LK YARDIM

Dr. Serkan KALINOMUZ Bozdoan Salk Grup Bakan

LK YARDIMIN TANIMI

Aniden hastalanan ya da kazaya urayan kimselere,tbbi tedavisi yaplana kadar olay yerinde ve annda orada bulunan uzman yada uzman olmayan kiilerce yaplan hayat kurtarmaya ynelik geici mdahaledir.

lk yardm vatandalk grevidir.

LK YARDIM

lkyardm: Olay yerinde yaplr. Olay yerinde bulunanlarca yaplr. Olay yerinde bulunan ara ve gerelerle yaplr.

lk yardmcnn zellikleri

Sakin olma abuk karar verebilme Kendine gvenebilme ki elini de ayn ustalkla kullanabilme nsan vcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olma

LKYARDIMIN AMALARI

lkyardmn temel amac yaam tehdit eden esas nedenleri ortadan kaldrmaktr. Zaman ok nemlidir,zellikle yaralanmal trafik kazalarnda lmlerin %10 unun ilk 5 dakikada, %50'sinin ise ilk 30 dakikada meydana geldii deiik almalarla saptanmtr. Bundan anlalaca gibi geen her zaman dilimi lm orann artrmaktadr. Bu nedenle en etkili yardm ilk 30 dakikada yaplmaldr. Beyin dokusunun da oksijensizlie azami 4 - 6 dakika dayanabilecei dnldnde bu srenin nemi tartlmazdr.

LK YARDIM UYGULAMASINDA NCELKLER

6 T KURALI 1.TEDBR (Olay yeri emniyetini alma) 2.TANI 3.TEDAV 4.TELEKOMNKASYON (Haberleme) 5.TRAJ (Ayrma) 6.TRANSPORT (Tama)

TRAJ

TRAJ
Franszca sraya koyma seme anlamnda

lk kez Fransz yn tccarlar kullanm

Napolyonun ef

cerrah LARREY tarafndan sava alanndaki yarallar snflara ayrmak iin kullanlm

Triaj Faktrleri
1.
2. 3.

Yaralanmann arl Tbbi kontrol Zaman ve uygun hastane

Yaralanmann Arlnn deerlendirilmesi
Yralanmann mekanizmas

Anormal fizyolojik bulgular

Belirgin Anotomik yaralanma

Bir saat ierisinde lmesi ok muhtemel olan yarallar Bu gruptakiler uygun tedavi edildiklerinde yaama ansna sahiptirler Henz lmemi ancak yaama olaslklar ok azalmtr. Kaynaklar yeterli dzeye gelmedike ncelikli mdahale yaplmaz. Kaynaklar yeterli ise Krmz kabul edilir.Yetersiz ise siyah kabul edilir 1-12 saat iinde mdahale edilmezse lme olasl bulunan ve sekel ile iyileen grup .Acil deil, ncelikli deerlendirilir Tedavi edilmezlerse lmezler. Yaralanmalar sekelsiz iyileir

ller iin kullanlr. Kaynaklar yetersiz ise maviler siyah kabul edilir

LK YARDIM NASIL YAPILIR

grlr -Olay ve olay yerini deerlendiriniz -Sizin ve yarallar iin gvenlii salaynz (konta kapatnz, olas ise yaraly olay yerinden uzaklatrnz, yanc, patlayc maddelere kar nlem alnz) -Yardm arnz tlf: 112 -Bilin kontrol yapnz -Yaralnn hava yolunu gvence altna alnz -Ani hareketlerden kannz -Yaralnn boynunu koruyunuz, bunun iin boyunluk, elbise, havlu vb. kullanlabilir -Solunumunu gvence altna alnz -Kanama varsa zerine tampon yapnz -Tama ilemine balaynz (en az iki kii), yaraly fazla hareket ettirmeyiniz -Bulunduu yer gvenli ise dokunmaynz -Aracn iinde skan yaralya dokunmaynz -lk yardm ve kurtarma eitiminiz varsa uygulaynz -Eitiminiz yoksa dokunmaynz, lm veya sakatlk yapabilirsiniz -Ambulans bekleyiniz

Trafik Kazalarnda lk Yardm%50si ilk 30 dakikada -Trafik kazas sonucu lmlerin %5i ilk 5,

1 TEDBR
Hasta ve yarallarla ilk olarak karlaan bir insann nce vakay deerlendirip, hayat tehdit eden durumlara kar ilkyardm olarak, neler yaplmas gerektii konusunda hzl bir ekilde karara varmas gerekir.

