Professional Documents
Culture Documents
Bài Giảng Môn Phương Pháp Tính
Bài Giảng Môn Phương Pháp Tính
BI GING MN
PHNG PHP TNH
(Dnh cho sinh vin khoa Cng ngh thng tin)
( TI LIU LU HNH NI B )
NNG, NM 2007
MC LC
CHNG I
NHP MN.................................................................................. 5
SAI S ...................................................................................... 7
TNH GI TR HM .............................................................. 9
CHNG V
CHNG I
NHP MN
+ Kh thi
- Xy dng thut ton: s dng ngn ng gi hoc s khi (cng mn
cng tt)
- Vit chng trnh: s dng ngn ng lp trnh (C, C++, Pascal,
Matlab,)
- Thc hin chng trnh, th nghim, sa i v hon chnh.
CHNG II
SAI S
= x x
gi l sai s thc s ca x
- Sai s tng i : x =
2.2. Cc loi sai s
y =
i =1
Sai s tng i:
y =
i =1
f
x i
x i
ln f
x i
x i
y = f (x i ) = x 1 x 2 ...... x n
f
= 1 i
x i
suy ra y =
i =1
xi
x * x * ... * x
k
y = f (x ) = 1 2
i
* ... * x n
x
k +1
lnf = ln
x1.x2 ...x m
= (lnx1 + ln x2 + ...+ ln xm ) (lnxm+1 + ...+ ln x n )
x m+1......xn
ln f
1
=
i
x i
xi
y =
Vy
=> y =
i =1
n
x i
= x i
xi
i =1
x
i =1
y = f(x) = x ( > 0)
ln y = ln f = ln x
ln f
=
x
x
Suy ra y = .
x
= x
x
a3
y1 =
;
b c
GiI y 1 = ( a 3 ) + ( b
= 3
y2 = a3 b c
c ) = 3a + b +
1
c
2
a
b
1 c
+
+
a
b
2 c
y2 = (a3 ) + (b c) = a3 (a3 ) + b c (b c)
y
=3a
a
+ b
a
c(
b
1 c
+
)
b
2 c
8
CHNG III
TNH GI TR HM
(a#0)
p1 = a0c + a1 = p0c + a1
p2 = p1c + a2
........
pn = pn-1c + an = p(c)
S Hoocner
a0
p0
a1
a2
....
an-1
an
p0*c
p1*c
....
pn-2*c
pn-1*c
p1
p2
...
pn-1
pn= p(c)
Tnh p(-2)
p dng s Hoocner:
1
1
-5
-1
-1
-2
-8
16
-30
-2
-1
-8
15
-31
Vy p(-2) = -31
3.1.3. Thut ton
+ Nhp vo: n, c, cc h s ai ( i = 0, n )
9
+ X l:
t p = a0
Lp i = 1 n : p = p * c + ai
+ Xut kt qu: p
c, p, a [10];
clrsr ();
printf (Nhap gia tri can tinh : ); scanf (%f,&c);
printf (Nhap bac da thuc : ); scanf (%d,&n);
printf (Nhap cc h s: \n);
for (i = 0, i<=n; i++) {
printf (a[%d] = , i); scanf (%f, &a[i]);
}
p = a[0];
for (i=1, i<=n; i++) p = p*c + a[i];
printf (Gia tri cua da thuc : %.3f, p);
getch ( );
}
(1)
(2)
Nh vy ta phi xc nh cc h s bi (i = 0, n )
10
Xc nh bn
Xt y=0, t (2) => p(c) = bn
Xc nh bn-1
(1)
t x=y+c ta c:
p( x ) = ( x c)(b 0 y n 1 + b1 y n 2 + ... + b n 2 y + b n 1 ) + b n
(2)
p1(c) = bn-1
Tng t ta c:
a1
a2
....
an-1
an
p0*c
p1*c
....
pn-2*c
pn-1*c
p1
p2
...
pn-1
pn= p(c)=bn
p0*c
p1*c
....
pn-2*c
p0
p1
p2
...
pn-1 = p1(c)=bn-1
...
p0
11
p1(x)
p2(x)
p3(x)
p4(x)
p5(x)
2
2
2
2
2
-1
-2
-2
-2
-4
-2
-3
-2
-2
-4
-2
-7
11
-2
-4
-2
-11
-2
-4
-4
-2
-6
10
-2
2
Vy
-8
x2 x4 x6
+
+ ...
V d: Cosx 1
2!
4!
6!
12
BI TP
13
CHNG IV
- V th f(x)
- Nghim phng trnh l honh giao im ca f(x) vi trc x, t suy
ra s nghim, khong nghim.
