TV N Vi t o (Microalgae) l nh ng th c v t b c th p, c kh n ng quang t d ng. Chng c c u trc h t s c a d ng: n n bo, a bo hay t p on s ng nh n bi t tr c ti p b ng m t ch y u th c v phn bi t v i nhau b i cc ch t mu (di p l c t , cc s c t ) i knh hi n vi quang h c.

i s ng con ng i, vai tr c a vi t o h t s c quan ng ( t v n ng v c), ch a u tin trong chu i th c n c a cc h sinh thi nhi m c a mi tr ng n c. Bn c nh , vi t o

v cc ch t d tr . chnh l d u hi u ho h c ng hay d Trong t nhin v tr ng v chng l m t xch n c. Vi t o gi lm sinh v t ch th cho cn l nguyn li u b nh. Qua chuyn suy ngh v tm thch v quan tm

vai tr quan tr ng trong vi c c i t o mi tr

tch chi t cc h p ch t c gi tr dinh d

T o h c, khi h c xong ch c h n trong chng ta c nh ng c nh t n i v i mn h c. i u th v i v i nh ng ng i yu ng n cc l nh v c nghin c u vi t o u khng th khng

tm hi u v nghin c u hnh thi c u trc vi t o tuy r ng y l m t h nghin c u mang tnh kinh i n.

N I DUNG T o h c (Phycology) l khoa h c nghin c u v t o. Khi nghin c u v c i m hnh thi v h th ng phn lo i vi t o. thnh t u c a phn lo i h c lun g n b v i m c thu t, c bi t l lin quan i u u tin nh n th y r ng pht tri n c a khoa h c k

n knh hi n vi, knh hi n vi qut, knh hi n vi i n c pht tri n nghin c u

t v k thu t sinh h c phn t . Tuy nhin trn th gi i, phn lo i t o i theo nhi u h th ng khc nhau, nh ng tri th c v t o cng ngy cng v i cc ph ng ti n nghin c u ngy m t cao, khng d ng c kia m i su vo m c m c hnh thi, c u trc tr l nl vi m, phn t .

hi u bi t v s d ng cc loi vi t o, cc ki n th c c a nhn lo i ph i t tr i qua cch nh n di n phn bi t chng, s p x p chng vo h th ng ng h gi a chng v i mi tr ng, phn lo i, cc nghin c u v m i quan h t d ng chng. Ng i ta th ng nh ngh a phn lo i h c l khoa h c v s a d ng c a sinh v t. Theo nh ngh a c a Simpson (1961) phn lo i h c l nghin c u m t a d ng c a chng c ng nh t t c v cs a d ng

c ng nh cc nghin c u v sinh h c, sinh l sinh ho nh m i u khi n v s

cch khoa h c cc sinh v t khc nhau, s

t ng m i quan h qua l i gi a chng v i nhau. Khng c phn lo i h c, chng ta khng bao gi hi u c s c a khoa h c. Nh v y, vi c nghin c u hnh thi v phn lo i vi t o l m t i u em l i th v cho chng ta v s a d ng v hnh thi. Bn c nh , song song v i s i c a knh hi n vi i n t v cc trang thi t i. c xem l c s cho cc pht ki n c a khoa h c, tnh hi n c a s s ng. Phn lo i h c l m t nhnh c a sinh h c, l m t trong cc l nh v c

b cng ngh sinh h c m ra trong nghin c u v vi t o hng lo t s thay Nh ng tiu ch nghin c u d a trn tiu ch hnh thi h ng nghin c u n chng v i y u t mi tr d ng ph c v ng, nghin c u v i.

