legenda plattegrond deelgebieden centrum Centraal District China Town Lijnbaankwartier Laurenskwartier Waterfront & Noordereiland Kop van

Zuid Scheepvaartkwartier Museumkwartier

groot handelSgebouw H.A. Maaskant en W. van Tijen (1947-1953) Dit rijksmonument is een typisch symbool van de wederopbouw uit begin jaren 50. Het enorme bouwblok van 220 bij 84 meter was en is het grootste handelsgebouw van Nederland. Verdeeld over drie niveaus loopt er 1,5 kilometer weg door het pand. Het dakpaviljoen huisvestte vroeger bioscoop Kriterion, het dak is nu in gebruik als terras van Grandcaf Engels. rotterdam centraal Team CS (2006-2014) Tot 2013 ondergaat Rotterdam Centraal een ingrijpende metamorfose. Met een compleet nieuw stationsgebouw, dat ook toegang biedt tot de internationale hogesnelheidslijn (HSL), de regionale Randstadrail, de metro en een ondergrondse fietsenstalling, wordt het stationsgebied de internationale toegangspoort tot Rotterdam. Voor het ontwerp tekende Team CS bestaande uit architectenbureaus Benthem Crouwel, Meyer en Van Schooten en West 8. nationale nederlanden / delftSe poort Abe Bonnema (1986-1991) De hoogste van deze twee beeldbepalende spiegelende torens aan het Weena, het hoofdkantoor van verzekeringsconcern Nationale Nederlanden, is met 151 meter het een na hoogste kantoorgebouw van Nederland. De stabiliteit wordt mede verkregen door steunberen aan de buitenzijde. Tussen de torens door loopt onder het gebouw de tunnel van de metro.
4 concert- en congreSgebouw de doelen E.H. en H.M. Kraaijvanger i.s.m. R.H. Fledderus (1955-1966) / Jan Hoogstad (2000) / Kraaijvanger Urbis (2009) De Doelen is vernoemd naar het vroegere muziekcentrum dat tijdens het bombardement van mei 1940 werd verwoest. In 2000 werden op het dak en boven de oude binnenplaats 3 2

nieuwe congres- en vergaderfaciliteiten gebouwd. In de zomer van 2009 is een ingrijpende renovatie van de Grote Zaal opgeleverd, naar ontwerp van Kraaijvanger Urbis architecten. Schouwburgplein Adriaan Geuze (1992-1997) Het Schouwburgplein, gelegen tussen de Doelen, de Rotterdamse Schouwburg en bioscoop Path, is een levendige ontmoetingsplaats omgeven met terrassen. Deze bijzondere variatie op het klassieke plein, op het dak van een parkeergarage, bestaat uit een lichte metalen constructie in combinatie met hout, rubber en beton. rotterdamSe Schouwburg W.G. Quist (1982-1988) Het strakke, vierkante gebouw wordt gekenmerkt door een plattegrond die haast symmetrisch van opzet is. Vanuit de entree onder de toneeltoren lopen statige lange trappen langs de grote zaal naar de foyer aan de achterzijde. Het laden en lossen van de Schouwburg gaat in de hoogte met een ingenieuze vrachtwagenlift. winkelcentrum de lijnbaan / lijnbaanflatS J.H. van den Broek en J.B. Bakema (1953) / Woningbouw: H.A. Maaskant, A. Krijgsman, H.D. Bakker De drukste winkelstraat van Rotterdam was de eerste autoloze winkelpromenade van Europa. Het concept van verkeersvrije voetgangersstraten met luifels om droog te kunnen winkelen kreeg overal ter wereld navolging. De woningen in het winkelgebied liggen niet boven de winkels, maar erachter in hoge flats rond groene hoven. StadhuiS Henri Evers (1912-1920) Op 15 juli 1915 legde koningin Wilhelmina de eerste steen voor het Stadhuis op de Coolsingel. Het monumentale gebouw in neorenaissancestijl is symmetrisch van opzet, opgebouwd rond een binnenhof, met de hoofdingang in het
8 7 6 5

