You are on page 1of 48

ABB

- - G -

- -
, B (

;cb ;'u

): ,

z
z. z.
E@A

ABB AE


z.
z

z
z
z

z , .. .
,
z

z -
-
-
, z z

z. .. , z. , ,
, , .. , , , .. , ,
, , ,

-B@

, 2 ( ;cb ;'u) :
-B@ z

z AA,A@@

, AF FH
G.E

z BE D@
,
ADB
HB
... , ... AF

ADA CI DI AAA

... z

, z , z , , z

, , z , , , ,


,B ( )
-
z ..

H@



B@ A@-AB
.@B-IAID


H@

..
E-F
z

..

- , z

,B ( )
z

-
.


z AB z

A.
B.A@H

C.

D.
E.
F.

A@H

G. z

...
/B/..

...
...
, ,
,

- ,

, B (.. ) :-
EA

-

,

BE

,
,

, ,

UU :
- B (..)

: : ()

TU D , B , A
, A B ,
,
-



, : ,
, ,\

bujrg dy k`tV kWgrSI AwgU swDU rwm BMfwrI dw hoieAw idhWq

ibrk brswl (nsIb ibrk,blijMdr ibrk) jgrwau hlky dy ipMf bujrg dy k`tV kWgrsI AwgU swDU rwm BMfwrI
(85 swl)ijMnw dy AwpxI ijMdgI dy swry pl kWgrs pwrtI dy lyKy lwey hoey sn ! Acwink hI ishq Krwrb hox
qy Awpxy pirvwr qy irsqydwrw nUM sdIvI ivCoVw dy gey imlI jwxkwrI muqwibk pqw l`gw ik iehnW dw ie`klOqw
pu`qr kSmIrI lwl ipCly ku`J smw pihlw Acwink hI idl dw dOrw pY jwx kwrx iehnW nUM rOdy ivlkdy C`f gey
sn ! Awpxy pu`qr dI mOq dw gm nw J`ldy hoey swDU rwm BMfwrI cu`pcwp ijhy rihx l`gy qy ie`k idn Aijhw
AwieAW ik ieh sdw leI cu`p ho gey qy Awpxy ip`Cy ie`k cONdw swl dy pu`qry,ie`k sqwrW swl dI pu`qrI qy AwpxI
nUMh nUM ie`klw C`f gey swDU rwm BMfwrI dw sMskwr auhnW dy ipMf bujrg ivKy nm A`Kw nwl kIqw igAw swDU rwm
BMfwrI dw Bog ipMf dy hI gurduAwrw swihb iv`c igAwrW qrIk idn AYqvwr nUM pwieAw jwvygw

hlky dwKy dI AkwlI rYlI kWgrs srkwr dIAw jVHw ihlw dyvygI
m`lw,mnIlw

ibrk brswl(nsIb ibrk,blijMdr ibrk) ie`Qo lwgly ipMf rsUlpur (Fwhw) iv`c cyArmYn mwrikt kmytI
jgrwau kMmljIq isMG m`lw,qy AYn Awr AweI XUQ AkwlI AwgU ibMdr isMG mnIlw ny cwr hlikAw dI hox vwlI
rYlI sMbDI Awpxy vrkrw nwl ie`k mIitMg kIqI ijs iv`c ApIl dOrwn ikhw igAW ik ieh hox vwlI rYlI
kWgrsIAw dy swry Brm dUr kr dyvygI ies rYlI iv`c AyYnw ijAwdw ie`kT hovygw ik ijs nUM vyK ky kWgrs
srkwr dIAW jVHw ih`l jwxgIAW AsI vI ies ipMf co ijAwdw qo ijAwdw vrkrW smyq ies rYlI iv`c swiml
hoxw hY qW ik swfI ie`kjutqw vyK ik kWgrSI ieh socx leI mjbUr ho jwx ik ies vwr vI swfI ij`q hoxI
musikl hY ! bwkI qusI vyiKAW hI hY ik ijMnw ivkws swfI bwdl srkwr ny kIqw hY ieMnw ivkws kdy nw hI
hoieAw hY qw nw hI kWgrs srkwr kdy kr skdI hY ! ieMnw sbdw dw vrnx gurpRIq isMG imMtU dy invws sQwn
qy kIqw igAw ies smy AwpxI pwrtI nUM mjbUq krn qy AwpxI iekwgrqw ivKwaux leI ie`kqr hoey AkwlI
vrkrW iv`c swbkw srpMc drSn isMG,jnrl sk`qr luiDAwxw gurpRIq isMG imMtU,sqnwm isMG,gurdIp isMG
nMbrdwr,pRDwn suKivMdr isMG,m`l isMG,hrjIq isMG ibjlI borf,myjr isMG,jsvIr isMG,muKiqAwr isMG,lwl
isMG,gurijMdr isMG,qrsym isMG,klvIr isMG,byAMq isMG,nMd lwl qy hor AkwlI vrkr hwjr sn

dwKy hlky dI AkwlIAw dI rYLI leI jMfI iv`co g`fIAw dy v`fy kwPly rvwnw
hoxgyAkwlI AwgU

ibrk brswl (nsIb ibrk,blijMdr ibrk) A`j k`l swrIAw pwrtIAw AwpxIAW AwpxIAw rYlIAw r`Kky qy
BwrI ie`kT krky AwpxI AwpxI pwrtI dI nINh mjbUq kr rhyIAW hn ies qrW hI cwr qrIk nUM hlky dwKy
iv`c vI AkwlIAw v`lo ie`k rYlI dw Aylwn kIqw igAw hY ijs iv`c pMjwb dy au`p mu`K mMqrI Awpxy ipAwry votrw
qy vrkrW nUM Awpxy ivcwr d`sxgy ies rYlI iv`c AkwlI dl bwdl nUM hor Tos bxwaux leI qy AwpXI AwpxI
vPwdwrI ivKwaudy hoey ipMF jMfI qo AkwlI vrkrW dy g`fIAw dy v`fy kwPly c`lxgy ijMnw nUM vyK ik Aws pws dy
ipMfw dy iv`c g`lW Awm suxn nUM imlxgIAw ieMnw sbdw dw pRgtwvW ipMf jMfI dy AkwlI AwgUAw ny pihrydwr dyu
p`qrkwrW nwl swJw kIqw qy ikhw ik ies rYlI iv`c BwrI ie`kT krky AsI ies rYlI nUM ie`k ieiqhwsk rYlI
bxw idAwgy qy awaudIAw ivDwn sBw dIAw coxw iv`c vI AsI AwpxI pwrtI dw purI vPwdwrI nwl swQ dy ky
Awpxw AwpxI pwrTI sbMDI hr Prj Adw krWgy ies leI Bwvy swnUM ku`J vI ikau nw krnw pY jwvy AwudI vwr dw
hlky dwKy dw ivDwiek swfw grWtW dw XwdUgr ijlW pRISd cyArmYn mnpRIq isMG ieAwlI hI hovygw ies pRYS
mIitMg nUM sMboDq krn leI ie`kqr hoey AkwlI AwgUAw iv`c gurnwm isMG jMfI,pRDwn su`KivMdr isMG jMfI,pMc
jgdyv isMG,jYldwr kMmljIq isMG,bljIq isMG pMDyr,Awid hwjr sn



, B
() z
z

- z GD

z . -

-B -B

z .