c tnh sinh thi h c, m i quan h gi a s pht tri n c a c i m sinh l sinh ho, cc ng

i s ng con ng

N u s phn lo i T o c u trc t bo, th k XX bn c nh nh ng taxon b c ngnh theo cc

cc th k tr

c y ch y u d a trn hnh thi

c i m t bo sinh s n v chu trnh sinh s n c a chng th c i m s pht tri n c a khoa hoc cho php c i m c u trc siu hi n vi c a roi (flagellum), c a i gc b n ch t ho

i su vo cc l nh v c hnh thi c th pht tri n (morphogenese), phn lo i cc mng bao th mu (thylakoid), cc s n ph m d tr d sinh l, sinh ho ( c t , ho t ch t) trong cc ho t cc loi tr thnh nh ng d u hi u v v d i loi. M c ch c a phn lo i cu i cng l

h c, thnh ph n ch t mu (pigments) v i cc ph mu khc nhau. Cc ch tiu ng s ng c a cc chi (genus), m c cs loi a d ng c phn bi t c i m phn lo i taxon

c a sinh gi i v cc nh khoa h c ph i tm cho mnh m t cch i trong hon c nh c a mnh. Chnh v v y s phn lo i T o c a tr t bo sinh s n - tr c uv t o ng phi ny v n ng phi Nga d a trn i m hnh thi, c u trc v , tnh ch t ch t mu (pigments), c u trc roi, Vi t Nam. c th c a cc qu trnh sinh h c c b n nh t nh m chi ph i ng th i pht hi n ra nhm sinh v t c t c c th m cn c t c sinh tr c t o thnh. pht c i m

c trong khng t cc cng trnh nghin

Trong nh ng n m cu i c a th k XX, cc nh sinh h c c g ng tm ki m cc c ch ton b th gi i sinh v t. khng ch c nh ng c ch ton th gi i trong s

tri n nhanh. T o Algae l nhm th c v t n m trong s ch v chng ng v pht tri n c t o thnh trn c c k nhanh. Hng n m c kho ng 200 t t n ch t h u c 170 180 t t n do t o Nh ng i u ngy nay ng

i ta bi t v s bi t v c ch v s n ph m

c a qu trnh quang h p l do nghin c u sinh l t o. nh cc qu trnh nghin c u hnh thi v nghin c u t o nui trong phng th nghi m m chng ta bi t c thnh ph n, s ho t t kh hi m, s c nh ng c a nguyn sinh ch t, nhu c u dinh d ng c a th c v t, s l a ch n cc nguyn t vai tr c a Vitamine. Ph n ng v i nguyn m v nhi u c i m sinh l khc (Prescott, 1969). ng th c, s n ph m th c th i). Trong t ng ng
3

Ngy nay, t o cn c ngh a kinh t (l l nghi p, x l nhi m n

c, hnh thnh cc taxon, x l n

lai s pht tri n c a k thu t hi n vi r ng ri v knh hi n vi i n t , cc nh T o h c v T bo h c s s d ng t o nhi u h n bao h t dng lm khc m v id it ng nghin mh h c c u tm nh ng thng tin sinh h c c b n (Prescott, 1969). Trong m t l nh v c s hi u bi t v T o ng vai tr h t s c quan tr ng l ng h c v i nh ng nghin c u hnh thi v tc c v ng ng c a T o ln thnh

ph n ho h c c a n

c l i. S hnh thnh cc ch t h u c , th c n c a i, ph ng Ty c dng trong cc trang tr i

c tm, nh ng k sinh lm ch t c tm tr c ti p ho c gin ti p. T o l th c n c dng tr c ti p cho con ng s n b ng cc ch t Trong t ch n nui. Cu i cng T o cn c h i lm ch t cc gia c m, gia sc, c, thu h i c h i ti t ra t c th chng (Prescott, 1969). c c ng nh s tm ki m trong y d c bao g m c ng lai y d

vi c nghin c u v th nghi m cc t o c th x y ra nh vi c tm ki m thu c ch a b nh ung th , d ng, t o chi t ch t khng sinh c th thay th Peniciline ng lai s c mn ch a b nh dng t o (Algotherapia (Prescott, 1969). Trong t

hay Phycotherapia) (Gorunov v c ng s 1969). Khng c t o th khng c chu trnh v t ch t trong cc thu v c, khng c ngh nui thu s n, t o khng ch c tc d ng khp kn chu trnh v t ch t trong t nhin m cn c tc d ng rt ng n chu trnh y v lm cho t c c a chu trnh ny t ng ln. T o chi m v tr ch ch t, n n m sinh h c khng bao gi Nhn lo i khc, c bi t l t o n T o tr thnh n v i nhm th c v t ny t c ng t. it ng c a cc cu c th nghi m khoa h c t khi pht nv iT o n l s tm p y quy n r , ti p tri tim c a th gi i sinh v t. Cc nh ng i mu n so v i cc nhm sinh v t c qun chng (Chadefaud et Emberger, 1960). vng quay