Trng hp f(x) phc tp
Gii:
f(x) = x3 - x + 5
f(x) = 3x2 - 1 ,
f(x) = 0 <=> x = 1 / 3
f(x)
f(x)
1/ 3
+
1/ 3
-
yC<0
+
+
+
CT
Gii:
2 x + x - 4 = 0 2x = - x + 4
Ap dung phng phap th:
y = 2x
y = -x + 4
2
1
1
15
* nh ly 2: (Sai s)
Gia s la nghim ung va x la nghim gn ung cua phng trnh
f(x)=0, cung nm trong khoang nghim [ a,b] va f '(x) = m 0 khi a x
f (x)
b. Khi o x
m
V du 3. Cho nghim gn ung cua phng trnh x4 - x - 1 = 0 la 1.22.
Hay c lng sai s tuyt i la bao nhiu?
Gii:
i = 1, n
i = 0, n 1
x1 =
an
m1
x 1+
=x2
m2 + an
a0
nh l 4:
Xt phng trnh
3x2 + 2x - 5 = 0
N0 = 1 +
5 / 3 (nh ly 4)
(nh ly 4)
x < 1+
5/3
a. tng
Cho phng trnh f(x) = 0, f(x) lin tc v tri du ti 2 u [a,b]. Gi s
f(a) < 0, f(b) < 0 (nu ngc li th xt f(x)=0 ). Theo nh l 1, trn [a,b]
phng trnh c t nht 1 nghim .
Cch tm nghim :
t [a0, b0] = [a, b] v lp cc khong lng nhau [ai , bi ] (i=1, 2, 3, )
[ai, (ai-1+ bi-1)/2 ] nu f((ai-1+ bi-1)/2) >0
[ai, bi] =
[(ai-1+ bi-1)/2, bi] nu f((ai-1+ bi-1)/2) < 0
Nh vy:
- Hoc nhn c nghim ng mt bc no :
Gii:
- Tch nghim: phng trnh c 1 nghim x (1,2)
- Chnh xc ho nghim: p dng phng php chia i ( f(1) < 0)
Bng kt qu:
a n + bn
)
2
an
bn
1.5
f(
1.25
1.375
+
1.438
1.406
1.391
1.383
+
1.387
1.385
1.386
1.387
n 11
/* a - b > v f(c) != 0 */
18
- Xut nghim: c
4.4.2. Phng php lp
a. tng
Bin i tng ng: f(x) = 0 <=> x = g(x)
Chn gi tr ban u x0 khong nghim (a,b),
tnh x1 = g(x0), x2 = g(x1), , xk = g(xk-1)
Nh vy ta nhn c dy {xn}, nu dy ny hi t th tn ti gii hn
n lim x n = (l nghim phng trnh )
b. ngha hnh hc
Honh giao im ca 2 th y=x v y=g(x) l nghim phng trnh
y=x
y=x
y = g(x)
A
B
C
x2 x1
x0
Hnh a
x 0 x1
x2
Hnh b
n lim x n
Lu :
- nh l ng nu hm g(x) xc nh v kh vi trong (-,+), trong
khi iu kin nh l tho mn.
19
q
V d 7. Tm nghim: x3 - x - 1 = 0 bng phng php lp
Gii: - Tch nghim: phng trnh c mt nghim (1,2)
- Chnh xc ho nghim:
x 3 x 1 = 0 x = x 3 1; x =
Chn g(x) =
g' ( x ) =
x +1
; x = 3 x +1
2
x
x +1
1
1
3
<1
3 ( x + 1) 2
x (1,2 )
x +1
1.260
1.260
1.312
1.312
1.322
1.322
1.324
1.324
1.325
1.325
1.325
x4 - x5 < = 10-3
y= x
x = g(x)
20
a. tng
Chn x0 khong nghim (a, b)
Tip tuyn ti A0 (x0, f(x0)) ct trc x ti im c honh x1,
Tip tuyn ti A1 (x1, f(x1)) ct trc x ti im c honh x2, ,
Tip tuyn ti Ak (xk, f(xk)) ct trc x ti im c honh xk,
C tip tc qu trnh trn ta c th tin dn n nghim ca phng trnh.
