Telekomnikasyon Kurumu

GENBANT TELSZ LETM TEKNOLOJS: WiMAX

Jale KKNSAL Telekomnikasyon Uzman Telekomnikasyon Kurumu

TELSZ LETM TEKNOLOJLER

Telekomnikasyon Kurumu

IEEE 802.20 IEEE WirelessMAN 802.16 IEEE

WWAN

3GPP

WMAN

ETSI HiperMAN

WLAN

ETSI HiperLAN

WirelessLAN 802.11 IEEE 802.15 WPAN

ETSI HiperPAN

22.09.2006

HIZ, MESAFE VE FREKANSA GRE TELSZ LETM TEKNOLOJLER Telekomnikasyon

Teknoloji Standart Kullanm Hz (Mbps) Mesafe Frekans
Kurumu

UWB WiFi WiFi WiFi WiMAX WiMAX

802.15.3a 802.11a 802.11b 802.11g 802.16d 802.16e

WPAN WLAN WLAN WLAN WMAN Mobil WMAN WWAN WWAN

110-480 Max. 54 Max. 11 Max. 54 Max. 75 (20 MHz Bant Geniliinde) Max. 30 (10 MHz Bant Geniliinde) Max. 2 (HSDPA ile Max. 10) Max. 2.4 (tipik 300600 Kbps) 348 Kbps

10 m 100 m 100 m 100 m

7.5 GHz 5 GHz 2.4 GHz 2.4 GHz

6.5-10 km <11 GHz 1.5-5 km 1.5-8 km 1.5-8 km 2-6 GHz 1800, 1900, 2100 MHz 400, 800, 900, 1700, 1800, 1900, 2100 MHz 900, 1800, 1900 MHz

WCDMA/ UMTS 3G CDMA2000 1xEV-DO EDGE

22.09.2006

3G

2.5 G

WWAN

1.5-8 km

TELSZ LETM TEKNOLOJLER

Telekomnikasyon Kurumu

IEEE 802.20

WWAN

3GPP

IEEE WirelessMAN HiperMAN IEEE 802.16

WirelessLAN 802.11 IEEE 802.15

WMAN
WLAN

ETSI
ETSI

HiperLAN

WPAN

ETSI HiperPAN

22.09.2006

TELSZ LETM TEKNOLOJLER

WORLDWIDE INTEROPERABILITY FOR MICROWAVE ACCESS Telekomnikasyon Kurumu

WiMAX

IEEE 802.20

WWAN

3GPP

IEEE WirelessMAN HiperMAN IEEE 802.16

WirelessLAN 802.11 IEEE 802.15

WMAN
WLAN

ETSI
ETSI

HiperLAN

WPAN

ETSI HiperPAN

22.09.2006

WiMAX TEKNOLOJSNN GELM

Telekomnikasyon Kurumu

IEEE 802.16 alma grubu,10-66 GHz spektrum bandnda iletmeyi dzenleyen 802.16 standardn Nisan 2002de yaymlamtr. 10-66 GHz aralnda iletim iin gr hatt (LOS) gerektiinden gr hattnda olmayan ihtiyalara cevap veren 802.16a standard ise Nisan 2003te yaymlanmtr. Bu standart 2-11 GHz aralndaki frekansta lisansl ve lisanstan muaf almay dzenlemektedir. 802.16ada olduka gelien NLOS performans sayesinde Wimax istasyonlarnn yksek yerlere kurulan kuleler yerine bina stlerine kurulabilir olmas da kabloda mmkn olmayan esneklii salamaktadr. IEEEde Sabit Wimax iin halihazrda kullanlan standart, Haziran 2004de onaylanan ve 802.16-2004 eklinde de bilinen 802.16d versiyonudur.

22.09.2006

WiMAX TEKNOLOJSNDE MOBLTE

Wimax teknolojisine mobilite zelliini kazandran ve Aralk 2005de onaylanarak yaymland iin 802.16e-2005 olarak da anlan 802.16e versiyonu ile, 120 km/s hza kadar mobilitenin desteklenmesi ve bina ii kapsamann da ok daha iyi olmas hedeflenmektedir. Mobil hizmetlerin, geni alanda kapsamay salamas iin lisansl frekanslara gereksinimi vardr. Ayrca abone ekipmanlarnn fiyatnn, daha geni bir pazar hedeflendii iin 802.16-2004n abone ekipman fiyatlarndan daha dk olmas beklenmektedir. lk mobil Wimax uygulamas, Korede WiBro (Wireless Broadband) ismiyle ve 2.3 GHz bandnda karmza kmaktadr. ubat 2002de Kore hkmetinin 100 MHz bant genilii tahsis etmesi zerine gelitirilmeye balanm ve 2004 sonunda standartlatrlmtr. Kullanc bana ulalabilecek maksimum hz ise 3 Mbps DL, 1 Mbps UL olarak anons edilmektedir.