- Kaza yerine ulaan ilk kii tarafndan uygulanr - Kendisini ve kazazedenin hayatn tehlikeye atmamas - Yangna maruz kalan kii temiz havaya karlmal - Aralar yolun sana park edilmeli - Reflektrler 150 m den grlecek ekilde ne ve arkaya konmal - Yolun ortasnda yatan hastalar tekniine uygun ekilde kaldrlmal

2 - Hasta ve yaral tama

DKKAT ZORUNLU HALLERDE

Yaralnn Kaza ortamndan karlmas Trafik kazalar Gaz zehirlenmeleri Yaralnn kaza ortamndan doru ekilde kurtarlmas

Yaralnn kaza ortamndan karlmas

Bir yaral aratan ideal olarak en az kii ile ba, boyun ve gvde ekseni korunarak karlr. Oturur pozisyondaki yarallarda, tekniine uygun yaplrsa, tek kii ile de ideale yakn karlabilir. oka yaplan kucaklama hareketi sakncaldr. Ara yan yatmsa ya da dengesi iyi deilse, aracn gvenlii salandktan sonra yarallar aratan karlr.

Tama teknikleri

Tama teknikleri

3 - YARALIYA VERLECEK POZSYONLAR

a)Kafa yaralanmalarnda:Hasta yar oturur duruma getirilir. ahsn hangi kulandan kan geliyorsa, o taraf altta kalacak ekilde yan yatrlr. Hastann burnu kanyorsa hasta oturtulur, ba hafif ne doru eilir.

YARALIYA VERLECEK POZSYONLAR

b)Gs yaralanmalarnda:Hasta yar oturur veya oturur duruma getirilir. Yaral taraf zerine hafife yatrlr.Elbiseleri gevetilir.

3 - YARALIYA VERLECEK POZSYONLAR

c)Karn yaralanmalarnda:Hastaya verilecek pozisyon yarann ynne gre deiir, Boyuna yaralanmalarda hasta srtst yatrlr, ayaklar uzatlr. Enine yaralanmalarda srtst yatrlr, dizler karna doru ekilir.

YARALIYA VERLECEK POZSYONLAR

d)Omurga, kala ve bacaktaki krklarda:Hasta

srtst yatrlr.

YARALIYA VERLECEK POZSYONLAR

e)ok durumunda: Hasta ok pozisyonuna alnr.

YARALIYA VERLECEK POZSYONLAR

f)Komadaki hastalar, kusan hastalar, solunum yolu ile zehirlenenler, solunum zorluu olanlar: Aadaki Sabit
Yan Yat Pozisyonu'na alnr.

4 KAZAYI HABER VERME

Kaza yerinde yalnz isek, ilkyardm yapldktan sonra kaza haber verilir, bizden bakalar da varsa biz ilkyardm yaparken onlar kazay haber vermek zere aadaki telefonlar arayabilirler; Bu numaralar aranp nce kaza yeri tarif edilir, sonra yaral says ve durumlar ksa ve net olarak sylenir.

KAZAYI HABER VERME

Yardm arsnda bilgiler ksa net ve anlalr olmaldr

Olay yeri (yer ad, numaras, cadde ismi, ve kolay tarifi verilmelidir) Arama yaplan telefon numaras Olayn ne olduu (kalp krizi, koma, trafik kazas) Yardma ihtiyac olan kii says Hasta durumu Hastaya hangi yardm uyguladnz (KPR veya defibrilasyon) Dier bilgiler Aranan Telefon kapatlr, megul edilmez

ABC

lkyardmda ncelikle, hayati nem tayan, ilkyardmn ABC' si olarak adlandrabileceimiz: Airway (Hava yolu) Breathing (Solunum) Circulation (Dolam) zerine odaklanmaldr. Bunun yan sra: Kanamann kontrol edilmesi ve Krk tespiti (Atelleme) salanmaldr.

ABCD-E

A- ARWAY/C- CERVKAL CALLOR: HAVAYOLU /BOYUNLUK KONTROL VE DESTE BBREATHNG SOLUNUM KONTROL CCRCULATON : DOLAIM KONTROL D- DEFBRLATON/DSABLTY : DEFBRLASYON EEXPOSURE/ENVROMENTAL : SOYMAEVRESEL KORUMA . Alan gvenlii uygunsuzsa bazen (E) hepsinden nce gelmektedir.

A(Airway) HAVA YOLU

A(Airway) HAVA YOLU

Nedenleri:
* Yiyecekler(Hava yolu tkanklklar, genellikle yemek yeme srasnda grlr) * Takma diler * Yabanc cisim (Oyuncaklar, kk cisimler vb.)