, , , , z
, , , , ,

I

, B
I
E

-B

- -

-
I


..
E

: z

z B -( )-z ... :
z

z :
,
,

: z ,
z .. z z , z

.. , z , ... z , z
, .. : , z .. ..., :

z .. ,... z z z z

: , z:

, : , : z z z, : , :
, ... : z , ... : , ...
: , ... z ..., :

, z: ,... z: ,
... z , ... z , ...
z: , ... z , ... z z , , z
... , ....
...

z AA A B
z

pMjwb srkwr v`lo ipMfw qy Sihrw dw srv-p`KI ivkws kIqw igAw:

nMnU

iProzpur 2 dsMbr 2011(pI.fI.Srmw)


pMjwb srkwr v`lo ipMfw qy Sihrw dw srv-p`KI ivkws kIqw igAw hY Aqy rwj dy swry vrg mu`K mMqrI sR
prkwS isMG bwdl dI AgvweI vwlI AkwlI-Bwjpw gTjoV dI srkwr v`lo rwj AMdr kIqy gey ivkws
kwrjw Aqy AwpsI sdBwvnw vwly mwhol kwrn ausdy nwl hn[ ienw Sbdw dw pRgtwvw mu`K sMsdI sk`qr
sR suKpwl isMG nMnU ny ngr kOsl iProzpur Sihr dy vwrf nM:4 ivc 25 l`K rupey dI lwgq nwl hox vwly
ivkws kwrjw dy nIh p`Qr r`Kx auprMq Sihr vwsIAw nwl g`lbwq dOrwn kIqw[

mu`K sMsdI sk`qr sR suKpwl isMG nMnU ny ikhw ik Sihr dy v`K-v`K vwrfw ivc ivkws kwrj pUry zorw nwl
c`l rhy hn qy pMjwb srkwr v`lo ienw ivkws kwrjw leI idl-Kol ky gRwt id`qI geI hY[ aunw doS
lgwieAw ik kwgrsI AwgU pMjwb AMdr srkwr ivru`D JUTw pRcwr kr rhy hn qy rwj dy lok kwgrs dIAw
dyS qy sUby ivroDI kwrvweIAw qo BlI-Bwq jwxdy hn qy Awaux vwlIAw ivDwn sBw cOxw ivc kwgrs nUM
mUMh nhI lgwauxgy[ ies mOky sRI divMdr bjwj, sRI ASvnI grovr, sRI ipRQvI pU`gl, sR suirMdr isMG
joSn, sR kSmIr isMG, sR gurdIp isMG, bwbw drSn isMG, sR bilhwr isMG, sRI prSoqm lwl KMnw, sR
hrMbs isMG brwV, sRI ivkrmjIq hwfw, sR ik`kr isMG, sRI rwjyS Kurwxw smyq v`fI igxqI ivc Sihr
vwsI hwjr sn[

mohn lwl Bwskr PwaUfySn v`lo pRis`D dyS Bgq, lyKk Aqy rwStrpqI
Avwrf ivjyqw AiDAwpk sRI mohn lwl Bwskr jI dI Xwd nUM smripq
cOQy Awl ieMfIAw muSwiery dw AwXojn[

iProzpur 2 dsMbr 2011(pI.fI.Srmw )


mohn lwl Bwskr PwaUfySn v`lo pRis`D dyS Bgq, lyKk Aqy rwStrpqI Avwrf ivjyqw AiDAwpk sRI
mohn lwl Bwskr jI dI Xwd nUM smripq cOQy Awl ieMfIAw muSwiery dw AwXojn kIqw igAw[ mwnv
mMidr sInIAr sYkMfrI skUl ivc krvwey gey ies muSwiery ivc
muMubeI qo pRis`D lyKk qy fwierYktr sRI
iekbwl durwnI Aqy dyS dy v`K-v`K Sihrw qo Awey pRis`D Swierw ny Bwg ilAw[
ies mOky sMsQw dI cIP pYtrn sRImqI pRBw Bwskr, sRI Aripq Suklw AweI.jI.pMjwb pulIs,
fw.AYs.ky.rwjU ifptI kimSnr iProzpur, sRI kml ikSor Xwdv ifptI kimSnr biTMfw, sRI idnyS pRqwp
isMG ey.AweI.jI, ieMjI:fI.pI.AYs.KrbMdw vDIk ifptI kimSnr, sR ggn AjIq isMG ey.fI.sI.pI.
jlMDr, sR irSIpwl isMG AYs.fI.AYm mlot, sRI suBwS cMdr AYs.fI.AYm iProzpur, sR rwxw gurmIq isMG
soFI AYm.AYl.ey, sR primMdr isMG, sRI jiqMdr isMG pMMnUM sMpwdk nvw jmwnw Awid ny svrgI sRI mohn
lwl Bwskr jI dI qsvIr dy swhmxy joqI jgwky Aqy SrDw dy Pul cVwky smwgm dI SurAwq kIqI[
muSwiery iv`c Swiml Swier jnwb iekbwl durwnI ,jnwb qSnw kwnpurI, jnwb ASok swihl , jnwb
Abrwr kisP, jnwb mihMdr Ask, jnwb isMkdr hXwq gVbV, jnwb Auq`l AznbI, mus`vr iProzpurI,
jiqMdr prvwz, ndIn kwisP, mohqrmw vsIm rwSId, irqwj mYxI,gurlyz ielwhwbwdI, inzwm hsnpurI,
APzl jwiesI, ieXwz PwrUkI ny AwpxI au`c pwey dI SwierI nwl dyr rwq q`k lokw dw BrpUr mnorMjn
kIqw[
ies mOky sMsQw ny pRoPysr AYc.ky. gupqw nUM klw qy swihq leI pwey Xogdwn leI lweIP tweIm AYcIvmYt
Avwrf nwl snmwinq kIqw igAw[ mMubeI qo Awey Swier iekbwl durwnI v`lo pyS kIqy SyAr, rUh ko
incoV kr muh`bq kI eyk bUMd igrw dy, dyKxw bs swrw smuMdr mITw ho jweygw, nUM BwrI dwd imlI,
Swier ASok swihl v`lo ieDr AwE Adb sy guPqgU krnw isKw dU,M mY aurdU hUM qumy CUqy hI ku`C sy k`uC
bnw dUM, Swier Abrwr kwis& ny piVAw PYkw hUAw iksI kw nw CInw hUAw imly, muJko myr y nsIb kw
ilKw hUAw imly[ gurlyj ielwhwbwdI ny Awp kI rwh my mY BI pVw rihqw hUM eyk njr dyK ilAw kIjIey

Awqy jwqy SyAr pyS krky vwh vwh K`tI[ smwgm dy AMq ivc ienw Swierw nUM mohn lwl Bwskr
PwaufySn v`lo snmwinq kIqw igAw[

XUQ kWgrs dIAW sMgTnmqk coxW iv`c hlkw dwKw dy ku`l 207 fYlIgytW
ivcoN 173 fYlItyt ivDwiek j`sI KMgUVw gru`p dy cuxy gey

