HA BNH

NH NG I M SUY NG M V HA BNH CC BI H C C B N V HA BNH Bi h c c b n 1: CC GI TR C A TI Bi h c c b n 2: HNH DUNG V M T TH GI I HA BNH Bi h c c b n 3: S I L P GI A M T TH GI I HA BNH V M T TH GI I B T HA Bi h c c b n 4: BNH AN V B T AN Bi h c c b n 5: L I KHUYN T M T TH GI I HA BNH Bi h c c b n 6: TNG C M GIC BNH AN TRONG MI TR NG GIO D C Bi h c c b n 7: BN TAY Bi h c c b n 8: GI I QUY T B T HA Bi h c c b n 9: GI I QUY T B T HA Bi h c c b n 10: GI I QUY T B T HA V L NG NGHE Bi h c c b n 11: GI I QUY T B T HA Bi h c c b n 12: PH NG V N Bi h c c b n 13: H T GI NG Bi h c c b n 14: TNG PH N V GI I PHP Bi h c c b n 15: CC TH N T NG TH I NAY V N D NG VO CC MN H C NGN NG /VN H C L CH S /NGHIN C U X H I KHOA H C NGH THU T M NH C QU N L GIA NH PHT TRI N B N THN GIO D C TH CH T/NH Y MA

LVEP

Ha bnh
Ha bnh khng ch l s v ng bng c a chi n tranh. Ch c trong m t b u khng kh phi b o l c, bi t l ng nghe, ch p nh n, c s cng b ng v giao ti p r rng, thng su t m n n ha bnh th gi i m i c v ng m nh. Ha bnh kh i ngu n t chnh m i ng i chng ta. N u m i ng i u c m th y bnh yn trong lng th ha bnh s ng tr kh p ni trn th gi i. Tnh chn th c c a hnh ng ph thu c vo s chn th c c a t ng c nhn. Bnh an l m t tr ng thi tinh th n i m tnh v th gin. Bnh an l s tnh l ng, thanh th n bn trong m i con ng i cng v i s c m nh c a chn l, s th t. Bnh an c c khi m i t t ng, tnh c m v c mu n c a con ng i u trong sng. Bnh an l m t ngu n nng l ng tch c c. s ng trong bnh an, ta c n c lng tr c n v s c m nh t n i tm. Thanh bnh khng c ngha l v ng bng sng gi m chnh l ta v n gi c lng an bnh gi a nh ng bi n ng, h n lo n. Ha bnh l c trng n i b t c a m t X h i vn minh. Ha bnh c n ph i b t u t m i ng i chng ta. Thng qua vi c suy ng m l ng l v nghim tc v ngha c a ha bnh, nh ng cch th c m i m v sng t o c th c pht hi n nui d ng s hi u bi t, tnh b n v tinh th n h p tc gi a t t c cc dn t c (Pht bi u c a c u T ng Th k Lin Hi p Qu c - Javier Perez de Cuellar).

LVEP

CC BI H C C B N V HA BNH
Ha bnh th ng l gi tr u tin c gi i thi u trong l p ho c trong tr ng h c. N u c tr ng u tham gia vo Chng trnh Gio d c Gi tr ny th tr ng c a b n c th h p nhm v Ha bnh. Cc bi ht s gp ph n t o nn m t b u khng kh c bi t m i ng i tr i nghi m v gi tr . V v y, m i ngy, nhm l p k ho ch h ng d n gi tr c th ch n m t ch ht. (Nhm ny khng ch bao g m gio vin m cn c th c c h c vin n a). Hy ch n nh ng bi ht c n i dung lin quan n bi h c v ph h p v i l a tu i h c vin. Nh ng bi ht th ng c yu thch l Imagine (Hy hnh dung) c a John Lennon, We are the world (Chng ta l Th gi i) c a cc ngh s ng i M g c Phi, v Heal the world (Hn g n th gi i) c a Michael Jackson. B n cng c th ngh m i ng i mang n nh ng bi ht lin quan n ch Ha bnh. {

Bi h c c b n 1

CC GI TR C A TI
M c ch: Th o lu n hi u r hn m t th gi i t t p l nh th no, ng th i t suy ng m khm ph Gi tr m i c nhn. M m t bi ht v Ha bnh. Hy ni: Cch y nhi u nm, m t d n th v c tn l H p tc Ton c u v m t Th gi i T t p hn (Global Cooperation for A Better World) c th c hi n. Trong d n ny, hng ngn nhm ng i t kh p cc n n vn ha, tn gio, tn ng ng khc nhau, m i l a tu i v v th Kinh t - X h i t h p 129 qu c gia hnh dung v m t th gi i t t p hn. M i ng i c yu c u ni ln c m ngh c a mnh v m t th gi i t t p, r ng cc m i quan h c a h s ra sao, v mi tr ng s ng s th no. w w w w w B n mu n th gi i ny nh th no? Hy cho ti bi t thm, b n ngh m t th gi i t t p hn ra sao? B n mu n mi tr ng s ra sao? B n mu n c m th y trong lng th no? B n mu n cc m i quan h c a b n ra sao?

Xin c m n. M t i u ng c nhin v con ng i l t t c chng ta u mu n c ha bnh, c yu m n, c h nh phc, v c s ng trong m t th gi i lnh m nh, an ton. D l ai v d thu c b t c n n vn ha no chng n a th m i ng i u c chung nh ng gi tr ph qut, c bi t, b t c ai trong chng ta cng m c m t cu c s ng ha bnh. V y t i sao chng ta v n khng t c i u ? LVEP 3

Kha h c v cc gi tr m chng ta s h c c tn g i l Chng trnh Gio d c cc Gi tr S ng. Khng ch b n m r t nhi u ng i trn Tri t ang quan tm t i tnh hnh c a th gi i. Tuy nhin, trong khi chia s nh ng gi tr ph qut y, chng ta l i khng s ng v i nh ng gi tr m chng ta chia s . Ti n c a d n ny l: N u chng ta s ng v i cc gi tr c a mnh th chng ta c th t o nn m t th gi i t t hn. y l m t chng trnh v cc gi tr - ngh v chng, by t cc t ng, khm ph xem chng ta c th lm g t o nn m t th gi i t t p hn, ng th i trao cho m i ng i quy n c ng c n n Ha bnh v H nh phc trong cu c s ng, t t o nn s khc bi t trn th gi i. Cc b n c ki n hay cu h i g khng? Lu dnh cho Gio d c vin: V i cc nhm ng i ang cu gi n, th ng hay ch trch ho c chn n n, i u quan tr ng l ph i ghi nh n c m xc c a h . V d : Vng, i v i hng tri u ng i, th gi i ny ang l m t ni kh ng khi p. C tham nhng, b o l c, thnh ki n v s ngho i. C m t cu ni l M i th u c sinh ra t tm tr con ng i, chng ta t o ra c i u t t v i u x u. Do v y, con ng i cng c th t o ra s khc bi t. N u mu n ci x u, tiu c c c ti p t c th chng ta ch ng c n ph i lm g c . Ph i c lng dng c m th t s suy ngh v i u g ang di n ra v chuy n ha c m xc ght b s tiu c c thnh lng quy t tm thay i n. M i ng i trong cc b n u c th ng gp cho cng cu c h ng t i m t th gi i t t p hn. Ho t ng suy ng m: Cc b n hy suy ng m v m t s gi tr c a mnh khi ti yu c u cc b n ngh v nh ng tnh hu ng sau. Xin hy vi t ra cc cu tr l i c a mnh. M m t s b n nh c th gin, v b t u v i Bi t p suy ng m sau y. Dnh cho cc thnh vin tham gia c th i gian tr l i; m c d c g i l nn d ng l i m t lc nhng ty theo cc nhm m th i gian d ng l i c th khc nhau. Hy quan st xem lc no h lm xong. w Cc b n hy ngh v m t ng i c nh h ng tch c c n cu c s ng c a b n (D ng l i m t cht). w ng i c nh ng gi tr hay ph m ch t no m b n th y khc bi t i v i b n? Hy vi t ra nh ng ph m ch t m b n cho l quan tr ng (D ng l i 1 pht). w Hy ch n m t trong s cc gi tr hay ph m ch t . N u t t c m i ng i trn th gi i u c ph m ch t ny, ho c lun lun th hi n ph m ch t ny th th gi i c khc i khng? (D ng l i). w Ti mu n cc b n ngh v nh ng bi ht m b n yu thch. Gi tr no c th hi n qua l i v nh c c a cc bi ht ? (Dnh kho ng 2 - 3 pht). w Nh ng hnh nh no l quan tr ng i v i b n? Hy ngh v nh ng hnh nh p ho c nh ng b c t ng m b n yu thch. Nh ng gi tr v c m xc no c g i ra t ? (D ng l i 3 pht ho c hn). w Hy nh l i nh ng kho nh kh c c bi t tch c c, t t p trong cu c i b n. B n c m th y th no? Khi y, b n th hi n nh ng gi tr no? (D ng l i 4 pht ho c hn).