A(Airway) HAVA YOLU

BEBEKTE MDAHALE Yaral bebekse yz aa gelecek, karn kolumuzun stne denk gelecek ekilde kolumuza yatrlr ve srtna vurulur

A(Airway) HAVA YOLU

Bykte Mdahale Yaral erikin ise yzst ba biraz aada olacak ekilde yatrlr, krek kemiklerinin arasna yumrukla vurulur Yada HEMLCH MANEVRASI yaplr

A(Airway) HAVA YOLU

BELRT VE BULGULAR
1-Ksmi tkanmada: Eer hava geii iyi ise kiinin bilinci yerindedir. Gl bir ekilde ksrr, rr, nefes almada zorluu vardr. Konuabilir veya ses karabilir. Eer hava geii yetersiz ise,zayf bir ekilde ksrr, grltl nefes alr,iddetli bir solunum sknts mevcuttur.

SOLUNUM
BAK DNLE HSSET Deerlendirme 10 saniyeyi Gememelidir

Bilinci olmayan, ancak Solunumu ve Dolam var olan bir hastada yaplmas gereken hastay RECOVERY pozisyonuna (toparlanma pozisyonu) aldktan sonra yardm armaktr.

RECOVERY-2

RECOVERY-3

RECOVERY

Serbest drenaj salar, yeni injury yaratmaz, havayolu iyi gzlenir, stabil pozisyondur, servikal hasar korur, kolay srta evrilir. (30 dak. aarsa kar pozisyon verimelidir)

BLN YOK
A-HAVA YOLUNU KONTROL ET AIK GRLYOR C-BOYNU KORU B-SOLUNUMU KONTROL ET YOK -HASTA POZSYONUNU SALA SUPN (SIRT ST) POZSYONU -KURTARICI POZSYONU AL (HASTANIN BR YANINA GE)

BLN KONTROL

BLN

Bilinci olmayan, solunumu olmayan hastann hayat tehlikede demektir. Hemen hastay dz bir zemine KPR uygulamas iin en uygun pozisyona (srt st pozisyonu) getirerek hastann uygun bir yanna (kurtarc pozisyonu) geilmelidir. Solunumu olmayan bilinsiz hastada solunumu engellleyen en nemli neden hava yolu tkanmasdr. Bu hastalarda ncelikle yaplmas gereken hava yolu aklnn salanmasdr.

HAVA YOLU KONTROL

Bilinci kapal bir hastada hava yolunu tkayan en nemli neden kas tonusu azalmas sonucu dilin arkaya kamasdr. Bunun akln salamak iin aadaki hava yolu ama manevralar yaplabilir.

(ba geriye it-eneyi kaldr)

(ba geriye it-eneyi kaldr)

B(Breathing)

-SOLUNUM KONTROL - BAK - DNLE - HSSET -SOLUNUM YOK -LK KURTARICI SOLUNUM 2 DERN

Solunum yoksa hastaya ilk kurtarc solunum olan, iki solunum verilir. Vereceimiz nefesin etkili olabilmesi iin toraksn yeteri kadar imesi gerekir.

Kurtarc solunum
. Kurtarc solunum azdan aza (burun ba ve iaret parmayla kapatlr), azdan buruna (az dier elle kapatlr), az- maske, az-yz kalkan balon-valv-maske (ambu) ile yaplabilir. nspirasyon sresi (verilen nefes) en az 2 saniye srmelidir Kurtarc soluk sonrasnda az iinde yabanc cisim aranmal ve grlyorsa karlmaldr.

AIZDAN - AIZA

AIZ - MASKE

DOLAIM

BLN YOK A-HAVA YOLU AILDI B-SOLUNUM LK KURTARICI SOLUNUM VERLD C- DOLAIMI KONTROL ET YOK

DOLAIM

Dolamn kontrol byklerde ve ocuklarda Karotis Nabzndan (ah damarndan), Bir ya alt hastalarda ise boyun ksal nedeniyle femoral (bacak) ya da brakial (kol) arterden yaplr. Karotis nabz iin elin 1. ve 2. parmak pulpalaryla nce grtlak knts palpe edilir, sonra parmaklar laterale trakea ve SKM (uzun boyun kas) kas arasnda kaydrlr. SKM kas snrnda medialde parmak ularnda karotis pulsasyonu hissedilir

DOLAIM

Karotis nabznn 5-10 saniye palpe edilmesi yeterlidir, daha uzun ve iki tarafl baklmas nerilmez. Spesifite (nabz olmadn doru saptayabilme) %90, Sensitivite (nabz varln doru saptayabilme) yalnzca %55tir. Bu nedenle, kurtarclar gs kompresyonu ihtiyacn saptama ve defibrilasyon kullanm iin nabz kontrolune gvenmemelidirler. Son yaynlarda kurtarclarn nabz kontrolu yapmamalar ve CPR srasnda nabz kontrolu dnmemeleri onerilmistir. Bunun yerine, kurtarclarn normal solunum, ksrk, hareket ve kurtarc solua cevap gibi
dolam bulgularn kontrol etmeleri istenmektedir.