,B ( )- SRI rwhul gWDI dy idSw inrdySW hyT dUsry vwr pMjwb ivc ho rhIAW XUQ
kWgrs dIAW sMgTnmqk coxW iv`c hlkw dwKw dy ku`l 207 fYlIgytW ivcoN 173 fYlItyt ivDwiek j`sI KMgUVw
gru`p dy cuxy gey[ ijs nwl ivDwiek j`sI KMgUVw dw k`d hor au`cw ho igAw[ KMgUVw pirvwr dI scu`jI AgvweI
hyT aunHW dI tIm ijnHW iv`c dIpk KMfUr blwk simqI mYNbr, hYpI jWgpur, hrmn kulwr, kmlpRIq KMgUVw, pRgt
isMG AwlIvwl qy jsivMdr hYpI mu`lWpur vloN krVI imhnq krky 173 fYlIgyt cux ky Awpxy gru`p ivcoN hlky dI
pRDwgI qy mohr lgw id`qI[ vrnxXog hY ik 414 aumIdvwrW ivcoN ku`l 207 fYlIgyt lok rwj FMg nwl cux ky
mYdwn iv`c Awey hn ijnHW ivcoN 173 ie`kly KMgUVw pirvwr dy k`tV smrQk hn jdoN ik bwkI itkt dy dwAvydwrW
de 34 fYlIgyt cuxy gey [ hlkw dwKW iv`c KMgUVw gru`p dI v`fI ij`q qoN AkwlI dl vwly vI BwrI icMqw iv`c
jwpdy hn[ s. rxjIq isMG mWgt isAwsI sk`qr ivDwiek j`sI KMgUVw ny ikhw ieh v`fI ij`q dw ishrw smu`cI
tIm dI imhnq nUM jWdw hY qy KMgUVw pirvwr dI syvw hlky dy lokW dy isr cV ky bol rhI hY qy dwKw hlky dy lok
j`sI KMgUVw nUM Awpxw ivDwiek dyKxw cwhuMdy hn[

,B ( )-
,
,

z ,
.. ,. ,z. z (
), ,. ( ) ,
z z


B ( )


A@H


, B ( )-


. ,
(), ,
, . . . . , ,
, , ,

, , ,

jUnIAr hwkI golf k`p qy hirAwxy dI tIm dw kbjw

bwbw bkwlw 2 d;zpo (surjIq )bwbw p`lw spRots kl`b buqwlw Aqy An Awr AweI dy sihXog sdkw ATvW S
hrgoibMd swihb jUnIAr hwkI tUrnWmYNt Aimt XWdw C`fdw hoieAw pUrI tImw ny
dIAw lgB`g Swno SOk
smwpq ho igAw[ ies tUrnWmYNt iv`c AMfr ihsw ilAw[ PweInl iv`c phuMcIAw do tImw hwkI kl`b n
(hirAwxw ) Aqy mhwrwjw rxjIq isMG hwkI AkYfmI AimMqsr ivcwly mYc hoieAw[ ijs iv`c nrvwxw
kl`b(hirAwxw) ny romWck
mYc iv`c mhwrwjw rxjIq isMG hwkI AkYfmI nMU
/dy ngd ienwm qy Awpxw
kIqw [eyQy vrnx
nwl hrw ky hwkI golf k`p Aqy Xog ky A`TW swlw dy dOrwn iksy bwhrlI styt dy iKfwr
ies jUnIAr hwkI tUrnWmYNt iv`c ihsw ilAw[ ies iqMn rojw hwkI tUrnWmYNt iv`c swDU isMG hmdrd hwkI
,Kwlsw hwkI AkYfmI mihqw ,hwkI AkYfmI pwKrpur(btwlw) nwmDwrI hwkI kl`b ( jlMDr)jUnIAr hwkI
jmwlpur ,hwkI AkYfmI KfUr swihb ,jUnIAr hwkI kl`b jINd (hirAwxw)Awid tImW ny ihsw ilAw[ ies mOky q
swl qo auopr dy nOjwvwnw dw hwkI So mYc krvwieAw nwl hrwieAw[ ies mOky
igAw[ ijs iv`c bwbw bkwlw d
ny buqwlw dI tIm nMU qy bIbIAW dI AnOKI Kyf inbU icmcw dOV krvweI geI pihlw nMbr hwsl krn vwlI bIbI
so rupey dw ngd ienwm id`qw igAw [ ies mOky qy srkwrI sInIAr skYMfrI skUl dIAw b`cIAw ny siBAwcwrk p
pyS kIqw [tUrnw mYNt dw audGwtn swbkw AYm AYl ey rxjIq isMG C`jlv`fI ny kIqw Aqy kl`b nUM cwlI hjwr
id`qy dUsry idn dI ArMBqw AkwlI d`l itkt dy sMBwvI aumIdvwr jrnYl isMG kot mihqwb ny kIqw ienwmW dI v
Awr AweI sR svrn isMG b`l knyfw ,gurdyv isMG b`l ieMglYyNf,Awid ny swNJy qor qy kIqI Aqy rnr tIm nUM A`T
rupey Aqy trwPIAW idqIAW bYst golI dw ienwm hirAwxw dI tIm dy iKfwrI nMU id`qw igAw [ies moky qy bwb
kl`b dI srpRsq bIbI svrn kOr ,kl`b dy cYArmYn blivMdr isMG b`l ,kl`b dy pRDwn hrpRIq isMG lwlI ,bl
isMG bwaU ,XuDvIr isMG im`Tu ,mndIp isMG dIpw ,ey AYs AweI hrpwl isMG ,fw suKvMq isMG b
qwlw,jgjIq isMG j`gw ,hrmndIp isMG hMmI Awid hwjr sn[

hweIikMg tRyikMg XUQ lIfriSp kYNp iv`c Bwg lYx leI b`cy rvwnW

jOVkIAW 2 dsMbr ( bljIq pwl ) pMjwb kMipaUtr AYjUkySn qy vYlPyAr sMgTn (r) sMbiDq rwStrI srvis`iKAw AiBAwn nvIN id`lI,v`lo kulU-mnwlI iv`Ky lgwey jw rhy iv`c Bwg lYx hweIikMg tRyikMg XUQ lIfriSp kYNp
leI mwnsw ijlHy qo 6 b`cy Byjy gey hn[ ies sbMDI jwxkwrI idMdy srdUlgVH dy blwk ko-AwrfInytr bljIq
isMG ny d`isAw ik ies kYNp iv`c Bwg lYx jw rhy b`icAw nUM ijlHW shwiek ko -AwfInytr jsivMdr isMG ny ijlHW
dPqr mwnsw qo rvwnW kIqW[aunHW d`isAW ik guru hrgoibMd pbilk skYfrI skUl jOVkIAW dy pMj b`cy rxDIr
isMG,kulivMdr isMG,kuldIp isMG,inswn isMG,kyvl isMG Aqy dsmyS sInIAr skYfrI skUl srdUlgVH dw iek
b`cw lKivMdr isMG nUM ies kYNp iv`c Bwg lYx leI rvwnW kIqW[aunW ieh vI d`isAw ik ienHW kYNpW dw audyS
b`icAw iv`c dys dI eykqw,dys ipAwr,rwStrI BwvnW qy Awps iv`c imlvrqn nwl rihn Awid ijhy gixw nUM

pYdw krnw huMdw


hY qw ik dyS srv p`KI qr`kI kr sky[ies smy blwk ko -AwrfInytr krmjIq
isMG,s`qnrwiex,pMmI kOr,jspRIq kOr Aqy gurmyl BMmW Awid swiml sn[

2 ( / ) -

z -

z ()

z z

, z

, ,

75 ,

2 ( / ) 09


z ()

()

06

: 02

,, ,

, ,

24
z

- !
:- ,

2 d;zpo ( okwik; fpZbk po/Nk ):


( ) 5

- z

z -
-

z , ,
, , ,
, , z , , ,

, , , z , ,
z , , , z
, , , , , ,
z , , , , ,
, , , , ,

, , , , , , ,
, , , , , ,

, , , , ,
, , , , , ,
, , , , , , , ,
, , , , , , ,

z , z z

z
z
,

z , ,
, , , , ,, , , , , ,
, , , , , , , , , , ,

- ,

, 2 ( .. ) :-
EA

-

,
BE

,
,

, ,


sbtzsh 2 d;zpo ( Jh;to ror )


L Ekgo

, 2 ( ;cb ;'u ) z

z ...