Telekomnikasyon Kurumu

22.09.2006

ETSIDE WiMAX
Telekomnikasyon Kurumu

ETSI ise 2-11 GHz spektrum band iin kablosuz MAN standardn oluturarak Kasm 2003te yaynlamtr. ETSI, IEEE 802.16 grubu ile yakn almakta ve HiperMAN standard aslnda 802.16y izleyerek Avrupa iin 2-11 GHz bantlarnda kablosuz ebeke iletiimini tanmlamaktadr. HiperMAN standard 802.16 ile benzer ekilde; btn bir hizmet kalitesi, hzl balant kontrol ynetimi, gl gvenlik, kodlamaya hzl uyum, propagasyon koullarnda modlasyon ve iletim gc, gr hattnda olmayan performans, hem FDD hem de TDD destei gibi eitli hizmet kategorilerini sunmaktadr. Hizmet planlamas ve katman yaknsamalar IEEE 802.16 ile ayndr.

22.09.2006

CEPT BNYESNDE YAPILAN ALIMALAR

Telekomnikasyon Kurumu

CEPT iinde GTE uygulamalarnda tercih edilen, 3.4-3.6 ve 3.6-3.8 GHz bantlardr. CEPT bnyesinde yaplan almalarn sonucunda 3.4-3.8 GHz (3400-3800 MHz) bandnn mobil uygulamalar da ierecek GTE (Broadband Wireless Access-BWA) sistemlerinde kullanmna ilikin bir karar (decision) tasla ECC/DEC/(06)xx olarak hazrlanmtr. 5725 5875 MHz bantlarnn gebe uygulamalar da ieren Genibant Sabit Telsiz Eriim (Broadband Fixed Wireless AccessBFWA) iin lisanstan muaf kullanlmasna ynelik olarak bir tavsiye karar (recommendation) tasla yine CEPT/ECC Recommendation (06)zz olarak hazrlanmtr.

22.09.2006

TEKNK ZELLKLER

11 GHz altndaki lisansl ve lisanstan muaf bant ilemleri destei, Yksek spektral verimlilik, Daha gvenli iletim iin ileri hata dzeltme, Kiisel gvenlik ve ifreleme zellikleri ile gvenli iletim, Mesafeyi ve kapasiteyi artrmak iin gelimi anten teknikleri destei, Uzak mesafelere ulamak iin bant geniliinden feragat edilmesine izin verebilen uyarlanabilir modlasyon destei, Geleneksel TDM ses trafii veya Voice over IP ile videoda ideal tama ve veri trafiinin ncelii gibi gecikme duyarlkl hizmetler iin dk gecikme sresi salama, Hem TDD hem de FDD tekniklerini kullanabilme, OFDM ve OFDMA modlasyon teknikleri.

Telekomnikasyon Kurumu

22.09.2006

WiMAX TEKNOLOJS UYGULAMALARI

Telekomnikasyon Kurumu

Hcresel Toplayc Omurga (Cellular Backhaul) Talebe Bal Genibant (Broadband on-demand) Konutlarda Genibant; Kablo ve DSL Kapsamalarnda Boluklar Doldurma Hizmet Gitmemi Alanlar Fiber Optik Kablonun Son Kilometre Datm Ses letimi Karasal Saysal Yaynclk Kamu Gvenlik Hizmetleri ve zel ebekeler

22.09.2006

WiMAX FORUM RN SERTFKASYON ZAMANLAMASI

Telekomnikasyon Kurumu

2005 802.16-2004 laboratuar al (spanya/Malaga) 802.16d ilk sertifikasyonu 802.16e laboratuar al (Kore) Korede Wibro servisinin balamas ilk 802.16e sertifikal rnler

2006

2007

22.09.2006

WiMAX FORUM SERTFKASYONU

802.16-2004 in Wimax Forum Tarafndan Kurumu Seilen Balang Sertifikasyon Profili
Telekomnikasyon

Sertifikasyon, hem sabit hem de tanabilir/mobil platformlar adreslemektedir. Sabit iin sertifikasyon ilemi Temmuz 2005de balamtr. Henz 802.16e iin sertifikasyon ilemi balamam ancak balang iin seilen sertifikasyon profili anons edilmitir.

Frekans (MHz) 3400-3600 3400-3600 3400-3600 3400-3600 5725-5850

iftleme TDD FDD TDD FDD TDD

Kanallar (MHz) 3.5 3.5 7 7 10

802.16e-2005 in Wimax Forum Tarafndan Anons Edilen Balang Sertifikasyon Profili Frekans (MHz) 2300-2400 2305-2320 2345-2360 2496-2690 3300-3400 3400-3800 iftleme TDD TDD TDD TDD TDD Kanallar (MHz) 5, 8.75, 10 5, 10 5, 10 5, 7, 10 5, 7, 10

22.09.2006

SABT, GEBE, TAINABLR VE MOBL WiMAX

Eriim Tr Sabit Cihazlar Lokasyon/Hz Hcreler Aras Gei Tek/Sabit Hayr oklu/Sabit oklu/Yrme hz oklu/Dk ara hz Hayr Sert Gei (Hard Handoff) Sert Gei (Hard Handoff) Yumuak gei (Soft Handoff) 802.162004 Evet Evet Hayr
Telekomnikasyon 802.16e Kurumu

