AVRUPA BRL SREC Trkiye ile Avrupa Birlii'nin (AB) ilikileri 31 Temmuz 1959'da Trkiye'nin Avrupa Ekonomik Topluluu'na

yapt ortaklk bavurusu ile balar. AET Bakanlar Konseyi'nin bavuruyu kabul etmesi sonrasnda 12 Eyll 1963 tarihinde imzalanan Ankara Anlamas ile ise Trkiye'nin AB yelik sreci balamtr. 1 Aralk 1964 tarihinde yrrle giren Ankara Anlamas ortaklk yaratan bir anlamadr. Bunu 1970 ylnda imzalanan Katma Protokol izlemektedir. Trkiye'nin, sonradan Topluluk yesi olan birok lkeden daha nce Topluluk ile ilikilerini balatm olan bu iki nemli belge, o tarihlerden sonra ve 17 Aralk 2004 tarihli Avrupa Konseyi Sonu Bildirgesi sonrasnda halen devam etmekte olan srete Trkiye-AB ilikilerinin hukuki dayanaklarndandr. Trkiye'nin AB katlm mzakereleri 3 Ekim 2005 tarihinde Lksemburgda yaplan Hkmetler aras Konferans'ta alnan karar uyarnca 20 Ekim 2005 tarihinde balatlmtr. Katlm mzakereleri 35 fasl zerinden yrtlmektedir. Trkiye'nin AB katlm mzakerelerinde u ana kadar alan 13 balktan sadece 1'i kapatlabildi. Fransa'nn almasna izin vermedii 5 fasl, Ek Protokol engeli nedeniyle alamayan 8 fasl ve Kbrs Rum ynetiminin engelleyeceini aklad 6 fasl gz nne alndnda, teknik al kriterleri yerine getirildii takdirde alabilecek 3 fasl bulunmaktadr. Bunlar "Kamu Almlar-5", "Rekabet Politikas-8" ve "Sosyal Politika ve stihdam-19" fasllardr. te Trkiye-AB ilikileri kronolojisi: 1959 31 Temmuz Trkiye, AET'ye ortaklk iin bavurdu.

1963 12 Eyll Trkiye ile AET arasnda bir ortaklk ilikisi yaratan Ankara Anlamas imzaland. 1964 1 Aralk Ankara Anlamas yrrle girdi. 1970 23 Kasm Gmrk Birlii'ne ilikin kurallar ieren Katma Protokol imzaland. 1971 1 Eyll Katma Protokol'n ticari hkmleri "Geici Anlama" ile yrrle konuldu. AET, Trkiye'den ithal ettii sanayi rnlerine uygulad gmrk vergilerini ve miktar kstlamalarn (tekstil rnleri hari) kaldrd. 1973 1 Ocak Katma Protokol yrrle girdi. Trkiye, Birinci Gmrk ndirimi ve Konsolide Liberasyon Listesi Uyumunu (Ortak Gmrk Tarifesi) gerekletirdi. 21 Mays Trkiye ile AET arasnda, Birinci Genilemeye ilikin grmeler mutabakat ile sonuland. 30 Haziran ngiltere, rlanda ve Danimarkay kapsayan Birinci Genilemeye dair Tamamlayc Protokol, Trkiye ile AET arasnda imzaland. 1974 1 Ocak Tamamlayc Protokol ile ilgili "Geici Anlama" yrrle girdi.

1976 1 Ocak Trkiye, kinci Gmrk ndirimi ve Konsolide Liberasyon Listesi Uyumu'nu gerekletirdi. 1980 19 Eyll Ortakln Gelitirilmesine ilikin 1/80 sayl Ortaklk Konseyi Karar; Ortaklk Konseyi, tarm rnlerinin tamamna yakn bir ksmnda Trkiye'ye uygulanan gmrk vergilerinin 1987 ylna kadar sfra indirilmesini kararlatrd. 1982 22 Ocak Avrupa Parlamentosu, Konsey ve Komisyon'dan talebi zerine, Trkiye-AET Anlamas'nn askya alnmasn kararlatrd. 1986 16 Eyll Trkiye-AET Ortaklk Konseyi topland. Bylece, 12 Eyll 1980 tarihinden itibaren fiilen dondurulmu durumda bulunan Trkiye-AET ilikilerinin yeniden anlandrlmas sreci balad. 1987 14 Nisan Trkiye, Avrupa Topluluklarna, Roma Antlamas'nn 237'nci, AKT Antlamas'nn 98'inci ve EURATOM Antlamas'nn 205'inci maddelerine istinaden tam ye olmak zere ayr ayr mracaat etti. 1989 18 Aralk Avrupa Komisyonu, Trkiye'nin tam yelik bavurusu konusundaki "Gr"nde (Avis), Topluluun, kendi i pazarn tamamlayabilme srecinden nce (1992), yeni bir yeyi kabul edemeyecei ve Trkiye'nin katlmndan nce, ekonomik, sosyal ve siyasal alanda gelimesine ihtiya duyulduu hususlarna yer verdi.

