43

Tp ch Ha hc, T. 42 (1), Tr. 43 - 46, 2004

NGHIN CU KH NNG HA TCH QUNG URAN
BNG PHONG PHP CACBONAT
n Ta son 9-4-2003
Thn Vn Lin
Vin Cng ngh X him

Summary
Two techniques are used for leaching uranium ores - acid leaching using mainly
sulfuric acid and alkaline (using a mixture of sodium carbonate and bicarbonate). Alkaline
leaching is particulary advantageous in the treastment of the ores with high content of
carbonate minerals, since these minerals are not attacked by carbonate solutions. The
effect of oxidants, grind size, carbonate concentration and leaching time on the efficiency
of uranium recovery from the ores containing 3.5% of carbonate was investigated.

I - t vn
Trong cng ngh uran c hai phng php
chnh ha tch qung uran: ha tch bng
axit (ch yu bng axit sunfuric) v( ha tch
bng hn hp dung dch cacbonat natri v(
bicacbonat natri. Vic la chn phng php
n(o ha tch qung ph thuc v(o dng
qung, c im th(nh phn khong vt v( ha
hc ca qung. Nu nh h(m lng canxit,
lmit v( manhetit trong qung cao th khi
ha tch bng phng php axit i hi chi ph
nhiu axit; trong nhng trng hp nh vy
thng s dng phng php ha tch cacbonat
l( thch hp hn c. B(i bo n(y trnh b(y kt
qu ha tch qung c h(m lng uran 0,12%
v( h(m lng cacbonat 3,5% bng phng php
cacbonat.
II - Phng php nghin cu
Qung uran c p, nghin trong my
nghin bi thanh v( s(ng phn cp. 1000 g qung
c kch thc < 106 m c ha tch bi 1 lt
hn hp dung dch cacbonat v( bicacbonat trong
bnh phn ng bng thp khng g c dung tch
2 lt. Thit b, dng c dng nghin cu th
nghim ha tch gm c: thit b un cch
thy dng duy tr nhit , my khuy cn
mm, my o pH v( th oxi ha ca dung
dch. Th nghim ha tch c tin h(nh
trong 48 gi. Sau cc khong thi gian 2, 6, 12,
24, 36 v( 48 gi ly mu phn tch. ly
mu phn tch \ s dng pipet v( mi ln ly
mu l( 25 cm
3
bn, lc v( ra mu ln u
bng 25 ml dung dch Na
2
CO
3
5%, ra ln 2
bng 25 ml nc. Phn b\ lc v( nc ra c
phn tch xc nh uran bng phng php
o quang.
III - Kt qu v& tho lun
1. nh hng ca cht oxi ha n hiu sut
ha tch
Trong qung, uran tn ti dng ha tr 6
v( ha tr 4, c bit trong qung cha phong
ha phn ln uran tn ti dng ha tr 4
(UO
2
). ha tch qung uran cha phong ha
bng dung dch Na
2
CO
3
i hi phi s dng
cht oxi ha chuyn uran t trng thi ha tr
4 sang trng thi ha tr 6 theo phng trnh
phn ng sau:
44
UO
2
+ (1/2) O
2
+ 3Na
2
CO
3
+ H
2
O
Na
4
[UO
2
(CO
3
)
3
] + 2NaOH
Nh vy, cng nh trong trng hp ha
tch bng axit, mt trong nhng nhim v quan
trng ca phng php ha tch cacbonat l(
phi oxi ha uran ha tr 4 trong mi trng
cacbonat.
Chng ti \ tin h(nh nghin cu nh
hng ca nhng cht oxi ha khc nhau nh
KMnO
4
, NaOCl, oxi ca khng kh ln hiu
sut ha tch qung. Kt qu c ch ra
bng 1. T kt qu thc nghim cho thy khi s
dng MnO
4
-
l(m cht oxi ha cho hiu sut ha
tch uran ln nht, cn khi dng oxi khng kh