LVEP

w By gi , dnh vi pht ngh n 6 gi tr quan tr ng trong cu c i c a b n v vi t ra gi y (Dnh kho ng 5 pht ho c hn). Hy ngh cc h c vin hnh thnh nhm 4 ng i cng chia s nh ng tr i nghi m v gi tr t bi t p ny. { Bi h c c b n 2

HNH DUNG V M T TH GI I HA BNH

M c ch: - Hnh dung v truy n t cc t ng v m t th gi i Ha bnh. - Hnh dung v m t th gi i Ha bnh v chia s nh ng t ng c lin quan n b n thn, ng i khc, v th gi i. M m t bi ht v Ha bnh. Hy khm ph cc khi ni m chung v Ha bnh thng qua cc cu h i v ho t ng th o lu n sau: w w w w Ngy nay, th gi i c a chng ta c th c s ha bnh khng? M t th gi i ha bnh nn nh th no? Li u trong th gi i ngy nay c th c nh ng thay i g? Theo b n th ha bnh c th c s quan tr ng hay khng?

Hy ghi nh n t t c cc cu tr l i (k c cu ni v nh ng i u tiu c c trn th gi i ho c s bi quan) v c m n m i ng i chia s . Hnh dung v m t Th gi i Ha bnh (hy thay i cho ph h p v i tnh hu ng): Tr c tin, hy th gin v cho c th trong tr ng thi ngh ngi T p trung vo hi n t i. Trong lc ny, hy hnh dung ra m t qu bng th t p qu bng to n n i b n c th b c vo trong ... M t cnh c a trn qu bng m ra... Hy t ng t ng b n b c vo bn trong... Qu bng b t u bay ln... n c th bay trong khng gian v th i gian... t i m t Th gi i hon ton thanh bnh... Khi b n n ni, hy b c ra ngoi qu bng v nhn ra xung quanh... trng th no?... Khng kh nh th no?... Nh c a trng ra sao?... B n b c n m t h n c... Hy nhn vo h v xem hnh nh ph n chi u?... Trng b n th no?... B n c m th y trong lng ra sao?... B n c th c m th y c th mnh th t th th khi ch n thanh bnh ny... Khi b n i ngang qua m t nhm ng i cng l a tu i ang chi m t tr chi, hy ghi nh n cc bi u l trn gng m t h v xem h i x v i nhau th no... H c i v i b n... B n ti p t c i xung quanh h ... B n n m t gia nh v cch th c h giao ti p v i nhau V n lc ph i ra v , b n quay tr l i qu bng... Qu bng nh nhng bay ng c tr l i kho ng th i gian ny, l p h c ny... Khi b n th y mnh ng i y, qu bng bi n m t v l i trong b n m t c m gic m

LVEP

Hy ngh h c vin chia s Bi t p m ng t ng, ni ln nh ng tr i nghi m c a h v thin nhin, v b n thn v cc m i quan h . Ho t ng vi t: Hy ngh h c vin vi t ra suy ngh c a h v m t th gi i Ha bnh sau Bi t p m ng t ng trn. H c th vi t ra c m nghi m bnh yn trong lng mnh. { Bi h c c b n 3

I L P GI A M T TH GI I HA BNH V M T TH GI I B T HA

M c ch: - Suy ngh v lm m t vi c nh , n gi n no lm cho th gi i ny gi ng v i th gi i Ha bnh m h c vin c th hnh dung ra. - Nh n ra s khc bi t gi a th gi i Ha bnh v th gi i b t ha thng qua ho t ng th o lu n v lm B n Tm tr. Ho t ng: Hm nay, bi t p c a chng ta l khm ph nh ng i m khc bi t gi a m t Th gi i Ha bnh v m t Th gi i B t ha. Nh ng i u g t n t i m t Th gi i B t ha m khng t n t i m t Th gi i Ha bnh? Chia b ng lm 2 c t v t tn cho m i c t l Nh ng hnh ng trong m t Th gi i Ha bnh v Nh ng hnh ng trong m t Th gi i B t ha. ngh m i h c vin ng no a ra t ng m i c t. B n Tm tr: Hy ngh h c vin l p m t B n Tm tr v m t Th gi i Ha bnh v m t B n Tm tr v m t Th gi i B t ha. b t u m t B n Tm tr, m i h c vin hy v m t hnh nh ho c b c tranh nh gi a trang gi y tr ng. Sau , v nhi u ng t a ra bn ngoi, b sung cc ng nh hn vo cc ng v ban u. Trn m i ng, h c vin ph i trnh by cc kha c nh khc nhau c a khi ni m/hnh nh m h v gi a trang. N u tr c , h c vin cha lm B n Tm tr bao gi , gio vin c n ph i gi i thi u v n, s d ng thng tin h ng d n v cch l p B n Tm tr ph n Ph l c (xem Ph l c 1). Th o lu n i m suy ng m: Ha bnh khng ch l s v ng bng c a chi n tranh. Bi t p v nh: Yu c u h c vin suy ngh v m t i u n gi n m h c th th c hi n lm cho th gi i tr nn gi ng nh th gi i h hnh dung ra trong bi h c tr c y (Bi 2). K t thc b ng m t bi ht v Ha bnh. { LVEP 6