* Xy dng cng thc lp:
Phng trnh tip tuyn ti Ak (xk, f(xk))
y - f(xk) = f(xk)*(x - xk)
Tip tuyn ct trc x ti im c to (xk+1, 0)
Do vy: 0 f(xk) = f(xk)*(xk+1 - xk)
x k +1 = x k
f (x k )
f ' (x k )
b. ngha hnh hc
y
f(x)
A0
tip tuyn
A1
[
x2
x1 x0
n + lim f ( x ) = +
f(x)/f(x)
0.385
0.094
0.005
0.000
2
1.615
1.521
1.516
1.516
Vy nghim x 1.516
c. Thut ton
- Khai bo hm f(x), fdh(x)
- Nhp x
- Lp
y= x
x = y f(y)/fdh(y)
y f (a )
xa
=
f ( b) f (a ) b a
22
x a
0 f (a )
= 1
f ( b) f (a ) b a
x1 = a
( b a )f (a )
f ( b ) f (a )
x2 x1
D
C
B
Gii:
- Tch nghim: Phng trnh c 1 nghim x(1, 2)
- Chnh xc ho nghim:
f(1) = -3 < 0,
f(2) = 5 > 0
23
Bng kt qu:
f(x)
1.333
-0.447
1.333
1.379
-0.020
1.379
1.385
-0.003
1.385
1.386
-0.000
1.386
1.386
24
BI TP
b. x3 x 1 = 0
c. sinx x + 1/4 = 0
d. x4 4x 1= 0
b. x4 4x 1 = 0
b. x3 + x 5 = 0
x3 + x2 2x 2 = 0
25
CHNG V
Ann+1
a11
a12
...
a1n
a1n+1
a21
a22
...
a2n
a2n+1
an2
...
ann
ann+1
....
an1
+d=0
+d#0
A=
a11
a12
...
a1n
a1n+1
a21
a22
...
a2n
a2n+1
an1
an2
...
ann
ann+1
a11
a12
...
a1n
a1n+1
a'22
...
a'2n
a'2n+1
...
a'nn
a'nn+1
........
A=
......
0
-1
-2 X 2
-1
1 X -1 3
1 X -2 0
-1
0 -3
1
17
13
-1
-3
-7
-8
5/3
13
4/3
14
-1
-7
-8
-3
-7
-8
0 13/3
-14/3
-1/3
0 17/3
-7/3
10/3
13/3 -14/3
0
49/13
-1/3
49/13
x4 = 1; x3 = 1; x2 = 1; x1 = 1
Vy nghim h phng trnh x = (1,1,1,1)
5.3.2. Thut ton
m = -aij/aii
Lp k
= i n +1
- Tm nghim
n
x i = a in +1 a ij x j / a ii ( i =n 1)
j=i +1
Lp i = n 1
s
=0
lp
xi
j=i+1n
S = S + aij * xj
= (ain+1 - s)/aii
- Xut xi (i=1n)
5.4. Phng php lp Gauss - Siedel (t sa sai)
5.4.1. Ni dung phng php
x = ( x 1 , x 2 ,......, x n ) ;
x = B x+ g
g = (g1 , g 2 ,......, g n ) ;
B = {bij}n
Cch bin i:
a11x1 +a12x2 + ....+ a1nxn = a1n+1
a21x1 +a22x2 + ....+ a2nxn = a2n+1
.......
an1x1 +an2x2 + ....+ annxn = ann+1
n
x1 = (a n +1 a 1 j x j ) / a 11 ( j 1)
j=1
....
n
x n = (a nn +1 a nj x j ) / a nn ( j n )
j=1
Tng qut:
28
x i = (a in +1 a ij x j ) / a ii ( j i) (*)
j=1
a ij x 0j ) / a ii ( j i )
j=1
Tng t, tnh x 2 , x 3 ,
Tng qut:
x ik + 1 = ( a in + 1 a ij x kj ) / a ii ( j i )
j =1
r1 = max b ij < 1
i
j=1
n
i =1
th qu trnh s hi t n nghim.
V d 2. Gii h phng trnh
10
10
10
10
10
x1 = -0,2x2 - 0,1x3 + 1
x2 = -0,1x1 - 0,2x3 + 1,2
x3 = -0,1x1 - 0,1x2 + 0,8
29
B=
-0,2
-0,1
-0,1
-0,2
-0,1
-0,1
Chn x
= ( 0 , 0 , 0 ) thay vo c x 1 = (1, 1 . 2 , 0 . 8 )
Tng t tnh x
,x
...
