Ung Suat Va Bien Dang Khi Han

Van Phong: 69 Nguyen Thi, Phng 13, Quan 5, TP.HCM - Tel : 08.9506618 - Fax: 08.
9506617
R
Nha May: E4/ 48 Quoc Lo 1A -P. Bnh Tr ong B, Q.Bnh Tan - TPHCM - Tel: 08.8760427 - Fax: 08.7507673 Email: Kim-metal@hcm.vnn.vn Website: www.kimtingroup.com
CHNG 1: TNG QUAN V NG SUT V BIN DNG HN 1.1_ Gii thiu l thuyt ng sut v bin dng hn. 1.2_Phn loi ng sut v bin dng hn. 1.3_Tm hiu mt s nguyn nhn gy ng sut v bin dng hn. 1.4_Gii thiu trng nhit khi hn. 1.1. L thuyt ng sut v bin dng hn v ngha ca n. Khi hn: cc phn t ca kt cu hn b nung khng ng u ti nhit cao gy nn ng sut v bin dng. Tu theo mc truyn nhit v cn bng nhit , xy ra s thay i ng sut v bin dng mt cch lin tc ti cc im khc nhau ca cc chi tit c hn (ni cch khc: s thay i ca cc trng ng sut v bin dng). So vi trng nhit , cc trng ng sut v bin dng khng hon ton mt i sau khi hn, tc l qu trnh hnh thnh ng sut v bin dng khng phi l cc qu trnh c th o ngc c(ta gi l ng sut v bin dng cn li trong vt hn sau khi hn l ng sut v bin dng d). ngha ca vic nghin cu qu trnh hnh thnh ng sut v bin dng hn. 1. nh gi xc sut c vt nt khi ch to kt cu.
2. xc nh trng ng sut d nhm nh gi kh nng lm vic ca kt cu (lin quan n bn cng ngh).
3. gii quyt cc vn lin quan n chnh xc trong ch to kt cu hn (tng ng bn s dng). Cc vn ni trn hi c cc cch tip cn khc nhau. ad1: Phi phn tch cc hin tng trong vng nhit cao xung quanh ngun nhit hn. iu ny i hi cch t vn mt cch tng qut v phc tp nht. ad2: xc nh trng ng sut v bin dng d, khi xem xt qu trnh nung khi hn ngi ta a ra cc gi thit n gin ho v ngun nhit hn v v tnh cht ca kim loi (l tng ho chng). ad3: Cc s tnh ton cn c n gin ho hn na (V d: b qua cc c trng ca trng thi ng sut khi bt u v kt thc mi hn nu n di) ni dung ch yu m ta cp ti. Vn bin dng d nh hng tiu cc n qu trnh ch to kt cu v cht lng ca n. Trong nhiu trng hp, ta phi kh n (loi b) thng qua nhiu bin php nh: - C qui trnh cng ngh lp ghp v hn ng - Chn ch hn hp l - To bin dng ngc s b, v.v. Nh vy mi c th khng ch c bin dng d trong phm vi cho php. S bin i hnh dng v kch thc ca vt trong nhiu trng hp c nh hng tiu cc n cht lng s dng chng. V d cc kt cu dng tr b cong cn lm xut hin thm ng sut un b sung.
Khuyt tt v phng php kim tra
1/9
Van Phong: 69 Nguyen Thi, Phng 13, Quan 5, TP.HCM - Tel : 08.9506618 - Fax: 08.9506617
R
V vy vn l phi xc nh c bin dng d, nh hng ca n ti kh nng lm vic ca kt cu, a ra c cc bin php tng chnh xc khi hn ch to chng. iu ny c ngha quan trng i vi cc khu thit k v ch to kt cu hn. Vn ng sut v bin dng hn c nghin cu cch y 70 nm. Ngy nay l thuyt ng sut v bin dng hn l mt nhnh ng dng ca l thuyt ng sut nhit. L thuyt ng sut bin dng hn c hai hng: 1. Hon thin cc phng php tnh gn ng dnh cho k s, gii quyt cc vn v mt chnh xc trong ch to kt cu hn. 2. a ra cc gii php tnh ton cht ch hn na trong vic gii bi ton bin dng do-nhit vi s kt hp s dng cc thnh tu mi nht ca l thuyt tnh ton (my tnh in t) nhm nghin cu ton din hn cc qu trnh c-nhit khi hn (dnh cho gii nghin cu). 1.2_Phn loi ng sut v bin dng ng sut hnh thnh trong qu trnh hn thuc loi ng sut ring. nh ngha ng sut ring: l ng sut tn ti trong kt cu khi khng c ngoi lc tc ng vo kt cu. (Cc tn gi khc ca ng sut ring: ni ng sut, ng sut ban u, ng sut d). Chng xut hin khi ch to kt cu: cn, ct, mi, un, hn v.v. Phn loi ng sut ring hn (Hnh 1-1). -Theo phm vi tc ng: +ng sut loi 1: nu n tc ng v cn bng trong phm vi c kch thc ca vt hoc tng phn (chi tit) ca n. y l i tng nghin cu ca chng ta. +ng sut loi 2: nu n tc ng v cn bng trong pham vi mt hoc mt s ht tinh th. Cn c gi l ng sut t vi (ng sut loi 1: ng sut th i). Khc ng sut loi 1, chng khng c hng xc nh so vi trc ca vt hn. +ng sut loi 3: nu n tc ng gia cc phn t ca mng tinh th kim loi (ng sut t vi). Chng cng khng c hng xc nh so vi trc ca vt hn hoc mi hn. +Ch thch: Vi ng sut ring loi 1: vt liu c coi l ng hng. Vi ng sut ring loi 2: vt liu khng ng hng. ng sut hn c lit vo loi ng sut ring th i (tc l ng sut loi 1). - Theo hng phn b trong khng gian: + ng sut mt chiu (cc chi tit dng thanh). + ng sut hai chiu (phng): cc chi tit dng tm v v. + ng sut ba chiu (khng gian): cc chi tit c c ba chiu kch thc. Gi thit y l c th so snh c gi tr cc thnh phn ng sut vi nhau. -Theo thi gian tn ti:
2/9
R
+ ng sut tc thi: ch tn ti trong qung thi gian nht nh ca qu trnh nung ngui (ng sut nhit). + ng sut d: tn ti c sau khi vt hn ngui hon ton. - Theo hng tc ng so vi trc mi hn: + ng sut dc: song song vi trc mi hn. + ng sut ngang: c hng vung gc vi trc mi hn. Ch thch v ng sut ring loi 1: 1. V ng sut ring tn ti trong vt khi khng c ngoi lc (ti trng bn ngoi) n phi t cn bng trong vt. V vy, bt k n c trng phn b ca n, ng sut ring trong tit din bt k ca vt, bao gi cng cn bng v mt lc v mmen (iu kin cn bng tnh). V d xt tit din vung gc vi trc x: (1.1) x .dF =0; y . y.dF =0; x .z.dF =0
F F F
trong : x-ng sut php tuyn ti im c ta (y,z) nm trn tit din F. 2._ C th chia ng sut ring loi 1 thnh: a) ng sut tc ng (bng ng sut s cp) v b) ng sut phn khng (bng ng sut th cp) ad a): xut hin trong vng kim loi c nung, ni xy ra bin dng do nn cc th kim loi khi nung bi ngun nhit hn. Sau khi ngui, trong cc th s xut hin ng sut tc ng d ko. ad b): xut hin ti cc vng ln cn vi vng b nung nng, chng chng li bin dng t do ca vng b nung nng. Chng xut hin ng thi vi ng sut tc ng v to cng vi ng sut tc ng mt h thng trng thi cn bng lc khp kn. Nu c ngoi lin kt (ngoi lc) th cn c c ng sut phn khng do ngoi lin kt. (Hnh 1-2)
a) b) Hnh 1-2
c)
d)
3/9
R
Phn loi bin dng hn: - bin dng hn kh phn loi hn v ngay c vi vt hn n gin, bin dng c th rt phc tp. - Lm r v mt s khi nim: th d v mt thanh chu lc ko (Hnh 1_3).
L
0
Ux1
1
Ux2 L+ L
Hnh 1-3
+ Di tc ng ca lc ko dc trc P, im 1 c chuyn v ux1 so vi im c nh O. im 2 cng c chuyn v ux2. + Chiu di on gia 1 v 2 l L, di tc dng ca lc P, tng thm mt gi tr L. + nh ngha bin dng x =
L u x 2 u x1 = . Trong trng hp tng qut: L L
L0
x= lim
L = L
u x u x = x x 0 x lim
(1.2)
+ Ta thy chuyn v c th nguyn l chiu di, bin dng l i lng khng th nguyn. + Trong l thuyt ng sut bin dng hn, i khi ngi ta khng phn bit r nh vy v trn thc t khi ni n bin dng, ngi ta hm c bin dng ring, ln chuyn v (v d vng, gc quay, v.v.). - Phn loi bin dng hn theo thi gian tn ti (Hnh 1-4) + Tc thi + D - Phn loi bin dng hn theo hng tc ng: + Dc: bin dng song song vi trc mi hn + Ngang: bin dng vung gc vi trc hn - Phn loi bin dng hn (tc thi hoc d) theo phm vi tc ng trong kt cu: + Bin dng ton phn: l bin dng gy nn s bin i hnh dng v kch thc ca ton b phn t hoc ton b kt cu (Hnh 1-4a). l s thay i kch thc cc chiu (di, rng, cao) ca kt cu v s un cong trc ca n theo hng dc v ngang (so vi trc mi hn).
4/9
R
+ Bin dng cc b (Hnh 1-4b,c,d,e,f): ch tn ti trong cc phn t ring bit ca kt cu. l bin dng ca cc phn t do chng b mt n nh v bin dng gc (hnh mi nh, ln sng ).
f B- B
L- L
H H
b) c) d)
a)
e)
H nh 1-4
f)
1.3_Nguyn nhn pht sinh bin dng v ng sut hn 1.S phn b khng ng u ca bin dng khng do 2.Do nh hng ca lc t bn ngoi khi hn 3.Do thay i v cu trc kim loi khi hn ad1: Nguyn nhn do s phn b khng ng u ca bin dng khng do. - bin dng khng do c th l bin dng n hi hoc bin dng nhit (khi hn). Xt mt tm mng c nung nng dc trc x (Hnh 1-5).
y y
x O
b)
x ( d )
a)
K hi nung
c)
K hi ngui
d)
H nh 1- 5
5/9
R
- Tm c coi nh gm cc di kim loi (a). - Do nhit phn b khng ng u (b), s dn n nhit t do ca cc di cng khc nhau. - Gi s cc di ny c th t do thay i chiu di, dn di t do ca mi di s l: L=.T.l (1.3) T_nhit trung bnh ca di . _h s dn n nhit ca vt liu ca di l_chiu di ban u ca di. - Trn thc t: cc di lin kt vi nhau, s xy ra s phn bc nh trn hnh (a). Cc di b nung t hn (nm xa ng x) s d cc di b nung nhiu hn. - Gi thit v tit din phng c p dng, bin dng dc thc t ca cc di l nh nhau (lo). - S khc nhau gia gi tr dn n nhit t do v dn n nhit thc t ca cc di kim loi dc: nguyn nhn xut hin ni lc v hnh thnh trng thi ng sut trong tm. - Trong qu trnh nung nng: cc di b nung nng vi l > lo s b nn, cc di b nung nng vi l < lo s b ko (hnh c). Thc t khi hn: cc di ln cn mi hn s b bin dng do nn. - Khi ngui: nhit trong tm gim, ko theo s co ca cc di. Bin dng co dc nhng di tri qua nhit cao nht v tng chu bin dng do nn (khi nung) s ln nht. Tuy nhin xut pht t gi thit v tit din phng, bin dng co dc thc t ca tt c cc di phi nh nhau. V vy, sau khi tm ngui hon ton, phn kim loi tng co l > lo (khi nung) s chu ko. Cc phn cn li (l < lo khi nung) s chu nn (v phi chng li s co dc t do ca cc di kia). - M rng: v mt ton hc, c th biu din trng hp ny nh sau: z=0: gi thit (v tm mng). x='x+x"; y='y+y"; xy='xy+"xy (1.4) trong x, y, xy: cc thnh phn ca bin dng ton phn. 'x, 'y, 'xy: cc thnh phn n hi ca bin dng. x", y", "xy: cc thnh phn khng n hi ca bin dng.
1 E 1 'y= ( y . x ) E 1 ' xy = . xy G
'x= ( x . y )
(1.5)
x"=y"=.T (1.6) " xy=0 T: chnh lch nhit so vi nhit ban u. ng sut tha mn iu kin cn bng:
6/9
R
y xy x xy + + = 0 v =0 x y y x
(1.7)
bin dng ton phn tha mn iu kin:

' " ' " 2 x 2 y 2 xy 2 x 2 " 2 xy y + 2 + + =0 xy y 2 xy x 2 x 2 y
(1.8).
ng sut d tn ti khi:
" " 2 x 2 " 2 xy y R=- 2 + 2 0 xy x y
(1.9)
Nu bin dng khng n hi l hm tuyn tnh ca v tr: x"=a+bx+dy. y"=e+fx+gy. (1.10) " xy=k+lx+my. th R=0 lc s khng xut hin ng sut d. ad2: Do nh hng ca ngoi lc: - Xt trng hp trn hnh 1.6: Ba thanh thp cacbon ging nhau b kp cht t hai pha.
MPd 250 E 170 A 430 D 540 C 545 B' a) -250 B 170 b) Hnh 1-6 600 T
- Thanh th hai c nung u, thanh 1 v 3 khng thay i nhit . Sau thanh 2 c lm ngui ti nhit bnh thng. - V thanh 1 v 3 ngn bin dng nhit ca thanh 2, ng sut trong chng bao gi cng bng 1/2 ng sut ca thanh 2 nhng c du ngc li. - S thay i ng sut trong thanh 2 c biu din trn hnh 1-6.b: + Khi nung, v khng th dn c, ng sut ca n thay i theo ng AB. im B l gii hn chy nn ti nhit (1700C) + ng BC: ng gii hn chy nn cho (170595)0C v cng l gii hn ng sut thanh gia.
7/9
R
+ Khi nhit gim t 5950C, thanh 2 tr v trng thi n hi ng sut nn gim nhanh (CD) v i du, t ti gii hn chy ko im DC (4300C). + Sau ng sut trong n b gii hn cc nhit theo ng DE. + ng EB': ng sut d cng ln, bng ng sut chy (gii hn chy) cho 200C, xut hin thanh 2, cho mi nhit cao hn 3150C. ad3: Do s thay i pha: Mt s kim loi: thp hp kim thp, hp kim Titan v.v. c thay i cu trc pha khi nhit thay i (v d ti vng nh hng nhit), km theo s thay i th tch (v d s xut hin Martenzit), to nn ng sut trong kim loi. 1.4_Trng nhit khi hn Nh ni phn trc ng sut v bin dng hn xut hin do ba nguyn nhn m u lin quan n s thay i nhit khng ng u trong vt hn bi c vic s dng ngun nhit hn c mc tp trung cao (h quang). Ni cch khc, s truyn nhit hay l trng thi nhit l nguyn nhn su xa nht ng sut v bin dng hn (ngoi ra cn c cc yu t khc nh trng thi ng sut ca kim loi trc khi hn). Vn l ta bit d on trc (bng tnh ton) s truyn nhit vi chnh xc nh th no c th gii cc bi ton v ng sut v bin dng hn. Trng nhit v phng trnh truyn nhit - Trng nhit : tp hp cc im vi cc nhit tng ng. N c biu din thng qua cc ng ng nhit v mt ng nhit (nhng im c cng nhit ) Hnh 1-7.
T1 = const ng ( mt ) ng nhit ngun nhit
T2 = const
- Phng trnh truyn nhit c bn trong vt rn, cho php tnh trng nhit l phng trnh Rosenthat, cn gi l phng trnh vi phn cho truyn nhit Fourrier:
T T T T =W+ + + (1.11) y z z t x x y 2 2 2 2T 2T 2T T T T =W+ 2 + 2 + 2 + + + y z T x y z x
Hnh 1- 7
trong : _khi lng ring kim loi (g/cm3)

8/9
R
c_nhit dung ca kim loi (cal/g. 0 C ) _h s truyn nhit ca kim loi (cal/cm.s. 0 C ) T_nhit ( 0 C) t_thi gian (s) W_cng ngun nhit ( 0 C.cal/s.cm3) - Nu gi thit =const khi nhit thay i (s thc =f(t) c thay i), tc l phng trnh (1.12) c dng tuyn tnh: c
2T 2T 2T T = W+ 2 + 2 + 2 t y z x
=0 th
(1.13)
-Nu ngun nhit c gi thit khng b hao tn th ti phn t xt ti, W=0, tc l

2T 2T 2T T =a 2 + 2 + 2 t y z x
(1.14)
trong a=
: h s truyn nhit (cm2/s) c

=0, (v d , , c, a) hoc bng T
- trnh cc phc tp trong vic gii phng trnh (1.12) ngi ta gi thit: + Cc tnh cht nhit ca kim loi khng thay i:
gi tr ban u hay gi tr trung bnh ca chng trong khong nhit xt ti. + Nh vy ta s ch phi gii phng trnh (1.13) hoc (1.14). + C nhiu cch gii, nhng ph bin nht l phng php ngun nhit (Rykalin). + lm c s cho vic tnh ng sut v bin dng hn, ta ch xt mt s ni dung sau: Trng nhit khi hn tm mng. Trng nhit khi hn tm rt dy (vt bn v hn). Trng nhit khi hn tm dy (hu hn), trng hp trung gian. Xc nh tc ngui ca kim loi khi hn. S thay i c tnh ca kim loi khi hn. Trng nhit khi hn tm mng - nh ngha tm mng: l chi tit dng tm m khi hn mt lt th s phn b nhit theo chiu dy ca n c coi l ng u Tz(xo,yo)=const. - Vi thp cacbon thp, c th coi tm mng l tm c chiu dy <20 mm. - Ta s kho st 3 trng hp: + Ngun nhit di ng, + Ngun nhit ng yn, + Ngun nhit di ng vi tc ln. - Ngun nhit di ng: + Gi s ta nung nng mt tm mng. Hnh 1-8, theo ng x-x vi tc v>0. Khi nim:
9/9
R
+ Khi c ngun nhit tc ng, nhit cc im trong tm tng ln, hnh dng ca trng nhit thay i lin tc. Ta gi l trng nhit khng n nh. + Sau mt thi gian nht nh, nhit ca cc im t ti gii hn nht nh v khng thay i na, tc l ti mi im kho st, lng nhit do ngun nhit cp vo s bng lng nhit ta ra xung quanh; ta gi trng nhit nh vy l trng n nh. + Khi hn h quang, trng nhit n nh xut hin kh nhanh (vi giy n vi pht). + V ngun nhit di ng (v>0) nn trng nhit cng chuyn ng cng vi n. So vi tm ngun nhit th trng nhit l n nh. Nhng so vi im c nh bt k ca tm th trng nhit khng n nh (lin h: xe cu ha r ci. Nu ngi trn xe, ta nghe ting r to nh nhau mi thi im. Nhng nu ngi trong nh, lc ting r to nht l lc xe chy qua cng nh ta, lc u hi nh, to dn, to nht lc qua cng, ri nh dn lc xe chy xa). Ta gi trng nhit nh vy l trng nhit gi n nh, chuyn ng vi vn tc v cng vi tm ngun nhit. + Khi hn cc tm mng, ta coi tt c cc lng nhit ca ngun nhit c truyn i t ' OO (Hnh 1-8d) v nh kim loi c kh nng dn nhit m cc lp kim loi ln cn c dn dn nung nng. S truyn nhit nh vy c gi l s ngun nhit ng. Gi thit km theo n l trng nhit trong tm l trng nhit phng (ta x,y l ), c biu din bng cc mt tr ng nhit khp kn vi cc ng sinh c ln bng chiu dy tm (Hnh 1-8a)_ trn b mt tm l cc ng ng nhit khp kn v b ko di v pha sau ngun nhit, b st li pha trc ngun nhit. iu ny th hin s chnh lch nhit rt ln gia cc im gn nhau pha trc ngun nhit (Hnh 1-8c). S chnh lch cng th hin tng i r theo chiu y-y (Hnh 1-8b): v pha sau ngun nhit, nhit chnh lch t hn so vi pha trc. + Nh vy, trng nhit phng xut hin khi hn ngu ht mt lt sut chiu dy tm (v d hn t ng di lp thuc vi =1620 mm). + Cng thc tnh Rykalin: T(r,x)=
q
2
vx 2a
v2 b + .K 0 r 4a 2 a
(1.15)
Trong : r= x 2 + y 2 : khong cch t im cn kho st n tm ngun nhit (cm). q: cng sut hu ch ca ngun nhit (cal/s) vi h quang hn q=0,24UI. (cal/s)
= 0,70 0,80 hiu sut h quang = 0,75 0,90
- hn h quang tay - hn di lp thuc
v: tc dch chuyn ca ngun nhit theo trc x-x (cm/s). b: h s mt nhit (1/s). b=
2k m , vi km=(cal/ cm2.s. 0 C) l h s mt nhit b mt do bc x. c
K0(U): hm Bessel, vi bin s U=r
v2 b + 2 a 4a
10/9
Tra bng s tay ton cao cp hoc tnh trong Microsoft exel (hm Bessel bc khng loi hai). Khuyt tt v phng php kim tra
R
+Kt lun t cng thc (1.15): a)Nu cng sut ngun nhit cng ln v tc dch chuyn cng nh (q v v), nhit (T) ti im kho st bt k cng ln.
b)Phn ln lng nhit ca h quang tp trung xung quanh ngun nhit (tc l x v r tng th e K0(U) cng nh): U K0(U) 0 0,02 4,02 0,06 2,93 0,1 2,44 0,4 1,11 0,7 0,56 1 0,42 1,2 0,32 1,4 0,24
vx 2a
U K0(U)
1,5 0,13
1,6 0,14
2 0,11
2,4 0,07
3 0,038
4 0,011
6 0,0012
8 0,00015
- Ngun nhit ng yn v=0 + ng ng nhit s l cc ng trn ng tm, c tm ngun nhit l gc ta . + Gradian nhit v mi pha (x,y) s nh nhau. + Cng thc: T r=
q
2
.K 0 .r
b a
+ Vng tm ngun nhit c nhit cao nht, cng xa cng gim (r tng u tng K0 gim). -Ngun nhit di ng vi tc ln: + Trong trng nhit phng do ngun nhit di ng to ra c im thay i nhit ca cc im trong tm ph thuc vo tc v (Hnh 1-9). Tc cng ln cc ng ng nhit cng b thu hp li, vng kim loi c nung ti nhit cao cng hp. + Khi hn tc ln, vng kim loi c nung nng n nhit cao tp trung thnh mt di hp dc trc Ox. Cc im nm cch trc Ox mt khong nh nhau s c nhit nh nhau. Cng thc: T(y,t)=
q v 4ct
.e
y2 bt 4 at
(1.17)
y_khong cch t trc mi hn Ox (cm). t_thi gian tnh t thi im ngun nhit i qua tit din Oy cha im cn kho st (s). Cng thc ny gip ta xc nh phn b nhit cc tit din Oy v nm pha sau ngun nhit hn. Hn t ng di lp thuc. + Nu trong (1.17), t
dT = 0 , ta c nhit cc i ca cc im, sau khi rt gn v b qua tn tht dt
nhit vo mi trng xung quanh: Tmax=
0,484.q 2.v. . .c. y