DOLAIM KONTROL NABIZ YOK

Bilinci, solunumu olmayan hastada nabz yoksa kalp masajna geilir. Gs masaj sternum alt yarsna seri, ritmik basn uygulanmasdr. Bu masaj direk kalbe basn veya intratorasik basn artyla kan akmn salar. Uygun yaplan kurtarc soluk, gs kompresyonuyla akcierlere kan beyin ve dier vital organlara yeterli oksijeni salayacaktr.

KALP MASAJI

KALP MASAJI

Beyin kan akm ve kompresyonlarn etkinlii iin gs kompresyonu srasnda hasta sert bir yzeyde ve srt st pozisyonda olmaldr. Ba kalbin yukarsnda olduunda, beyne kan akm azalacaktr. Hasta yatandan kaldrlamazsa, srta sert bir tahta yerletirilebilir.

KPR

Sternumun (iman tahtasnn) alt 1/3 (ksifoid) palpe edilir, iki parmak yukarsna bir elin arka ayas yerletirilir, dier el bunun zerine konarak kavranr. Parmaklar ak veya kenetlenmi olabilir ama gse dememelidir. Dirsekler dik olarak tutularak sternumu 4-5 cm ileri ktrecek ekilde kompresyon yaplr. Kompresyon-Dekompresyon uyumu salanmal, yeterli dekompresyona izin verilmelidir.Tek ve ift kii ile yaplan kardiyak masajda da ncelikli olarak 2 kurtarc solunum sonrasnda da 30 masaj sonras 2 solunum(1 Siklus) yaplr. Bylece bir siklus tamamlanr. Her solunumda toraks kontrol yaplmaldr. Her drt siklusta bir ise nabz kontrol yaplmaldr. Bylece dakikada 100 kalp masaj ve dakikada 10-12 solunum yaplr. Nabz ve spontan solunum gelince KPRa bir siklus(2 dakika)daha devam edilmelidir. Uygun deerlendirme yaplana kadar ve emin olunmadan KPRa balanmamaldr.

KPR

Kardiak arrest srasnda, ardk uygulanan kompresyonlarla koroner perfuzyon basnc yava yava artar. Bu basn 30 kesintisiz kompresyondan sonra ok yksektir. Bu nedenle, ventilasyon iin her duraklamadan sonra, beyin ve koroner perfuzyonun nceki dzeylere gelmesi iin eitli kompresyonlar uygulanmaldr. Bu sebeple, 30:2 masaj/solunum oran tek ve ift kurtarc durumunda nerilmitir. Hava yolu gvenlii trakeal tple salandktan sonra, kompresyonlar devam edebilir ve ventilasyonlar 5:1 kompresyon/ventilasyon oranyla asenkron olabilir

KPR

Optimal sternal kompresyon genellikle karotis ve femoral nabz oluturacak kompresyon gc olarak saptanr. Ancak bu durum iki kurtarc gerektirir. Kompresyon dalgalar etkin kan akm yokluunda palpe edilebildiinden, optimal veya yeterli kan akm varl iin KPR srasnda nabz saptanmas gereklilii yoktur. Yeterli kompresyonun retildii en iyi metod, her kompresyonla sternumun 1.5-2 inches (4-5 cm) deprese edilmesidir

KPR

Etkin serebral ve koroner perfuzyon iin siklusun yars kompresyon, yars relaksasyon fazna ait olmaldr

KPR
Kalp masaj: > 100/dakika

Sternum kompresyonu 1.5-2 in (4-5 cm) Solunum 10-12/dakika

Masaj/solunum oranlar:
Yetikinlerde: 30/2

ocuklarda ve Bebeklerde: 30/2 (iki kurtarcl:15/2)

2. KIRIKLAR

lk yardm kaza yerinde yapnz, tamaynz.

-Krklar ayrlm bile olsa ularn birletirmeye almaynz. -Karton, tahta, gazete-dergi, gnelik gibi malzemeleri atel olarak kullanarak kr olduu ekilde tespit ediniz, ekil bozukluu olan kemikleri dzeltmeyiniz. -Kanama kontrol yapnz. -Yardm arnz.

