1

L03
Punsimi i personave t duhur
Prof.as. AvduIIah Hoti
2
Hyrje
ShembuIIi nga kapituIIi paraprak
Firma e kompjuterve ka vendosur q t
punsoj puntor me shkathtsi t Iarta
Por:
si t trheqen apIikant t mir?
Si t zgjedhen m t mirt nga ata q apIikojn?
Si t zgjedhen m t mir n ndrkoh q atyre ju
paguhet nj pag sa m e uIt e mundshme?
Punsimi i nj puntori i kushton kompanis
Sidomos kur duhet t Iargohet nga puna
Sunk expenditure

Hyrje
Prmbledhje e biseds n kuadr t kompanis:
BENTHAM: n konkurs vendoset pag e lart q t
trheqen personat m t mir
JEVONS: M mir t paguhet pag e ult e pastaj t rritet
pr ata q jan m t mirt pr kompanin
FSHER: Por kush do pranonte t punonte pr nj pag t
ult q nga fillimi?
FSHER: Nse ofrojm pag t lart do t kemi shum
aplikant. Si do t'i zgjedhim m t mirt nga nj grup kaq i
madh i aplikantve?
JEVONS: Mund t prdorim kredencialet arsimore.
BENTHAM: Por do t'i diskualifikojm disa q jan me arsim
t mesm por q jan mjaft t kualifikuar.
JEVONS: A mund t paguajm nj pag sipas asaj se sa
produktiv sht personi?

Hyrje
shtjet q duhet zgjidhur:
Si mund t zvogIoj kompania numrin e madh t
apIikantve q t zvogIoj koston e intervistimit dhe
seIektimit?
far mund t bhet q t dekurajohen apIikantt e
paprshtatshm q t mos apIikojn?
far page duhet ofruar personave q merren n
pun?
A duhet t merren parasysh kredenciaIet e arsimit
kur merren n pun puntort?
A duhet apIikuar puna provuese?
Sa duhet t jet e Iart rritja n pag pr ata q jan
t suksesshm?
Kush duhet t mbahet n pun pas puns provuese?

'et-seIektimi
Menaxhert ankohen se jan 'bIIokuar' me
puntor jo adekuat
Si t gjendet metoda e Iargimit t puntorve t
padshiruar?
Strategjia: ofrohet pag t Iart q trheq numr
t madh t apIikantve, dhe zgjedhen ata q jan
t prshtatshm
Por, kjo trheq shum apIikant mund t jen t
paprshtatshm
Pasojat:
disa prej tyre mund t punsohen 'gabimisht'
Ata mund t shkaktojn probIeme pr kompanin

'et-seIektimi
Premisa: puntori sht aseti kryesor
Nse zgjedhet personi i gabuar
Ka kosto pr kompanin
N praktik: firma baIIafaqohet me 'vet-seIektim':
me probIemin e 'adverse seIection' (zgjedhje e gabuar)
kur personat e gabuar zgjedhen pr kompanin pr shkak t nj
poIitike q apIikon kompania
ApIikimi i disa qasjeve pr mnjanimin/zvogIimin e
ktij probIemi
Megjithat, asnj nga kto qasje nuk sht perfekte pr
t siguruar q personi i duhur punsohet

FiItrimi
Nj menaxher sugjeron q t prdoren
kredenciaIet e arsimit pr t seIektuar
apIikantt
Supozimi 1:
aftsia pr t marr kredenciaIe Iidhet
pozitivisht me performancn n pun
Por, n praktik:
aftsia pr t marr kredenciaIe arsimore mund t
tregoj niveIit e prgjithshm t njohurive (koha e
internetit)
Sa sht reIevante pr t kryer punn specifike?
Prvoja tregon se: kredenciaIet arsimore jan
vetm sinjaIe pr produktivitetin, dhe nga
njher sinjaIe t dobta