... z z

z -

- ,

, , , , . ,
, , ,

,2 (;cb ;'u )

- - ---

- ,

- z

, , z , , ,
, z

E

, 2 ((;cb ;'u

wkB;k 2d;zpo ( wfjsk )


wkB;k 2d;zpo (

wfjsk ) z z

, G@ , F@ , E@ , CE

- ... ,

, , , , . ,
, , , z

, ,,
,

wkB;k 2d;zpo ( wfjsk ) E

z. , ,,

, E -

, , , , ,
z.


wkB;k 2 d;zpo ( ;sh; wfjsk ) a

a , a


a

A@ AE

,
a
z

a


2 ( )

, , , , , z

2 ( )

,
z


BD

2 ( )

2 ( )

z , ,

G@-H@

, ,

z , , z , ,

, , , ,

2 ( ) z

, , ,

, , , , , , , , ,

, , , ,

, ,

, , , , ,

, , , , ,

, , , ,
,

2 (, )

z z

z z

, z, , , ,
, , , ,

hkly dwKy dI kWgrsI rYlI iv`c huMm hUMmw ky phuMcwgy - kWgrsI vrkr

ibrk brswl (nsIb ibrk,blijMdr ibrk ) Awaux vwlI iqMn dsMbr nUM pMjwb pRDwn kYptn AmirMdr isMG dI
Awmd qy hox vwlI dwKw rYlI iv`c huMm hUMmw ky phuMc rhy hW ieh vwdw hY swfw swfI kWgrs pwrtI dy lIfrW nwl
AsI ie`kqr ho ky AYSw ie`kT krwgy ky ivroDI pwrtI AkwlI dl bwdl dy hoS au`f jwxgy ! Aqy Awaux vwlIAw
ivDwn sBw coxw iv`c ij`q vI AwpxI kWgrs pwrtI dI hI krvw ky dm lvWgy ikau ik mOjUdw sUbw srkwr qo
swfy pMjwbI vIr vVy hI fwFy qMg hn ijMnw dI ies qklIP nUM swfy kYptn AmirMdr isMG nHI vyK skdy qy auhnW
dI idlI qMmnw hY ik AsI Ajwd dyS dy vwsI hW qy Ajwd hI rihxw pMsd krwgy ies leI auh Awpxw rwj
Awaudy hI lokw dI syvw iv`c l`g jwxgy qy swry vrg dy lokW dIAw qklIPw nUM pihl dy ADwr qy h`l krngy hr
mihkmy nUM smy muqibk qnKwh imlygI kdy DrinAW dI vI nObq nhI AwvygI jwxI ik kWgrs rwj iv`c Amn
SwqI hovygI iehnW sbdw dw vrnx hlkw jgrwau dy kWgrsI vrkrw ny pihrydwr dy p`qrkwrW nwl SwJw kIqw qy
ikhw ik ies rYlI iv`c AYnw ijAwdw ie`kT hovygw ik iql su`tx nUM vI jgW nhI hovygI ijs nUM vyK ky AkwlIAW
dIAW A`Kw A`fIAw rih jwxgIAW qy AwpxI hwr huxy qo hI njr Awaux l`g jwvygI ies smy ie`kqr hoey kWgrsI
vrkrW iv`c cyArmYn gurimMdr isMG ponw,kUAwfInytr su`KI brswl, XUQ kWgrsI AwgU Tykydwr cmkOr isMG
bujrg,gurimMdr gorw pRDwn mihk kl`b,ijlw sYktrI gulvMq jMfI,pRDwn gurjIq isMG jMfI,pMc jgrwj isMG
jMfI,mIq pRDwn mihlw kWgrs jgrwau krmjIq kOr iF`lo,qy hor kwgrsI vrkr hwjr sn

bVI v`fI crcw dw ivSw bxI hoeI hY j`sI KMgUVw qy ieAwlI dI t`kr
dyKo kOx mwrdw hY bwjI

ibrk brswl (nsIb ibrk,blijMdr ibrk) swfy sUby iv`c Aijhy keI sUby hn ijnW iv`c AkwlI qy kWgrsI
vrkrW dI cox lVweI bVI hI PsvI hY ! ies qrW hI hlkw dwKw dI dovw pwrtIAW dI bVI PsvI t`kr hY jwxI
jykr ieAwlI nUM Syr ikhw jwvy qW j`sI KMgUVw svw syr hY ,jykr j`sI nUM syr mMinAw jwvy qW ieAwlI svw syr hY
Bwv ik dovy pwrtIAw ie`k qrW dIAW hn !jdo iksy AkwlI vrkr nwl g`l kro qW auh AwKdw hY ik ieAwlI
ijs nUM swfy hlky dwKy dy lok gRWtw dy XwdUgr dy nwm qoN jwxdy hn ij`q p`kI aus dI hI hY ikau ik aus ny swfy
hlky nUM KulIAW gRWtw dy ky byihswby ivkws nwl ie`k mwfl hlkw bxw id`qw hY C`pVw dw nvInIkrx
krvwieAw,glIAw nwlIAW p`kIAW krvweIOAw,ieh hI ie`k Aijhw cyArmYn hY jo swfy grIbw leI mSIhW bx qy
AwieAw hY ! qy auD`r jykr kWgrsIAw nwl g`l krIey qW auh boldy hn ik ij`q swfy hoxhwr ivDwiek iklw
rweypur j`sI KMgUVW dI hoxI hY jo ies vwr kWgrs pwrtI v`lo swfy hlky dwKy qo itkt lY ky lOkw dI kichrI lok
syvw leI Aw irhw hY ! ikau ik hux swfy lokw ny sUby dI srkwr dy qsIhy J`lx dI soc nUM bdl id`qw hY auh chuMdy
hn ik AkwlI srkwr qW pMjwb nUM iqAwg dyvy qy iPr auh ieAwlI nUM iks qrW ijqw skdy hn nwly auhnw nUM
pqw hY ik j`sI KMgUVw hI ie`k Aijhw ivDwiek hY ijs ny Awpxy hlky iklw rweypur nUM Kud ie`k kWgrsI
ivDwiek hox dy bwAd vI ij`Qy sUbw srkwr AkwlI srkwr hY ny hlky dw irkwf qoV ivkws kIqw hY jdo ik
AglI srkwr kWgrs srkwr hI hovygI qW ieh hI ie`k Aijhw lIfr hY jo swfy hlky dy lokW dIAw swrIAw
musiklw nUM pihl dy ADwr qy h`l krygw ieh qW hn dovy pwrtIAw dy vrkrW dy ivcwr bwkI dyKo kI kihMdI hY
gurW dI bwxI doKo kox mwrdw hY bwjI dyKo iks lIfr dI iksmq dy isqwry qy swfIAw votw idMdIAw ny swQ ieh
qW Awaux vwlIAw ivDwn sBw dIAw coxw dw smW hI qih krygw ik hlky dwKy dw ivDwiek kOx hovygw j`sI jW
ieAwlI kro hux aus smy dI aufIk

