CHT LNG TRONG GIO DC I HC

1. Cc quan nim v cht lng Cht lng lun l vn quan trong nht ca tt c cc trng i hc, v vic phn u nng cao cht lng o to bao gi cng c xem l nhim v quan trng nht ca bt k c s o to i hc no. Mc d c tm quan trng nh vy nhng cht lng vn l mt khi nim kh nh ngha, kh xc nh, kh o lng, v cch hiu ca ngi ny cng khc vi cch hiu ca ngi kia. Cht lng c mt lot nh ngha tri ngc nhau v rt nhiu cuc tranh lun xung quanh vn ny din ra ti cc din n khc nhau m nguyn nhn ca n l thiu mt cch hiu thng nht v bn cht ca vn . Di y l 6 quan im v cht lng trong gio dc i hc. 1.1 Cht lng c nh gi bng "u vo" Mt s nc phng Ty c quan im cho rng Cht lng mt trng i hc ph thuc vo cht lng hay s lng u vo ca trng . Quan im ny c gi l quan im ngun lc c ngha l: Ngun lc = cht lng. Theo quan im ny, mt trng i hc tuyn c sinh vin gii, c i ng cn b ging dy uy tn, c ngun ti chnh cn thit trang b cc phng th nghim, ging ng, cc thit b tt nht c xem l trng c cht lng cao. Quan im ny b qua s tc ng ca qu trnh o to din ra rt a dng v lin tc trong mt thi gian di (3 n 6 nm) trong trng i hc. Thc t, theo cch nh gi ny, qu trnh o to c xem l mt hp en, ch da vo s nh gi u vo v phng on cht lng u ra. S kh gii thch trng hp mt trng i hc c ngun lc u vo di do nhng ch c nhng hot ng o to hn ch ; hoc ngc li, mt trng c nhng ngun lc khim tn, nhng cung cp cho sinh vin mt chng trnh o to hiu qu. 1.2. Cht lng c nh gi bng "u ra" Mt quan im khc v Cht lng gio dc i hc (CLGDH) cho rng u ra ca gio dc i hc c tm quan trng hn nhiu so vi u vo ca qu trnh o to. u ra chnh l sn phm ca gio dc i hc c th hin bng mc hon thnh cng vic ca sinh vin tt nghip hay kh nng cung cp cc hot ng o to ca trng .

C 2 vn c bn c lin quan n cch tip cn CLGDH ny. Mt l, mi lin h gia u vo v u ra khng c xem xt ng mc. Trong thc t mi lin h ny l c thc, cho d khng phi l quan h nhn qu. Mt trng c kh nng tip nhn cc sinh vin xut sc, khng c ngha l sinh vin ca h s tt nghip loi xut sc. Hai l, cch nh gi u ra ca cc trng rt khc nhau. 1.3. Cht lng c nh gi bng "Gi tr gia tng" Quan im th 3 v CLGDH cho rng mt trng i hc c tc ng tch cc ti sinh vin khi n to ra c s khc bit trong s pht trin v tr tu v c nhn ca sinh vin. Gi tr gia tng c xc nh bng gi tr ca u ra tr i gi tr ca u vo, kt qu thu c: l gi tr gia tng m trng i hc em li cho sinh vin v c nh gi l CLGDH. Nu theo quan im ny v CLGDH, mt lot vn phng php lun nan gii s ny sinh: kh c th thit k mt thc o thng nht nh gi cht lng u vo v u ra tm ra c hiu s ca chng v nh gi cht lng ca trng . Hn na cc trng trong h thng gio dc i hc li rt a dng, khng th dng mt b cng c o duy nht cho tt c cc trng i hc. V li, cho d c th thit k c b cng c nh vy, gi tr gia tng c xc nh s khng cung cp thng tin g cho chng ta v s ci tin qu trnh o to trong tng trng i hc. 1.4. Cht lng c nh gi bng "Gi tr hc thut" y l quan im truyn thng ca nhiu trng i hc phng Ty, ch yu da vo s nh gi ca cc chuyn gia v nng lc hc thut ca i ng cn b ging dy trong tng trng trong qu trnh thm nh cng nhn cht lng o to i hc. iu ny c ngha l trng i hc no c i ng GS, TS ng, c uy tn khoa hc cao th c xem l trng c cht lng cao. im yu ca cch tip cn ny l ch, cho d nng lc hc thut c th c nh gi mt cch khch quan, th cng kh c th nh gi nhng cuc cnh tranh ca cc trng i hc nhn ti tr cho cc cng trnh nghin cu trong mi trng b chnh tr ho. Ngoi ra, liu c th nh gi c nng lc cht xm ca i ng cn b ging dy v nghin cu khi xu hng chuyn ngnh ho ngy cng su, phng php lun ngy cng a dng. 1.5. Cht lng c nh gi bng "Vn ho t chc ring" Quan im ny da trn nguyn tc cc trng i hc phi to ra c Vn ho t chc ring h tr cho qu trnh lin tc ci tin cht lng. V vy mt trng c nh gi l c cht lng khi n c c Vn ho t chc ring vi nt c trng quan trng l khng ngng nng cao cht lng o to. Quan im ny bao hm c cc gi thit v bn cht ca cht lng v bn cht ca t chc. Quan im 2