1990 6 Haziran Avrupa Komisyonu, Trkiye ile her alanda ibirliinin balatlmas ve hzlandrlmas konusundaki nlemleri ieren bir "birlii Paketi"ni hazrlayarak Avrupa Konseyi'nin oluruna sundu. 1994 30 Temmuz Avrupa Komisyonu, Gmrk Birlii'nin, Trkiye-AT arasnda 1963 ylnda imzalanan Ankara Anlamas'nda belirtildii ekilde gereklemesini salayc ilkeleri tespit etti. 1995 13 Aralk Gmrk Birliinin Son Dneminin Uygulanmaya Konmasna ilikin 1/95 Sayl Trkiye-AB Ortaklk Konseyi Karar, Avrupa Parlamentosu tarafndan onayland. 1996 1 Ocak Trkiye, AB ile entegrasyonunda, 22 yl sren "Gei Dnemi"ni 31 Aralk 1995 tarihinde tamamlayarak, 1.1.1996 tarihi itibariyle, tam yelik srecinde "Son Dnem"e, sanayi rnlerinde ve ilenmi tarm rnlerinde salanan Gmrk Birlii srecini tamamlayarak girdi. 1997 12-13 Aralk Lksemburg Avrupa Konseyi Zirve Toplantsnda, ABnin Beinci Genilemesine dair kararlar alnd, Trkiyenin ismi aday lkeler arasnda zikredilmedi. 1998 3 Mart Trkiye- AB ilikilerinin gelitirilmesine ynelik olarak Avrupa Komisyonu tarafndan hazrlanan "Trkiye iin Avrupa Stratejisi" balkl belge akland.

4 Kasm 1998 yl lerleme Raporu: Avrupa Komisyonu tarafndan hazrlanan ve AB'ye yelik iin belirlenmi kriterler altnda kaydedilen Trkiye'nin Katlm Ynnde lerlemesine likin Komisyon grlerini ieren ilk "lerleme Raporu" yaymland.

1999 11-12 Aralk Helsinki Avrupa Konseyi Zirve Toplants'nda Trkiye'ye adaylk stats tannd. 13 Ekim 1999 yl lerleme Raporu" yaymland. 2000 4 Temmuz Avrupa Birlii Genel Sekreterlii, 4 Temmuz 2000 tarihli Resmi Gazete'de yaymlanan 4587 sayl Kanun'la, Babakanla bal olarak kuruldu. 13 Ekim "2000 yl lerleme Raporu" yaymland. 2001 24 Mart Katlm Ortakl Belgesi: Trkiye Cumhuriyeti ile Katlm Ortaklnda Yer Alan lkeler, ncelikler, Ara Hedefler ve Koullara likin 8 Mart 2001 tarihli ve 2001/235/AT sayl Konsey Karar {24 Mart 2001 tarih ve L 85 sayl AB Resmi Gazetesi} 24 Mart Ulusal Program: "Avrupa Birlii Mktesebatnn stlenilmesine ilikin Trkiye Ulusal Program ile Avrupa Birlii Mktesebatnn stlenilmesine likin Trkiye Ulusal Programnn Uygulanmas, Koordinasyonu ve zlenmesine Dair 19 Mart 2001 tarih ve 2001/2129 sayl Karar" {24 Mart 2001 tarih ve 24352 Mkerrer sayl Resmi Gazete} 13 Kasm "2001 yl lerleme Raporu" yaymland.