3. Omurga Krklar:

-Hastann sakat kalmasna neden olan krklardr

-Hastann hareket etmemesini salaynz -Boynu koruyunuz (boyunluk, havlu vs) -Yardm arnz

4. BURKULMALAR

-Krk olabileceini dnerek zerine basmaynz

-imeye balayan blgenin zerine buz torbas koyunuz -Yksekte tutunuz -Hastaneye bavurunuz

KANAMALAR
Kapiller Kanama:Sznt eklindedir. Toplardamar Kanamalar:Koyu renkli kanama Atardamar Kanamas:Fkrr tarzdadr.

5. YARALAR

-Yara zerindeki kirli yabanc cisimleri temizleyiniz -Eer derine batmsa karmaya almaynz -zerini temiz bir bezle kapatnz -Kanama varsa hafif basnla tampon yapp zerini skca sarnz -Kirli ve byk yaralar Tetanoz proflaksisi ynnden deerlendiriniz -Hastaneye bavurunuz

6. YANIKLAR

-Kendinizi ve yaraly yangn yerinden, kaynandan uzaklatrnz. -Kendinizin ve yaralnn solunum yolunu (az-burun-boaz) koruyunuz. Az-boaz evresi yanklarnda deme bal havayolu tkanmas olabileceini dnnz, -Unutmaynz!!! lmlerin ou bu nedenle olmaktadr. -Rahat nefes almasn salaynz. -zerindeki giysileri, taklar kartnz, yapan giysileri kartmaya almaynz. -Hastann s kaybn nlemek iin temiz rtler rtnz. -Kimyasal bir madde olaslna kar kendinizi koruyunuz. -Yana maruz kalm vcut yzeyini musluk suyuna, ya da souk suya batrnz. -Losyon, kolonya, macun, yourt vs srmeyiniz. -Oluan ii su dolu kabarcklar (blleri) patlatmaynz. -Temiz bir rt ile kapatnz -Yardm arnz.

7. KANAMALAR

-Ama kan kaybn nlemek olmaldr. -Kanayan yere mmkn olduunca temiz bir bez, mendil koyup bastrnz ve bunun zerinden bir sarg bezi, elbise paras vs ile sk sarg yapnz -Bacak, kol kanamalarnda ise organ mmknse kalp dzeyinden yksekte tutunuz -Kanayan yara zerindeki phtlar kaldrmaynz, yabanc cisimleri ve kemik paralarn kartmaynz. -Yardm arnz.

8. GZDE YABANCI CSM

-Gz bol temiz suyla iyice ykaynz -El ya da baka bir ey dokundurmaynz -Temiz bir bezle kapatnz -Hastaneye bavurunuz

9.KULAKTA YABANCI CSM

Kaan cisim nce belirlenmeli Kulak kepesi byklerde yukar ocuklarda aaya ekilmelidir. Kulaa k kayna ile baklmaldr. Kulakta bcek vs varsa kulaa gliserin zeytin ya ve alkol gibi maddeler dklerek bcek ldrlr. Tbbi aamada lavaj yaptrlr.

12. BURUN KANAMASI

-Solunum yolunu koruyunuz -Az iinde kan varsa temizlenmesini salaynz -Ba hafif ne eerek kann dar akmasn salaynz -Burun ierisine yabanc madde sokmaynz -Bir elin 1. ve 2. parmak pulpalaryla burnun sert kkrdak dokusunun bittii yerdeki yumuak burun kanatlarna 10 dakika ayn basnla bastrnz, durmazsa tekrarlaynz -Yardm iin hastaneye bavurunuz

13. Elektrik arpmas

-nce sizin ve hastann gvenlii iin elektrik kontan, sigortay kapatnz -Islak elle kabloya ya da prize dokunmaynz, slak zemine basmaynz -Emin olmadan asla hastaya dokunmaynz -Elektrii kesemediyseniz bir tahta sandalye vs ile hastann elektrikle temasn kesiniz -Dz bir zemine yatrnz -Bilincini kontrol ediniz -Hava yolunu anz (Elik eden travma olabileceini dnnz) -Yant yoksa TYD balaynz -Yardm arnz

15. BAYILMA

-Dz bir zemine yatrnz -Bilin kontrol yapnz -Hava yolunu anz, rahat nefes alamsn salaynz -Travma olabileceini dnnz -Nedenini anlamaya alnz (kalp krizi, beyin kanamas vs nedenleri dnnz) -Bacaklarn hafif ykseltiniz -Yardm arnz

6 saatten fazla sren veya gittike iddetini arttran Yemek yemeyi engelleyen 3- 4 kusma nbetinin elik ettii Hareket ile artan Karnda yaygn balayan, daha sonra zellikle sa alt karna olmak zere bir blgeye yerleen Gece uykudan uyandran Vajinal kanamann elik ettii Atele birlikte karn ars Ar ve idrar karamama veya gaz ve/veya gaita karamama Sizce basit bir karn arsndan daha farkl hissettiiniz arlar

Hangi karn ars doktora bavurmay gerektirir ?