hi n v s d ng r ng ri knh hi n vi ph c t p. Cc nh sinh h c b ng s lm quen hnh thi v chng c v t ngy nay ng i ta c bi t ch

hi u c u trc, cch sinh s n nghin c u kh o c lm sng t ch ng lo i pht sinh n nghin c u cc c i m sinh l, sinh ho v ng d ng t o trong n n kinh t .

D n d n nh ng th nghi m v T bo h c, sinh l v sinh thi hnh b sung cho chng ta nh ng ki n th c c n thi t.

c ti n

T nh ng ngh a v T o thng qua nghin c u hnh thi, nghin c u sinh l, sinh ho T cc h th ng phn lo i c a cc nh nghin c u ti p c n cc loi vi t o t hnh thi hnh d ng, mu s c nh h th ng c a Harvey (1836) chia thnh 4 ngnh: T o Silic, t o L c, t o , t o Nu. T hnh d ng mu s c bn ngoi ng t bo, s c t , roi, c u trc t bo Smith (1933, 1950, 1962) d a vo s l Lam, t o

chia thnh 8 ngnh g m: t o L c, t o M t, t o Vng nh, t o Nu, t o Gip, t o v Chloromonadophyta. Vanden Hoek (1980, 1994) d a vo s c t , i n i ch t (CER) chia t o thnh 11 ngnh. s n ph m quang h p, c u trc vch, c u trc roi, ki u phn bo c t , mng b c c a l c l p, s lin h v i l Lee ER (1999) d a vo t bo nhn s v nhn chu n ch a roi, s n ph m d tr , ki u phn chia t bo chia t o thnh ngnh t o Lam (nhn s ), t o c nhn chu n, khng c s lin h l i n i ch t (CER) nh : t o L c, t o , t o Glaucophyta, Dinophyta, nhm t o nhn th c c CER nh t gen 18S chia t o thnh 9 ngnh. Theo ti li u T o h c c a V Hnh (2007, NXB khoa h c k thu t H N i) v cc ti li u phn lo i vi t o khc th c ut o ngnh c tr ng khc nhau, t cc n loi v d i loi d a trn n bo, a bo c i m m i ngnh t o u c hnh thi i tm nv c tr ng gip cho ng t o M t,

Cryptophyta, Heterokontophyta, Haptophyta. Graham LE (2000) d a vo trnh

hi u v nghin c u v chng cch nh n bi t v phn lo i chnh xc t

c i m c u t o t bo nh : vch t bo, cc d ng t p on, s i, ng. Ngoi ra khi c cch nh gi, phn lo i chnh xc cc

c u trc roi, ch t nh y, s c th , h t t o b t, nhi m s c th , , d a trn m c c u trc t n nh : phn lo i ng i phn lo i ph i tm hi u k v cc hnh th c sinh s n v chu trnh

s ng c a cc loi vi t o khc nhau ngnh, cc loi khc nhau. V d : * c i m

c tr ng c a ngnh t o Lam - t o ti n nhn c i m: vch t bo, c bao hay khng c bao,

5

(Cyanophyta) c n quan tm cc

t bo d ng s i

n bo hay t p on, cc t bo d ng s i th cc trichom ng n c i m u t bo c ng r t quan tr ng phn bi t v i t bo sinh d phn lo i ng v bo t

cch th t eo hay khng, v ph i l u ngh ,

cc loi, t bo phn nhnh th t hay phn nhnh gi , c t bo d hnh hay khng n i m nt c a n c i m s c t v vng ch t mu c a t o Lam c ng l m t tiu ch phn c nh sinh s n b ng cch phn lo i n b , chi,

lo i. bn c nh hnh th c sinh s n c a t o Lam l sinh s n v tnh khi quan st trn knh hi n vi chng ta c ng c th phn bi t chia i t bo sinh d raT cc * bo (li trnh s ng t loi khc nhau. ngnh T o (Rhodophyta) c n ch t bo d ng n bo hay a ng cho n tr hay a tr ), s c t t n, s n ph m d tr l tinh b t th t o th ng, t o s i th ng l sinh s n b ng o n trichom tch

c i m d a vo cc h thng phn lo i

mu tm khi tc d ng v i KI (iotduakali), b ng khe c t, *

c i m c u n i gi a 2 t bo, chu

ng l 2 pha ho c ba pha, nguyn phn ng, phn bo

c bi t l qu trnh sinh s n l sinh s n h u tnh chuyn ho cao.