midden. Het binnenhof, ingericht als parkje, kun je via de straat die het Stadhuis doorkruist bezoeken. poSt rotterdam G.C. Bremer (1915-1923) / Ben van Berkel UNStudio Het statige neoclassicistische gebouw met zijn imposante 22,5 meter hoge centrale hal is een van de weinige historische panden die het bombardement van 1940 heeft overleefd. Het voormalige postkantoor krijgt een nieuwe bestemming. Naast trendy winkelaanbod en horeca komt er een luxe designhotel naar ontwerp van Ben van Berkel op de bovenste verdieping. StadSkantoor Rem Koolhaas OMA Het Stadskantoor bood jarenlang onderdak aan het Stadstimmerhuis van waaruit de wederopbouw werd geregisseerd. OMA won een door de gemeente Rotterdam uitgeschreven prijsvraag voor een nieuw stadskantoor met een ontwerp dat zich kenmerkt door een wolk van woningen en kantoren die boven de grond lijkt te zweven. Aan de binnenzijde van het gebouw ontstaat zo een grote open ruimte. beurS / wtc J.F. Staal (1925-1940) / R.B. van Erk & A.H. Verbeek (1986) De beurs uit 1928 is het eerste gebouw dat na het bombardement van 1940 in originele staat werd hersteld. Het World Trade Center, een kantoortoren van twintig lagen in de vorm van een afgeplatte ellips die bovenop de beurszaal werd gebouwd, stamt uit 1986. Het WTC bleek het startpunt van een hoogbouwgolf. de bijenkorf M. Breuer, A. Elzas (1955-1957) De van origine Hongaarse architect Marcel Breuer van het fameuze Bauhaus, heeft de Bijenkorf als een vrijwel gesloten doos ontworpen. De herkenbare gevel is bekleed met zeshoekige
12 11 10 9

travertijn panelen die verwijzen naar het logo van de Bijenkorf. Onlosmakelijk onderdeel van het ontwerp is het kunstwerk van Naum Gabo aan de Coolsingel. beurStraverSe P. de Bruijn (1991-1996) / inrichting: J. Jerde De verdiepte winkelpassage, in de volksmond beter bekend als de Koopgoot, loopt dwars onder de Coolsingel door. De traverse verbindt twee belangrijke winkelstraten, de Lijnbaan en de Hoogstraat, via het ondergrondse metrostation Beursplein. De wanden met kleine winkels hebben arcades ontworpen door Jon Jerde, de Amerikaanse goeroe van het funshoppen. laurenSkerk De Grote of Sint Laurenskerk, vernoemd naar de patroonheilige van de stad, is gebouwd tussen circa 1449 en 1525. Het is het enige nog resterende laatgotische gebouw uit het van oorsprong middeleeuwse Rotterdam. De kerk raakte zwaar beschadigd tijdens het bombardement van 1940, pas in 1968 konden er weer bezoekers ontvangen worden. markthal MVRDV & INBO (2009-2014) De overdekte Markthal aan de Binnenrotte zal een permanente markt huisvesten. Aan de straat en in de 39 meter hoge hal komen marktkramen, winkels, horeca en parkeerruimte. De spectaculaire overkapping, bestaande uit een boog van 228 appartementen en maisonnettes die neerkijken op de kramen, is uniek in de wereld. centrale bibliotheek J. Boot (Van den Broek en Bakema, 1983) De grootste openbare bibliotheek van Nederland heeft de vorm van een kubus waarvan n hoek diagonaal is afgesneden. Onder de zogenaamde glazen waterval verbinden roltrappen de zes in oppervlakte afnemende verdiepingen.
16 15 14 13