z :

z 02 -( ) -

ABDG D

C@
z , A

, z z

BE

BCC HCF

ADI GG

G@@ AAI ED@@@

z z z


z, z , . ,

z, z , ,

. , . , ,

, . , , , , ,

, , , , z , , , ,

, , , , , ,
,

( ) C

;zro{o 2 d;zpo ( ;{oi GkB r'fJb ) - ()
, ( ) C

, DE E@ ,

z , , ,
. z ()
. .. . .
. , ,

zz z z
B@@@ C@@@

z
/

AC z
;zro{o 2 d;zpo ( ) : AC
z

,
z z

.. A@@
, 2 : ( gNtkoh )

... -
z .. z z

z z
z
H

.. z ...

z
..-@B ..-GG@H
A@@ ..


z FCF, z
AGA, H,

, , z C@-AA-B@AA CGD,
/ AH
z

() , H@ z z
BE C@
... AIIB

-
z H

:
: 2 ( gNtkoh )
z: : z:
z BC

, : z:

: z: ,
z z , z: , z z:

z: , z:
... z: : z:
z z: , .
, z: , z z z:
, z z , ...

z: , , z :
, z: z, z: z: ,

... z: , : .. , : , z: , z :
, z: , z: , z: z , .. () z: ..
, ... z: , z: , ...
, : .. , ,

,
-
, 2 : ( gNtkoh )

- ,
,


...., ..., ...., ...,

..... (..) -
-
-, , ...

AH D@

z z- z

- 6

( )- 02 -
- 6

- z:
... , ,
6 , -

, , ,

z
( )- 02
, , z
, , , z ,
, , , , ,z
, , , ,

, , , , z -
, , , z
z z - z

z z z
(..)

, 2 ( gNtkoh

A B@AA

, ,
z z z
(..)
z .. z
,

AD-AI
z
z

H@ z -
z z AE

: , z
, z ,

: z ,
z IH
z

...z / , ,
... z

, ,
,
z

z


z z
, z , , z
, z , , z

, ..., B@@
z
z

:- z (..)
:
B. z (..) ..
z z


( )-02
, ,
- ...
,
z

, 2 ( )-
z z
z
z z

,
z
z z z


,2 ( )- ,
z
.
,

, ,
z

z zz z ,
z ,


z
, ,,,
- z z ,
z z , , z.

BBE

,2 ( )-
: : :
BBE CE z
:

: z z
z
, , , , , z,
, , , z , ,z


, 2 ( )- ( AF) C E

-

. -
BAD@ AHB -
,
F .
, . . . , . . . . , . ,
. , . ,

AG
, 2 ( )-: (.) AG
, B@AA A@ z ,
.
z
H@ : ( )

, 2 -( )- z (.)

H A

GE

z , ,

, z
, , , , ,

, -( )-


-( )-
()

z z
,

, , , , -,
,
. z



. , z:
z:

eyfz ivroDI jwgrUkqw idvS lgwieAw

ibrk brswl (nsIb ibrk,blijMdr ibrk) AYs AYm au isDvW vyt fW ivnod kumwr byrI Aqy isvl srjn
luiDAwxw dIAW hdwieqW Anuswr srkwrI sInIAr sYkMfrI skUl (lVky) sv`dI klW iv`c ie`k dsMbr nUM
mnwieAw igAw ijs iv`c ishq ivBwg v`lo bldyv isMg ishq ieMSpYktr sv`dI klW ny eyfz bImwrI l`gx dy
kwrn ,bImwrI dIAw AlwmqW Aqy bImwrI l`gx nUM rokx vwly auprwilAw qon b`icAw nUM jwxkwrI idqI
Axsur`iKAq sMBog,mYfIkl niSAw dI vrqoN,AxsuriKAq Kun cVwaux,fwieliss rwhI,auprySn iQeytrW
rwhI,cmVI dI KuxvweI rwhI,grBvqI mW qo b`cy nUM Ax suriKAq isrMjW sUeIAw rwhI ieh bImwrI ho skdI hY
niSAW dw ies bImwrI nwl gUVw sbMD hY ies leI Awpxy b`icAw nUM niSAw dI vrqo nw krn leI sucyq kro

niSAw dI nwl hox vwry mwniSk,GrylU,smwijk nukswn vwry vI b`icAw nUm d`iSAw qy ikhw ik ieMnw mwVIAw
AwdqW nUM Awpxy kImqI jIvn iv`c kdy vI pRvyS nw krn dyvo jykr ieh mwVIAw Awdqw swfy jIvn nwl juV
geIAw qW ieh mrdy dm q`k swfw swQ nhI C`fdIAw

nZi J/vI fdt; s/ ftP/;