Bng kt qu:
x1
x2
x3
1.2
0.8
0.68
0.94
0.58
0.754
1.016
0.638
0.733
0.997
0.623
0.738
1.002
0.627
0.737
1.001
0.626
1.001
0.626
0.737
x i7 x i6 < 10 3 i = 1, 3
t=1
30
xi = y i }
trong khi (t)
- Xut xi (i =1n)
5.5. Phng php gim d
5.5.1. Ni dung phng php
(1)
.......
ann + 1 - an1x2 - an2x2 - ... - annxn = 0
Chia dng i cho aii # 0
b1n + 1 - b12x2 - b13x2 - ... - x1 = 0
b2n + 1 - b21x1 b23x3 - ... - x2 = 0
(2)
.......
bnn + 1 - bn1x1 - bn2x2 - ... - xn = 0
= ( x 10 , x 02 ,..., x 0n )
10
-2
-2
-2
10
-1
-10
Cho x 0 = ( 0 , 0 , 0 ) R 0 = ( 0 . 6 , 0 . 7 , 0 . 8 )
R 30 = max{ R i0 }
i = 1,3
x31 = x 30 + R 30 = 0.8
0
0
R2 = R 2 + b 23 .R 3 = 0.7 + 0.1 0.8 = 0.78
R 1 = (0.76, 0.78, 0)
Tng t ta c bng kt qu:
x1
0
x2
0
x3
0
0.8
0.78
0.92
0.96
0.99
0.99
0.99
1
1
1
R1
0.6
0.76
0.92
0
0.04
0.07
0
0.01
0.01
0
0
R2
0.7
0.78
0
0.18
0
0.02
0.03
0
0
0.01
0
R3
0.8
0
0.08
0.17
0.19
0
0.01
0.01
0
0
0
- Nhp n, aij, xi
- Bin i h phng trnh (1) v dng (2)
32
a[i,j] = a [i,j]/a[i,i]
a[i,i] = 1
}
- Tnh r[i] ban u (i = 1n)
for i = 1 n do
{ r[i] =a [i, n+1]
for j = 1 n do r[i] = r [i] - a[i,j] * x [j] }
- Lap
t = 0 /* cho thoat*/
/* Tm rs = max {|r[i]|} (i = 1n) & tnh li xs*/
max = |r[1]|; k =1
for i = 2 n do
if (max < |r[i]| ) { max = |r[i]; k= i }
x [k] = x [k] + r[k]
/* Tnh li R[i] kim tra kh nng lp tip theo */
d = r[k]
for i =1 n
{ r[i] = r[i] - a[i, k] * d
if (|r[i]| > ) thi t =1 /* cho lap*/
trong khi ( t )
- Xut nghim: x[i] (i = 1n)
Lu :
CHNG VI
A =
a11
a12
...
a1n
a21
a22
...
a2n
an2
...
ann
.......
an1
( E : Ma trn n v)
(A - E) x = 0
trnh vic khai trin nh thc (i hi s php tnh ln) khi tm ta c
th p dng phng php anhilepski. phng php ny ta ch cn tm
ma trn B sao cho B ng dng vi ma trn A v B c dng ma trn
Phrbemit.
P =
p1
p2
...
pn-1
pn
...
...
...
....
0
ABBA
A B, B C A C
A B gi tr ring ca A v B trng nhau.
34
M-1 =
M =
... 0
... 0
an1
an2
... ann
... 1
...
...
a n1
a nn 1
a n2
a nn 1
1
a nn 1
a nn
a nn 1
M-1n-1j = anj
Mn-1j
1 0
nn 1
a nj
a nn 1
...
nu j = n -1
nu j # n - 1
A1 = M-1 A M A
* Ln bin i 2: Chn M-1, M sao cho A2 = M-1 A1 M A1
v dng n-1 ca A2 c dng:
0 0
0 ... 1 0 0
p1
p2
P3
n=3
ta tm:
P
Ln 1: Chn
-1
A1 = M-1A M
-2
-5
-2
Ln 2: Chn
-1
-5
-5
A2 = M-1A1M=
-14
=P
(C = A x B => c ij = a ik b kj
k =1
{M[i,j] = 0; M1[i,j] = 0 }
M[i,j] = - a[k+1,j]/a[k+1,k] }
/* Gi hm nhn 2 ln */
Ln 1 : vo A, M; ra B
Ln 2 : vo M1; B; ra A
- Xut aij ( i,j = 1n)
Thut ton nhn 2 ma trn
37
Ta c: (P - E) y = 0
P y = E y
M-1. A. M . y = E y
Nhn 2 v cho M:
M M-1. A M y = M E y
A M y = E My
t x = M y
= E x
A x
(A - E) x = 0
Vy x = M y l vect ring ca A
P = M n11 .M n1 2 ...M 11 .A.M 1 .M 2 .M n 1
Xc nh y
(P-E) y = 0
p1 -
p2
...
pn-1
pn
y1
...
y2
......
