Kadir Dikba 25 Ekim 2011, Sal AB'nin bor kmaz Bor batandaki lkelerden arpc haberler geliyor.

Mesela Yunanistan. nceki gn ajanslara den haberlere gre, Yunanistan'da kriz sebebiyle doumlar yzde 15 azald, geim sknts eken aileler ocuklarn devlet kurumlarna brakyor, hrszlklar artt, bir vergi dairesi atee verildi... Uzayp gidiyor. Dier lkelerde de benzer tehlikeler sz konusu. Geen hafta talya sokaklar da sava alanna dnmt. Eer Avrupa yava davranmaya devam eder, giriimleri de yetersiz kalrsa, uras bir gerek ki, pek ok lkede bor krizi sosyal patlamay tetikleyecek. Yunanistan'n yanna her an talya, rlanda, Portekiz ve spanya da eklenebilir. Piyasalar bir sredir 23 Ekim tarihinde yaplacak AB zirvesine odaklanmt. AB liderleri nceki gn bir araya geldi. 12 saat sren zirvede ciddi tartmalarn yaand, zellikle ngiltere ve Fransa liderlerinin attklar belirtiliyor. Ve netice itibaryla, liderler 5 maddelik "bor kriziyle mcadele stratejisi" zerinde anlat ama nihai aklama daha nceden akland zere arambaya ertelendi. Yarn esas aklama yaplacak, yeni kurtarma paketi duyurulacak. Bu pakete gre, temel stratejilerde de belirtildii gibi, bankalardan, ellerinde tuttuklar Yunan tahvillerinin deerinde indirime gitmeleri talep edilerek bundan doacak zararn karlanmas iin de bankalara sermaye destei verilmesi bekleniyor. Yani bir ekilde Yunanistan'n yk bankalara, bankalarn yk de vergi deyen Avrupallara yklacak. Stratejiye gre, ar borlu lkeler, taahhtleri yerine getireceine dair Avro Blgesi'nin kalan yelerini ikna edecek. Diyelim ki, hkmetler ikna oldu. Acaba bu paket sorunu zmeye yetecek mi? Bunu hi kimse bilmiyor. Bu arada, bir anlamda ayaklanma provalar yapan, "Faturay neden biz dyoruz?" diyen halk nasl ikna edilecek? AB'nin Maastricht Kriterleri'ne gre, bir lkenin kamu bor stokunun GSYH'ya orannn yzde 60'n zerine kmamas gerekiyor. Ama u an AB yesi 27 lkenin 14' bu kriteri tutturamyor. Ve bunlarn arasnda deil bu yzde 60' tutturmak, onun iki katna varan borla yola devam etmeye alan lkeler var. Tabloda, son drt ylda borluluk oran neredeyse drde katlanan rlanda ile ikiye katlanan ngiltere dikkati ekiyor. Avro Blgesi dndaki ngiltere ve Avro Blgesi'ndeki rlanda, 2008 krizi sonras batan bankalara byk kaynak aktarmt.

Trkiye ise kamu borcunda, 2004 ylndan bu yana Maastricht Kriteri'nin altnda bir orana sahip. Geen ylki oran yzde 42,2 seviyesindeydi. Orta Vadeli Program'a gre de, Trkiye'de kamu bor stokunun milli gelire orannn 2012'den 2014'e daha da aa ekilmesi planlanyor. ngrlen oranlar srasyla yle: Yzde 37, yzde 35, yzde 32. AB'nin aklayaca yeni kurtarma paketi sonrasnda da, bu borluluk oranlarnn bir miktar daha ykseleceini ve hkmetlerin uzunca bir sre bu yk altnda eli kolu bal olacan tahmin etmek zor deil. Avrupa'da, zel borlarn bir anlamda kamulatrldna, hesabn bilmeyen lkelerin yknn, hesabn bilenler zerine ykldna ahit oluyoruz. Ve bundan ka da yok. Yk paylamamann maliyeti, paylamaktan ok daha ar olacak nk.

k.dikbas@zaman.com.tr
Kaynak: http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazino=1194661