Professional Documents
Culture Documents
(ii)
(n) n
P P
v
(n m) (n) (m)
P P P
+
(iii)
(n m) (n) (m)
P
+
Cc tnh cht trn cho ta nh
gi xc sut v trng thi ca h vo
thi imt n no . Php chng
minh cc tnh cht ny tng i kh,
bn c c th tham kho trong cc ti
liu ([2]), ([3]).
2. Mt s bi ton ng dng vo kinh
t ca phn tch Markov.
S dng l thuyt xch Markov,
ngi ta gii quyt trn vn nhiu bi
ton kh phc tp trong kinh t. Chng
hn nh: bi ton d bo tht thu cho
cc hp ng thc hin trc, bi ton
v qu trnh sinh-t ca h thng hng
ch,... Bi vit ny bc u a ra
mt vi bi ton v kinh t c p dng
l thuyt xch Markov.
Bi ton 1: Trong mt khu ph c 3
siu th A, B v C. Gi s xc sut
mt ngi khch vo mua hng
siu th A thng trc vo li A trong
thng sau lun l 0,8; chuyn sang mua
hng B lun l 0,1 v chuyn sang C
lun l 0,1. Xc sut mt ngi
khch vo mua hng siu th B
thng trc chuyn sang A lun l
0,07; vo li B lun l 0,9 v chuyn
sang C lun l 0,03. Cn xc sut
mt ngi khch vo siu th C
thng trc chuyn sang A lun l
0,083; chuyn sang B lun l 0,067 v
vo li C lun l 0,85. Xc nh t l
phn trm s khch hng vo cc siu
th A, B, C khi thi gian di. Ta c
ma trn xc sut chuyn trng thi
0,8 0,1 0,1
P 0, 07 0,9 0, 03
0, 083 0, 067 0,85
1
1
1
1
]
Nhn thy rng vic xc nh t l
phn trm s khch hng vo cc siu
th A, B, C khi thi gian di ng
ngha vi vic tm phn phi dng
1 2 3
1
]
tha mn iu kin
(I P) 0
(*).
T (*) ta c h phng trnh:
1 2 3 1
1 2 3 2
3 1 2 3
0, 2 0, 07 0, 083 0 0, 273
0,1 0,1 0, 067 0 0, 454
0, 273 1
+
' '
+ +
58
Ni san s 54 Nghin cu - Trao i
Vy t l phn trm s khch hng vo
cc siu th A, B, C sau mt thi gian
di l 27,3%, 45,4% v 27,3%.
Ngoi ra, cc cng thc trong 1.3
cho bit t l phn trm s khch hng
vo cc siu th A, B, C trong mt
thng no . Chng hn, ta tnh c
t l phn trm s khch hng vo cc
siu th A, B, C trong thng th 5 ln
lt l 25,77373%, 46,861381% v
27,364893%.
Bi ton 2: Trong mt h thng k
thut in, cc thit b cng mt loi
c phn ra cc tnh trng sau y:
va mi thay, cn tt, vn dng c
v b hng. Gi s theo s liu
thng k c, ma trn xc sut chuyn
trng thi nh sau:
0 0,8 0, 2 0
0 0, 6 0, 4 0
P
0 0 0,5 0,5
0,1 0 0 0
1
1
1
1
1
]
Trong , dng u tin ca ma trn P
th hin sau mi tun c 0%, 80%,
20% v 0% s cc thit b mi thay
chuyn sang tnh trng mi thay, cn
tt, vn dng c v b hng. Cc
dng cn li ca ma trn P c gii
thch tng t cc thit b cn tt, vn
dng c v b hng.
D dng tm c phn phi dng
[ ]
1/ 6 1/ 3 1/ 3 1/ 6
. Gi s
chi ph thay mi mt thit b l 24
nghn (ng) v tht thu khi mi mt
thit b b hng l 18 nghn (ng) th
mi tun phi chi trung bnh cho mi
thit b vi s tin l 1/6
24 + 1/6
1
1
]
v phn phi dng tng ng l
[ ]
1/ 4 1/ 2 1/ 4
Nh vy, vi chnh sch thay th vt t
ny, mi tun ta ch chi trung bnh cho
mi thit b vi s tin l 1/4
24 + 0
1
]
, trong dng th
nht ca ma trn xc sut cho bit sau
mi thng xc sut mt hnh khch
59
Ni san s 54 Nghin cu - Trao i
trung thnh vi hng hng khng quc
gia chuyn sang hng mi v dng th
hai ca ma trn xc sut th hin xc
sut mt hnh khch t hng hng
khng mi chuyn sang hng hng
khng quc gia.
Gi s lc u hng hng khng
quc gia c 600 hnh khch v hng
hng khng mi cha c hnh khch
no. D thy rng trong thng th
nht, s hnh khch ca hng hng
khng quc gia l 600
1/6 + 0
1/3 =
100 v s khch hng ca hng hng
khng mi l 600
5/6 + 0
2/3 =
500. Tng t, s hnh khch n vi
hai hng hng khng ny trong thng
th hai l 100
1/6 + 500
1/3
183
v 100
5/6 + 500
1/3
417. Ma trn
phn phi xc sut ti cc thi im
t=0 (thi im ban u), t=1(thng
th nht),... ln lt l [ ]
(0)
1 0 ,
[ ] [ ]
(1)
1/ 6 5/ 6
1 0 1/ 6 5/ 6
1/ 3 2/ 3
1
1
]
,... iu ny cho ta bit c t l
phn trm s hnh khch vo mi
hng hng khng trong thng th n
no . Gii h phng trnh ma trn
(I P) 0
, ta s tm c phn
phi dng v khi bit c t
l phn trm s hnh khch ca hai
hng hng khng trong thi gian di.
PT - CTB (Khoa HTTTKT).
Ti liu tham kho:
(1). Nguyn Hi Thanh, Ton ng dng , NXB i hc S Phm 2005.
(2). Yury Suhov and Mark Kelbert, Probability and Statistics by Example II - Markov Chain:
A Primer in Radom Processes and their Aplications, Cambridge University 2008.
(3). G. George Yin and Qing Zhang, Discrete-Time Markov Chains, Two-Time-Scale
Methods and Applications, Mathematics Subject Classification 2000.
60
Di anh mat tri khong co nghe nao cao
quy hn nghe day hoc.
(Comenxki)
Ai lam chu giao duc co the thay oi the
gii.
(Leibniz)
Ngi thay trung bnh ch biet noi,
Ngi thay gioi biet giai thch,
Ngi thay xuat chung biet minh hoa,
Ngi thay v ai biet cach truyen cam
hng.
(William A. Warrd)