J/vI ns/ ;kv/ coI

oZp Ppd nkgD/ nkg fty pj[s tZvh skes oZydk j?. oZp fi;B/ fJj y{p;{os ;z;ko dh ;EkgBk ehsh j?.
T[;B/ Bdh, gjkV, iht^izs{ , gP{ gzSh ns/ ;G s'A wjkB ouBk wB[zy dh ehsh j?. wB[Zy B{z jh fJJ ;wM fdZsh
j?. fe T[;B/ nkgDh fizdrh fty fet/ ftuoBk j?. wB[Zy B{z jh oZp B? ;wMB bJh fdwkr fdZsk j?. sK eh T[j
nkgDh d/yGkb y[d eo ;e/.
fJ; bJh ;kvk ;G s'A gfjbk
ezw nkgD/ ;oho B{ f;jswzd
oZyDk j?.f;jswzd ;oho
bJh ;kB{z tXhnk ;'u, tXhnk ezw
ns/ tXhnk ofjDk ;fjBk
ukjhdk j?, go nc;'; Bkb
efjDk g? fojk j? fe nZi d/
w;hBh :[r ftu wB{Zy fdB gqsh
fdB nkgD/ ezwK ekoK ftu
fJBQK o[ZM frnk j?.
T[j nkgDh ;wM B{z y' p?fmnk j?.
fit/ e'Jh th ezw eoB
bZfrnk T;d/ uzr/ wkV/ Bshfink
tko/ Bjkh ;'udk fi;d/ ti
nZi wB{Zy B/ nkgDh Bk ;wMh s/
uZbd/ n?Zu nkJh th$ J/vI
torhnk fGnkBe fpwkohnK B{z
nkgD/ ;oho d/ nzdo EK
fdzdk j?. n;h eZb se fi; pko/
dZ;Dh dh ;kfJ; dh feskp
ftu fJZe T[dkjoB gVd/ ;h, go
nZi fJj wB{zysk d/ nzdo
fJzBh s/ih Bkb gqt/i eo fbnk j?.fi; d/ ekp{ gkT[Dk fJZi iK d' dk ezw Bjh pbfe ;koh wBZ[ysk d/ bjh ;tkb
pD frnk j?. fi; dk jZb nkgk bZGDk j?.
j[D ;tkb fJj T[Zmdk j? fe n?Zu nkJh th $J/vI ikfBfe fjT{wB fJwTB'v?fc;/;h tkfJo; . fJ; tkfJo; dk
;kv/ ;oho d/ nzdo ub/ ikD Bkb i' ;kv/ ;oho B[z fpwkohnk s' pukT[D tkbh Pesh B{z j"bh j"bh ewi'o eo
fdzdk j?. fi; d/ Bkb ;kv/ ;oho ewi'o j' e/ NhHphH jofg;, torhnk fpwkohnk ;kv/ s/ jkth j' iKdhnk jB.
fJ; tkfJo; dk ;kv/ ;oho d/ nzdo ikD d/ uko w[Zy o;s/ jB.
1) n?uHnkJhHthH gqGkfts ftnesh Bkb :'B ;pzX oZyD Bkb
2) n?uHnkJhHthH gqGkfts ;{Jh d/ gq:'r Bkb
3) n?uHnkJhHthH y{B uVkT[D Bkb
4) roG nt;Ek ftu pZu/ d/ iBw d"okB ns/ d[ZX fgnkT[D ;w/ n?uHnkJhHthH gqGkfts wK s'A pZu/ B{z.
n?uHnkJhHthH ftnesh g{oh soQk Bkb f;jswzd fdykJh fdzdk j?. Tj[; ftu fe;/ th soQk d/ o'r d/ bZSD fdykJh
Bjh fdzd/. bZSDk d/ Bkb fdyD dk ;wK fszB wjhfBnk s'A b? e/ 15 ;kb sZe th j' ;edk j?. fJj o'rh dh
fpwkohnk Bkb bVB tkbh skes s/ fBoGo eodk j?. b/feB fJ; ;w/A d"okB y{B dh iKu eotk e/ n?uHnkJhHthH
tkfJo; dk ;oho ftu j'D dk gsk brkfJnk ik ;edk j?. i/eo N?;N Bk eotkfJnk ikt/ sK fJ; ;w/ d"okB fJj
tkfJo; ;kv/ ;oho dh skes i' fpwkohnk Bkb bVdh j?, B{z ewi'o eoe/ ysw eo fdzdh j?. fco wB[Zy NhHphH
jofg;, ezvhvkfJf;; torhnk fpwkohnk nkgDh ug/N ftu b? b?Adhnk jB. fco n;h n?uHnkJhHthH B[z J/vI dk
wohi dZ;d/ jK.
J/vI^J/vI(n?e[nkfJov fJfwT[B' v?fc;hn?;h f;zvo'w)

fi; dk noE j? fe fe;/ th uko ekoBk oKjh tkfJo; b? e/ ;kvh o'rK Bkb bVB dh Pesh B[z ewi'o eoe/ fco
nB/eK fpwkohnK dk bZrDk jh J/vI j?. fj; ;w/ d"okB bZSD fdykJh fdzd/ jB.
1) fJZe wjhB/ nzdo 10 feb'rqkw ;oho dk Gko xZN ikDk.
2) fJZe wjhB/ s'A tZX p[yko dk ofjDk.
3) fJZe wjhB/ s'A tZX yK;h s/ d;s bZrDk.
4) uwVh d/ y[ibh j'Dk
5) w{zj ns/ rb/ ftu Skb/ j'Dk.
j[D n?uHnkJhHthH N?;N feZE/ j[d
z kj j?< ns/ fJ;dh iKu j'D s'A pknd fJbki fet/ eotkT[Dk j?<
n?uHnkJhHthH N?;N ghHn?;HJ/H;hHn?;H tZb' g{o/ gzikp ftu :kfB ;oekoh j;gskbk ftu pDkJ/ rJ/
nkJhH;hHNhH;hH ;?ANo fiZE/ n?uHnkJhHthH dh iKu w[cs ehsh iKdh j?. fJBQK ;?ANoK ftu fJZe e"Pbo ns/ fJZe
b?p N?eBh;hnB j? ns/ N?;N eotkTD tkbk wB[Zy dk BK ns/ gsk r[gs oZfynk iKdk j?. j[D ;tkb j? fe nro
y{B dh iKu s'A gsk bZr iKdk j? fe wB[Zy nzdo tkfJo; j? fco fet/ fJbki ;[o{ j[zdk j?. t?;/ sK n?uHnkJhHthH
tkfJo; dk e'Jh fJbki Bjh j?. fJ; ;koh fizrdh ;kv/ ;oho d/ nzdo ofjzdk j?. go n?uHnkJhHthH j'D dk ;kvk
;oho d/ e'Jh gqGkt Bjh g?Adk feT[fe fJ; Bkb wB[Zy f;jswzd fdykJh fdzdk j?. f;oc y{B dh iKu jh dZ;dh
j? .fJ; bJh n?uHnkJhHthh sZe J/vI sZe ikD s' o'eD bJh fi; dk ;wK fszB wjhB/ s'a 15 ;kb sZe B{z n;h
J/vI sZe gj[zuD s'A puk ;ed/ jK.
id' wB[Zy ftu n?uHnkJhHthH tkfJo; dk gsk bZr ikdk j? sk T[; B{z nkJhH;hHNhH;hH ;?No d/ Bidhe g?Ad/
J/HnkoHNhH ;?ANo G/fink iKdk j?. fiZE/ th wB[Zy dk ;kok fJbki w[cs j[zdk j?. J/HnkoHNhH ftu fco y{B dh iKu
eoe/ fJj gsk brkfJnk iKdk j? fe fezBh wksok sZe tkfJo; B/ gqGkfts ehsk j?. ns/ b'V w[skfpe
dtkJh P[o{ ehsh iKdh j?.
j[D wkB;k fibQ/ ftZu Gh fJj N?;N^f;tb j;gskb wkB;k,;od{brVQ,p'jk,p[Ybkvk,M[Bho,fynkbK ebK,ns/ Ghyh
w[|s ehsk iKdk j?.
;kv/ coi eh jB
;wMdkoh d/ Bkb^Bkb ;kvk fJj coI pDdk j? fe n;hA d{finK B{z fe s[;hA fJ; s'A fey/ puBK j?.feT[Afe j'
;edk j? fe nkgDk dZf;nK fe;/ dh fizdrh ftZu o"PBh eo d/t/.
fJZe e"Pbo j'D d/ Bks/ w/o/ wB ftZu ;tkb s/ coI jB
1)
2)