0
=0
...
0
...
yn
=0
.....
yn-1 - yn = 0
cho: yn = 1 yn-1 = ,
yn-2 = yn-1 = 2 , ... , y1 = n-1
38
1 = 2 y 1 = (4, 2, 1)
2 = 1 y 2 = (1, 1, 1)
3 = 4 y 3 = (16, 4, 1)
Tm M:
M = M .M
1
1
1
2
-5 -5
-2
-5
-2
-5
-2
= -1
-5
16
-2
-5
-2
x =M y
x1
x2
x3
-1
=
2
1
Vy vect ring ca A:
x 1 = (-1, 0, 1)
x 2 = (1, -1, 1)
x 3 = (1, 2, 1)
- Khi to B1 = E
- Lp k = n-1 1
/* Tnh 2 ma trn M, M1 */
/* Gi hm nhn 3 ln */
Ln 1: vo A, M; ra B
Ln 2: vo M1, B; ra A
Ln 3: vo B1, M; ra B
/* Gn li ma trn B1=B */
- Xut aij, bij
40
CHNG VII
(x1) = f(x1);
(x0) = f(x0);
(x1) = f(x1);
41
xi
x0
x1
...
xn
yi =f(xi)
y0
y1
...
yn
y'i=f(xi)
y'0
y'1
...
y'n
y'i=f(xi)
y'0
y'1
...
y'n
p in ( x ) =
y i p in ( x )
i=0
W(x)
x - xi
(x - x
i =0
MS = W' (x i )
yi
i ) W' (x i )
xi
f(xi)
-1
2
3
1
+
+
)
x (8) 3(x 1) 4(x 2 )
42
1
((x 1)(x 2 )(x 4 ) + 4x (x 2 )(x 4 ) + x (x 1)(x 4 ))
4
1
( x 4)(( x 1)( x 2) + 4x ( x 2) + x ( x 1))
4
1
= ( x 4)(4 x 2 6 x 2)
4
Cch 2:
L3(x) = 2
=
( x 1)( x 2)( x 4)
x ( x 2)( x 4)
x ( x 1)( x 4)
+3
1
(1)(2)(4)
1(1)(3)
2(1)(2)
1
( x 4)(4 x 2 6 x 2)
4
x x0
, khi :
h
x - x0 = h*t
xi - x0 = h *i
x- x1 = h(t - 1)
xi = x1 = h(i-1)
...
...
xi - xi-1 = h
xi - xi+1 = -h
...
...
x - xn = h(t - n)
xi - xn = -h(n - i)
t t =
p 'n ( x 0 + ht ) =
=
t ( t 1) * ... * ( t n )
( t i) * i!(n i)!*(1) n i
yi (1)n i
Ln(x0 + ht) = t(t -1) ... (t - n)
i =0 (t i)i!(n i)!
n
xi
f(x0)
-2
Gii:
Cch 1:
W(x) = x (x - 2) (x - 4)
W(0) = (0 - 2) (0 - 4) = -8
W(2) = (2 - 0) (2 - 4) = -4
W(4) = (4 - 0) (4 - 2) = 8
L2(x) = x ( x 2)( x 4)(
5
2
1
+
)
8( x 0) ( x 2)(4) ( x 4).8
1
5
2
1
x ( x 2)( x 4) + (
+
)
8
4 x ( x 2) 4( x 4)
1
(5( x 2)( x 4) + 4x ( x 4) + x ( x 2))
8
1
1
(10x 2 48x + 40) = (5x 2 24 x + 20)
8
4
Cch 2:
t 0 t 1 t 2
2!