Bi h c c b n 4

BNH AN V B T AN
M c ch: - Th o lu n v c m gic bnh an v b t an; sau rt ra nh ng suy ngh v ho t ng gip b n thn c m th y bnh an hn. - T n h ng c m gic bnh an qua Bi t p Th gin Th ch t. M m t bi ht v Ha bnh. Gi i thi u Bi t p Th gin Th ch t: Ngy nay, nhi u ng i trn th gi i c m th y r t cng th ng (stress). i khi, b n c c m th y b stress khng?... M t cch gip ta t m th i thot kh i cng th ng v c m th y bnh yn hn l th c hi n Bi t p Th gin Th ch t. Khi lo i b i cng th ng, chng ta c th t c tr ng thi t i u. Gi chng ta cng th xem. N u c th , hy m m t s bi nh c th gin. Bi t p Th gin Th ch t Hy ng i tho i mi v th gin... Khi b n th gin, hy th l ng c th v h ng s t p trung vo i bn chn c a b n... cng t t c cc c m t lc, sau , th l ng ra... c chng chng xu ng... By gi , hy th c v i chn, chng chng xu ng... cng cc c v ti p t c th l ng... By gi n b ng... cng c b ng m t lc v th l ng ra... gi i t a cng th ng... Hy ch n vi c ht th th ch m v su... th su, cho khng kh thot ra ch m ri... By gi , hy cng cc c lng v i vai... v sau , th l ng chng... Hy cho i tay, bn tay v cnh tay cng ra... sau , th gin... Nh nhng chuy n ng c sang m t bn, sau l bn kia... th gin cc c... By gi , hy cng cc c m t v hm... r i th gin m t v hm... cho c m gic kh e kho n ch y su t c th ... M t l n n a, hy t p trung vo nh p ht th ht vo khng kh trong lnh, tri i b t c cng th ng no cn st l i... B n s th y th gin trong tr ng thi kh e kho n v bnh an. - ng gp c a Guillermo Sim Kadletz Th o lu n: w N u m i ng i trn th gi i u c m th y trong lng bnh an, li u th gi i c tr nn t t hn khng? T t hn nh th no? w B n c m gic th no khi lng mnh bnh yn? w B n c m nh n c nh ng c m gic g? w Khi no b n c m th y b t an? w Khi b t an, nh ng suy ngh hay ho t ng no gip b n tm l i s bnh yn cho mnh? w Khi no b n c m th y bnh yn nh t? Th o lu n cc i m suy ng m sau: Bnh an l m t tr ng thi tinh th n i m tnh v th gin. Bnh an c c khi m i t t ng, tnh c m v c mu n c a con ng i u trong sng.

LVEP

Ho t ng: Hy vi t v m t l n no m b n c m th y th t s Bnh yn. Ho t ng ty ch n: V m t b c tranh v c m gic Bnh yn. { Bi h c c b n 5

L I KHUYN T

M T TH GI I HA BNH

M c ch: - Pht tri n ti ng ni xy d ng Ha bnh qua ho t ng hnh dung b n thn l m t ng i n t th gi i ha bnh v a ra l i khuyn, t ng v th gi i ha bnh. - Sng tc m t bi th hay vi t m t bi lu n c nhn v nh ng lc h c vin c m th y bnh yn nh t. Lm l i Bi t p Hnh dung v m t Th gi i ha bnh. Ho t ng: ngh cc h c vin t ng t ng r ng h n t m t Th gi i ha bnh, so snh nh ng g h tr i nghi m v i th gi i hi n t i. Nh ng l i khuyn h mu n nh n g i n cc thanh nin trong th i i ny l g? Tr c khi b t u vi t, hy th o lu n nh ng i m suy ng m sau: Ha bnh khng ch l s v ng bng c a chi n tranh. Ch c trong m t b u khng kh phi b o l c, bi t l ng nghe, ch p nh n, c s cng b ng v giao ti p r rng, thng su t m n n ha bnh th gi i m i c v ng m nh. Ha bnh kh i ngu n t chnh m i ng i chng ta. N u m i ng i u c m th y bnh yn trong lng th ha bnh s ng tr kh p ni trn th gi i. H c vin c th trnh by nh ng suy ngh ring c a mnh trong bi lu n. Ho t ng: ngh h c vin sng tc bi th v nh ng lc h c m th y bnh yn nh t. Ho c vi t m t bi lu n ng n v i ch Ti c m th y bnh yn nh t khi.... { Bi h c c b n 6

TNG C M GIC BNH AN TRONG MI TR NG GIO D C

hn. M c ch: Cng nhau ch n l a nh ng ki u hnh vi ng x m i lm cho l p h c bnh yn Th o lu n c m gic ng i ta nh nhau v lm t n thng l n nhau. T n h ng c m gic bnh yn qua Bi t p Th gin Bnh yn.

Gi i thi u: Hm tr c, chng ta li t k danh sch nh ng i m khc bi t gi a m t Th gi i Ha bnh v m t Th gi i B t ha. Hm nay, ti mu n cc b n suy ngh v s khc bi t gi a m t tr ng h c bnh yn v m t tr ng h c c xung t. Hy h i: LVEP 8

w w w w w w g? w w

Nh ng i u g c th x y ra tr ng h c? B n c th nh n th y i u g m i tr ng khi b n th ng i ngang qua ? Lm th no nh n bi t c r ng c ai ang gy g ? Nh ng ng i pha bn kia (c a cu c nh nhau) c m th y th no? Nh ng h c sinh khc trong tr ng c m th y th no? N u b n l ph huynh c a m t trong nh ng h c sinh , b n s quan tm n i u M t ngi tr ng bnh yn mang l i cho b n c m gic no? H c sinh c th vui v m khng ph i lo l ng v nh ng i u g?

D n d t: H c sinh l nhn t quy t nh mi tr ng h c ng, ni cch khc cc b n chnh l ng i quy t nh nh ng g ang di n ra y, trong l p h c ny. w w H i: Cc b n mu n c m t l p h c nh th no? B n mu n th lm i u g em l i khng kh ha ng trong l p?

Hy l ng nghe v tn tr ng m i xu t c a h c vin. ngh h c vin c a mnh ch n m t i u m h mu n th . Gip h a ra nh ng ngh th c ti n. V d nh: hng ngy m m t bi ht v Ha bnh, th c hi n m t bi t p th gin vo u gi h c, t p trung l ng nghe khi ng i khc pht bi u ki n Hy th nghi m nh ng t ng ny v ngh h c vin nh gi qu trnh l p quy t nh xem c nn p d ng t ng y trong m t tu n khng. Hy nh gi ho t ng ny vo cu i tu n, t c th ch n m t ho t ng khc thay th ho c v n ti p t c duy tr ho t ng . K t thc b ng Bi t p Th gin/T p trung sau y. Bi t p Th gin Bnh yn Hy th gin v th l ng c th G t b m i suy ngh v th gi i bn ngoi Hy th c v hi n t i... Hy cho tm tr tnh l ng, v t t ti p nh n nh ng suy ngh bnh yn Hy t ng t ng b n ang ngoi tr i vo m t ngy quang ng trong m t khung c nh r t p... C th b n ang bn b i dng hay m t ng c ... Khi hnh dung ra v p c a thin nhin tr c m t, hy n nh n c m gic bnh yn... Hy b n thn c m th y an ton tuy t i v th gin... Hy c m nh n r ng mnh ang v t ln trn c th i gian... C m nh n s bnh yn gi a thin nhin, t tr i v s bnh yn trong chnh tm h n b n... Hy ngh v cc ph m ch t t nhin c a b n v ch p nh n b n thn... Hy bnh yn v i chnh mnh... Khi ti bnh an, ti c th c c s sng t o v s c m nh... Ti c th gp ph n t o nn m t Th gi i Ha bnh { Bi h c c b n 7

BN TAY ...
M c ch: Th o lu n c m gic khi con ng i nh nhau v lm t n thng l n nhau. Suy ngh v nguyn nhn khi mo cc cu c chi n tranh. 9