fJZe B"I[tkB tor bJh


fJZe pZfunk bJh

B"itkB tor bJhL^ fi; dh T[wo brGr 19^25 ;kb d/ ftueko j[zdh j? fi; T[wo ftZu T[;B/ nkgDh ns/
wK^pkg dk BK uwekT[Dk j[zdk j?. BthA ;'u,BthA ekY,Bkb nkgDh d[BhnK ftZu fJZe nbZr gfjukB pDkT[Dk j?.
go e[M e[ B"itkB fJ;/ T[wo d/ ftZu rbs o;s/ s/ ub g?Ad/ jB fit/A BfPnK B{z ngBk b?Dk,nkgD/ T[Zs/ ;ziw Bk
oZyDk , Ik fco Bk ;wMh d/ ybd/ N?N{ y[dtkT[/Dk,;/t eoB bZfrnk fJZe d{i/ d/ pb/v tosB nkfd ekoBK eoe/
n?uHnkJhHthH tkfJo; dh bkr bk b?Ad/ jB.j[D fJj ;tkb j?, fJj B"i[tkB nZr/ fezfBnk b'eK sZe nkgDh nzdo
d/ tkfJo; B{z g?dk eo/rk.fJ; T[wo ftZu pj[s/ B"itkB nDftnkj/ j[zd/ jB. nro T[;B/ xo wK^pkg B{z BjhA
dZf;nK sK eh j't/rk<Bjh dZf;nk sK eh j't/rK<
i/eo dZ; th fdZsk fco T[;d/ wK^pkg ftnkj Bjh eoBr/ s/ ;wki B{z eh pjkBk brkU[r/ .
i/eo fpBQK dZ;/ ftnkj eo th fdZsk fco eh j't/rK<
fJj ;G ;tkb jB j[D ;kvk coI fJj pDdk j? fe i/eo fe;/ th B"itkB B{z fJ; tkfJo; dk nkgD/ ;oho ftu
j'D dk gsk bZrdk j? sK n;hA gfjbk nkgD/ wk^pkg B{z dZ;hJ/ BK fe fpBQK dZ;/ fe;/ j'o dh fizdrh B{z popkd

eohJ/ . i' tkfJo; ;kB{z ;kvh Bk ;wMh eoe/ fwfbnk j? fJ; dk wsbp fJj Bjh fe n;hA d{;o/ B[z ikDp[ZM e/
;gohv eohJ/.
pZfunk bJh L wK^pkg pZfunk bJh eh Bjh eodk j? T[; d/ GftZy d/ ;gB/ t/ydk j? T[; bJh nkg fdB oks
fwjBs eoe/ g?;/ iwQk eodk j?. go id d/fynk iKdk j? T[;/ wk^pkg dh nDrfjbh d/ ekoB fBZe/ fBZe/ cfo;s/
fJ; dh wko MZb oj/ jB. i' pZu/ iBw s'A fJ; tkfJo; Bkb ghVs jB
1) T[BQK dk GftZy eh j'tr
/ k<
2) pZu/ dk e;{o eh j?<
nfij/ pZu/ nkgDh BzBh ikD Bkb nkgD/ wk^pkg dh Bk ;wMh d/ ekoB ;Ik eZN oj/ jB.i/eo fJ; EK pZu/ dh
wK B/ nkgDk coi fBGkfJnk j[zdk sK pZuk fJ; d[Bhnk ftu f;jswzd iBw b?Adk .w/o/ fj;kp Bkb e'Jh th
wK^pkg fJj Bjh ukj[zdk j? fe T[BQK dk pZuk n?uHnkJhHthH tkfJo; B{z b?e/ g?dk j't/. jo wk^pkg dk coI j? fe
pZu/ j'D s'A gfjbk nkgD/ n?uHnkJhHthHN?;N eotk e/ pZu/ d/ d[Bhnk s/ nkT[D s'A pknd d/ coI Bkb' gfjbk i'
iBw t/b/ fBGkJ/ rJ/ coI ;G s'A tZvk j?. nzs ftu fJj jh efjDk ukj[zdh jK fe n?uHnkJhHthH tkfJo; s'A
voB dh e'Jh b'V Bjh f;o| n?uHnkJhHthH s'A J/vI sZe Bk gj[zu/ , fJ; bJh ;kB{z nkgDk n?uHnkJhHthH N?;N
eotkT[Dk ukjhdk j?.;oeko B{z ukjhdk j? fe i/eo ftnkj s'A gfjbk n?uHnkJhHthH N?;N io{oh eo fdZsk ikt/
sK e[ZM jZd sZe T[BQK b'eK B{z fJB;k| fwb ;edk j? fiBQK B{z nukBe fJZe dh ehsh rbsh dh ;IK d{;o/ B{z
fwbdh j?.
pkeh J/vI B{z f;o| ikDekoh ns/ ;wMdkoh jh puk ;edh j?.
rIbdhg e"o e";bo
n?uHnkJhHth$J/vI
f;tb j;gskb , wkB;k
w'pkfJb^93578^48153

z

,
z

z -
EA z
z z
z

z, , -



z z

z


D%
, , ,
, , , , , , , , , z

j'Jh
,
z ,


z


z


z

,
, , , z ,
, z , , , , z , ,
,

--

B@BE F-G

,
z






z E@

D z
z

;oekoh ezfBnk ;?ezvoh ;e{b u fe;a'o w[ekpb/ eotkJ/

wkB;k 2 d;zpo ( ;sh; ) ;oekoh ezfBnk ;?ev


z oh ;e{b i'rk (wkB;k ) fty/ fe;a'o f;Zfynk s/ J/vi
;pzXh ;?whBko eotkfJnk frnk. ;?whBko dh gqXkBrh eowihs e"o fgzq;hgb ;oekoh ezfBnk ;?ev
z oh
;e{b i'rk B/ ehsh. ;?whBko ftZu p'bD tkb/ p[bkfonk B/ fe;a'o f;Zfynks/ J/via ;pzXh pj[s jh gqGkt;kbh
ftuko fdZs/. fJ; w"e/ s/ ftfdnkoEhnK ftZu ukoN w[ekpbk th eotkfJnk frnk. fi; ftu' owBdhg
10th gfjbk,Btgqhs e"o 9thd{i/ ,jogqhs e"o 9th shi/ ;EkB s/ ojhnk. G;{D w[ekpb/ ftu' wbehs
e"ogfjbk , ;[ytho e"o d{i/ s/ ;[ygkb e"o sh;o/ ;EkB s/ oj/. iZi dh G{fwek bSwD f;zx b?euoko
nzro/ih, ;[Bhb e[wko ;kfJz;,oDihs e"o b?e, whBk e[wkoh , ;[wBihs e"o ;B. fJ; eowgqhs f;zx
fpZN{ u/now?B ,oftzdo f;zx, irsko f;zx nkfd jkio ;B. fgqz;hgb eowihs e"o B/ nkJ/ wfjwkBK Bz{
XzBtkd ehsk.

gqu{B dh Bhsh d/ fybkc ;fjo 12ti/ sZe pzd

gqu{B y/so ftZu ftd/;ah gz[{uh fBt/; fybkc tgkohnk tb' ntki T[mkT[D s/ fbpo/;B B/ ehsk XzBtkd

wkB;k 2 d;zpo ( ;sh; wfjsk ) e/do dh eKro; ;oeko tb' w[be d/ gqu{B y/so dh yZ[bh bZ[N eoB
bJh ftd/;ah g{zih fBt/; Bz{ S'N d/D fybkc tkgohnk s/ eko'pkohnk tb' nZi wkB;k w[ew
z b s"o s/ 12ti/
sZe pzd oZfynk . 12ti/ s' pknd d[ekBdkoK B/ d[ekBK y'b fdZshnk ;B. fiabQk gqXkB w[ Bh; pZph B/ fejk
fe fJj Bhsh rbs j? fi; Bkb S'N/ s/ tZv/ d[ekBdkoK dh w"s j' ikt/rh. fJ; bJh n;h fJ; Bhsh dk
fto'X eod/ jk. T[jBK B/ pzd s/ ;w{j d[ekBdkoK thoK dk XzBtkd ehsk.
d{i/ gk;/ ;hghnkJh n?w n?b d/ ek okiftzdo f;zx B/ fejk fe e/do dh ;Zsk
s/ fpokiwkB ekro; s/ ;{p/ dh ;Zsk s/ p?mh pkdb iz[vbh Bz{ nZyK y'b b?Dhnk ukjhdhnk jB fe fijVhnk
;kwoki dhnK fBod/;s Bhshnk wid{oK,fe;kBK s/ gVQ/fby/ B"itkBK tor dk eu{zpo eZY ojhnk jB T[jBK
Bz{ w[be dh pjkdo iBsk ed/ podk;s Bjh eo/rh.