ny c mn t lnh vc cng nghip v thng mi nn kh c th p dng trong lnh vc gio dc i hc. 1.6. Cht lng c nh gi bng "Kim ton" Quan im ny v CLGDH xem trng qu trnh bn trong trng i hc v ngun thng tin cung cp cho vic ra quyt nh. Nu kim ton ti chnh xem xt cc t chc c duy tr ch s sch ti chnh hp l khng, th kim ton cht lng quan tm xem cc trng i hc c thu thp thng tin ph hp v nhng ngi ra quyt nh c thng tin cn thit hay khng, qu trnh thc hin cc quyt nh v cht lng c hp l v hiu qu khng. Quan im ny cho rng nu mt c nhn c thng tin cn thit th c th c c cc quyt nh chnh xc, v cht lng GDH c nh gi qua qu trnh thc hin, cn u vo v u ra ch l cc yu t ph. im yu ca cch nh gi ny l s kh l gii nhng trng hp khi mt c s i hc c y phng tin thu thp thng tin, song vn c th c nhng quyt nh cha phi l ti u. 1.7. nh ngha ca T chc m bo cht lng gio dc i hc quc t Ngoi 6 nh ngha trn, T chc m bo cht lng Gio dc i hc quc t (INQAHE International Network of Quality Assurance in Higher Education) a ra 2 nh ngha v CLGDH l

(i) Tun theo cc chun quy nh; (ii) t c cc mc tiu ra.

Theo nh ngha th nht, cn c B tiu ch chun cho gio dc i hc v tt c cc lnh vc v vic kim nh cht lng mt trng i hc s da vo B tiu ch chun . Khi khng c B tiu ch chun vic thm nh cht lng GDH s da trn mc tiu ca tng lnh vc nh gi. Nhng mc tiu ny s c xc lp trn c s trnh pht trin kinh t - x hi ca t nc v nhng iu kin c th ca trng . Nh vy nh gi cht lng o to ca mt trng cn dng B tiu ch c sn; hoc dng cc chun quy nh; hoc nh gi mc thc hin cc mc tiu nh sn t u ca trng. Trn c s kt qu nh gi, cc trng i hc s c xp loi theo 3 cp (1) Cht lng tt; (2) Cht lng t yu cu; (3) Cht lng khng t yu cu. Cn ch l cc tiu ch hay cc chun phi c la chn ph hp vi mc tiu kim nh. Cht lng l mt khi nim ng nhiu chiu v nhiu hc gi cho rng khng cn thit phi tm cho n mt nh ngha chnh xc. Tuy vy, vic xc nh mt s cch tip cn khc nhau i vi vn ny l iu nn lm v c th lm c.