cho hiu sut ha tch uran nh nht.
Bng 1: nh hng ca cc cht oxi ha ln hiu sut ha tch qung uran
Hiu sut ha tch sau cc khong thi gian, %
Cht oxi ha
2 gi 6 gi 12 gi 24 gi 36 gi 48 gi
MnO
4
-
68,1 70,2 72,8 75,0 78,1 81,3
OCl
-
57,3 62,1 66,4 65,2 64,3 73,8
Oxi khng kh 26,1 29,5 31,2 33,6 37,3 41,5
2. nh hng ca kch thc ht n hiu
sut ha tch
nh hng ca kch thc ht n hiu sut
ha tch c ch ra bng 2 (ha tch c
tin h(nh nhit 90
0
C, thi gian 48 gi).
Kt qu cho thy rng kch thc ht c nh
hng ng k n hiu sut ha tch, trong
cng mt iu kin ha tch nh nhau nhng
nu c ht t 300 n 212 m th hiu sut ha
tch ch t 73,4%. Trong khi , nu c ht <
75 m th hiu sut ha tch t ti 82,5%. Nh
vy, iu cn ch khi s dng phng php
ha tch cacbonat l( qung phi c nghin
mn tch khong uran ra khi nhng th(nh
phn khc c trong qung to iu kin cho tc
nhn ha tch tip xc vi khong uran c d
d(ng. Nu qung khng c nghin mn s
hn ch tc ha tan uran, v( trong trng
hp n(y mun tng hiu sut ha tch phi ko
d(i thi gian ha tch qung. Tuy nhin, trong
thc t cn tnh ton so snh cc s liu v chi
ph nghin v( cc chi ph khc km theo nu
ko d(i thi gian ha tch qung, t la
chn kch thc thch hp cho tng loi qung
uran c th.
Bng 2: nh hng ca kch thc ht n hiu sut ha tch
Kch thc ht, m 300 212 212 150 150 106 106 75
< 75
Hiu sut ha tch, % 73,4 75,2 78,9 81,3 82,5
3. nh hng ca nng cacbonat ln hiu
sut ha tch qung
Phng trnh phn ng c bn ca qu trnh
ha tch qung uran bng dung dch cacbonat
c th biu din nh sau:
UO
3
+ 3 Na
2
CO
3
+ H
2
O
Na
4
[UO
2
(CO
3
)
3
] + 2 NaOH
UO
2
+ (1/2) O
2
+ 3Na
2
CO
3
+ 2H
2
O
Na
4
[UO
2
(CO
3
)
3
] + 2NaOH
Nh vy l( trong qu trnh ha tch qung
gii phng ra NaOH t do cho nn s l(m tng
pH ca dung dch, iu n(y to iu kin
cho vic kt ta diuranat natri Na
2
U
2
O
7
. V vy,
trong phng php cacbonat khng ch thun
ty s dng Na
2
CO
3
m( s dng dung dch hn
hp cacbonat v( bicacbonat (khong 15 - 30%).
Lc lng NaOH gii phng ra s tc dng
vi bicacbonat theo phn ng sau:
NaOH + NaHCO
3
Na
2
CO
3
+ H
2
O.
45
V vy, nng ion OH
-
trong dung dch s
khng tng ln v( ngn chn c hin tng
kt ta uran di dng mui diuranat natri.
nh hng ca nng cacbonat ln hiu
sut ha tch qung (khi nng bicacbonat
khng i) c ch ra bng 3 v( c minh
ha hnh 1.
T kt qu thc nghim cho thy khi nng
cacbonat ln hn 0,33 M (tng ng
khong 35 g/l) tc phn ng hu nh khng
ph thuc v(o nng cacbonat. iu n(y c
th gii thch nh sau: khi nng cacbonat
ln tc phn ng c xc nh bi s cung
cp cht oxi ha n b mt phn ng v( t l
vi lng cht oxi ha c trn b mt. Trong
iu kin khuy trn mnh, qu trnh ha tan
uran c th chuyn v(o min ng hc m(
tc ha tan qung c xc nh bi tc
oxi ha chuyn uran t trng thi ha tr 4
sang trng thi ha tr 6. Cc phn ng lc n(y
c th biu din nh sau:
U
4+
- 2e U
6+
(phn ng xy ra chm),
UO
3
+ 3CO
2
3
+ H
2
O [UO
2
(CO
3
)
3
]
4-