De opvallende gele ventilatiebuizen aan de buitenzijde doen denken aan het Centre Pompidou in Parijs. kubuSwoningen P. Blom (1978-1984) Architect Piet Blom kreeg de opdracht om op bijzondere wijze een brug te bouwen over de drukke verkeersader tussen Blaak en de Oude Haven. Elke kubuswoning van het Blaakse Bos bestaat uit drie verdiepingen, met in de paal het trappenhuis. De Kijk-kubus laat als volledig ingerichte modelwoning zien hoe het is om te wonen tussen scheve muren. witte huiS W. Molenbroek (1897-1898) Het 45 meter hoge, elf verdiepingen tellende kantoorgebouw was de eerste wolkenkrabber van Europa. In plaats van de toen moderne staalconstructie koos de architect voor dikke dragende wanden van baksteen. De gevel is van wit geglazuurde baksteen met mozaeken en beelden in art nouveau-stijl. de brug JHK Architecten (2000-2005) Aan de overzijde van de Maas zie je het vierverdiepingen tellende hoofdkantoor van Unilever Bestfoods Nederland. Het transparante bruggebouw is 133 meter lang en zweeft 25 meter boven het oude fabriekscomplex van Blue Band. De complete staalconstructie is naast de locatie in elkaar gezet en daarna op zijn definitieve plek gerold.
20 red apple Kees Christiaanse (20062009) Woongebouw The Red Apple, een knipoog naar The Big Apple, ontleent zijn naam aan de kleur en verwijst naar de oude appelmarkt die hier gevestigd was. De herkenbare felrode gevellijnen van de 124 meter hoge toren worden naar boven toe smaller en benadrukken de slanke vorm van het gebouw. 19 18 17
2 3 1 8 10 4 7 9 14 16 15 13 39 38 23 22 18

40 5 12 6

11

Rondje Rotterdam Trein Tram

Metro Watertaxi Toiletten

17

Rotterdam.info & VVV Rotterdam Info Caf Bij locaties met dit icoon krijg je 25% korting of meer met de Rotterdam Welcome Card 2011 inclusief 1, 2 of 3 dagen OV. Deze gebouwen zijn in ontwikkeling of in aanbouw. Zie www.rotterdam.nl/binnenstad voor de laatste plannen en projecten. Restaurant- en eettips.

21 37

20

35 34 36 32 24 19

RotteRdam app
Met de gratis Rotterdam-app heb je Rotterdam altijd bij de hand.

33 31 30

In de mobiele stadsgids vind je tips over de leukste locaties, van restaurants tot musea en architectuur. Inclusief een handige stadsplattegrond en een real-time agenda van festivals en evenementen.
* sms Rotterdam naar 5040 of download de App via de App Store, iTunes of Android Market

29

25

27

26

28

ONTDEK NU HET NAi

maritiem muSeum W.G. Quist (1981-1986) Het oudste scheepvaartmuseum van Nederland is gezichtsbepalend voor de kruising van de boulevards Coosingel en West-Blaak. De hoofdvorm bestaat uit een vierkant blok dat diagonaal gehalveerd is met de schuine kant naar de Leuvehaven gericht. De entreehal heeft onlangs een complete metamorfose ondergaan naar het idee van interieurarchitect Ramin Visch. SchielandShuiS J. Lois i.s.m. P. Post (1662-1665) Het Schielandshuis, gebouwd in de stijl van het Hollands classicisme met barokke details, is een van de oudste gebouwen van Rotterdam. Het is vernoemd naar het Hoogheemraadschap van Schieland dat in 1665 het pand betrok. In 1864 is het gebouw door brand verwoest. Hoewel snel herbouwd, is het niet in originele staat teruggebracht. Het Schielandshuis is grondig gerestaureerd tussen 1981-1985 en huisvest nu Museum Rotterdam.
23 rotterdam.info Ht centrale informatiepunt van en over Rotterdam. Hier kun je terecht voor informatie en tips over Rotterdam, varirend van attracties en uitgaan tot architectuur en wonen. Een ruime sortering folders en thematische inrichting maken je snel wegwijs. Wisselende exposities en een grote binnenstadsmaquette houden je op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in de stad. Bovendien is het een vertrekpunt voor diverse excursies. 22