i phn lo i cc l p v cc chi. ngnh Heterokontophyta y l m t ngnh l n, mang tnh t nhin c i m khc v i cc ngnh khc 2 bn dng phn b i, c i m khi phn lo i c n ch : Cc

cao, vch t bo b ng silic l m t t bo

lo i. Trong c u t o siu hi n vi c nh ng roi ng n khng c lng dng n cc

u mang roi khc nhau, m t roi di c 2 hng lng

li v c m th nh sng. Ngoi ra cn quan tm n cc b c n ch t o Silic khi ng ng n bo, hnh d ng t bo. Ch ng h n nh c i m vch t bo, cch s p x p ng vn, s u l i, v tr rnh s ng, s l phn lo i.

n c u t o c a roi, i m m t, ch t d tr ,Khi phn lo i c i m nh t p on hay

t bo hnh l hoa s ng t p on d ng cy (chi Dinobryon), hay phn lo i chng ta c n quan tm cc vn c th l Ngoi ra rnh. c i m c i m c a rnh s ng, i x ng to trn (B Centrales) hay

i x ng 2 bn (b Pannales). ng v sinh

t o Silic c hai hnh th c sinh s n: sinh s n sinh d

s n h u tnh l m t tiu ch dng

* Ngnh Dianophyta c hai roi khng gi ng nhau khi phn lo i c n ch n cc c i m nh : vnh ai v v tr c a n n m trn v , cc t m v v cch ng, hnh d ng cc t m v t l p cng th c t m v t c cc loi thu c ngnh Dinophyta. ng l mu vng nu, trn nh t bo c c nh ln, t bo c i d hnh d ng t bo thay c i m quan t o l c gi a c tr ng s p x p, s l m i phn lo i * c ng, mu s c th i t *

nh n bi t ngnh t o M t c n d a trn cc tiu ch nh vch t bo

2 roi, s n ph m d tr l h t paramilon kh thay phn bi t cc loi khc nhau.

ngnh Chlorophyta l m t ngnh a d ng nh t. Ba

trong khi phn lo i t o L c: D a trn c u trc t bo mng roi, thn roi v chn roi l vng chuy n ti p d ng hnh sao l ho c nguyn phn m ) v phn bo. Ngoi ra m t nguyn t c c b n c a t n nh : t n ki u on c roi (g p c s d ng khi phn lo i l n bo c roi monad (g p

c i m

c a Chlorophyta. D a vo qu trnh nguyn phn (c th l nguyn phn ng c i m truy n th ng, c i m c u trc hnh thi Chlamydomonas), ki u t p

Volvox, Gonium), ki u t p on Palmelloid, ki u Coccoid

( Chlorococcum, Chlorella, Oocytis), ki u s i, ki u b n, ki u ng...

K T LU N Nh v y, nghin c u vi t o t tr l nh v c no t nghin c u s ngoi c n nay d i su nghin c u v m t u tin ph i nghin

a d ng, ng d ng vi t o i u

nghin c u hnh thi vi t o t c l d a vo tiu ch hnh thi, t hnh thi bn n c u trc siu hi n vi, khi khoa h c hi n i pht tri n v n c u vi t o d a trn trnh t phn t ADN v ngy nay s ph i h p gi a cc tiu ch c vai tr b tr , an xen nhau trong nghin c u. s pht tri n cc h m t l nh v c nghin c u c bi t l l nh v c no th nghin c u hnh thi v phn lo i vi t o gi m t vai tr quan tr ng v t ng nghin c khc nhau v vi t o nghin c u ng d ng vi t o.