Havale nedir?
Vcudun adale yapsnda kontrol edilemeyen kaslmalardr. Sinir merkezindeki bir tahri (irritasyon) yznden beyinde elektriksel boalmalar sonucu oluur.

Havale nedenleri nelerdir?

Beyinde yaralanma, Beyinde enfeksiyon, Baz hastalklar, Yksek ate. Nedenlerine gre havale eitleri nelerdir? Ate nedeniyle oluan havaleler, Sara krizi (epilepsi).

Ate nedeniyle oluan havale nedir?

Herhangi bir ateli hastalk sonucu vcut scaklnn 38C nin stne kmasyla oluur. Genellikle 6 ay-6 ya arasndaki ocuklarda rastlanr.

Ateli havalede ilkyardm nasl olmaldr?

ncelikle

hasta slak havlu ya da arafa

sarlr. Ate bu yntemle dmyorsa oda scaklnda bir kvete sokulur. Tbbi yardm istenir (112).

Sara krizi (epilepsi) nedir?

Kronik bir hastalktr. Doum srasnda yada daha sonra herhangi bir nedenle beyin zedelenmesi oluan kiilerde geliir. Her zaman tipik sara krizi karakterinde olmasa da baz belirtilerle tannr

Sara krizinin belirtileri nelerdir?

Hastada

nceden var olmayan koku alma, adale kaslmas gibi n haberci denilen belirtiler olur. Bazen hasta barr, iddetli ve ani bir ekilde bilincini kaybederek ylr. Youn ve genel adale kaslmas grlr. 10-20 saniye kadar nefesi kesilir.

Dokularda ve yzde morarma gzlenir.

Ardndan ksa ve genel adale kaslmas, sesli nefes alma, ar tkrk salglanmas ve altna karma grlr. Hasta dilini srabilir, Ban yere arpp yaralayabilir. Ar kontrolsz hareketler gzlenir. Son aamada hasta uyanr, akndr, nerede olduundan habersiz, uykulu bir hali vardr.

Sara krizinde ilkyardm nasl olmaldr?

Olayla

ilgili gvenlik nlemleri alnr (rnein kii yol ortasnda kriz geiriyorsa olay yerindeki trafik ak kesilmelidir). Kriz, kendi srecini tamamlamaya braklr, Hasta balanmaya allmaz, Kilitlenmi ene almaya allmaz, Yabanc herhangi bir madde kullanlmaz(kak, tahta paras gibi).

Kendisini yaralamamasna dikkat edilir,

Ban altna,yumuak bir materyal konulur,

Yaranabilecei eyler etraftan kaldrlr,

Skan giysiler gevetilir, Kusma karsnda tetikte olunmaldr, Dme sonucu yaralanma varsa ilgilenilir, Tbbi yardm istenir (112).

Kan ekeri dkl nedir?

Herhangi bir

nedenle vcutta glikoz eksildii zaman ortaya kan belirtilerdir. Kan ekeri dmesi nedenleri nelerdir? eker hastal tedavisine bal Uzun egzersizler Uzun sre a kalma Barsak ameliyat geirenlerde yemek sonras

Kan ekeri aniden dtnde hangi belirtiler grlr

Korku
Terleme Hzl nabz

Titreme
Aniden ackma Yorgunluk

Bulant
Sinirlilik

Kan ekeri dmesinde ilkyardm nasl olmaldr

Hastann ABC si deerlendirilir , Hastann bilinci yerinde ve kusmuyorsa azdan eker, ekerli iecekler verilir , 15-20 dakikada belirtiler gemiyorsa salk kuruluuna gitmesi iin yardm arlr (112), Belirtiler fazla ekerden meydana gelmi ise fazla ekerin bir zarar olmaz , Hastann bilinci yerinde deilse koma pozisyonu verilerek yardm arlr

Gste kuvvetli ar nedenleri nelerdir

Gste

kuvvetli ar nedenleri arasnda en sk kalp spazm (angina pektoris) ve kalp krizi (miyokart enfarkts) grlr. Her ikisi de kalp kasnn belli bir yerine gnderilen kann azalmas sonucu oluur.