LVEP

H i: Theo b n, bn tay c s d ng lm g? Lc u, cc h c vin c th ni v cch th c s d ng i bn tay. Sau ti p t c h i: w B n c m th y th no khi ai dng bn tay c a h lm b n t n thng ho c lm t n thng m t ng i m b n h t s c yu thng? (Ch p nh n t t c cc cu tr l i c a h c vin, v c th dng cu ni sau ph n h i l i c m xc c a h : Vng, t t nhin l au n khi nh ng ng i khc lm t n thng ta.) N u h c vin cha c p n i u ny th ngh h th o lu n quan i m: Bn tay l v kh. Ch c i tay con ng i m i lm ra sng ng v v kh chi n tranh. Cu h i: Ph i chng ng i ta c th s d ng i tay nh m t lo i v kh h y di t t t c ?. H i: w Theo b n, t i sao con ng i l i gy ra chi n tranh? w M c ch c a h l g? w T i sao h l i mu n th ? Cu c s ng m h mu n c c l nh th no? w Cn cch no khc t c m c ch khng? w B n mu n nh n nh v i h i u g? Ch p nh n t t c cc ki n. C th d n cu ni nh: Bn tay dng m ch khng ph i x y nhau. ngh : w M i cc b n a ra nh ng cu chm ngn khc v i tay. (a ra 1 ho c 2 v d n u h c vin cha ngh ra. Ch ng h n: Bn tay dng trao t ng, khng ph i chi m o t; Bn tay c s d ng v m c ch t t, khng ph i ng c i, gy t n h i nhau; Bn tay dng n m l y nhau, ch khng ph i lm au) Bnh lu n: M i ng i c n bi t r ng lm t n thng ng i khc l khng ng. Vi t ra nh ng ngh c a h c vin v ghi chng trn b ng s d ng cho bi h c khc. w H i: C b n no ngh ra m t cu chm ngn khc v Ha bnh khng?

Ho t ng: ngh h c vin lm m t t m p phch v Ha bnh. V d : hnh nh nh ng bn tay n m ch t th hi n tnh thn i, m t kh u sng bi n thnh chim b cu, ho c hnh nh nh ng bn tay bao quanh hnh nh t n c v.v K t thc v i Bi t p th gin Ngi sao Bnh yn. {

LVEP

10

Lu dnh cho Gio d c vin: Gio vin u tin tr c h t cho cc bi h c Gi i quy t B t ha N u h c vin khng t gi i quy t c m i b t ha theo cch th c t t nh t, th c th tham kh o cch th c gi i quy t c a l p ho c c a tr ng. Cc bi h c v gi i quy t b t ha r t n gi n, pht huy c k nng giao ti p, v r t h u ch trong cu c s ng. C nhi u cch x tr tuy t v i, m i cch c m c thnh cng khc nhau. Trong m t s tr ng h c, h c vin c th ng vai tr l ng i ch u trch nhi m gi i quy t b t ha, ho c l ng i trung gian ha gi i cng tu i trong cc gi ngh gi i lao. Qu trnh gi i quy t b t ha: u tin, cc h c vin c b t ha c h i xem h c mu n c gip gi i quy t v n hay khng. N u h mu n, m t ho c hai ng i ng vai tr trung gian ha gi i s ng i cng v i h . M t ng i c th ng i bn c nh m t h c vin ang b c b i, ng i kia c th ng i v i h c vin ang b c b i khc. Khi hai ng i cng ch u trch nhi m ha gi i, h s c m th y tho i mi hn v h c th h tr nhau v tinh th n. N u m t ho c c hai h c vin ni r ng h khng mu n c s gip , khng mu n l ng nghe, cng khng mu n ni chuy n, th c n ph i dng cch th c ha gi i theo n i quy, k lu t c a nh tr ng (V d : ln g p Ban Gim hi u). Nh ng ng i ch u trch nhi m gi i quy t b t ha ho c Nh ng ng i trung gian ha gi i cng l a tu i c m t l gip cc h c vin gi i quy t mu thu n, xung t. H c n l ng nghe ti ng ni c a ng i trong cu c, sau gip nh ng ng i ny bi t l ng nghe hn l ng t l i nhau, v sau l p l i cho nhau nh ng g h v a nghe ng i kia ni. Cng vi c c a ng i ha gi i l khch l k nng l ng nghe v gi i quy t v n c a nh ng ng i ang tranh ci, trnh thin v , bnh v c m t bn no . Ngoi ra, h khng c ph bnh, bu c t i, rn d y ho c phn xt ng i trong cu c. Nhi m v c a h l gip cc h c vin gi i quy t b t ha, v v y m i l i ni u ph i h t s c c n th n! - M t ng i ch u trch nhi m gi i quy t b t ha b t u v i h c vin trng c v b c b i hn, ngh ng i ny ni xem chuy n g x y ra. - ngh h c vin th hai l ng nghe v nh c l i nh ng g h v a c nghe (Khng c ph nh n, tranh ci, hay th a, ch n gi n l nh c l i). - H i h c vin th hai cng m t cu h i, ngh h c vin th nh t l ng nghe v nh c l i. - Cu h i ti p theo h i t ng h c vin l: B n c m th y th no khi chuy n x y ra? - M t l n n a, t ng h c vin l i l ng nghe v l p l i nh ng g ng i kia ni. Ng i trung gian ha gi i cng c th s d ng cch l ng nghe tch c c p l i khi m i h c vin ni v c m gic c a mnh. - Ti p theo, h i c hai h c vin xem h c mu n d ng s vi c ang x y ra ny l i khng. - Sau khi m i ng i tr l i v nh c l i nh ng g ng i kia ni, hy ti p t c h i thay vo , h mu n i u g x y ra. - Sau h i xem h c ng lm theo nh ng g ng i kia ngh khng. - N u h khng vui, khng b ng lng v i l i ngh y, hy yu c u h a ra cch gi i quy t khc.

LVEP

11

- Sau , h c h i r ng li u h c cam k t ch c ch n l s c g ng x s theo cch m c hai nh t tr khng. - Khi c hai u ng v i m t cch x s khc, nh ng ng i ch u trch nhi m ha gi i nn khen ng i h v b o h quay l i v i ho t ng bnh th ng tr ng. B t u gi i quy t b t ha trong tr ng h c: T t c cc h c vin c d y cng m t quy trnh giao ti p nh nhau. Gi i thi u v i t t c cc h c vin v quy trnh ny, lm m u cho h v h ng d n h th c hnh. M t ng i c th mu n t i thm nh ng l p khc v ng ra t p hu n c ti n trnh ha gi i, ho c cc gio vin c th c d y cch th c hi n quy trnh ny l p t p hu n dnh cho gio vin. Treo cc cu h i v qu trnh gi i quy t b t ha trong m i l p h c. Cc cu h i ny c li t k cc b c tm t t d i y v cng c c p n trong ph n Ph l c (xem Ph l c 2). Cc ha gi i vin cng l a tu i c p Trung h c Ph thng th ng g p nhau trong m t cn phng ring. Trong qu trnh ha gi i, h c th mu n ghi chp l i. Hy cho t t c cc h c vin bi t r ng n u h c m i b t ha no, h c th n g p nh ng ng i lm cng tc ha gi i ho c nh ng ng i trung gian ha gi i cng tu i. Cng tc ha gi i s gip h c vin bi t cch lm th no xoa d u nh ng b t ng, tranh ci, th m ch l nh nhau. Cc nhm h c vin c th lun phin nhau trong vai tr ng i trung gian ha gi i cng tu i. Ng i l n nn tch c c khen ng i tinh th n dng c m v cc ph m ch t khc c a h c vin - k c ha gi i vin l n nh ng h c vin s n lng i tho i v l ng nghe gip gi i quy t v n . Qu trnh Gi i quy t B t ha: Tm t t cc b c: Ha gi i vin h i t ng h c vin r ng: B n c s n lng tm cch gi i quy t v n khng? N u cu tr l i l C th ti p t c. Sau m i cu h i, hy ch cu tr l i c a h . H c vin cn l i l ng nghe v nh c l i nh ng g ng i kia ni. - Xin hy ni cho chng ti bi t chuy n g x y ra? - B n c m th y th no khi chuy n x y ra? - B n c mu n d ng chuy n l i khng? - B n mu n ng i kia lm g? - B n c th lm i u khng? - B n ch c ch n mnh s c g ng hnh ng theo cch m c hai nh t tr ch ? Khen ng i h v nh ng ph m ch t m h th hi n trong qu trnh ha gi i. { Bi h c c b n 8