FiItrimi
Supozimi 2:
Shpenzimet shtes pr personin me
arsimim m t Iart justifikojn
produktivitetin e tij m t Iart
Por: arsimi i Iart mund t mos jet i
prshtatshm pr nj pun specifike
Megjithat: arsimi i Iart mund t
shrbej pr t sortuar/fiItruar disa
persona
10
FiItrimi
Kushtet nn t ciIat fiItrimi sipas niveIit
arsimor sht i prshtatshm
1. Aftsia pr t daI mir n shkoIIim
Iidhet pozitivisht me aftsin pr t
kryer punn si duhet
kjo sht e qndrueshme n punt 'white coIIar'
N punt fizike nuk sht e apIikueshme
11
FiItrimi
Kushtet nn t ciIat fiItrimi sipas niveIit
arsimor sht i prshtatshm
2. Nse diferenca n paga n mes t atyre H-S
dhe L-S sht e vogI, ather nj diferenc
e vogI n arsim mund t sinjaIizoj
diferenca t Iarta n produktivitet
N kt situat, vetm ata q jan shum t aft q t
kryejn arsimin e bjn kt
si rezuItat ata persona jan shum t aft
Kur kto diferenca jan t mdha, ather edhe ata q nuk
jan shum t aft i hyjn angazhimit pr t kryer arsimin e
caktuar
12
FiItrimi
Kushtet nn t ciIat fiItrimi sipas niveIit
arsimor sht i prshtatshm
3. Fitimi i kredenciaIeve arsimore sht
reIativisht i Ieht pr personat e
prshtatshm pr tu punsuar
KontabiIisti: ai q e njeh kontabiIitetin shum Ieht
ertifikohet duke e kryer provimin prkats
T tjert duhet paguar shum kurse dhe shpenzuar koh
13
Kontratat kontingjente
Definimi i kontrateve kontingjente:
Nga angIishtja:
Contingent - q varet nda dika
Ajo q do t ndodh n t ardhmen varet nga dika
ShembuII:
Pikniku n bjeshk javn e ardhshme varet nga moti
Suksesi n provim varet nga angazhimi i juaj gjat semestrit
Kontratat kontingjente:
Paga e puntorit dhe promovimi i tij n pun jan kontingjente
(varen) nga prpjekjet/produktiviteti i tij n vendin e puns
1
Kontratat kontingjente
Mnyra m e mir pr zgjedhje t puntorit t
duhur:
ApIikimi i nj skeme adekuate t pagess q trheq
puntort e aft dhe dekurajon ata q jan m pak t
aft
Paga sipas produktit si form baz e kontratave
kontingjente
Puntori paguhet sipas produktit t prodhuar
Paga sipas produktit siguron zgjedhjen e
puntorve t duhur n rrethana t ndryshme
1
Kontratat kontingjente
Paga pr njsi $3.35 trheq n pun vetm ata q jan
m t aft dhe i Iargon ata q jan m pak t aft
Sepse:
$3.35 x 6 = $20.10 > paga pr or n punn tjetr
$3.35 x 4 = $13.40 < paga pr or n punn tjetr
Kjo vIen nn supozimin q puntort e dijn
produktivitetin e tyre paraprakisht
Nse jo: ather sht probIematike t parandaIohen ata me
aftsi m t uIta q t apIikojn
Puntori Prodhimi
pr or
Paga pr or n nj pun tjetr
jasht kompanis
(aIternativa q ka puntori)
- Me aftsi t larta njsi $ 20
- Me aftsi t ulta njsi $ 1
1
Kontratat kontingjente - puna provuese
Jo gjithmon mund t matet produktiviteti i puntorit
Menaxhert e niveIit t mesm
Asistentt e ndryshm etj
ApIikimi i pags sipas produktit mund t prodhoj
sjeIIje t gabuara
ShembuII: nj asistent n departamentin e personeIit n
kompani paguhet sipas numrit t personave t marr n pun
Ather, ai do t marr sa m shum persona n pun
'Iersimi i puns s ktyre personave t bhet n
mnyr kuaIitative
1
Kontratat kontingjente - puna provuese
Puna provuese si mnyr e matjes s performancs s
puntorve puna e t ciIve nuk matet me produktin e
prodhuar
Pun provuese pr 6 muaj
N fund t periudhs, ata q jan t suksesshm u vazhdohet
kontrata
Baza Iigjore n Iigjet e puns
Puna provuese dhe kompenzimi adekuat siguron q
vetm apIikantt q jan t sigurt se e kaIojn me
sukses periudhn provuese apIikojn n firm
ShembuIIi paraprak: Firms i kushton:
P. e aft = $20hr / 6 njsi pr or = $3.33 pr njsi
P. m pak t aft = $16hr / 4 njsi pr or = $4.00 pr njsi
Firma ka marr vendim t drejt duke punsuar puntort e aft
1
Kontratat kontingjente - puna provuese
Puna provuese mund t prdoret n kt mnyre
Supozojm se personi do t jet n treg pr 20 vite
Ai mund t punoj n kt kompani ose diku tjetr ku
paguhet $20 ose $16 respektivisht sipas aftsive t tij
Supozojm se pIanifikon t punoj 2000 or n vit
Le t vendosim nj vit pun provuese
Pas ktij vitit, puntorit i ofrohet kontrat pr 19 vite ose
Iargohet nga puna
Nse Iargohet, shkon n punn aIternative
Si t vendoset nj periudh provuese e ciIa i nxit vetm
ata q jan t aft t apIikojn pr pun?
1
Kontratat kontingjente - puna provuese
Supozojm se:
puntort e aft e kaIojn periudhn provuese me
siguri t pIot
puntort m pak t aft kan kt probabiIitet:
P probabiIiteti q e kaIojn periudhn
provuese
(1 - P) probabiIiteti q nuk e kaIojn periudhn
provuese
Nse:
W
1
paga n vitin e par n periudhn provuese
W
2
paga gjat 19 viteve t tjera pas periudhs
provuese
20
Kontratat kontingjente - puna provuese
Pr t trhequr puntort e aft duhet t
pIotsohe kushti i vn me kt ekuacion:
2000 W
1
+ 2000 x 19 x W
2
2 20 x 2000 x W
s
Pr t dekurajuar puntort m pak t aft
duhet t pIotsohet kushti:
2000 W
1
+ P x 2000 x 19 x W
2
+ (1 - P) x 19 x 2000 x W
u
<
< 20 x 2000 x W
u
Firma duhet t gjej at niveI t W
1
dhe W
2
ashtu q t trheq puntort e aft dhe t
Iargoj ata m pak t aft