Gste kuvvetli ar belirtileri nelerdir?

Kalp Spazm (Angina pektoris) belirtileri

Sknt veya nefes darl, Ar hissi; Genellikle gs ortasnda balar kollara, boyuna, srta ve eneye doru ilerler, Sklkla fiziksel zorlama, heyecan, znt yada fazla yemek yeme sonucu ortaya kar, ksa srelidir. stirahat ile durur, istirahat halindeyken grlmesi ciddi bir durumu gsterir

Kalp Krizi (Miyokart Enfarkts) belirtileri

Hasta

ciddi bir sknt hisseder, terleme, mide bulants, kusma vb. grlr. Ar; gs veya mide boluunun herhangi bir yerinde, sklkla kravat blgesinde grlr. Omuzlara ve sol kola yaylr. Bazen hazmszlk ve kas ars eklinde belirti verir.

Gs arsnda ilkyardm nasl olmaldr?

Hastann yaam bulgulan kontrol edilir. Hasta hemen dinlenmeye alnr ve sakinletirilir. Yan oturur pozisyon verilir. Kulland ilalar varsa almasna yardm edilir. Yardm istenerek (112) salk kuruluuna gitmesi salanr. Yol boyunca yaam bulgular izlenir.

ZEHRLENME

Zehirlenme, bir kimyasal maddenin organizmaya zarar vermesi olarak tanmlanabilir. Her tr kimyasal madde zehirlenmeye neden olabilir.

Zehir;
Vcut iin kesin olarak zararl maddeler iin kullanlan bir tanmdr. Bir maddenin zararllk derecesini belirleyen faktrler; bileiin dozu, vcuda giri yolu ve etki mekanizmasdr

Zehirlenmeleri eitli biimlerde snflandrmak mmkndr

Olu ekli bakmndan; -evresel (bitkisel, hayvansal) -Endstriyel -Ev kazalar -Mesleksel -ntihar amal -Cinayet -Sava -Kaza ile olan zehirlenmeler Kapsad kitle bakmndan; -Yaygn -Bireysel zehirlenmeler olarak snflandrlabilir. Olu sresi bakmndan; -Akut -Kronik

Zehirler organizmaya balca u yollardan ularlar

Solunum yolu ntravenz yol Oral yol Deri ve mukozalar

Tan

Anamnez evrede aratrma yapmak Sistemlerle ilgili bulgularn aratrlmas Laboratuvar incelemeleri

Toksikolojik inceleme iin rnek alma -Kan - drar -Mide ierii -Sa ve trnak rnekleri -Otopside alnan doku rnekleri Otopsi

Akut Zehirlenmelerde Yaplacak lemler

Akut zehirlenmeler doru tan, hzl giriim ve uygun tedavi ile mortalite ve morbiditesi azaltlabilen durumlardr. Ancak zehirlenmeye yol aabilen maddelerin fazlal, deiik kimyasal yapda olmalar, yetersiz anamnez, birden fazla madde ile zehirlenme olmas gibi durumlar tany ve tedaviyi gletirmektedir. Temel baz kurallara gre hareket etmek bu hastalarda hayat kurtarc olabilir. Tedavi plannda ama nce hastann sonra zehirin tedavisi olmaldr. lk hedef zehirin dokularda gerekli konsantrasyona ulamasn engellemek, zehirin vcuttan uzaklatrlmas ve semptomatik tedavidir

Zehirle temasn sonlandrlmas

nhalasyon yolu ile olan zehirlenmelerde hastann ortamdan uzaklatrlmas Deri ile olan zehirlenmelerde derinin ykanmas, elbiselerin karlmas Oral yolla olan zehirlenmeler: Hastann oral alm durdurulur. Toksik madde kusturma veya gastrik ykama ile uzaklatrlr. Barsak pasajnn hzlandrlmas amacyla laksatif verilir. Aktif kmr birok maddeyi balayarak emilimini azaltabilir

Semptomatik tedavi

Merkezi sinir sistemi: Birok ilacn hedef organlarndan birisidir. Hastada bilin ve refleks kontrol yaplmal, gerekirse antikonvlsan ve beyin demi tedavisi verilmelidir. Solunum sistemi: Baz zehirlenmeler hipoventilasyona yol aabilir. Mekanik ventilasyon destei gerekebilir. Hipotermi: Hastada hipotermi varsa mdahele edilmelidir

Kardiyovaskler sistem: V yol almal, CVP kateteri konmal ve hasta monitrize edilmelidir. Volm kayb varsa yerine koymak, aritmi ile mcadele ve kalp yetmezlii ve ok ynnden dikkatli olmak gerekir. Sv-elektrolit, asit-baz dengesi, hipoglisemi, hiperglisemi gibi metabolik bozukluklar ynnden dikkatli olunmaldr.