2 e
(1.18)
Ch thch: 0,484=
Trng nhit khi hn vt bn v hn - nh ngha vt bn v hn: l nhng tm c chiu dy ln (>50 mm) v c mt ngun nhit im tc dng ln mt b mt gii hn. - L do nh ngha nh vy: + Khi hn, trng nhit l trng khng gian T(x,y,z). + S tnh ton: s ngun nhit im. + Nhit cc im phn b rt khng ng u theo chiu dy tm.
11/9
R
- So snh vi trng hp hn tm mng: + Vi tm mng, hin tng mt nhit b mt c vai tr quan trng. Vi vt bn v hn, nh hng ny khng ng k. + Trong trng nhit khng gian, mc tp trung nhit xung quanh ngun nhit l ln hn so vi trng hp ca trng nhit phng. Hu nh ton b nng lng nhit ca ngun c truyn vo kim loi ca vt bn v hn xut hin sm hn so vi khi hn tm mng. - Cng thc tnh nhit ca im bt k ca trng nhit gi n nh trong vt bn v hn (b qua hin tng mt nhit): T(R,x)=
q 2R
.e
vR vx 2a 2a
(1.19)
trong : x: khong cch t im cn kho st ti tm ngun nhit di ng theo hng hn Ox (cm). R= x 2 + y 2 + z 2 : khong cch t im cn kho st ti tm ngun nhit (cm). v: vn tc di chuyn ca ngun nhit (cm/s). q: cng sut hu ch ca ngun nhit (cal/s). a: h s truyn nhit (cm2/s). - Trn hnh 1-9 l biu din ca trng nhit (ti hn) ni trn trong : a)Trn mt gii hn xOy b)Trong cc tit din vung gc vi trc Oy c)Trong cc tit din vung gc vi trc Ox d)Trn mt phng yoz - Gii thch cng thc (1.19) v hnh 1-9: + Nhit ca mt im bt k ph thuc khng nhng vo khong cch R ca n so vi ngun nhit, m cn c vo v tr ca n so vi mt phng yoz (tc l ta x). + Gradient nhit l ti a pha trc ngun nhit theo hng trc x trong mt phng xOz. - Kt lun rt ra t cng thc (1.19): 1.Khi x=0, nhit ca cc im trn mt phng yoz: T(x=0)=
q 2R q
.e
vR 2a
(1.20)
2.Khi y=0, nhit ca cc im thuc mt phng xoz l: +Ti im x=R nm pha trc ngun nhit (x>0): T(x=R)=
2R q 2R
.e
vR a
(1.21)
+Ti cc im thuc trc x-x v pha sau ngun nhit (x<0): T(x=-R)= (1.22)
3.Vng rng nht c nung nng c Gradient nhit ti thiu nm pha sau ngun nhit di ng. Ti vng ny, nhit ca cc im trn trc x-x khng ph thuc vo vn tc di chuyn ca h quang m ch ph thuc vo khong cch R theo cng thc (1.22) 4.Khi ngun nhit c cng sut ln, di chuyn nhanh, nhit ca cc im ln cn trc Ox l: T(r,t)=
q 2vt
.e
r2 4 at
(1.23)
vi r= y 2 + z 2 : khong cch t im cn kho st n trc x-x t: thi gian tnh t lc ngun nhit i qua tit din y'O'z' cha im cn kho st. T suy ra cng thc tnh nhit cc i ca cc im trong vt hn bn v hn: Tmax=
q e. v.c .r 2
=
2
0,736.q vcr 2
(1.24)
5.Nu ngun nhit ng yn, v=0: Khuyt tt v phng php kim tra
12/9
R
T=
q 2R
(1.25)
cc mt ng nhit s l cc na mt cu ng tm c tm l tm ngun nhit.
Trng nhit khi hn cc tm dy: - Khi nim v tm dy + Khi hn vt bn v hn (chiu dy >50 mm), vng kim loi c nhit cao tp trung xung quanh ngun nhit. Ti cc im xa ngun nhit, nhit tng ln khng ng k. + Khi hn cc tm thp c chiu dy =2050 mm, s phn b nhit trong cc im nm gn ngun nhit khng ging vi trng hp ca nhit phng (tm mng <20 mm) v trng nhit khng gian (vt bn v hn >50 mm) m ta tm hiu. + Vi tm dy, ta phi tnh ton theo s ngun nhit im tc ng ln b mt v chu nh hng ca hin tng mt nhit b mt gii hn. - S truyn nhit trong tm dy khi hn (Hnh 1-10). C th coi tm dy, c ngun nhit im c vn tc v tc ng trn b mt gii hn trn, gm ba vng vi cc c im phn b nhit khc nhau:
O I III
II
Z Hnh 1- 10
ng truyn nhit
+Vng I: (nm st ngun nhit): s phn b nhit v c ba hng x,y,z u nh nhau, ging nh trng hp vt bn v hn. + Vng II: gm cc im nm trn trc z v cch ngun nhit mt khong ln hn. Quy lut phn b nhit khc vi vt bn v hn. + Vng III: cc im nm kh xa trc oz. Nhit ca chng tng i ng u theo chiu dy tm, c s phn b tng t nh khi hn tm mng (trng nhit phng). - Cng thc tnh nhit cho cc im nm trn trc oz: + Ta s dng cng thc ca trng nhit khng gian c kt hp vi h s hiu chnh k:
13/9
R
T(z,0)=k
q 1z
.e
vz 2a
(1.26)
v v 2a
+ H s k biu th t s gia nhit ca im c ta z ca tm dy v cng ca im khi hn vt bn v hn. N ph thuc vo 2 tham s khng th nguyn l
z
. Hnh 1-11. + T hnh 1-11 v cng thc (1-26) ta thy: a) Nhng im nm st ngun nhit (z0) th k1. b) Vn tc v tng
v tng k gim. Nhit ca cc im trn trc oz cng 2a
ging vi trng hp vt bn v hn. c) Vi z= thuc b mt gii hn di ta c trng hp ngoi l.Nhit ti y c th ln hn nhit cc im c cng su trong vt bn v hn n 2 ln hoc hn na (ty vn tc v). - Cng thc tnh nhit ti hn ca tt c cc im khng nm trn trc oz: + Ta s dng cng thc cho trng nhit phng (cng thc 1.15) kt hp vi h s hiu chnh m: T(x,y,z)=m
q 2 .e
vx 2a
.K 0 .(
vr ) 2a
(1.27)
trong K0 (
vr ) _hm Bessel m ta bit trc . 2a v r z , v : 2a
r= x 2 + y 2 _vct bn knh ca cc im xt ti. + Xc nh m (Hnh 1-12) trn c s 3 tham s khng th nguyn a) Mt trc tip b nung z=0. b) Lp kim loi gia z= .
2
c) Mt khng b nung nng z=. + ngha h s m: N biu th tnh tp trung ca ngun nhit. Vi cc im ln cn ngun nhit, nhit cc im thuc b mt trn ln hn nhit cc im tng ng thuc b mt gii hn di. Vi cc im cch xa ngun nhit, gi tr m 1, tc l khng nh hng g n s thay i nhit theo chiu dy. Khi r4 th s chnh lch nhit ca cc b mt trn v di 5%. Tm tt v trng nhit khi hn: - Vi tm mng 20 mm, s tnh ton l ngun nhit ng, trng nhit l trng phng T(x,y) - Vi vt bn v hn 50 mm, s tnh ton l ngun nhit im, trng nhit l trng khng gian T(x,y,z).
14/9
R
- Vi tm dy thuc (20; 50 mm) ta c 2 trng hp: 1.Vi cc im thuc trc oz, s ngun nhit im, trng nhit l trng khng gian, c dng h s hiu chnh k. 2.Vi cc im cn li, dng s ngun nhit ng, trng nhit l trng nhit l trng phng, vi h s hiu chnh m
chng 2: tnh ton ng sut v bin dng dc do co dc gy ra khi hn
2.1_Phng php tnh theo ni lc tc ng (theo lc co). 2.2_Phng php tnh theo bin dng thc. 2.3_ng sut v bin dng dc do co dc gy ra trong lin kt gip mi. Hin cha c mt phng php duy nht tnh ng sut bin dng hn. Hai phng php n gin trong cng nghip l 2.1 v 2.2. Phng php 2.2 c tnh n tch lu lin tc bin dng do trong qu trnh hn. 2.1_Phng php tnh theo ni lc tc ng. C s tnh ton: coi ni lc tc ng (cn gi l lc co) nh l nhng lc tp trung tc ng ln vt hn ti v tr mi hn. Cc cng thc tnh da trn l thuyt n hi v sc bn vt liu. Bn gi thuyt ca phng php: 1) Coi vng tc ng ca lc co (bng vng ni lc tc ng) c ng sut ko dc trc phn b u v bng gii hn chy ca kim loi =T Hnh 2-1.
ni lc phn khng
ni lc tc ng
ni lc phn khng
Ni lc tc ng ng sut tc ng Ni lc phn khng ng sut phn khng

2) cc vng cn li bn cnh, hnh thnh Hnh 2phn khng do s n hi vi lc co, gi l vng ng sut - 1 ni lc phn khng. 3) Vi cc chi tit dng tm c chiu rng nh v trung bnh, ta dng gi thit tit din phng, tc l sau khi bin dng, tit din vn gi nguyn hnh dng, ch thay i kch thc (v d: khng c chuy vnh theo hn z-z). 4) Trong tnh ton, ta s dng cc lin kt gi to vo cc cnh dc ca tm, khi vng ca tm i du (=0). Khng c s tng cng vng ca chi tit, cng khng nh hng n s thay i gi tr vng ng sut tc ng. Gii thch: Hnh 2-2b c th tnh ton c gi tr co dc, ta t cc hn ch gi to ti thi im hnh thnh bin dng do nn, tm chuyn sang trng thi n hi khi ngui (f=0) sao cho n khng b un theo hng ngc li nhng vn c th co dc. Trn thc t khi nung bng ngun nhit hn ln mp tm, do tit dng ngang ca n b nung khng ng u, dn ti vic co dn khc nhau trong tng th, tm b un (Hnh 2-2a), sau f=0 (Hnh 2-2b) v un ngc li khi ngui (Hnh 2-2c). Cn mun tnh n vng, ta vn c th dng mmen un tnh.
15/9
R
a)
f=0 b) Hnh 2 - 2
c)
Trng hp hn p ln mp tm (Hnh 2-3):

v
Hnh 2-3
- y l trng hp tng i n gin, nhng c ngha c bn v n c th p dng cho nhiu lin kt hn (gip mi, ch T) - Ta tm hiu trc ht ng sut v bin dng d xut hin nh th no sau m rng v tnh ton c th. - Khi hn p ln mp tm, do tc ng ca ngun nhit hn, cc di nm gn ngun nhit khng th dn n t do cho ph hp vi trng thi nhit ca chng, do b cc th ln cn gi li. V vy chng s b nn tm b un cong li v pha c ngun nhit (hnh v chm chm). + Tit din 1-1 bt k s quay i mt gc ti v tr 1'-1'. Ta s tm hiu n. + Ti thi im khi ngun nhit cn cch n mt khong no nhit ca cc th trn cng T6000C (kim loi thp b bin dng do). Nhng do khng tng chiu di mt cch t do nn chng b nn. Vng ny cn hp. + Ti thi im khi ngun nhit dch chuyn n tit din 1-1, cc th trn cng b nng chy, vng tip theo b nung n trng thi do. So vi thi im trc, chiu rng ca n tng ln (vng b nn). + Do trng thi do, ng sut ca cc th trn cng gim dn ti khng. Cc th b nn s chuyn dn xung di. + Vng (ca cc th) kim loi di (b nung t hn) s b ko. + Cn vng kim loi mp di s b nn do hin tng un gy ra (Hnh 2-4a). + Khi ngun nhit i khi tit din 1-1, nhit s cn bng dn. Khi nhit gim xung di 6000C, cc th b nung nng cao nht s chuyn dn sang trng thi n hi. Khi T=6000C, ng sut nn trong vng ny gim n khng. vng gim dn trong qu trnh ngui.
16/9
R
1' m x
f br
m x
1'
1 y a)
H nh 2 - 4
b )
c)
+ Qu trnh ngui tip theo: Cc th tng b bin dng do nn ( tng c nhit cao nht) khng th co li mt cch t do nn s b ko (bi chng lin kt vi phn cn li ca tm. Sau khi cn bng nhit trong tit din, trong chng xut hin ng sut ko. Tm b un cong theo hng ngc li (Hnh 2-4b). S phn b ng sut d: Hnh 2-4c, trong 1=T=const, ph hp vi cc gi thit a ra, f l vng d (mt c trng ca bin dng d) v bn l vng ng sut tc ng (ta s tnh sau). - Tnh ton c th cho trng hp hn p ln mp tm (Hnh 2-5).
t
bn
1
L
Hnh 2- 5
+ V ta gi thit c cc hn ch gi to mp nn khng c hin tng un ngang (vn c ng sut un). + ng sut do ni lc dc trc (lc co, ni lc tc ng) sinh ra s to ra nh trn hnh 1. Trong vng ng sut tc ng, ng sut d ti a l T nu bn 0,5h. + Ni lc tc ng d l: P=T.bn. (2.1) + V trong vt, ni lc cn bng, ta c ni lc tc ng bng ni lc phn khng (nhng khc du): (2.2) P=T.bn. = 2.(h-bn).
17/9
R
+ V vy ng sut nn phn khng 2 s l: .b 2 = T n (2.3) h bn +Mmen un do cp ni lc tc ng-ni lc phn khng gy ra s l: P.h M= (2.4) 2 + Nu b qua cc hn ch gi to i, vng d tm do momen ny gy un s l: Ml f= (2.5) 8EJ 1 Ph vi J= h 3 ; M= ; P=T.bn. suy ra 12 2 3 .b .l 2 3. 2 (h b n ).l 2 f= T n 2 = (2.6) 4.E.h 4.E.h 2 + ng sut un s l (Hnh 2-5(2)): 6 Ph 3 T .bn M u= = = (2.7) W 2h 2 h 1 trong W= h 2 6 + Sau khi b qua cc hn ch gi to, ng sut d s nh hnh 3. + Ti hnh 4 l trng hp ca ng sut d khi khng dng cc hn ch gi to, tm c hn p trng thi t do nn ng sut d v vng d c tch ly t t. V vy tt c cc th ca vng ng sut tc ng c ng sut d l T (gii hn chy). + Ti hnh 5 l trng hp c th xy ra khi cc lp kim loi trn cng (mp hn) ngui nhanh v chuyn sang trng thi n hi sm hn so vi cc lp di. V vy cc th ny c ng sut ko d nh hn T, thm ch l ng sut nn. Cc th trn cng, mt khc khi bn ln cng c th b nn do tm b un. - Mt s m rng cho trng hp hn p ln mp tm: 1. Khi bn tng th P,M,f u tng. Chng t ti gi tr cc i khi bn= 0,5h. Lc theo (2.6) ta c: 3 .h.l 2 3 .l 2 f= T 2 = T (2.8) 8.E.h 8.E.h Khi bn> 0,5h th ng sut ko d trong vng bn s nh hn gii hn chy T v s phn khng ca phn cn li ca tm s yu i. Hnh 2-6.
bn/h 0,5 1
Hnh 2 - 6 2. Nu sau khi hn p ta ct dc tm ti vng c chiu rng bn (tch vng bn ra khi vng ng sut phn khng) c hai di u dui thng v khng cn ng sut d na. Di di s tr v kch thc l0 ban u do n hi. Di trn s ngn i mt gi tr so vi l0 l: (Hnh 2-7).
18/9
R
Ln L1
L2
Kch thc Ln : Chung cho c tm sau khi hn , trc khi ct Lo : Trc khi hn
L
Lo
l=l1+l2=
ln + l0 (2.9) E E 3. Nu chiu di ca tm tng i ln (Hnh 2-8) v tc di chuyn ca ngun nhit nh th s thay i vng trong qu trnh hn c c im ln sng. Nhng sau khi hn xong v ngui hon ton, s phn b ng sut v bin dng d trong n vn nh vi cc tm c chiu di nh.
Hnh 2 - 7
Ngui Nung Hnh tnh - Trn y l phng php ni lc tc ng 2 - 8 ng sut v bin dng d cho trng hp hn p ln mp tm. i lng bn chng ta cha bit.
Xc nh vng ng sut tc ng (gi tr bn): - Khi nim vng ng sut tc ng: 1) Vng ng sut tc ng l vng bao gm kim loi mi hn v kim loi c bn nm cnh n, tng chu bin dng do nn khi b nung nng bi ngun nhit hn. 2) C hai phng php xc nh bn l phng php th v phng php tun t xp x. 3) Cc gi thit cho tnh ton gi tr bn: a. ng sut tc ng ko d dc trc l nh nhau trong mi th ca vng ng sut tc ng v bng gii hn chy T vi iu kin l bn< 0,5h. b. Nhit ca cc im cch trc mi hn mt khong (ta y) nh nhau th u nh nhau, tc l ta b qua nh hng ca chiu rng v chiu dy tm. - Phng php th tnh bn:
19/9
R
+ Ta xt Hnh 2-9: mt lin kt hn gip mi t do. Vng ng sut tc ng c chiu rng b0=2bn. + Ta chia bn thnh hai vng b1 v b2. + Vng b1: nm gn ngun nhit hn v bao gm kim loi mi hn v phn kim loi c bn tri qua trng thi bin dng do khi hn (vi thp cacbon nhit ti a ca chng khi hn vt 550600 0 C). + Vng b2: l vng kim loi c bn tri qua trng thi n hi-do khi hn. Nhit ti a ca cc th trong vng ny khi hn khng vt qu 550600 0 C, nhng do b nung khng ng u, chng vn b bin dng do nn.
P/2
bn
ho
b2 b1
h P/2
bo = 2bn bn = b1 + b2 Hnh 2 - 9
+ Cch tnh gi tr vng b1: khi hn vng b1 trng thi nng chy-do. N ph thuc vo nhiu yu t nh: b1=f(q,v,c, ) Trong phn 1, ta bit cch xc nh nhit ti a ca cc im ln cn mi hn (cng thc 1-18). Nu ta thay Tmax=550 0 C (nhit khi thp t ti trng thi do v y=b1, ta c: b 1=
0,484.q 2.v. .c .550
(2.10)
Trong trng hp tng qut, thay v gi tr chiu dy 2 trong cng thc (2.10) ta c gi tr , gi l tng chiu dy truyn nhit (cm) Hnh 2-10. Lc cng thc (2.10) s tr thnh:
b 1=
0,484.q .v.c .550
(2.11)
20/9
R
= 1 + 2
= 1 + 22 1
3 = 1 + 2 2
= 1 + 2 + 3
Hnh 2 - 10
+ Cch tnh gi tr vng b2: Chiu rng b2 ph thuc vo s phn b nhit theo chiu rng lin kt hn cng cng vng ca n. cng vng ca tm c xc nh trn c s momen qun tnh ca tit din ngang v bn ca vt liu. Ni cch khc b2 ph thuc vo T v chiu rng h. Cn s phn b nhit theo tit din ngang ph thuc vo nng lng ring ca ngun nhit q0: q0=
q (cal/cm2) v
(2.12)
l lng nhit m mi cm2 thuc tit din nm dc theo trc mi hn nhn c v chuyn su vo kim loi c bn. Ta c th vit: b2=f(q0,h,T) b2 gim khi T tng v khi q0, h gim. (2.13) b2=k2(h-b1)
trong : h_chiu rng tnh ton ca tm.
k2_h s ph thuc vo q0 v T. H s ny xc nh theo th trn Hnh 2-11.
K2 0,28 0,24 0,20 0,16 0,12 1000 2000 3000 Hnh 2 - 11 1 2
1 : = 2200 kg /cm2 2 : = 2800 kg / cm2
go [ cal /cm2 ]
21/9
R
Khi bit k21 cho thp c gii hn chy T1, ta c th xc nh c k22 cho thp c gii hn chy T2 vi iu kin q01=q02: k22=
k 21 . T 1
T2
(2.14)
Gii thch v chiu rng tnh ton (Hnh 2-12): kim loi khng phi l vt n hi tuyt i nn vi cc tm c chiu rng ln, do lc cc b, s bin dng s b tt dn nu cng xa trc hn. Tc l s bin dng thc t s khng ph hp vi gi thit v tit din phng na. V vy khi tnh ton, ta khng phi ly ton b gi tr chiu rng tm m ch ly gi tr tnh ton ca n nh sau (n chiu rng thc ln hn chiu rng tnh ton):
bo
b n
h= 300350 mm_hn di lpHnh 2 - 12 thuc. h= 250 mm_hn h quang tay. + Tm li: bn=b1+b2. b1=f(q0,c)=f(q,v, c) v q0=
q . v.
b2=f(k2,b1,h) v k2 ch hn (q,v) c, T (tnh cht vt liu) - Phng php tun t xp x tnh bn: + Phng php ny da trn c s l thuyt v s pht trin ng sut nn trong cc th kim loi v l thuyt truyn nhit khi hn + Cng thc tnh: bn=
h h. T 1+ 9,68.q 0 .m
v m= 1- 0,008
2 bn
(2.15)
trong : h- chiu rng tnh ton [cm] q0- nng lng ring [cal/cm2] - tng chiu dy truyn nhit [cm] m_ h s tnh n s tiu hao nng lng do mt nhit b mt Cch tnh: ly trc mt gi tr m= 0,6 0,9 (hoc 0,70,8 ) v thay vo cng thc tnh bn (cng thc 2.15), ta s c bn1. Sau thay bn1 vo cng thc tnh m (trong cng thc 2.15).
ho
22/9
R
Nu gi tr tnh c ca m bng gi tr chn, bn= b1 . Nu khng, ta lp li qu trnh ny cho n khi no trng th thi. Nu b qua hin tng mt nhit b mt, tc l m=1 bn=
h h. T 1+ 9,68.q 0
(2.16)
2.2_Phng php tnh theo bin dng thc c im ca phng php: xc nh cong ca lin kt hn theo bin dng thc ca cc th, c tnh n s tch ly bin dng do lin tc ca chng trong qu trnh nung nng v ngui sau khi hn. Trng hp in hnh_hn p ln mp tm. - Khi hn p ln mp tm, nhit phn b trong tit din ngang c th c biu din nh trn hnh 2-13a. - Gi th cc th dc (theo chiu di, cng tc l theo chiu hn p) khng ph thuc vo nhau, bin dng nhit t do tng i ca chng s l (ti ta y-v tr ca th):
l y l = y = .T y
(2.17)
- Trn thc t, bin dng thc ca mi th kim loi m ta k hiu l y, ph thuc vo s lin kt ca n vi cc th cn li ca tm. - Nu cng nhn gi thuyt v tit din phng, tit din Oy s phi quay n v tr no . - Bin dng thc ca mt th bt k s c xc nh nh sau:
0 + h .y (2.18) h + Gii thch cng thc (xem Hnh 2-13b). Khi xt 2 tam gic ng dng ABC v DEC:
y=0-
AB DE ; AB=h; AC=0+h v 0 c du cng (bin dng ko khi nung) v h c = AC DC
du tr (bin dng co khi nung) Hnh 2-13c. Cho nn AC=0- h DE= y; DC= 0- y. Vy ta c cng thc (2.18). + Trong cng thc (2.18): 0_bin dng thc ca th mp hn. h_ bin dng thc ca th mp ngoi cng di. h_chiu rng ca tm. y_bin dng thc ca th cn kho st, cch hn l y. - Do bin dng nhit t do =f(y) v bin dng thc (ng thng ) ca cc th c gi tr khc nhau (Hnh 2-13b) nn trong tm s xut hin ng sut .
23/9
R
+ T = f(y)
600 500 C o = f(y)
T(y)
D 0
y
E
y
y Y1 A
0 x
h a)
Y2 Y3 - Y
h b) Hnh 2 - 13
y c)
- Ti cc ni m y>y (bin dng nhit ln hn bin dng thc) cc th s b nn khi nung. Nu y<y, cc th tng ng s b ko. - Vy trong mt th y bt k, bin dng tng i l: (2.20) y=y.E=(y-y)E
- V khng c ngoi lc, ni lc trong tit din ang kho st s phi cn bng:
+Ni lc: +Momen:
.dy =0 . y.dy =0
(2.21). (2.22).
Thay (2.20) vo ta c (y y ) Edy =0 hay l:

0
y.dy =
0 0
h
.dy
(2.23)
h h
v (y y ).E. ydy =0 hay l y. y.dy = y . y.dy

0 0 0
(2.24)
+ V phi ca phng trnh (2.23) l bin dng nhit (tng bin dng t do) ca ton b tit din ang kho st ( y hiu l bin dng tng i %). V phi ca (2.24) l tng mmen bin dng nhit ca tit din ny.
+ Cc v tri ca (2.23) v (2.24) l tng bin dng thc v tng mmen bin dng thc c xc nh theo ng thng . - V ta c th bit qui lut phn b nhit nn c th xc nh c tng bin dng nhit F ti tit din c th.
24/9
R
- Cc phng trnh (2.23) v (2.24) cho php xc nh c v tr ng thng , c th (ng sut bin dng th bt k ca tit din). + (h-y3) trn hnh 2-13b, ch c bin dng n hi v th bt k trong y< T (vi T l bin dng tng i tng ng vi T), ng sut trong cc th ca on ny s nh hn T. + on y3-y2: c bin dng n hi T v c bin dng do d v y>T. bin dng do y l d=y- T=(y-y)- T. + on y1-0: nhit ln hn 600 0 C, ch xy ra bin dng do v kim loi vng ny mt tnh n hi. Trong tng th (di) ca on ny s khng cn ng sut v bin dng do tng i s l: (2.25) d=y-y
- Cn c vo , ta trin khai phng trnh (2.21) v (2.22):
+ T phng trnh (2.21):

1 T ( y 2 y1 ) T ( y 3 y 2 ) + (y y ) Edy = 0 2 y3
+ T phng trnh (2.21):
1 2 1 T ( y 2 y1 ) y1 + ( y 0 y1 ) T ( y 3 y 2 ) y 2 + ( y 3 y 2) + (y y ) E. y.dy = 0 2 2 3 y3
h
(2.26)
(2.27) - Ngoi ra, th kim loi nm cch mp hn mt khong y3 c ng sut bng gii hn chy T v khng c bin dng do, tc l: (2.28) (y3-y3)E = -T (nn) - Khi thay cng thc (2.18) vo cc cng thc (2.26), (2.27) v (2.28) v cc gi tr y1, y2 v y = Ty (cc gi tr ny c tnh theo qui lut phn b nhit bit) ta s tm c 0, h v y3. - V vy, s tm c ng sut trong cc th ca vng bin dng n hi l y=y.E=(y-y).E. - tm bin dng do ca cc th trong vng do v vng n hi do ta cng da vo cc gi tr 0, h v y3 va tm c. - cong ca tm c xc nh nh sau: C=
0 h h
(2.29)
- Nh vy, t s cn bng ni lc trong cc tit din ca tm trong cc thi im tng nhit khi nung nng bi ngun nhit hn, ta c th xc nh bin dng do ca cc th.
- Khi qu trnh nung nng kt thc, nhit trong tit din bt u gim. - bin dng do nn do qu trnh nung nng gy ra s nh hng n ng sut v bin dng sau trong qu trnh ngui. - Nu cc th c th thay i t do chiu di khi ngui th cc th tng b bin dng do khi nung nng s phi ngn i mt on bng gi tr ca bin dng do nn. ng cong BD nhit t do khi ngui (k hiu l ') s khc vi ng cong m ta xt khi nung mt gi tr bng ng bin dng do trc kia ca cc th . Tc l: (2.30) '=y-dy
25/9
R
trong dy l bin dng do ca th cch trc mt khong y ti thi im trc lc chng ta kho st qu trnh ngui v c tnh n du ca n. - Trn thc t, cc th c lin quan vi nhau nn ng l xy ra bin dng nhit t do khi ngui ' th chng li c bin dng thc y xc nh bi ng thng . - Khi , theo cc cng thc (2.26) v (2.27) ta xc nh ng thng nh trc, ch khc ch thay v y, ta dng gi tr '=y-dy (tc l ta dng cng thc 2.30). - Khi bit v tr ng thng , ta c th xc nh c bin dng n hi v bin dng do ca th c nhit 600 0 C (ti thi im ngui ang kho st). - Qua ta c th bit c bin dng do d, v d ti thi im T=600 0 C, gi tr bin dng do nn l -d ti mt th no . Trong qu trnh ngui tip theo, s xut hin bin dng do ko l +d. bin dng do d ca th ny ti mt thi im ngui no s l: 0d=-d+d' (2.31)
- Nu nghin cu hng lot thi im trong qu trnh ngui, ta c th xc nh c gi tr bin dng do d ca tng th khi tm ngui hon ton.
- Nh bit c bin dng do d ca tng th nn vi cc cng thc (2.26) v (2.27), ta c th xc nh c v tr ca ng thng ' tng ng. - Qua ta bit c bin dng thc cn d ca tt c cc th cn kho st thuc tit din. Sau c th xc nh vng d v s phn b ng sut d ca tm. u im ca phng php tnh theo bin dng thc 1. C s l thuyt chc chn. 2. Cho php nghin cu t m nhng bin i v lc v th tch trong qu trnh nung v ngui khi hn. 3. chnh xc trong tnh ton ph thuc vo vic xc nh quy lut phn b nhit theo tit din ngang ca lin kt hn tng giai on tnh ton. Nhc im ca phng php tnh theo bin dng thc: c khi lng tnh ton ln, ngay c vi trng hp n gin. Phng php rt gn theo bin dng thc:
-
Phng php ny cho php xc nh bin dng d mt cch gn ng m khng cn tnh ton cng phu mt lot trng thi trung gian trong qu trnh nung v ngui.
- Ta bit l bin dng d ph thuc ch yu vo tng bin dng do nn m phn t tri qua khi hn. - Trong phn ln lin kt hn v ch hn thc t, tng bin dng do nn c quan h tuyn tnh vi nng lng ng ca ngun nhit ( t s gia q/v ) . - Cng thc gn ng xc nh co tng i t ca trc trng tm lin kt hn ( thp ) v cong ca n nh sau: t =
v ak F
26/9
R
C=
v ak . yt J
Vi vak l th tch tng i ca co d ( cm2 ), n ch ph thuc vo bin dng do khi nung. F l tit din ngang ca tm ( cm2 ). yt l khong cch t trc trng tm tit din tm ti trng tm th tch co ( trc mi hn ) (cm). J l mmen qun tnh tit din ngang ca tm ( cm4 ). t = 3,6.10 6. C = 3,6.10 6.
q v.F
( 2.32 ) ( 2.33)
q (cm-1 ) v.J
- T sc bn vt liu ta c cng thc : C=

M , trong M l mmen un. E.J
- Do vng d :
C.l 2 Ml 2 C.E.J .l 2 f= = = 8.E.J 8.E.J 8
f = 3,6.10 6. l = t.dx = t.l

0
l
q.l 2 8.v.J
( cm )
( 2.34)
- Gi tr tuyt i ca co l:
l = 3,6.10 6. l= 3,6.10 6.
q.l 0 v.F
q.l ( cm ) v.F
(2.35)
- Nu ta ch hn p ln mt on l0 < l ca mp tm: - Tng t, ta c th tnh c gc quay ( Hnh 2-14 ) ca mt u tm: = C.l = 3,6.10 6.
q.l 0 . yt v.J
(2.36)
Hnh 2 - 14
27/9
R
- Ch thch: cc cng thc (2.34), (2.35) v (2.36) dng cho cc tm tng i rng khi chiu rng vng bin dng do bs 0,15h, c s dng gi thuyt tit din phng. Phng php rt gn theo bin dng thc, c s dng th: - Trn Hnh 2-15 l th tng i chnh xc xc nh bin dng ( co) tng i t.
K2
t = Vak /F
0,0006 0,0004
0,0002 q /vF {cal /cm-3} 200 400 600
Hnh 2 - 15
- Phn tri ca th l ng thng vi
q 150. v.F
- Vi cc gi tr ln hn 150 (cal/cm3), mi quan h khng cn tuyn tnh na (khi bs> 0,15h). M rng cho phng php tnh theo bin dng thc: - nh ca hai mi hn song song: + Khi mi th hai song song vi mi th nht, ngoi bin dng do mi hn th hai ny gy ra, cn c bin dng do trng thi ng sut sau khi mi hn th nht gy ra. + V d hn p ln mp 1. Sau hn p ln mp i din hai th sau khi ngui, vn cn vng ng vi nh hng ca mi hn th nht. Tc l sau khi mi hn th nht, tit din ngang quay i mt gc . Khi nung bi ngun nhit mi hn hai, gc ny tng ti gi tr +, v mmen chng un ca tit din tm gim i mt phn do cc th dc trng thi do. Nu gi thuyt mi hn hai sau khi ngui cng gy bin dng ging nh mi hn mt gy ra (nhng theo hng ngc li), tc l -, lc bin dng d l: + - = , v tm s b cong theo hng sau khi hn mi hn mt. + Cc cng thc nu trn khng cho php tnh ti nh hng ca nhng mi hn thc hin trc (v khng xt ti trng thi ng sut ban u). - nh hng ca g kp: + Nu trong qu trnh hn p ln mp tm tng i rng, ta kp n gia hai g sao cho n khng un c nhng vn gin v co theo chiu di c th bin dng d sau khi b g kp s nh hn so vi khi khng c g kp. + Nguyn nhn: trong tm khng c g kp, trong qu trnh ngui xy ra bin dng do ko ln hn.
28/9
R
+ Lu : khi vng bin dng do bs > 0,15h th g kp li c th lm tng ch khng gim cong sau khi b g kp. + Nguyn nhn: xut hin vng bin dng do nn rng khi nung. Do khi tm hp, vng bs ln, g kp lm tng bin dng do (tm rng v vng bs nh, g kp lm gim bin dng do). - nh hng ca hn nhiu lp v hn gin on: + Vic xc nh bin dng trong trng hp hn nhiu lp cn xt ti vic cc vng bin dng do ca tng ng hn ph chng ln nhau. c phng php c bit cho nhng trng hp nh vy. Ni chung khi hn hai hoc ba lt th th tch co tng i (v bin dng d) s c xc nh bi ng hn th nht, khi phi dng nng lng ng ln nht. + Khi hn mi hn gc (lin kt ch T) t hai pha chng hn, mi hn th hai ph ln vng ng sut tc ng ca mi hn th nht khng phi hon ton m ch mt phn v bin dng d sau khi hn mi hn th hai s tng. Khi c th tnh ton nh vi mt mi hn c nng lng ng nhiu hn 15 20% (so vi nng lng ng ca tng mi hn 1, 2). +Vi hn gin on, c bit khi ng hn ngn, ch nhit khng n nh. Do co d khng ng u trn chiu di mi hn. cong ca tm s ph thuc vo chiu rng tm. Do ch nhit khng n nh, cn xut hin bin dng do ko d u v cui mi hn. + C th coi ch nhit l n nh, th tch co tng i cho mi hn gin on c xc nh nh sau:
a (2.37) t trong : v'ak_th tch co tng i ca mi hn gin on. a_chiu di on hn. t_bc hn. + Trn thc t, bin dng d cn ph thuc vo c th t thc hin mi hn.
v'ak = vak.
2.3_ng sut v bin dng dc do co dc gy ra trong lin kt gip mi
Hai tm c chiu rng nh nhau (Hnh 2-16):
93
b o
L
- y l trng hpL gip mi hai tm c kch thcL thuyt chiu di l. hn l*h* theo
Hnh 2 - 16
Thc t
29/9
R
- thi im nung nng, cc th c nhit cao hn khng th gin n t do v b lin kt vi cc th ngui hn. Trong cc th nng hn s xut hin ng sut nn dc trc. Chng s nhanh chng t ti gi tr T v gy ra ng sut phn khng 2 cc th ngui hn. - Do nhit tng, trong vng ng sut tc ng bn s xy ra bin dng do nn. Nhit tip tc tng th kim loi c nung nng nht trong vng ng sut tc ng s chuyn sang trng thi do v ng sut nn trong n s mt i. - ng sut nn tc ng cng gim th ng sut phn khng cng gim theo. - Trong qu trnh ngui, phn kim loi tri qua trng thi do (hoc nng chy) s chuyn dn sang trng thi n hi. Nhit cng gim th kim loi cng co li, nhng chng khng th co li mt cch t do v b cc th tng b nung nng t hn (trong qu trnh nung trc ) cn li. - Trong vng ng sut tc ng s xut hin ng sut ko dc trc v lm cho ng sut nn phn khng nn xut hin (trong cc th tng b nung nng t hn). - Saukhi ngui hn, trong vng ng sut tc ng s c ng sut ko T nu b0 0,3h0 (b0 = 2bn; h0 = 2h). Ti cc th cn li s xut hin ng sut nn phn khng dc trc 2. - Ni lc tc ng dc trc s l: P = T.Fc = T.b0. (2.38) trong Fc l tit din vng ng sut tc ng. - Theo iu kin cn bng ni lc: T.Tc = 2(F - Fc) (2.39) vi F = h0. l tit din ngang ca lin kt hn. - V vy: 2 = T .Fc = T .b0 (2.40) F Fc h0 b0 - Trong lin kt ny s khng c hin tng un v ni lc tc ng trng vi trc chnh ca lin kt (M = 0; f = 0). - Bin dng co dc s l:
l =
2
E
.l
(2.41)
Hai tm c chiu rng khc nhau (Hnh 2-17).
L2
bnc
u + 2
bo
L1
bna
u b) Hnh 2 - 17
2 a)
u - 2 c)
- Ta hn gip mi dc chiu di l hai tm. + Tm 1: l*h1*. + Tm 2: l*h2*. + Cho trc h1 > h2.
30/9
R
- Khi hn, vung ng sut tc ng s nm lch so vi trc ca lin kt hn. - Gi s c hn ch gi to trn hai mp dc lin kt th khng c hin tng un v biu ng sut s l nh trn hnh 2-17a. - Ni lc phn khng trong tm 1 v 2 s l: Pa = 2.a.; Pc = 2.c. (2.43) - Theo iu kin cn bng ni lc: P = Pa + Pc T.b0. = 2..(a+c) .b .b 2 = T 0 = T 0 (2.44) a + c h0 b0 - Nh vy c hai mmen Ma v Mc: a + b0 c + b0 Ma = Pa. v Mc = Pc. (2.45) 2 2 - Ma v Mc c hng ngc nhau v khc nhau v gi tr (v a c) - Nu b i hn ch gi to trn 2 mp, s xy ra hin tng un do mmen M gy ra: a + b0 c + b0 2 .a. .(a + b0 ) 2 .c. (c + b0 ) P(a c)h0 M = Ma - Mc = Pa. - Pc. = = 2 2 2 2 2(h0 b0 ) (2.46) - ng sut un (biu b trn hnh 2-17) l: 6.P.h0 .(a c) 3. T .b0 .(a c) M T = = = (2.47) 2 W 2.(h0 b0 ). .h0 h0 .(h0 b0 ) - Khi c th dng biu ng sut d (biu c, Hnh 2-17). Trn thc t, do c s tch ly bin dng dng do nn lin tc trong qu trnh ngui nn biu ng sut d s c dng nh trn hnh 2-18.
Hnh 2 - 18
T
- vng d c tnh theo phng trnh: M .x.(l x) fx = (2.48) 2.E.J vi x l ta ca im nu tnh t mp tri ca lin kt v s l: P.h0 .(a c).l 2 3. T .b0 .(a c).l 2 M .l 2 fx = (2.49) = = 8.E.J 2.(h0 b0 ).8.E.J 4.E.h02 .(h0 b0 ) khi x = 0,5l.
2.4_ng sut v bin dng ngang do co dc gy ra trong mi hn gip mi. Trng hp hn gip mi hai tm rng nh nhau.(hnh 2.19): - Nu sau khi hn, ta ct lin kt dc theo trc ca n th xy ra hin tng un ngang trong mi tm (hnh 2.19b).
31/9
R
- Ta coi chng l hai tm c hn p hai mp. - Do cc lc dc trc trong vng ng sut tc ng bn=0,5bo, mi tm s un cong li sau khi ct. - R rng l trong lin kt hn ny, trng thi dui thng ca n l trng thi cng bc, do lin kt chung ca hai tm gi li.
h b o h o h
/2 bo
a)
Hnh 2 - 19
h
S
= br
b)
- By gi, a cc tm ny tr li trng thi dui thng nh trc khi ct, cn c lc ngang S m men un do n gy ra c th cn bng vi m men un do ni lc tc ng gy ra sau khi ct. - Nh vy, trc khi ct, cc lc ngang S sinh ra ng sut ngang c hng vung gc vi trc mi hn. - Tm li, khi hn gip mi tm do tc ng ca ni lc tc ng, trong vng ng sut tc ng s xut hin lc ngang S vung gc vi trc mi hn. Nhng lc ny gy ra ng sut ngang. - Ta th tm c trng phn b ng sut ngang do co dc mi hn gy ra. + Ta theo di chuyn v ngang (theo hng vung gc vi trc mi hn) ca cc im ca mi hn khi chng chuyn t trng thi thng sau khi hn sang trng thi un sau khi ct, v ngc li. + ng cong ca mi tm sau khi ct c biu din nh sau (hnh 2.20)
f (x ) = M 1 .x.(l x ) 2.E . J 1
(2.50)
32/9
R
y = yk x yk x dx Hnh 2 -20
J1_m men qun tnh ca tit din tm xt ti. M1_m men un tm sau khi ct ( M 1 =
P1 .h ). 2
+ Gi s ng cong ca mp tng tm sau khi ct l ging nhau nh ng cong ca trc tm v cng c biu din bng cng thc (2.50). + Khi , s chuyn v ngang ca mi im trn mp ca tm khi phi un thng im trng vi cnh ca tm cn li theo ng thng song song vi trc x v nm cch trc x mt khong yk s l (hnh 2.20):
y = f (x ) y k = M 1 .x.(l x ) yk 2.E.J 1
(2.51)
Trong : y_to ca chuyn v ngang ca im trn mp cong ca tm khi nn thng. yk_ chuyn v ngang ln nht m cc im cui phi c. + Khi cha ct lin kt hn, cc lc ngang xut hin do cc ht kim loi b ko theo hng ngang. Trong khong bin i n hi ca kim loi th cc lc ngang S s t l vi to ca chuyn v y = f(x) yk v ng sut ngang cng vy. + xc nh gi tr ca y, ta bit gi tr ca f(x), cn phi tm nt gi tr yk. + T iu kin tng cc hnh chiu lc ngang trn trc y = 0, hay l trn hnh 2.20, tng din tch cc phn gch dc phi bng khng.
l M .x.(l x ) y.dx = 1 y k .dx = 0 2.E . J 1 0 0 2 M 1 .l yk = 12.E.J 1 l
(2.52) (2.53)
Suy ra:
+ By gi ta biu din knh l ng sut ngang cc im cui ca tm, tc l ti cc im c chuyn v yk khi nn thng sau khi ct. + Lc ng sut ca cc im (trn mp ct) bt k, c khong cch x tnh t cnh tri l:
x =k.
y M 1 .x.(l x ) 6 x.(l x ) 1 y k = k . 2 y k 2. E . J 1 l
(2.54)
33/9
R
+ Trong tm c nn thng, m men un M do lc ngang tc ng ln mt na lin kt s bng m men un do ni lc dc cng trn mt na lin kt gy ra:
0 , 5l
. .x.dx = M 1
(2.55)
+ Ta c (sau khi thay x vo cng thc ny):

k .
0 , 5l
6 x.(l x ) 1x.dx = M 1 l2
(2.56)
Vi: M 1 =
P1 .h ta s c sau khi rt gn: 2 32.P.h 16. T .bn .h k = = l2 2. .l 2
(2.57) (2.58) (2.59)
+ Nghin cu cho thy, ng sut ngang do co dc gy ra:

k =
p=
8 p.h l
Trong p_lc co dc mi hn, tnh trn mt n v chiu di:

P 2 T .bn . = .l .l
chnh v vy ta c cng thc (2.57) + Khi ng sut ngang ti im bt k theo chiu di vng ng sut tc ng khong cnh x s l:
x =
16. T .bn .h 6 x(l x ) . 1 2 l2 l
8. T .bn .h l2
(2.60)
- Nu x = 0,5l th trn hnh 2.21 ta c:

x =c =
(2.61)
- Ti nhng im khng c chuyn v khi nn thng (hnh 2.21), ng sut ngang s bng khng : x= 0 suy ra:
6 x.(l x ) 1 = 0 l2
(2.62)
Do x1= 0,24l ; x2= 0,76l - Ta thy t hnh 2.21, ng sut ngang s b nn ti hai u v b ko gia. T cng thc 2.60 ta thy: L
c
0,24L
0,76L Hnh 2 -21