21

twee conferentiezalen. In 2010 is gestart met en grote verbouwing ten behoeve van een luxe vijfsterrenhotel met congresfaciliteiten. eraSmuSbrug Van Berkel & Bos (1990-1996) De 808 meter lange Erasmusbrug, een icoon van de stad, is naast de Willemsbrug de tweede brug over de Maas in het centrum van Rotterdam. Dankzij de 139 meter hoge geknikte stalen pylon kreeg de brug al snel de bijnaam de Zwaan. De inrichting van de noordoever met een parkeergarage, Spido en restaurant is ook ontworpen door UN Studio. de rotterdam Rem Koolhaas (2009-2013) De Rotterdam, momenteel in aanbouw, is een multifunctioneel en duurzaam gebouw. Het bestaat uit drie dicht naast elkaar geplaatste torens van bijna 150 meter hoog waarvan de bovenste helft verschoven is ten opzichte van de onderste. De drie verbonden torens vormen een verticale stad met luxe appartementen, een viersterren hotel, kantoren, winkels, horeca, fitness, parkeren en culturele functies.
kop van zuid Het is de moeite waard om op dit punt van de wandeling af te wijken en via de Erasmusbrug de Kop van Zuid op te lopen. Begin jaren 90 ontwikkelden Riek Bakker en Teun Koolhaas een masterplan voor de in onbruik geraakte haventerreinen rond de Entrepothaven, Spoorweghaven, Rijnhaven en Wilhelminapier. Waar vroeger havenarbeiders zwoegden en landverhuizers afscheid namen van hun vaderland, vind je nu een modern uitgaansgebied met theater, cafs en restaurants. In 1993 opende Hotel New York, gevestigd in het voormalige directiegebouw van de Holland-Amerika lijn op de Wilhelminakade, haar deuren. Naast historische gebouwen als Las Palmas (nu het Nederlands Fotomuseum), het Entrepotgebouw en de Cruise Terminal, vind je hier imposante nieuwbouw. Blikvangers op de pier zijn het World Port Center van de beroemde architect Sir Norman Foster, het Montevideo van architect Francine Houben, het nieuwe Luxor Theater en de Maastoren, met zijn 165 meter het hoogste gebouw van Nederland. De 158 meter hoge woontoren New Orleans van de Portugese architect lvaro Siza huisvest op de begane grond het muziek- en filmhuis LantarenVenster. Nog iets verder naar het zuiden ligt ss Rotterdam, het beroemde stoomschip dat na jaren
26 25

trouwe dienst voorgoed terug is in haar thuisstad. Wil je de wandeling op een originele manier vervolgen, stap dan in een van de watertaxis bij Hotel New York, die je naar de Veerhaven brengt.

gevoerd. De diverse onderdelen lijken luchtig op elkaar gestapeld, waarbij verschillende contrasterende materialen zijn gebruikt: duur en goedkoop, verfijnd en alledaags. natuurhiStoriSch muSeum J.F. Metzelaar (1850) / E. van Egeraat (1995) Op dit voormalige Land van Hoboken bewoonde de gelijknamige familie sinds 1856 de villa Dijkzigt. Na een grondige restauratie trok het Natuurhistorisch Museum in 1987 in het neoclassicistische rijksmonument. In 1995 werd de villa uitgebreid met een modern glazen paviljoen met een expositieruimte en bibliotheek naar ontwerp van Erick van Egeraat. muSeumpark + parkeergarage Rem Koolhaas, Yves Brunier (19881993, 2011) / Paul de Ruiter (2005-2010) Het Museumpark is onderverdeeld in vier zones: een bestrate zone, een romantische zone met bomen en een wandelbrug, een geasfalteerde stadszone voor evenementen en een strakke boomgaard. De parkeergarage naar ontwerp van Paul de Ruiter is door het gebruik van vides en veel glas licht, ruim en transparant. Het waterreservoir voorkomt bij overmatige regenval wateroverlast in het centrum. eraSmuS mc Medische Faculteit: A. Hagoort, G. Martens, J. Prouv (1965-1968) / nieuwbouw: EGM Architecten (2009-2017) Het complex wordt gedomineerd door het 117 meter hoge laboratoriumgebouw dat door vergaande standaardisering en prefabricage in recordtijd kon worden gebouwd. Tussen 2005 en 2018 wordt het complex rond het sterk verouderde ziekenhuis Dijkzigt getransformeerd tot een grotendeels nieuw gebouwd Erasmus Medisch Centrum (Erasmus MC) met een oppervlakte van ruim 300.000 vierkante meter. nederlandS architectuurinStituut Jo Coenen (1993, 2011) De hoofdfuncties van het NAi zijn ondergebracht in afzonderlijke gebouwdelen. Elk gebouwdeel heeft een eigen architec34 33 32 31