GI I QUY T B T HA

LVEP

12

M c ch: H c phng php gi i quy t b t ha: cc b c; thi s n sng l ng nghe; v tham gia vo cc bi t p gi i quy t b t ha. Gio vin chu n b : Hy lm quen v i nh ng thng tin ch d n trn v ghi ra 6 cu h i c s d ng trong khi gi i quy t b t ha ln b ng hay t m p phch. B n c s n lng tm cch gi i quy t v n khng? M i ng i ph i s n lng l ng nghe v nh c l i nh ng g ng i kia ni. - Xin hy ni cho chng ti bi t chuy n g x y ra? - B n c m th y th no khi chuy n x y ra? - B n c mu n d ng chuy n l i khng? - B n mu n ng i kia lm g? - B n c th lm i u khng? - B n ch c ch n mnh s c g ng hnh ng theo cch m c hai nh t tr ch ? B t u ph n ny v i bi ht v Ha bnh. H i: i u g s x y ra trn th gi i n u thay v nh nhau, m i ng i h c cch i tho i v gi i quy t cc v n v i tinh th n xy d ng?... i u g s x y ra trong gia nh c a b n, v i cc b n c a b n, trong c ng ng c a b n v trn th gi i? Ch p nh n cc cu tr l i c a h . Hy ni: M i ng i trn kh p th gi i ang h c cch gi i quy t b t ha. Cng nhi u ng i h c phng php ny, cng c thm nhi u hy v ng v m t n n Ha bnh v ng m nh. Ti th t s tin r ng m i ng i c th gi i quy t cc v n c a chnh mnh. Ni: y l cc b c c a phng php gi i quy t b t ha. Hy xem l i 6 b c m b n vi t ln p phch hay trn b ng. w sao? w N u b n s n lng tm cch gi i quy t v n , thi n ch ni ln i u g v b n? (N u h khng c p n cc cu tr l i sau y, hy b sung r ng: gi i quy t v n , c n ph i c s dng c m, ngha l b n tin r ng mnh c kh nng tm ra gi i php, v b n tin l ng i khc cng c kh nng ). H i: w Ng i ta nh nhau v i u g? (L ng nghe v ghi l i cc cu tr l i ln b ng. Nh m t h c vin no ghi l i nh ng cu tr l i ln m t t gi y l n sau ny c vi c s d ng n.) w B n c m th y nh th no khi _____ (m t s ki n c nh c n) x y ra? w N u l c m xc gi n d , h i: C m xc no n m bn d i c m xc gi n d ? w B n c m th y th no khi ______ (m t s ki n khc c c p n) x y ra? w N u c m xc l gi n d th: C m xc no n m bn d i c m xc gi n d ? Tr l i v i cu h i th nh t v cu k ti p. H i: Theo b n, s thi n ch, s n sng nh m gi i quy t v n th t s c ch khng? T i

LVEP

13

w B n mu n c m th y nh th no? (Ch p nh n t t c cc cu tr l i. Cc h c vin th ng nh c n s tn tr ng v ch p nh n. H i h xem h c mu n c nh gi cao, c tn tr ng v c yu m n hay khng n u h cha a ra nh ng cu tr l i ny.) Th c t p m u: ngh hai ng i tnh nguy n th c hnh th Bi t p Gi i quy t B t ha. Hy cho h gi v nh c m t b t ha hay ch n m t v xch mch g n y, ho c l y m t b t ha x y ra g n y. Gio vin c nhi m v lm m u h i m i h c vin 6 cu h i trn v ngh h l ng nghe l n nhau. Lu dnh cho Gio d c vin: V i t cch l m t gio vin, hy l ng nghe tch c c cc cu tr l i c a h c vin, h ng d n h l ng nghe l n nhau v nh c l i nh ng g ng i kia ni, nh gi cao vi c l ng nghe v tm ra gi i php c a h . N u m t h c vin ph n i, c t ngang hay bu c t i ng i kia trong qu trnh i tho i, hy ni Xin hy l ng nghe, hay Xin hy tr l i cu h i. V nh c l i cu h i m t l n n a, v d nh B n c m th y nh th no khi i u x y ra?. M i thm hai h c vin n a tham gia th c t p m u qu trnh gi i quy t b t ha. C m n nh ng ng i tnh nguy n. H i xem c h c vin no c cu h i hay ph n ng g khng. K t thc v i Bi t p Th gin/T p trung (xem Ph l c 13). { Bi h c c b n 9

GI I QUY T B T HA Chng ta thch g v khng thch g?

M c ch: Khm ph s t n thng v s hi d n n t c gi n; yu c u vi t ra 2 v d . B t u b ng m t bi ht v Ha bnh. Th o lu n: Ni: Hm tr c, chng ta th o lu n v m t s v n d n n b t ha v li t k danh sch cc v n . By gi , chng ta hy cng nhau xem chng c lin quan g n cc cu h i c t ra trong qu trnh gi i quy t b t ha khng. Hy l y b t k m t v n no trong danh sch (Ch ng h n nh: m ng ch i nhau) v t ra nh ng cu h i sau: w B n c m th y th no khi i u x y ra? (N u cu tr l i l gi n d , hy ti p t c h i: C m xc no n m bn d i c m xc gi n d ?) w B n mu n ng i kia d ng hnh ng no l i? w Thay vo , b n mu n h lm g? w Gi i php no c l i cho m i ng i trong cu c? w B n c th ngh v m t gi i php cng b ng khc khng? L p l i qu trnh trn v i m t vi v n khc trong danh sch. LVEP 14

Hy ni: m t s kha c nh nh t nh, con ng i l n gi n. Khi chng ta tr nn cu gi n, th bn d i cn gi n l s t n thng, n i s hi hay b i r i. u tin, s t n thng v s hi s xu t hi n khi ng i ta c m th y mnh khng c nh gi cao, khng c tn tr ng, hay yu m n. M t s ng i c m th y b t n thng v m t s khc th gi i quy t n b ng cch tr nn gi n d . Nh c l i nh ng g b n v a ni v minh h a i u ln b ng:

Gi n d T n thng, s hi ho c b i r i Mong mu n c nh gi cao, c tn tr ng ho c c yu thng ng d ng khi ni m: ngh h c vin ngh v nh ng g x y ra hay m t l n no h c m th y nh v y khi c chuy n x y ra v i h . N u h khng th ngh ra ngay c, hy a ra m t s v d t b ng li t k cc b t ha lm tr c y, hay s d ng m t v d c a ring b n. Ho t ng: H ng d n h c vin l y hai v d , ng d ng khi ni m trn. ngh h s d ng m t v d lin quan n chnh b n thn mnh khi h trong tnh tr ng ny. H ng d n h c vin hnh thnh t ng c p, ho c t ng nhm nh th o lu n xem i u g h mu n ng i khc khng lm i v i mnh, v hnh vi ng x no h mu n ng i khc dnh cho mnh. { Bi h c c b n 10

GI I QUY T B T HA V L NG NGHE
M c ch: - H c phng php gi i quy t b t ha, bao g m: cc b c; thi s n sng l ng nghe; v tham gia vo cc bi t p gi i quy t b t ha. - H c v t m quan tr ng c a vi c l ng nghe ng i khc, nh n ra nh ng i u c n tr qua ho t ng l ng nghe, cc thnh vin l n l t gi vai tr Ng i ni, Ng i nghe v Ng i quan st. - T n h ng c m gic bnh yn v i Bi t p Th gin Ngi sao Bnh yn. B t u b ng m t bi ht v Ha bnh. LVEP 15