0,5L
34/9
R
+ ng sut ngang x do co dc gy ra t l thun vi chiu rng h ca tm. Ngoi ra n cng t l thun vi, + Vng ng sut tc ng bn v + T l nghch vi bnh phng chiu di tm. - Do khi tm hp, ng sut ngang tng i nh. iu ny ng ngha vi cng vng ca tm l nh, lc ngang to ra co ngang nhng ng sut ngang khng ln. - Theo cng thc (2.57) th ng sut nn u v cui cc tm rng phi tng ln. Tuy nhin, khi chiu rng tm (h) tng, s bin dng do un gim i v m men qun tnh tng, lm cho ng sut ngang gim theo cong ca tm. Hn gip mi hai tm c chiu rng khc nhau: Ta va tm hiu phn b ng sut ngang do co dc khi hn hai tm rng nh nhau. By gi ta kho st trng hp hn hai tm c chiu rng khc nhau_hnh 2.22: Sau khi hn song, lin kt s b cong ln pha tm hp hn (lm vo). hiu ng sut v bin dng ngang do co dc gy ra, ta chia vng ng sut tc ng bo thnh 2 phn sao cho ng cong biu th vng c hai phn u nh nhau sau khi ct fa= fc. - Sau khi ct, chng s b un nh trn hnh 2.22.
ho
c bc
fa
ba a
bo
ba
fc
bc
M .x.(l x ) 2 E.J
Hnh 2- 22
- Theo cng thc tnh vng (2.50) ta c th vit:

f (x ) =
(2.63)
Vi :
J=
.h0 3
12
v
35/9
R
M = Ma Mc =
T .b0 . (a c ).h0
2(h0 b0 )
P.h0 .(a c ) 2(h0 b0 )
(2.64)
- Nu thay x = 0,5l, ta tnh c fa v fc:

fa =
M a .l 2 T .ba . (a + ba ).l 2 .12 3 T .ba .l 2 = = . 3 8 E. J a 4 E.(a + ba )2 16.E. (a + ba )
(2.65) (2.66) (2.67)
- Tng t: - T suy ra :
3 .b .l 2 fc = . T c 2 4 E.(c + bc )
(a + ba )
ba
(c + bc )2
(a + ba )3
12
bc
- Do : ba+bc=bo, ta s xc nh c ba v bc, tc l v tr mt ct. - ng cong biu th vng ca tm di (tm rng hn) sau khi ct lin kt l:
f ax = M a .x.(l x ) 2 E.J a
vi M a =
T .ba . (a + ba )
2
v J a =
(2.68)
Ta bit rng, sau khi hn, dng un v vng ca tm di cng nh ca lin kt l:

1 M .x(l x ) vi J = . .h0 3 12 2 E.J
fx =
(2.69)
- To chuyn v ca cc im u v cui ca tm di ya(sau khi ct lin kt) v ca ng cong vng ca lin kt hn yk(sau khi hn) c th c xc nh (hnh2.23) nh sau:
ya - yk
Hnh 2- 23
Sau khi ct
fx
fax
+ Theo cng thc tnh vng t m men un ta c th vit:

ya = M a .l 2 12 E.J a M .l 2 12 E.J
yk ya
(2.70) (2.71)
Sau khi hn
yk =
36/9
R
- Nu so snh vi v tr dui thng (ng x-x) ca tm di th mi im mp ca n (sau khi hn v trc khi ct) thc hin mt chuyn v: fx-fk - Sau khi ct, mp ca tm di s cong i theo ng fax. Nh vy, so vi trng thi dui thng (x-x) th mi im trn mp dc ca tm di thc hin mt chuyn v: y = ( f ax y a ) ( f x y k ) = ( f ax f x ) ( y a y k ) (2.72) - Nu cng nhn gi thuyt: ng sut ngang t l vi chuyn v ca cc im trn mp tm t v tr lin kt n v tr sau khi ct, nu gi ng sut ngang cc im u v cui l k, th ng sut ti mi im trn mp tm s l: (2.73) - Thay gi tr y t cng thc (2.72) ta c:(c xt ti cng thc 2.68).
x = k .
6 x.(l x ) 1 2 l
x =k.
y ya yk
(2.74)
- T iu kin cn bng cc m men do lc ngang S (gi cho cc tm nm trong v tr ca lin kt) vi m men un do cc lc dc to nn, ta c th xc nh c k:
0 , 5l
x . .x.dx = k .
0 , 5l
6 x.(l x ) 1.x.dx = M a M (2.75) l2
Do V
32 .(M a M ) .l 2 32 6 x.(l x ) x = 2 .(M a M ). 1 2 .l l
k =
(2.76) (2.77)
M rng: + Nu c = a th M = 0. l trng hp m ta xt ti. + Nu gim chiu rng ca 1 trong 2 tm th hiu s (Ma-M) gim, do x gim. + Khi hn p ln mp tm: M = Ma, do trong vng bn c x= 0. Lc ny khng c cn tr s co ngang kim loi khi ngui. + S phn b ng sut ngang do co dc ph thuc vo to x: khi x = 0 v x = l th x= k khi x = 0,5l th x= c (hnh 2.24)
c = k
16 ( M a - M ) L .L
k = 32 ( M a - M ) L .L H n h 2 - 2 4
37/9
R
- Kt lun: + Khi hn gip mi tm, quy lut phn b ng sut ngang do co dc gy ra l nh nhau, vng gia b ko, hai phn u v cui b nn. + Nu ct tm bng ngn la kh chy (hnh 2.25), tc l 2 mp ca tm c nung trc ti trng do th sau khi ngui, ta c tnh trng ngc li.
C t
C t
bn
1a
bn
H nh 2 - 25
C t sau ct k h h ai
Ph n b su t ng ang vt ct 1
2.5_Gim bin dng do co dc khi hn bng bin php ko s b. Ta xt trng hp hn gip mi hai tm t do c chiu rng nh nhau. Do hin tng co dc, vng ng sut tc ng s b ko sau khi ngui, cc vng cn li b nn. - Nu chiu dy ca cc tm ny nh (cc tm mng) v khng c ngoi lin kt nh ni (tc l hai tm t do), th phn b nn thng b mt n nh v lin kt hn s b vnh. - L do vnh ca cc lin kt tm mng l do co dc mi hn.ng sut nn trong nhiu trng hp t ti gi tr ti hn, lm cho cc phn t ny mt n nh (tng t mt thanh mng chu nn dc ti mc nht nh s b on), lm lin kt hn bin hnh. Vic nn li cc kt cu b vnh l qu trnh phc tp v tn km, nhiu khi khng thc hin c. gim vnh cho kt cu tm mng, ngay trong qu trnh hn cn phi c cc bin php gim ng sut phn khng nn do co dc trc mi hn gy ra. Mt trong nhng bin php gim ng sut v bin dng d trong lin kt hn l ko s b cc tm.Ta th xem xt s hnh thnh ng sut v bin dng d khi hn gip mi cc tm c ko s b. Ta c hai tm, mi tm c kch thc: lh nh trn hnh 2.26. - Trc khi hn, ta ko chng theo hng hn (hng l) trong chng c ng sut ko n (biu a).
38/9
R
- Cc u ca chng c ngm cht. - Sau khi ko v ngm nh vy, chiu di l tng thm mt on:
l =
n
E
.l
(2.78)
n n '
ho
bo
L Hnh 2- 26
' = t - r
- Trong qu trnh hn, c s thay i ng sut trong vng ng sut tc ng bo. Ti y ng sut ko n gim dn theo thi gian do cc di kim loi b dn ra di tc dng ca nhit hn. - Trong nhng vng xa mi hn, ng sut ko s b hu nh khng i trong qu trnh hn v nhit ti tng khng ng k. - Sau khi ngui hon ton, lin kt hn ny s c ng sut (vn ang cn b kp cht) ko bng gii hn chy T vng ng sut tc ng bo(biu b). L do l s dn n nhit t do khi nung t= T vt qua s dn n tng i T(ng vi bin dng do trong kim loi) rt nhiu, do cn vt qu s dn n tng i do ko s b n hn na. - Cc on cn li ca lin kt hn, ni khng xy ra bin dng do s gi nguyn ng sut ko n. - Trn biu b ta thy tt c cc di ca lin kt hn b ko v ni lc tc ng do co dc gy ra khng lm cho mi hn hn ngn li c (bi b ngm cht). - Sau khi b ngoi lin kt(ngm) th tt c cc di ca lin kt s c su hng co li ti a. - tin hnh dung, ta coi qu trnh thay i ng sut sau khi b g kp bao gm 2 giai on ngn: + giai on 1: Tt c cc di ca lin kt thot khi ng sut ko n v co li mt gi tr l. cui giai on ny, ng sut ko =T-n ch tn ti trong vng ng sut tc ng, tc l vng b0 (biu c). + giai on 2: Do c ni lc: P = '.Fc = '.b0 . (2.79) nn s xy ra s phn b li ng sut trong tit din ngang ca lin kt hn v s hnh thnh s cn bng ni lc (biu d): 1 .b0 . = ' 2 .(h0 b0 ). (2.80)
39/9
R
- Ta hy th tnh gi tr 1: '= 1 + 2 ' + Gi tr: + Do 2= -1 + Cng thc 2.80 s cho ta: + T suy ra :
1 =
(2.81)
1 .b0 . = ( ' 1 )(h0 b0 )

'.(h0 b0 ). h0 .
(2.82)
Nhng v = T-n v F = ho = F2+Fc= (ho-bo) + bo Nn:

1 =
( T n ).F2
F
(2.83)
Trong : F2_tit din ngang vng ng sut phn khng. F_tit din ngang ca lin kt. - Gi tr ca ng sut phn khng d 2 s l:
2 '= .
Fc ( T n ).Fc = F2 F
(2.84)
Trong :Fc_tit din ngang vng ng sut tc ng. - Nu so snh 2 vi gi tr 2 khi khng dng bin php ko s b trc khi hn, ta s c sau khi bin i:
2 = 2'
1+
1 n T
Fc F2
=k
(2.85)
tc l khi dng ko s b, ng sut d nn 2 sau khi b g kp s nh hn so vi khi hn vt t do l k ln. - Thm ch khi n=0, tc l khi ta khng ko s b nhng c kp cht th sau khi b g kp, ng sut d nn dc trc cng gim i (1 + Fc/F2) ln. Khi hn trong g kp c ko s b bng ng sut l n=0,25T th ng sut nn d sau khi b g kp s gim i
F 3 1 + c ln. F 4 2
Nu cng nh vy nhng n= 0,5T th gi tr gim i ca ng sut nn d s l 2(1+Fc/F2)ln, tc l hn 50%. ng thi ng sut d trong vng ng sut tc ng cng gim i mt cch tng ng. Khi hn cc tm hp v tng i rng th lc ko s b Q: (2.86) Q = n.F Vi cc tm rng th vic bin dng do lc tp trung gy ra ph v gi thuyt tit din phng v khi ko s b ch c c trng cc b (cng thc 2.86 khng dng c). C 3 cch ko s b: hnh 2.27.
40/9
R
Q Q
1 3
H n h 2 - 2 8
1. Trc khi hn ta ko cc tm bng lc Q vm c nh cc u ca chng. 2. Ta ko tm bng lc Q nhng cho php n thay i tu theo bin dng dc trong qu trnh hn. 3. Ta ko cc tm bng lc Q nhng lc ny khng thay i trong qu trnh hn. Nghin cu cho thy, c th coi lc Q t trn trc hn l: Q = k.600.F [kg] (2.87) Trong : k_h s mc ko cc di ca cnh hn. F_tit din ngang tm [cm2]
k=
k T
(2.88)
1. 2. 3.
k_ dn di tng i ca di ngoi cng ca mp hn. T_ dn di tng i ng vi T. Theo 3 s tnh ton trn (hnh 2.27), cc trng hp tng ng l: k = 1 ( co d bng khng) k = 0,5. K = 0,3 (trng hp c nhiu kt qu nht).
chng 3: ng sut v bin dng do co ngang gy ra khi hn gip mi
3-1_Khi nim Co ngang l hin tng co rt kim loi mi hn v ln cn theo hng vung gc vi trc mi hn. Nu gi tr co ngang ca tt c cc th trn tit din mi hn trong qu trnh ngui l nh nhau th bin dng ay ch l s gim kch thc theo chiu ngang ca lin kt hn, cn hnh dng ca n vn phng ( khng i). Nu gi tr co ngang ca cc th theo chiu dy mi hn khng ng u th ngoi bin dng ngang cn c bin dng gc: Hnh 3-1.
Bin dnggc do co ngang thng xy ra cc lin lt hn gip mi c vt mt ch V v hn t mt pha. Nhng yu t nh hng n s to thnh bin dng v c im phn b ng sut do co ngang gy ra l:
41/9
R
L
A B B
ho /2
bo ho
ho /2
/2 ho - ho ho
/2
ho /2
1. cng vng ca lin lt hn. 2. S phn b nhit khi nung v ngui. Hnh 3 - 1 3. c im g kp ( ngoi lin kt ) khi nung nng Tr s bin dng ngang ph thuc ch yu vo chiu rng tit din ngang ca mi hn. Tr s ng sut ngang ph thuc ch yu vo c im g kp ( c tc dng cn tr hin tng co ngang t do ca mi hn trong qu trnh ngui). ng sut ln nht do co ngang gy ra l trn trc mi hn v gim dn nhng im nm xa mi hn. S phn b ng sut ngang cn thay i theo k thut hn, c im v iu kin g kp ban u. 3-2_ng sut v bin dng do co ngang khi hn gip mi cc tm t do. Ta xt trng hp hn cc tm khng b kp cht, s nung nng xy ra ng u theo chiu dy mi hn ( khng c bin dng gc ). Nu mi hn ngn, tc hn cao, ta coi nh qu trnh ngui xy ra ng thi trn sut chiu di mi hn . S co chiu rng khng gp cn tr, v vy ng sut do co ngang gy ra c coi l bng khng, v ch c bin dng do co ngang ( gi tr ho trn hnh 3.1 ). Nu mi hn di, qu trnh ngui s khng ng u theo chiu di mi hn: + Trn hnh 3.2, ta quy c chia mi hn thnh ba phn. Khi phn 1 ( phn u mi hn ) ngui ti trng thi n hi ( T< 600 0C ) th phn 2 cn trng thi do ( T > 600 0C ) v phn 3 l ch ng hn, kim loi ti trng thi nng chy. + S co ngang phn 1 trong qu trnh gim nhit khng gp phi s cn tr t pha phn 2v phn 3 ( ang trng thi do hoc nng chy ). ng sut do co ngang s khng sut hin phn 1 v bin dng do co ngang ti ch l s gim chiu rng ca lin kt hn. + phn 2: Sut hin s nn do ngang ca kim loi mi hn do phn 1 co ngang. Khi tip tc ngui, kim loi phn 2 chuyn sang trng tthi n hi ( T < 600 0C ), S co ngang trong phn 2 khng th xy ra t do c do n b on c nhit thp hn ( tc l phn 1 ) cn li. V vy ti
42/9
R
phn 2 s sut hin ng sut ngang ko. Do nh hng ca ng sut ny, ch cui phn 1 v ch u phn 2 s b nn v c u phn 1 s b ko ( biu a trn hnh 3.2 ). + Khi hn xong, nhit mi hn trong phn 3 s gim v kim loi ti chuyn sang trang thi n hi. Nh vy, kim loi mi hn ti phn 3 s c ng sut ngang ko tng t nh xut hin ch cui phn 2 m ta va m t. Do ni lc co ngang, mi hn phn 3 s phn b li ng sut ngang, nhng quy lut chung ging nh biu din trn biu a hnh 3.2 ( tc l khi ta hn mt lt ). Sau khi ngu hon ton, phn gia mi hn bi nn v cc phn u v cui ca n b ko ( biu b hnh 3.2 ) .
1 a) b) Hnh 3 - 2 c) d)
nh hng ca trnh t hn:
+ khi hn t hai u vo gia, vng ga mi hn ngui sau cng v sau khi cn bng nhit , do co ngang, n s b ko v hai u s bi nn ( biu d hnh 3.2 ). + Khi hn t gia ra hai u cng tng t nh hn mt lt, biu ng sut s ngc li ( biu c v b hnh 3.2 ). - So snh biu ng sut ngang do co dc v co ngang gy ra: Trn hnh 3.3 ta thy: a l biu ng sut ngang do co dc mi hn gy ra, b l biu ng sut ngang do co ngang khi hn mt lt gy ra, c v d l cc biu ng sut ngang do co ngang gy ra khi hn t gia v hai pha v t hai pha vo gia.
a)
b)
c)
d)
H n h 3 - 3
43/9
R
+ Ta thy ti mi im, ng sut ngang do co ngang gy ra c du ngc vi ng sut ngang do co dc gy ra nu hn mt lt hoc hn t gia ra hai u. Do c th ni ng sut ngang c gim xung. V ng sut ngang do co dc gy ra khng ph thuc vo trnh t hn, hai trnh t hn va nu c coi l hp l trong sn sut. + Nu hn t hai u vo gia, vng gia s c ng sut ko gia tng, vng hai u s c ng sut nn gia tng. V vy bin php ny khng nn p dng trong thc t.
nh hng ca hn nh:
- Nu c hn nh, v tr ca cc mi hn nh trn chiu di mi hn s nh hung ng k ti phn b ng sut do co ngang gy ra. - Cc mi hn nh l nhng lin kt n hi cn tr mi hn co t do di tc ng ca co ngang. - Nu ta xt trng hp hn nh hai u ca lin kt hn gip mi ( hnh 3.4 ) m khi hn gip mi ( hn ni chnh thc ) ta khng hn ngu cc mi hn nh ( tc l khng nung chy li chng mt cch hon ton ) th sau khi ngui mi hn, ng sut do co ngang gy ra s c phn b nh trn biu a hnh 3.4. Tc l, phn gia mi hn chu ko, hai u mi hn chu nn. - Cng nh trn nu trong qu trnh hn gip mi, ta hn ngu cc mi hn nh, phn b ng sut d do co ngang khi hn mt lt ( hoc hn t gia ra hai u ) s ging nh trng hp khng c cc mi hn nh biu b hnh 3.4.
H n h 3 - 4 - R rng l khi c c hai yu t:
a)
b)
1. Hn gip mi khng ngu cc mi hn nh. 2. Hn t hai u vo gia tm. Th phn gia mi hn c ng sut ko ln. V dc mi hn, ng usut d ko thng t ti gi tr gii hn chy T do hin tng co dc v co ngang, vng gia mi hn s trong trng thi ng sut phng ( tc l ng ko ti hng x ln hng y ). iu ny c th gy nt phn gia mi hn. Trong trng hp c hai yu t va nu ( 1v 2 ), bin dng un cc cnh ngoi cng tng ln ( hnh v chm chm tn hnh 3.4 ).
44/9
R
Nu tng s lng mi hn nh, s phn b ng sut d do co ngang sau khi hn gip mi khng ngu ht cc mi hn nh ( gi s l 3 mi hn nh nh trn hmh 3.5 ) s c dng nh tren biu ng sut hnh 3.5 .
H n h 3 - 5
+ Nu hn t gia ra hai u hoc hn mt lt. + hn gip mi ngu cc mi hn nh. Th nh hng ca chng ti s phn b ng sut d do co ngang hu nh khng c.
Trng hp hn bng trnh t hn phn on 1 ( xem hnh 3.6 ) c im phn b ng sut ngang ( d ) do co ngang gy ra s c s bc sng bng s on hn ( biu ng sut d ).
1 2
Hn phn on Hng hn chung 1 2 3 4
3 4 Hnh 3 - 6
+ Ta thy c trng phn b ng sut d y tng t nh khi s dng mt vi mi hn nh ( s mi hn nh c b tr ph hp vi s on hn ) v hn gip mi khng ngu cc mi hn nh . + Hn phn on nghch khng gim c ng sut d do co ngang, nhng c tc dng gim bin dng ngang.
45/9
R
+ u im ca trnh t hn ny l vng ng sut ngang c cng du khng ln lm v bin dng ton phn ca lin kt gim xung. Trong mt s trng hp, ta cn c th gim c vng cc mp ngoi v loi tr kh nng vnh tm cc vng chu nn ( do mt n nh ).
Xc nh ng sut d do co ngang gy ra v mt l thuyt l vn tng i phc tp do tc ng ca nhiu yu t. - Nu thc hi mi hn mt cch lin tc, ng sut d do co ngang mi hn gip ni cc tm khng kp cht l tng i nh. + Gii thch: Khi mi hn ngui xung di 600 0C ti trng ti n hi, s phn b nhit theo chiu di mi hn l ng u hn nhiu so vi lc n b ngun nhit hn nung nng. - Nu mi hn ny ngui qu nhanh ( chiu dy tm ln, c bng tuyt ) th ng sut d do co ngang tng ln v c th gy nt.
Xc nh bin dng do co ngang : - Tr s bin dng ngang do co ngang khi hn gip mi cc tm t do ph thuc trc ht vo cng nung v c im nung kim loi khi hn. - Nu b qua hin tng mt nhit b mt, khi hn gip mi cc tm bng ngun nhit ng cng sut ln, c th biu din trng nhit theo cng thc ( 1.17 ) bit ( hnh 3.7 ):
T ( y, t ) =
q v. . 4 .c . .t
.e
y2 bt 4. a .t
( 1.17 )
Vi b = 0 v t l thi gian tnh t thi im ngun nhit i qua tit din Oy cha im m ta xt ti ( A ).
x , trong x l to ca im xt ti v so vi h s to di ng, hay l qung ng m ngun nhit i qua sau thi gian t.
- Vi mt im bt k nm pha sau ngun nhit, ta c t = - T cng thc ( 1.17 ) vi b = 0 c th c biu din nh sau:
T ( y, x ) =
. 4.c .v.x
.e
vy 2 4. a . x
(3.1 )
- Vi cc im nm trn trc mi hn ( y = 0 ), ta c:
T (0, x ) = q
. 4.c .v.x
(3.2 )
- Khi hn gip mi cc tm t do bng ngun nhit ng, s co ngang ph thuc vo mc co ngang ca kim loi mi hn v ca vng nh hng nhit trong qu trnh ngui, v c vo vng ca tm trong mt phng ca chng di tc ng ca lc co dc trc.
46/9
R
- Khi hn gip mi cc tm c chiu rng ln s dn n nhit ca cc mp c nung theo hng dc l khng ng k do tiet din ngang ca mi tm u c cng vng rt ln. V vy hin tng un trong mt phng tm hu nh khng xy ra v c th b qua. + Trongqu trnh nung, bin dng do nn ccmp hn ca tm ch yu dn n s tng chiu dy ca cc mp ny v s gim khe h gia cc mp hn. + Trong qu trnh ngui, th tch vng kim loi c nung nng s gim thng qua s gim chiu dy ca n. + Khi nhit ng hn gim ti 600 0C , kim loi t trng thi do s chuyn qua trng thi n hi v s gim th tch t do thng qua bin dng do ( co ngang ) theo nhit s chm dt. + T thi im , bt u c tc ng n hi ca hin tng co ngang. + Tit din ngang m ti khi ngui mi hn bt u s tc ng n hi do co ngang, s nm pha sau ngun nhit di ng mt khong x1 ( hnh 3.7 ).
x1 =
q2 600 2. 2 .4..c .v
( 3.3 )
v O O' A
y'
y
H n h 3 - 7
+ Cng vi s tip tc gim nhit , s tip tc co ngang mi hn c th xy ra hoc do dn ngang cc vng ln cn mi hn, hoc do dch chuyn ngang ca cc tm trong lin kt di tc dng ca lc co. + Bin dng do co ngang y0 s bng mc co t do theo nhit ca kim loi theo hng y ( hng vung g vi trc mi hn ) k t thi im ngui n 600 0C cho n khi n ngui hon ton. + Ni cch khc, l tng bin dng co t do ca ton b tit din ngang k t khi kim loi chuyn t trng thi do sang trng thi n hi, cho n khi nhi ca n xung bng vi nhit mi trng xung quanh.
47/9
R
+ Bin dng co ngang hai pha s nh nhau v nhit phn b i xng theo hng +y v -y. + Ta c th vit:
y0 = 2. t .dy = 2. .T ( y, x ).dy
0 0
(3. 4 )
Trong :
T l bin dng nhit ngang n hi tng ddoois ca phn t dy cho tikhi phn t ny ngui hon ton.
T(y, x) l nhit ca cc im trn tit din ngang ( ly tch phn n v ta xts trng hp tm rng ni chung ) . + Trn hnh 3.8 l ng cong biu th co t do tng i ca tit din ngang x1 cc thi im ngui khc nhau.
T C 1 400 1 200 1 000 8 00 6 00 4 00 2 00 0 1 2 3 B 14 B 5
2
t1 C
t2 y [cm ]
y m in
H n h 3 - 8
Gii thch hnh v: A1B1 l phn b nhit sau t = 7s A2B2 l phn b nhit sau t =12s, sau khi ngun nhit i qua tit din . + Nu khng xt n s mt nhit ra mi trng xung quanh, nhit dung ca cc di di vo tn c chiu rng x, nm sau ngun nhit v c gii hn bi cc mt phng song song vi trc y, c th coi l khng i. Lng nhit a v mi di nh vy bi ngun nhit ccng sut ln chuyn ng nhanh, s ch phn b theo hng trc y v lm thay i nhit cc im trong di .
48/9
R
+ Trn hnh 3.9: S gim nhit nhng vng ln cn mi hn ( OA ) v xa hn na, tc l s co rt kim loi on OA s i lin vi s dn n cc on AB cnh . + Tc dng n hi ca hin tnh co ngang trong bt k tit din ngang no ca mi hn s bt u t thi im m nhit trn trc mi hn gim xung ti 600 0C ( tc l t khi kim loi mi hn bt u chuyn t trng thi do sang n hi ). + Tit din , nh ni, nm sau ngun nhit mt khong l x1. Bin dng co ngang tit din ny s l:
4 a. x .q y 0 = 2 .e .dy 0 . 4c .v.x1
1
v. y 2
( 3.5 )
T y = y1 x
8 00 D C x E O A x B y
x1 x2
Dc H n h 3 - 9
y1
N g an g
+ Trong cng thc 3.5 ta cha bit gi tr ca y. Sau khi ua cc hng s ra khi tch phn, ta c:
y 0 =
2. .q
. 4.c .v.x1
v v.c = 4a.x1 4 .x1
. e ky .dy
2
( 3.6 )
Trong : k =
( 3.7 )
+ V mt ton hc:
ky e .dy =
2
1 1 4 . .x1 = 2 k 2 c .v
( 3.8 )
+ Thay cng hc 3.8 vo cng thc 3.6 ta c:
y 0 =
1 4.x1 q = . c v. . 4.c .v.x1 2 c .v 2. .q .
( 3.9 ) 49/9
R
+ T cng thc 3.9 ta thy: 1. Bin dng co ngang y0 ca lin kt hn t l thun vi nng lng ng q/v. 2. T l nghich vi chiu dy ca tm. + Cng c th biu din bin dng co ngang thng qua nng lng ring q 0 = cng thc 2.12 ) nh sau:
q ( theo v.2
y 0 = 2.
.q 0 c
( 3.10 )
+ Vi thp cc bon ( Thp v trung bnh ):
= (11,5 13,5).10 6 [cm2/cal] c