t ( t 1)(t 2) 5
4
1
( +
+
)
=
2
t t 1 t 2
1 2
= (5(t 1)(t 2) + 4t(t 2) + t(t 1)
2
1
2
2
= (10 t 24 t + 10 ) = 5t 12 t + 5
2
5 2
Vy L2 (x) = x 6x + 5
4
7.4. Bng ni suy Ayken
44
c-x0
x0-x1
x0-x2
x0-xn
x1-x0
c-x1
x1-x2
x1-xn
d1
d2
x2-x0
x2-x1
c-x2
x2-xn
d3
xn-x0
xn-x1
xn-x2
c-xn
dn
f(c) W(c)
i=0
yi
di
Gii
xi
yi
-1
-1
-2
-3
-4
60
1.5
-1
-2
-3
-9
0.5
-1
-2
-0.5
-1
-1.5
-36
W(3.5) = 1.40625
45
f(3.5) L4 (3.5) =
1 2 7 1
+
20 9 2 3
x x1
x x0
+ y1
x 0 x1
x1 x 0
y0 (x1 x) y1 (x0 x)
=
x1 x 0
=
y0
x0-x
y1
x1-x
x1-x0
y0
x0-x
= yi
xi-x
xi-x0
Xt hm p(x) c dng:
L01(x) x1-x
p(x)
= L0i(x) xi-x
xi - x1
46
p(x0) =
P(x1) =
xi - x1
-y1 (x1 - xi)
P(xi) =
xi - x1
y1
yi
y0(xi - x1)
xi - x1
y0
xn-1-x
L012...n-2 n(x)
xn-x
L012...n(x) =
xn - xn-1
Bng Ni suy Ayken (dng 2)
xi
yi
Loi(x)
Lo1i(x) Lo12i(x)
...
Lo12...n(x)
xi - x
x0
y0
x1
y1
Lo1(x)
x1 - x
x2
y2
Lo2(x) Lo12(x)
x2 - x
x3
y3
....
....
xn
yn
x0 - x
...
...
...
Lo12...n(x)
xn - x
xi
yi
Tnh f (2.5)
47
yi
Loi(x)
Lo1i(x)
Lo12ix
4.25
4.625
4.5
4.875
4.5
4.25
4.875
4.562
Lo123ix
xi - x
-1.5
-0.5
0.5
1.5
4.407
2.5
Vy f(2.5) 4.407
Ch thch : L01(-2.5) = (2(-0.5) - 4(-1.5)) / (2-1) = 5
7.6. Ni suy Newton
7.6.1. Sai phn
2f(xi)
3f(xi)
xi
f(xi)
x0
y0
x1
y1
f(x0)
x2
y2
f(x1)
2f(x0)
x3
y3
f(x2)
2f(x1) f3(x0)
....
....
...
xn
yn
f(xn-1)
nf(xi)
nf(x0)
48
(*)
Trong : 0(x) = 1;
x x0
h
1 ( x ) =
2 (x) =
( x x 0 )( x x 1 )
;
h 2 2!
n (x) =
(x x 0 )(x x1 )...(x x n 1 )
h n n!
Ln(x0) f(x0) ;
L n ( x ) f ( x 0 ) + f ( x 0 )
xi
yi
Gii
Lp bng sai phn:
f(xi)
2f(xi)
3f(xi)
xi
f(xi)
-1
-1
-2
4f(xi)
-4
Hm ni suy Newton:
x x 0 ( x x 0 )( x x 1 )
( x x 0 )( x x 1 )( x x 2 )
L n (x ) 2 + 2
+2
1
2!
3!
( x x 0 )( x x 1 )( x x 2 )( x x 3 )
4
4!
50
xi
x0
x1
...
xn
yi =f(xi)
y0
y1
...
yn
y'i=f(xi)
y'0
y'1
...
y'n
yi'= f(xi)
y''0
y1
...
yn
...
yi(k) =f(k)(xi)
y1(k)
y2(k)
yn(k)
m=n+
si
i =1
o hm cp 1:
Hm(x) = Ln(x) + W(x) Hp(x) + W(x)Hp(x)
Xt ti cc im xi:
Hm(xi) = Ln(xi) + 2W(xi) Hp(xi) + W(xi)Hp(xi) = yi
=> Hp(xi)
o hm cp 2:
Hm(x) = Ln(x) + 2W(x) Hp(x) + W(x) Hp(x) + W(x)Hp(x)
51
Xt ti cc im xi:
Hm(xi) = Ln(xi) + 2W(xi) Hp(xi) + W(xi) Hp(xi) + W(xi)Hp(xi) =yi
0
=> Hp(xi)
Tng t: o hm n cp k suy ra Hp(k-1)(xi)
Ta xc nh hm Hp(x) tho mn:
xi
x0
x1
...
xn
Hp(xi)
h0
h1
...
hn
Hp(xi)
h'0
h'1
...
h'n
h0(k-1)
h1(k-1)
...
hn(k-1)
...
