan tarafından uçuşa kabul edilmeyebilir.Kaptan bagaj
boşatma ister.

• Max operataional take-off weight: Herhangi bir teknik sebeple veya kalkış yapılacak pistin şartları sebebiyle,
azaltılmak zorunda kalınmış Mak. Design take off weight tir.

• Max. Design Landing Weight: Yapısaldır.Uçağın yapımcısı Maksimum desing Take- off weighti test ettirirken
uçağın taşıma kapasitesini yüksek göstermek için yakıt yükünün bir kısmının uçuş esnasında harcanacağını göz
önüne alarak bu ağırlığı onaylatırır.Bu arada acil inişte yakıt boşaltma yapılır.

Bazı Formuller
Basic Empty weight + crew+pantry = Dry Operating Weight
Dry Operating Weight + Take off fuel= Operating Weight
Dry Operating Weight + Total Traffic load = Zero Fuel Weight
Zero Fuel Weight + Take off Fuel = Take off Weight
Take off Weight - Trip Fuel = Landing Weight
Total Traffic Load = Total Passenger Weight + Transit baggage+ Baggage+Cargo+ Mail
Take off fuel = Trip Fuel + Taxi Fuel

Not :Actual değerler maksimum değerleri geçemez.

• Ağırlık Merkezi ve yönetimi(Center of Gravity)

3
 • Kalkış Ağırlığı (Take-off weight)= Dry operating wight+ yolcu ve
yük(payload)+yakıt – overload etkisi
• Dry operating weight i, ne kadar düşürürsek zero fuel weight de o kadar düşer

• Yakıt
Yakıt tanımlamaları

• Seyehat yakıtı (Kalkış yakıtı + Seyrüsefer + İniş yakıtı)-(Trip Fuel)

• Taksi yakıtı ( taksi ve motor çalışma süresi dahildir)
• Bekleme uçuşu yakıtı (Holding Fuel)
• Reserve yakıt
•
-Alternatif yakıt
-Tedbir yakıtı(Contingency Fuel)
- Depo yakıtı(Tankering Fuel)
- Ek yakıt(Additional Fuel)
-Ekstra yakıt

• Minimum uçuş planı yakıtı (Seyehat yakıtı + Bekleme uçuş yakıtı + Alternatif yakıt + Tedbir yakıtı )
• Uçuş plan yakıtı ( Minimum uçuş planı yakıtı + Ekstra yakıt )
• Minimum blok yakıt ( Uçuş planı yakıtı + Taksi yakıtı )
• Blok yakıt ( Minumum blok yakıt + Ekstra yakıt )

Planlama (OCC Dispatcher)

• İniş ağırlığı- Uçağın boş ağırlığında bir takım değişiklikler yapılır.

• Yakıt reservi

• Uluslar arası düzenlemeler ( ICAO, FAA, JAA )

• Yedek meydan seçimi (FMC)
• Re-Dispatch ve Re-clearance teknikleri
• Rezervlerdeki şirket politikaları
• Tedbir yakıtı

• Uçak yüklemesi

• Depo yakıtı (Tankering fuel)

• Varış istasyonundaki veya çıkış istasyonundaki yakıt fiyat farklılıkları

• Maliyet hesaplama
•
- Varsayılan yüzdelik yakıt tüketimi etkisi
- Başa baş fiyat oranı yönetimi
- Tankerin maliyet oranı yöntemi

• Uçuş planında yakıt yönetimi

• Uçuş seviyesi seçimi-( FMS, pilot,dispeç)

• Hız seçimi- (FMS, pilot, dispeç)

4
• Yol seçimi (hat)-(FMS , pilot ve dispeç)

2. Uçuş ekibi faaliyetleri (In-Flight Procedures)

• Motor çalıştırma

• A.P.U. uygulaması

• Taksi

• Kalkış ve ilk tırmanış aşaması

• Konfigürasyon (Flap ayarı) Not: Düşük flap ayarı yakıt korunumu sağlar
• Bleeds
• Hız
• Flex thrust
• Gürültü kısıtlı uçuş yolları
• Course reversal

• Düz uçuş(Cruise)- ( FMS Geliştirme )

• irtifa seçimi
• Optimum Rüzgar etkisi
• Hız seçimi
• Yönetim modu

• Alçalma (Descent)

• Geçiş irtifasına kadar sabit bir Mach sayısı

• 10,000ft’e alçalana kadar sabit bir IAS(indicated air speed) muhafaza edilir.
• Uçak iniş için yavaşlayana kadar, 10000ft altına 250 kt’lık IAS muhafaza edilir.

• Bekleme(Holding)

• Yeşil hat hız oranı

• Flap ayarı
• Lineer holding ( doğrusal bekleme )

• Son yaklaşma ( Approaching)

• Fms ile aletli veya aletsiz yaklaşma

• Yavaşlayarak yaklaşma (decelerated approach)-Gürültü

5
 • Verimlilik takibi (Performace Monitoring)

3. Bakım faaliyetleri

• Verimlilik (Performance)

• Motor bakımı
• Sistem bakımı
• Aerodynamic Exellence (Çatkı Bakımı (Airframe Maintenance)

• Uçuş kontrol donanımı

• Aerodynamik sızıntı ve kapaklar
• OEW kontrolü (operating empty weight)
• Motor bakımı
• Alet kalibrasyonu
• Dış yüzey rütuşu

4. Yönetim faaliyetleri

• Yakıt alım politikaları

Risk yönetim teknikleri (Hedging sistemi)

• Plain Vanilla swap

• Diferansiyel takas ve taban risk
• Satın alma opsiyonu
• Collars,including zero-cost and Premium collars
• Vadeli ve vadesiz sözleşmeler

• Yönetim kararları

Bazı havayollarının yönetim faaliyetleri

• Soutwest airlines
• Swiss airlines vb…

ANKET: Türkiye’de bulunan havayollarına yakıt yönetimi hakkında sorular

hazırlayarak anket düzenleme.

-Hangi havayolları tam anlamıyla yakıt yönetimi uygulayor ve benzeri

sorular.

6
7