- Cng thc gn ng cho y0: + Sau 1s khi lng kim loi p l: G = F. v. [ g/s] ( 3.11 )
Trong : F : Tit din ngang kim loi p [ cm2 ]. V : Tc hn [ cm/s ] .
: Khi lng ring kim loi p [g/cm3 ].

+ Mt khc, theo nh ngha, h s p [g/Ah] ta c:
G=
d .I
3600
( 3.12 )
ch : H s 3600 l s giy trong mt gi. + V vy: F.v. =
d .I
3600
I=
3600.Fd .v.
( 3.13 )
Trong I [ A ] l cng dng in hn. + Theo nh ngha, cng sut hu ch ca h quang hn l: q = . 0,24. U . I + Nng lng ng:
[ cal/ s ]
( 3.14 )
50/9
R
qd =
3600.Fd . .U q = .0,24. v d
[ cal/cm]
(3.15 )
Vi U l in p hn [ V ] + Vi hn di lp thuc, nu coi hiu sut h quang = 0,8, = 13 g/Ah v in p hn U = 35 V, ta c:
y 0 =
q qd = . . c v. c
y 0 = 15500.
( 3.16)
Tc l
Fd . c
( 3.17)
+ Vi hn h quang tay = 0,7 ; = 9 g/Ah ; U = 20 V :
y 0 = 11000.
Fd . c
(3.18)
+ Ngoi ra cng c th dng tr s Tmax i voi cc im thuc trng nhit phng xc nh y0 ( theo cng 1.18):
Tmax =
0,484.q 2. y max . .v.c
( 1.18 )
Suy ra
T .y q = max max 0,242 c .v.
(3. 19 )
T cng thc ( 3.9 ) ta c:
y 0 =
Trong :
.Tmax . y max
0,242
(3.20 )
Tmax : Nhit ti a ca kim loi khi n cn trng thi n hi ( 600 0C cho thp cc bon thp) ymax: Khong cch t trc mi hn n im xa nht trng thi do. 3-3_ng sut v bin dng do co ngang khi hn gip mi c g kp.
Ta bit, bin dng ngang ca mi hn xut hin do ni lc ngang(lc co ngang) khi cc chi tit c th dch chuyn t do theo hng vung gc vi trc mi hn. Trong thc t ch to kt cu, s dch chuyn ngang d b hn ch bi cc yu t nh: 51/9
R
Cc mi hn nh. Cc b g. Cc mi hn thc hin trc ,... Trong iu kin thc t nh vy, s xut hin ng sut ko ngang cn d rt ln. Chng c th gy nt mi hn. V ng sut d ko do co dc gy ra thng t ti gi tr T, khi kt hp vi ng sut ko ngang do co ngang gy ra, s xut hin trng thi ng sut phng(hai chiu vung gc nhau), v c th lm gim kh nng lm vic ca lin kt hn. Do trong iu kin thc t, ngi ta lun tm cch lin kt gip mi c th t do dch chuyn trong mt phng ca n di tc dng ca lc co ngang. nh gi nh hng ca mc g kp n ng sut ngang th phi tin hnh nhiu nghin cu l thuyt v th nghim phc tp. Chng ta s ch xt mt s trng hp c ngha thc tin. Gi s ta c kt cu nh hnh 3.10. Chiu dy ca n l nh c th hn mt lt xong. Khi c th dng s ngun nhit ng.
y a - N gui u theo chiu di b - N gui khng u theo chiu di
y1
B H nh 3 - 10
-
a)
b)
Vi tc hn cao, ta coi s nung nng sut chiu di mi hn l ng thi v kim loi cc im trn mi hn chuyn t trng thi do sang n hi cng mt lc. Nu cc tm khng b kp cht th sau khi hn, chiu rng ca lin kt gim i mt lng yo theo cng thc (3.9 ). Nhng y, cc tm b kp cht nn chng khng th t do dch chuyn ngang c v trong lin kt s xut hin ng sut ko ngang:
y =
y o .E B
( 3.21) 52/9
R
B: Khong cch gia hai ga kp.
Nu b lin kt kp cht i th ng sut ngang ( do co ngang ) s mt v chiu rng lin kt s gim i yo . Gi tr yo khi hn cc tm kp cht ph thuc vo s phn b nhit theo tit din ngang ca lin kt thi im m nhit ca mi hn trong qu trnh ngui gim n 600oC. Gi s thi im ny, nhit chuyn vo kim loi trn chiu rng y1(hnh 3.10). Kim loi trn trc mi hn thi im c nhit cc i l 600oC. Cng xa trc mi hn, nhit cng thp v nhng im cch xa trc mt khong ln hn y1, nhit s ging nh nhng im khng b nung nng. Ngoi cc cng thc trn, xc nh bin dng co ngang, c th tnh gn ng. Khi ta gi thit s phn b nhit trong khong Oy1 l tuyn tnh(biu nhit trn hnh 3.10). Khi lng co ngang 1 ca phn y1 sau khi b ngui hon ton: (3.22) Ttb: Nhit trung bnh To: Nhit mi trng
1 = .Ttb . y1 = . Tmax TO y1 2
Bin dng co ngang ca lin kt sau khi ngui hon ton:
=21= .(Tmax-To).y1
-
(3.23)
V cc tm b kp cht nn trong lin kt s xut hin ng sut ko ngang. Tu theo khong cch B v ch nung, ng sut ko ngang d s l:
y =
o (T To ) E = max .E B B
(3.24)
3-4_Bin dng gc do co ngang trong lin kt hn gip mi
Bin dng gc trong lin kt hn gip mi thng xy ra khi hn cc tm t mt pha, v do lc co ngang, cc tm quay so vi nhau mt gc _hnh 3.11a. - Nguyn nhn cn bn l s nung kim loi khng u theo hng chiu dy tm. - Bin dng gc th hin r nht cc lin kt ch V.
V cc lp kim loi p c nung ti nhit cao(hnh 3.11b) c chiu rng y khc nhau(ph thuc vo to z ca n theo chiu dy), khi ngui, chng s c cc gi tr co ngang y khc nhau. Di tc dng ca co ngang y, cc tm vt ra khi mt phng ban u ca chng, v to nn gc . Ngoi trng hp hn gip mi cc mi hn c rnh hn ch V nh k trn, khi rnh hn ch Y cng c th c gc v chiu rng cc lp nung n nhit cao pha trn l ln hn pha y.
tnh c gi tr bin dng gc , ta gi thit(hnh 3.11b):

53/9
R
y m ax b b z
y
y /2 / 2 b
y m ax dz b b 2b z
H nh 3 - 11
y
y om ax dz y
2b
b)
a)
- Khi c nung ti nhit cao, kim loi c bn b bin dng do nn, khng ph thuc vo to lp c nung theo chiu dy(chiu z). Vng bin dng do nn rng l b v mi pha. - S co ngang kim loi c bn trn on b trong qu trnh ngui ca kim loi qua bin dng do nn khi nung, l s co ngang b trong mt phng ca cc tm hn. - Ti cc vng xa hn (theo chiu y), nhit nung kim loai c bn theo chiu dy dc cn bng v khi ngui s khng c nh hng no n bin dng gc .
Tng bin dng co ngang mi lp kim loi (theo chiu dy z) ca mi hn gip mi gm 2phn :
1. 2. Phn khng i bo=2b, l bin dng co ngang kim loi c bn ti vng nh hng nhit . Phn bin i (theo chiu z):yo=2y,l bin dng co ngang ca mi lp kim loi p tng ng vi to zca n theo chiu dy mi hn.
phn khng i ca co ngang t do s lm cho cc tm hn xch li gn nhau mt gi tr bo, lm gim i khe y (rnh hn). Phn khng i boph thuc ch yu vo chiu rng b ca phn bin dng do ca vng nh hng nhit. Khi hn gip mi mt lt, gi tr bo xc nh gn ng theo cng thc (3.9) khi ta xem xt s truyn nhit vo kim loi c bn ti cc lp gn vi y mi hn. 54/9
R
Ti y mi hn z = 0, phn bin i yo= 0. Phn bin i yo ca lp bt k ca kim loi p :
yo= 2 .T TB.y
(3.25)
Vi : - H s dn n nhit ca kim loi Ttb - Nhit trung bnh ca lp kim loi p trc lc chuyn tip ca cc im c nung nhiu nht, t trng thi do sang trng thi n hi. Y - Chiu rng lp kim loi p ng vi to z ca n theo chiu dy mi hn.
2 - Vi thp cc bon thp = 12.10-6 [1/0C] Ttb =600 0C Do y0 = 2.12.10-6.600.y = 0,0144y Vi lp trn cng ( z = ):
y = z.tg .
( 3.26 )
( 3.27 )
ymax = 2..Ttb. ymax = 2..Ttb.. tg/2 - Trong trng hp thp cc bon thp, ta c th vit
( 3.28 )
ymax = 0,0144. .tg/2 ( 3.29 ) * Nu gc quay ca tm do co ngang ( hnh 3-11b ) c biu din theo gi tr ymax, ta c th vit.
tg
y max 2 = .T .tg = tb 2 2. 2. 2 - Do gc thng nh ( vi ) nn c th coi =

tg
2. .Ttb . .tg
( 3.30 )
( tnh theo radian )
( 3.31) ( 3. 32)
- Khi = 2..Ttb.tg vi kt
2 Cng c th xc nh bin dng gc bng l thuyt (hnh 3.12):

z
cu = 0,0144.tg
( 3.33 )
ym
ax
dy
d d
hy
y
H n h 3 - 1 2
55/9
R
Ta xt bin dng gc ca tam gi c bn c y nm trn ng y = z v nh nm ti y mi hn ( tam gic AOB ). Tam gic ny c y l dy v gc nh i din l d - Bin dng co ngang ca y tam gic AOB s l: = .Ttb.dy (3.34) - Bin dng gc ca tam gic do hin co ngang gy ra:
. cos (3.35) hy Chng minh: AE ; AO = hy tg (d ) = AO AE = AC .cos (EAC ) = . cos . cos Do tg ( d ) = hy
tg(d) =
V gc d rt b nn c th coi tg (d) = d hy =
y2 + 2
( tam gic OAF c FA = y v FO = )
nn d = tg (d) =
. cos .Ttb .dy. cos = hy hy
d =
.Ttb . .dy y2 + 2
( 3.36)
- Tng bin dng gc ca cc tam gic c bn nh AOB s l bin dng gc ca ton b lin kt: y max .T . = 2 2 tb 2 .dy ( 3.37 ) 0 y + + V mt ton hc:
y2
y1
dy y 1 = .arctg 2 +
y 21 y1
( 3.38 )
+ Do bin dng gc ca mi tm so vi trc y s l:
1 y 1 = 2. ..Ttb . .arctg
y max
( 3.39 )
0
+ V tgx = m arctgm = x y + Nhng max = tg 2
+ Nn arctg = 2 2
+ suy ra 1 = .Ttb .
2 = 21 = .Ttb .
( 3.40 )
l gc quay ca hai tm so vi nhau.

56/9
R
- M rng: + Trong thc t khi gc < 600, hai cng thc ( 3.32 ) v (3.40 ) cho gi tr gn nh nhau . + khi gc > 600 vy cng thc ( 3.40 ) cho gi tr nh hn so vi cng thc ( 3.32 ) . Gi tr ny c th nn ti 20% khi = 900. + Tuy nhin trong thc t = 60 700 nn hai cng thc od cod gi tr nh nhau. - va ri ta xt trng hp hn cc tm c chiudy ln v c vt mp. Trng hp gip mi cc tm c chiu dy ln v khng vt mp ( hn t mt pha ): - Nhit kim loi gn ngun nhit s phn b khng ng u. - cc lp pha trn s b nung nng nhiu hn cc lp dr pha di. - do mc bin dng do co ngang ca cc lp sau khi lin kt ngui hon ton cng s khc nhau, dn ti tm ny quay tng i so vi tm kia, to thnh bin dng gc . - Mun xc nh c , ta phi bit c quy lut phn b nhit theo chiu dy cc tit din ngang nm pha sau ngun nhit mt khong x1, noqi m nhit ln hn hoc bng 6000C ( ni kim loi ang ngui chuuyn trng thi t do sang n hi ). - C th xc nh gn ng quy lut phn b nhit ay trn c s cc cng thc truyn nhit khi nung kim loi bng ngun nhit im cngut ln, di chuyn nhanh, c s dng h s hiu chnh ( tc l c xt ti s nung nng khng ng u theo chiu dy ). - Khi , nhit ca mt im bt k gn trc mi hn s l:
T ( x, y , z ) = m
. 4.c .vx1
.e
vy 2 4.ax1
( 3.41 )
y1 l khong cch t im ti trc mi hn. x1 l khong cch t ngun nhit ti tit din ngang ni kim loi bt u chuyn t trng thi do sang n hi. l chiu dy mi hn ( hai tm dy nh nhau ). M l h s hiu chnh c xt ti c im phn b khng ng u ca ngun nhit theo chiu dy m ta bit cch xc nh t hnh 1.12. - C th ni m l t s ca nhit ti mt im bt k no trong vt hn vi nhit j trung bnh ca tit din cha n m ta ang kho st . v. r z , , , trong r = x 2 + y 2 . - m ph thuc vo ba tham s 2.a z - Nhit ti im xt ti s ln nht cc tha thuc b mt trn khi = 0 , tc l z = 0. Khi
m>1 - Vi cc th thuc b mt di z = , nhit s nh nht khi m < 1. - cng xa trc mi hn, nhit phn b theo chiu dy s t trnh lch hn.
Thc t cho thy, khi y0 > 4 ( hnh 3.14 ) th trnh lch nhit cc im cng tit din theo chiu dy l nh hn 5% , tc l bin dng co ngang ca cc th nh nhau v khng nh hng g n bin dng gc. - Khi , nguyn nhn gy ra bin dng gc ca lin kt l s phn b nhit khong ng u theo chiu dy lin kt hn trong phm vi rng 8 v hai pha trc mi hn . - Ph hp vi trng thi nhit ca cc th:
1 l bin dng co ngang ln nht ca cc th trn cng 2 l bin dng co ngang ln nht ca cc th di cng .
57/9
R
- Vi cc th bt k trn tit din x1, bin dng co ngang t do s l:
=2
y 0 = 4
.T .dy = 2 m. .
0
. 4.c .v.x1
q
4
.e
v. y 2 4 ax1
.dy
( 3.42 )
- t ta c 1 = 2. .m1 .
. 4.c .v.x1
q
e
0 4
vy 2 4 ax1
.dy
( 3.43 )
2 = 2. .m2 .
. 4.c .v.x1
e
0
vy 2 4 ax1
.dy
( 3.44)
2 yo = 4 yo = 4
vi: m1 l h s hiu chnh ng vi cc th kim loi trn cng ( khi z = 0 vi gc to l ngun nhit hn ). m2 -l h s hiu chnh ng vi cc th kim loi di cng ( z = ). - S chnh lch gi gia 1 v 2 s to ra hin tng quay quanh trc mi hn v to ra bin dng gc .
tg
1 2 2.
( 3.45 )
+ v tg
nh nn tg
( radian )
58/9
R
+ Do
1 2 2 = 1 2.
( 3.46)
4
= ( m1 m2 ).
2. .q
2 . 4.c .v.x1
e
0
vy 2 4 ax1
.dy
( 3.47 )
Trong x1 tnh theo cng thc (3.3). - Vi mc chnh xc va , ta c th dng cng thc gn ng sau;
= 8.Tg.( m1 m2 )
( 3.48)
vi Tg l nhit th gia thuc tit din x1 ( khi z = + Vi thp cc bon thp Tg = 6000C
).
= 12.10-6 [ 0C-1]
+ V vy = 0,06 ( m1 m 2) [ rad ] ( 3.49 )
- Va ri ta xt hai trng hp hn gip mi cc tm t do c vt mp v khng vt mp. By gi ta tm hiu nh hng ca ngoi lin kt n bin dng gc.
nh hng ca ngoi lin kt n bin dng gc: - Ta bit, khi hn gip mi tm, do co ngang m c th sut hn: + Bin dng co ngang: s gim kch thc ngang ga lin kt hn + Bin dng gc : s quay tngi ca tm ny so vi tm kia quanh trc mi hn.
Khi hn cc tm b kp cht ( theo chiu rng ), phn kim loi c bn b nung nng ch c th b dn v pha trc mi hn. Khi khe h lp rp trc mi hn ( khe y ) b gim. Khi mi hn b ngui, vng ln cn kim loi nng chy ( tc l vng nh hng nhit ni chung, hay l vng c nung ti trng thi do, n hi) l ra phi tr v kch thc ban u. Nhng do kim loi b cn tr t pha ngoi lin kt ( kp cht ) ln do tc ng ca mi hn ( b cn tr t pha mi hn ), cc tm khng th co ngang mt cch t do. Ni cch khc, s xut hin ng sut ko ngang. Nu kim loi b nung nng khng ng u theo chiu dy, cc th kim loi nng chy ( hng theo z ) c chiu dy khc nhau. Do khi ngui chng s co gin khc nhau. Do khi ngui chng s co khc nhau, dn n bin dng gc. Trn hnh 3-15a l bin dng gc ca cc tm mng b kp cht, hnh 3-15b l bin dng gc ca cc tm mng rng nhng khng b kp cht. C th ni, bin dng gc gp phi s phn khng quay t do ca cc tm s to ra hin tng un trong c hai tm ca lin kt nh trong hnh 3-15. 59/9
R
a)
b)
Hnh 3 - 15
ln ca bin dng gc khi cc tm b kp cht l nh hn nhiu so vi khi chng t do ( trng hp hnh 3-15a ). Khi chiu rng cc tm mng ln ( trng hp hnh 3-15b), trng lng ca cACS tm l ln, v c tc dng nh vic phn khng quay t do. V vy bin dng gc to ra s un cc b v dng ln sng. S tnh ton - hnh 3 -16:
Pn
Pn
Hnh 3 - 16
a)
b)
+ Khi kp cht, xut hin ng sut ko ngang. Gi tr ca n t l vi nng lng ring q0 ( cng thc 2. 12 ) ca ngun nhit v chiu dy ca tm. + Trong trng hp nay, bin dng co ngang cng gm hai thnh phn khng i b0 = 2.b ( th hin qua biu ng sut trn hnh 3 -16b ) v thnh phn bin i ( th hin qua biu ng sut trn hnh 3 -16b ).
60/9
R
+ C th vit vi thnh phn nh sau:

b0 = 2. .Ttb .b = 2. . Tmax T0 .b = .b.(Tmax T0 ) 2
( 3. 50 )
Trong l Ttb l gi tr trung bnh ca nhit vng b nung nng nht ca lp kim loi choti khi n chuyn t trng thi do sang trng thi n hi kt cu, l nhit Tmax = Tdo = 6000C ) so vi nhit ban u T0. Trong cng thc ny, ta coi nhit thay i tuyn tnh theo trung bnh ca cc im ca vng b so vi nhit ban u T0. V b kp cht, cc tm khng th co t do, dn n s hnh thnh ng sut ngang:
n =
.b.(Tmax T0 ) .b0 .E = .E B B
( 3.51)
gi tr n khng vt qu gii hn, khong cch B gia cc gi tr kp phi ti thiu l: B
.b.(Tmax T0 ) .E T
( 3.52 )
Ni lc sinh ra trn mt n v chiu di mi hn [kg/cm] l:

Pn = . n =
.b. .(Tmax T0 )
B
.E
( 3.53 )
Ni lc ny gy ra phn lc R = Pn ti gi kp. + Vi thnh phn bini ta c:
y0 = 2.. Ttb. Y = 2. . Td. Y
( 3.54 )
Trong Td c s dng thay cho Ttb trnh nhm ln vi cng thc ( 3.50) Td l nhit cao nht m kim tng nng chy ( tc l kim loi mi hn ) chuyn t trng thi do sang n hi. Td = 500 6000C vi thp kt cu gi tr 5000C ng vi q0 nh v v ln 6000C ng vi q0 ln v v nh. Y = z. tg
( thng thng < 900 ). Do vi lp trn cng:
y 0 max = 2. .Td . .tg
( 3.55 )
Do b kp cht, ng sut ngang tng ng ( ko ) tng lp do thnh phn co ngang bin i y0 gy ra s l:
61/9
R
y = 0 .E = B
2. .Td .z.tg B
2 .E
( 3.56 )
max =
E . . .Td .z.tg B 2
( 3.57 )
Nu sau khi hn ta b g kp, ng sut ko ngang n v s mt i v s xut hin BD d co ngang v BD d gc:
B = n .
B = .b.(Tmax To ) E
(3.58)
Ta bit t phn trc (cng thc 3.45):
= tg
. y o max 2.
= .Td .tg
= 2. .Td .tg
(3.59)
M men un do thnh phn ng sut thay i gy ra trn mt n v chiu di mi hn so vi im O (chn mi hn) c xc nh bng cch tm tng m men ca ni lc gy ra trong tng lp kim loi nng chy:
M = .z.dz =
0
2 .Td .tg B
.E
z3 . 3
2 .Td .tg
=
2 3.B
.E. 3
(3.60)
Cng c th c cng thc (3.60) t biu (hnh 3.16b):

M =
max . 2
2
. . 3
(3.61)
- Trong thc t, gim bin dng gc, ngi ta dng g kp to ra m men un chng li hin tng quay ca cc tm. Khi cc tm khng rng lm, c th g s b bng cch quay ngc li mt gc (hnh 3.17)
Hnh 3 - 17
62/9
R
CHNG 4: NG SUT V BIN DNG KHI HN CC MI HN GC

4.1_ng sut v bin dng trong cc lin kt hn gc. 4.2_ng sut v bin dng trong cc lin kt hn chng. 4.3_ng sut v bin dng trong cc lin kt hn ch T. 4.4_ng sut v bin dng do co dc cc dm hn ch I.
M u: Cc khi nim Mi hn gc Lin kt hn gc (hnh 4.1a) Lin kt hn chng (hnh 4.1b) Lin kt hn ch T (hnh 4.1c) (trang 10 Chng 1 Gio trnh Hn nng chy). Cc loi lin kt va nu : ph bin nht(vi mi hn gc).
b)
a)
H nh 4 - 1
c)
4.1_ng sut v bin dng trong lin kt hn gc. Ta hy xt mt lin kt hn gc. Vic tnh ton ng sut v bin dng hn s gm 5 bc sau:
Bc 1: Xc nh vng ng sut tc ng bnv tit din vng ng sut tc ng Fc:
Vng ng sut tc ng (hnh 4.2)
63/9
R
bn h b n T 2
H nh 4 - 2
M1
M1
T 2
M = M 1 + M1
+ Phng php tun t xp x hoc phng php th, cng thc (2.15); (2.11); (2.13); (2.14):
T .h bn = h1 + 9,86.q .m o
v m = 1 0,008.
1
b2n
b1 = 0,484.q.( .c .v.550)
b2 = k 2 (h b1 ); k 2 = f .(q 0 , T ) _ th
bn=b1+b2
Tit din vng ng sut tc ng: Fc=2.bn. (4.1)
Bc 2: Xc nh ni lc v ng sut phn khng: - ni lc: P =T.Fc =2.bn.T
ng sut phn khng:
2 =
.b 2.bn . . T P = = T n F Fc 2. .(h bn ) h bn
(4.2)
T ta dng c biu T v 2(hnh 4.2)
Bc 3: Xc nh ng sut un v vng: - ng sut un:
64/9
R
+ Trong mt phng cha tng tm s c mt m men un M1 do ni lc sinh ra trong tm :
M 1 = P1 .
h 2
(4.3)
Trong ni lc tc ng P1 = 0.5P + Tng hnh hc

M = 2.M 1 . cos M = M1 + M1 P1 .h P.h . cos = . cos 2 2 2 2
(4.4) ( 4.5)
=2
Theo cng thc 4.5 Khi gc tng, M gim, v khi = 1800 thi cos = 0. Lc M = 0, l trng 2 hp hn gip mi. + ng sut do m men un gy ra trong lin kt:
M W
( 4.6)
Trong W l m men trng un ca tit din ngang ca lin kt.
vng d ( hnh 4.3 ): + Khi ta cng biu ng sut do ni lc dc trc v mmen un gy ra trong tiy din ngang tng tm, ta s c biu ng sut d. + vng d:
f =
M .l 2 8 E.J
( 4.7 )
Bc 4: Xc nh ng sut ngang do co dc v co ngang:
- So vi lin kt hn gip mi, gi tr ca n nh hn v nu sau khi hn, ta ct lin kt theo trc mi hn, s bin dng ca c hai tm sau khi ct l kgng ng k so vi trc lc ct ( tc l ni lc cn thit khi phc li trng thi ban u trc khi ct l nh ). ng sut ngang do co ngang gy ra ( v mi hn khng th ngui ng thi trn sut chiu di) trong cc lin kt hn gc cng c gi tr nh hn so vi khi hn gip mi. L do: Cc chi tit trong lin kt hn gc d b bin dng theo hng vung gc vi trc mi hn. Hnh dng biu ng sut ngang do co ngang gy ra cng tng t nh trong cc lin kt hn gip mi nhng gi tr tng th lnh hn v l do nu. + ng sut ngang do co ngang gy ra ph thuc vo gc : khi tng gc ng sut ngang tng. = 1800 ( gip mi ): xmax
65/9
R
Khi gim, ng sut ngang gim. = 00 ( hn p ): x= 0 .
Bc 5: Bin dng gc:
Trong lin kt hn gc bin dng gc th hin qua s tng gc gia cc tm ( hinh 4.3b ). + Gc tng nu mc ngu chn mi hn l nh. + Gc gim nu mc ngu chn mi hn l ln.
Thng qua bin php thit k quy trnh cng ngh vi ch hn hp l, ta c th loi tr c bin dng gc trong lin kt hn gc.
bn f

b) a)
H nh 4 - 3
/2
4.2_ ng sut v bin dng trong lin kt hn chng.
Tu theo v tr ca cc mi hn gc trong lin kt hn chng so vi hng tc dng ca ngoi lc, ta c th chia cc lin kt hn chng thnh bn loi sau: a. Mi hn vung gc vi ngoai lc ( hnh 4.4a ). b. Mi hn song song vi ngoi lc ( hnh 4.4b ). c. Mi hn cho vi ngoi lc( hnh 4.4c ). d. Lin kt hn chng t hp ( hnh 4.4d ).
66/9
R
a
P a) P b) P P
c)
H n h 4 - 4
d)
Khi thc hin lin kt hn chng, ta hnh dung trng hp hn p ln b mt mt tm v ln mp ca tm kia. Vng ng sut tc ng trong lin kt hn chng s bao gm vng ln cn nhit tnh c v hai pha ca tm th nht ( ging nh hn p ln b mt tm )v v mt pha ca tm th hai ( ging nh hn p ln mp tm ). Xc nh vng ng sut tc ng hnh 4.5: bn = b1 + b2
b1 =
0,484.q (2. 1 + 2 ).v.c .550
(4.8)
trong b1 l chiu rng vng c nung ti trng tthi do.
Chiu rng vng c nung ti trng thi do - n hi l b21v b21 v b22 c xc nh ring cho tng tm ( c chiu rng h khc nhau ).
b n1 b 22 b 1 2
1 b'21 b' n2 b1 b1 b n2
H nh 4 - 5
b 21
67/9
R
Din tch tit din ngang vng ng sut tc ng: Fc= 1.bn2+ 2.bn1 + 1 . bn2 + k2/2 ( 4.9)
Thng thng, ngi ta gim khong chiu di a m cc tm chng ln nhau ( hnh 4.6 ) nhm mc ch tit kim vt liu.
a
Hnh 4 - 6
- Vic gim gi tr a ti mc nht nh s lm sut hin s lch cc tm do ti trong.
ngn nga hin tng ny, cn m bo: a 4, thng l a = (4 5). ( 4.10)
Trong lin kt hn chng cc tm c chiu dy trung bnh v nh, ngi ta thng dng ch hn sao cho chiu rng vng ng sut tc ng ca mt mi hn nm pha b chng s ln hn 0,5a. V vy, cc vng ng sut tc ng do c 2 mi hn gy ra s chng ln nhau mt phn.
V th, din tch chung Fc s nh hn 2 ln din tch Fc1do mt mi hn gy ra.
Trn hnh 4.7a l s phn b ng sut do co dc gyn ra trong lin kt hn chng: .F P = (4.11) = T c F Fc F Fc Chiu dy tm cng ln th khong cch a cng phi ln. Lc cc vng ng sut tc ng do mi mi hn gy ra s c th nm cch xa nhau (hnh 4.7b).
bo
bo
bo
bo
bo
bo
a ) 2
H n h 4 -
7 b ) 2
68/9
R
Trng hp hn chng cc chng cc tm c chiu rng khc nhau (hnh 4.8):
ho
bo
a H n h 4 - 8 a ) b ) c)
V tr ca vng ng sut tc ng s lch v 1 pha so vi trc i xng ca tit din ngang ca lin kt. Do , ngoi bin dng v ng sut do co dc cn c bin dngv ng sut do hin tng un trong mt phng gy ra(ging nh trng hp hn gip mi cc tm c chiu rng khc nhau). Hnh 4.8a: ng sut dc mi hn Hnh 4.8b: ng sut un do ni lc gy ra Hnh 4.8c: ng sut tng hp ca a v b.
Mmen un:
M = Ma Mc =
- ng sut un: =
(a c ) P .h0 . 2 h0 b0
(4.12)
M W
Vi W l m men chng un ca ton b tit din ngang lin kt.
Nu cc mi hn nm song song vi ngoi lc, vng ng sut tc ng cng c xc nh bng cng thc bit.
Hnh 4.9: Biu ng sut d do co dc.
69/9
R
Hnh 4 - 9
ng sut ngang do co dc gy ra trong lin kt hn chng nh hn nhiu so vi khi hn gip mi. ng sut ngang do co ngang gy ra li c th kh cao: + L do: bin dng co ngang ca mt mi hn khng th xy ra mt cch t do cv b mi hn cn li.
Bin dng gc do co ngang trong lin kt hn chng(hnh 4.10a):
Ta coi tit din mi hn l tam gic vung cn:
tg
1 . = 2 b b 2
2. b
(4.13)
vi : gi tr co ngang ca lp kim loi ngoi cng.
=.Ttb.b
vi b: cnh huyn ca mi hn. Ttb: nhit khi kim loi p chuyn t trng thi do sang n hi (thp kt cu c Ttb=600oC).
Gc quay t do do co ngang:
2. 2 .Ttb .b = = 2. .Ttb b b
(4.14)
Khi = 12.10-6[oC-1] Ttb=600oC Th vi thp kt cu =0,0144[rad]

70/9
R
Nu gi cht khng cho chi tit trn quay t do, ta loi tr c bin dng gc , nhng s xut hin ng sut ko ngang c gi tr tng i ln(c th dt ti T). Chiu rng ca cc tm cng tng th khong cch gia mi hn tng, v ng sut ko(d) ngang cng gim. Trng thi ng sut phng (do ng sut dc v ngang to ra) ca lin kt hn chng nguy him hn so vi trng hp hn gip mi v ng sut d ko do co ngang sinh ra c gi tr rt ln. Ngoi ra, nu tnh ti s tp trung ng sut do ngoi lc gy ra, trng thi ng sut cn th hin mc cao hn. l nguyn nhn ti sao cc lin kt hn chng b gim kh nng lm vic khi dng ti trng ng hoc xung(so vi trng hp hn gip mi).
Khi cc tm mng, bin dng gc ging nh trn hnh4.10b. Mun gim bin dng gc, phi hn ngu tt.
a)
b b) Hnh 4 - 10
4.3_ng sut v bin dng trong lin kt hn ch T.
ng sut v bin dng do co dc gy ra:
C th ni lin kt hn ch T gm 2 thnh phn, tm bin(tm ngang, tm ) v tm vch (tm dng, tm bung). Khi hn, ngun nhit truyn t trc mi hn vo tm bin theo hai hng v vo tm vch theo mt hng(t khi nim tng chiu y truyn nhit). Xt hnh 4.11 ta c:
b2 2 b1 k 1 b21 h1 b1 2 b1 b21 h1
h2
H nh 4 - 11
71/9
R
+ Hai mi hn gc trong lin kt hn ch T. + Vng ng sut tc ng nm i xng qua trc ng ca vch. + Trn thc t, cc mi hn c thc hin khng ng thi, v vy khi xc nh vng ng sut tc ng, cn xt ti kh nng vng ng sut tc ng do tng mi hn to ra s chng mt phn ln nhau + Phng php xc nh vn nh c: Tng chiu dy truyn nhit:
= 2
+ 2
(4.16)
Tng tit din vng ng sut tc ng:
Fc = (2b1 + 2b21 + 2 ). 1 + (b1 + b22 ). 2 + k 2

Ni lc dc trc (hnh 4.12 )
(4.17)
P2 P yo P1 2P1
P = T . Fc
y2 y1 P1 1
H n h 4 - 1 2
(4.18 )
ng sut phn khng dc trc
2 =
F: tit din ngang ca lin kt.
T .Fc
F Fc
( 4.19)
T ta dng ccc biu ng sut: + Hnh 4.13a; 4.13b: biu ng sut do ni lc dc trc gy ra. + Hnh 4.13c: biu ng sut un do ni lc dc trc gy ra.
72/9
R
+ Hnh 4.13d; 4.13e: biu tng ng sut d ti cc tm vch v bin.
T 2 a) d)
c)
b) Hnh 4 - 13 e)
Ti lin kt ch T, vng ng sut tc ng c trng tm Oclch so vi trng tm ca tit din lin kt hn O. l nguyn nhn gy un. Ga s c cc hn ch gi to(ngoi lin kt) cc mp trn v di, khin lin kt khng th un ngang c, theo iu kin cn bng ni lc(hnh 4.12) ta c: P = 2P1+P2 (4.20)
Trong P1_ni lc phn khng dc trc, tc ng vo cc phn cn li ca mi na tm bin. P2_ni lc phn khng ca vch.
P1 = 2 . h1 b1 b21 2 . 1 2
P2 = 2 .(h2 b1 b22 ). 2
(4.21) (4.22)
- tm m men un, ta thy c hai ni lc phn khng P1bng mt lc tp trung 2P1 v t n vo trng tm ca tm bin(hnh4.12). Cn ni lc tc ng P t vo trng tm Oc ca vng ng sut tc ng v chia n thnh 2 phn l 2 P1 v P2. Lc ta s c hai cp lc to ra hai m men un tc ng theo chiu ngc nhau trong lin kt l 2P1y1 v P2y2, trong y1v y2 l khong cch t im t lc phn khng ti tm ca vng ng sut tc ng(im t ca ni lc tc ng P).
M men un ton phn s l:

M = P2 y 2 2 F1 y1
(4.23) ( 4.24)
hoc M = Po y o = ( T + 2 ).Fe . y o
73/9
R
- Nu ta b cc hn ch gi to i, do tc ng ca mmen un M, lin kt s b un ngang v gy ra ng sut un:
u =
M .y J
(4.25 )
Trong y l khong cchtwf th ang xt n trng tm O ca lin kt. J l m men qun tnh ca tit din ngang ca lin kt i vi trong tm ca n. - vng d:
M .l 2 f = 8EJ
Vi l l chiu di mi hn.
( 4.26)
- Cn c vo gi tr tnh ton, c th dng c biu ng sut un u. - Trn thc t, khng c cc hn ch gi to v bin dng un d hnh thnh t s tch ly dn dn trong qu trnh ngui mi hn ( tch lu bin dng do ). + ng Thi trong qu trnh ngui mi hn s c s pht trin ng sut ko bi co dc trong cc th ca vng ng sut tc ng ( cho ti 6000C, tc l nhit khi m kim loi ang ngui chuyn t trng thi do sang n hi ). + S ccn bng nhit tip theo s nh hng rt t n bin dng d v ng sut ko. Sau khi nhit cn bng hon ton, ng sut ko ton phn vng ng sut tc ng l T.
Trong thc tin, tng cng vng ca lin kt, Ngi ta ly chiu cao ca tm vch ln hn chiu rng ca tm bin v b tr v tr mi hn sao cho trng tm ca lin kt nm cao hn trng tm ca vng ng sut tc ng ( hnh 4.14 ). + khi vng ca lin kt s li t pha tm vch v lm t pha tm bin. + Nu tng chiu dy ca tm bin v gim chiu cao ca tm vch, trng tm ca tit din s b h thp, c th lm cho tit din ngang vng ng sut tc ng c trng tm trng vi trng tm lin kt ( M = 0, f = 0 ).
o oc o cao hn o c
o = oc
oc o o th p h n c o
o tr n g v i c o H n h 4 - 1 4
74/9
R
+ Nu trng tm tit din nm thp hn trng tm vng ng sut tc ng , sau khi hn, kin kt s b un theo chiu ngc li. - Trong lin kt ch T: cc mi hn gc nm i xng vi nhau qua vch ng. + Nhit theo chiu dy tm vch l ng u v vch s b un ngang khi ta hn p dc mp ca n. + Nu sau khi hn ta ct tm vch ra khi tm bin ( hnh 4.15 ) th c im un ca n cng ging nh trc khi ct. Cn tm bin, do c vng ng sut tc ng nm lch, s b un theo hng ngc li.
Hnh 4 - 15
ng sut v bin dng do co ngang gy ra: Cc lin kt ch T thng c hn ln lt. Gi s ta hn mi hn bn phi ( hnh 4.16 ) Trc v qu trnh ngui ca ton b mi hn l ng u trn sut chiu di v chiu dy. Do hin tng co ngang, tm vch quay i mt gc so vi v tr ban u:
= .Ttb . b = . Ttb . 1,4k

tg
(4.27) (4.28 )
= .Ttb 2
v
= tg
nn = 2.. Ttb
( 4.29 )
b K 0,7k
Hnh 4 - 16
75/9
R
Khi thc hin mi hn th hai(pha i din) th s co t do ca n b cn tr n hi t pha mi hn th nht. Do trong kim loi p ca mi hn th hai s xut hin ng sut ngang. ng sut ko ngang cng xut hin trong mi hn th nht do chng li s quay t do ca mi hn th hai. Nu hai mi hn ging nhau, do ni lc cn bng, ng sut ko ngang cng nh nhau. Tc l tm vch s quay v v tr ban u v c gi trng thi ny bi cc ni lc ging co nhau trong hai mi hn. Ga tr ng sut ny c th rt ln. + L gii: chng hn ta c th tnh co tng i:
= .Ttb = 12.10 6.600 = 0,0072 b
v vi thp, ti gii hn n hi:
T =
T
E
2500kg / cm 2 = 0,0012 2,1.10 6 kg / cm 2
Nh vy ng sut ko do co ngang cc mi hn ny c th vt qu gii hn chy rt nhiu(v mt l thuyt):
72.10 4 = = 6 ln T 12.10 = 4
Tuy nhin do vt liu thp kt cu c kh nng bin dng do tt nn ng sut ko d ch t ti gii hn chy T. Do c ng sut ko ngang, 2 phn bin s b ko quay i mt gc no (2 na ca bin b un nh dm cng xn) hnh 4.17.
B k v Hnh 4 - 17 b b1
76/9
R
Nu gi yAl chuyn v ca im A (u nt ca tm bin) v l gc quay ca na bin sau khi hn, ta c:
tg =
0,075.(b1 + b ) b1 (0,075.b1 + b ) + 3 yA = B .tg 2 k . b b1

3 3
(4.30)
(4.31)
trong : k_cnh mi hn gc b1_ chiu rng kim loi p

b1 = k +
v
2
(hn di lp thuc)
(4.32) (4.33)
b1= k+1 [cm] (hn tay)
b_chiu y tm bin v_chiu dy tm vch.

