umski poari

Minerski radovi u borbi sa umskim poarima

Zoran radulovi,dipl.ing.rudarstva

A.umski poari
umski poari su stihijsko,nekontrolisano napredovanje vatre po umskom prostranstvu i spadaju u prirodne katastrofe.Razlikuju se po vrsti, nainu postanka i tetama.Za nastanak poara potrebni su gorivi materijal, temperatura, i kiseonik.Ako se eliminie jedan od tih faktora poar prestaje.

1.Vrste umskih poara Postoje tri osnovne vrste poara: Podzemni ili zemaljski poar se prostire u slojevima humusa ili treseta.Ovi poari tinjaju i sporo se ire pa je gaenje oteano. Osnovni ili povrinski poar nastaje kada se zapali gornji sloj umskog pokrivaa (opalo lie,suva trava,grmlje) opasan je jer lako prelazi u visinski ili gornji poar. Visinski ili gornji poar je gorenje kronji i stabala drvea,moe dostii veliku brzinu irenja i obino nastaje od osnovnog ili prizemnog poara.

Sl.br.1 umski poar

Zoran Radulovi,dipl.ing.rudarstva

Page 1

umski poari
2.Elementi poara i vrste odbrane Pri umskom poaru ,po goruem materijalu,neprekidno se pomera zona(pojas) gorenja takozvana Ivica poara.Ivica odn.zona poara sastavljena je od tri elementa: Front, eona strana najbreg irenja poara, Krila, bone strane poara u odnosu na pravac Fronta,i Zaledje, strana poara suprotna od Fronta. Front poara se obino rasprostire i iri u pravcu duvanja vetra.Pri promeni pravca i smera vera front mogu postati krila a takoe i zalee ivice poara.Slike br.2 i 3 pokazuju skice elemenata Ivica umskog poara kao i irenje umskog poara.

Sl.br.2 Elementi umskog poara i pravci irenja

Zoran Radulovi,dipl.ing.rudarstva

Page 2

umski poari

Sl.br.3 irenje umskog poara Iz primenjenih(primenjivih) metoda gaenja umskih poara izdvajaju se sledee: nabacivanje(zapljuskivanje) ivice osnovnog poara, vodom ili rastvorima vatrogasnih hemikalija, prosecanje mineralizovanih pojasa ili plitkih kanala,pomou graevinske mehanizacije ili eksplozivnih materijala, susretni plamen,i kombinacija eksplozivnih materija i vatrogasnihsmea iz vazduha i sa zemlje(eksperimentalna faza).

B.Izrada protivpoarnih pojaseva eksplozivnim materijama

Minerski radovi,odnosno eksplozivne materije,treba da se primenjuju u udaljenim i nepristupanim terenima,gde graevinska mehanizacija ne moe da se dopremi zbog konfiguracije terena.Protivpoarni mineralizovani pojasevi ili kanali,osiguravaju efektnu borbu sa umskim poarima,u toku poarnoopasnog perioda.

Zoran Radulovi,dipl.ing.rudarstva

Page 3

umski poari
Prilikom izbijanja umskog poara,trase pojasa se postavljaju na manje bujnom delu,na pravcu fronta umskog poara,sa reim rastinjem i sa manje listopadnog drvea.irina mineralizovanog pojasa zavisi od gustine ume,njene bujnosti, lokalnog reljefa,i drugih faktora.Izrada mineralnih pojaseva prednjai u borbi sa umskim poarom na tekom terenu.Pri pravljenju mineralnih pojaseva upotrebom eksplozivnih materija,koriste se dve glavne metode voenja minerskih radova: metod spoljanjih punjenja,i buotinski sistem. 1.Metod spoljanjih punjenja Metod spoljanjih punjenja primenjuje se kada sloj gorivih materija nije velik i lei na peanoj podlozi.Eksplozivna punjenja mase Q=1-2 kg eksploziva postavljaju se po osi pojasa na rastojanju a=1,5-2m,ili pruno punjenje.Aktiviranje eksplozivnih punjenja vri se istovremeno,tj.trenutno,jednim od naina aktiviranja.Ovaj nain se koristi kao osnovni oblik za stvaranje uzdunih prekida rastinja manje povrine,uglavnom izmeu reka,puteva,i drugih prirodnih prepreka.Efikasnost punjenja poveava se njihovim dobrim zatrpavanjem(batarisanjem).Ova metoda je brza,efikasna, jedina mana joj je poveana potronja eksplozivnih materija po jedinici mere izbaenog mineralnog materijala.

Sl.br.4 Protivpoarni pojas

Zoran Radulovi,dipl.ing.rudarstva

Page 4

umski poari
Protivpoarni mineralizovani materijal ,izbaen i prostrt na pravo mesto pravi prekid i zaustavlja irenje umskog poara,jer mu oduzima glavni faktor gorivi materijal. 2.Buotinski sistem Buotinski sistem formiranja protivpoarnog pojasa,koristi se za pokrivanje zemljita mineralizovanim materijalom do irine od 10 metara.Minske rupe se bue dubine lb=0,4-0,6 m na rastojanju a=1,5-3m jedna do druge. Dubina buotine,rastojanje izmeu njih kao i koliina eksplozivnih materija po buotini,odreuju se u zavisnosti od vrste tla i irine pojasa.U proseku koliina eksplozivnih materija iznosi Qb=400 gr./bu.U teem,elastinom tlu,kao to je glina i slini materijali, koliina eksplozivnih materija se poveava do Qb= 600 gr./bu dok se dubina minskih rupa poveava do lb=2,5m.U peskovitom tlu i materijalima slinih karakteristika koliina eksplozivnih materija se smanjuje na Qb=200-250 gr/bu,a rastojanje izmeu minskih rupa se poveava na a=3-4metra. Za dobijanje protivpoarnog pojasa veih irina vri se vieredno buenje i miniranje sa ahovskim rasporedom minskih buotina.Prenik buotine iznosi d=64-100 mm,a aktiviranje se vri jednim od klasinih naina aktiviranja eksploziva.Buenje se obavlja odgovarajuim builicama primereno konfiguraciji terena.