parklaanflat W. van Tijen (1931-1933) Architect Van Tijen realiseerde het eerste hoge woongebouw van Rotterdam voor eigen risico. Het gebouw was indertijd een bouwtechnisch experiment. Het staalskelet garandeerde een flexibele plattegrond voor de luxe appartementen, die elk een volledige verdieping beslaan. Van Tijen woonde zelf enige tijd in het dakappartement, waar een ruim dakterras uitzicht biedt over de Maas. euromaSt H.A. Maaskant (1958-1960) De Euromast is ontworpen ter gelegenheid van de Floriade in 1960, waarbij het betonnen skelet in slechts 23 dagen werd gebouwd. De 104 meter hoge toren was destijds de hoogste van Nederland. Tien jaar later kwam de smalle toren erbij. Met de Euroscoop vlieg je naar het puntje van de Euromast, op 185 meter. weStelijk handelSterrein T.L. Kanters (1894) / renovatie: H. Klunder, J. van der Weerd (2001) Achter de statige gevels van het Scheepvaartkwartier ligt het Westelijk Handelsterrein, een eind negentiendeeeuws rijksmonument van 36 pakhuizen verdeeld over twee verdiepingen. Bij de verbouwing tot uitgaanscentrum is veel aandacht besteedt aan karakteristieke elementen als de zware houten schuifdeuren, de balkenplafonds en de klinkerbestrating. Ook de grasdaken zijn behouden. kunSthal Rem Koolhaas, F. Hoshino (1989-1992) De Kunsthal, een grote expositieruimte voor wisselende tentoonstellingen, is een kunstwerk op zich. Het gebouw is opgebouwd rond een spiraalsgewijs stelsel van hellingbanen. Het auditorium is zelfs als n grote hellingbaan uit30 29 28

27

tonische karakteristiek en een eigen relatie met de omgeving: het banaanvormige archief, de rechthoekige gesloten tentoonstellingsruimte en een hoog glazen middeldeel met kantoorruimte, de bibliotheek en centrale entreehal. In juli 2011 is het NAi heropent na een grote verbouwing.
35 huiS Sonneveld J.A. Brinkman en L.C. van der Vlugt (1932-1933) Huis Sonneveld is een van de best bewaarde woonhuizen in de stijl van het Nieuwe Bouwen. De typische uitgangspunten licht, lucht en ruimte, mogelijk door de toepassing van nieuwe materialen en een staalskelet, werden vertaald naar zeer ruime woonvertrekken met grote strookvensters en een dakterras. Het is als museumwoning van het NAi toegankelijk voor publiek. 36 muSeum boijmanS van beuningen A. van der Steur (1928-1935) / A. Bodon (1963-1972) / Daem & Robbrecht (20002003) Het ontwerp is genspireerd op Scandinavische architectuur en heeft een traditionele opzet met materialen als baksteen en koperen daklijsten. In 1972 werd een tentoonstellingsruimte toegevoegd en in 1991 een paviljoen naar ontwerp van architect Henket. Aan de tuinkant werd het museum in 2003 verder uitgebreid met een U-vormige vleugel die rondom de tentoonstellingsruimte werd gebouwd.

weSterSingel W.N. Rose, J.D. Zocher (1859) / Maarten Struijs (2000) In 1859 werd de Westersingel aangelegd als onderdeel van een waterproject om de waterhuishouding en daarmee de hygine in de oude stad te verbeteren. Over het in 2000 heringerichte gedeelte loopt de beeldenroute met werk van grote beeldhouwers als Rodin, Carel Visser en Joel Shapiro.
39 de unie Carel Weeber naar J.J.P. Oud (1925) Caf-restaurant De Unie heeft een opvallende gevel met De Stijl-kleuren, waarbij opschriften en lichtreclames in de compositie zijn meegenomen. Het originele gebouw aan de Coolsingel van J.J.P. Oud werd tijdens het bombardement van 1940 verwoest. In 1986 werd de gevel gereconstrueerd door Carel Weeber op een nieuwe, vergelijkbare locatie tussen negentiende-eeuwse panden. 40 de calypSo Alsop Architects (2009-2012) Op de plek waar het Hotel Holiday Inn, de Pauluskerk en de voormalige bioscoop Calypso gelegen waren, herrijst De Calypso. Het opvallende en kleurrijke gebouw dat door zijn vormgeving en overhellende gevelvlakken in beweging lijkt, bevat 407 appartementen, kantoor- en winkelruimte en 500 parkeerplaatsen. In het gebouw zal ook de nieuwe Pauluskerk een plek krijgen.