Th o lu n i m suy ng m: Ch c trong m t b u khng kh phi b o l c, bi t l ng nghe, ch p nh n c s cng b ng v giao ti p r rng, thng su t m n n ha bnh th gi i m i c v ng m nh. Lm m u qu trnh gi i quy t b t ha m t l n n a v i m t c p tnh nguy n vin. Th o lu n: Hy ni: M t trong nh ng i m quan tr ng nh t gi i quy t cc b t ha l l ng nghe ng i khc v th c s hi u nh ng g h ni. H i: w B n c m th y th no khi b n c g ng ni v i m t ng i no m h l i ngo nh m t i? Th a nh n: ng, khi m i ng i khng nghe v t thi th l , cc v n th ng tr nn t i t hn. i khi, con ng i lm nh ng i u gy c n tr vi c gi i quy t mu thu n. H i: C h c vin no mu n on m t vi trong s nh ng i u gy c n tr y khng? Th a nh n cc cu tr l i c a h c vin v b sung thm nh ng i u sau y n u cha c c p n. Nh ng i u gy c n tr : Khi n trch, l i. Xi x - Ni v i ng i kia r ng c u y hay c y th t ng ng n, ngu ng c. Ng t l i. Bu c t i. Bc b ki n (V d : Hy ch n l t b n, v gi th ch l ng nghe. Vi c n s kin nh n v tn tr ng!). C g ng lm ng i kia c m th y c l i. Tr nn t c gi n b i v ng i kia t c gi n. a ra cc gi i php. Gi i thch: l ng nghe tch c c th i u quan tr ng l ph i lm hai vi c: Th t s , chn thnh quan tm ch n t ng l i m ng i ang ni. Cho h bi t r ng b n hi u nh ng g c y hay c u y ang ni.

ny c -

1) 2)

Ho t ng v l ng nghe: Chia thnh cc nhm nh 3 ng i. ngh h m 1, 2 v 3. Vng 1: Ng i s 1 s ng vai tr l Ng i ni, Ng i s 2 l Ng i nghe, v ng i s 3 l Ng i quan st. Nh ng vai tr ny s lun phin thay i theo t ng vng nh sau: Ng Ng Ng Ng i th 1 i ni i quan st i nghe Ng Ng Ng Ng i th 2 i nghe i ni i quan st Ng Ng Ng Ng i th 3 i quan st i nghe i ni

Vng 1 Vng 2 Vng 3

LVEP

16

Ng i ni: i v i vng 1, 2 v 3, t ng ng i trong vai tr Ng i ni c 1 pht chia s m t i u g tch c c t ng x y ra v i h . L p l i qu trnh l ng nghe m t l n n a, nhng l n ny ngh Ng i ni chia s trong vng 1 pht i u g quan tr ng i v i h hay i u g lm h c m th y bnh an. Ti p t c th c hi n thm m t vng n a, ngh m i Ng i ni cng c 1 pht chia s m t i u g m c y hay anh y c m th y b c t c ho c bu n phi n v n. (N u khng th i gian, ti p t c bi t p ny trong bi h c ti p theo.) Ng i l ng nghe: Trong m i vng, Ng i nghe c n c khuy n khch l ng nghe, i khi ph n nh l i c m xc c a ng i ni ho c nh c l i n i dung c a l i chia s theo m t cch khc. Ng i quan st: c th cho bi t ki n nh n xt c a mnh sau m i vng. Chia s : w B n c m th y th no khi m t ng i no th c s l ng nghe b n? w C bao gi b n th y r ng s gi n d t ng d u xu ng khi m t ng i c ng i khc th c s l ng nghe? w i u g lm cho vi c l ng nghe tr nn kh khn? w i u g gip ta d dng l ng nghe? w Vi c l ng nghe th t s th hi n s tn tr ng nh th no? K t thc b ng Bi t p Th gin/T p trung sau y. Bi t p Th gin Ngi sao Bnh yn c o n vn sau m t cch ch m ri, ng ng lu m t cht sau cc d u ch m: Tnh l ng trong lng l m t cch c bnh yn Trong giy lt, hy ngh v nh ng ngi sao v hnh dung chnh mnh cng gi ng nh cc ngi sao Chng p lm sao trn b u tr i chng l p lnh v t a sng Chng th t tnh l ng v bnh yn Hy cho c th b t ng... th l ng cc ngn chn v chn... th l ng b ng... v vai... th l ng tay... v m t... Hy c m gic bnh yn xu t hi n... hy cho m t lu ng nh sng d u dng nh nhng bao quanh b n... Trong tm t ng, b n gi ng nh m t ngi sao nh ... B n, m t ngi sao nh trong tm t ng v y nh sng bnh yn... Hy ngh ngi trong nh sng bnh yn v yu thng ... Hy chnh mnh c yn tnh v bnh yn trong tm h n... B n c th ch ... t p trung... B t c khi no b n mu n c c tr ng thi bnh yn trong tm h n, b n c th tnh t i... mn nguy n... tr thnh m t ngi sao bnh yn. { Bi h c c b n 11

GI I QUY T B T HA Nh ng ng i b n cng tu i v i vai tr l ng i trung gian ha gi i

M c ch: LVEP 17

H c phng php gi i quy t b t ha: h c cc b c; thi s n sng l ng nghe; v tham gia vo cc bi t p gi i quy t b t ha. B t u b ng m t bi ht v Ha bnh. Th o lu n i m suy ng m: Ha bnh kh i ngu n t chnh m i ng i chng ta.

Ho t ng: ngh 4 h c vin tnh nguy n lm m u qu trnh gi i quy t b t ha, trong 2 ng i ng vai tr trung gian ha gi i v 2 ng i ng vai b t ha v i nhau. Nh ng ng i ha gi i cng tu i thay th vai tr c a gio vin, a ra 6 cu h i v gip cc h c vin b t ha gi i quy t v n . Nh ng ng i ha gi i ny s ng i c nh cc h c vin c b t ha. Khi l t lm m u u tin k t thc, ngh 4 h c vin i vai cho nhau. Ch : ph n Ph l c, c m t t h ng d n gi i quy t b t ha, nh ng ng i ha gi i c th tham kh o. Bi t p: N u cn th i gian, ngh cc h c vin ngh nhanh r i a ra cc t v ng c lin quan n cc bi t p trn y. ngh m i ng i ngh v nh ng t th hi n c m xc v vi t chng ln b ng. H c th s d ng t i n tm cc t ng ngha v tri ngha. H c vin c th sng tc th (th hi n t tr ng thi c m xc hay t ng ny chuy n sang tr ng thi c m xc hay t ng ng c l i) theo nhm ho c c nhn a b n khc c. V d , s thay i v c m xc khi m i b t ha c gi i quy t: T c gi n Ch ng i quy t li t M t sng qu c, c h ng tht l i Si t ch t n m tay Ng a ngy tay chn nh m t nhn nhau M t gi t n c m t ln xu ng g m Ti xin l i Ti cng v y Ch p nh n - ng gp c a Ruth Liddle Bi t p v nh: ngh h c vin ti n hnh ph ng v n m t s ng i l n trong nh ng ngy ti p sau . n l i cc bi t p sau y. { Bi h c c b n 12

PH NG V N
M c ch:

LVEP

18

Ph ng v n m t ng i l n v chi n tranh v nh ng l a ch n khc thay th cho chi n tranh. B t u b ng m t bi ht v Ha bnh. l v c dn t Th o lu n i m suy ng m: Ha bnh c n ph i b t u t m i ng i chng ta. Thng qua vi c suy ng m l ng nghim tc v ngha c a ha bnh, nh ng cch th c m i m v sng t o c th pht hi n nui d ng s hi u bi t, tnh b n v tinh th n h p tc gi a t t c cc c. - ng Javier Perez de Cuellar, T ng Th k Lin Hi p Qu c.