2. Nhng cch tip cn khc nhau i vi vn cht lng 2.1. Khi nim truyn thng v cht lng Theo khi nim truyn thng v cht lng, mt sn phm c cht lng l sn phm c lm ra mt cch hon thin, bng cc vt liu qu him v t tin. N ni ting v tn vinh thm cho ngi s hu n. Trong gio dc i hc n c th tng ng vi cc trng i hc nh Oxford v Cambridge. Tuy nhin khi nim v cht lng nh vy kh c th dng nh gi cht lng trong ton b h thng gio dc i hc. Nu mi trng i hc c nh gi bng cc tiu chun nh s dng cho trng i hc Oxford v Cambridge th a s cc trng s b quy l c cht lng km. V li, c cn thit phi lm cho tt c cc trng i hc u ging nh Oxford hay Cambridge hay khng? Cch tip cn truyn thng tuyt i ho khi nim cht lng. 2.2. Cht lng l s ph hp vi cc tiu chun (thng s k thut) Cch tip cn cht lng t gc tiu chun hay cc thng s k thut c ngun gc t nim kim sot cht lng trong cc ngnh sn xut v dch v. Trong bi cnh ny tiu chun c xem l cng c o lng, hoc b thc o - mt phng tin trung gian miu t nhng c tnh cn c ca mt sn phm hay dch v. Cht lng ca sn phm hay dch v c o bng s ph hp ca n vi cc thng s hay tiu chun c quy nh trc . Trong gio dc i hc, cch tip cn ny to c hi cho cc trng i hc mun nng cao cht lng o to c th ra cc tiu chun nht nh v cc lnh vc trong qu trnh o to v nghin cu khoa hc ca trng mnh v phn u theo cc chun . Nhc im ca cch tip cn ny l n khng nu r cc tiu chun ny c xy dng nn trn c s no. Hn na thut ng tiu chun cho ta nim v mt hnh mu tnh ti, ngha l mt khi cc thng s k thut c xc nh th khng phi xem xt li chng na. Trong khi khoa hc, k thut v cng ngh ang c nhng bc tin mi, tri thc loi ngi ngy cng phong ph th tiu chun ca gio dc i hc khng th l mt khi nim tnh. Trong mt vi trng hp, tiu chun trong gio dc i hc vi ngha l nhng thnh tu ca sinh vin khi tt nghip c xem l cht lng trong gio dc i hc, tc l c s dng ch u ra ca gio dc i hc vi ngha l trnh , kin thc, k nng t c ca sinh vin sau 4 - 5 nm hc tp ti trng.

2.3. Cht lng l s ph hp vi mc ch Cch tip cn khi nim cht lng c a s cc nh hoch nh chnh sch v qun l gio dc i hc, k c t chc m bo cht lng gio dc i hc quc t (INQAAHE - International Network of Quality Assurance Agencies in Higher Education) s dng l tnh ph hp vi mc ch - hay t c cc mc ch ra trc . Nhng ngi ng h cch tip cn ny cho rng cht lng khng c ngha g nu khng gn vi mc ch ca sn phm hay dch v . Cht lng c nh gi bi mc m sn phm hay dch v p ng c mc ch tuyn b. Cch tip cn ny cho php cung cp mt hnh mu xc nh cc tiu ch m mt sn phm hay dch v cn c. N l mt khi nim ng, pht trin theo thi gian, tu thuc vo s pht trin kinh t x hi ca t nc v tu thuc vo c th ca tng loi trng v c th s dng phn tch cht lng gio dc i hc cc cp khc nhau. V d, nu mc ch ca gio dc i hc l cung cp ngun lao ng c o to cho x hi th cht lng y s c xem l mc p ng ca sinh vin tt nghip i vi th trng lao ng c v s lng v loi hnh. Cn nu xt cht lng v mt kho hc no th cht lng s c xem xt trn gc l khi lng, kin thc, k nng, m kho hc cung cp, mc nm, s dng cc kin thc v k nng ca sinh vin sau kho hc v.v. Nhc im ca cch tip cn ny l rt kh xc nh mc tiu ca gio dc i hc trong tng th k v c th ho n cho tng khi trng, tng trng c th, thm ch cho tng khoa, hay kho o to. Hn na gio dc i hc c th c nhiu mc ch, mt s mc ch c th c th xung t vi nhau (nh gia yu cu tng quy m v nng cao cht lng) v trong trng hp cng kh c th nh gi cht lng ca mt trng i hc. 2.4. Cht lng vi t cnh l hiu qu ca vic t mc ch ca trng i hc y l mt phin bn ca cch tip cn trn. Theo cch hiu ny, mt trng i hc c cht lng cao l trng tuyn b r rng s mng (mc ch) ca mnh v t c mc ch mt cch hiu qu v hiu sut nht. Cch tip cn ny cho php cc trng t quyt nh cc tiu chun cht lng v mc tiu o to ca trng mnh. Thng qua kim tra, thanh tra cht lng cc t chc hu quan s xem xt, nh gi h thng m bo cht lng ca trng c kh nng gip nh trng hon thnh s mng mt cch hiu qu v hiu sut cao nht khng? M hnh ny c bit quan trng i vi cc trng c ngun lc hn ch, gip cc nh qun l c c c ch s dng hp l, an ton nhng ngun lc ca mnh t ti mc tiu nh t trc mt cch hiu qu nht.