38

circa

SCHATKAMER BEWONDER TOPSTUKKEN VAN O.A. BERLAGE, RIETVELD EN KOOLHAAS UIT DE COLLECTIE VAN HET NAi STAD VAN NEDERLAND VOEL WAT DE STAD MET JE DOET MUSEUMWONING SONNEVELD ERVAAR HOE HET WAS OM IN 1933 IN EEN HYPERMODERNE VILLA TE WONEN

UAR DOWNLOAD NU DE GRATIS APPLICATIE UAR OP UW SMARTPHONE EN BEKIJK GEBOUWEN DIE IN AANBOUW ZIJN, AFGEBROKEN ZIJN OF ER HADDEN KUNNEN STAAN DRIEDIMENSIONAAL OP UW SCHERM. U KUNT OOK ZELF GEBOUWEN UPLOADEN. WWW.NAi.NL/UAR NAi CAF U BENT OOK VAN HARTE WELKOM IN HET NAi CAF MET PRACHTIG TERRAS AAN HET WATER EN DE LEKKERSTE KOFFIE!

architectuur wandelroute
rondje rotterdam

uur

Voor meer informatie over Rotterdam: RotteRdam.info Coolsingel 195-197 3012 AG Rotterdam t 010 271 01 20 / Rotterdam Info Caf Stationsplein 45 3013 AK Rotterdam
www.RotteRdam.info

NEDERLANDS ARCHITECTUURINSTITUUT - MUSEUMPARK 25, ROTTERDAM WWW.NAi.NL

inntel hotelS rotterdam centre Tuns + Horsting (1986) / MAS (2006) In 1989 werd een langgerekt verzamelgebouw, voorzien van een hotel met zwembad in een uitkraging boven de entree, een bioscoop en expositieruimte, opgeleverd. MAS architectuur, de voortzetting van Tuns + Horsting ontwierp een uitbreiding van 15 verdiepingen met hotelkamers en

24

Skatepark weStblaak dS+V i.s.m. J. Glissenaar, J. Hoorn (2000) Het skatepark beslaat de gehele middenberm van de Westblaak. Oversteekplaatsen verdelen het skatepark in drie zones: een ringbaan om rond te rijden, een zone met 11 roestvrij stalen obstakels bedoelt voor stuntskaten en een groene oase om te pauzeren. Kunstenaarsgroep 75b ontwierp de asfaltcoating waarbij de kleurvlakken corresponderen met de ligging van de obstakels.

37

info@RotteRdam.info

Rondje Rotterdam is een uitgave van Rotterdam marketing Fotografie: Tot en met ontwerpen, Marc Heeman, Beelden van Enith, Claire Droppert, Ossip van Duivenbode, Renee Willeman e.a. Tekst: Tot en met ontwerpen, WLC, JMP Translations Vormgeving: Tot en met ontwerpen Druk: Drukkerij Atlas

Rotterdam heeft, op slechts een paar vierkante kilometer, veel te bieden voor liefhebbers van architectuur. De skyline van Rotterdam groeit en verandert met de dag want hier wordt met lef (op)nieuw gebouwd! Deze wandeling neemt je mee naar bijzondere gebouwen en gebieden in het centrum die een bezoek waard zijn. Ontdek architectuurstad Rotterdam en volg de zwarte voetgangersbordjes met daarop Rondje Rotterdam, of vind je eigen route met de plattegrond. veel plezier tijdenS je ontdekkingStocht door rotterdam.
Volg de borden met