Hp(k-1)(xi)
xi
f(xi)
f(xi)
-3
4 ( x 1)( x 3)
x ( x 3)
+2
3
2
1
= ( x 2 7x + 12)
3
H '4 ( x ) =
2
7
x + ( 3 x 2 8 x + 3 ) H 1 ( x ) + W(x)H'
3
3
H '4 ( 0 ) =
H ' 4 (1 ) =
(x )
7
22
x + 3 H 1 ( 0 ) = 5 => H 1 ( 0 ) =
3
9
5
2
x 2 H 1 (1 ) = - 3 => H 1 (1 ) =
3
3
H1(x) =
xi
H1(xi)
22/9
2/3
22 ( x 1) 2 ( x 1) 16 x + 22
+
=
9 (0 1) 3 (1 0)
9
Tuyn tnh
- y = a + bcosx + csinx
- y = aebx
- y = axb
53
Gi i sai s ti cc im xi
i = yi - a - bxi
Khi tng bnh phng cc sai s: S =
i =1
i2
S
=0
a
S
=0
b
na + b x i =
i =1
i =1
i =1
yi
i =1
n
a xi + b xi = xi yi
2
i =1
Gi i sai s ti cc im xi
i = yi - a - bxi - cxi2
54
i =1
i2
S
=0
a
S
=0
a
na + b x i + c x
i =1
i =1
i =1
i =1
i =1
a x i + b x i + c x i =
n
S
=0
c
i =1
i =1
i =1
i =1
xiyi
a x i + b x i + c x i 4 =
2
yi
i =1
xi
i =1
yi
Ly Logarit c s e hai v:
Lny = lna + bx
t Y = lny; A = lna; B = b; X = x
Ta a v dng: Y = A + BX
Gii h phng trnh ta c A, B => a = eA, b=B
* Trng hp y = axb
Ly Logarit c s 10 hai v:
xi
0.65
0.75
0.85
0.95
1.15
yi
0.96
1.06
1.17
1.29
1.58
Gii
Ta c: y = aebx
Ly Logarit c s e hai v:
Lny = lna + bx
t Y = lny; A = lna; B = b; X = x
Ta a v dng: Y = A + BX
X i = xi
0.65
0.75
0.85
0.95
1.15
Yi = lnyi
-0.04
0.06
0.18
0.25
0.46
Xi
Xi2
XiYi
Yi
4.35
3.93
0.92
0.89
nA + B X
i =1
i =1
i =1
i=1
Yi
A X i + B X i = X i Yi
2
i =1
5A + 4.35B =0.89
4.35A + 3.93B = 0.92
Gii h phng trnh ta c: A = -.069, B = 1
Suy ra: a = eA = , b = B =1
Vy f(x) =
1
e
2
56
f ( x ) dx
a
x1
f ( x ) dx
x0 =a
x2
xn
x1
x n 1
+ f ( x ) dx + ... +
f ( x ) dx
=S
S1
f(x)
S
x0 =a x1
Sn
xn-1 xn = b
57
S1 S hthang =
1
h ( y 0 + y1 )
2
Tng t:
S2
1
h ( y1 + y 2 )
2
...
1
Sn h(y n 1 + y n )
2
b
Vy:
f ( x ) dx
a
h
( y 0 + 2 y 1 + 2 y 2 + ... + 2 y n 1 + y n )
2
x2
x4
x 2n
x0
x2
x 2n 2
( x x 0 )( x x 2 )
( x x1 )( x x 2 )
+ y1
+
( x1 x 0 )( x1 x 2 )
( x 0 x1 )( x 0 x 2 )
+ y2
x2
x2
x0
x0
( x x 0 )( x x1 )
( x 2 x 0 )( x 2 x1 )
f ( x )dx L 2 (x )dx
f ( x )dx 3 ( y 0 + 4 y1 + y 2 )
x0
Tng t:
58
x4
f (x )dx 3 ( y 2 + 4 y 3 + y 4 )
x2
x2n
h
f ( x )dx ( y 2 n 2 + 4 y 2 n 1 + y 2 )
3
x 2 n 2
f ( x )dx 3 ( y 0 + 4 y1 + 2 y 2 + ... + 2 y 2n 2 + 4 y 2n 1 + y 2n )
Vy:
dx
theo 3 cch
1+ x2
1
V d. Tnh J =
Gii
Cch 1: J = arctgx 15 = arctg5 / 4 0.588
Cch 2: chia [1, 5] thnh 4 on bng nhau (h=1) vi cc im chia
xi
yi
1/2
1/5
1/10
1/17
1/26
a+h
a + 2h
...
ti
1/n
2/n
...
Khi :
b
1
2
2
( t )( t )...( t 1)
( t 0)( t )...( t 1)
n
n
n
( t ) L n ( t ) = y 0
+ y1
+ ...