wkDe dh w"s s/ dZ[y dk gqrNktk

wkB;k 2 d;zpo ( ;sh; wfjsk) gzikph b'e rEktK Bz{ pkd;kj,gzikp dh ;[ohbh ntki dk ;{oi e[bdhg
wkDe fgzv ibkb fiabqk pfmzvk dk izwgkb fJe rohp gqhtko ftZu iBw b?e/ gzikph rkfJeh d/ ftZu Ew
pD rJ/ ;B. gzikph ;o'fsnk d/ fdbK s/ oki eoB tkbk e[bdhg wkDe w"s s/ ypo gzi kp bJh pbfe

ft;at d/ ftZu nZr dh soqK c?b rJh s/ ypo Bkb gzikp nzdo ;'r dh bfjo d'V rJh. fiZE/ ;zs pkpk
fBowb dk; ;g'oN; ebZp fgzv p[oi okmh tb' ;zB 2009wkou ftZu pkpk p'jV rhseko d/t Eohe/ tkb/
dk ;BwkB ehsk frnk ;h T[E/ e[bdhg wkDe dh p/tes j'Jh w"s s/ dZ[y dk gqrNktk ehsk frnk.ebZp
nkr{ ;zs'y f;zx, ird/t f;zx, fgnkok f;zx, fJepkb f;zx, ;/te f;zx, do;B f;zx , p;zs wkB, oki
G[fgzdo G'bk, pktk okmh ,eowihs okmh nkfd B/ th dZ[y dk gqrNktk ehsk. fJ; w'e/ s/ gZsoekoK
GkJhuko/ tb' ;sh; wfjsk,e[bftzdo r[o{, gofwzdo pokV, ;[ytzs f;ZX{, e[btho uzd oZbk, w[Bh; e[wko,
irsko Xzib,;Zstzs ;Zsk, ;[fozdo bkbh, ftB'd e[wko, ;/wh s/ j'o nkr{nk B/ gfotko Bkb dZ[y dk
gqrNktk ehsk.

ftfdnkoEh r?;s c?efbNh b?euokoK d/ jZe ftZu fBZso/

wkB;k 2 d;zpo ( ;sh; wfjsk ) fJZE/ d/ ;EkBe Bfjo{ w?w'ohnb ;oekoh ekbi wkB;k dh ekbi
wB?iw?N tb' r?;N c?efbNh b?euokoK Bz{ fpBQK fe;/ B'fN; d/ r?o ekBz{Bh Yzr Bkb ckor eoB d/ fybkc
ftfdnkoEhnK B/ nkb fJzvhnk ;N{v?N; n?;';hJ/;B dh nrtkJh j/m fJeZm/ j'e/ ipod;s Bkno/pkih
eofdnk o'; gqdo;B ehsk. fJ; w"e/ s/ ;{pk nkr{ nkfJ;k jowBdhg f;zx fjzwsg[ok B/ fejk fe
ftfdnkoEhnK d/ f;b/p; Bz{ g{ok j'D s' gfjbK jh r?;N c?efbNh b?euokjK Bz{ ;ko/ fB:wK Bz{ fSZe/ Yzr e/
ckor eo fdZsk j? idfe ftfdnkoEhnK s' g{o/ ;kb dk gh Nh J/ czv b? fbnk frnk j?. T[BQK fejk fe
ekbi w?B/iw?N r?;N N?efbNh b?euokjK Bz{ ckor eoe/ jikoK ftfdnkoEhnK dk GZftZy spkj eoB d/ okj
s[o gJh j?. T[BQK B/ gzikp ;oeko s' wzr ehsh fe ;wZ[u/ f;Zfynk y/so ftZu nfXnkgeK,b?euokjK dh
gZeh s/ o?r{bo Gosh ehsh ikt/ s/ ftfdnkoEhnK dhnK i/pK s/ gh Nh J/ czv Gko gkT[Dk pzd ehsk ikt/.
fJ; w"e/ s/ nkr{nk ftfdnkoEhnk B/ fejk fe r?;N c?efbNh b?euokjK Bz{ pjkb eokT[D sZe ;zxo; ikoh
oj/rk. fJ; w"e/ s/ r[odhg f;zx , pfuZso f;zx, r[ofdZs f;zx , fpzdo f;zx, f;ezdo f;zx s/ j'o
ftfdnkoEh jkio ;B.

wfB;Nhohnb ekfwnk tb' ;w{fje SZ[Nh b?e/ ekb/ u'b/ gke/ ;oeko d/
fybkc ;e/bK ;pzXh ;oeko Bz{ fdZs/ j'J/ wzr gZso nB[;ko wzrK BK wzBD
eoe/ ;fjo nzdo o'; gqdo;B

wkB;k 2 d;zpo ( ;sh; wfjsk ) fiabQk wkB;k d/ ;w{j dcsoK ftZu ezw eod/ wfB;Nhohnb ekfwnk
tb' ;w{fje SZ[Nh b?e/ ekb/ u'b/ gke/ ;oeko d/ fybkc ;e/bK ;pzXh ;oeko Bz{ fdZs/ j'J/ wzr gZso nB[;ko
wzrK BK wzBD eoe/ ;fjo nzdo o'; gqdo;B pZ; ;N?v u"e sZe ehsk
fJ; w"e/ s/ p'bfdnk p[bkfonk B/ fejk fe ;oeko tb' xZN :'rsk tkbhnk eJh
e?Nhrohnk Bz{ tZX ;e/b d/e/ fBtkfink frnk j? s/ fgSb/ g/ efw;aB tb' fijBK e?Nkrohnk dk ;e/b eboe
d/ ;e/b d/ pokpo ;h j[D T[jBK Bz{ eboe d/ ;e/b Bkb' tZX ;e/b fdZsk frnk j? idfe ;oeko tb' j[D
eboe dh :'rsk ph J/ eo fdZsh rJh j? s/ ezfgT{No e'o; s/ NkfJg N?;N th io{oh j? . nkr{nk B/ fejk
fe ;ko/ g/ ;e/bK u tkXk ehsk ikt/. fJ; w"e/ s/ fiabQk gqXkB fBoziB f;zx wkB, ir;ho f;zx, oke/; p'jk,
bkb f;zx, bkG f;zx ,niw/o f;zx, ;[fozdo f;zx, gtB e[wko, nfBb e[wko, p{Nk f;zx, i;tzs f;zx,
r[odhg f;zx, ;[;hb i/B, r[ow/b f;zx, pk;tho f;zx, i;dhg f;zx, w/io f;zx, jkew f;zx, pki f;zx,
pbtho f;zx, iro{g f;zx, r[oftzdo f;zx, e[btzs f;zx, do;B f;zx vokfJto :{BhnB wkB;k, eowihs
f;zx nkfd jkio ;B.

You might also like