+ 2OH
-
(phn ng xy ra nhanh),
OH
_
+ HCO

3
CO
2
3
+ H
2
O
(phn ng xy ra nhanh).
iu n(y cng gii thch v sao khi s dng
lng cht oxi ha 3,0 kg KMnO
4
/ 1 T qung
li cho hiu sut ha tch cao hn so vi trng
hp s dng 1,0 kg KMnO
4
/ 1 T qung.
Bng 3: nh hng ca nng cacbonat ln hiu sut ha tch qung
Nng Na
2
CO
3
, M 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5
Hiu sut ha tch, %(1,0 kg KMnO
4
/ T qung) 31,8 54,3 73,6 76,4 76,8
Hiu sut ha tch, %(3,0 kg KMnO
4
/ T qung) 40,5 65,3 81,3 82,4 82,7
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6
Nng Na2CO3, M
H
i

u
s
u

t
h
o
(
t

c
h
,
%
KMnO4: 1,0 kg/T
KMnO4: 3,0 kg/T
Hnh 1: S ph thuc hiu sut ha tch uran v(o nng Na
2
CO
3
4. S ph thuc ca hiu sut ha tch v,o thi gian ha tch
S ph thuc ca hiu sut ha tch v(o thi gian ha tch c ch ra bng 4.
Bng 4: S ph thuc ca hiu sut ha tch v(o thi gian ha tch
Thi gian ha tch, gi 2 6 12 24 36 48
Hiu sut ha tch, % 65,8 67,2 73,5 76,4 80,7 81,3
0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6
Nng Na
2
CO
3
, M
H
i

u
s
u

t
h

a
t

c
h
,
%
KMnO
4
:
KMnO
4
:
46
5. So snh mt s th,nh phn ch yu ca
dung dch ha tch thu c theo phng
php cacbonat v, phng php axit
Sn phm dung dch uran thu nhn c t
phng php ha tch cacbonat v( phng php
ha tch axit trn cng mt i tng qung
c ch ra bng 5. So vi sn phm dung
dch uran thu c bng phng php ha tch
axit th r r(ng phng php ha tch cacbonat
n(y c chn lc tt hn.
Bng 5. Th(nh phn dung dch ha tch bng cc phng php khc nhau
Th(nh phn dung dch, g/l Ha tch cacbonat Ha tch axit
U
3
O
8
1,35 1,17
Fe 0,07 2,83
SiO
2
0,09 2,34
V
2
O
5
0,004 0,02
P
2
O
5
0,12 0,237
IV - Kt lun
- \ tin h(nh nghin cu nh hng ca
cc thng s nh kch thc ht, nng
cacbonat, cht oxi ha, thi gian ha tch trong
iu kin p sut khng kh ln hiu sut ha
tch qung uran. Kt qu cho thy vi cc thng
s: nhit 90
0
C, nng Na
2
CO
3
35,0 g/l v(
NaHCO
3
15,0 g/l, cht oxi ha KMnO
4
3,0 kg /
1 T qung, thi gian ha tch 48 gi cho hiu
sut ha tch uran t gn 81,3%.
- So vi phng php ha tch bng axit,
phng php ha tch cacbonat c u im:
Trnh c s n mn, do thit b ha tch
qung ch cn l(m bng nguyn liu thp thng
thng l( . Ha tch bng phng php
cacbonat c tnh chn lc cao hn, cc nguyn
t nh Fe, Al, Ti, Si c trong qung hu nh
khng ha tan hoc ha tan rt t, do s thu
nhn c dung dch sch hn, v vy, c th
kt ta trc tip thu hi sn phm uran k
thut t dung dch ha tch. L(m vic vi dung
dch cacbonat s an to(n hn cho ngi lao
ng so vi l(m vic vi dung dch axit.
- Bn cnh nhng u im \ nu, phng
php ha tch cacbonat c nhng nhc im
nh: hiu sut ha tch uran thp hn, qung
phi nghin mn hn nn kh khn cho khu
lc ra tip theo, khng th s dng phng
php chit thu hi uran t dung dch ha
tch cacbonat.
- nng cao hiu sut ha tch bng
phng php cacbonat cn s dng cc bin
php nh: tng nhit ca qu trnh v( tin
h(nh ha tch di p lc (s dng tcla) hoc
ko d(i thi gian ha tch qung.
T&i liu tham kho
1. Uranium Extraction Technology. Technical
Report Series, No. 3590. International Atomic
Energy Agency (1993).
2. Cao Hng Thi, Thn Vn Lin. Tp ch Ha
hc, T. 38, s 2 (2000).
3. R. C. Meritt. Extrative Metallurgy of Uranium.
Colorado Schooll of Mines Res. Inst. Golden
(1971).