2002 20 Kasm "2002 yl lerleme Raporu" yaymland. 12-13 Aralk Kopenhag Avrupa Konseyi Zirvesi'nde, Trkiye'nin Kopenhag siyasi kriterlerini karlad kararn almas halinde, mzakerelerin gecikmeden balatlaca belirtildi. 2003 19 Nisan Trkiye Byk Millet Meclisi'nde AB Uyum Komisyonu kuruldu. 12 Haziran Katlm Ortakl Belgesi: "Trkiye ile Katlm Ortaklnda Yer Alan lkeler, ncelikler, Ara Hedefler ve Koullara likin 19 Mays 2003 tarih ve 003/398/EC sayl Konsey Karar" {12 Haziran 2003 tarihli ve L 145 sayl AB Resmi Gazetesi} 24 Temmuz Ulusal Program: "Avrupa Birlii Mktesebatnn stlenilmesine ilikin Trkiye Ulusal Program ile Avrupa Birlii Mktesebatnn stlenilmesine likin Trkiye Ulusal Programnn Uygulanmas, Koordinasyonu ve zlenmesine Dair 23 Haziran 2003 tarih ve 2003/5930 sayl Karar" {24 Temmuz 2003 tarih ve 25178 Mkerrer sayl Resmi Gazete} 5 Kasm "2003 yl lerleme Raporu" yaymland. 2004 24 Nisan Kbrs'ta referandum yapld. Kbrs Trk halknn yzde 64.9'u Annan Plan'n onaylarken, Kbrs Rum Kesimi'nde ise halkn yzde 75.83' Plan reddetti. 6 Ekim "2004 yl lerleme Raporu" ve rapora bal Tavsiye Belgesi yaymland. Sz konusu belgelerde, Avrupa Komisyonu, Trkiye'nin siyasi kriterleri gerekli lde karlad belirtilerek, birlie katlm mzakerelerinin balatlmas tavsiyesinde bulunuldu.

17 Aralk Brksel Avrupa Konseyi Zirve Toplants'nda, Trkiye'nin siyasi kriterleri yeterli lde yerine getirdii belirtildi ve katlm mzakerelerine 3 Ekim 2005 tarihinde balanmas kararlatrld. 2005 3 Haziran Devlet Bakan Ali Babacan, Avrupa Birlii ile yaplacak tam yelik mzakerelerinde "Bamzakereci" grevini yrtmekle grevlendirildi. 29 Haziran Trkiye iin Mzakere ereve Belgesi ve lgili Dier Belgeler yaymland. 30 Temmuz Trkiye, AB ile ilikilerinin hukuki temelini oluturan 1963 tarihli Ankara Antlamas'n, 1 Mays 2004 tarihinde AB yesi olan 10 lkeyi (Estonya, GKRY, Letonya, Litvanya, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz, Slovakya, Slovenya) kapsayacak ekilde genileten "Ek Protokol" imzalad. 3 Ekim Lksemburg'da alnan kararla AB, Trkiye ile tam yelik mzakerelerini balatt. 20 Ekim yelik mzakerelerinin ilk aamasn oluturan "Tarama Sreci", bilim ve aratrma alannda dzenlenen "Tantc Tarama" toplants ile balad ve tm fasllardaki tarama toplantlar 13 Ekim 2006 tarihinde tamamland. 9 Kasm "2005 yl lerleme Raporu" yaymland. 2006 20 Ocak Trkiye, Kbrs sorununun zmne ynelik yeni plan BM Genel Sekreteri Kofi Annan'a sundu. Bu planda, Trk limanlarnn Rumlara almas karlnda, KKTC'ye uygulanan izolasyonlarn kaldrlmas istendi.

