V.

ULUSAL HDROLK PNMATK KONGRES _______________________________________________ 275 _______

BASINLI HAVA LE TEMZLEME (FLEME) SSTEMLERNDE ENERJ TASARRUFU

Serpil ARDA AKAY

ZET Bu almada, hava fleyerek yaplan temizleme ve frlatma ilemlerinin, nasl daha az hava tketilerek yaplabilecei anlatlacaktr. Gerek basnl havayla temizlik, gerekse para frlatma uygulamalarnda kullanlan devre ve devredeki elemanlar ounlukla herhangi bir bilimsel temele dayanmadan seilmektedir. Temel baz ilkelere dikkat edilmesi durumunda, fleme uygulamalarnda %75 orannda enerji tasarrufu mmkn olabilmektedir.

ABSTRACT In general, selection of components and design of circuit for air blowing and ejecting by air is done without considering energy consumption. Actually, it is possible to reduce air consumption upto 75% in same kind of applications. In this article, basic design principles to reduce air consumption in blowing applications is described and some samples are given .

GR Kk atlyelerden, byk iletmelere kadar tm sanayi tesislerinde basnl hava kullanlmakta, basnl hava kullanlan bu tesislerdeki makinelerin bir ounda prosedr gerei, bir ounda da kolay bir yntem olduundan temizlik iin basnl hava kullanlr. Basnl havay tketirken, retim maliyetlerini de gz nnde bulundurmak gerekir. Hava tketiminin fazla olduu fleme sistemlerinde ise enerji tasarrufu yaparak maliyeti en aza indirmek mmkndr. Basnl hava, silindirleri altrmann yan sra, aadaki ilemler iinde yaygn olarak kullanlr. Bunlar; Temizleme; Tezgah temizlii, alanlarn zerindeki tala, toz vs. temizlii

ekil 1. Temizleme ilemi

V. ULUSAL HDROLK PNMATK KONGRES _______________________________________________ 276 _______

Ayrma; Konveyr zerindeki hatal rnlerin fleme ile atlmas

ekil 2. Ayrma ilemi Transfer; fleyerek bir parann transfer edilmesi

ekil 3. Transfer ilemi Kurutma; Ykanm paralarn suyun flenmesi ile kurutulmas

ekil 4. Kurutma ilemi Soutma : Scak paralarn hava fleme ile soutulmas

ekil 5. Soutma ilemi

V. ULUSAL HDROLK PNMATK KONGRES _______________________________________________ 277 _______

Basit ve ucuz gibi grnen zmler, eer uygun tasarlanmazlarsa, geliigzel yaplrlarsa uzun vadede pahal zmler olmaktadrlar. Fabrikalarda retilen basnl havann yaklak %70i hava fleme uygulamalarnda kullanlmaktadr.

Hava 20% Dier 50%

Hava kaaklar 20%

Dier Soutma

elemanlar 10%
elemanlar Hava fleme Hava kaaklar

Soutma 30%

Hava

Hava fleme 70%

ekil 6.1. Elektrik Enerjisi Tketimi

ekil 6.2. Hava Tketimi

fleme sistemlerinin verimli almas iin dikkat edilmesi gerekenler unlardr: 1. fleme memelerinin yeri ve ekli i parasna gre dikkatli ekilde ayarlanmaldr.

ekil 7. Hava tabancalar ekil 8 de grld gibi, her iki hava tabancasnn giri basnlar ayn olmasna ramen, uygun fleme memesi kullanlm olan hava tabancasnn k basnc, mevcut hava tabancasnn k basncna gre daha fazladr.

V. ULUSAL HDROLK PNMATK KONGRES _______________________________________________ 278 _______

ekil 8. Hava tabancalar arasndaki k basnc diyagram 2. ktaki edeer kesit ile besleme ksmndaki edeer kesit oran;

V. ULUSAL HDROLK PNMATK KONGRES _______________________________________________ 279 _______

3.

Besleme hortumu olabildiince byk apl olmaldr.

ekil 9. Besleme hortumu ap 4. fleme sistemlerinde her zaman reglatr kullanlmal, hibir zaman ksc, hz ayar valfi kullanlmamaldr.

ekil 10. fleme memesi ile hz ayarn birlikte kullanm 5. Valfler olabildiince fleme noktasna yakn olmaldr.

ekil 11. fleme memesi balants

V. ULUSAL HDROLK PNMATK KONGRES _______________________________________________ 280 _______

Anahtar faktrler dikkate alnarak analiz ve iyiletirme yapldnda hava kaaklarndan ve hava fleme sisteminden kaynaklanan youn ve verimsiz hava tketimi byk oranda azaltlm olacaktr. Aada bir rnekle ucu ak bir hortum kullanarak yaplan kk bir temizlik esnasnda harcanan enerji miktarn hesaplayalm, fleme memesi (Nozl) taraf S1:22,6 S2:45,2 Efektif alan oran S1:S2=0,5:1 Nozl ap (mm) 4 Nozl says 4 Besleme basnc 0,4 Mpa (P1) fleme basnc 0,08Mpa (P2) paras ile temas 0,002Mpa Noktas (P3) * paras stndeki etkili olan basn imdide kullandmz hortumun ucuna fleme memesi (nozl) balayarak ayn hesaplamalar yapalm, Efektif alan fleme memesi (Nozl) mm2 taraf S1:22,6 S2:6,4 Efektif alan S1:S2=0,5:1 oran Nozl ap (mm) 1,5 Nozl says 4 Besleme basnc 0,25 Mpa (P1) fleme basnc 0,225Mpa (P2) paras ile 0,002Mpa temas Noktas (P3) * paras stndeki etkili olan basn Karlatrma sonucu elde edilen enerji miktar aadaki tablo 1de gsterilmitir. Tablo 1. Dz boru ve fleme memesi (Nozl) kullanml Hava Tketimi ve Kazan Karlatrma Tablosu fleme memesi (Nozl) kullanmadan fleme memesi (Nozl) taraf S1:22,6 S2:45,2 S1:S2=0,5:1 4 4 0,4 Mpa 0,08Mpa 0,002Mpa fleme memesi (Nozl) ile birlikte fleme memesi (Nozl) taraf S1:22,6 S2:6,4 S1:S2=3,5:1 1,5 4 0,25 Mpa 0,225Mpa 0,002Mpa Efektif alan mm2

Efektif alan mm2

Efektif alan oran Nozl ap (mm) Nozl says Besleme basnc (P1) fleme basnc (P2) paras ile temas Noktas (*P3) * paras zerinde etkili olan basn

V. ULUSAL HDROLK PNMATK KONGRES _______________________________________________ 281 _______

KAYNAKLAR [1] [2] [3] [4] SMC - Pneumatic Piping Equipment cat. SMC - Pnmatik sistemlerde Enerji Tasarrufu iin uygulama rnekleri ve zmler SMC - Energy saving Program Ver3.1 Silvent Hava nozullar teknolojisi

ZGEM Serpil ARDA AKAY 1983 Adyaman doumludur. 2005 ylnda Uluda niversitesi Makine blmnden mezun olmutur. 2006 ylndan beri Entek Pnmatik A.. (SMC) de Proje ve Sat Destek Sorumlusu olarak almaktadr.