1
2
1
1 2
1
( )( )...(1)
( 0)( )...( 1)
n
n
n
n n
n
1
n 1
( t 0)( t )...( t
)
n
n
+ yn
1
n 1
(1 0)(1 )...(1
)
n
n
Khi :
( t )dt L n ( t )dt
1
i 1
i +1
( t 0)( t ) ... ( t
)( t
) ...( t 1)
i
n
n
n
t Pn =
dt
i
i 1
i i 1 i i +1
i
0 ( 0)( ) ... (
)(
) ... ( 1)
n
n n
n
n n
n
n
1
i =0
i
f ( x )dx (b a ) y i p n
Vy:
Xt n = 1 ( h = b-a )
P10
t 1
1
dt =
=
2
0 0 1
1
f ( x )dx = (b a )(
a
P11
t0
1
dt =
2
01 0
y 0 y1
h
+ ) = ( y 0 + y1 ) Cng thc hnh thang
2
2
2
Pni
1/2
1/2
1/6
4/6
1/6
1/8
3/8
3/8
1/8
9/71
16/45
2/15
16/45
9/70
19/288
25/95
25/144
25/144
25/95
19/288
60
BI TP
61
while (1) {
printf("\n Nhap can de tinh tich phan: "); scanf("%f%f",&a,&b);
/*printf("a= "); scanf("%f",&a);
printf("b= "); scanf("%f",&b);*/
printf("\nS1=%.3f",tp(sin,0,PI));
printf("\nS2=%.3f",tp(cos,0,PI/2));
printf("\nS3=%.3f",tp(g,a,b));
nhap(d,&n);
printf("\nS4=%.3f",tp(f,a,b));
printf("\n\n Ban tiep tuc ko(c/k)?");
tt=getch();
if (tt!='c') break;
}
}
2. Tim nghiem gan dung cua phtrinh da thuc bac n bang PP chia doi
# include <stdio.h>
# include "conio.h"
# include "math.h"
# define eps 1e-3
float f(float);
void nhap(float *, int );
float d[10]; int n;
void main()
{ float a,b,c; char tt;
while (1) {
printf("\n Nhap bac phuong trinh: ");scanf("%d",&n);
nhap(d,n);
printf("\n Nhap khoang nghiem: "); scanf("%f%f",&a,&b);
/*
printf("a= "); scanf("%f",&a);
printf("b= "); scanf("%f",&b);*/
if (f(a)*f(b)<0) {
c=(a+b)/2;
while (fabs(a-b) >= 1e-3 && f(c)!=0) {
printf("\n%.3f %.3f %.3f",a,b,f(c));
if (f(b)*f(c)>0)
b=c;
else a=c;
c=(a+b)/2;
63
}
printf("\n\n Nghiem phtrinh: %.3f",c);
}
else
if (f(a)*f(b)>0) printf(" ( %f, %f) khong phai la khoang
nghiem",a,b);
else
if (f(a)==0) printf(" \n Nghiem phtrinh: %.3f",a);
else printf(" \n Nghiem phtrinh: %.3f",b);
printf("\n\n Ban tiep tuc ko(c/k)?");
tt=getch();
if (tt!='c') break;}
}
void nhap(float *a, int n)
{ int i;
printf("\n Nhap he so cua phuong trinh:\n");
for (i=0;i<=n; ++i) {
printf(" a[%d]=",i);
scanf("%f",a+i);
}
}
/* ham tinh gia tri da thuc*/
float f(float x)
{
float p=d[0]; int i;
for(i=1;i<=n;i++) p=p*x+d[i];
return p;
}
3. PP tip tuyn
# include "conio.h"
# include "math.h"
# define eps 1e-3
float f(float x);
float fdh(float x);
main()
{ float a,b; char tt;
while (1)
{
printf("\nNhap xap xi ban dau: "); scanf("%f",&a);
/*b=a-f(a)/fdh(a);
64
67
TI LI U THAM KHO
[1] ng Quc Lng, Phng php tnh trong k thut, Nh xut bn xy
dng H ni, 2001
[2] Phan Vn Hp, Gio trnh C s phng php tnh tp I,II. Trng H
Tng hp H ni, 1990
[3] Cao quyt Thng, Phng php tnh v Lp trnh Turbo Pascal. Nh XB
gio dc, 1998
[4] T Vn nh, Phng php tnh. Nh XB gio dc, 1994
[5] Dng Thy V, Phng php tnh. Nh XB khoa hc & k thut, 2001
[6] Phan Vn Hp, Bi tp phng php tnh v lp chng trnh cho my tnh
in t. Nh XB i hc v trung hc chuyn nghip, 1978
[7] Ralston A, A first course in numberical analysis. McGraw Hill, NewYork,
1965
68