Ho t ng: Thu th p thng tin v m t vi cu c chi n no t cc b n tin trn truy n hnh, trn radio, ho c cc t bo, t p ch. Hy ni chuy n v i m t ng i l n no v nguyn nhn khi n chi n tranh, xung t x y ra, v li u c l a ch n no khc thay cho chi n tranh hay khng? Vi t ra nh ng suy ngh c a b n thn. By gi , h i cu h i ny v i 2 hay nhi u ng i l n khc, vi t l i nh ng g h ni. ngh cc h c vin chia s k t qu ph ng v n c a mnh trong l p. - ng gp c a Ruth Liddle { Bi h c c b n 13

H T GI NG
M c ch: - Xc nh vo lc no th m t chuy n nh nh t l i bi n thnh cu c tranh ci gay g t. Th o lu n cc phng php ki m sot s t c gi n, v bnh an c nh h ng n m i quan h nh th no. - Nh n th c s b t ha b ng cch tm ra m m m ng ban u c a m i b t ha y (K nng gi i quy t b t ha). Th o lu n: B t u v i m t ti b t ha no c lin quan t i cc h c vin. C th l m t ch c nh c n trong cc bi h c tr c, m t v n tr ng hay trong c ng ng. H i cc h c vin v qu trnh x y ra s vi c trong ph m vi n i dung bi h c (nh trong cc cu h i sau y) v sau c th chia s vi suy ngh c a b n. w M m m ng ban u c a m i b t ha ny l g? (Gio vin c th ti p t c h i: Tr c l g? gip h c vin tm ra cn nguyn c a s b t ha, quy v nh ng c m gic v mong mu n ban u. Vi c ny s c n c th i gian. L p danh sch t t c cc y u t m h pht bi u, v sau lo i tr d n t ng y u t .) w i u g khi n cho m i b t ha gia tng? Tm t t qu trnh h m t v b sung thm m t cu nh n nh mang tnh khi qut nh: Chng ta c th th y, c m xc qu khch c a con ng i r t d lm n y sinh b o l c. Ha bnh hay b o l c u b t u t trong ngh c a m i chng ta. Hy xem qu trnh ny di n ra nh th no. H i:

LVEP

19

w C m xc c th dng ln nh th no n n i cc bu n b c nh l n d n v v t kh i t m ki m sot, khng lm ch c n a? w Hy ngh v m t l n no , b n v i m t ng i b n c a mnh v m t i u g r t nh m tranh ci nhau. Chuy n y x y ra nh th no? T i sao? w Chng ta c th ki m sot c m xc gi n d v thay th chng b ng nh ng c m xc i m tnh v bnh an hn b ng cch no? V d : 1) S gip t b n b. 2) Nh n ra r ng chng ta th ng xuyn t c gi n khi chng ta i ho c m t m i; v v y, hy chm sc cho b n thn. 3) D ng l i m t pht v t tr n tnh mnh b ng nh ng suy ngh bnh an tr c khi xem xt tnh hu ng m t l n n a. 4) Ngh v cc h u qu ; b n s c m th y th no sau n u b n hnh ng nh m t k ng c. 5) Ngh v cc Gi tr c a b n. N u b n th t s coi tr ng Ha bnh, b n s c g ng nhi u hn gi bnh yn. w Ph i chng s ng ha h p v i b n b s lm cho cu c s ng c a chng ta h nh phc hn? Ho t ng: V nh ng hnh nh t ng trng cho bnh an v gi n d , m i n i dung trn m t n a t gi y. - ng gp c a Linda Heppenstall { Bi h c c b n 14

TNG PH N V GI I PHP
M c ch: - Nh n d ng ra nh ng ngh nung n u xung t, mu thu n v nh ng ngh nui d ng s bnh yn; s d ng chng sng tc m t cu chuy n t p th . - Pht tri n cc phng php t duy thay th b ng cch t o ra cc gi i php. B t u b ng m t Bi t p Th gin. Th o lu n cc i m suy ng m: Ha bnh kh i ngu n t chnh m i ng i chng ta. N u m i ng i u c m th y bnh yn trong lng th ha bnh s ng tr kh p ni trn th gi i. s ng trong bnh an, ta c n c lng tr c n v s c m nh t n i tm. w w w w H i: i u g lm cho nh ng c m xc tiu c c c ti p t c l n d n? Nh ng ki u suy ngh no khi n cho s b t ha t n t i? i u g lm cho bnh an l n m nh? Nh ng suy ngh no gip gia tng s bnh yn?

LVEP

20

Ho t ng: Sng tc cc cu chuy n khc nhau. ngh h c vin b t u t m t tnh hu ng bnh yn, n ha chuy n sang m t tnh hu ng tiu c c. Sau , b t u t m t tnh hu ng tiu c c chuy n sang tch c c. Tm nh ng cch th c c o chuy n ha cc tnh hu ng tiu c c. C th c l p mong mu n lm m t cu n sch tham kh o ghi l i cc gi i php m h tm ra. Ti p t c b sung cc gi i php. Ho t ng ty ch n: Ty theo th i gian, b n c th cho h c vin k l i m t trong nh ng cu chuy n nh trn, ho c m t nhm nh no c th sng tc m t cu chuy n, sau di n l i cu chuy n . Sau m i l n nh v y, ngh cc h c vin khc a ra ki n xem c ch no truy n t i tnh hung hng, thch gy s , v c ch no truy n t i s thn thi n, n ha. - ng gp c a Sabine Levy v Pilar Quera Colomina { Bi h c c b n 15

CC TH N T NG TH I NAY
M c ch: Cho h c vin sng t o b c thng i p v ha bnh. w w w H i: Nhn v t no l th n t ng Ha bnh c a b n? Thng i p m ng i y g i n th gi i l g? B n c thng i p no g i cho th gi i khng? V thng i p y l g?

Ho t ng: H ng d n h c vin hnh thnh cc nhm nh v a ra nh ng thng i p c a ring h thng qua tranh v , kh u hi u, ho c cng trnh iu kh c no {

V N D NG VO CC MN H C
NGN NG /VN H C
Khm ph ch Ha bnh khi d y cc k nng ngn ng v vi t lch. M t ho c vi i m suy ng m c th c s d ng kh i x ng cc cu c th o lu n, ch ng h n nh giao cho h c vin lm m t bi lu n. Trong bi lu n ny, h c vin c th trnh by cch nhn nh n v n c a c nhn, tri t h c hay x h i. Khuy n khch h c vin c nh ng quy n t truy n c a cc nhn v t n i ti ng trong n c ho c trn Th gi i - nh ng ng i c ng hi n h t mnh v m t n n Ha bnh th c s . Ngoi ra, h c vin cng nn c nh ng tc ph m c a cc nh vn o t gi i Nobel Ha bnh ho c cu chuy n v cu c i h . So n ra cc i m suy ng m d a trn c s nh ng i u v a c c.