2.5. Cht lng l s p ng nhu cu ca khch hng (ngi s dng lao ng c o to) Trong 20 nm gn y ngi ta khng ch ni ti vic sn phm phi ph hp vi cc thng s k thut hay tiu chun cho trc, m cn ni ti s p ng nhu cu ca ngi s dng sn phm . V vy khi thit k mt sn phm hay dch v, yu t quyt nh l xc nh nhu cu ca khch hng, sn phm c c nhng c tnh m khch hng mong mun v vi gi c m h s hi lng tr. Trong gio dc i hc, nh ngha ny gy ra mt s kh khn trong vic xc nh khi nim khch hng. Ai l khch hng trong gio dc i hc? l sinh vin (ngi s dng dch v nh th vin, k tc x, phng th nghim. . .) hay l chnh ph, cc doanh nghip (ngi tr tin cho cc dch v ) hay l cn b ging dy, cha m sinh vin v.v. . . Hn na khi xc nh sinh vin l khch hng trong gio dc i hc, li ny sinh thm kh khn mi l liu sinh vin c kh nng xc nh c nhu cu ch thc, di hn ca h hay khng? Liu cc nh qun l c phn bit c u l nhu cu cn u l thch nht thi ca h? 2.6. Quan nim v cht lng trong gio dc i hc Mc d kh c th a ra c mt nh ngha v cht lng trong gio dc i hc m mi ngi u tha nhn, song cc nh nghin cu cng c gng tm ra nhng cch tip cn ph bin nht. C s ca cc cch tip cn ny xem cht lng l mt khi nim mang tnh tng i, ng, a chiu v vi nhng ngi cc cng v khc nhau c th c nhng u tin khc nhau khi xem xt n. V d, i vi cn b ging dy v sinh vin th u tin ca khi nim cht lng phi l qu trnh o to, l c s vt cht k thut phc v cho qu trnh ging dy v hc tp. Cn i vi nhng ngi s dng lao ng, u tin v cht lng ca h li u ra, tc l trnh , nng lc v kin thc ca sinh vin khi ra trng . . . Do vy khng th ni ti cht lng nh mt khi nim nht th, cht lng cn c xc nh km theo vi mc tiu hay ngha ca n, v kha cnh ny, mt trng i hc c th c cht lng cao mt lnh vc ny nhng mt lnh vc khc li c th c cht lng thp. iu ny t ra mt yu cu phi xy dng mt h thng r rng, mch lc cc tiu ch vi nhng ch s c lng ho, nu r cc phng thc m bo cht lng v qun l cht lng s c s dng trong v ngoi gio dc i hc vi xu hng tip cn dn vi chun ca khu vc v th gii nhm a gio dc i hc Vit Nam ho nhp vi gio dc i hc th gii.