26 Ocak Katlm Ortakl Belgesi: "Trkiye ile Katlm Ortakl Belgesi'nde Yer Alan lkeler, ncelikler ve Koullara likin 23 Ocak 2006 tarih ve 2006/35/AT sayl Konsey Karar" {26 Ocak 2006 tarihli ve L 22 sayl Avrupa Birlii Resmi Gazetesi} 12 Haziran Taramas tamamlanan Bilim ve Aratrma fasl, Lksemburg'da dzenlenen Hkmetleraras Konferans'ta ald. Trkiye'nin gerekli kriterleri yerine getirdii belirtildi ve bu fasl ayn toplantda geici olarak kapatld. 31 Temmuz Avrupa Komisyonu'nun, 2006 ylna kadar eitli mali yardm programlar (ISPA, SAPARD, PHARE, CARDS, Trkiye Tz) kapsamnda salad mali yardmlar, 2007-2013 dneminde "Katlm ncesi Mali Yardm Arac" (Instrument for Pre-Accession-IPA) ad verilen yeni ve tek bir ereve mekanizma kapsamna almtr: Katlm ncesi Mali Yardm Arac (IPA) 17 Temmuz 2006 tarih ve 1085/2006 sayl Konsey Tz {31 Temmuz 2006 tarihli ve L 210 sayl Avrupa Birlii Resmi Gazetesi} 8 Kasm "2006 yl lerleme Raporu" yaymland. Avrupa Komisyonu, mzalanan Ek Protokol'e karn, limanlarn ve havaalanlarnn Kbrs Rum kesiminin kullanmna almad tespitinde bulundu ve Trkiye'ye 14-15 Aralk'taki liderler zirvesine kadar sre verdi. 13 Kasm Avrupa Konseyi, stanbul'un 2010 ylnda Avrupa Kltr Bakenti olmasn onaylad. 11 Aralk AB Genel ler Konseyi'nde bir araya gelen AB ye lkelerinin Dileri Bakanlar, 9 Kasm 2006 tarihli Komisyon Tavsiyesini kabul ederek, Trkiye'nin Ek Protokol'e ilikin taahhtlerini yerine getirdiini dorulayana kadar, 8 fasl balnn almayacan ve hibir fasln geici olarak kapatlamayacan kararlatrd.

15 Aralk Brksel Avrupa Konseyi Zirve Toplants'nda, Genel ler Konseyi'nin nerisi aynen kabul edildi. 2007 29 Mart letmeler ve Sanayi Politikalar faslnda fiili mzakereler ald. 17 Nisan Trkiye'nin AB Mktesebatna Uyum Program akland. 26 Haziran statistik ve Mali Kontrol fasllarnda fiili mzakereler ald. 6 Kasm "2007 yl lerleme Raporu" yaymland. 19 Aralk Tketicinin ve Saln Korunmas ile Trans-Avrupa fasllarnda fiili mzakereler ald. 2008 26 ubat Katlm Ortakl Belgesi: "2006/35/EC Sayl Kararn Feshine ve Trkiye ile Katlm Ortaklnn Kapsad lkeler, ncelikler ve Koullara Dair 18 ubat 2008 tarih ve 2008/157/EC sayl Konsey Karar" {26 ubat 2008 tarihli ve L 51 sayl AB Resmi Gazetesi} 12 Haziran irketler Hukuku ve Fikri Mlkiyet Hukuku fasllarnda fiili mzakereler ald. 5 Kasm "2008 yl lerleme Raporu" yaymland. 18 Aralk Sermayenin Serbest Dolam ile Bilgi Toplumu ve Medya fasllarnda fiili mzakereler ald.

31 Aralk Ulusal Program: "Avrupa Birlii Mktesebatnn stlenilmesine ilikin Trkiye Ulusal Program ile Avrupa Birlii Mktesebatnn stlenilmesine likin Trkiye Ulusal Programnn Uygulanmas, Koordinasyonu ve zlenmesine Dair 10 Kasm 2008 tarih ve 2008/14481 sayl Karar" {31 Aralk 2008 tarih ve 27097 (5. Mkerrer) sayl Resmi Gazete} 2009 10 Ocak Devlet Bakan Egemen BAI, Avrupa Birlii makamlar ile yaplacak tam yelik mzakerelerinde "Bamzakereci" grevini yrtmekle grevlendirildi. 30 Haziran Vergilendirme faslnda fiili mzakereler ald.

14 Ekim "2009 yl lerleme Raporu" yaymland. 21 Aralk evre faslnda fiili mzakereler ald. 2010 30 Haziran Gda Gvenlii faslnda fiili mzakereler ald. 9 Kasm "2010 yl lerleme Raporu" yaymland.

10