LVEP

21

Nghin c u cng trnh sng t o c a cc nh th ch ng chi n tranh. Nghe nh ng bi ht nh Masters of War (Nh ng ng i lm ch cu c chi n) c a Bob Dylan, hay The Universal Solider (Ng i c ng c hon c u) c a Donavan T rt ra thng i p m h g i n th gi i l g? N c cn thch h p cho th i i ngy nay khng? - ng gp c a Kristan Mouat Vi t bi lu n v i ch Ha bnh nh th no m i g i l ? - ng gp c a Caroline Druiff Nh t k: Th o lu n i m suy ng m: Ha bnh khng ch l s v ng bng c a chi n tranh. ngh cc h c vin v n d ng nh ng g h c h c l p th duy tr m t c m gic bnh an, thanh th n. H c vin c th t chu n b m t cu n s nh t k v nh ng gi tr , suy ngh v cc ph m ch t h s d ng gip t o c m gic bnh an, th thi. Tranh lu n: Ch n Ha bnh lm ch cho m t hay nhi u cu c tranh lu n. Ho c tranh lu n m t hay nhi u i m suy ng m li t k trn, nh: Ha bnh khng ch l s v ng bng c a chi n tranh, ho c Ha bnh l c trng n i b t c a m t X h i vn minh. B n c th l y m t bi u ng t cc h c vin ngnh ngh thu t. Cn nh c: Khng th tham gia cc bi t p bnh yn khi khng th c s c m th y bnh yn. - ng gp c a Caroline Druiff {

L CH S /NGHIN C U X H I
Nh ng bi u hi n v Ha bnh trn Th gi i Hi n nay, trn th gi i c nh ng cch bi u hi n no v Ha bnh? Ha bnh c th hi n thng qua ngh thu t nh th no? Nh ng t ch c no ho t ng v Ha bnh th gi i? Trong m i mn h c khc nhau, gio vin nn c s k t h p sng t o gi a ki n th c sch v v th c t h c vin c i u ki n h c h i, khm ph. i u ny cng i h i c s tham gia tch c c c a cc h c vin vo vi c nghin c u cc thng tin v chia s chng v i l p h c. H c th sng t o m t bo co khoa h c d a trn ch ny. - ng gp c a Sabine Levy v Pilar Quera Colomina {

KHOA H C
Khoa h c l m t lnh v c c th c s d ng trong vi c thi t l p Ha bnh hay chi n tranh. Hy h i: w N u loi ng i kin nh v i m c tiu v m t n n Ha bnh v ng m nh th c th khoa h c khng t o ra nh ng g?

LVEP

22

w Hi n nay, c thm nhi u pht minh m i nh m ph c v cho chi n tranh hay cho Ha bnh? w Khoa h c c th ng gp nh ng g cho n n th gi i? w Nh ng c h i, kh nng no thu c lnh v c khoa h c thch h p cho m t x h i h ng n Ha bnh? Gi nh: N u cc h c vin c c 1/5 ngn sch c a th gi i dnh cho chi n tranh v c th s d ng chng cho m c ch Ha bnh th h s lm g? {

NGH THU T
Sng t o m t bch h a v Ha bnh. Khi t bt v v t mu, hy t p trung gi tm h n mnh tr ng thi bnh an. Th o lu n v i cc h c vin nh ng g h mu n th hi n trn m t b c v t p th cc bi u t ng v Ha bnh, ngi sao H nh phc, m t b c tranh v Th gi i Ha bnh. Cung c p cho cc h c vin m nh gi y mu, di, nh ng h p bt mu, bt lng. M m t giai i u nh nhng, su l ng. Khi h ng g n nhau, h c th t mu cho m t h a ti t nh c v phc h a. Khi nh c d ng l i, m i h c vin b c m t b c sang tri ho c sang ph i. - ng gp c a Linda Heppenstall Vi t nh ng kh u hi u v Ha bnh, v nh ng t m bng rn th t p ca ng i Ha bnh r i treo chng xung quanh tr ng. Xem xt vi c treo cc t m bng rn Ha bnh khu dn c mnh ang sinh s ng. V nh ng b c tranh th hi n s bnh yn n i tm ho c lm m t b c ph iu v Ha bnh. Thi t k m t ngi v n Bnh yn treo t ng Hy ngh h c vin suy ngh v nh ng mu s c v cc hnh d ng t o nn c m gic bnh yn v nh nhng. ngh h th hi n cc c m xc ny ln gi y, v i - nh ng lo i ch t li u s n c, lm tr c ti p t nguyn li u thin nhin th cn t t. - ng gp c a Eleanor Viegas ngh h c vin vi t l i c a m t bi ht m h yu thch. V d nh bi Imagine (Hy hnh dung) v sau , trn u bi ht, t nh ng h t ng c c t o ra m t hnh nh trang ch cho u trang, c th l hnh c a m t ngh s ho c m t bi u t ng no th hi n ngha c a bi ht. - ng gp c a Dierich von Horn {

M NH C
Ch n nh ng bi ht v Ha bnh m b n yu thch. C th ht ho c m nh ng b n c thu s n.

LVEP

23

dn t c b n hay trong n n vn ha c a b n, ng i ta dng nh ng lo i nh c c c o no th hi n cc giai i u v Ha bnh? Hy tm hi u nh ng lo i nh c c ny. a phng c a b n, c ai chi c lo i nh c c khng? Nh ng nh c c ny c lm t ch t li u g? Vng b n sinh s ng c ch t li u y khng? L p k ho ch cho m t bu i ha nh c. Khng ch trnh di n bu i ha nh c c a b n trong tr ng m cn c th m r ng sang cc tr ng khc nh tr ng ti u h c v trung h c c s . H c vin l p ngh thu t nn mang theo bng rn v Ha bnh. {

QU N L GIA NH
Th o lu n t m quan tr ng c a s ha h p, bnh yn trong gia nh. Xt xem lm th no m vi c gi bnh yn cho t ng thnh vin l i c c k quan tr ng i v i s bnh yn cho ton th gia nh. Th c hnh m t trong cc Bi t p Th gin/T p trung v Ha bnh c nu trong ph n Ph l c (xem Ph l c 13). Th c hnh n u n v may v khi ang trong tr ng thi bnh yn ho c hi lng. Nh ng suy ngh no gip b n gi c s hi lng? Thi t k m t mi tr ng s ng bnh yn trong gia nh. H i: B n s th y i u g trong m t gia nh trn y bnh yn? i u g t o nn c m gic hi ha v d ch u? Thi t k m t hnh nh trang tr th hi n s bnh yn m b n c th trang tr trn o thun. - ng gp c a Myrna Belgrave {

PHT TRI N B N THN

Th o lu n m t vi i m suy ng m v Ha bnh/Bnh an. Hy ngh cc h c vin chia s khi no th h c m th y bnh yn nh t. ngh h c vin nghin c u cch th c gi i quy t b t ha v trnh by nh ng cch th c y tr c c l p. a ra m t phng n (m t tnh hu ng c th no ) m h c vin c m th y c nhi u kh nng thnh cng trong vi c gi i quy t b t ha. Trnh by phng n v i hi u tr ng nh tr ng. Gi m cng th ng a ra m t bi h c v cch lm gi m cng th ng v bi n cc Bi t p Th gin/T p trung thnh m t ph n c a chng trnh hng ngy. Vi c h c cch lm th no tm tr c bnh an c tc d ng h tr r t l n trong vi c gi m thi u v ki m sot cng th ng.

LVEP

24

Chi n, d y ho c ht v i cc h c vin m t bi ht v Ha bnh m b n yu thch. Hy ngh h c vin so n cc Bi t p Th gin ring c a h (c th ngh h c vin vi t ra, thu bng hay chia s v i c l p). {

GIO D C TH CH T/NH Y MA
Ngh ra m t vi tr chi v Ha bnh. Sng t o m t vi i u nh y v Ha bnh. i u nh y ny c th l m t i u bal hi n i bi u trng cho Ha bnh ho c m t i u nh y th hi n s tng ph n gi a chi n tranh v Ha bnh.

LVEP

25