4.4_ng sut v bin dng do co doc dm hn ch I:
Dm hn ch I gm 2 tm bin v 1 tm vch, c 4 mi hn gc.
Vic xc nh vng ng sut tc ng v ni lc tc ng: nh vi lin kt hn ch T. Gi Fc l tit din vng ng sut tc ng do mt cp mi hn (ti hai bn vch v cng mt pha bin trn, hoc bin di) gy ra, ni lc tc ng ca n l (hnh 4.18): P = Fc.T

2
(4.34)
F F
c c
H n h 4 -1 8
77/9
R
Ni lc tc ng ca mi cp mi hn khi thc hin vi ch hn nh nhau, s ging nhau v gi tr ln hng ca ng sut phn khng dc trc:
2 = 2.
F_tit din ngang ca dm.
P (F 2 Fc )
(4.35)
Ni lc tc ng ton phn, nu cc mi hn dc thc hin nh nhau(lc 2P), s t trng tm tit din ngang ca dm. V vy m men un v vng d ton phn u bng khng. Saun khi hn song, dm s ngn i mt on:
l =
2 .l
E
= .l
(4.36)
_bin dng co dc tng i.

l_chiu di ca dm (ca mi hn).
Trong thc t, vng d f = 0 nu c 4 mi hn c thc hin ng thi, hoc c thc hin theo mt th t sao cho bin dng un do cc mi hn trc gy ra c trit tiu hon ton bi bin dng ngc chiu do cc mi hn sau gy ra. y l iu kh thc hin, v vy thc s sau khi hn, cc dm ny thng c mt vng d nht nh. Bin dng hn thay i theo chiu di mi hn. Cn bin dng d dc tch lu dn dn trong qu trnh hn v lp rp. ln ca bin dng d ch yu ph thuc vo th t cng ngh ca qu trnh hn v lp rp.
gim vng d sung mc ti thiu, th t hn c coi l hp l khi vng d do mt mi hn hoc mt lot mi hn thc hin, c trit tiu bi vng ngc li ca mt hoc mt lot mi hn c thc hin sau. Ta xt th mt s trng hp: Phng n 1: Hn tng cp mi hn gip bin(hnh 4.19):
1 H nh 4 - 19
78/9
R
T kha cnh gim cng vic xoay lt, y l mt phng n thun li. M men un do ni lc tc ng dc trc ca mi hn 1 v 2 gy ra s tc ng trong mt phng tm vch v c gi tr bit: M1= P2y2-2P1y1 Nh trng hp hn dm ch T. (4.23)
Bin trn ca dm c hn nh vi tm vch nn ta coi nh chng khng c nh hng ng k ti hin tng un ca dm v thc cht th m men un M1do cc mi hn s 1 v s 2 gy ra ch tc dng ln phn tit din ch T va hn xong. vng d f1sau khi hn cp mi hn gip bin s 1 v s 2 s l:
M 1 .l 2 f1 = 8.E.J 1
trong :
(4.37)
M1_m men un do ni lc tc ng ca cc mi hn s 1 v s 2 gy ra. l_chiu di ca dm (ca mi hn). J1_m men qun tnh ca phn dm gm tm vch v tm bin di. E_m un n hi ca vt liu.
Bc tip theo sau khi hon thnh 2 mi hn ni trn l xoay dm 1800(lt ngc dm) v thc hin nt cp mi hn s 3 v s 4 cn li. Ta coi khong cch trng tm vng ng sut tc ng ca cp mi hn s 3 v s 4 ti trng tm tit din ngang dm ch I l gn bng mt na chiu cao ca dm (0,5h). Ta s c m men un M2 do ni lc ca cc mi hn s 3 v s 4 gy ra:
M2 = P02 .h 2
(4.38)
trong : P02_lc ban u quy c ca cc mi hn 3 v 4.
P02 = 0 .bn . = ( T + 2 )bn . = ( T + 2 )Fc 2

vi Fc2_tit din vng ng sut tc ng ca cp mi hn 3 v 4.
(4.39)
Ch : Lc co ban u P02 c dng trong s tnh vng d, vi gi thit vng ng sut tc ng bn c ng sut l 0=T+2 v cc th cn li ca tm khng c ng sut.
M men M2 s tc ng theo hng ngc vi M1. 79/9
R
M men qun tnh J tit din ngang ca ton b lin kt dm hn ch I (ln hn J1) s chng li tc dng un ca m men M2. vng d do M2 gy ra:
f2 = -
M 2 .l 2 8.E.J
(4.40)
V ch hn nh nhau nn: P01= P02 v Fc1= Fc2

2 y .J P . y .J f1 M .J M J = 1 = 1 . = 01 01 = 01 f 2 M 2 .J 1 M 2 J 1 P02 .0,5.h.J 1 J 1 .h
(4.41)
Thng thng:
M1 J = 0,5 0,66 v 2 M2 J1
[y01=(
1 1 ).h] 4 3
f1 f (0.5 0.66 ).2 hay l 1 1 f2 f2
nh vy
khi , sau khi hn, vng d f0 = f1 - f2 Tc l dm b lm v pha cc mi hn 1v 2.
( 4.42 )
Phng n 2: hnh 4.20. Cc mi hn c thc hin theo th t cho nhau .
2 3 2 1
1 a)
4 b) Hnh 4 - 20
80/9
R
- Lc ny, ch c ni lc ca mi hn u tin ( s1 ) gy ra hin tng un ca dm ch T ( gm bin di v vch) . Ni lc ca ba mi hn cn li s tc ng ln ton b tit din ca dm ch I. V vy vng d cui cng khng ng k do cc vng d:
M 1 .l 2 f1 = 8 E.J 1
; f 2,3 =
M 2,3 .l 2 8 E.J 2
M 4 .l 2 f4 = 8 E.J
trit tiu ln nhau.
( 4.43 )
Theo phng n ny, phi lt dm nhiu ln ( hai ln quay 1800 ). Nu hn di lp thuc, hp l nht l cc mi hn v tr hn sp ( hnh 4.20b ), s bo m nung ng u cc taams vch v bin, chn mi hn ngu tt v d thuc hn thun tin. Tuy nhin, s ln lt dm li tng ln ( ba ln ) .
Phung n 3: hnh 4.21.

1 3 2 4
H n h 4 - 2 1
- u tin ngi ta hn cc mi hn 1v 2. Sau xoay lt 1800 v hn ccmi hn 3 v 4. vng d f hu nh khng ngk v cc l do sau: + Ni lc ca hai cp mi hn ( 1v 2 ) v ( 3v 4 ) tc ng ln ton b dm ch I nn vng do mi mi hn gy ra u b trit tiu bi cc mi hn khc. + C th: trong mt phng tm vch: f1 b f2 kh ( M1 = - M2; J1 = J2 = J ) f3 b f4 kh ( M3 = - M4 ; J3 = J4 =J ) + Trong mt phng vung gc vi vch: f1 b f3 kh ; f2 b f4 kh .
tng kh nng chu ti ca kt cu dm hn ch I , cng nh dm hp ngi ta tng chiu cao ca tm vch.
81/9
R
Mt khc, gim chiu dy vch v tng chiu dy hai tm bin cng c tc dng tit kim vt liu. V vy sau khi hn, do mng qu, tm vch d b mt n nh do khng chu c ng sut nn ca cc mi hn gip bin gy ra, v c th sut hin cc ch li lm trn tm vch.
chng li hin tng ni trn, ngi ta thng tin hnh ko s b tm vch trc khi hn v ch to nh sau: 1. Tm vch c a ln tht b ko ko di thm mt on ( bin dng n hi ). 2. Ghp n vi cc tm bin. 3. Hn nh bng hai my hn t ng. Kch thc cc mi hn nh l nh. 4. Tho dm lp ghp ra khi thit b ko s b. 5. Hn bng hai my hn t ng theo phng n 3 va nu. l phng php sn sut vi quy m hng lot vi dm hn ch I. chngi 5: Bin dng d trong kt cu hn
5-1_Cc loi bin dng trong kt cu hn. Trong bi 1, chng ta tm cch phn loi bin dng hn(Hnh 1- 4) theo thi gian tn ti (bin dng tc thi v bin dng d), theo hng tc ng(bin dng dc v bin dng ngang), theo phm vi tc ng trong kt cu(bin dng ton phn v bin dng cc b). Trong bi ny chng ta b xung thm mt cch phn loi na, theo nguyn nhn xut hin v hnh thnh ca bin dng: - Bin dng nhit: l s thay i khong cch gia cc nguyn t trong cc ht kim loi, gy ra s thay i cc kch thc v th tch m khng lm ph v s phn b tng i ca cc nguyn t trong mng tinh th. Do sau khi cn bng nhit , trong lin kt v chi tit hn s khng c s bin i no v kch thc v hnh dng. Quy lut y l s dn n nhit trong vng n hi. - Ni bin dng: l s thay i kch thc v hnh dng kim loi do bin dng do - n hi v bin dng do. Ngoi ra, chng ta lm r thm v bin dng ton phn v bin dng cc b theo phm vi tc ng trong kt cu(ni cch khc, l theo c trng thay i hnh dng v kch thc kt cu): - Bin dng cc b: l bin dng gy nn s thay i hnh dng v kch thc ca mt phn kt cu nhng khng lm thay i r rt hnh dng v kch thc ca ton b kt cu: + Bin dng li lm cc phn t dng tm trong kt cu hn do chng b mt n nh di tc ng ca ni lc nn(lc co dc mi hn). + S ln sng cc phn t tm(Hnh5-1a) do phn b khng u ni lc, kt hp vi bin dng gc. + Bin dng un ngang do lc co ngang khi hn p ln b mt tm, kt hp vi bin dng gc.
82/9
R
+ Bin dng un ngang cc phn t lin kt hn v kt cu hn do lc co ngang cc mi hn gip bin trong lin kt hn ch T. + Bin dng gc trong cc lin kt gc chng, ch T v gip mi. + Bin dng hnh mi nh(Hnh 5-1b) trong phn cui cc mi hn gip mi cc tm mng, v ti ch cc mi hn giao nhau, do mt n nh ti cc vng tm b nn(di tc ng ca ni lc nn v s pht trin bin dng gc).
a)
Hn h 5 - 1 b)
- Bin dng ton phn: gy nn s bin i kch thc chungv hnh dng ca ton b lin kt hoc kt cu hn so vi thit k; + Bin dng co theo chiu di, chiu rng v chiu cao kt cu hn. + Bin dng un ngang(un cong, vng) kt cu hn so vi trc trng tm ca n. + Bin dng xon kt cu hn so vi trc trng tm ca n(Hnh 5-2). + Bin dng vnh kt cu khi b mt n nh cc tm b nn c b tr i xng theo chiu di kt cu(vnh cc dm hp v.v...).
Hnh 5 - 2
5-2_Cc loi bin dng ngang c bn do co dc mi hn gy ra trong kt cu hn. Co dc l s co ca mi hn di tc dng ca ni lc tc ng dc trc. c trng ca bin dng ton phn do co dc gy ra ph thuc vo tit din v s phn b cc mi hn so vi trc trng tm ca kt cu, ch nung khi hn, trnh t hn, cng nh kch thc v hnh dng kt cu. Ta c th chia n thnh ba dng c bn vi ba nhm kt cu tng ng:
83/9
R
1) Bin dng co chiu di, chiu rng v chiu cao kt cu. 1) Bin dng un ngang (vng) kt cu hn. 2) Vnh kt cu do cc phn t chu nn b mt n nh. Nhm kt cu th nht: - Cc mi hn nm song song vi trc trng tm ca kt cu, v c phn b i xng quanh trc . - Cc kt cu tiu biu thuc loi ny: + Dm hn ch I (Hnh 5-3a) + Dm hn hnh hp (Hnh 5-3b) + Kt cu hn hnh tr rng vi hai mi hn i xng v bn gn i xng (Hnh 5-3c) + Kt cu tr rng gm hai phn ni vi nhau bng mt mi hn theo chu vi (Hnh 5-3d)
a)
b)
c) Hnh 5 - 3
d)
- Do cc mi hn c b tr i xng, tng ni lc tc ng s nm ti trc trng tm ca kt cu, kt cu s khng b un v khng c vng d(v mt l thuyt). Thc t c th c vng d do nguyn nhn cng ngh(trnh t hn). - kh vng d, cn thc hin ng thi cc mi hn i xng. - Bin dng d do co dc ca ton b kt cu: - Gi tr:
l = 2 .l =
2
E
.l
(5.1)
+ l = 1mm trn 1m chiu di hoc chiu cao kt cu(mi hn) khi chiu rng kt cu 500600 mm v chiu dy tm 15 mm. + Nu chiu rng ln hn, bin dng co dc mang c trng cc b ti vng ca mi mi hn. + Cc mi hn ngang, gn ngang v.v... lm gim chiu di lin kt 1mm/1mi ni. Nhm kt cu th hai: - Cc lin kt v kt cu hn c cc mi hn song song, c tit din nh sau nhng c phn b khng i xng so vi trc trng tm ca kt cu, hoc c cc mi hn sonh song, i xng nhng c tit din khc nhau.
84/9
R
- Trng tm tit din ngang vng ng sut tc ng ca cc mi hn song song b lch so vi trc trng tm ca kt cu. - Cc kt cu tiu biu thuc loi ny: + Dm hn ch T (Hnh 5-4a) + ng hn c mi hn dc ng sinh(Hnh 5-4b) + Dm hn dng hp m dng cho khung toa xe(Hinh 5-4c)
b)
a) Hnh 5 - 4 c)
- Ni lc tc ng d theo chiu di mi hn v ng sut phn khng nn dc trc 2 c xc nh trn c s gi thuyt rng trong qu trnh hn, kt cu c gi cho khi un bi cc hn ch gi to(cch tnh tng t nh vi nhm kt cu loi 1). - Xc nh m men un do ni lc d, vng d ca kt cu, s phn b ng sut d trong tit din ngang ca kt cu: + C hai cch xc nh m men un do ni lc d dc trc gy ra trong kt cu. 1) Cng hnh hc(cng vc t) cc m men un ca cc ni lc dc trc ca tng mi hn, hoc 2) Xc nh m men un tng ng do tng lc quy c (ni lc dc trc quy c) ban u Po ca tt c cc mi hn song song vi trc trng tm. + Cch th nht: dng cho cc lin kt phng. + Cch th hai: dng cho cc lin kt khng gian(dm,ng ) (5.2) Po= o.Fc=(t+o).Fc Trong : Fc_tng vng ng sut tc ng ca cc mi hn song song. + M men un : M = Po.yo (5.3) Trong : yo_khong cch t trng tm tit din ngang cc vng ng sut tc ng(ni t lc Po) ti trng tm tit din kt cu. + vng d:
f = M .l 2 8.E.J
(5.4)
Trong : l_chiu di hoc chiu cao kt cu hn.

85/9
R
J_m men qun tnh tit din ngang ca n. + Phn b ng sut trong tit din ngang kt cu c xc nh bng cch cng ng sut do ni lc dc trc v un gy ra. Nhm kt cu th ba: - C ng sut phn khng nn dc trc 2 trong cc phn t tm mng t ti gi tr ti hn, lm cho cc phn t b mt n nh, dn n vnh. cng c th l cc kt cu thuc nhm 1, nhng c cc phn t tm mng vi ng sut nn phn khng gi tr cao. - Kt cu tiu biu thuc nhm ny, hnh 5-5.
1 1 2
Hn h 5 - 5
- /sut phn khng d l tng ng sut phn khng theo hai chiu tm: 2 = x2 + y2 (5.5) Trong : x_ng sut phn khng nn theo trc x y_ng sut phn khng nn theo trc y _ Ga tr ng sut ti hn gy mt n nh tm mng (Hnh 5-6) l:
th = k . 2 .E. 2 12(1 2 ).h 2
(5.6)
Trong : k_h s ph thuc vo t l chiu di l v chiu rng h ca tm, v c trng kp cht mp tm. _chiu di tm,cm E_m dun n hi _=0,3 h s Poisson ca thp + H s k vi cnh mp kp cht t 4 pha(Hnh 5-6a):
l : 0,4___0,6___0,8___1,0___1,2___1,4___1,6___1,8___2___2,4 h
k : 8,41__5,14__4,20__4,0___4,13__4,47__4,20__4,04__4,00_4,13
+ H s k vi cnh mp kp cht t 3 pha (Hnh 5-6b):

l : 0,5___1,0___1,2___1,4___1,6___1,8___2,0___2,5___3 h
86/9
R
k : 4,04__1,44__1,14__0,95___0,84__0,75__0,70__0,61__0,56
+ Trong thc t, nn bo m:
th 1,7 2
(5.7)
Cnh ta L Cnh ta
Cnh ta a)
Hnh 5 - 6
Cnh t do b)
5-3_Tnh ton bin dng ton phn trong lin kt hn: Cc kt cu hn thng c mt s lng ln cc mi hn, tu theo quy m ca cc kt cu. Cc mi hn c th nm cc v tr khng gian khc nhau, thng l song song vi cc trc to khng gian, ch yu do yu cu cng ngh v tnh kinh t trong ch to, cng nh cc yu cu v hnh dng kt cu. Cc mi hn cng c th nm hng tm so vi trc trng tm cu kt cu. Xc nh bin dng hn ca kt cu c nhiu mi hn v mt l thuyt l bi ton kh v phc tp. C th xc nh bng cc phng php gn ng m chng ta tm hiu trc . Phng php xc nh bin dng ton phn nh sau(Hnh 5-7): - Ta biu din cc bin dng ton phn(co v un) mt cch gn ng theo cc trc to ca kt cu trn hnh 5-7a theo s trn hnh 5-7b nh sau: - Bin dng ton phn theo hng trc x gm: 1. co dc ca kt cu hn : L 2. Bin dng un ngang vi vng zx do quay quanh trc y ca cc tit din song song vi mt phng yOz. 3. Bin dng un ngang vi vng yx do quay quanh trc z ca cc tit din song song vi mt phng yOz.
87/9
R
S Xz L Yz S Xy Z Y S H a) Hnh 5 - 7 Zy
Yx
Zx L H H L b)
+ Tng t, vi trc y, ta c: 1.H l bin dng co ngang theo chiu rng H ca kt cu. 2.xy l vng do un ngang(cc tit din song song vi mt phng xOz quay quanh trc z). 3.zy l d vng do un ngang (cc tit din song song vi mt phng quay quanh trc y). + Vi trc z, ta cng c: 1.S l bin dng co theo chiu cao S. 2.Bin dng un ngang do cc tit din song song vi mt phng xOy quay quanh trc y, tc l vng xz. 3.Bin dng un ngang ( vng yz) ca cc tit din song song vi mt phng xOy quay quanh trc x. + Ngoi ra, cn c th c c bin dng xon(Hnh 5-2) ca kt cu hn so vi cc trc x, y, z. - Nu trong kt cu, cc mi hn i xng vi nhau qua cc trc chnh v c v c hon thnh cng mt lc th bin dng hn ton phn ch thun tu l bin dng co cc kch thc chnh ca kt cu theo hng cc trc to : + Bin dng L theo chiu di L s bao gm: 1. Bin dng co do hin tng co dc ca cc mi hn nm song song vi trc Ox, tc l gi tr x. 2. Tng bin dng co ngang theo hng Ox ca cc mi hn nm song song vi trc Oy, tc l gi tr yx. 3. Tng bin dng co ngang theo hng Ox ca cc mi hn nm song song vi trc Oz, tc l gi tr zx, tc l: L = x + yx + zx (5.8) + Tng t, bin dng co H theo chiu rng H s l: H = y + xy + zy (5.9)
88/9
R
+ V bin dng co S theo chiu cao S s l: (5.10) + xc nh cc gi tr trn, xut pht t ni lc tc ng ca cc mi hn, ta tnh theo th t sau: 1. Xc nh ni lc tc ng do co dc cc mi hn. 2. Xc nh ng sut phn khng dc trc 2 do co dc ca cc mi hn nm song song vi cc trc to tng ng gy ra. Sau xc nh x, y, z :
x =
S = z + xz + yz
2x
E
.L; y =
2y
E
.H ; z =
2z
E
.S
(5.11)
3. Tm gi tr co ngang ca cc mi hn theo cng thc bit:

ky =
q . c v.
(5.12)
4. Xc nh tng k theo hng ca tng trc to do co ngang khng nm song song vi trc to ang xt. 5. Xc nh L, H v S theo cc cng thc bit. Phng n ch to trong tt c cc mi hn c tin hnh cng mt lc ch c ngha v l thuyt. Trn thc t, c th chn 1 trong 2 phng n sau: - Phng n 1: + Lp ghp v thc hin tt c cc mi hn gip mi t cc tm ring l. + Sau lp ghp thnh kt cu hon chnh v thc hin cc mi hn gc. - Phng n 2: + Lp ghp cc chi tit ring l thnh mt kt cu trn vn bng cc mi hn nh. + Tin hnh tt c cc mi hn gip mi v cc mi hn gc. - Phn tch phng n 1(Hnh 5-7a): + Bin dng ton phn ch do ni lc ca cc mi hn gc gy ra. + Hin tng co dc v co ngang ca cc mi hn gip mi thc hin trc khng c nh hng g n s hnh thnh bin dng ton phn. + c im c bin dng ton phn ph thuc vo th t thc tin cc mi hn gc song song vi trc Oy. + Nu cc mi hn gc c thc hin theo th t cho nhau th bin dng un ca trc x hu nh khng ng k. + Bin dng co theo chiu di (L) ch l s co dc ca cc mi hn gc song song vi trc Ox:
L = x =
2x
E
.L
+ Bin dng co theo chiu rng(H) v chiu cao (S) s l co ngang ca cc mi hn gc theo hng trc Oy v trc Oz.
89/9
R
+ Nu u tin thc hin cc mi hn gc gip tm bin di, sau ln lt n tm gia v bin trn th bin dng hn ton phn ca kt cu hn do co dc gy ra cn th hin hin tng un ngang ca trc x vi vng zx. Lc ny dm lm v pha bin c hn u tin. + Hp l hn c l u tin hn tm gia vi hai tm vch. Sau hn hai tm bin di v trn theo th t cho nhau . + Nu nh u tin hn c 3 tm ngang vi mt tm vch, sau hn tip tm vch cn li th s sy ra hin tng un ngang ca trc x vi vng yx. Dm s lm pha vch c hn trc. Phn tch phng n 2: + Bin dng ton phn s ph thuc vo th t thc hin cc mi hn gip mi v gc. + Ngoi bin dng co, cc mi hn gip mi cn c nh hng n s un ngang ca kt cu hn. Kt lun: 1.V mt l thuyt, khi cc mi hn nm i xng qua trc chnh ca kt cu, bin dng ton phn ch n thun l s gim kch thc di, rng, cao ca kt cu. 2. Hin tng un ngang khng sinh ra v tng m men un do cc ni lc tc ng dc trc gy ra s bng khng. 3. Do kh nng ch to thc t, ta khng th thc hin tt c cc mi hn cng mt lc, cng ngh hn(trnh t hn) c nh hng trc tipn hin tng un ngang ca kt cu. 4. Do cn phi tnh ton v phn tch c th chn phng n hn tt nht
chng 6: Cc bin php gim ng sut v bin dng hn
6.1_Cc bin php gim ng sut khi hn Trong hu ht trng hp thc t, ng sut ko d trong vng ng sut tc ng t ti gi tr ghi hn chy t.. Do , cc bin php trc v trong khi hn, ngoi cc bin php ko s b hoc nung nng s b n nhit cao, s khng loi b c s sut hin, cng nh khng gim ng k c gi tr ng sut d do co dc. Tuy nhin, c th gim c nhiu ng sut ngang do co ngang, tc l gim trng thi ng sut hai chiu v ba chiu, v gim bin dng do ko khi mi hn ngui i. iu ny m bo bn v kh nng lm vic ca kt cu. C th chia cc bin php thnh : - Cc bin php kt cu - Cc bin php cng ngh trong khi hn Cc bin php kt cu gim ng sut khi hn. +La chn kim loi c bn v vt liu hn cho kt cu. - Kim loi c bn khng nn d b ti ti vng nh hng nhit khi hn. - Vt liu hn nn bo m kim loi mi hn c do khng thp hn tnh do ca kim loi c bn.
90/9
R
- Khng nn cc mi hn giao nhau nhiu trnh v gim ng sut nhiu chiu, c bit vi cc kt cu chu ti trng ng v va p. - Khng nn dng cc mi hn to thnh cc bin dng kn khng ln (hn cc tm tng cng..) v chng c th lm tng trng thi ng sut phng. - S lng v kch thc mi hn ch nn va , khng nn ln qu mc cn thit (trn c s tnh ton thit k). - Cc gn cng vng nn c b tr sao cho khi hn kim loi c bn c nung nng ti cng v tr, m bo gim c co ngang tm vch ng (Hnh 6-1).
a ) ng
Hnh 6 - 1
b)
Sai
- Nn u tin s dng cc mi hn gip mi v chng c mc tp chung ng sut nh hn cc mi hn gc. - Khi hn gip mi cc tm c chiu dy khc nhau, dm bo nung nng ng u, hn ngu cc mp v trnh mc tp trung ng sut cao, cn vt tm dy hn cho thch hp ( Hnh 6-2). - Khi thit k cc kt cu hn thch hp, cn xem xt kh nng hn chng di dng cc khi ring r, sau mi hn chng li thnh kt cu hon chnh. iu ny lm gim rng buc ln co ngang mi hn v gim trng thi ng sut phng. - Cc kt cu hn c hnh dng phc tp nn dng cc chi tit t thp tm dp v cc khi thp c. Cc kt cu c hn vi cc kt cu khc lm nn cc kt cu hn hon chnh. - Cn tnh n kh nng bo m vic d dng vic c gii ho cng vic hn(thng qua b tr cc mi hn). - Cn tng cng s dng g hn m bo chnh xc trong lp ghp v thc hin ng trnh t hn.
a ) ng
Hnh 6 - 2
b)
Sai
91/9
R
Cc bin php cng ngh gim ng sut khi hn: + Cc bin php ny rt a dng v ph thc vo c trng v loi kt cu, phng php hn, ch hn, c tnh v thnh phn ho hc ca kim loi c bn. + C th chia chng thnh hai loi: # Cc bin php thc hin trong qu trnh hn. # Cc bin php thc hin sau khi hn. # Cc bin php cng ngh gim ng sut, thc hin trong qu trnh hn: - Tng ch nhit (nng lng ng) khi hn cc chi tit khng kp v thp d ti nhm trnh nt(lm tng th tch vng kim loi c nung, gim tc ngui). - Nung nong s b khi hn tm dy v thp d ti. - Gim ch nhit khi hn cc chi tit c kp cht nhm trnh nt. - Vi cc chi tit c kp cht v c chiu dy ln, nn hn nhiu lp. Kim loi p nn c tnh do cao. - Trnh t hn nn m bo cho cc chi tit trng thi t do, c bit vi cc mi hn gip mi( c gi tr co ngang ln). Trc tin hn cc mi hn gip mi, sau mi n cc mi hn gc. Vi cc vt hn c dng tr rng, trc ht hn cc mi hn dc trc, sau n cc mi hn theo chu vi. - Mi mi hn nn thc hin mt lt hoc thc hin t gia ra . - Khng b tr cc mi hn nh ti ch cc mi hn giao nhau. - gim nh hng ca co ngang, cn gim khe h hn ca cc mi hn gip mi v hn ngu chn mi hn. - Cn hn nhanh m bo kim loi ngui u theo chiu dy v chiu di mi hn(hn t ng v bn t ng). - gim ng sut ring, trong mt s trng hp, nn nung nng cc b vng ln cn mi hn(Hnh 6-3). V d trn hnh 6-3 cho thy, khi hn vt nt, nn nung nng s b vng A v B. Khi , lc cn bng nhit , cc c nung s co theo hng co mi hn. Trc khi hn nn khoan cc u vt nt.
1 2 1 1 2 1
Hnh 6 - 3
# Cc bin php cng ngh gim ng sut, thc hin sau khi hn: Vi cc kt cu quan trng, tng kh nng lm vic ca chng, ngi ta thng tin hnh kh ng sut ring sau khi hn, c bit khi l thp hp kim hay thp c hm lng cacbon trung bnh. Cc bin php l:
92/9
R
- Ram cao ton phn trong l. Nhit ram 600 650C. Thi gian gi nhit cao 3min/1mm chiu di. Sau chi tit c ngui t do trong l. - Ram cc b ti 600C vng quanh mi hn bng phng php nung cao tn hoc m nung kh chy. Phng php ny khng loi b hon ton nhung lm gim ng sut d. - Kh ng sut d bng phng php c hc nh ko kt cu ti gii hn chy, hoc dng rung ng phn b li ng sut d. 6.2_ Cc bin php gim bin dng khi hn. S hnh thnh ng sut v bin dng d khi hn l do s tc ng ca ni lc khi kim loi c nung cc b. - Trong cc kt cu khng c hin tng vnh r rt, ng sut d ko thng t ti cc gi tr cao. - Ngc li, trong cc kt cu b bin dng mnh sau khi hn, ng sut d ko c th khng ln lm. - V vy, mt s bin php gim bin dng d s i nghch li cc bin php gim ng sut d. C th chia cc bin php gim bin dng d thnh ba loi: 1/ Bin php kt cu 2/ Bin php cng ngh trong qu trnh hn 3/ Bin php cng ngh sau khi hn Cc bin php kt cu gim bin dng hn: - Khng thit k tit din mi hn ln hn mc cn thit (xut pht t kha cnh bn) v s lm tng vng ng sut tc ng v ni lc tc ng. - Phn b cc mi hn cng gn cc trc i qua trng tm kt cu cng tt, hoc ngay ti cc trc gim m men un do ni lc tc ng gy ra. - Mi cp mi hn song song cn c b tr trn cng mt mt phng i qua trc trng tm ca vt, sao cho m men ca cc ni lc tc ng ca cc mi hn cn bng nhau v khng gy vnh kt cu so vi trc . - S lng mi hn trong kt cu cng t cng tt gim cc lc co tc ng ln kt cu. - Lng d cho co mi hn phi bo m sau khi hn, cc kch thc ca kt cu c nh thit k. - hn ch bin dng gc,cn gim gc vt mp cc mi hn vt mp ch V, hoc dng cc mi hn vt mp ch X khi chiu dy chi tit ln. Cc bin php cng ngh gim bin dng trong khi hn: - Chn ch hn sao cho chiu rng vng ng sut tc ng l nh nht. nung u kim loi theo chiu dy, cn tng mt dng in hn hn ngu su. + Vic hn ngu su cc mi hn gip bin v cc lin kt hn gip mi s cn bng co ngang theo chiu dy mi hn v gim bin dng gc.
93/9
R
+ Trong mt s trng hp, khi thc hin mi hn th hai trong cp mi hn i xng qua trc ca vt hn, nn tng ch hn tng vng ng sut tc ng cho lc co ca mi hn ny kh hon ton vng d do mi hn th nht gy ra. - Trnh t thc hin cc mi hn nn bo m cho bin dng ca mi hn trc c bin dng ca mi hn sau(c hng ngc li) kh ht. Cc mi hn i xng hoc song song nn c hn ng thi hoc hn theo th t tng on xen k. - Phng php hn phn on nghch to bin dng nh hn. - Vic rn cc mi hn trong qu trnh hn lm gim ng k bin dng. Sau khi hn lp lt trn cng th khng cn rn v c th gy nt b mt. - Nung nng s b ton b vt hn s gim ng sut v bin dng d. - C th un ngc b gim vng d. - Cc mi hn gip mi ca lin kt hn tm mng cho cc b cha nn hn trn cc bn g t tnh(chng khng cn tr co ngang nhng ngn c bin dng gc). - Khi hn cc tm mng theo bin dng kn, trnh mt n nh tm do nn, c th nung cc b phn gia tm trc khi hn Cc bin php cng ngh gim bin dng sau khi hn: - Nn ngui: + Da trn c s ko cc on kt cu b co, ti kch thc v hnh dng thit k. + Cc on v cc ch b co trong kt cu hn: vng ng sut tc ng ca cc mi hn m ti sau khi hn sut hin ng sut ko c gi tr t(gii hn chy). + Khi nn ngui kt cu hn: xy ra dn do cc vng ng sut tc ng mi hn. + C th xy ra nt khi nn ngui, lm nh hng ti kh nng lm vic ca kt cu. + Ch c th gim ng sut d khi nn ngui nu kt cu hn c ko ti ng sut bng gii hn chy t. Tuy nhin khi lm tng bin cng kim loi vng ng sut tc ng ca cc mi hn(c th gy nt). + y l qu trnh cng ngh kh thc hin(cn c cc my p thu lc cng sut ln v g ln). + Do kh nng ng dng hn ch. - Nn nng: + L nung bng in hoc bng ngn la(ca m nung) vc s dng rng ri trong thc t. + Bn cht phng php: dng bin php nung cc b lm co cc on, cc vng ca kt cu m ti chiu di ca chng ln hn chiu di vng ng sut tc ng ca cc mi hn tng ng trong kt cu. + Ti cc ch c nung nng ca kt cu hn khi nn nng, cng nh khi hn, s hnh thnh bin dng do nn. Khi ngui sau , cc ch ny s co li v cn bng ch b bin dng. + Do c im n gin, r tin, d thao tc, phng php ny cho php nn mi loi bin dng d. + Vic nn nng hin nay ch yu da vcc nghin cu v s liu thc nghim.
94/9
R
+ C th s dng mt cch c hiu qu kh ng sut d un v nn thng trc trng tm kt cu hn(hoc cc khi ca chng), kh cc hin tng lm, ln sng ti cc vng chu nn ca cc phn t dng tm trong kt cu. + kh vng d trong kt cu hn, cn to ra m men un ngcchiu bng cch nung mt di kim loi dc ng mm (Hnh 6-4a)hoc nung tm theo hnh nm(Hnh 6-4b). Trng hp u s dng co dc, trng hp th hai s dng co ngang ch nung cc b. + Trng tm tit din ngang vng ng sut tc ng ca nung doc phi nm trong mt phng un(Hnh 6-4a).
m m
a) Hnh 6 - 4
b)
+ Trong cc kt cu c tit din ngang khng i xng, mt phng un i qua trng tm vng ng sut tc ng ca cc mi hn Oa v trng tm tit din ngang kt cu O(Hnh 65a v 6-5b). Ni im O vi im Oa ta c ng O Oa trn mt phng un. + Trn hnh 6-4 v 6-5 ta thy khi nn nng nn nung di mm nm gn ra kt cu. + Cch tnh ton cho trng hp dng phng php trn hnh 6-4a: 1)Tit din cn thit ca vng ng sut tc ng do nung cc b khi nn nng c xc nh xut pht t m men un M gy vng d sau khi hn(M = Po*yo) hoc t vng d (f = M*l*l/8*E*J). 2) Ni lc quy c ban u Pon bo dmm vng ng sut tc ng ca nung cc b khi nn(Hnh 6-5a v 6-5b) c xc nh t cng thc: (6.1) Pon=M/yn
m yn yo o om bn oa yo o m om bn yn m m
a)
Hnh 6 - 5
b)
95/9
R
Trong yn l khong cch t tm tit din vng ng sut tc ng nung khi nn Om n trng tm tit din ngang O ca kt cu. 3) Tit din vng ng sut tc ng khi nn nng Fn : (6.2) Fn = Pon/on Trong on ng sut ban u ca vng ng sut tc ng nung khi nn nng, c coi nh gn bng gii hn chy t . Khi (6.3) Fn= Pon/t=M/yn*t 4) Chiu rng vng ng sut tc ng bon s l: (6.4) bon=Fn/ 5) Cng sut hu ch ca ngun nhit nung khi nn nng (q), c xc nh t cng thc tnh chiu rng vng ng sut tc ng theo phng php tun t xp x gn ng bit: q =(bn*v*o*t*h)/9,86*(h-bn) (6-5) Trong : bn_chiu rng vng ng sut tc ng v mt bn trc nung, v bng 0,5bon v_tc dch chuyn ca ngun nhit nung, cm/s. o_tng chiu dy ca cc tm nhn nhit t ngun nhit(tng chiu dy truyn nhit). h_chiu rng tnh ton ca tm c nung. + Trong trng hp mt phng un khng ct thn kt cu hn ti pha nm ngc vi cc mi hn(Hnh 6-6), to nn m men un ngc trong mt phng un, cn phi nung hai di nm cch trng tm kt cu xa hn l ti im m1 v m2 . xc dnh vng ng sut tc ng ca mi di, ta ni chng vi trng tm tit din ngang ca kt cu(im O) v chia m men un M ra thnh 2 thnh phn M1v M2 theo hai hng Om1 v Om2. Bit c gi tr ca M1v M2, ta c th xc dnh c vng ng sut tc ng ca mi didc nung theo cc cng thc(6.3) v (6.4), cng nh xc nh c cng sut ngun nhit nung khi nn theo cng thc bit(6.5). + Mt s nhc im ca phng php nn theo di(Hnh 6-4a):
M1
o oa M M2
Hnh 6 - 6
96/9
R
1) Trong mt s trng hp lm cho vng ng sut tc ng ca cc mi hn b bin dng do ko v tng ng sut d. 2) Cc vng b nn xunh quanh mi hn gy tc ng chng li co dc ca cc di c nung khi nn nng, lm gim hiu qu nn nng cc di dc. 3) Ga tr co dc mi hn thng vo khong 0,20,5 mm trn mt mt chiu di mi hn, do tc ng gy bin dng khi nung mt di dc l tng i nh. Nu tng s lng cc di dc c nung ln(hoc chiu rng di) hiu qu nung s gim i v kh thc hin(hiu qu ch tng khi tng khong cch yn). + Mt s u im ca phng php nn theo hnh nm(Hnh 6-4b): 1) Cc di ngang c nung c phn b trong vng c ng sut nn, v ch phn no trong vng c ng sut ko ca lin kt hn. Do s co ngang ca chng ng thi vi s ngn li ca cc vng c nung s dn n s gim ng sut d trong kt cu hn. 2) co ngang ca mt mi hn thng ln hn co dc ca n 3 n 5 ln, tnh theo chiu di 1 mt mi hn. Ga tr tng i ln ca co ngang, chiu di nh ca cc mi hn ngang v kh nng gim ng sut d khin cho phng php ny c ng dng rng ri trong thc t. + Cch tnh ton theo trng hp dng phng php trn hnh (6-4b): (xem hnh 6-7a) 1) kh vng d sau khi hn, cn to ra bin dng co l trong cc di ca tm rng hn(trng hp lin kt gm hai tm c chiu rng khc nhau). S co phi tng theo khong cch tnh t vng ng sut tc ng ca mi hn. Ga tr co ln nht maxca di bn ngoi ca mp li trong lin kt: (6.6) ma x=L1-Lm Trong L1_chiu di ca di ngoi cngca mp li ca lin kt hn. Lm_chiu di ca mi hn. m bo co cho mi di(gi tr ), cn nung to bin dng do trong chng ti cc on c chiu di tng ng. 2) Tng chiu di trn mp ngoi cng ca cc nm nhit ni trn c xc nh t cng thc tnh co ngang; ln=ma x/*Ttb=(L1-Lm)/*Ttb (6.7) Trong _h s gin n nhit ca kim loi Ttb_gi tr trung bnh ca nhit on c nung thi im n chuyn t trng thi do sang n hi. Vic nung theo hnh nm c y l ln bo m cho cc di co t do theo chiu di Lm, cn thit cho vic kh vng d sau khi hn. Vic nung theo hnh nm nh vy,vi nh nm nm trn ng gii hn ca vng ng sut tc ng mi hn, c nh hng nh n s gim ng sut d trong vng ng sut tc ng, do c lc phn khng ca vng kim loi c bn chu nn ln cn.
97/9
R
3)V ng sut d ko trong vng ng sut tc ng thng bng t, gim gi tr ca chng, cn to ra s co do nung tt c cc di ca lin kt hn 2, ngoi cc di ca vng ng sut tc ng: (6.8) 2=T*Lm Trong T_ co tng i ng vi ng sut ti t. 4) Chiu di nung cn thit lt ca tt c cc di lin kt hn, ngoi cc di ca vng ng sut tc ng, c xc nh tng t nh vi ln: (6.9) lt=2/*Ttb=T*Lm/*Ttb 5) Do tng chiu di nung ca cc on hnh nm theo mp li ngoi cng ca lin kt l: ( ) lo=ln+lt nn u t gi tr vng d cho trc sau khi hn, v gim ng sut d sau khi nn, cn chn kch thc cc nm nhit nh v tng s lng ca chng(trn c s thc nghim). 6) S lng cc on c nung, xut pht t tng chiu di nung lo, xc nh theo cng thc: n =lo/bn=(ln+lt)/bn (6.10) + Nn nng cn c thc hintong thi gian ngn. Nhit nung vo khong 800850C. C th nung cc b bng h quang ca in cc khng nng chy, hoc bng ngn la kh chy. Nn bt u nung t pha nh nm(ni kim loi trng thi nn). Ch : Thay v cc gi tr o dc ca L1v L2k trn, c th dng gi tr vng d o c f. Bit vng d, ta xc nh m men un: M =8*E*J*f/l*l (6.11) Sau xc dnh gc xoay tit din khi un: =M*l/2*E*J (6.12) Ga tr co ca di ngoi ca mp li ca lin kt, cn cho vic kh vng d: ma x=2**h (6.13) Trong : h_chiu rng tm c nung tnh t vng ng sut tc ng mi hn n mp ngoi cng . Theo cng thc 6.7 ta xc nh ln v tnh cc thng s cn li nh cp trn. + Ngoi hai phng php nu trn hnh 6-4a v 6-4b, x l hin tng li lm, ln sng, ti cc phn t tm chu nn, ngi ta s dng phng php nn nng theo im. Bn cht ca phng php ny l vic nung cc im nht nh ti trng thi do lm n n ra v gp phi s phn khng t pha xung quanh c nhit thp hn. Trong kim loi ca cc im xy ra bin dng do nn. Khi ngui, vng kim loi c nung s co li v g phi s phn khng t xung quanh. Do ti cc im hnh thnh ng sut ko, t ti gi tr t. Vng kim loi c nung s co hng tm, lm gim kch thc ngang ca n v tc ng n vng b nn ln cn, lm cho cc ch b li c dt bt i. Lng kim loi cn c nung c th c xc nh nh sau:
98/9
R
Nu b mt phn li l F1,din tch y(hnh chiu nm) ca n l F2, th din (6.14) tnh F m khi nung phi chu bin dng do nn l; F = F1- F2 Khi vt li c dng mt cu, cc im nung c b tr theo cc ng trn ng tm (Hnh 6-7b). Cc gi tr t v a c xc nh bng thc nghim.
Max/n LT/2n L1
bn Ln/n
Ht
ho LT/n Lm a) Hnh 6 - 7 T b)
99/9

Ung Suat Va Bien Dang Khi Han

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ung Suat Va Bien Dang Khi Han

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Van Phong: 69 Nguyen Thi, Phng 13, Quan 5, TP.HCM - Tel : 08.9506618 - Fax: 08.

Khuyt tt v phng php kim tra

Khuyt tt v phng php kim tra

bin dng ton phn tha mn iu kin:

trong : _khi lng ring kim loi (g/cm3)

-Nu ngun nhit c gi thit khng b hao tn th ti phn t xt ti, W=0, tc l

: h s truyn nhit (cm2/s) c

= 0,70 0,80 hiu sut h quang = 0,75 0,90

- hn h quang tay - hn di lp thuc

2k m , vi km=(cal/ cm2.s. 0 C) l h s mt nhit b mt do bc x. c

K0(U): hm Bessel, vi bin s U=r

dT = 0 , ta c nhit cc i ca cc im, sau khi rt gn v b qua tn tht dt

nhit vo mi trng xung quanh: Tmax=

0,484.q 2.v. . .c. y

Khuyt tt v phng php kim tra

cc mt ng nhit s l cc na mt cu ng tm c tm l tm ngun nhit.

Khuyt tt v phng php kim tra

v tng k gim. Nhit ca cc im trn trc oz cng 2a

vr ) _hm Bessel m ta bit trc . 2a v r z , v : 2a

Ni lc tc ng ng sut tc ng Ni lc phn khng ng sut phn khng

Trng hp hn p ln mp tm (Hnh 2-3):

Khuyt tt v phng php kim tra

0,484.q .v.c .550

Khuyt tt v phng php kim tra

k2_h s ph thuc vo q0 v T. H s ny xc nh theo th trn Hnh 2-11.

K2 0,28 0,24 0,20 0,16 0,12 1000 2000 3000 Hnh 2 - 11 1 2

1 : = 2200 kg /cm2 2 : = 2800 kg / cm2

Khuyt tt v phng php kim tra

AB DE ; AB=h; AC=0+h v 0 c du cng (bin dng ko khi nung) v h c = AC DC

Khuyt tt v phng php kim tra

+Ni lc: +Momen:

Thay (2.20) vo ta c (y y ) Edy =0 hay l:

v (y y ).E. ydy =0 hay l y. y.dy = y . y.dy

+ T phng trnh (2.21):

Khuyt tt v phng php kim tra

- T sc bn vt liu ta c cng thc : C=

f = 3,6.10 6. l = t.dx = t.l

Khuyt tt v phng php kim tra

0,0002 q /vF {cal /cm-3} 200 400 600

- Phn tri ca th l ng thng vi

2.3_ng sut v bin dng dc do co dc gy ra trong lin kt gip mi

Hai tm c chiu rng nh nhau (Hnh 2-16):

Hai tm c chiu rng khc nhau (Hnh 2-17).

Khuyt tt v phng php kim tra

Khuyt tt v phng php kim tra

+ Ta c (sau khi thay x vo cng thc ny):

P1 .h ta s c sau khi rt gn: 2 32.P.h 16. T .bn .h k = = l2 2. .l 2

(2.57) (2.58) (2.59)

+ Nghin cu cho thy, ng sut ngang do co dc gy ra:

Trong p_lc co dc mi hn, tnh trn mt n v chiu di:

- Nu x = 0,5l th trn hnh 2.21 ta c:

0,76L Hnh 2 -21

- Theo cng thc tnh vng (2.50) ta c th vit:

Khuyt tt v phng php kim tra

P.h0 .(a c ) 2(h0 b0 )

- Nu thay x = 0,5l, ta tnh c fa v fc:

M a .l 2 T .ba . (a + ba ).l 2 .12 3 T .ba .l 2 = = . 3 8 E. J a 4 E.(a + ba )2 16.E. (a + ba )

(2.65) (2.66) (2.67)

Ta bit rng, sau khi hn, dng un v vng ca tm di cng nh ca lin kt l:

+ Theo cng thc tnh vng t m men un ta c th vit:

Khuyt tt v phng php kim tra

6 x.(l x ) 1.x.dx = M a M (2.75) l2

32 .(M a M ) .l 2 32 6 x.(l x ) x = 2 .(M a M ). 1 2 .l l

1 .b0 . = ( ' 1 )(h0 b0 )