Sl.br.5 Protivpoarni pojas radjen buotinskim sistemom

Zoran Radulovi,dipl.ing.rudarstva

Page 5

umski poari
U tresetitima za suzbijanje podzemnog ili zemaljskog poara rade se protivpoarni kanali.U tim sluajevima bue se minske rupe do mineralnog dna,pri emu je jako vano voditi rauna da izbacivanje treseta eksplozivnim materijama lako razbukti i samo pojaava poar.Protivpoarni kanal koji ne dopre do mineralnog sloja nema nikakav efekat u gaenju poara. 3.Formiranje protivpoarnih pojaseva kod visinskog ili gornjeg poara Za zaustavljanje rasplamsalog visinskog poara potreban je prekid u vegetaciji koji pravi reka,put,kamenit teren,tj.prirodni prekidi(pojasevi) na pravcu fronta irenja poara.irina takvog prekida ne moe biti manja od visine drvea.Pri odsustvu prirodnih prekida izrauju se protivpoarni pojasevi. Sa obe strane proseka i u centru se obrazuju mineralizovani pojasevi ,a drvee se postavlja na stranu dolazeeg poara,kao i iblje i bunje,tako da prave branu poarnom talasu (susretna prepreka).Kada plamen arita doe do protivpoarnog pojasa (susretne prepreke),brzina njegovog prolaska se pojaava i moe se obrazovati susretni visinski plamen.Posle susreta dva plamena rasprostiranje poara se prekida. Za obrazovanje protivpoarnog pojasa koriste se eksplozivne materije. Miniranjem se vri usmereno obaranju stabala,tako da kruna drvea pada na stranu dolazeeg poarnog talasa.Prepreka oborenim drveem izvodi se po redovi-ma,gde se prvi red minira sa strane dolazeeg poarnog talasa.

Sl.br.6 Formiranje prozivpoarnog pojasa kod visinskog poara

Zoran Radulovi,dipl.ing.rudarstva

Page 6

umski poari
Pri korienju minerskih radova na gaenju umskih poara,treba imati na umu da vazduni udarni talas ne moe ugasiti poar .

B.Gaenje poara kombinacijom eksploziva i vatrogasnih smea(teoretska pretpostavka)

Postoje dva metoda gaenja poara Detonacionim talasnim generatorom. Prvi nain je kombinacijom eksploziva i vatrogasnih smea,ili inertnog materijala mikronskih estica.Detonacioni talasni generator se sastoji od: Generatora talasa, Aktivatora eksploziva(upaljaa), Eksplozivnog punjenja,i Vatrogasne smee ili inertnog materijala.

Detonacioni talasni generator se isputa iz helikoptera(sl.br.7) i na najoptimalnijoj visini od jezgra poara aktivira se visinski upalja,koji detonira eksplozivno punjenje(Sl.br.8).

Sl.br.7 Detonacioni talasni generator

Zoran Radulovi,dipl.ing.rudarstva

Page 7

umski poari

Sl.br.8. Isputanje detonacionog talasnog generatora Energetska snaga eksplozivnog punjenja,deluje velikim detonacionim talasom na vatrogasnu smeu ili inertni materijal i raspruju ga velikom snagom po jezgru poara(sl.br. 9).

Sl.br.9. Aktiviranje Detonacionog talasnog generatora

Zoran Radulovi,dipl.ing.rudarstva

Page 8

umski poari
Drugi nain gaenja poara kombinacija Detonacionog talasnog generatora i sistema Cardox (ugljen-dioksidom).Cardoxbomba se sastoji od(sl.br.10): Generatora talasa, Energizera(hemijskog upaljaa), Visinskog aktivatora, Tenog ugljen-dioksida.

Sl.br.10.Cardox bomba Cardoxbomba takoe se isputa iz helikoptera u samo jezgro poara i aktivira visinskim upaljaem na visini sa koje e imati najvei uinak dejstva na jezgro poara.Teni ugljen-dioksid pod visokim pritiskom se oslobaa u samo jezgro poara,hladeiga i oduzimajui mu potrebni kiseonik.Na sl.br.11 prikazan je efekat dejstva oba ureaja.

Zoran Radulovi,dipl.ing.rudarstva

Page 9

umski poari

Sl.br.11 Efekat dejstva

D.Zakljuak
Gaenje poara eksplozivnim materijama jedan od naina gaenja poara na nepristupanim terenima ako nije i jedan od jedino efikasnih na takvim terenima. Upotreba Detonacionog talasnog generator a i Cardoxbombe su moda najefikasniji ,u borbi sa umskim poarima.Prednost nad klasinim nainom pomou aviona i helikoptera sa vodom,ogleda se u mogunosti njihovog dejstva na samo jezgro poara sa visine dovoljne da ga ugasi.Na ovim metodama treba dovriti istraivanja i pokazati efikasnost njihove praktine primene.

Zoran Radulovi,dipl.ing.rudarstva

Page 10

umski poari

Zoran Radulovi,dipl.ing.rudarstva

Page 11