Bina d ve bina ii AEler Gebe Bina ii AEler, PCMCIA kartlar Tanabilir Laptop PCMCIA veya mini kartlar Basit Mobilite Laptop PCMCIA veya mini kartlar, PDAlar veya smartphonelar Laptop PCMCIA veya mini kartlar, PDAlar veya smartphonelar

Evet Evet Evet

Hayr

Evet

Tam Mobil

oklu/Yksek ara hz

Hayr

Evet

22.09.2006

DNYADA GENBANT TELSZ ERM FREKANSLARINA YAKLAIM

Telekomnikasyon Kurumu

30 25

lke Saylar

20 15 10 5 0 0.450- 2.3 ve 0.850 2.6 3,5 3.6-3.8 3.64.99 5,8 10,5 24-28 GHz

Frekanslar
22.09.2006

WiMAX TEKNOLOJSNN KULLANDII FREKANSLAR

Telekomnikasyon Kurumu

lke/Corafik Blge Kuzey Amerika, Meksika Orta ve Gney Amerika Dou ve Bat Avrupa** Ortadou ve Afrika Asya Pasifik*

Kullanlan Frekans Band 2.5 GHz ve 5.8 GHz 2.5 GHz, 3.5 GHz ve 5.8 GHz 3.5 GHz ve 5.8 GHz 3.5 GHz ve 5.8 GHz 3.5 GHz ve 5.8 GHz

* : Yeni Zelanda, Gney Kore ve Avustralyada 2.3 GHz **: ngilterede 2.5 GHz

22.09.2006

FREKANS AISINDAN TRKYEDE DURUM

2.5 GHz, 3.5 GHz ve 5.8 GHz frekanslar asndan lkemizdeki durum u ekilde zetlenebilir:

Telekomnikasyon Kurumu

lkemizde 2500-2690 MHz band IMT-2000 kullanmna ayrlm ve henz kullanlmamaktadr. 5.8 GHz (5725-5875 MHz) frekans band ise halihazrda Milli Frekans plannda askeri sistemlere tahsisli grlmektedir. 3.5 GHz bandnn tamam (3410-3600 MHz) ise mlga Telsiz Genel Mdrl tarafndan hem krsal hem de kentsel alanda kullanlmak zere 29.07.1998 tarihinde Trk Telekomnikasyon A..ye (TTA) tahsis edilmi durumdadr. Ancak 2006 yl sonuna kadar bandn boaltlmasna ilikin hukuki sre devam etmektedir.

22.09.2006

TRKYEDE GENBANT
Telekomnikasyon Kurumu

Wimax teknolojisini de ierecek ekilde yaplmas planlanan yetkilendirme almalar, Kurum tarafndan yaynlanan 2006 yl i plannda da yer ald ekilde Genibant Telsiz Eriim Hizmeti ad altnda yrtlmektedir. Dnya lkeleri ile paralellii salayacak ekilde hazrlanma almalar devam eden Telekomnikasyon Hizmet ve Altyaplarna likin Yetkilendirme Ynetmelii eki olacak taslak, nmzdeki gnlerde kamuoyu grne alacak aamaya gelmitir. Siyasi otorite tarafndan belirlenecek yntem ve sre ierisinde lisanslar, teknolojik yanszlk ilkesiyle verilebilecektir. Bugne kadar toplam 19 adet Wimax test deneme izni verilmi ve bunlarn 4 tanesinin izin sreleri sona ermi bulunmaktadr.

22.09.2006

SON SZ Gerek standartlarnn yaynlanmas gerekse de WimaxTelekomnikasyon Forum Kurumu sertifikasyonun ok yakn tarihlerde balamasna ramen, Wimax teknolojisi btn dnyada byk ilgi grmekte ve olduka hzl yaylmaktadr.

Bugn gelinen noktada, 30dan fazla lkede 160 iletmecinin ticari ve test amal kurduu baz istasyonu says yaklak 5000e ve abone ekipmanlarnn says ise onbinlere ulamtr. 4Gye gei srecinde Wimax, gerek arkasndaki teknolojisi gerekse de her zaman her yerde var olabilme hedefi ile nemli bir rol stlenerek 4G hedeflerinin ekillenmesine katkda bulunmakta ve hatta belki de temelini oluturmaktadr. Byle bir teknolojinin lkemizde de kullanlmaya balanmas ile, lke iinde ve dier lkelerle aramzda oluan saysal blnmln giderilmesinde ve bilgi toplumuna geiin hzlanmasnda nemli bir mesafe katedilebilecei dnlmektedir. Ancak lke ve Kurum olarak en byk beklenti, gerek Wimax gerekse de yeni nesil iletiim teknolojileri ierisinde, yerli reticilerimizin ekipmanlar ile yer alabilmektir.

22.09.2006

Telekomnikasyon Kurumu

TEEKKRLER