Antidot kullanm

Eer zehirin bilinen bir antidotu varsa kullanlmaldr

Hastann gzlenmesi

En az 48 saat gzlemde tutulmaldr. Hastaya ve etkene gre deiebilir

Organik Fosfor Zehirlenmeleri

Kolinesteraz irreversibl olarak inhibe ederler. Bulgular asetil kolin fazlal ile ilgilidir. lkemizde en fazla grlen ve en nemli zehirlenme nedenlerindendir.

Klinik Bulgular

Hipersekresyon Myozis Bradikardi Fasiklasyon Bronkospazm Kas gszl shal Koma

Mantar Zehirlenmeleri

Amanita Muskarina: Bulgular organik fosfor zehirlenmesine benzer. Genellikle lmcl deildir. Tedavide; kusturma veya gastrik lavaj ve atropine kullanlr.

Akut Zehirlenmelerde Yaplacak lemler

Zehirle temasn sonlandrlmas Semptomatik tedavi Atlmn Hzlandrlmas Antidot kullanm Hastann gzlenmesi

Amanita Muskarina: lkemizde en sk lme yol aan mantar cinsidir. lme yol aan 2 tr toksini vardr. Phallotoxin ve phalloidin. Bu toksinler mantarn yenmesinden 6-15 saat sonra karn ars, bulant, kusma ve ishale yol aarlar. Bu dnemde genellikle karacier fonksiyonlar normaldir. Gastrointestinal bulgular birka saat devam eder. Beraberinde grme halsinasyonlar olabilir. Bu dnemin ardndan 72 saat iinde ar bir karacier hasar ve bbrek yetmezlii geliir. ok ve hipoglisemi sk grlen durumdur. Bu devrede lm sktr ve nedeni fulminant karacier yetmezlii, ok ve hipoglisemidir

Karbonmonksit Zehirlenmesi

Kokusuz ve renksiz bir gazdr. Zehirlenme inhalasyon yolu ile olur. yi yanmam kmr, tp gaz, ve eksoz dumannda bulunur. ofben, katalitik, soba ve mangal zehirlenmeleri olarak karmza kmaktadr. Gazn Hemoglobine affinitesi oksijenden 200300 kat daha fazladr.

Karbonmonksit Zehirlenmesi

Bulgu ve belirtiler gaza maruz kalma sresi, ortamdaki CO ve Oksijen konsantrasyonu ile ilikilidir. Hafif olgularda karboksi Hb miktar %20 civarndadr. Hastada ba ars, kulakta nlama, bulant, kusma ve tansiyon ykselmesi grlr. Deri krmz renktedir. Ar zehirlenmelerde karboksi Hb miktar %60n zerindedir. eitli derecelerde bilin bozukluu ve koma grlebilir. Hastada metabolik asidoz vardr. EKGde iskemi bulgular olabilir. lm sktr.

Karbonmonksit Zehirlenmesi

Tedavide; hafif olgularda hastann temiz havaya karlmas yeterli olabilir. Ar olgularda %100 oksijen, mekanik ventilasyon, antikonvlsan tedavi ve beyin demi tedavisi gerekebilir.

10. SUDA BOULMA

-Sudan boulma vakalarnn karlmas srasnda da ama solunumun salanmasdr. -Tm vakalara travmann elik edebileceini de dnerek boynu koruyunuz. -Hastay dz bir zemine yatrnz -Bilincini kontrol ediniz -Bilinci kapal ise havayolunu ama manevras uygulaynz (boyna dikkat) -Az iinde amur vs yabanc cisimleri temizleyiniz -ki derin kurtarc nefes veriniz -Yant gelirse hastann rahat nefes almasn salaynz -Hastann yuttuu suyu boaltmaya almaynz, solunum yoluna karm olursunuz -Hasta kusarsa boynu koruyarak yan eviriniz -Yant yoksa Temel Yaam Destei uygulamasna balaynz -Hasta souksa stmaya alnz -Yardm arnz

KAYNAKLAR
zmir Salk Mdrl 112 ube hizmetleri Gazi Osman Paa niversitesi ilk Yardm ve Salk konulu konferans notlar l jandarma komutanl ilk yardm eitimi notlar Mutlu ner salk bilgisi ders notlar